Page 1 of 16 Ch ng tr nh Hîp T c Ph t trión ViÖt nam- Thôy ión Dù n ph t trión n«ng th«n miòn nói tønh phó thä ---------------------*--------------------- B o c o kõt qu nghiªn cøu khoa häc øng dông thùc nghiöm Tæ chøc s n xuêt gièng cêp 1 Phó Thä 8-1999 C quan chñ qu n: Dù n Ph t trión N«ng th«n MiÒn nói ViÖt Nam Thôy ión C quan chñ tr : Phßng n«ng nghiöp Së N«ng nghiöp & PTNT TØnh Phó Thä C quan phèi hîp: Dù n PTNT MN c c huyön Thanh S n Yªn LËp - oan Hïng Kü s: NguyÔn V n Hïng Chñ nhiöm Ò tµi: Trëng phßng N«ng nghiöp Së NN & PTNT PhÇn thø nhêt: Më Çu 1. Æt vên Ò: Phó Thä lµ mét tønh miòn nói, kinh tõ cßn nghìo vµ ph t trión chëm. Tæng diön tých Êt tù nhiªn cña tønh lµ 349.680 ha, trong ã diön tých Êt n«ng nghiöp 89.612 ha (chiõm 25,63%), diön tých Êt l m nghiöm 81.160 ha (chiõm 23,21%). B nh qu n diön tých Êt n«ng nghiöp/ Çu ngêi 0,07 ha (diön tých Êt canh t c 0,04 ha). D n sè 1.286.075 ngêi víi trªn 80% d n sè n«ng nghiöp sèng chñ yõu dùa vµo trång trät, trong ã s n xuêt lóa gi vai trß chñ ¹o nhng b nh qu n l ng thùc Çu ngêi n m 1996 chø ¹t 190 kg/ngêi/n m. S n lîng l ng thùc míi ¹t 24-25 v¹n tên, t nh tr¹ng thiõu ãi lóc gi p h¹t x y ra ë nhiòu n i, nhêt lµ ë vïng s u, vïng xa. Lµ mét tønh miòn nói, s n xuêt n«ng nghiöp chiõm tû träng lín trong c cêu kinh tõ. V vëy, ngay sau khi t i lëp vên Ò ph t trión kinh tõ n«ng nghiöp n«ng th«n mµ tríc hõt lµ tëp trung Èy m¹nh s n xuêt l ng thùc (trong ã s n xuêt lóa gi vai trß chñ ¹o) îc tønh Æc biöt quan t m. Coi ã lµ ch ng tr nh träng ióm nh»m t ng nhanh n ng suêt, s n l- îng, m b o an toµn l ng thùc, gãp phçn xo ãi gi m nghìo, Èy m¹nh ph t trión ch n nu«i... t¹o µ ph t trión kinh tõ åi rõng - thõ m¹nh cña mét tønh nhiòu åi Ýt ruéng. Sau gçn 2 n m trión khai ch ng tr nh s n xuêt l ng thùc, Phó Thä thu îc mét sè kõt qu næi bët. S n lîng l ng thùc quy thãc n m 1998 ¹t 28,04 v¹n tên, t ng gçn 4 v¹n tên so 1996, trong ã s n lîng lóa ¹t 21,6 v¹n tên. B nh qu n l ng thùc Çu ngêi ¹t 217 kg/ngêi/n m, t ng 27 kg so víi n m 1996. KÕt qu ã gãp phçn quan träng æn Þnh êi sèng, gi v ng an ninh chýnh trþ, trët tù an toµn x héi vµ ph t trión kinh tõ cña tønh. KÕt qu nµy cã phçn ãng gãp quan träng cña c«ng t c gièng trong ã cã ch ng tr nh cêp 1 ho gièng lóa, më réng diön tých lóa lai, ng«lai. Tuy nhiªn, s n xuêt l ng thùc cña tønh trong hai n m cha t¹o ra îc bíc ét ph. N ng suêt, s n lîng cßn thêp, nhêt lµ
Page 2 of 16 ë vïng s u, vïng xa cã n i n ng suêt lóa chø ¹t b nh qu n trªn 20 t¹/ha. VÊn Ò m b o an toµn l ng thùc cha îc m b o, t nh tr¹ng thiõu ãi lóc gi p h¹t vén x y ra. Ó tõng bíc gi i quyõt vên Ò an toµn l ng thùc víi môc tiªu phên Êu tíi n m 2001 s n lîng quy thãc cña tønh ¹t 35-36 v¹n tên, b nh qu n l ng thùc Çu ngêi 260-265 kg/ngêi/n m lµ bµi to n khã, v : DiÖn tých c y l ng thùc hµng n m cña tønh ta trong nh ng n m qua æn Þnh ë møc 96.800 ha, trong ã diön tých lóa hµng n m kho ng 68-70.000 ha. ViÖc t ng diön tých lóa ë c gãc é më réng diön tých hay t ng vô thùc tõ kh«ng thó thùc hiön îc. Do vëy, Ó t ng s n lîng l ng thùc mµ chñ yõu lµ s n lîng thãc nh môc tiªu Ò ra th nhêt thiõt ph i t¹o ra îc bíc ét ph lín vò n ng suêt. Nguyªn nh n dén Õn t nh tr¹ng n ng suêt lóa cßn qu thêp nh trªn th cã nhiòu, nh: Êt ai nghìo kiöt dinh dìng, kh n ng Çu t th m canh cña bµ con n«ng d n cßn rêt h¹n chõ, hö thèng thuû lîi cha p øng îc yªu cçu s n xuêt v.v... Nhng mét trong nh ng nguyªn nh n chýnh dén tíi t nh tr¹ng n ng suêt lóa ë tønh ta vµ nhêt lµ ë vïng s u, vïng xa cßn rêt thêp, chñ yõu lµ do c«ng t c gièng cha îc bµ con n«ng d n quan t m óng møc. ViÖc a c c gièng míi cã tiòm n ng cho n ng suêt cao, æn Þnh vµ chèng chþu tèt vµo s n xuêt thay thõ dçn nh ng gièng cò tho i ho, n ng suêt thêp, nhiôm s u bönh v.v... cßn rêt h¹n chõ. Bµ con n«ng d n sö dông gièng qua nhiòu vô, nhiòu n m cßn kh phæ biõn nªn chêt lîng h¹t gièng kh«ng m b o; gièng bþ tho i ho, lén t¹p, nhiôm s u bönh, tû lö n y mçm thêp nªn n ng suêt thêp kh«ng æn Þnh, t ng chi phý s n xuêt. Bµi häc kinh nghiöm qua c«ng t c chø ¹o s n xuêt cho thêy viöc t ng n ng suêt lóa th«ng qua Çu t cho c«ng t c gièng lµ nhanh nhêt vµ em l¹i hiöu qu kinh tõ cao nhêt. Bªn c¹nh viöc lùa chän nh ng gièng lóa n ng suêt cao, æn Þnh, chèng chþu s u, bönh vµ thých øng víi iòu kiön ë Þa ph ng th c«ng t c tæ chøc nh n gièng cêp 1 Ó h¹t gièng a vµo s n xuêt ¹t tiªu chuèn chêt lîng lµ rêt cçn thiõt. Trong iòu kiön kinh tõ ë c c vïng s u, vïng xa cßn nghìo, viöc bá tiòn Ó mua gièng hµng vô tõ c c c quan s n xuêt gièng lµ khã thùc hiön cho nªn viöc s n xuêt gièng cêp 1 ë c c Þa ph ng sï lµ gi i ph p óng ¾n, nh»m nhanh chãng më réng diön tých cêp 1 ho gièng lóa. Tõ kõt qu nghiªn cøu kh o nghiöm so s nh gièng vô Chiªm xu n vµ vô Mïa n m 1998 cña dù n PTNT miòn nói tønh Phó Thä ë 3 huyön: oan Hïng, Thanh S n, Yªn LËp kh¼ng Þnh 2 gièng X21 vµ KM 18 vµ 2 gièng cã kh n ng cho n ng suêt cao, chèng chþu tèt, îc bµ con n«ng d n chêp nhën, cçn nhanh chãng nh n nhanh 2 gièng nµy ra s n xuêt ¹i trµ, thay thõ nh ng gièng n ng suêt thêp, nhiôm s u bönh. Tríc ßi hái cña thùc tiôn s n xuêt vµ tõ kõt qu nghiªn cøu îc kh¼ng Þnh, chóng t«i tiõn hµnh thùc hiön Ò tµi: "Thùc nghiöm tæ chøc s n xuêt gièng cêp 1 ë mét sè th«n, b n vïng dù n PTNT miòn nói Phó Thä". 2. Môc Ých - yªu cçu cña Ò tµi: 2.1. Môc Ých: Gióp c c Þa ph ng vïng dù n PTNT miòn nói Phó Thä biõt c ch tæ chøc s n xuêt, qu n lý vµ iòu hoµ gièng cêp 1 t¹i chç. Th«ng qua viöc thùc hiön Ò tµi gióp mét sè n«ng d n t¹i vïng dù n n¾m b¾t îc quy tr nh kü thuët s n xuêt gièng lóa cêp 1. Tõ ã gióp hä biõt c ch tù s n xuêt gièng cêp 1 phôc vô cho viöc s n xuêt cña gia nh vµ cña céng ång víi chêt lîng h¹t gièng tèt, gi rî. Tõ kõt qu cña Ò tµi sï t¹o ra îc 1 lîng gièng cêp 1 X21 vµ KM 18 m b o tiªu chuèn chêt lîng, dïng vµo s n xuêt vô mïa 1999 vµ chiªm xu n 1999-2000. 2.2. Yªu cçu: Theo dâi c c chø tiªu sinh trëng, ph t trión, c c yõu tè cêu thµnh n ng suêt vµ n ng suêt. C c chø tiªu chêt lîng gièng cña 2 gièng X21 vµ KM18 lµm c së Ó nh gi vò gièng vµ chêt lîng gièng s n xuêt ra.
Page 3 of 16 ChØ ¹o Ó tæ chøc s n xuêt îc 1 lîng gièng C1 ¹t tiªu chuèn, qu n lý vµ iòu hoµ gièng C1 cho c c hé n«ng d n kh c Ó më réng diön tých gièng X21, KM18 cho vô mïa 2000 vµ chiªm xu n 1999-2000. 3. C së lý luën vµ thùc tiôn cña Ò tµi Gièng tèt lµ yõu tè Çu t rêt quan träng vµ em l¹i hiöu qu kinh tõ cao trong s n xuêt n«ng nghiöp nãi chung còng nh trong s n xuêt lóa nãi riªng. Gièng tèt vµ h¹t gièng ¹t tiªu chuèn chêt lîng cã thó t ng n ng suêt lóa tõ 10-30% hoæc nhiòu h n. ChÝnh v vëy, trong s n xuêt hiön nay yõu tè gièng lu«n îc Æc biöt coi träng vµ îc xem lµ yõu tè quyõt Þnh tíi viöc t ng n ng suêt, s n lîng vµ ¹t hiöu qu kinh tõ cao. Trong nh ng n m qua nhê cã nh ng thµnh tùu míi trong lünh vùc c«ng nghö sinh häc, c c nhµ chän t¹o gièng trong níc t¹o ra hµng lo¹t c c gièng c y trång míi vµ nhêt lµ c c gièng lóa míi ra êi, gãp phçn to lín vµo viöc t ng nhanh n ng suêt s n lîng lóa cña níc ta nãi chung còng nh ë tønh Phó Thä nãi riªng. Bªn c¹nh ã nh ng n m gçn y nhê cã chýnh s ch më cöa cña Nhµ níc mµ cã nhiòu gièng lóa tèt, cã trión väng îc nhëp néi vµ a vµo s n xuêt ¹i trµ. Æc biöt lµ c c gièng cã nguån gèc tõ c c tønh phýa Nam Trung Quèc. Ó chän t¹o ra îc mét gièng lóa míi (lóa thuçn) th«ng thêng ph i mêt Ýt nhêt 9-11 vô chän t¹o, kh o nghiöm vµ s n xuêt thö: Trong ã 6-8 vô chän läc vµ thý nghiöm t¹i c c c së nghiªn cøu, 3-4 vô kh o nghiöm sinh th i, kh o nghiöm c c biön ph p kü thuët canh t c vµ s n xuêt thö trªn diön réng nh»m nh gi týnh kh c biöt, é ång nhêt, kh n ng thých øng, kh n ng chèng chþu s u bönh vµ iòu kiön ngo¹i c nh bêt thuën còng nh chêt lîng vµ hiöu qu kinh tõ cña gièng míi. Qu tr nh chän t¹o 1 gièng lóa míi cã thó tãm t¾t s bé nh sau (s å 1). S å tãm t¾t qu tr nh chän t¹o mét gièng lóa míi Nh vëy, sau khi 1 gièng lóa thuçn míi îc c«ng nh n th cçn nhanh chãng tæ chøc s n xuêt h¹t gièng siªu nguyªn chñng, nguyªn chñng vµ nh n ra cêp 1 Ó a vµo s n xuêt ¹i trµ. HiÖn nay viöc s n xuêt h¹t gièng siªu nguyªn chñng, nguyªn chñng do c c c quan s n xuêt gièng cña Nhµ níc thùc hiön cßn viöc nh n ra gièng cêp 1 îc thùc hiön ë c c Þa ph ng víi sù tham gia cña c c hé n«ng d n. y lµ biön ph p h u hiöu gi m gi thµnh gièng mµ chêt lîng vén m b o. Qu tr nh nµy ßi hái ph i îc thùc hiön liªn tôc vµ thêng xuyªn hµng vô Ó cã ñ lîng gièng cêp 1 cung cêp cho s n xuêt ¹i trµ. HiÖn nay do tæ chøc s n xuêt gièng cha thµnh hö thèng nªn t nh tr¹ng sö dông gièng cêp 2, cêp 3 hoæc cao h n cßn kh phæ biõn Æc biöt ë vïng s u vïng xa. y lµ nguyªn nh n c b n lµm cho n ng suêt lóa hiön nay ë tønh ta cßn rêt thêp. Do chêt lîng gièng sö dông kh«ng m b o, gièng bþ ph n ly, lén t¹p c giíi, tû lö n y mçm thêp, h¹t gièng cã nhiòu mçm mèng s u bönh... Thùc tõ c«ng t c tæ chøc s n xuêt gièng cêp 1 ë tønh ta îc trión khai réng r i trong 2 n m qua vµ thu îc kõt qu tèt. Tuy nhiªn viöc tæ chøc thùc hiön nhiòu n i lµm cha tèt, cßn lóng tóng lµ c«ng t c qu n lý iòu hoµ. Gièng s n xuêt ra kh«ng qu n lý a vµo sö dông g y nªn l ng phý, hiöu qu Çu t kh«ng cao.
Page 4 of 16 PhÇn thø hai: Néi dung vµ ph ng ph p nghiªn cøu 1. iòu kiön thý nghiöm 1.1. Þa ióm trión khai ThÝ nghiöm îc trión khai t¹i 3 huyön vïng dù n PTNT miòn nói tønh Phó Thä lµ: oan Hïng, Thanh S n vµ Yªn LËp. T¹i mçi huyön chän 1 x Ó trión khai thý nghiöm, cô thó lµ: X Ngäc Quan - huyön oan Hïng. X Xu n Viªn - huyön Yªn LËp. X H ng CÇn - huyön Thanh S n 1.2. Quy m«thùc hiön Tæng diön tých trión khai Ò tµi lµ 6 ha, chia thµnh 3 ióm, mçi ióm 2 ha. T¹i mçi ióm chia thµnh 2 khu riªng biöt cã diön tých b»ng nhau lµ 1 ha. Mét khu nh n gièng X21 lµ 1 khu nh n gièng KM 18. n vþ: ha BiÓu 1: S å bè trý thý nghiöm Gièng HuyÖn oan Hïng Yªn LËp Thanh S n Céng X21 1 1 1 3 KM18 1 1 1 3 Céng 2 2 2 6 1.3. Thêi gian thùc hiön ThÝ nghiöm îc thùc hiön trong iòu kiön vô Chiªm xu n 1998-1999 B¾t Çu: Th ng 11 n m 1998 KÕt thóc: Th ng 7 n m 1999 1.4. Êt thý nghiöm ë c 3 ióm, thý nghiöm îc bè trý trªn Êt 2 lóa. thý nghiöm nh n gièng X21 îc bè trý trªn ch n Êt vµn thêp, cßn «thý nghiöm nh n gièng KM18 îc bè trý trªn ch n Êt vµn. Êt thý nghiöm lµ Êt tèt, s¹ch cá d¹i, kh«ng cã æ bönh. Tríc khi gieo cêy îc cµy bõa kü, san ph¼ng. MÆc dï khi chän Þa ióm Ó trión khai thý nghiöm, chóng t«i cè g¾ng chän khu réng chñ éng tíi tiªu, song do iòu kiön vô Chiªm xu n n m nay thêi tiõt diôn biõn thêt thêng, h¹n næng x y ra trçm träng ë nhiòu n i. T¹i ióm thý nghiöm H ng CÇn - Thanh S n, nguån níc tíi chñ yõu dùa vµo nguån níc sinh thuû nhng do lîng ma gi m nhiòu, nguån níc nµy bþ c¹n kiöt (kh c thêng mäi n m). Sau khi cêy bþ h¹n næng, mét sè diön tých lóa non bþ chõt, mét sè diön tých lóa ph t trión kðm kh«ng m b o lµm gièng nªn thý nghiöm t¹i y kh«ng thu îc kõt qña nh mong îi. 1.5. Quy tr nh kü thuët p dông Híng dén bµ con n«ng d n p dông quy tr nh kü thuët s n xuêt h¹t gièng lóa cêp 1 ang îc p dông réng r i ë tønh Phó Thä. Tuy nhiªn cã sù iòu chønh cho phï hîp víi t nh h nh thùc tõ, song c c kh u kü thuët c b n Òu îc thùc hiön
Page 5 of 16 nghiªm tóc theo quy tr nh nh n gièng cêp 1. BiÓu 2 - Thêi vô vµ ph ng thøc gieo cêy: Þa ióm Gièng Ngµy gieo Ngµy cêy Ph ng thøc gieo cêy oan Hïng X21 26/11 30/12 CÊy KM18 26/1 15/12 Gieo th¼ng Yªn LËp X21 20/11 20/12 CÊy KM18 25/1 10/2 CÊy Thanh S n X21 20/11 25/12 CÊy KM18 28/1 15/2 CÊy - Lîng ph n vµ ph ng thøc bãn (týnh cho 1 sµo B¾c Bé - 360m 2 ) + T¹i oan Hïng - Lîng bãn: 300 kg ph n chuång + 5 kg urª + 4 kg Kali + 20 kg NPK. C ch bãn: - Bãn lãt: Toµn bé ph n chuång + NPK - Bãn thóc: LÇn 1: Khi lóa håi xanh 3 kg u rª + 2 kg Kali LÇn 2: Khi lóa lµm ång: 2 kg urª+2 kg Kali + T¹i Yªn LËp - Lîng bãn: 300 kg ph n chuång + 6 kg urª + 5 kg Kali + 10 kg NPK - C ch bãn: - Bãn lãt: Toµn bé ph n chuång + NPK + 3 kg urª - Bãn thóc: LÇn 1: 3 kg u rª + 2 kg Kali LÇn 2: 3 kg Kali 2. VËt liöu vµ ph ng ph p bè trý thý nghiöm 1.2. VËt liöu thý nghiöm
Page 6 of 16 Thùc nghiöm sö dông 2 gièng X21 vµ KM18, cêp gièng nguyªn chñng Ó nh n ra gièng cêp 1. Gièng X21 vµ Km18 lµ 2 gièng îc kh¼ng Þnh lµ gièng tèt, thých øng víi iòu kiön canh t c cña c c Þa ph ng, îc khuyõn khých më réng diön tých trong s n xuêt ¹i trµ. KM 18 (khang d n 18 vµ khang m»n 18) Km18 lµ gièng lóa thuçn Trung Quèc do phßng N«ng l m nghiöp huyön H i Ninh - Qu ng Ninh nhëp vò tõ Trung Quèc, îc më réng s n xuêt tõ vô mïa 1996 vµ îc a vµo kh o nghiöm gièng Quèc gia vµ îc c«ng nhën gièng Quèc gia. KM18 lµ gièng lóa ng¾n ngµy. Thêi gian sinh trëng vô xu n 130-135 ngµy, vô mïa 105-110 ngµy. ThÝch hîp ë c vô Xu n vµ vô Mïa: Vô Xu n nªn gieo cêy vµo trµ Xu n muén, vô Mïa gieo cêy vµo trµ mïa sím. ChiÒu cao c y trung b nh 95-100 cm, phiõn l cøng, b n l réng, gän khãm, l mµu xanh vµng. Kh n ng Î nhanh trung b nh-kðm. D¹ng h¹t thon, nhá, mµu vµng s ng. Khèi lîng 1000 h¹t 19,5-20,0 gram. ChÊt lîng g¹o kh. Kh n ng chèng æ trung b nh. NhiÔm nhñ kh«v»n vµ ¹o æn. Kh n ng thých øng réng. ChÞu th m canh trung b nh. N ng suêt trung b nh 40-45 t¹/ha, th m canh tèt ¹t 55-60 t¹/ha. MËt é cêy 50-55 khãm/m2, cêy 3-4 d nh/khãm. Gièng lóa X21 (88-6-5): Gièng lóa X21 do PGS.PT T¹ Minh S n vµ c c céng t c viªn ViÖn khoa häc kü thuët N«ng nghiöp ViÖt Nam lai t¹o vµ chän läc. Gièng îc t¹o ra tõ tæ hîp lai Xi12/X11 b»ng ph ng ph p chän gép c i tiõn ngoµi ång vµ trong nhµ líi tõ n m 1988, îc c«ng nhën lµ gièng Quèc gia n m 1996. X21 lµ hçn hîp cña 2 dßng thuçn 88-6-5 vµ 88-6-8 theo tû lö 3:1, týnh ång nhêt cña gièng bþ h¹n chõ, dô bþ ph n ly vò kióu h nh vµ kðo dµi thêi gian træ. Kh n ng Ó nh nh kh, phiõn l dµy, gãc l hñp, gän khãm. Thêi gian træ b«ng kðo dµi kho ng 10-12 ngµy, dµi h n c c gièng kh c 3-5 ngµy. D¹ng h¹t h¹t h i bçn, mµu vµng s ng, khèi lîng 1000 h¹t tõ 25-26 gram. ChÊt lîng g¹o kh, c m mòm vµ Ëm. ChiÒu cao c y trung b nh 95-100 cm. Kh n ng kh ng s u, bönh kh. ChÞu chua, mæn kh, kh n ng chèng æ kh. ChÞu th m canh cao. N ng suêt trung b nh 50-55 t¹/h¹, th m canh ¹t 65-70 t¹/ha. X21 thých hîp trªn ch n méng vµn, vµn thóng chua hoæc nhiôm mæn nhñ. ThÝch hîp nhêt víi trµ Xu n sím, cã thó bè trý vµo trµ Mïa chýnh vô. Thêi gian sinh trëng: - Vô chiªm xu n: ngµy - Vô mïa ngµy CÊy 50-55 khãm 2, 3-4 d nh/khãm. 2.2. Ph ng ph p thý nghiöm Thùc nghiöm îc bè trý theo ph ng ph p kh o nghiöm s n xuêt diön réng, kh«ng cã èi chøng nhng nh¾c l¹i 3 lçn (ë 3 huyön). DiÖn tých «thý nghiöm ë mçi lçn nh¾c l¹i lµ 1 ha. nh gi kõt qu dùa trªn kõt qu sè liöu theo dâi thý nghiöm 3. C c chø tiªu theo dâi 3.1. Mét sè chø tiªu vò sinh trëng
Page 7 of 16 Kh n ng Î nh nh ChiÒu cao c y cuèi cïng (cm) Thêi gian sinh trëng (ngµy). 3.2. Kh n ng ph n øng víi mét sè èi tîng s u, bönh h¹i chýnh VÒ s u h¹i: S u ôc th n Nhãm s u n l Rµy n u Bä xýt VÒ bönh h¹i: BÖnh ¹o «n BÖnh kh«v»n BÖnh b¹c l nh gi theo ph ng ph p cho ióm. 3.3. Møc é lén t¹p vµ kõt qu khö lén ChØ tiªu nµy îc thùc hiön trong suèt qu tr nh STPT cña c y lóa tõ giai o¹n m¹ Õn khi thu ho¹ch. Nhng tëp trung vµo 5 giai o¹n chýnh lµ: LÇn 1: M¹ tríc khi cêy LÇn 2: Lóa øng c i (kõt thóc Î nh nh) LÇn 3: Tríc khi træ 5-7 ngµy LÇn 4: Khi lóa á u«i LÇn 5: Tríc khi thu ho¹ch 7-10 ngµy. 3.4. C c yõu tè cêu thµnh n ng suêt vµ n ng suêt Sè khãm/m 2 (khãm) Sè b«ng/khãm (b«ng) Sè h¹t /b«ng (h¹t) Tû lö lðp (%) Khèi lîng 1000 h¹t (gram): LÊy theo sè lý thuyõt N ng suêt lý thuyõt, n ng suêt thùc thu 3.5. H¹ch to n kinh tõ Chi phý s n xuêt (c chi phý trùc tiõp vµ gi n tiõp) Sè lîng thãc thu îc Sè lîng thãc ¹t tiªu chuèn gièng C1
Page 8 of 16 TÝnh gi thµnh 1 kg thãc gièng. 4. Tæ chøc thùc hiön C quan chñ tr (Phßng N«ng nghiöp - Së NN vµ PTNT Phó Thä) cïng chñ nhiöm Ò tµi chuèn bþ thñ tôc ng ký Ò tµi vµ lëp kõ ho¹ch trión khai thùc hiön, tr nh dù n PTNT miòn nói Phó Thä (c quan chñ quan) phª duyöt. C quan chñ tr cïng chñ nhiöm Ò tµi phèi hîp víi Ban qu n lý iòu hµnh Dù n PTNT miòn nói c c huyön: Thanh S n, Yªn LËp vµ oan Hïng (lµ c quan phèi hîp thùc hiön Ò tµi). Kh o s t, chän Þa ióm trión khai. Tæ chøc häp víi dù n x, th«n cïng c c hé n«ng d n thèng nhêt ph ng n trión khai, thùc hiön Ò tµi. ChuÈn bþ gièng, ph n bãn (ph n ka li) Më líp tëp huên, híng dén kü thuët s n xuêt gièng lóa cêp 1. Ph n c«ng c n bé theo dâi, kióm tra gi m s t vµ gi i quyõt c c vên Ò ph t sinh trong qu tr nh thùc hiön. Tæ chøc héi nghþ Çu bê Ó tæng kõt, nh gi rót kinh nghiöm vµ khuyõn c o kõt qu. NghiÖm thu, híng dén qu n lý iòu hoµ lîng gièng cêp 1 s n xuêt ra îc a vµo s n xuêt ë møc cao nhêt. PhÇn thø ba: KÕt qu nghiªn cøu vµ th o luën 1. Kh i qu t mét sè yõu tè khý tîng, thñ v n nh hëng Õn kõt qu thý nghiöm 1.1. KhÝ tîng - T nh h nh ma, b o. Tæng lîng ma toµn vô phæ biõn ë c c n i tõ 190-200 mm, Ýt h n trung b nh nhiòu n m (TBNN) 130-140 mm (chø b»ng 58% so víi TBNN) vµ Ýt h n vô «ng Xu n 1997-1998 tõ 30-40 mm. Trong vô chø cã th ng 12/1998 cã lîng ma xêp xø TBNN (nhng vén Ýt h n cïng kú vô tríc 30 mm), cßn l¹i c c th ng Òu Ýt h n TBNN. Æc biöt, th ng 4/1999 l- îng ma chø kho ng 50-80 mm, Ýt h n TBNN tíi 70-80 mm. Cuèi vô kh«ng cã b o, lèc xo y, ma Õn sím... nh hëng Õn Þa bµn tønh Phó Thä. - VÒ nhiöt é: Tæng tých nhiöt toµn vô phæ biõn tõ 3.620-3.650 0 C, cao h n TBNN tõ 200-220 0 C nhng xêp xø b»ng vô «ng xu n 1997-1998 - lµ vô cã nòn nhiöt é cao g y nªn t nh tr¹ng m¹ giµ lóa træ sím t¹i nhiòu n i ë miòn B¾c níc ta. NhiÖt é trung b nh th ng toµn vô phæ biõn tõ 20,1-20,5 0 C, xêp xø vô «ng xu n 1997-1998 nhng cao h n TBNN 1 0 C. Trong vô chø cã th ng 11/1998 nhiöt é thêp h n TBNN, cßn c c th ng Òu h n TBNN. Æc biöt th ng 12/1998 vµ th ng 2/1998 vµ th ng 2/1999 nhiöt é trung b nh th ng cao h n TBNN 1,9-2,2 0 C. NhiÖt é thêp nhêt toµn vïng tõ 10,1-11 0 C x y ra vµo gi a th ng 12/1998 vµ gi a th ng 1/1999. - é Èm t ng èi. é Èm t ng èi trung b nh toµn vô 82-83%, thêp h n TBNN vµ thêp h n vô «ng xu n 1997-1999 tíi 3%. Trong vô chø cã th ng 3 vµ th ng 4/1999 é Èm t ng èi xêp xø TBNN, cßn c c th ng kh c Òu thêp h n TBNN. - Sè giê n¾ng Tæng sè giê n¾ng toµn vô tõ 520-550 giê, nhiòu h n TBNN 20-30 giê vµ nhiòu h n vô «ng xu n 1997-1998 tíi 160-170 giê. Sè giê n¾ng Ýt nhêt lµ th ng 2 vµ th ng 3 n m 1999, tõ 50-55 giê.
Page 9 of 16 - Lîng bèc h i: Tæng lîng bèc h i toµn vô phæ biõn 410-420 mm, nhiòu h n TBNN vµ nhiòu h n vô «ng xu n 1997-1998 tõ 50-65 cm, lîng bèc h i Ýt nhêt lµ th ng 3-1999, tõ 38-42 mm, nhiòu nhêt lµ th ng 11 vµ th ng 12/1998, tõ 80-90mm. Trong vô chø cã th ng 1/1998 lîng bèc h i xêp xø TBNN vµ th ng 3/1999 Ýt h n TBNN 15mm. C c th ng cßn l¹i Òu cao h n TBNN 10-20 mm. 1.2. Thuû v n: Mùc níc ë c c sèng Òu dao éng theo xu híng xuèng dçn ë møc thêp nhêt so víi TBNN vµ cïng kú vô «ng xu n 1997-1998. Çu vô (th ng 11 vµ th ng 12/1998) mùc níc trung b nh vµ thêp nhêt trªn c c s«ng Òu nhá h n TBNN vµ cïng kú n m 1997 tõ 0,22-1,41 m. Gi a vô (th ng 1 Õn th ng 2/1999) mùc níc trung b nh vµ thêp nhêt trªn c c s«ng vén tiõp tôc xuèng vµ nhá h n TBNN vµ cïng kú n m 1998 tõ 0,25-0,68 m. Cuèi vô (th ng 3 Õn th ng 4/1999) mùc níc trªn c c s«ng vén tiõp tôc xuèng vµ thêp nhêt vô vµo th ng 3/1999. ë suèt vô mùc níc xuèng thêp h n mùc níc thêp nhêt trong chuçi sè liöu tõ n m 1964 Õn nay, tõ 0,07-0,1 m. Cã thó nhën xðt: C c yõu tè khý tîng, thuû v n vô «ng xu n 1998-1999 nµy cã nhiòu diôn biõn bêt thêng g y nh hëng xêu tíi s n xuêt vô chiªm xu n n m nay cña tønh nãi chung còng nh kõt qu cña Ò tµi nãi riªng. Lîng ma n m 1998 vµ vô «ng xu n 1998-1999 thiõu hôt nghiªm träng lµm cho lîng níc dù tr trong c c ao hå, s«ng, suèi Òu xuèng rêt thêp, nguån níc sinh thuû c¹n köt. H¹n h n gay g¾t x y ra ë kh¾p n i, cã lóc toµn tønh cã tíi 17.000 ha bþ h¹n (b»ng 50% tæng diön tých gieo cêy). Do h¹n h n nªn thý nghiöm tiõn hµnh ë x H ng CÇn - huyön Thanh S n kh«ng thu îc kõt qu nh mong îi. DiÖn tých thý nghiöm n»m trong khu vùc mµ mäi n m nguån níc sinh thuû lu«n dåi dµo nhng vµo kho ng th ng 3/1999 th c¹n kiöt. ë y kh«ng cã hö thèng c«ng tr nh thuû lîi nªn khi h¹n x y ra kh«ng thó kh¾c phôc îc. Lóa sau khi bþ h¹n næng kðo dµi nªn mét sè bþ chõt, mét sè sinh trëng kðm kh«ng m b o lµm gièng. T¹i ióm thý nghiöm ë Xu n Viªn - Yªn LËp vµ Ngäc Quan - oan Hïng còng bþ h¹n nhng kh¾c phôc îc. Lóa sinh trëng ph t trión b nh thêng, kh«ng nh hëng g lín tíi n ng suêt vµ chêt lîng gièng. 2. Mét sè chø tiªu vò sinh trëng - ph t trión Kh n ng sinh trëng cña mét gièng m¹nh hay yõu cã ý nghüa rêt quan träng, v nã liªn quan chæt chï tíi kh n ng cho n ng suêt cña gièng ã. Th«ng thêng mét gièng lóa cã kh n ng sinh trëng khoî: Î nh nh khoî vµ tëp trung, bé rô ph t trión, th n to mëp, b n l to, dµy, gãc l hñp, kh n ng chþu th m canh..., th kh n ng chèng chþu tèt vµ tiòm n ng cho n ng suêt cao. Kh n ng sinh trëng cña gièng phô thuéc nhiòu vµo b n chêt di truyòn cña gièng vµ chþu t c éng m¹nh mï cña c c yõu tè ngo¹i c nh còng nh c c biön ph p kü thuët th m canh. Hay nãi mét c ch kh c Ó cã c y lóa sinh trëng, ph t trión tèt th cçn ph i cã gièng tèt vµ h¹t gièng ¹t tiªu chuèn chêt lîng, îc gieo trång trong mét m«i trêng thých hîp. èi víi bêt kú mét gièng lóa nµo, dï thêi gian sinh trëng dµi hay ng¾n Òu cã thó ph n ra thêi kú chýnh sau: - Thêi kú thø nhêt: Thêi kú sinh trëng sinh dìng. Thêi kú sinh trëng sinh dìng îc týnh tõ khi gieo Õn kõt thóc Î nh nh. Thêi kú nµy cã thó chia ra lµm 2 giai o¹n nhá lµ: Giai o¹n m¹ vµ giai o¹n sau cêy, bðn rô håi xanh Õn kõt thóc Î nh nh. Thêi kú nµy chñ yõu lµ tých luü vët chêt. Thêi kú sinh trëng sinh thùc îc týnh tiõp ngay sau thêi kú sinh trëng sinh dìng Õn khi thu ho¹ch. Thêi kú nµy còng bao gåm 2 giai o¹n c b n lµ: Giai o¹n lµm èt lµm ßng vµ giai o¹n træ b«ng, ph i mµu, vµo ch¾c, chýn.
Page 10 of 16 Thêi kú nµy bªn c¹nh viöc tiõp tôc tých luü vët chêt, trong c y lóa diôn ra hµng lo¹t c c ph n øng sinh ho, sinh lý biõn æi vët chêt vµ tëp trung tých luü vµo c c c quan dinh dìng (h¹t). Hai thêi kú nµy cã mèi liªn quan mët thiõt víi nhau. Thêi kú tríc lµ tiòn Ò cho thêi kú sau. NÕu thêi kú sinh trëng sinh d- ìng qu m¹nh hay qu yõu Òu g y nh hëng xêu tíi thêi kú sinh trëng thùc vµ trong c 2 trêng hîp Òu lµm gi m n ng suêt cña gièng ã. Qu tr nh sinh trëng sinh dìng qu m¹nh sï øc chõ qu tr nh sinh trëng sinh thùc, lµm cho sù ph t trión cña c y lóa bêt b nh thêng: C y lóa Î lai dai, th n l ph t trión m¹nh g y ra hiön tîng bu gèc, s u bönh h¹i t ng, tû lö lðp löng cao... Ngîc l¹i nõu qu tr nh sinh trëng sinh dìng yõu sï kh«ng t¹o ñ vët chêt cçn thiõt cho giai o¹n tiõp theo. Trong c 2 trêng hîp trªn Òu kðo dµi thêi gian sinh trëng cña gièng, n ng suêt gi m vµ iòu quan träng lµ chêt lîng h¹t gièng s n xuêt ra kh«ng m b o tiªu chuèn chêt lîng. Do vëy, viöc theo dâi, nh gi mét sè chø tiªu sinh trëng, ph t trión cña mét gièng còng nh éng th i sinh trëng cña gièng ã sï cã ý nghüa rêt quan träng. Tõ ã sï gióp ngêi s n xuêt chñ éng cã c c biön ph p kü thuët t c éng Ó iòu khión c y lóa ph t trión phï hîp víi quy luët ph t trión sinh vët häc cña nã nh»m ¹t n ng suêt cao nhêt vµ Æc biöt lµ chêt lîng h¹t gièng s n xuêt ra ¹t tiªu chuèn chêt lîng cung cêp cho c c vô sau. KÕt qu theo dâi mét sè chø tiªu sinh trëng, ph t trión cña gièng X21 vµ KM18 trong thý nghiöm îc tr nh bµy trong b ng 1. B ng 3: Mét sè chø tiªu sinh trëng, ph t trión cña gièng X21 vµ Km18 Þa ióm Ngµy gieo Ngµy cêy MËt é cêy (K/m) Sè d nh cêy T.sè d nh/ khãm (d nh) HÖ sè Î nh nh (lçn) D nh h u hiöu/ khãm (d nh) Cao c y (cm) Ngµy træ TSST (ngµy) X21.Hïng 26/11 30/12 50 4 8 5 98 26/4 180 Yªn LËp 20/11 20/12 50 4 8 5 105 30/4 195 T.S n 20/11 25/12 50 4 - - - - - - KM18.Hïng 26/1 15/2 50 3 7 4 93 2/5 127 Th.S n 28/1 15/2 55 3 - - - - - - Yªn LËp 25/1 10/2 55 3 6,5 4 100 20/4 130 NhËn xðt: T¹i c c ióm thý nghiöm cña c gièng X21 vµ KM18 Òu p dông óng khung lþch thêi vô (X21 gieo vµo trµ Xu n sím, KM18 gieo vµo trµ Xu n muén). Sè d nh cêy/khãm vµ sè khãm/m 2 Òu m b o theo híng dén vµ kh ång Òu t¹i c c ióm thý nghiöm. Kh n ng Î nh nh cña gièng X21 vµ KM18 ë c c ióm thý nghiöm Òu ë møc trung b nh. HÖ sè Î nh nh kho ng 2 lçn. Tû lö d nh h u hiöu/tæng sè d nh thêp. Nguyªn nh n lµ do h¹n nªn thêi gian Î nh nh kðo dµi, nh ng d nh Î muén kh«ng cã kh n ng cho b«ng hoæc b«ng v«hiöu. MÆt kh c tëp qu n n«ng d n vén cêy s u tay nªn lóa Î chëm. Thêi gian træ cña c X21 vµ KM18 ë c c ióm thý nghiöm Òu n»m trong khung an toµn nhêt (khung thêi gian lóa træ an toµn cña vô chiªm xu n trong iòu kiön ë tønh Phó Thä tõ 20/4-10/5). Tèt nhêt lµ tõ 25/4-5/5). VÒ thêi gian sinh trëng: èi víi tõng gièng t¹i c c ióm kh«ng cã sù biõn éng lín song Òu cã xu thõ rót ng¾n h n so víi lý thuyõt 3-5 ngµy. X21, KM18 lµ nh ng gièng c m «n. Vô chiªm xu n 1998-1999 cã nòn nhiöt é cao nªn TGST c c gièng Òu rót ng¾n.
Page 11 of 16 Ngoµi ra chõ é canh t c còng t c éng tíi TGST cña gièng. VÝ dô: NÕu bãn ph n c n èi, Çy ñ vµ óng giai o¹n, Æc biöt lµ bãn ñ kali sï kých thých qu tr nh vën chuyón dinh dìng vò h¹t, rót ng¾n thêi gian chýn cña h¹t. Ngîc l¹i nõu bãn thõa ¹m sï kðo dµi thêi gian sinh trëng cña gièng ã... 3. Kh n ng chèng, chþu mét sè èi tîng s u bönh h¹i chýnh cña gièng lóa X21 vµ KM18 trong iòu kiön vô chiªm xu n HiÖn nay xu thõ ph t trión mét nòn n«ng nghiöp bòn v ng, mét nòn n«ng nghiöp h u c ang îc h nh thµnh vµ ph t trión. ióm mêu chèt trong vên Ò nµy lµ ph i gi m tíi møc thêp nhêt viöc sö dông thuèc BVTV cã nguån gèc ho häc trong qu tr nh s n xuêt. iòu nµy kh«ng nh ng t¹o ra îc s n phèm an toµn, cã gi trþ kinh tõ cao mµ cßn gi m îc chi phý Çu vµo vµ gãp phçn gi s¹ch m«i trêng sinh th i. èi víi s n xuêt lóa, mét trong nh ng gi i ph p quan träng lµ ph i chän t¹o ra îc nh ng gièng kh«ng chø cã n ng suêt cao, æn Þnh, phèm chêt tèt, cã kh n ng thých øng réng mµ cßn cã kh n ng chèng, chþu s u bönh tèt. ång thêi, c«ng t c tæ chøc nh n gièng ph i m b o c c yªu cçu kü thuët Ó h¹t gièng s n xuêt ra ¹t tiªu chuèn kü thuët, kh«ng bþ nhiôm mçm mãng s n xuêt. Mét trong nh ng môc Ých cña Ò tµi lµ híng dén vµ tæ chøc nh n ra mét lîng gièng cêp 1 Ó a vµo s n xuêt ¹i trµ ë nh ng mïa vô tiõp sau, nªn viöc theo dâi vµ kióm so t mét sè èi tîng s u, bönh h¹i chýnh îc Æc biöt quan t m trong suèt qu tr nh thùc hiön. KÕt qu theo dâi t nh h nh s u bönh h¹i trªn gièng X21 vµ Km18 trong thý nghiöm îc ghi l¹i ë b ng 2. B ng 4. T nh h nh s u, bönh h¹i Tªn s u, bönh Þa ióm oan Hïng Yªn LËp Thanh S n X21 KM18 X21 KM18 X21 KM18 S u ôc th n 0-1 0-1 0-1 0-1 - - S u n l 1-3 1-3 1-3 1-3 - - RÇy n u 0-1 1-3 1-3 0-1 - - Bä xýt 3 1-3 1-3 3 - - ¹o «n 0-1 0-1 0-1 0-1 - - Kh«v»n 1-3 3 3 1-3 - - Ghi chó: p dông theo ph ng ph p nh gi cho ióm: 0, 3, 5, 7, 9 ióm 0: Kh«ng bþ 1: RÊt nhñ 3: NhÑ 4: Trung b nh 5: NÆng 6: RÊt næng Qua b ng sè liöu cho thêy: C c èi tîng s u, bönh h¹i chýnh hoæc kh«ng thêy xuêt hiön hoæc xuêt hiön nhng g y h¹i nhñ trong gièng X21 vµ KM18 ë ióm thý nghiöm oan Hïng vµ Yªn LËp ( ióm thý nghiöm ë Thanh S n bþ háng nªn
Page 12 of 16 kh«ng theo dâi). iòu nµy còng phï hîp víi t nh h nh chóng trong s n xuêt vô Chiªm n m nay: Thêi tiõt kh«vµ nãng nªn s u bönh g y h¹i nhñ. Tû lö chung toµn tønh lµ 1,9%, trong ã tëp trung chñ yõu trªn c c gièng nhiôm nh CR 203, D.T10... H n n a cêp gièng dïng trong thý nghiöm lµ nguyªn chñng vµ îc th m canh theo mét quy tr nh hîp lý nªn nh n chung lµ s¹ch s u, bönh. Thùc tõ, ë møc é s u, bönh h¹i nh trong thý nghiöm th cha cçn thiõt ph i sö dông thuèc ho häc nhng Ó m b o an toµn, chêt lîng h¹t gièng m b o tiªu chuèn chêt lîng chóng t«i vén tiõn hµnh chø ¹o phun 1 lît trõ bä xýt vµo giai o¹n lóa træ vµ 1 lît trõ kh«vµo giai o¹n lóa chýn s a trªn toµn thý nghiöm. 4. C«ng t c khö lén, khö t¹p C«ng t c khö lén, khö t¹p nh»m lo¹i bá nh ng c thó kh c gièng, kh c d¹ng vµ cá d¹i. èi víi thý nghiöm, chóng t«i híng dén bµ con n«ng d n tiõn hµnh khö lén, khö t¹p trong suèt qu tr nh thùc hiön, trong ã tëp trung vµo mét sè giai o¹n chýnh. + LÇn 1: Tríc khi em m¹ i cêy. LÇn nµy nh»m lo¹i bá têt c nh ng c y m¹ cao h n b nh thêng, nh ng c y cã d¹ng l, mµu s¾c lµ kh c so víi quçn thó vµ lo¹i bá cá d¹i. + LÇn 2: Khi lóa øng c i. Lo¹i bá têt c nh ng c y (hoæc c khãm) cã chiòu cao, mµu s¾c l, d¹ng l kh c quçn thó vµ cá d¹i. + LÇn 3: Khi c y lóa chuèn bþ træ. LÇn nµy tiõn hµnh nh lçn 2. + LÇn 4: Khi lóa á u«i LÇn nµy lo¹i bá têt c nh ng b«ng lóa kh c so víi quçn thó (b«ng cao, b«ng thêp, chýn sím, chýn muén, b«ng cã d¹ng h¹t kh c...) vµ cá d¹i. + LÇn 5: Tríc khi thu ho¹ch. TiÕn hµnh nh lçn 4 vµ nghiöm thu ruéng gièng nõu ¹t tiªu chuèn lµm gièng. B ng 5: KÕt qu kióm tra gièng lçn cuèi N = 1000 ChØ tiªu Þa ióm oan Hïng Yªn LËp Thanh S n X21 KM18 X21 KM18 X21 KM18 Tû lö c y kh c gièng (%) 0,4 0,4 0,3 0,5 - - Tû lö c y kh c d¹ng (%) 0,4 0,5 0,5 0,3 - - Tû lö cá d¹i (%) 1,2 1 0,8 1 - -
Page 13 of 16 Møc é nhiôm s u bönh h¹i chýnh %) 0,1 0,2 0,1 0,1 NhËn xðt: Víi kõt qu kióm tra ång ruéng lçn cuèi (tríc khi thu ho¹ch) îc ghi ë b ng 3 cho thêy. Do lµm tèt c«ng t c khö lén, khö t¹p ång thêi nguån gièng ban Çu m b o chêt lîng nªn c c chø tiªu vò chêt lîng trªn ång Òu p øng yªu cçu chêt lîng gièng cêp 1, ¹t tiªu chuèn lµm gièng cho vô sau. B ng 6. ChÊt lîng h¹t gièng cêp 1 s n xuêt ra ChØ tiªu Þa ióm oan Hïng Yªn LËp X21 KM18 X21 KM18 Tû lö h¹t óng gièng 90,80 99,77 99,83 99,82 T¹p chêt 1,7 1,9 4,8 2,0 H¹t cá 2 1 1 1,5 Tû lö n y mçm 97 98 96 97 Trªn c së lêy méu ngéu nhiªn cña mét sè hé s n xuêt gièng chóng t«i tiõn hµnh kióm nghiöm chêt lîng. KÕt qu cho thêy tuy tû lö t¹p chêt cã cao so víi quy Þnh (chõ biõn thñ c«ng) nhng c c chø tiªu kh c Òu ¹t tiªu chuèn chêt lîng quy Þnh. Do thêi gian b o qu n ng¾n mµ c c gièng cã tû lö n y mçm cao. 5. C c yõu tè cêu thµnh n ng suêt vµ n ng suêt Song song víi viöc t¹o ra mét ruéng lóa gièng cã chêt lîng m b o tiªu chuèn víi cêp gièng s n xuêt ra, th viöc t¹o ra mét ruéng gièng cã n ng suêt cao còng hõt søc quan träng. Ruéng lóa gièng cã n ng suêt cao lµ yõu tè c b n Ó t ng hö sè nh n gièng vµ gi m gi thµnh gièng s n xuêt ra. ång thêi n ng suêt cña ruéng lóa gièng còng phçn nµo ph n nh chêt lîng h¹t gièng s n xuêt ra. V lï ã viöc theo dâi c c yõu tè thµnh n ng suêt vµ n ng suêt ruéng s n xuêt gièng lµ rêt cçn thiõt. KÕt qu theo dâi c c yõu tè cêu thµnh n ng suêt vµ n ng suêt cña gièng X21 vµ KM18 trong thý nghiöm îc thó hiön trong b ng 4. BiÓu 7 - C c yõu tè cêu thµnh n ng suêt vµ n ng suêt Gièng Þa ióm M. cêy (k/m 2 ) Sè b«ng/ khãm (b«ng) B«ng/m 2 (b«ng) H¹t/ b«ng (h¹t) H¹t ch¾c/ b«ng (h¹t) Tû lö lðp (%) P1000 h¹t (g) NSTT (t¹/ha) X21.Hïng 50 5 250 156 138 115 23,5 48,6 Yªn LËp 50 4,5 225 175 154 12 23,5 45,7 Thanh S n - - - - - - - - KM18.Hïng 50 5,5 275 135 118 13,6 200 51,3 Yªn LËp 50 5 275 142 127 10,6 20 43 Thanh S n - - - - - - - - NhËn xðt:
Page 14 of 16 - VÒ mët é b«ng/m 2 Sè b«ng/ 1 n vþ diön tých lµ mét chø tiªu rêt quan träng v nã lµ mét trong 3 yõu tè c b n cêu thµnh n ng suêt. Trong 1 giíi h¹n nhêt Þnh, sè b«ng/1 n vþ diön tých cã mèi t ng quan thuën víi n ng suêt. Do vëy Ó ¹t n ng suêt cao th trong qu tr nh s n xuêt ph i cã c c biön ph p Ó t¹o ra îc sè b«ng/ 1 n vþ diön tých cao hîp lý nhêt. Theo quan ióm cña nh ng nhµ khoa häc nghiªn cøu vò c y lóa còng nh thùc tõ chøng minh: èi víi c c gièng lóa ang phæ biõn trong s n xuêt hiön nay cã n ng suêt cao nhêt ë mët é b«ng kho ng 300 b«ng/m 2. Trong c c yõu tè cêu thµnh n ng suêt th sè b«ng/1 n vþ diön tých lµ yõu tè thêng cã sù biõn éng lín nhêt vµ còng dô iòu chønh nhêt. KÕt qu thý nghiöm cho thêy mët é cêy ë c c ióm thý nghiöm èi víi c 2 gièng X21 vµ KM18 lµ hîp lý. MËt é cêy tõ 50-55 khãm/m2 víi 2-3 d nh/khãm nhng do iòu kiön thêi tiõt ë giai o¹n Çu cã nhiòu bêt thuën nªn kh n ng Î nh nh h u hiöu rêt h¹n chõ nªn kõt qu sè b«ng/m 2 chø ¹t ë møc trung b nh-kh (tõ 225-275 b«ng/m 2 ). - VÒ sè h¹t/b«ng vµ tû lö lðp, löng. + Sè h¹t/b«ng: èi víi gièng X21m, kõt qu cho thêy y lµ gièng cã d¹ng h nh b«ng to, nhiòu h¹t (156-175 h¹t/b«ng). Cßn gièng KM18 thuéc d¹ng h nh nhiòu b«ng, b«ng nhá h n, sè h¹t/b«ng Ýt h n (135-142 h¹t/b«ng). Nh vëy cã thó thêy r»ng sè h¹t/b«ng gi a c c gièng cã sai kh c rêt râ röt, cßn trong cïng 1 gièng gi a c c ióm thý nghiöm kh«ng cã sù biõn éng lín. Thùc tõ sè h¹t/b«ng còng chþu nh hëng cña c c yõu tè ngo¹i c nh, qu tr nh ch m sãc nhng chñ yõu phô thuéc vµo b n chêt di truyòn cña gièng. + Tû lö h¹t lðp löng: Nh n chung tû lö h¹t lðp, löng trong toµn thý nghiöm ë møc thêp. iòu nµy ph n nh kh n ng Çu t, ch m sãc tèt, Æc biöt lµ bãn c n èi N.P.K. Bªn c¹nh ã vµo giai o¹n tõ træ Õn chýn, thêi tiõt khý hëu rêt thuën lîi cho qu tr nh vën chuyón dinh dìng vò h¹t. - VÒ n ng suêt: N ng suêt thùc thu cña c gièng X21 vµ KM18 ë c c ióm nghö thuët Òu ¹t trªn 40 t¹/ha. Cao nhêt lµ KM18 ë ióm thý nghiöm oan Hïng, ¹t 51,3 t¹/ha vµ thêp nhêt còng lµ KM18 ë ióm thùc nghiöm Yªn LËp víi 43 t¹/ha. T ng øng víi c c ióm thùc nghiöm trªn n ng suêt cña gièng X21 lµ 48,6 t¹/ha vµ 45,7 t¹/ha. So s nh gi a c c ióm thý nghiöm víi nhau th n ng suêt cña c gièng X21v vµ KM18 ë ióm thý nghiöm oan Hïng Òu cao h n ë ióm Yªn LËp. KÕt qu nµy chñ yõu lµ do ióm thý nghiöm ë oan Hïng thuën lîi h n ë Yªn LËp vò vên Ò níc tíi vµ Êt giµu dinh dìng, Ýt chua h n. 6. HiÖu qu kinh tõ - x héi Víi 2 ha X21 vµ 2 ha KM18 (chø týnh ë ióm thý nghiöm Yªn LËp vµ oan Hïng) th lîng gièng cêp 1 îc s n xuêt ra tõ thý nghiöm sï ¹t kho ng 9.400 kg gièng X21 vµ 9.400 kg gièng KM18. Lîng gièng cêp 1 nµy c b n îc trao æi gi a c c hé n«ng d n trong th«n vµ c c th«n trong x Ó a vµo s n xuêt ë vô Chiªm xu n 1999 vµ vô Mïa 2000. NÕu týnh 75% lîng gièng trªn îc a vµo sö dông lµm gièng víi Þnh møc 1290 kg gièng/ha th sï cã kho ng 117 ha îc cêp 1 ho b»ng gièng X21 vµ KM18. 75% x 17.800 kg =11.000 kg = 117,5 ha 120 kg/ha 120 gk/ha Vµ nõu chø týnh diön tých lóa îc gieo cêy b»ng gièng cêp 1 t ng n ng suêt h n b nh thêng kho ng 350 kg/ha (10%) th s n lîng thãc t ng thªm kho ng 41.000 kg, gi trþ t ng thªm quy ra tiòn gçn 70.000.000 ång. Do gièng s n xuêt ra gi thµnh h¹, sï tiõt kiöm îc 1 kho n ng n s ch rêt lín Çu t mua gièng ë nh ng mïa vô sau. Gi gièng C1 phæ biõn trªn thþ trêng 2.800-3.000 /kg cao h n so víi s n xuêt kho ng 1.500 /kg. Nh vëy sè tiòn tiõt kiöm 18.800 kg x 1.500 = 28.200.000
Page 15 of 16 iòu quan träng h n lµ tõ kõt qu cña Ò tµi gióp c c Þa ph ng vµ c c hé n«ng d n biõt c ch tæ chøc s n xuêt, qu n lý vµ iòu hoµ gièng cêp 1 cho nh ng vô vµ nh ng n m tiõp theo. 7. H¹ch to n kinh tõ 1 ha nh n gièng cêp 1 BiÓu 8. H¹ch to n kinh tõ 1 ha nh n gièng cêp 1 n vþ: 1000 Néi dung oan Hïng Yªn LËp X21 KM18 X21 KM18 1. Thãc gièng N.C 660 660 660 660 2. Ph n chuång 420 420 420 420 3. ¹m U rª 308 308 396,6 396,6 4. N.P.K 672 672 336 336 5. Ka li 280 280 350 350 6. ThuÕ, thuû lîi phý, chi # 850 850 850 850 7. BVTV 280 280 280 280 8. C«ng lao éng 2.800 2.800 2.800 2.800 Tæng chi 6.270 6.270 6.065,6 6.065,6 Tæng thu 10.692 11.286 10.054 9.460 L i 4.422 5.016 3.988,4 3.394,4 Gi thµnh 1 kg gièng C1 1.290 1.222 1,372 1,410 Ghi chó: C«ng lao éng: TÝnh 10.000 /c«ng Ph n chuång 50 /kg ¹m U rª 2.200 /kg NPK 1.200 /kg Ka li clorua 2.800 /kg Gi thãc gièng cêp 1: 2.200 /kg NhËn xðt: PhÇn chi phý: Tæng chi phý cho 1 ha nh n gièng cêp 1 kh cao (kho ng 6,0-6,2 triöu ång). Chi phý t ng chñ yõu lµ gi thãc gièng Çu vµo (gièng nguyªn chñng) cao: Gi thãc gièng nguyªn chñng 5.500 ång/kg, trong khi ã thãc gièng b nh thêng do d n tù Ó gièng chø kho ng 2.200 ång/kg (gi thãc gièng cêp 10, nh vëy chi phý thãc gièng cho 1 ha nh n gièng cêp 1 sï t ng h n s n xuêt b nh thêng (s n xuêt thãc th ng phèm) gçn 400.000 ång. Kho n chi phý t ng nhiòu gi a gièng cêp 1 vµ s n xuêt thãc th ng phèm lµ chi phý nh n c«ng lao éng. Ó cã 1 ruéng thãc gièng kh«ng chø cã n ng suêt cao mµ phèm chêt ph i m b o chêt lîng th c c kh u kü thuët ph i thùc hiön nghiªm ngæt suèt tõ khi gieo cêy Õn thu ho¹ch vµ b o qu n nªn ph i Çu t nhiòu nh n c«ng lao éng h n. Æc biöt lµ chi phý nh n c«ng Ó thùc hiön viöc khö lén khö t¹p sï t ng ng kó. TÝnh trung b nh chi phý nh n c«ng lao éng cña 1 ha nh n gièng cêp 1 sï t ng h n b nh thêng kho ng 1.000.000 ång (nõu týnh 10.000 ång/1 c«ng lao éng). C c kho ng chi phý kh c nh n chung sï t ng h n song kh«ng ng kó
Page 16 of 16 Tæng thu vµ l i: Do gièng tèt, îc Çu t ch m sãc tho ng nªn n ng suêt cao h n vµ gi b n 1 kg thãc gièng cêp 1 cao h n thãc th ng phèm tíi 500 /kg (t ng øng lµ 2.200 /kg vµ 1.700 /kg). ChÝnh v vëy tæng thu cña 1 ha s n xuêt gièng cêp 1 ¹t tõ 9.460.000 ång - 11.286.000 ång. KÕt qu thý nghiöm cho thêy s n xuêt gièng lóa cêp 1 cho l i kho ng tõ 3,5-5 triöu ång/ha. Gi thµnh 1 kg thãc gièng C1 s n xuêt ra kho ng 1.200 /kg Õn 1.400 /kg. PhÇn thø 4: KÕt luën vµ Ò nghþ 1. KÕt luën: S n xuêt gièng t¹i Þa ph ng lµ 1 gi i ph p óng ¾n cã hiöu qu vµ hoµn toµn cã thó thùc hiön îc. S n xuêt gièng t¹i Þa ph ng cã nhiòu u ióm: Gi thµnh h¹, gi m chi phý, t ng gi trþ ngµy c«ng. ChÊt lîng gièng m b o, tr nh mua ph i gièng m b o chêt lîng, tr nh îc thiöt h¹i, chñ éng kõ ho¹ch s n xuêt. a nhanh TBKT vµ s n xuêt, t ng nhanh n ng suêt vµ s n lîng lóa. Gi i quyõt vên Ò viöc lµm t¹i chç ë n«ng th«n. Tæ chøc s n xuêt gièng cêp 1 t¹i Þa ph ng n i nµo còng cã thó lµm îc cçn m b o: Khoanh vïng s n xuêt, chän hé cã iòu kiön th m canh, tæ chøc qu n lý tèt lîng gièng s n xuêt ra. DiÖn tých vïng s n xuêt gièng cêp 1 phô thuéc n ng suêt ruéng gièng vµ diön tých cêy gièng ã ë vô sau, th«ng thêng chiõm kho ng 3-4% (100% ha s n xuêt ¹i trµ cçn 3-4 ha s n xuêt gièng cêp 1). Trong mét x cã thó chän 1 th«n hoæc mét sè th«n s n xuêt gièng nhng trong 1 th«n ph i tiõn hµnh chän hé vµ khoanh vïng s n xuêt. Mçi gièng nªn s n xuêt riªng ë 1 khu, 1 n vþ hµnh chýnh Ó gi m bít lén t¹p c giíi. Tæ chøc s n xuêt gièng cêp 1 vò mæt kü thôt kh«ng khã, nhng viöc tæ chøc s n xuêt, qu n lý vµ iòu hoµ lîng gièng C1 s n xuêt ra Ó lµm gièng cho vô sau rêt phøc t¹p, cçn ph i cã c chõ s n xuêt. 2. Ò nghþ: TiÕp tôc cã chýnh s ch trî gi gièng nguyªn chñng cho n«ng d n Ó s n xuêt gièng C1 v n«ng d n vïng s u vïng xa rêt nghìo. Cã chýnh s ch hç trî n«ng d n s n xuêt gièng C1: 1 kg gièng C1 b»ng 1,2 kg thãc th ng phèm (t ng ng 400 /kg). Cã chýnh s ch tr thï lao cho c n bé khuyõn n«ng, c n bé iòu hoµ gièng C1 tõ hé s n xuêt gièng cho c c hé n«ng d n kh c víi møc 50 /kg, chi tõ nguån ng n s ch.