Thèng kª tµi kho n quèc gia 60 n m x y dùng vµ ph t trión N gµy 06 th ng 5 n m 1946 Chñ tþch Hå ChÝ Minh ký s¾c lönh 61/SL thµnh lëp Bé Quèc d n Kinh

Bản ghi

1 Thèng kª tµi kho n quèc gia 60 n m x y dùng vµ ph t trión N gµy 06 th ng 5 n m 1946 Chñ tþch Hå ChÝ Minh ký s¾c lönh 61/SL thµnh lëp Bé Quèc d n Kinh tõ bao gåm c c phßng, ban vµ nha trùc thuéc trong ã cã Nha Thèng kª ViÖt Nam. Nh ng c n bé Çu tiªn lµm thèng kª c n èi, thèng kª tµi chýnh lóc nµy ång thêi kiªm nhiöm nh ng nhiöm vô kh c. Ngµy 20 th ng 02 n m 1956 Thñ t íng ChÝnh phñ ký QuyÕt Þnh 695/TTg thµnh lëp Côc Thèng kª trung ng, trong ã quy Þnh c«ng t c thèng kª vò s n phèm x héi, thu nhëp quèc d n vµ b ng c n èi kinh tõ quèc d n thuéc phßng thèng kª Tæng hîp cña Côc thèng kª trung ng. Ngµy 26 th ng 12 n m 1960, Uû ban th êng vô Quèc héi n íc ViÖt Nam D n chñ Céng hoµ phª chuèn nghþ quyõt cña Héi ång ChÝnh phñ lëp Tæng côc Thèng kª thµnh c quan trùc thuéc ChÝnh phñ. N m 1961, thµnh lëp phßng thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n n»m trong Vô Tæng hîp cña Tæng côc Thèng kª, n m 1968 lµ phßng thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n trong Vô Tæng hîp II, «ng Vò Hoµng lµ phã vô tr ëng phô tr ch c«ng t c C n èi. N m 1969, thµnh lëp phßng thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n vµ thèng kª Tµi chýnh thuéc vô Tæng hîp II (gäi t¾t lµ phßng thèng kª C n èi), Tr ëng phßng lµ «ng TrÇn Anh Ba. Bïi B C êng (*) Trong thêi kú nµy, chø tiªu Thu nhëp quèc d n còng b¾t Çu îc týnh cho c c Þa ph ng Ó phôc vô cho c«ng t c l nh ¹o toµn diön cña ng vµ Nhµ n íc trªn Þa bµn tønh, thµnh phè. T¹i c quan thèng kª Þa ph ng th êng bè trý 1 Õn 2 c n bé chþu tr ch nhiöm vò thèng kª C n èi thuéc phßng thèng kª Tæng hîp. Tõ ã Õn nay, c«ng t c týnh c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp cho Þa ph ng lu«n gi vþ trý quan träng trong sù ph t trión chung cña thèng kª C n èi ViÖt Nam. N m 1970 thµnh lëp Vô thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n sau nµy lµ Vô Thèng kª C n èi, Tµi chýnh, Ng n hµng, Vô tr ëng lµ «ng Vò Hoµng. Sau khi trë thµnh mét vô éc lëp, c«ng t c thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n cã b íc ph t trión míi c vò chøc n ng, nhiöm vô vµ c vò c«ng t c c n bé. Trong thêi kú nµy, Tæng côc Thèng kª bæ sung cho thèng kª C n èi nhiòu c n bé trî îc µo t¹o c b n ë c c tr êng ¹i häc trong vµ ngoµi n íc. NhiÒu c n bé îc cö i häc thªm vò nghiöp vô chuyªn m«n, chýnh trþ vµ µo t¹o phã tiõn sü ë n íc ngoµi. y lµ lùc l îng c n bé cã nhiòu ãng gãp cho sù ph t trión c«ng t c nµy, kh«ng chø sau khi thèng nhêt Êt n íc mµ cho c c c thêi kú sau. ë miòn Nam, tr íc gi i phãng, chýnh quyòn Sµi gßn thµnh lëp ViÖn Thèng kª Quèc gia. Mét trong c c nhiöm vô cña thèng (*) Vô tr ëng Vô HÖ thèng Tµi kho n Quèc gia 22 Th«ng tin Khoa häc Thèng kª

2 kª chýnh quyòn Sµi gßn lµ týnh c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp cña miòn Nam ViÖt Nam theo ph ng ph p cña Liªn hîp quèc. N m 1975, sau khi Êt n íc îc thèng nhêt, thèng kª C n èi Tµi chýnh, Ng n hµng kh¾c phôc nhiòu khã kh n Ó trión khai c«ng t c ë c c tønh phýa Nam vµ chø trong mét thêi gian ng¾n x y dông îc hö thèng thèng kª C n èi, Tµi chýnh, Ng n hµng thèng nhêt toµn quèc. N m 1980, ph ng ph p týnh c c chø tiªu c b n cña C n èi KTQD, thèng kª Tµi chýnh, Ng n hµng îc tëp huên phæ biõn cho c n bé lµm thèng kª C n èi ë Trung ng vµ c c Þa ph ng trong c n íc. Tõ nh ng n m cuèi thëp kû 80 cña thõ kû tr íc, víi sù gióp ì cña c c tæ chøc quèc tõ, thèng kª ViÖt Nam tõng b íc nghiªn cøu vµ p dông hö thèng Tµi kho n quèc gia cña Liªn hîp quèc (SNA) vµo ViÖt Nam. B¾t Çu tõ n m 1993, chýnh thøc sö dông hö thèng nµy thay thõ cho HÖ thèng B ng C n èi kinh tõ quèc d n (MPS). N m 1994, Vô thèng kª C n èi Tµi chýnh, Ng n hµng æi tªn lµ Vô HÖ thèng Tµi kho n quèc gia. N m 2003, c n cø vµo NghÞ Þnh sè: 101/2003/N -CP cña ChÝnh phñ qui Þnh chøc n ng, nhiöm vô, quyòn h¹n vµ c cêu tæ chøc cña Tæng côc Thèng kª, theo QuyÕt Þnh sè: 641/Q -TCTK cña Tæng côc tr ëng Tæng côc Thèng kª, vô HÖ thèng Tµi kho n quèc gia phô tr ch c c lünh vùc sau: - Thèng kª Tµi kho n quèc gia - Thèng kª Vèn Çu t vµ gi trþ Tµi s n cè Þnh - Thèng kª Tµi chýnh vµ TÝn dông - Thèng kª dþch vô (c c chø tiªu gi trþ) cña c c c quan hµnh chýnh, n vþ sù nghiöp. - Thèng kª ho¹t éng lµm thuª c«ng viöc gia nh vµ ho¹t éng cña c c tæ chøc quèc tõ. Ho¹t éng thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n, nay lµ thèng kª Tµi kho n quèc gia, tõ 1946 Õn nay Thêi kú : Trong thêi kú nµy, c ch m¹ng d n téc vµ d n chñ cã 2 nhiöm vô chiõn l îc: võa kh ng chiõn võa kiõn quèc. Yªu cçu th«ng tin vü m«phôc vô sù l nh ¹o vµ chø ¹o cña ng vµ ChÝnh phñ chñ yõu vò c c lünh vùc vò d n sè, lao éng, Êt ai, s n xuêt n«ng nghiöp, thu chi ng n s ch quèc gia. Trong nh ng n m , do sù ra êi cña hö thèng Tµi chýnh Ng n hµng Quèc gia, yªu cçu èi víi c«ng t c thèng kª c n èi t ng lªn, týnh c n èi thu chi ng n s ch vµ c c nguån lùc cho c c ngµnh c c cêp Ó thùc hiön 2 nhiöm vô: gi m t«ë hëu ph ng vµ chuèn bþ Tæng ph n c«ng. Nguån th«ng tin chñ yõu khai th c tõ c c t liöu, sè liöu cña c c ngµnh tæng hîp nh Bé Tµi chýnh, Ng n hµng Nhµ n íc cña n íc ViÖt Nam D n chñ Céng hoµ vµ t liöu, sè liöu cña chõ é cò. Thêi kú : Cïng víi sù ph t trión cña c quan thèng kª nhµ n íc, c«ng t c thèng kª c n èi kinh tõ quèc d n cã nh ng b íc tiõn lín ë mäi mæt, Æt nòn mãng cho c«ng t c nµy trong nh ng n m tiõp theo. Thèng kª c n èi víi sù gióp ì cña chuyªn gia n íc ngoµi nghiªn cøu x y dùng hö thèng chø tiªu thèng kª c n èi kinh tõ quèc d n cña Trung ng vµ Þa ph ng. S n phèm th«ng tin thèng kª c n thèng kª ViÖt Nam - 60 n m x y dùng vµ ph t trión 23

3 èi KTQD ngµy cµng phong phó, a d¹ng Ó phôc vô nhu cçu th«ng tin cña ng vµ Nhµ n íc trong chø ¹o c«ng cuéc kh«i phôc vµ ph t trión kinh tõ, x y dùng CNXH ë miòn B¾c. ã lµ c c chø tiªu Tæng s n phèm x héi, thu nhëp quèc d n, quü tých lòy, quü tiªu dïng... lµm c së cho viöc týnh to n tèc é t ng tr ëng, chuyón dþch c cêu kinh tõ trong tõng thêi kú kõ ho¹ch 3 n m vµ c c kõ ho¹ch 5 n m. VÒ mæt tæ chøc vµ c n bé, hö thèng tæ chøc thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n îc hoµn thiön dçn tõ cêp Trung ng Õn Þa ph ng, c së, éi ngò c n bé îc t ng c êng vò sè l îng vµ îc µo t¹o cã hö thèng. y lµ nh ng tiòn Ò rêt quan träng Ó ph t trión c«ng t c thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n trong nh ng n m sau. ë miòn Nam, thèng kª chýnh quyòn Sµi gßn týnh îc chø tiªu Tæng s n phèm trong n íc, TÝch luü tµi s n, Tiªu dïng cuèi cïng... theo ph ng ph p cña Liªn hîp quèc. Sau khi thèng nhêt Êt n íc, c c kõt qu týnh to n nµy îc sö dông Ó týnh c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp cho toµn quèc. VÒ nghiöp vô: N m 1957, lçn Çu tiªn chø tiªu Thu nhëp quèc d n îc týnh thö ë n íc ta. ång chý Vò Hoµng îc ph n c«ng lµm c«ng t c nµy, týnh Thu nhëp quèc d n cho n m Ph ng ph p týnh dùa vµo b n dþch vò Thèng kª thu nhëp quèc d n tõ tiõng Trung Quèc do ång chý NguyÔn V n Kha cung cêp. Tõ n m 1957 vò sau, chø tiªu nµy îc týnh hµng n m theo hai lo¹i gi cè Þnh n m 1956 vµ thùc tõ. C«ng t c thèng kª C n èi kinh tõ quèc d n ngµy cµng îc Tæng côc vµ ChÝnh phñ quan t m nªn ph t trión nhanh chãng. Ó 24 p øng yªu cçu th«ng tin phôc vô ¹i héi III cña ng (1960), trong ã cã nhiöm vô quan träng lµ x y dùng kõ ho¹ch ph t trión kinh tõ, x héi 5 n m nh»m x y dùng c së vët chêt kü thuët cho CNXH vµ Êu tranh thèng nhêt Êt n íc, néi dung c c b ng C n èi kinh tõ quèc d n chñ yõu ph n nh c n èi gi a s n xuêt - tiªu dïng - tých luü; thu chi ng n s ch; c n èi c c nguån lùc trong n íc vµ ngoµi n íc (viön trî, vay nî), c n èi lao éng, l ng thùc. Thèng kª C n èi KTQD ViÖt Nam lëp îc mét sè b ng c n èi chñ yõu cña nòn kinh tõ, cô thó lµ: + B ng c n èi vët chêt, c n èi Tæng s n phèm x héi vµ Thu nhëp quèc d n (cßn gäi lµ b ng c n èi vët chêt tæng hîp). + Mét phçn b ng c n èi ph n phèi vµ ph n phèi l¹i Thu nhëp quèc d n (cßn gäi lµ b ng c n èi tµi chýnh tæng hîp). + Mét phçn b ng c n èi thu - chi tiòn tö cña d n c. + B¾t Çu nghiªn cøu ph ng ph p luën vò B ng c n èi liªn ngµnh Bªn c¹nh c c B ng c n èi trªn, thèng kª C n èi KTQD phèi hîp víi c c Vô thèng kª N«ng nghiöp, C«ng nghiöp, VËt t, c c vô thèng kª chuyªn ngµnh kh c vµ thèng kª c c Bé, ngµnh lëp c c b ng c n èi s n phèm N«ng nghiªp, C«ng nghiöp, vët t chñ yõu, c n èi l ng thùc, c n èi xuêt - nhëp khèu, c n èi nguån vèn Çu t x y dùng c b n, hoµn thiön c c chø tiªu thèng kª tµi s n cè Þnh, vèn s n xuêt, tµi chýnh xý nghiöp Ó lµm c n cø cho viöc týnh to n tých luü tµi s n ph n theo ngµnh vµ thµnh phçn kinh tõ phôc vô cho viöc chø ¹o cña ng vµ ChÝnh phñ. Ngoµi ra, trong thêi Th«ng tin Khoa häc Thèng kª

4 kú chiõn tranh ph ho¹i miòn B¾c cña Mü, thèng kª c n èi KTQD cïng víi c c thèng kª chuyªn ngµnh thùc hiön b o c o thèng kª vò thiöt h¹i chiõn tranh. Trong thêi kú nµy, chø tiªu Thu nhëp quèc d n ùîc sù quan t m cña ng vµ ChÝnh phñ. Trong mét sè n m, chø tiªu nµy îc Quèc héi th«ng qua vµ coi nh chø tiªu ph p lönh. Tèc é t ng tr ëng cña Thu nhëp quèc d n còng îc a vµo c c kõ ho¹ch ph t trión kinh tõ quèc d n ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n. Do yªu cçu qu n lý kinh tõ cña ng vµ Nhµ n íc, c«ng t c thèng kª c n èi KTQD kh«ng chø îc tæ chøc trión khai ë Trung ng mµ cßn îc nghiªn cøu p dông cho ph¹m vi tønh, thµnh phè vµ týnh îc mét sè chø tiªu c n èi chñ yõu phôc vô cho yªu cçu chø ¹o cña Uû ban nh n d n c c tønh vµ thµnh phè. C c chõ é b o c o, h íng dén nghiöp vô îc hoµn thiön dçn trë thµnh mét kªnh th«ng tin quan träng cho viöc týnh c c chø tiªu c n èi cho toµn quèc. HÖ thèng th«ng tin thèng kª c n èi îc x y dùng vµ tõng b íc kiön toµn theo 2 kªnh chýnh: b o c o vµ iòu tra Þnh kú theo chõ é cña thèng kª c c tønh vµ thµnh phè vµ b o c o thèng kª, h¹ch to n Þnh kú cña c c c quan xý nghiöp vµ c c bé, c c ngµnh. Thèng kª chuyªn ngµnh cña Tæng côc Thèng kª cung cêp cho thèng kª c n èi KTQD chø tiªu Gi trþ s n l îng c c ngµnh kinh tõ theo gi cè Þnh vµ gi thùc tõ, ph n theo thµnh phçn kinh tõ. Thèng kª c n èi týnh c c chø tiªu tæng hîp vµ lëp c c b ng c n èi KTQD. Trong thêi kú nµy, thèng kª c n èi KTQD cßn cã nhiöm vô lµm b o c o ph n tých vò kõt qu s n xuêt vµ sö dông Thu nhëp quèc d n th«ng qua c c b ng c n èi KTQD hµng n m, c c b ng c n èi s n phèm vµ vët t chñ yõu, hiöu qu Çu t, c n èi tiòn - hµng,... NhiÒu b n ph n tých cña thèng kª C n èi îc ChÝnh phñ sö dông vµ nh gi cao. VÒ ph ng ph p chõ é: Ph ng ph p thèng kª c n èi kinh tõ quèc d n cña c c n íc x héi chñ nghüa mµ chñ yõu lµ Liªn X«vµ Trung Quèc îc nghiªn cøu vµ p dông phï hîp víi thùc tiôn n íc ta. Trong hoµn c nh khã kh n cña c«ng cuéc kh«i phôc kinh tõ, c i t¹o x héi chñ nghüa, x y dùng c së vët chêt, kü thuët cña CNXH ë miòn B¾c, thêi kú nµy còng ghi nhën b íc tiõn bé vò ph ng ph p chõ é cña thèng kª c n èi KTQD ë ViÖt Nam. Tõ nh ng b ng c n èi gi n n ban Çu, thèng kª c n èi KTQD nghiªn cøu hoµn thiön ph ng ph p thu thëp th«ng tin, týnh to n Ó lëp c c b ng c n èi KTQD cã týnh tæng hîp cao. ViÖc b¾t Çu sö dông c«ng cô týnh to n hiön ¹i - m y týnh MINSK 32 vµo c«ng t c tæng hîp, xö lý th«ng tin gãp phçn n ng cao chêt l îng c«ng viöc cña c«ng t c thèng kª c n èi. Ph ng ph p chõ é thèng kª c n èi kinh tõ quèc d n îc c c c n bé lµm thèng kª tæng hîp vµ thèng kª c n èi nghiªn cøu, x y dùng vµ hoµn thiön qua tõng thêi kú. Trong nh ng n m Çu, ch a cã c c v n b n chýnh thøc quy Þnh ph ng ph p týnh Thu nhëp quèc d n, c n bé lµm c«ng t c nµy c n cø vµo tµi liöu cña c c n íc XHCN vµ tham kh o thªm tµi liöu cña c c n íc t b n cã îc Ó týnh to n, kõt qu îc l nh ¹o chêp nhën. N m 1960, thèng kª C n èi so¹n th o cuèn s ch h íng dén thèng kª ViÖt Nam - 60 n m x y dùng vµ ph t trión 25

5 ph ng ph p týnh Thu nhëp quèc d n, dùa vµo c c tµi liöu cña Thèng kª Trung quèc vµ Liªn x«, chñ biªn lµ «ng Vò Hoµng. Th«ng tin Ó týnh Thu nhëp quèc d n chñ yõu do c c thèng kª nghiöp vô cung cêp nh chø tiªu Gi trþ s n l îng cña c c ngµnh, ngoµi ra cßn îc khai th c tõ c c c quan tæng hîp nh Tµi chýnh, Ng n hµng, KÕ ho¹ch. Ngµy 17 th ng 9 n m 1970, Thñ t íng ChÝnh phñ ký QuyÕt Þnh sè 168-TTg vò ban hµnh HÖ thèng chø tiªu thèng kª vµ chõ é thèng kª chýnh thøc cho toµn quèc, trong ã cã HÖ thèng chø tiªu C n èi kinh tõ quèc d n. C n cø vµo QuyÕt Þnh sè 168-TTg, Tæng côc tr ëng Tæng côc Thèng kª ký ban hµnh c c chõ é b o c o thèng kª nh : + QuyÕt Þnh sè: 145/PPC -TK quy Þnh hö thèng bióu méu b o c o thèng kª Þnh kú chýnh thøc vò Tµi chýnh + QuyÕt Þnh sè: 146/PPC -TK quy Þnh hö thèng bióu méu b o c o thèng kª Þnh kú chýnh thøc vò Ng n hµng + QuyÕt Þnh sè: 149/PPC -TK quy Þnh hö thèng bióu méu b o c o thèng kª Þnh kú chýnh thøc vµ ph ng ph p týnh c n èi kinh tõ quèc d n. C c chõ é b o c o thèng kª nµy lµ c së lý luën vµ ph p lý quan träng Ó c«ng t c thèng kª c n èi i vµo æn Þnh vµ thèng nhêt, y còng lµ tiòn Ò Ó x y dùng vµ ph t trión c«ng t c thèng kª c n èi KTQD vµ Tµi chýnh trong c c thêi kú tiõp theo, vµ cho Õn nay, mét sè néi dung vén tiõp tôc îc sö dông. 26 Thêi kú Sau khi thèng nhêt Êt n íc, thèng kª c n èi nhanh chãng tiõp cën t m hióu ph ng ph p týnh c n èi cña thèng kª chýnh quyòn Sµi gßn, thu thëp th«ng tin, sè liöu lþch sö týnh chuyón æi phï hîp víi ph ng ph p týnh c n èi cña miòn B¾c Ó týnh chung cho c n íc. µo t¹o c n bé lµm thèng kª c n èi cho c c vïng míi gi i phãng. êng lèi x y dùng Chñ nghüa x héi, kõ ho¹ch 5 n m vµ îc ¹i héi IV, V cña ng th«ng qua víi nhiòu chø tiªu kinh tõ tæng hîp quan träng nh tèc é t ng Tæng s n phèm x héi vµ Thu nhëp quèc d n b nh qu n Çu ng êi/n m, tû lö tých luü, tiªu dïng, thu chi ng n s ch chung cho c n íc vµ tõng Þa ph ng. V vëy, c«ng t c thèng kª c n èi ph t trión c vò néi dung, ph ng ph p vµ tæ chøc thùc hiön. Tr íc vµ sau ¹i héi V cña ng, kõt qu lëp b ng C n èi vët chêt tæng hîp îc ng vµ Nhµ n íc sö dông Ó nh gi thùc tr¹ng nòn kinh tõ cña n íc ta vµ ho¹ch Þnh chiõn l îc kinh tõ cña Êt n íc, chø tiªu Thu nhëp quèc d n îc Quèc héi th«ng qua vµ coi ã lµ chø tiªu ph p lönh. Hµng n m Uû ban KÕ ho¹ch Nhµ n íc Òu cã c c yªu cçu vò th«ng tin chi tiõt cña b ng C n èi vët chêt tæng hîp Ó phôc vô cho c«ng t c kõ ho¹ch ho nòn kinh tõ quèc d n. VÒ nghiöp vô: TiÕp tôc hoµn thiön hö thèng chø tiªu thèng kª c n èi kinh tõ quèc d n ë ViÖt Nam. tiõn hµnh lëp mét sè b ng c n èi kinh tõ tæng hîp thuéc hö thèng b ng C n èi kinh tõ quèc d n. Trong giai o¹n nµy b o c o thèng kª c n èi kinh tõ quèc d n thùc hiön mçi n m 1 lçn gåm c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp vµ c c b ng c n èi chýnh thøc n m b o c o vµ íc týnh cho n m sau. C c chø tiªu kinh tõ tæng hîp vµ c c b ng c n èi kinh tõ quèc d n Òu Th«ng tin Khoa häc Thèng kª

6 îc týnh theo gi thùc tõ vµ gi so s nh n m gèc. C c chø tiªu Tæng s n phèm x héi, Tiªu hao vët chêt, Thu nhëp quèc d n îc ph n theo 8 ngµnh kinh tõ quèc d n, theo cêp qu n lý (trung ng, Þa ph ng) vµ ph n theo 3 thµnh phçn kinh tõ: quèc doanh vµ c«ng t hîp doanh; tëp thó; t nh n vµ c thó. Trªn ph¹m vi c n íc còng nh c c tønh, thµnh phè trùc thuéc Trung ng hµng n m týnh îc hö thèng c c chø tiªu ph n tých kinh tõ vü m«nh : tû lö Quü tiªu dïng so víi Thu nhëp quèc d n, tû lö Quü tých luü so víi Thu nhëp quèc d n, Chªnh löch xuêt, nhëp khèu hµng ho so víi Thu nhëp quèc d n, c c chø tiªu vò n ng suêt lao éng, c c chø tiªu vò hiöu qu ång vèn, thu, chi ng n s ch Nhµ n íc... Ó phôc vô cho chñ tr ng x y dùng huyön thµnh n vþ kinh tõ n«ng - c«ng nghiöp, ho¹t éng thèng kª c n èi nghiªn cøu x c Þnh néi dung kinh tõ vµ kõ ho¹ch ho cêp huyön. GÇn mét tr m huyön träng ióm trong c n íc tiõn hµnh lëp B ng c n èi vët chêt tæng hîp vµ mét phçn B ng c n èi thu chi tiòn tö cña d n c trªn ph¹m vi l nh thæ cña huyön. N m 1983 trión khai lëp thö nghiöm b ng c n èi liªn ngµnh víi 24 nhãm ngµnh s n phèm trªn c së vën dông kinh nghiöm cña Thèng kª khèi SEV vµo iòu kiön ViÖt Nam phï hîp víi c chõ kõ ho¹ch ho tëp trung. Ó thùc hiön c«ng t c nµy n m 1982 thµnh lëp tæ C n èi liªn ngµnh. Trong thêi kú nµy, ho¹t éng hîp t c quèc tõ còng rêt s«i éng. C c tæ chøc quèc tõ nh Héi ång t ng trî kinh tõ (SEV), Liªn hîp quèc lu«n yªu cçu thèng kª ViÖt Nam cung cêp nh ng sè liöu vò c c chø tiªu Tæng s n phèm x héi vµ Thu nhëp quèc d n. Ó phôc vô yªu cçu ph n tých, thèng kª C n èi tiõn hµnh mét sè týnh to n so s nh quèc tõ mét sè chø tiªu c b n. Tæng côc Thèng kª mêi nhiòu chuyªn gia tõ Côc thèng kª Trung ng Liªn X«sang ViÖt Nam gi ng c c kho vò Thèng kª kinh tõ vµ HÖ thèng b ng C n èi kinh tõ quèc d n. Tæng côc Thèng kª còng cö nhiòu oµn sang Liªn x«vµ c c n íc thuéc khèi SEV Ó häc tëp vµ kh o s t kinh nghiöm vò týnh to n c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp vµ lëp hö thèng b ng C n èi kinh tõ quèc d n. ång thêi, mét sè chuyªn gia ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cña thèng kª c n èi ViÖt Nam îc cö sang gióp ì c«ng t c thèng kª c n èi ë 2 n íc Lµo vµ Cam pu chia. VÒ ph ng ph p chõ é: TiÕp tôc nghiªn cøu hoµn thiön c c ph ng ph p thu thëp th«ng tin, týnh to n, ph n tæ, ph n tých c c chø tiªu thèng kª c n èi, m b o týnh thèng nhêt gi a trung ng víi c c Þa ph ng, phï hîp víi Æc ióm t nh h nh kinh tõ - x héi vµ tæ chøc thèng kª n íc ta. ång thêi m b o kh n ng so s nh víi thèng kª khèi SEV. Trªn c së hö thèng bióu méu b o c o thèng kª Þnh kú vò c n èi kinh tõ quèc d n p dông cho c c tønh, thµnh phè phýa B¾c ban hµnh kìm theo QuyÕt Þnh 168-TTg ngµy ; Vô Thèng kª C n èi cïng víi Vô Ph ng ph p chõ é nghiªn cøu vµ thiõt kõ hö bióu b o c o thèng kª Þnh kú chýnh thøc vò thèng kª c n èi kinh tõ quèc d n, thèng kª Tµi chýnh, Ng n hµng p dông cho c c tønh phýa Nam. thèng kª ViÖt Nam - 60 n m x y dùng vµ ph t trión 27

7 Thèng kª C n èi cïng víi Trung t m týnh to n Thèng kª Trung ng nghiªn cøu x y dùng ch ng tr nh xö lý th«ng tin vµ týnh to n c c chø tiªu chñ yõu cña hö thèng C n èi kinh tõ quèc d n trªn m y týnh. Thêi kú tõ 1987 Õn nay: Tõ n m 1987 c n íc thùc hiön êng lèi æi míi do ng Céng s n ViÖt Nam Ò x íng vµ l nh ¹o. Qu n lý kinh tõ cña ViÖt Nam chuyón tõ c chõ qu n lý kõ ho¹ch ho tëp trung sang c chõ thþ tr êng Þnh h íng XHCN, cã sù qu n lý cña Nhµ n íc. Ó p øng yªu cçu qu n lý kinh tõ x héi theo êng lèi æi míi, ho¹t éng thèng kª C n èi ph i cã ph ng ph p h¹ch to n míi thay cho HÖ thèng b ng C n èi kinh tõ quèc d n. p dông hö thèng Tµi kho n quèc gia vµo ViÖt Nam lµ yªu cçu têt yõu cña c«ng cuéc x y dùng vµ qu n lý nòn kinh tõ quèc d n. VÒ vên Ò nµy, c c ¹i héi ng lçn thø VI, VII, VIII kh¼ng Þnh râ rµng vµ Æt ra c c yªu cçu cô thó qua c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp nh GDP, GNI, TÝch lòy, Tiªu dïng, Ó dµnh, Tµi chýnh ng n hµng, l¹m ph t ¹i héi IX cña ng ta l¹i kh¼ng Þnh m«h nh kinh tõ tæng qu t cña n íc ta trong thêi kú qu é lµ nòn kinh tõ thþ tr êng Þnh h íng x héi chñ nghüa víi nhiòu h nh thøc së h u, nhiòu thµnh phçn kinh tõ. V vëy, yªu cçu träng t m èi víi c«ng t c thèng kª kinh tõ tæng hîp cña thêi kú 1987 Õn nay lµ æi míi néi dung thèng kª c n èi, chuyón tõ HÖ thèng C n èi kinh tõ quèc d n sang hö thèng Tµi kho n quèc gia. N m 1988, thèng kª C n èi KTQD thö nghiöm týnh chuyón chø tiªu Thu nhëp quèc d n sang chø tiªu Tæng s n phèm trong n íc (GDP) Ó phôc vô cho yªu cçu gia nhëp c c tæ chøc quèc tõ cña ViÖt Nam vµ ång thêi lµm c n cø Ó c c tæ chøc quèc tõ nghiªn cøu c c chýnh s ch viön trî ph t trión cho ViÖt Nam. Víi sù gióp ì cña c c tæ chøc thèng kª quèc tõ, sau 3 n m nghiªn cøu ( ), ngµy 25/12/1992 Thñ t íng ChÝnh phñ ký quyõt Þnh sè 183/ TTg, quy Þnh, kó tõ n m 1993 trë i, ViÖt Nam chýnh thøc p dông HÖ thèng Tµi kho n quèc gia (SNA) Ó týnh c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp chñ yõu vµ biªn so¹n c c tµi kho n, b ng bióu cña SNA cho ph¹m vi c n íc vµ cho c c tønh, thµnh phè. VÒ nghiöp vô: Tõ khi chýnh thøc p dông HÖ thèng Tµi kho n quèc gia Õn nay, thèng kª TKQG ViÖt Nam tõng b íc ph t trión c vò chiòu réng vµ chiòu s u. C c s n phèm thèng kª ngµy cµng a d¹ng phong phó, phôc vô kþp thêi cho yªu cçu qu n lý kinh tõ trong n íc còng nh cho c c tæ chøc quèc tõ. C«ng t c nghiöp vô thèng kª TKQG chia lµm 2 giai o¹n: Giai o¹n tõ 1987 Õn 1992: tiõp tôc ph t trión c«ng t c cña thêi kú tr íc ång thêi nghiªn cøu p dông HÖ thèng TKQG vµo ViÖt Nam. Giai o¹n tõ 1993 Õn nay: - C c chø tiªu Gi trþ s n xuêt; Chi phý trung gian; Gi trþ t ng thªm vµ GDP îc íc týnh vµ týnh chýnh thøc theo quý vµ n m ång thêi còng chia theo ngµnh, thµnh phçn kinh tõ; theo gi thùc tõ vµ gi so s nh. C c chø tiªu TÝch luü tµi s n; Tiªu dïng cuèi cïng; Chªnh löch xuêt nhëp khèu hµng ho vµ dþch vô; Tæng thu nhëp quèc gia (GNI); Thu nhëp quèc gia kh dông (NDI); Ó dµnh, týnh theo n m. LËp thö nghiöm c c 28 Th«ng tin Khoa häc Thèng kª

8 tµi kho n s n xuêt, thu nhëp vµ ph n phèi thu nhëp theo c c khu vùc thó chõ; tµi kho n vèn, tµi s n; tµi kho n quan hö kinh tõ víi n íc ngoµi. C c b o c o ph n tých kinh tõ th«ng qua c c chø tiªu, b ng bióu cña Tµi kho n quèc gia - LËp c c b ng c n èi liªn ngµnh (I/O) cho n m 1989 víi 54 ngµnh; n m 1996 víi 97 ngµnh vµ n m 2000 víi 112 ngµnh. - Þnh kú mét sè n m xuêt b n cuèn sè liöu lþch sö vò Tµi kho n quèc gia, tµi chýnh nhµ n íc, ng n hµng tiòn tö, kìm theo ph n tých tæng quan t nh h nh ph t trión kinh tõ x héi cña Êt n íc qua tõng thêi kú. HÖ thèng tµi kho n quèc gia cña Liªn Hîp Quèc míi îc p dông ë ViÖt Nam cßn rêt nhiòu vên Ò cçn nghiªn cøu vµ hoµn thiön. V vëy, c«ng t c nghiªn cøu khoa häc vò thèng kª SNA thêi kú nµy îc trión khai réng r i. NhiÒu Ò tµi khoa häc vò lünh vùc nµy gi i quyõt c c vên Ò vò ph ng ph p luën, vò vën dông vµo thùc tõ ho¹t éng c«ng t c thèng kª, gãp phçn tõng b íc më réng ph¹m vi p dông hö thèng TKQG vµo ViÖt Nam. Cïng víi nh ng æi míi vò c«ng t c èi ngo¹i cña n íc ta vµ sù më réng hîp t c trong lünh vùc thèng kª cña Tæng côc, thêi kú nµy ho¹t éng hîp t c quèc tõ cña thèng kª TKQG còng rêt s«i éng. Tæ chøc Ph t trión Liªn hîp quèc (UNDP), Ng n hµng Ph t trión Ch u (ADB) tµi trî cho c c dù n Ó t ng c êng n ng lùc cho thèng kª TKQG ViÖt Nam trong qu tr nh chuyón æi sang HÖ thèng TKQG. Bªn c¹nh ã, thèng kª TKQG ViÖt Nam cã c c ho¹t éng hîp t c vµ gióp ngµnh thèng kª Lµo trong lünh vùc nµy. C n bé, chuyªn viªn thèng kª TKQG ViÖt Nam tham gia nhiòu héi nghþ, héi th o quèc tõ vò c c vên Ò cã liªn quan vµ cã nh ng ãng gãp vµo viöc nghiªn cøu c c vên Ò cña thèng kª cña c c n íc trong khu vùc vµ quèc tõ. Thèng kª TKQG ViÖt Nam th êng xuyªn cung cêp c c sè liöu tæng hîp, trao æi th«ng tin vµ c c vên Ò nghiöp vô cã liªn quan víi c c tæ chøc quèc tõ nh : thèng kª Liªn Hîp Quèc, Quü tiòn tö quèc tõ (IMF), Ng n hµng thõ giíi (WB)..., víi thèng kª c c n íc trong khu vùc vµ mét sè n íc kh c. Nh ng ho¹t éng nµy gãp phçn quan träng trong viöc n ng cao tr nh é c n bé lµm thèng kª TKQG vµ uy týn cña thèng kª TKQG ViÖt Nam. Ó p dông HÖ thèng Tµi kho n quèc gia vµo ViÖt nam, mét ho¹t éng quan träng cña thèng kª TKQG lµ cñng cè vµ t ng c êng sù phèi hîp víi c c Bé ngµnh nh»m æi míi ph ng ph p thu thëp sè liöu phôc vô biªn so¹n SNA. Trong thêi kú nµy, sù phèi hîp gi a Tæng côc Thèng kª víi c c Bé, ngµnh Æc biöt lµ Bé Tµi chýnh, Ng n hµng Nhµ n íc ViÖt Nam, Bé KÕ ho¹ch vµ Çu t cã nhiòu biõn chuyón quan träng. C«ng t c thèng kª tµi chýnh nhµ n íc, thèng kª ng n hµng tiòn tö, thèng kª cña c c bé, ngµnh cã nhiòu ãng gãp cho sù ph t trión c«ng t c thèng kª Tµi kho n quèc gia. Ó p øng yªu cçu c«ng t c trong thêi kú míi, viöc µo t¹o éi ngò c n bé, chuyªn viªn lµm thèng kª TKQG tõ trung ng Õn Þa ph ng îc Tæng côc rêt quan t m. Hµng lo¹t c c líp, c c kho µo t¹o, kh o s t, thùc tëp, huên luyön îc tæ chøc ë trong n íc vµ ë n íc ngoµi cïng víi éi ngò c n bé trî, µo t¹o chýnh quy îc bæ sung thèng kª ViÖt Nam - 60 n m x y dùng vµ ph t trión 29

9 gãp phçn quyõt Þnh sù ph t trión cña c«ng t c thèng kª TKQG trong thêi gian qua. VÒ ph ng ph p chõ é: p dông HÖ thèng Tµi kho n quèc gia vµo ViÖt Nam lµ c mét qu tr nh l u dµi. Trong qu tr nh ã kh«ng thó xo bá toµn bé c i cò, mµ ph i biõt kõ thõa nh ng néi dung îc thùc tõ thõa nhën, chuyón æi nh ng néi dung ch a phï hîp, x y dùng nh ng néi dung míi do thùc tõ qu n lý nòn kinh tõ thþ tr êng ßi hái vµ trong qu khø ch a tõng cã. y lµ mét quan ióm xuyªn suèt trong qu tr nh p dông SNA ë ViÖt Nam. Kinh nghiöm nµy cña ViÖt nam îc c c tæ chøc thèng kª quèc tõ vµ nhêt lµ c c n íc cã nòn kinh tõ chuyón æi sang kinh tõ thþ tr êng, nh gi lµ cã týnh thùc tiôn vµ hiöu qu cao. Qu tr nh chuyón æi tõ mét ph ng ph p luën nµy sang mét ph ng ph p luën kh c kh«ng ph i n gi n chø lµ nhën thøc lý luën mµ cßn liªn quan Õn viöc tæ chøc thùc hiön, x y dùng l¹i hö thèng th«ng tin vµ ph ng ph p h¹ch to n. Ó p dông SNA vµo ViÖt Nam, nhiòu ho¹t éng thèng kª kh c còng æi míi vµ ph t trión, tëp trung vµo c c lünh vùc sau : - H nh thµnh vµ tõng b íc hoµn thiön c c b ng ph n lo¹i thèng kª nh b ng ph n ngµnh kinh tõ quèc d n, ph n ngµnh s n phèm, ph n lo¹i h nh kinh tõ, thµnh phçn kinh tõ, - æi míi hö thèng tæ chøc iòu tra, thu thëp th«ng tin; chõ é h¹ch to n thèng kª, kõ to n ë c së vµ c c Bé, ngµnh phï hîp víi yªu cçu biªn so¹n Tµi kho n quèc gia. KÕt hîp gi a thu thëp sè liöu tõ chõ é b o c o víi iòu tra thèng kª, gi a khai th c sè liöu cña c c bé, ngµnh, cña thèng kª chuyªn ngµnh, g¾n c c cuéc iòu tra víi thèng kª thu chi Ng n s ch tõ Nhµ n íc, thèng kª thuõ vô, thèng kª h i quan, thèng kª l u chuyón tiòn tö lµ h íng i óng ¾n vµ hîp lý trong c«ng t c h¹ch to n, ph ng ph p chõ é thèng kª. Trong thêi kú nµy ph ng ph p chõ é thèng kª TKQG cã nh ng s n phèm sau : - Ban hµnh chõ é b o c o thèng kª c n èi tµi chýnh p dông cho c c tønh, thµnh phè trùc thuéc trung ng (QuyÕt Þnh sè: 45/TCTK, ngµy 24/4/1992 cña Tæng côc tr ëng Tæng côc Thèng kª) - Ban hµnh chõ é b o c o thèng kª vµ mét sè chø tiªu kinh tõ tæng hîp theo hö thèng Tµi kho n quèc gia p dông cho c c tønh, thµnh phè trùc thuéc trung ng (QuyÕt Þnh sè: 31/TCTK, ngµy 29/3/1994 cña Tæng côc tr ëng Tæng côc Thèng kª). - Ban hµnh t¹m thêi chõ é b o c o thèng kª Þnh kú Tµi kho n quèc gia p dông èi víi côc thèng kª tønh, thµnh phè trùc thuéc Trung ng (QuyÕt Þnh sè: 75/ 2003/ Q - TCTK ngµy 15/1/ 2003 cña Tæng côc tr ëng Tæng côc Thèng kª). - Bªn c¹nh c c chõ é b o c o thèng kª chýnh thøc, Ó n ng cao chêt l îng týnh to n vµ phæ biõn réng r i néi dung, ph ng ph p týnh c c chø tiªu cña thèng kª TKQG, Vô hö thèng TKQG xuêt b n nhiòu tµi liöu h íng dén vò biªn so¹n Tµi kho n quèc gia ë ViÖt Nam hµng n m vµ theo quý; biªn so¹n Tµi kho n quèc gia theo vïng; lëp c c tµi kho n theo khu vùc thó chõ. 30 Th«ng tin Khoa häc Thèng kª

10 - Ó phôc vô cho viöc týnh to n, lëp c c tµi kho n chñ yõu trong HÖ thèng TKQG, Tæng côc Thèng kª tæ chøc c c cuéc iòu tra chuyªn Ò vò Tµi kho n quèc gia. C c ph ng n iòu tra nµy ãng vai trß quan träng trong viöc h íng dén nghiöp vô ë cêp Trung ng vµ Þa ph ng. Ó phôc vô kþp thêi h n yªu cçu cña c c cêp l nh ¹o ng, Nhµ n íc; cña c c èi t îng dïng tin kh c, c«ng nghö th«ng tin dçn tõng b íc îc p dông vµo ho¹t éng thèng kª Tµi kho n quèc gia ë têt c c c kh u nh thu thëp, truyòn a th«ng tin, týnh to n, xö lý, tæng hîp, ph n tých th«ng tin vµ phæ biõn th«ng tin. V vëy, c c s n phèm th«ng tin thèng kª TKQG ngµy cµng nhiòu h n vò sè l îng, phong phó h n vò chñng lo¹i, chêt l îng th«ng tin cao h n Mét sè Þnh h íng ph t trión Õn n m 2010 Sau h n 10 n m p dông HÖ thèng TKQG ë ViÖt Nam, bªn c¹nh nh ng kõt qu ban Çu rêt ng khých lö vén cßn nhiòu vên Ò tån t¹i cçn kh¾c phôc Ó thèng kª TKQG ViÖt Nam ph t trión v ng ch¾c. Trªn c së Ch ng tr nh hµnh éng thùc hiön Þnh h íng ph t trión thèng kª ViÖt Nam Õn n m 2010 cña Tæng côc Thèng kª, nhiöm vô cña thèng kª TKQG lµ hoµn thiön ph ng ph p vµ hö thèng thu thëp sè liöu thèng kª Ó më réng p dông HÖ thèng TKQG cña Liªn hîp quèc. ViÖc hoµn thiön c«ng t c thèng kª TKQG ë ViÖt Nam nh»m n ng cao chêt l îng hö thèng chø tiªu tæng hîp Ó p øng îc yªu cçu chø ¹o qu n lý kinh tõ cña c c cêp l nh ¹o ng vµ Nhµ n íc; cña nh ng ng êi dïng tin kh c; ång thêi nh»m a tr nh é thèng kª TKQG nãi riªng vµ thèng kª ViÖt Nam nãi chung ¹t tr nh é tiõn tiõn so víi c c n íc trong khu vùc. Môc tiªu cçn ¹t îc trong thêi gian tíi lµ: tiõp tôc n ng cao chêt l îng týnh c c chø tiªu kinh tõ tæng hîp nh GDP, GNI, Ó dµnh...; lëp c c tµi kho n: S n xuêt, T¹o thu nhëp, Ph n bæ thu nhëp lçn Çu, Ph n phèi thu nhëp lçn hai, Sö dông thu nhëp, Vèn vµ Tµi s n, Hµng hãa vµ DÞch vô, Quan hö kinh tõ víi n íc ngoµi. Bªn c¹nh viöc n ng cao chêt l îng týnh chø tiªu GDP theo ph ng ph p s n xuêt vµ hoµn thiön týnh GDP theo ph ng ph p sö dông cçn nghiªn cøu p dông týnh GDP theo ph ng ph p thu nhëp. LËp b ng C n èi Liªn ngµnh (I/O) theo chu kú 5 n m trªn ph¹m vi toµn quèc vµ ë mét sè vïng träng ióm. Nghiªn cøu lëp thö nghiöm b ng Nguån vµ Sö dông (SUT) hµng n m vµ c c tµi kho n vö tinh vò m«i tr êng, du lþch, y tõ, tµi kho n kinh tõ n«ng nghiöp vµ tµi kho n khu vùc kh«ng v lîi nhuën. Hoµn thiön quy tr nh týnh to n c c chø tiªu chñ yõu cña hö thèng TKQG phï hîp víi thùc tõ ViÖt Nam cho c n íc vµ cho c c tønh, thµnh phè. Cñng cè, c i tiõn c«ng t c thèng kª, kõ to n ë c c cêp, c c ngµnh; tæ chøc l¹i hö thèng th«ng tin cña thèng kª chuyªn ngµnh phôc vô tèt h n cho yªu cçu biªn so¹n hö thèng TKQG Tµi liöu tham kh o 1. Bµi viõt cña «ng Vò Hoµng, nguyªn Vô tr ëng Vô thèng kª C n èi vµ thèng kª Tµi chýnh, Ng n hµng, Gi c. Ngµy 30 th ng 01 n m 2002 vò C«ng t c thèng kª tæng hîp 2. Biªn niªn sö Vô HÖ thèng Tµi kho n quèc gia Hµ néi th ng thèng kª ViÖt Nam - 60 n m x y dùng vµ ph t trión 31