trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp

Bản ghi

1 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 1 Nhûäng thaách thûác trong viïåc Xêy dûång Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái

2 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 3 Nhûäng thaách thûác trong viïåc Xêy dûång Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái Jamil Salmi NGÊN HAÂNG THÏË GIÚÁI Oa-sinh-tún, DC

3 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Ngên haâng Quöëc tïë vïì Taái thiïët vaâ Phaát triïín / Ngên haâng Thïë giúái 1818 H Street, NW Washington, DC Telephone: Internet: feedback@worldbank.org Baão höå baãn quyïìn Têåp saách naây laâ saãn phêím cuãa caác caán böå thuöåc Ngên haâng Quöëc tïë vïì Taái thiïët vaâ Phaát triïín/ngên haâng Thïë giúái. Caác kïët quaã tòm hiïíu, caác giaãi thñch vaâ kïët luêån àûa ra trong têåp saách naây khöng phaãn aánh quan àiïím chñnh thûác cuãa Ban Giaám àöëc àiïìu haânh Ngên haâng Thïë giúái hoùåc caác chñnh phuã maâ hoå àaåi diïån. Ngên haâng Thïë giúái khöng àaãm baão tñnh chñnh xaác cuãa caác dûä liïåu trong têåp saách naây. Àûúâng biïn giúái, maâu sùæc, tïn goåi vaâ caác thöng tin khaác biïíu hiïån trïn caác baãn àöì trong têåp saách naây khöng haâm yá bêët kyâ àaánh giaá naâo cuãa Ngên haâng Thïë giúái vïì võ thïë phaáp lyá cuãa bêët kyâ vuâng laänh thöí naâo vaâ cuäng khöng thïí hiïån bêët kyâ sûå uãng höå hay chêëp nhêån naâo cuãa Ngên haâng vïì caác àûúâng biïn giúái àoá. Caác quyïìn vaâ giêëy pheáp Taâi liïåu cuãa êën baãn naây àaä àûúåc baão höå baãn quyïìn. Viïåc sao cheáp vaâ/hoùåc chuyïín giao bêët kyâ phêìn naâo hay toaân böå nöåi dung cuãa taâi liïåu maâ khöng coá giêëy pheáp coá thïí bõ coi laâ haânh vi vi phaåm luêåt phaáp. Ngên haâng Quöëc tïë vïì Taái thiïët vaâ Phaát triïín/ngên haâng Thïë giúái khuyïën khñch viïåc phöí biïën taâi liïåu naây vaâ trong caác àiïìu kiïån bònh thûúâng, seä cêëp pheáp chïë baãn caác phêìn cuãa taâi liïåu möåt caách phuâ húåp. Àïí àûúåc pheáp sao cheáp hoùåc in laåi bêët kyâ phêìn naâo cuãa taâi liïåu naây, haäy gûãi yïu cêìu vúái àêìy àuã thöng tin àïën Trung têm Cêëp pheáp Sûã duång baãn quyïìn, 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923, Hoa Kyâ; Söë àiïån thoaåi: ; fax: ; Internet: Têët caã caác cêu hoãi khaác liïn quan àïën quyïìn vaâ giêëy pheáp, kïí caã nhûúång baãn quyïìn, phaãi àûúåc gûãi vïì Vùn phoâng Nhaâ xuêët baãn, Ngên haâng Thïë giúái, 1818 H Street NW, Washington, DC 20433, USA; fax: ; pubrights@worldbank.org. ISBN: eisbn: DOI: / Thû viïån Dûä liïåu trong Danh muåc êën baãn cuãa Quöëc höåi Salmi, Jamil. Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Jamil Salmi. p.cm (Àõnh hûúáng trong phaát triïín). Bao göìm tû liïåu tham khaão vaâ baãng chuá dêîn. ISBN: (baãn in) eisbn: (baãn àiïån tûã) 1. Giaáo duåc àaåi hoåc Caác khña caånh kinh tïë. 2. Kinh tïë phaát triïín Taác àöång cuãa giaáo duåc 3. Giaáo duåc àaåi hoåc vaâ nhaâ nûåúác. 4. Giaáo duåc vaâ toaân cêìu hoáa I. Tiïu àïì LC67.6.S dc AÃnh trang bòa: Do Jamil Salmi chuåp úã Thû viïån trûúâng àaåi hoåc Soochow, Thõ trêën àaåi hoåc Dushu, Soochow, Trung Quöëc Thiïët kïë bòa: Cöng ty thiïët kïë Naylor

4 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 5 Muåc luåc Lúâi noái àêìu Lúâi caãm ún Tûâ viïët tùæt. ix xiii xv Töíng quan 1 Giúái thiïåu 1 Thïë naâo laâ möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái? 3 Nhûäng con àûúâng ài àïën sûå chuyïín àöíi 7 Hïå quaã àöëi vúái Ngên haâng Thïë giúái 11 Kïët luêån 12 Chûúng 1 Trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ gò? 15 Têåp trung taâi nùng 20 Caác nguöìn lûåc döìi daâo 22 Quaãn lyá phuâ húåp 28 Sûå phöëi húåp caác nhên töë thaânh cöng 31 Chûúng 2 Caách thûác chuyïín àöíi 35 Vai troâ cuãa chñnh phuã 36 v

5 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 6 vi Muåc luåc Vai troâ cuãa caác nhên töë khaác 51 Caác khña caånh chiïën lûúåc úã cêëp thïí chïë 52 Chûúng 3 Hïå quaã àöëi vúái Ngên haâng Thïë giúái 67 Kïët luêån 71 Phuå luåc A So saánh caác phûúng phaáp xïëp haång quöëc tïë chñnh 75 Phuå luåc B Baãng xïëp haång Quöëc gia ARWU cuãa trûúâng Àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi Phuå luåc C Baãng xïëp haång Quöëc gia 2008 cuãa 79 Phuå trûúng giaáo duåc àaåi hoåc cuãa túâ Thúâi baáo (THES) Phuå luåc D Nhûäng àùåc àiïím chñnh cuãa caác trûúâng àaåi hoåc 81 àùèng cêëp thïë giúái Phuå luåc E Caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc úã Àan Maåch: 83 Àaåo luêåt trûúâng Àaåi hoåc nùm 2003 Phuå luåc F Nhûäng saáng kiïën nghiïn cûáu xuêët sùæc gêìn àêy 85 Phuå luåc G Caác trûúâng àaåi hoåc töët nhêët dûúái bêët kyâ 93 möåt phûúng phaáp àaánh giaá naâo nùm Danh muåc taâi liïåu tham khaão 99 Höåp 1.1 Hiïíu vaâ têån duång ûu thïë cuãa caác baãng xïëp haång Tinh hoa cuãa hai thïë giúái höåi tuå taåi Àaåi hoåc Oxford Taác àöång cuãa cuöåc chiïën giaânh nhên taâi àöëi vúái 25 Àaåi hoåc Wisconsin 1.4 Theo doäi baãng xïëp haång: Kinh nghiïåm cuãa Phaáp Xêy dûång khuön khöí chñnh saách cho giaáo duåc àaåi hoåc úã California Caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc úã Trung Quöëc Chñnh phuã coá quan têm àïën giaáo duåc àaåi hoåc 42 hay khöng? Baâi hoåc tûâ sên boáng 2.4 Trûúâng àaåi hoåc cöng nghïå ÊËn Àöå: Möåt cêu chuyïån thaânh cöng Saáng kiïën cú súã àaâo taåo tiïn tiïën cuãa ngûúâi Àûác 49

6 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 7 Muåc luåc vii 2.6 Xêy dûång möåt têìm nhòn múái taåi Àaåi hoåc Clemson Nhûäng trúã ngaåi trong viïåc chuyïín àöíi cuãa caác trûúâng 59 àaåi hoåc Trung Quöëc 2.8 Nhûäng cöång àöìng xa xûá coá thïí àoáng goáp nhû thïë naâo cho sûå 62 phaát triïín cuãa quï hûúng mònh 2.9 Khi caác trûúâng töët nhêët caånh tranh vò sinh viïn: 64 Sûå vûún lïn cuãa Trung Quöëc Hònh veä 1 Phên böë caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái theo khu vûåc àõa lyá 6 2 Caác àùåc àiïím cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái (WCU): 8 Liïn kïët caác nhên töë 1.1 Phên böí caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái theo khu vûåc àõa lyá Caác àùåc àiïím cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái (WCU): 31 Liïn kïët caác nhên töë cú baãn 2.1 Hònh thoi trò trïå vaâ thay àöíi 53 Baãng 1 Danh saách 20 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái theo xïëp haång cuãa 5 Phuå san Giaáo duåc Àaåi hoåc cuãa túâ Thúâi baáo (THES) vaâ Àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi (SJTU) 2 Nhûäng thuêån lúåi vaâ haån chïë cuãa tûâng caách tiïëp cêån chiïën lûúåc 9 trong viïåc thaânh lêåp caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái theo xïëp haång 17 cuãa Phuå san Giaáo duåc Àaåi hoåc cuãa túâ Thúâi baáo vaâ Àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi, Tyã lïå sinh viïn cao hoåc taåi möåt söë trûúâng àaåi hoåc So saánh giûäa caác mûác àöå quyïn goáp cuãa Myä vaâ Anh So saánh mûác lûúng trung bònh cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu trïn thïë giúái Lûúng haâng nùm: Hiïåu trûúãng caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc traã 28 lûúng cao nhêët úã Myä Xïëp haång caác trûúâng àaåi hoåc traã lûúng cao Caác nhên töë chi phöëi chêët lûúång àaâo taåo cuãa caác cú súã giaáo duåc 38 àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái 2.2 Chi phñ vaâ lúåi ñch cuãa caác hûúáng tiïëp cêån chiïën lûúåc 48 àïí thaânh lêåp caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái 2.3 Xïëp haång theo ngaânh hoåc cuãa baáo caáo Tin tûác vaâ 55 Thïë giúái úã Myä nùm Loaåi hònh höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái cho caác nhoám 69 nûúác khaác nhau

7 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 9 Lúâi noái àêìu Möi trûúâng daânh cho giaáo duåc àaåi hoåc ngaây nay khöng ngûâng múã röång trïn phaåm vi toaân cêìu khöng nhûäng vûúåt ra ngoaâi khuön khöí cuãa caác chûúng trònh trao àöíi sinh viïn truyïìn thöëng vaâ thónh giaãng cuãa hoåc giaã maâ coân bao truâm lïn caã nhûäng vêën àïì nhû àêìu tû xuyïn biïn giúái vaâ caånh tranh theo cú chïë thõ trûúâng giûäa caác cú súã àaâo taåo. Vò vêåy caác àöëi taác tham gia trong giaáo duåc àaåi hoåc cêìn phaãi xem xeát laåi nhûäng ûu tiïn vaâ àiïìu mònh mong muöën. Trong lõch sûã, caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc àûúåc coi laâ neát àùåc trûng vùn hoáa cuãa möîi quöëc gia. Nhûäng cú súã giaáo duåc naây àaâo taåo sinh viïn cuãa riïng mònh, tûå huêën luyïån giaãng viïn, vaâ lûu giûä truyïìn thöëng vùn hoáa, lõch sûã àõa phûúng vuâng miïìn. Nhûäng aáp lûåc quöëc tïë, chuã yïëu laâ hïå quaã tûâ sûå luên chuyïín cuãa caác nguöìn lûåc giaáo duåc àaåi hoåc trïn phaåm vi toaân cêìu nhû taâi trúå, yá tûúãng, sinh viïn, vaâ àöåi nguä giaãng viïn àaä thuác àêíy caác cú súã àaâo taåo àaánh giaá laåi sûá mïånh cuãa mònh. Ngoaâi ra, nhûäng aáp lûåc naây àaä buöåc caác chñnh phuã, cho àïën nay vêîn laâ nguöìn cung cêëp ngên saách lúán nhêët cho giaáo duåc àaåi hoåc, phaãi àaánh giaá laåi nhûäng cam kïët vaâ kyâ voång cuãa mònh àöëi vúái caác cú súã giaáo duåc. Hïå quaã nöíi bêåt cuãa nhûäng tranh luêån naây laâ viïåc hònh thaânh nhiïìu loaåi baãng xïëp haång khaác nhau, tûâ àoá laâm tùng lïn niïìm khao khaát caånh tranh àïí àûúåc àûáng chên trong caác baãng xïëp haång toaân cêìu vïì giaáo duåc àaåi hoåc. Tûâ nùm 1963, Ngên haâng Thïë giúái àaä höî trúå phaát triïín giaáo duåc àaåi hoåc vò sûå phaát triïín vaâ giaãm ngheâo. Trong nhûäng nùm tham gia can thiïåp, Ngên haâng Thïë ix

8 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 10 x Lúâi noái àêìu giúái àaä theo àuöíi viïåc phaát triïín vaâ àöíi múái chñnh saách nhùçm khuyïën khñch caãi caách hûúáng túái muåc tiïu gia tùng cú höåi àûúåc tiïëp cêån nïìn giaáo duåc àaåi hoåc, àaãm baão sûå bònh àùèng, phuâ húåp, vaâ nêng cao chêët lûúång hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc cuãa caác quöëc gia. Sau 3 thêåp kyã nöî lûåc höî trúå cho hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc, Ngên haâng Thïë giúái àaä xuêët baãn cuöën Giaáo duåc àaåi hoåc: Nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm (Higher Education: Lessons of Experience ) nhùçm ghi laåi lõch sûã cuãa giai àoaån naây vaâ nhûäng nöî lûåc trong tûúng lai vïì giaáo duåc àaåi hoåc. Hiïíu roä giaáo duåc àaåi hoåc giuáp caác nûúác coá thu nhêåp trung bònh phaát triïín hiïåu quaã hún, cuöën saách Nhûäng baâi hoåc kinh nghiïåm kïí trïn chuá troång hún vaâo muåc àñch cuãa chuyïín àöíi hún laâ baãn thên sûå chuyïín àöíi. Cuöën saách cuäng taái khùèng àõnh sûå cêëp baách cuãa viïåc àêìu tû vaâo giaáo duåc àaåi hoåc chêët lûúång cao. Nùm 2000, UNESCO vaâ Ngên haâng Thïë giúái àaä phöëi húåp xuêët baãn cuöën Giaáo duåc àaåi hoåc taåi caác nûúác àang phaát triïín: Hiïím hoåa vaâ Triïín voång (Higher Education in Developing Countries: Perils and Promise), trong àoá tiïëp tuåc nïu bêåt têìm quan troång cuãa giaáo duåc àaåi hoåc nhùçm xêy dûång nùng lûåc toaân diïån vaâ giaãm ngheâo, àöìng thúâi vêîn nhêën maånh vai troâ cuãa giaáo duåc àaåi hoåc nhû möåt thaânh töë cú baãn trong chiïën lûúåc giaáo duåc do Ngên haâng Thïë giúái phaát triïín. Viïåc xuêët baãn cuöën Kiïën taåo Xaä höåi Tri thûác: Nhûäng thaách thûác múái àöëi vúái giaáo duåc àaåi hoåc (Constructing Knowledge Societies: New Challenges for Tertiary Education) nùm 2002 àaä nhêën maånh têìm quan troång cú baãn cuãa giaáo duåc àaåi hoåc trong viïåc phaát triïín caác hïå thöëng quöëc gia coá liïn kïët chùåt cheä vúái quöëc tïë vïì caác mùåt xaä höåi, chñnh trõ, vùn hoáa, hay kinh tïë. Àïí têån duång àûúåc tiïìm nùng vïì xêy dûång nùng lûåc cuãa giaáo duåc àaåi hoåc, caác cú súã àaâo taåo phaãi chûáng toã àûúåc sûå phuâ húåp vúái hoaân caãnh àõa phûúng nhûng vêîn luön theo saát sûå phaát triïín cuãa thïë giúái. Ngên haâng Thïë giúái hiïån vêîn àang quaãng baá vaâ höî trúå cho viïåc phaát triïín möåt nïìn giaáo duåc àaåi hoåc vò muåc tiïu giaãm ngheâo vaâ phaát triïín bïìn vûäng, bêët kïí laâ caác quöëc gia coá mûác thu nhêåp nhû thïë naâo. Têåp trung vaâo caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, baáo caáo múái naây àaánh giaá sûác maånh cuãa giaáo duåc àaåi hoåc phuåc vuå phaát triïín dûåa trïn quan àiïím vïì sûå xuêët sùæc trong nghiïn cûáu vaâ hoåc thuêåt vúái nhûäng mûác àöå caånh tranh nhêët. Baáo caáo cuäng kõp thúâi nghiïn cûáu têìm aãnh hûúãng ngaây caâng roä raâng cuãa caác baãng xïëp haång trong viïåc àõnh hûúáng cho nhûäng tranh luêån vïì chñnh saách giaáo duåc àaåi hoåc trïn thïë giúái. Àïí coá àûúåc möåt võ trñ trong baãng xïëp haång caác trûúâng àaåi hoåc töët nhêët thïë giúái, caác chñnh phuã vaâ caác bïn liïn quan àïën trûúâng àaåi hoåc àaä múã röång nhêån thûác cuãa hoå vïì muåc àñch vaâ vai troâ cuãa giaáo duåc àaåi hoåc trïn thïë giúái. Khöng quöëc gia naâo coân thoãa maän vúái viïåc phaát triïín hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc cuãa mònh chó nhùçm phuåc vuå cho cöång àöìng àõa phûúng hay quöëc gia àoá. Thay vaâo àoá, caác trûúâng àaåi hoåc trong nûúác têåp trung nhiïìu hún vaâo àõnh hûúáng phaát triïín phuâ húåp vúái nhûäng tiïu chñ àaánh giaá toaân cêìu. Nhûäng

9 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 11 Lúâi noái àêìu xi trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái giúâ àêy khöng coân àún thuêìn laâ nhûäng cú quan vùn hoáa vaâ giaáo duåc caác trûúâng naây laâ niïìm tûå haâo vaâ àiïím so saánh giûäa caác quöëc gia qua àoá noái lïn võ thïë cuãa tûâng quöëc gia trong möëi quan hïå vúái caác quöëc gia khaác. Nhûäng tiïu chuêín àùèng cêëp thïë giúái coá thïí laâ möåt muåc tiïu húåp lyá àöëi vúái möåt söë cú súã àaâo taåo úã nhiïìu nûúác, song nhûäng tiïu chuêín naây dûúâng nhû khöng phuâ húåp, khöng sinh lúåi, hoùåc khöng hiïåu quaã àöëi vúái nhiïìu cú súã àaâo taåo khaác. Trong möi trûúâng giaáo duåc àaåi hoåc toaân cêìu, viïåc hiïíu àûúåc cêìn phaãi laâm gò, laâm nhû thïë naâo àïí töëi àa hoáa lúåi nhuêån tûâ giaáo duåc àaåi hoåc úã trong nûúác laâ möåt thaách thûác lúán àöëi vúái hïå thöëng caác trûúâng àaåi hoåc trïn toaân thïë giúái. ÊËn phêím naây laâ möåt cöng cuå quan troång àïí höî trúå cho muåc àñch trïn. Justin Lin Phoá Chuã tõch cao cêëp vaâ chuyïn gia Kinh tïë Trûúãng Ngên haâng Thïë giúái

10 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 13 Lúâi caãm ún Taác giaã xin baây toã lúâi caãm ún àùåc biïåt vúái Roberta Malee Bassett, ngûúâi khöng nhûäng àaä höî trúå möåt caách xuêët sùæc trong quaá trònh nghiïn cûáu maâ coân àoáng goáp quan troång trong viïåc xem laåi baãn thaão sau khi chuêín bõ xong dûå thaão lêìn àêìu. Taác giaã cuäng muöën caãm ún nhûäng àöìng nghiïåp laâm viïåc trong vaâ ngoaâi Ngên haâng Thïë giúái, nhûäng ngûúâi àaä giuáp xem laåi caác baãn thaão trûúác àoá vaâ àoáng goáp nhûäng gúåi yá vö giaá, àùåc biïåt laâ Nina Arnhold, Vladimir Briller, Marguerite Clarke, John Fielden, Luciano Galaán, Richard Hopper, Isak Froumin, Nadia Kulikova, Yevgeny Kuznetsov, Kurt Larsen, Sam Mikhail, William Saint, Alenoush Saroyan, vaâ Rolf Tarrach. Cuöëi cuâng nhûng khöng keám phêìn quan troång, Lorelei Lacdao àaä töí chûác vaâ chónh sûãa hònh thûác baãn thaão, vaâ Veronica Grigera àaä laänh àaåo quaá trònh xuêët baãn möåt caách chuyïn nghiïåp. Cuöën saách naây àûúåc viïët dûúái sûå hûúáng dêîn têån tònh cuãa Ruth Kagia (Giaám àöëc giaáo duåc), vaâ Robin Horn (Quaãn lyá lônh vûåc giaáo duåc). Tuy nhiïn, nhûäng sai soát vaâ diïîn giaãi sai lïåch hoaân toaân thuöåc traách nhiïåm cuãa taác giaã. Vïì taác giaã: Jamil Salmi laâ Àiïìu phöëi viïn giaáo duåc àaåi hoåc, thuöåc Maång lûúái Phaát triïín Con ngûúâi cuãa Ngên haâng Thïë giúái. Öng laâ taác giaã chñnh cuãa baáo caáo chñnh saách gêìn àêy nhêët cuãa Ngên haâng Thïë giúái vïì caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc, Kiïën taåo Xaä höåi Tri thûác: Nhûäng thaách thûác múái àöëi vúái giaáo duåc àaåi hoåc (Constructing knowledge societies: New challenges for tertiary education). xiii

11 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 15 Chûä viïët tùæt AHELO ARWU CAS CNRS EIT ERC FP7 GDP ICT IFC IITs ITESM KOSEF LSE MIT MRC NCRC NUS OECD PPP PSE Àaánh giaá kïët quaã hoåc têåp cuãa giaáo duåc àaåi hoåc Xïëp haång hoåc thuêåt cuãa caác trûúâng àaåi hoåc thïë giúái Viïån Haân lêm Khoa hoåc Trung Quöëc Trung têm Nghiïn cûáu Khoa hoåc Quöëc gia Viïån Saáng taåo vaâ Cöng nghïå Chêu Êu Trung têm Nghiïn cûáu Kyä thuêåt (Haân Quöëc) Chûúng trònh khung 7 (thuöåc UÃy ban Chêu Êu) Töíng saãn phêím quöëc nöåi Cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng Têåp àoaân Taâi chñnh Quöëc tïë (thuöåc Ngên haâng Thïë giúái) Viïån Cöng nghïå ÊËn Àöå Viïån Cöng nghïå vaâ Nghiïn cûáu cao cêëp Monterrey Quyä Khoa hoåc vaâ Kyä thuêåt Haân Quöëc Trûúâng Kinh tïë hoåc vaâ Khoa hoåc chñnh trõ Luên Àön Viïån Cöng nghïå Masachusetts Trung têm Nghiïn cûáu Kyä thuêåt vaâ Y khoa (Haân Quöëc) Trung têm Nghiïn cûáu Cú baãn Quöëc gia (Haân Quöëc) Àaåi hoåc Quöëc gia Singapore Töí chûác Húåp taác vaâ Phaát triïín Kinh tïë Sûác mua tûúng àûúng Trûúâng Kinh tïë hoåc Paris xv

12 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 16 xvi Chûä viïët tùæt SJTU SAT SCI SRC SSCI SUNY THES UBA UCLA UNAM UNESCO USP UMIST VUM WCU Trûúâng Àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi Kiïím tra Àaánh giaá Hoåc lûåc Danh muåc trñch dêîn khoa hoåc Trung têm Nghiïn cûáu Khoa hoåc (Haân Quöëc) Danh muåc trñch dêîn khoa hoåc xaä höåi Trûúâng Àaåi hoåc bang New York Phuå san Giaáo duåc Àaåi hoåc cuãa túâ Thúâi baáo Trûúâng Àaåi hoåc Buenos Aires Trûúâng Àaåi hoåc California, Los Angeles Trûúâng Àaåi hoåc Quöëc gia Mexico Töí chûác Vùn hoáa, Khoa hoåc vaâ Giaáo duåc Liïn Húåp Quöëc Trûúâng Àaåi hoåc Saäo Paulo Viïån Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå trûúâng Àaåi hoåc Manchester Trûúâng Àaåi hoåc Victoria cuãa Manchester Trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái 16

13 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 1 Töíng quan Giúái thiïåu Sûå quan têm vïì thûá bêåc xïëp haång caác trûúâng àaåi hoåc phaãn aánh nhêån thûác chung rùçng tùng trûúãng kinh tïë vaâ caånh tranh toaân cêìu àang dêìn tùng lïn do sûå thuác àêíy cuãa tri thûác vaâ rùçng caác trûúâng àaåi hoåc àoáng möåt vai troâ chuã chöët trong böëi caãnh àoá. Thêåt vêåy, sûå phaát triïín nhanh choáng cuãa khoa hoåc vaâ cöng nghïå trong nhiïìu lônh vûåc tûâ cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng (ICTs) túái cöng nghïå sinh hoåc hay caác vêåt liïåu múái àaä taåo ra tiïìm lûåc to lúán giuáp caác quöëc gia tùng töëc vaâ àêíy maånh phaát triïín kinh tïë. Viïåc ûáng duång tri thûác mang laåi nhiïìu caách thûác saãn xuêët haâng hoáa vaâ dõch vuå hûäu hiïåu vaâ viïåc phên phöëi nhûäng haâng hoáa vaâ dõch vuå naây cuäng hiïåu quaã hún, chi phñ thêëp hún vaâ túái nhiïìu ngûúâi hún. Baáo caáo Phaát triïín Thïë giúái nùm 1998/99: Tri thûác cho phaát triïín (Ngên haâng Thïë giúái 1999a) àaä àïì xuêët möåt khuön khöí phên tñch, trong àoá nhêën maånh vai troâ böí sung cho nhau cuãa böën phûúng diïån chiïën lûúåc chuã chöët giuáp caác quöëc gia àõnh hûúáng khi chuyïín àöíi sang nïìn kinh tïë tri thûác: möåt cú chïë kinh tïë vaâ thïí chïë phuâ húåp, möåt nïìn taãng maånh vïì vöën nhên lûåc, möåt cú súã haå têìng thöng tin nùng àöång vaâ möåt hïå thöëng saáng taåo têìm quöëc gia hiïåu quaã. Giaáo duåc bêåc àaåi hoåc laâ trung têm trong böën truå cöåt cuãa khuön khöí naây, vaâ coá vai troâ àùåc biïåt quan troång trong viïåc höî trúå xêy dûång möåt nïìn taãng vöën nhên lûåc vaâ àoáng goáp cho hïå thöëng àöíi múái quöëc gia hiïåu quaã. Giaáo duåc bêåc àaåi hoåc giuáp caác quöëc gia xêy dûång nïìn kinh tïë caånh tranh toaân cêìu thöng qua viïåc 1

14 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 2 2 Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái phaát triïín lûåc lûúång lao àöång linh hoaåt, coá nùng suêët cao, laânh nghïì vaâ coá khaã nùng saáng taåo, aáp duång vaâ phöí biïën nhûäng yá tûúãng vaâ cöng nghïå múái. Chùèng haån, möåt nghiïn cûáu cuãa thïë giúái gêìn àêy vïì cêëp bùçng saáng chïë àaä cho thêëy chñnh caác trûúâng àaåi hoåc vaâ hoåc viïån nghiïn cûáu chûá khöng phaãi caác cöng ty àaä thuác àêíy tiïën böå khoa hoåc trong cöng nghïå sinh hoåc (Cookson 2007). Caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc cuäng àoáng möåt vai troâ quan troång trong caác nïìn kinh tïë khu vûåc vaâ trong nûúác. (Yusuf vaâ Nabeshima 2007). Theo cuöën Kiïën taåo Xaä höåi Tri thûác, baáo caáo chñnh saách múái nhêët cuãa Ngên haâng Thïë giúái vïì nhûäng àoáng goáp cuãa giaáo duåc àaåi hoåc àöëi vúái viïåc phaát triïín kinh tïë bïìn vûäng (Ngên haâng Thïë giúái 2002), nhûäng hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc hiïåu quaã cao bao göìm möåt loaåt caác mö hònh töí chûác khöng chó laâ caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu maâ coân coá caác trûúâng baách khoa, caác trûúâng khoa hoåc xaä höåi vaâ nhên vùn, caác cú súã àaâo taåo kyä thuêåt ngùæn haån, caác trûúâng cao àùèng cöång àöìng, àaåi hoåc múã caác cú súã naây àaâo taåo ra nhiïìu loaåi cöng nhên, ngûúâi lao àöång laânh nghïì maâ thõ trûúâng lao àöång luön tòm kiïëm. Möîi loaåi hònh cú súã giaáo duåc coá möåt vai troâ quan troång vaâ caác chñnh phuã thûúâng quan têm nhiïìu àïën viïåc àaåt àûúåc sûå phaát triïín cên àöëi giûäa caác thaânh phêìn khaác nhau cuãa hïå thöëng giaáo duåc. Ngay caã trong möåt nïìn kinh tïë tûúng àöëi phaát triïín (nhû Chi-lï), uy tñn vaâ chêët lûúång keám coãi cuãa khu vûåc àaâo taåo nghïì àaä laâm giaãm khaã nùng àaáp ûáng nhu cêìu lao àöång laânh nghïì cuãa nûúác naây, nhû àûúåc nïu trong möåt baáo caáo gêìn àêy vïì giaáo duåc àaåi hoåc (OECD 2009). Trong hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc, caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu àoáng vai troâ chuã chöët trong viïåc àaâo taåo nhûäng chuyïn gia cao cêëp, nhûäng nhaâ khoa hoåc vaâ nhaâ nghiïn cûáu cêìn thiïët cho nïìn kinh tïë vaâ àïí taåo ra tri thûác múái nhùçm höî trúå cho caác hïå thöëng saáng taåo quöëc gia (Ngên haâng Thïë giúái 2002). Trong böëi caãnh naây, möåt trong nhûäng ûu tiïn haâng àêìu cuãa nhiïìu chñnh phuã laâ phaãi àaãm baão cho caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa hoå thûåc sûå hoaåt àöång dûåa trïn nhûäng thaânh tûåu múái nhêët vïì khoa hoåc vaâ trñ tuïå. Coá nhiïìu vêën àïì quan troång àûúåc àùåt ra khi caác trûúâng àaåi hoåc trïn thïë giúái phaãi hûúáng túái võ trñ àùèng cêëp thïë giúái vaâ viïåc naây àang trúã nïn phöí biïën. Taåi sao àùèng cêëp thïë giúái laâ chuêín mûåc maâ bêët kyâ möåt quöëc gia naâo cuäng khaát khao vaâ röìi cöë gùæng xêy dûång ñt nhêët möåt nhoám nhoã caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái trong hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc cuãa mònh? Phaãi chùng nhiïìu quöëc gia seä coá lúåi nhiïìu hún nïëu phaát triïín möåt hïå thöëng giaáo duåc phuâ húåp nhêët cho quöëc gia mònh maâ khöng quan têm àïën lúåi thïë tûúng àöëi khi so saánh vúái caác quöëc gia khaác? Liïåu àõnh nghôa àùèng cêëp thïë giúái coá àöìng nghôa vúái tinh hoa phûúng Têy, vaâ do vêåy mang tñnh thaânh kiïën cöë hûäu àöëi lêåp vúái truyïìn thöëng vùn hoáa trong giaáo duåc àaåi hoåc úã nhûäng quöëc gia khöng phaãi phûúng Têy? Coá phaãi chó coá caác trûúâng àaåi hoåc chuyïn vïì nghiïn cûáu laâ thuöåc àùèng cêëp thïë

15 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 3 Töíng quan 3 giúái, hay liïåu caác loaåi hònh cú súã giaáo duåc àaåi hoåc khaác (nhû caác àaåi hoåc sû phaåm, àaåi hoåc baách khoa, cao àùèng cöång àöìng vaâ àaåi hoåc múã) cuäng mong muöën nùçm trong söë nhûäng trûúâng töët nhêët thuöåc nhoám àoá theo quan àiïím quöëc tïë? Baáo caáo naây seä khöng ài sêu xem xeát nhûäng cêu hoãi quan troång nïu trïn. Trong khi cöng nhêån rùçng caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ möåt phêìn cuãa hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc quöëc gia vaâ nïn hoaåt àöång trong khuön khöí cuãa hïå thöëng naây, baáo caáo chuá troång khaão saát caách thûác maâ möåt söë trûúâng àaåi hoåc vûúåt lïn dêîn àêìu trong söë caác trûúâng cuâng nhoám, qua àoá giuáp caác nûúác vaâ laänh àaåo caác trûúâng àaåi hoåc tòm ra con àûúâng phuâ húåp àïí àaåt àûúåc võ thïë àùèng cêëp thïë giúái. Búãi vêåy, muåc tiïu chñnh cuãa baãn baáo caáo naây laâ tòm hiïíu nhûäng thaách thûác liïn quan túái viïåc xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc coá khaã nùng caånh tranh toaân cêìu (coân àûúåc goåi laâ caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, tinh hoa, hay àêìu taâu ) àïí coá thïí caånh tranh hiïåu quaã vúái caác trûúâng ûu tuá nhêët. Vaâ liïåu coá möåt mö thûác hay khuön mêîu naâo àïí coá thïí nhanh choáng àaåt àûúåc võ trñ àùèng cêëp thïë giúái hay khöng? Àïí traã lúâi cho caác cêu hoãi trïn, baãn baáo caáo bùæt àêìu bùçng viïåc àûa ra möåt àõnh nghôa khaã duång vïì trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Tiïëp theo, baãn baáo caáo phaác thaão vaâ phên tñch caác chiïën lûúåc vaâ hûúáng ài khaã dô cho viïåc thaânh lêåp nhûäng trûúâng àaåi hoåc nhû vêåy, cuäng nhû xaác àõnh nhûäng thaách thûác, chi phñ vaâ ruãi ro gùæn liïìn vúái caách tiïëp cêån naây. Baãn baáo caáo kïët luêån bùçng caách xem xeát nhûäng hïå luåy maâ nhûäng yïëu töë kïí trïn taác àöång àïën nhûäng nöî lûåc cuãa Ngên haâng Thïë giúái trong viïåc höî trúå xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái vaâ tûâ àoá àûa ra nhûäng lûåa choån, quan àiïím thay thïë cho caác quöëc gia trong quaá trònh phaát triïín hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc phuâ húåp vaâ hiïåu quaã nhêët vaâ àaáp ûáng àûúåc caác nhu cêìu cuå thïí cuãa nûúác mònh. Thïë naâo laâ möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái? Trong thêåp kyã trûúác, thuêåt ngûä trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àaä trúã thaânh möåt cuåm tûâ khaá quen thuöåc, khöng chó mang nghôa laâ caãi thiïån chêët lûúång hoåc têåp vaâ nghiïn cûáu trong giaáo duåc àaåi hoåc maâ quan troång hún laâ phaát triïín nùng lûåc caånh tranh trong möi trûúâng giaáo duåc àaåi hoåc trïn toaân cêìu thöng qua viïåc lônh höåi, thñch ûáng vaâ saáng taåo tri thûác tiïën böå. Vúái viïåc sinh viïn mong muöën theo hoåc taåi cú súã giaáo duåc àaåi hoåc töët nhêët trong khaã nùng taâi chñnh cuãa mònh vaâ thûúâng khöng phên biïåt biïn giúái quöëc gia, àöìng thúâi chñnh phuã caác nûúác nöî lûåc nhùçm töëi àa hoáa lúåi ñch thu àûúåc tûâ caác khoaãn àêìu tû vaâo caác trûúâng àaåi hoåc, võ thïë quöëc tïë àang trúã thaânh möåt möëi quan têm ngaây caâng quan troång àöëi vúái caác trûúâng giaáo duåc trïn thïë giúái (Williams vaâ Van Dyke 2007). Tuy nhiïn, Altbach àaä àûa ra möåt àaánh giaá khaá cö àoång vaâ chuêín xaác rùçng nghõch lyá cuãa

16 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 4 4 Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ moåi ngûúâi àïìu muöën coá trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, nhûng chùèng ai biïët noá laâ caái gò, vaâ têët thaãy khöng biïët bùçng caách naâo àïí coá àûúåc noá (Altbach 2004). Viïåc trúã thaânh thaânh viïn cuãa nhoám àùåc quyïìn göìm caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái khöng thïí dô nhiïn coá àûúåc àûúåc bùçng viïåc tûå xïëp haång; maâ ngûúåc laåi, võ thïë àùèng cêëp haâng àêìu chó àaåt àûúåc khi àûúåc quöëc tïë ghi nhêån. Cho àïën gêìn àêy, quy trònh naây múái bao göìm yïëu töë chuã quan maâ phêìn lúán coá àûúåc tûâ danh tiïëng. Vñ duå, caác trûúâng àaåi hoåc thuöåc nhoám Ivy League úã Myä nhû Havard, Yale, hay Columbia; caác trûúâng àaåi hoåc Oxford hay Cambridge úã Anh; trûúâng Àaåi hoåc Tokyo, àïìu coá truyïìn thöëng nùçm trong nhoám àùåc quyïìn caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu; tuy vêåy, laåi chûa coá caách àaánh giaá trûåc tiïëp vaâ chñnh xaác naâo àûúåc àûa ra àïí minh chûáng cho võ thïë ûu viïåt cuãa caác trûúâng naây trïn goác àöå caác kïët quaã nöíi bêåt nhû àaâo taåo sinh viïn cao hoåc, kïët quaã nghiïn cûáu, vaâ chuyïín giao cöng nghïå. Thêåm chñ viïåc sinh viïn töët nghiïåp caác trûúâng naây àûúåc traã lûúng cao hún cuäng coá thïí àûúåc xem laâ dêëu hiïåu àïí àaánh giaá giaá trõ giaáo duåc àñch thûåc. Tuy vêåy, vúái sûå phöí biïën caác danh saách trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu trong vaâi nùm qua, ngaây caâng xuêët hiïån nhiïìu caách thûác xaác àõnh vaâ phên loaåi möåt caách hïå thöëng caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái (IHEP 2007). Mùåc duâ hêìu hïët viïåc xïëp haång caác trûúâng nöíi tiïëng nhêët àûúåc thûåc hiïån nhùçm phên loaåi caác trûúâng àaåi hoåc trong phaåm vi möåt nûúác nhûng cuäng coá möåt söë nöî lûåc nhùçm thiïët lêåp viïåc xïëp haång trïn phaåm vi quöëc tïë. Hiïån taåi coá hai hïå thöëng xïëp haång quöëc tïë toaân diïån nhêët do THES vaâ Àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi (SJTU) thûåc hiïån trong àoá cho pheáp coá sûå so saánh chuêín röång raäi giûäa caác trûúâng úã caác quöëc gia khaác nhau. Àïí so saánh têìm cúä quöëc tïë cuãa caác trûúâng, viïåc xêy dûång baãng danh saách caác trûúâng àûáng àêìu cêìn phaãi sûã duång thöng tin khaách quan hoùåc chuã quan (hoùåc caã hai) thu àûúåc tûâ chñnh caác trûúâng àaåi hoåc hoùåc tûâ cöng chuáng. Xïëp haång cuãa THES àaä choån ra 200 trûúâng haâng àêìu trïn thïë giúái. Lêìn àêìu tiïn àûúåc giúái thiïåu vaâo nùm 2004, phûúng phaáp luêån cuãa caách xïëp haång naây têåp trung chuã yïëu vaâo danh tiïëng quöëc tïë, kïët húåp vúái nhûäng thöng tin chuã quan (nhû àaánh giaá cuãa caác trûúâng khaác vaâ khaão saát cöng taác tuyïín ngûúâi quaãn lyá), thöng tin àõnh lûúång (nhû söë lûúång caác khoa vaâ sinh viïn quöëc tïë) vaâ têìm aãnh hûúãng cuãa khoa (nhû laâ àaåi diïån cuãa caác trñch dêîn nghiïn cûáu). Ài vaâo hoaåt àöång tûâ nùm 2003, SJTU àaä sûã duång phûúng phaáp xïëp haång laâ têåp trung vaâo caác chó söë khaách quan riïng biïåt nhû thaânh tñch nghiïn cûáu vaâ hoåc thuêåt cuãa khoa, caác cûåu sinh viïn vaâ giaãng viïn àïí tòm ra 500 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu trïn thïë giúái. Nhûng biïån phaáp àaánh giaá dûåa trïn caác êën phêím, taâi liïåu àûúåc trñch dêîn, vaâ caác giaãi thûúãng quöëc tïë àùåc biïåt (nhû Giaãi Nö bel, Huy chûúng Sûå nghiïåp giaáo

17 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 5 Töíng quan 5 duåc). Baãng 1 thïí hiïån kïët quaã xïëp haång caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái nùm 2008 do taåp chñ THES vaâ àaåi hoåc SJTU bònh choån. Bêët chêëp nhûäng haån chïë lúán trong caách thûác xïëp haång khi thûåc hiïån bêët kyâ àúåt xïëp haång naâo (theo Salmi vaâ Saroyan, 2007), caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àûúåc cöng nhêån möåt phêìn nhúâ nhûäng thaânh tñch xuêët sùæc cuãa mònh. Cuå thïí, caác trûúâng naây àaâo taåo ra nhûäng sinh viïn gioãi àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu cao cuãa thõ trûúâng lao àöång; thûåc hiïån nhûäng cöng trònh nghiïn cûáu múái àûúåc Baãng 1. Danh saách 20 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái theo xïëp haång cuãa THES vaâ SJTU nùm 2008 Thûá haång THES Thûá haång SJTU 1 Àaåi hoåc Harvard 1 Àaåi hoåc Harvard 2 Àaåi hoåc Yale 2 Àaåi hoåc Stanford 3 Àaåi hoåc Cambridge 3 Àaåi hoåc California, Berkeley 4 Àaåi hoåc Oxford 4 Àaåi hoåc Cambridge 5 Viïån Cöng nghïå California 5 Viïån Cöng nghïå Massachusetts (MIT) 6 Trûúâng Imperial 6 Viïån Cöng nghïå College London California 7 Àaåi hoåc College London 7 Àaåi hoåc Columbia 8 Àaåi hoåc Chicago 8 Àaåi hoåc Princeton 9 Viïån Cöng nghïå 9 Àaåi hoåc Chicago Massachusetts (MIT) 10 Àaåi hoåc Columbia 10 Àaåi hoåc Oxford 11 Àaåi hoåc Pennsylvania 11 Àaåi hoåc Yale 12 Àaåi hoåc Princeton 12 Àaåi hoåc Cornell 13 Àaåi hoåc Duke 13 Àaåi hoåc California, Los Angeles 14 Àaåi hoåc Johns Hopkins 14 Àaåi hoåc California, San Diego 15 Àaåi hoåc Cornell 15 Àaåi hoåc Pennsylvania 16 Àaåi hoåc Quöëc gia 16 Àaåi hoåc Ö-xtrêy-li-a Washington, Seattle 17 Àaåi hoåc Stanford 17 Àaåi hoåc Wisconsin, Madison 18 Àaåi hoåc Michigan 18 Àaåi hoåc California, San Francisco 19 Àaåi hoåc Tokyo 19 Àaåi hoåc Tokyo 20 Àaåi hoåc McGill 20 Àaåi hoåc Johns Hopkins Nguöìn: THES 2008; SJTU 2008.

18 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 6 6 Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àùng trïn nhûng taåp chñ khoa hoåc haâng àêìu; àoáng goáp vaâo cöng cuöåc caách tên cöng nghïå thöng qua caác bùçng saáng chïë vaâ chûáng chó taåi caác viïån nghiïn cûáu khoa hoåc. Hêìu hïët caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc cöng nhêån àùèng cêëp thïë giúái àïìu bùæt nguöìn tûâ möåt söë rêët nhoã caác quöëc gia, phêìn lúán úã phûúng têy. Thûåc tïë, theo xïëp haång cuãa Àaåi hoåc SJTU thò Àaåi hoåc Tokyo laâ trûúâng duy nhêët khöng phaãi úã Myä hoùåc Anh àûúåc loåt vaâo töëp 20. Nïëu nhû cho rùçng têët caã chó coá khoaãng 30 àïën 50 àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái theo vaâ nhû Àaåi hoåc SJTU cho rùçng hoå àïìu àïën tûâ möåt nhoám 8 quöëc gia Bùæc Myä vaâ Têy Êu thò Nhêåt Baãn laâ möåt ngoaåi lïå. THES laåi coá möåt danh saách phaåm vi quöëc gia röång hún ngoaâi nhoám quöëc gia trïn trong söë 50 àaåi hoåc àûáng àêìu thïë giúái (taåi 11 nûúác), bao göìm caã Höìng Cöng, Trung Quöëc, New Zealand vaâ Singapore (Hònh 1). Möåt vaâi hoåc giaã cöë gùæng àûa ra àõnh nghôa vïì trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái bùçng caách xaác àõnh möåt söë àùåc àiïím cú baãn cuãa noá nhûäng yïëu töë maâ caác trûúâng naây coá trong khi nhûäng trûúâng àaåi hoåc thöng thûúâng khaác khöng coá. Chùèng haån nhû àöåi nguä giaãng viïn coá chuyïn mön cao, xuêët sùæc trong nghiïn cûáu, giaãng daåy coá chêët lûúång cao, coá nguöìn taâi trúå lúán tûâ chñnh phuã vaâ phi chñnh phuã, coá sinh viïn quöëc tïë vaâ taâi nùng, tûå do nghiïn cûáu, coá cú cêëu quaãn trõ tûå chuã töët, cú súã trang thiïët bõ töët cho giaãng daåy, nghiïn cûáu, quaãn lyá haânh chñnh, vaâ (thûúâng laâ) àúâi söëng cuãa sinh viïn (theo Altbach 2004; Khoon vaâ cöång sûå. 2005; Niland 2000, 2007). Caác nghiïn cûáu húåp taác giûäa caác trûúâng àaåi hoåc Anh vaâ Trung Quöëc gêìn àêy vïì chuã àïì naây (Alden vaâ Lin 2004) àaä àûa ra möåt danh muåc thêåm chñ laâ daâi hún vïì caác àùåc àiïím nhêån daång chuã yïëu, tûâ danh tiïëng Hònh 1. Phên böí caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái theo khu vûåc àõa lyá (Nhoám 50 trûúâng haâng àêìu nùm 2008) Nguöìn: THES 2008; SJTU 2008.

19 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 7 Töíng quan 7 quöëc tïë cuãa trûúâng cho àïën nhûäng quan niïåm trûâu tûúång hún nhû sûå àoáng goáp cuãa trûúâng àoá àöëi vúái xaä höåi nhûäng àùåc àiïím rêët khoá àõnh lûúång möåt caách khaách quan. Trong möåt nöî lûåc àûa ra möåt àõnh nghôa hiïån thûåc hún vïì trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, baáo caáo naây àûa ra möåt trûúâng húåp sau àïí xêy dûång khaái niïåm. Àoá laâ nhûäng kïët quaã ûu viïåt cuãa caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu (nhû söë sinh viïn töët nghiïåp àûúåc nhiïìu ngûúâi sûã duång lao àöång mong muöën tuyïín duång, caác nghiïn cûáu tiïn phong, vaâ chuyïín giao cöng nghïå) nïn àûúåc xem laâ thaânh töë thiïët yïëu trong 03 têåp húåp nhên töë sau: (a) têåp trung nhiïìu taâi nùng (giaãng viïn vaâ sinh viïn), (b) nguöìn lûåc döìi daâo àïí taåo dûång möi trûúâng hoåc têåp töët vaâ triïín khai nghiïn cûáu caác lônh vûåc dêîn àêìu, vaâ (c) coá caác àùåc àiïím quaãn trõ thuêån lúåi trong àoá thuác àêíy thûåc hiïån caác têìm nhòn chiïën lûúåc, oác saáng taåo vaâ sûå nùng àöång, cuäng nhû laâm cho caác trûúâng coá khaã nùng ra quyïët saách vaâ quaãn lyá nguöìn lûåc maâ khöng bõ caác thuã tuåc haânh chñnh quan liïu gêy trúã ngaåi (Hònh söë 2). Nhûäng con àûúâng ài àïën sûå chuyïín àöíi Coá hai quan àiïím song haânh cêìn àûúåc cên nhùæc khi xem xeát viïåc laâm thïë naâo àïí xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Vïì taác àöång bïn ngoaâi, quan àiïím àêìu tiïn liïn quan àïën vai troâ cuãa chñnh phuã cêëp quöëc gia, caác cú quan nhaâ nûúác cêëp bang vaâ tónh, cuäng nhû nguöìn lûåc cuãa hoå daânh cho viïåc phaát triïín danh tiïëng cuãa caác trûúâng. Quan àiïím thûá hai mang tñnh nöåi taåi. Àoá laâ tûâng trûúâng cêìn phaãi thûåc hiïån nhûäng bûúác ài vaâ tiïën trònh cêìn thiïët àïí chuyïín àöíi chñnh mònh thaânh caác trûúâng àùèng cêëp thïë giúái. Vai troâ cuãa Chñnh phuã Trong quaá khûá, vai troâ cuãa chñnh phuã chûa phaãi laâ taác nhên chuã àaåo trong viïåc thuác àêíy sûå gia tùng söë lûúång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Lõch sûã caác trûúâng àaåi hoåc thuöåc Liïn àoaân Ivy taåi Myä cho thêëy, nhòn töíng thïí thò vai troâ cuãa chñnh phuã ngaây caâng tùng lïn theo möåt quaá trònh tõnh tiïën, hún laâ bùçng sûå can thiïåp coá suy tñnh cuãa chñnh phuã. Tûúng tûå, caác trûúâng Àaåi hoåc Oxford vaâ Cambridge àaä tûå mònh phaát triïín qua nhiïìu thïë kyã, vúái sûå höî trúå tûâ ngên saách nhaâ nûúác úã mûác àöå khaác nhau, nhûng laåi coá quyïìn tûå quaãn cao trong cöng viïåc quaãn trõ, xaác àõnh nhiïåm vuå, vaâ phûúng hûúáng hoaåt àöång. Tuy nhiïn, hiïån nay hiïëm khi möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àûúåc thaânh lêåp nhanh choáng maâ laåi khöng coá möi trûúâng chñnh saách thuêån lúåi vúái sûå höî trúå vaâ saáng kiïën trûåc tiïëp tûâ nhaâ nûúác. Àoá laâ vò chi phñ cao trong viïåc thiïët lêåp caác phûúng tiïån vaâ nùng lûåc nghiïn cûáu trònh àöå cao.

20 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 8 8 Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Kinh nghiïåm quöëc tïë cho thêëy coá 03 caách tiïëp cêån cú baãn maâ chñnh phuã caác nûúác coá thïí xem xeát trong quaá trònh xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Cuå thïí laâ: Caác chñnh phuã coá thïí xem xeát viïåc nêng cêëp möåt söë ñt caác trûúâng àaåi hoåc hiïån hûäu coá tiïìm nùng vûúåt tröåi (caách tiïëp cêån lûåa choån ngûúâi chiïën thùæng). Caác chñnh phuã coá thïí khuyïën khñch möåt söë cú súã giaáo duåc hiïån hûäu saáp nhêåp vúái nhau vaâ chuyïín àöíi thaânh möåt trûúâng àaåi hoåc múái coá khaã nùng quy tuå tiïìm lûåc cuãa nhau thaânh möåt trûúâng àùèng cêëp thïë giúái (caách tiïëp cêån taåo mêîu höîn húåp). Caác chñnh phuã coá thïí thaânh lêåp múái caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái tûâ àêìu (caách tiïëp cêån laâm múái tûâ àêìu). Baãng 2 nïu trïn toám tùæt nhûäng ûu vaâ nhûúåc àiïím cuãa möîi caách tiïëp cêån. Lûu yá rùçng caác tiïëp cêån naây coá thïí tûúng höî vúái nhau, do vêåy, caác quöëc gia coá thïí triïín khai höîn húåp caác chiïën lûúåc dûåa trïn nhûäng mö hònh nïu trong baãng. Hònh 2. Caác àùåc àiïím cuãa möåt trûúâng Àaåi hoåc Àùèng cêëp Thïë giúái (WCU): Liïn kïët caác nhên töë Trûúâng ÀH Àùèng cêëp Thïë Giúái Nguöìn: Jamil Salmi.

21 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 9 Töíng quan 9 Baãng 2. Nhûäng thuêån lúåi vaâ haån chïë cuãa tûâng caách tiïëp cêån chiïën lûúåc trong viïåc thaânh lêåp caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Nguöìn: Jamil Salmi. Chiïën lûúåc úã cêëp àöå trûúâng àaåi hoåc Trûúác hïët, viïåc thaânh lêåp möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àoâi hoãi sûå laänh

22 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àaåo maånh meä, möåt têìm nhòn roä raâng vïì nhiïåm vuå vaâ muåc tiïu cuãa trûúâng, àöìng thúâi coá kïë hoaåch chiïën lûúåc àûúåc vaåch ra roä raâng àïí chuyïín hoáa têìm nhòn àoá thaânh nhûäng muåc tiïu vaâ chûúng trònh cuå thïí. Caác trûúâng àaåi hoåc coá mong muöën thu àûúåc kïët quaã töët hún thûúâng thûåc hiïån viïåc àaánh giaá khaách quan caác thïë maånh cuãa hoå vaâ nhûäng lônh vûåc cêìn caãi thiïån, àûa ra caác muåc tiïu àõnh hûúáng múái, cuäng nhû lêåp vaâ triïín khai möåt kïë hoaåch caãi töí nhùçm nêng cao kïët quaã hoaåt àöång. Ngûúåc laåi, nhiïìu trûúâng laåi thúâ ú vúái triïín voång cuãa hoå, thiïëu têìm nhòn hoaâi baäo vïì tûúng lai töët àeåp hún, trong khi tiïëp tuåc hoaåt àöång theo kiïíu cuä, vaâ röët cuöåc laâ tuåt laåi ngaây caâng xa so vúái caác àöëi thuã trong vaâ ngûúâi nûúác. Baãng liïåt kï toám tùæt Sau àêy laâ caác cêu hoãi chuã yïëu maâ caác chñnh phuã vaâ trûúâng hoåc cêìn giaãi àaáp àïí àõnh hûúáng cho viïåc thaânh lêåp caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái: Taåi sao nûúác àoá cêìn möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái? Nhûäng lúåi ñch kinh tïë vaâ giaá trõ gia tùng maâ hoå mong muöën laâ gò khi thaânh lêåp möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái so vúái giaá trõ cuãa nhûäng trûúâng hiïån taåi? Têìm nhòn àöëi vúái trûúâng àaåi hoåc naây laâ gò? Võ trñ maâ trûúâng naây seä àaåt àûúåc laâ gò? Nhaâ nûúác mong muöën vaâ coá thïí àêìu tû xêy dûång bao nhiïu trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái? Chiïën lûúåc naâo laâ töët nhêët trong hoaân caãnh hiïån taåi cuãa quöëc gia àoá: nêng cêëp caác trûúâng hiïån hûäu, saáp nhêåp laåi, hay xêy dûång caác trûúâng múái? Quaá trònh choån loåc giûäa caác trûúâng seä thûåc hiïån nhû thïë naâo nïëu caách tiïëp cêån thûá nhêët vaâ thûá hai àûúåc lûåa choån? Möëi quan hïå vaâ saáp nhêåp, tûúng thñch giûäa nhûäng trûúâng múái vúái nhûäng trûúâng àaåi hoåc cuä seä nhû thïë naâo? Sûå chuyïín àöíi nhû vêåy seä àûúåc taâi trúå ra sao? Bao nhiïu phêìn trùm àûúåc chi tûâ ngên saách nhaâ nûúác? Phêìn naâo seä do khu vûåc tû nhên taâi trúå? Caác saáng kiïën àïí cuå thïí hoáa viïåc naây seä nhû thïë naâo (vñ duå cêëp àêët hay miïîn thuïë)? Cöng viïåc quaãn lyá seä àûúåc böë trñ nhû thïë naâo àïí thuác àêíy quaá trònh chuyïín àöíi naây vaâ höî trúå cho thûåc tiïîn quaãn trõ phuâ húåp? Mûác àöå tûå chuã vaâ caác hònh thûác chõu traách nhiïåm àûúåc aáp duång ra sao cho phuâ húåp? Vai troâ cuãa chñnh phuã trong quaá trònh naây laâ gò? Laâm thïë naâo àïí trûúâng àaåi hoåc àoá xêy dûång àûúåc àöåi nguä laänh àaåo töët nhêët? Têìm nhòn vaâ caác tuyïn böë vïì sûá mïånh laâ gò, vaâ caác muåc tiïu cuå thïí maâ trûúâng àaåi hoåc àoá cêìn phaãi àaåt àûúåc laâ gò? Nhûäng lônh vûåc naâo trûúâng àoá cêìn phaãi phêën àêëu àaåt mûác xuêët sùæc trong caã giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu? Nhoám sinh viïn hûúáng túái laâ àöëi tûúång naâo?

23 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 11 Töíng quan 11 Caác muåc tiïu quöëc tïë hoáa maâ trûúâng àoá cêìn phaãi àaåt àûúåc laâ gò (vïì chuyïn ngaânh, sinh viïn, chûúng trònh, v.v.)? Hïå quaã àöëi vúái Ngên haâng thïë giúái Trong lônh vûåc giaáo duåc àaåi hoåc, húåp taác cuãa Ngên haâng Thïë giúái vúái chñnh phuã caác nûúác àang phaát triïín vaâ àang chuyïín àöíi têåp trung chuã yïëu vaâo caãi caách vaâ nhûäng vêën àïì vïì hïå thöëng. Höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái bao göìm tû vêën vïì chñnh saách, cöng taác phên tñch, caác hoaåt àöång böìi dûúäng nùng lûåc vaâ trúå giuáp taâi chñnh thöng qua caác khoaãn vay vaâ tñn duång nhùçm taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi vaâ gùæn vúái viïåc thiïët kïë vaâ triïín khai thûåc hiïån caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc quy mö lúán. Tuy nhiïn, trong nhûäng nùm gêìn àêy, ngaây caâng coá nhiïìu quöëc gia yïu cêìu Ngên haâng Thïë giúái giuáp àúä xaác àõnh nhûäng khoá khùn chñnh khiïën cho trûúâng àaåi hoåc cuãa caác nûúác khöng thïí trúã thaânh trûúâng àùèng cêëp thïë giúái vaâ vaåch ra hûúáng phaát triïín nhùçm àaåt àûúåc muåc tiïu àoá. Àïí àaáp ûáng nhûäng yïu cêìu naây, Ngên haâng Thïë giúái thêëy rùçng mònh cêìn phaãi cên nhùæc laâm thïë naâo àïí liïn kïët sûå höî trúå daânh cho möîi cú súã àaâo taåo àún leã vúái nhûäng troång têm truyïìn thöëng laâ saáng taåo vaâ àöíi múái hïå thöëng. Kinh nghiïåm tûâ trûúác túái giúâ cho thêëy muåc tiïu naây coá thïí àaåt àûúåc thöng qua 3 hònh thûác can thiïåp böí trúå lêîn nhau coá thïí kïët húåp theo nhiïìu caách tuây theo hoaân caãnh khaác nhau úã möîi nûúác: Hûúáng dêîn vaâ trúå giuáp vïì kyä thuêåt nhùçm taåo àiïìu kiïån cho caác quöëc gia (a) xaác àõnh nhûäng lûåa choån phuâ húåp vaâ coá khaã nùng àaáp ûáng vïì taâi chñnh; (b) quyïët àõnh söë lûúång trûúâng àaåi hoåc àónh cao maâ caác quöëc gia cêìn vaâ coá thïí cung cêëp taâi chñnh möåt caách bïìn vûäng, dûåa trïn kïët quaã phên tñch vïì nguöìn kinh phñ haån heåp hiïån coá hoùåc àûúåc dûå truâ; (c) xaác àõnh nhiïåm vuå cuå thïí trong tûâng trûúâng húåp vaâ võ thïë cuãa möîi trûúâng; vaâ (d) xaác àõnh möëi liïn hïå vúái phêìn coân laåi cuãa hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc nhùçm traánh sûå mêët cên bùçng trong phên böí nguöìn lûåc. Taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi vaâ möi giúái giuáp àúä nhûäng cú súã àaâo taåo múái àaåt àùèng cêëp àûúåc tiïëp cêån vúái nhûäng kinh nghiïåm quöëc tïë phuâ húåp thöng qua caác höåi thaão vaâ khaão cûáu. Sûå höî trúå naây coá thïí bao göìm viïåc liïn kïët vúái caác àöëi taác nûúác ngoaâi coá thïí giuáp nêng cao nùng lûåc úã nhûäng nùm khúãi àêìu cuãa nhûäng trûúâng múái hoùåc trong giai àoaån chuyïín àöíi cuãa möåt trûúâng àang phêën àêëu trúã thaânh trûúâng àùèng cêëp quöëc tïë. Ngên haâng Thïë giúái cuäng coá thïí töí chûác caác cuöåc thaão luêån chñnh saách giûäa caác bïn liïn quan vaâ caác àöëi taác khaác nhau àïí cuâng thöëng nhêët vïì têìm nhòn chiïën lûúåc vaâ huy àöång sûå höî trúå cho caác cú súã àaâo taåo múái. Àaãm baão kinh phñ taâi trúå cho caác nghiïn cûáu trûúác khi àêìu tû àïí thiïët kïë dûå aán vaâ chi phñ àêìu tû daânh cho viïåc thaânh lêåp cú súã àaâo taåo nhû àaä dûå kiïën.

24 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Taåi nhûäng quöëc gia coá sùén khuön khöí phaáp lyá vaâ khuyïën khñch sûå phaát triïín cuãa giaáo duåc àaåi hoåc tû nhên, hoå coá thïí tiïëp cêån vúái caác khoaãn vay vaâ àaãm baão taâi chñnh cuãa Töí chûác Taâi chñnh Quöëc tïë (IFC) àïí böí sung hoùåc thay thïë cho khoaãn höî trúå taâi chñnh cuãa Ngên haâng Thïë giúái nïëu nhû möåt hoùåc nhiïìu trûúâng àaåi hoåc àoá àûúåc thiïët kïë hoùåc chuyïín àöíi thaânh mö hònh quan hïå àöëi taác cöng lêåp tû nhên. Dô nhiïn àiïìu quan troång laâ phaãi xem xeát sao cho caác phûúng aán lûåa choån trïn phuâ húåp vúái àiïìu kiïån cuãa tûâng quöëc gia. Nhûäng nûúác coá thu nhêåp trung bònh khaá trúã lïn coá thïí khöng cêìn túái caác khoaãn vay trïn, nhûng chùæc chùæn vêîn cêìn sûå tû vêën cuãa Ngên haâng Thïë giúái do cú quan naây coá lúåi thïë so saánh vûâa laâ ngûúâi möi giúái kiïën thûác vaâ laâ möåt quan saát viïn vúái kinh nghiïåm quöëc tïë. Tham vêën coá thïí àûúåc cung cêëp theo phûúng thûác thu phñ dõch vuå. Kïët luêån Caác trûúâng àaåi hoåc xïëp haång cao nhêët àoáng goáp nhiïìu vaâo sûå tiïën böå cuãa tri thûác thöng qua nghiïn cûáu, giaãng daåy vúái giaáo trònh vaâ phûúng phaáp sû phaåm saáng taåo nhêët trong möi trûúâng thuêån lúåi nhêët, coi nghiïn cûáu laâ möåt böå phêån cêëu thaânh trong giaãng daåy sinh viïn àaåi hoåc, vaâ cho ra trûúâng nhûäng sinh viïn xuêët sùæc caã trong quaá trònh hoåc têåp rêët caånh tranh vaâ (quan troång hún) sau khi àaä töët nghiïåp. Khöng coá möåt cöng thûác chung hay möåt phûúng thûác thêìn kyâ naâo àïí taåo ra möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Àiïìu kiïån cuãa möîi quöëc gia vaâ mö hònh cuãa caác trûúâng rêët khaác nhau. Do vêåy, möîi möåt quöëc gia phaãi lûåa choån trong nhiïìu con àûúâng vaâ tòm ra möåt chiïën lûúåc phaát huy àûúåc lúåi thïë vaâ nguöìn lûåc maâ hoå coá. Kinh nghiïåm trïn thïë giúái cho thêëy nhûäng trûúâng àùèng cêëp thïë giúái thûúâng coá nhûäng àiïím chung nhû laâ núi têåp trung lûúång lúán nhên taâi, àa daång vïì nguöìn lûåc vaâ caách thûác quaãn lyá linh hoaåt, vaâ caách tiïëp cêån thaânh cöng theo con àûúâng àaä choån, tûâ viïåc nêng cêëp hoùåc saáp nhêåp caác trûúâng hiïån taåi àïën viïåc xêy dûång nhûäng trûúâng múái. Hún nûäa, viïåc chuyïín àöíi hïå thöëng trûúâng àaåi hoåc khöng thïí tiïën haânh möåt caách taách biïåt. Möåt têìm nhòn daâi haån cho viïåc taåo dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái vaâ viïåc triïín khai thûåc hiïån têìm nhòn àoá cêìn àûúåc löìng gheáp chùåt cheä vúái (a) chiïën lûúåc phaát triïín kinh tïë - xaä höåi töíng thïí cuãa quöëc gia, (b) nhûäng thay àöíi àang diïîn ra vaâ kïë hoaåch caãi caách úã nhûäng cêëp thêëp hún trong hïå thöëng giaáo duåc, vaâ (c) kïë hoaåch phaát triïín caác loaåi hònh cú súã giaáo duåc àaåi hoåc khaác nhùçm xêy dûång möåt hïå thöëng töíng húåp haâi hoâa giûäa viïåc daåy, nghiïn cûáu vaâ phaát triïín theo hûúáng àêìu tû vaâ têåp trung cöng nghïå. Mùåc duâ caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àûúåc xem laâ nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu vïì nghiïn cûáu nhûng vêîn coá nhûäng trûúâng àùèng cêëp quöëc tïë

25 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 13 Töíng quan 13 khaác khöng lêëy nghiïn cûáu laâm troång têm hoùåc khöng hoaåt àöång dûåa trïn nghiïn cûáu theo nghôa sêu xa nhêët cuãa thuêåt ngûä naây. Khi caác quöëc gia bùæt àêìu triïín khai xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, bïn caånh viïåc xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu, hoå cuäng phaãi tñnh túái nhu cêìu xêy dûång nhûäng cú súã àaâo taåo tiïn tiïën nhùçm àaáp ûáng haâng loaåt nhûäng nhu cêìu vïì giaáo duåc vaâ àaâo taåo nhû mong àúåi. Tranh luêån ngaây caâng tùng xung quanh viïåc àaánh giaá chêët lûúång hoåc têåp úã cêëp àaåi hoåc chñnh laâ bùçng chûáng cho thêëy chêët lûúång cao khöng chó thïí hiïån úã kïët quaã hoåc têåp töët cuãa nhûäng sinh viïn xuêët sùæc maâ coá leä phaãi àûúåc ào lûúâng bùçng giaá trõ gia tùng maâ caác trûúâng àaåi hoåc thu àûúåc trong viïåc àaáp ûáng nhu cêìu hoåc têåp cuãa söë lûúång sinh viïn àang ngaây möåt trúã nïn àa daång. Sau cuâng, aáp lûåc vaâ àöång lûåc àùçng sau viïåc thuác àêíy xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái phaãi àûúåc nhòn nhêån möåt caách àuáng àùæn trong böëi caãnh cuå thïí nhùçm traánh viïåc quan troång hoáa giaá trõ vaâ têìm quan troång cuãa cú súã àaâo taåo àùèng cêëp thïë giúái vaâ traánh sûå mêët cên àöëi trong caác mö thûác phên böí nguöìn lûåc trong hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc quöëc gia. Ngay caã trong nïìn kinh tïë tri thûác toaân cêìu, möîi möåt quöëc gia cöng nghiïåp hay àang phaát triïín àïìu tòm caách gia tùng phêìn cuãa mònh trong chiïëc baánh kinh tïë, nhu cêìu xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái bõ cûúâng àiïåu hoáa, vûúåt xa so vúái nhu cêìu vaâ nùng lûåc cuãa nhiïìu hïå thöëng àïí coá thïí thu lúåi àûúåc tûâ nhûäng cú höåi maâ giaáo duåc vaâ nghiïn cûáu tiïn tiïën àem laåi, ñt nhêët laâ trong giai àoaån ngùæn trûúác mùæt. Giöëng nhû nhûäng ngaânh cöng nghiïåp dõch vuå khaác, khöng phaãi têët caã caác quöëc gia àïìu cêìn coá caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái toaân diïån, ñt nhêët laâ chûa cêìn túái khi maâ nhûäng nhu cêìu giaáo duåc àaåi hoåc cùn baãn hún vêîn chûa àûúåc àaáp ûáng. Cú súã nghiïn cûáu àùèng cêëp thïë giúái cêìn phaãi coá àûúåc khoaãn àêìu tû taâi chñnh khöíng löì, têåp trung àûúåc nhiïìu nhên taâi xuêët chuáng, coá chñnh saách quaãn lyá taåo àiïìu kiïån töëi àa cho hoaåt àöång giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu. Nhiïìu quöëc gia coá leä seä thu àûúåc nhiïìu lúåi ñch nïëu trûúác mùæt hoå àêìu tû vaâo xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àiïím quöëc gia töët nhêët, coá leä nïn lêëy khuön mêîu cuãa caác trûúâng àiïím cuãa Myä trong thïë kyã 19 hay nhû trûúâng àaåi hoåc baách khoa cuãa Àûác vaâ Canada. Nhûäng trûúâng nhû vêåy luön coi troång nhu cêìu àaâo taåo vaâ hoåc têåp àa daång cuãa sinh viïn trong nûúác vaâ cuãa nïìn kinh tïë. Nïëu biïët têåp trung nöî lûåc cuãa hoå vaâo àaáp ûáng nhu cêìu cuãa sinh viïn vaâ nïìn kinh tïë nöåi àõa, nhûäng trûúâng nhû vêåy coá thïí seä phaát triïín hiïåu quaã vaâ bïìn vûäng hún laâ theo àuöíi nhûäng khaát voång lúán hún àïí trúã thaânh trûúâng àùèng cêëp thïë giúái. Bêët luêån nhû thïë naâo, tûâ giúâ trúã ài, caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc seä khöng thïí traánh àûúåc viïåc hoå bõ so saánh vaâ xïëp haång vúái caác trûúâng khaác, vaâ nhûäng trûúâng vaâ cú súã nghiïn cûáu àûúåc xïëp vaâo haång nhûäng trûúâng töët nhêët vêîn seä tiïëp tuåc laâ nhûäng cú súã töët nhêët trïn thïë giúái.

26 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 14

27 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 15 CHÛÚNG 1 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? Trong thêåp niïn trûúác, thuêåt ngûä trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àaä trúã thaânh cuåm tûâ thöng duång, khöng chó àún thuêìn laâ àöëi vúái viïåc nêng cao chêët lûúång hoåc têåp vaâ nghiïn cûáu úã trûúâng àaåi hoåc maâ quan troång hún laâ àïí nêng cao nùng lûåc caånh tranh trïn thõ trûúâng giaáo duåc àaåi hoåc toaân cêìu thöng qua viïåc thu thêåp vaâ saáng taåo tri thûác tiïn tiïën. Vúái nhûäng sinh viïn coá nguyïån voång hoåc têåp taåi möåt cú súã àaâo taåo töët nhêët maâ hoå coá thïí chi traã, bêët kïí trûúâng àoá nùçm trong hay ngoaâi biïn giúái quöëc gia, vaâ vúái caác chñnh phuã quan têm àïën viïåc phaát huy töëi àa lúåi nhuêån khi àêìu tû vaâo caác trûúâng àaåi hoåc thò võ trñ cuãa möåt trûúâng trïn phaåm vi toaân cêìu àang trúã thaânh möëi quan têm ngaây möåt lúán cho caác cú súã àaâo taåo trïn thïë giúái (theo Williams vaâ Van Dyke 2007). Tuy nhiïn, theo quan saát suác tñch vaâ chuêín xaác cuãa Altbach, nghõch lyá cuãa trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ: moåi ngûúâi àïìu muöën coá möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, khöng möåt ai biïët noá laâ caái gò vaâ khöng möåt ai biïët caách laâm thïë naâo àïí coá möåt trûúâng àaåi hoåc nhû vêåy (Altbach 2004). Viïåc trúã thaânh thaânh viïn cuãa nhoám àùåc quyïìn caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái khöng thïí àaåt àûúåc bùçng viïåc tûå cöng nhêån. Võ thïë àùèng cêëp haâng àêìu chó coá thïí àaåt àûúåc khi quöëc tïë cöng nhêån. Cho maäi túái gêìn àêy, quaá trònh cöng nhêån àùèng cêëp quöëc tïë cuãa möåt truúâng àaåi hoåc múái chó tñnh àïën yïëu töë chuã quan, chuã yïëu laâ dûåa vaâo danh tiïëng cuãa cú súã àoá. Chùèng haån, caác trûúâng àaåi hoåc thuöåc Ivy League úã Myä nhû Harvard, Yale hay Columbia; caác trûúâng àaåi hoåc Oxford vaâ Cambridge úã Anh; vaâ trûúâng àaåi hoåc Tokyo tûâ trûúác túái nay vêîn 15

28 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àûúåc xem laâ nhûäng trûúâng àaåi hoåc danh tiïëng haâng àêìu thïë giúái. Tuy nhiïn, vêîn chûa coá biïån phaáp trûåc tiïëp vaâ nghiïm tuác naâo àûúåc aáp duång àïí àaánh giaá àuáng võ thïë cuãa nhûäng cú súã naây trïn cú súã àaâo taåo sinh viïn cao hoåc, kïët quaã nghiïn cûáu vaâ chuyïín giao cöng nghïå. Thêåm chñ viïåc lûúng cao hún cho sinh viïn töët nghiïåp caác trûúâng naây cuäng coá thïí àûúåc xem laâ dêëu hiïåu àïí àaánh giaá giaá trõ giaáo duåc àñch thûåc. Tuy vêåy, vúái viïåc phöí biïën caác danh saách trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu trong vaâi nùm qua, ngaây caâng xuêët hiïån nhiïìu caách thûác mang tñnh hïå thöëng hún trong viïåc xaác àõnh vaâ phên loaåi caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái (IHEP 2007). Mùåc duâ hêìu hïët baãng xïëp haång nöíi tiïëng nhêët chuã yïëu quan têm túái viïåc xïëp thûá haång cho caác trûúâng cuãa möåt nûúác, nhûng cuäng àaä coá nhiïìu nöî lûåc àïí àûa ra danh saách xïëp haång quöëc tïë giaânh cho caác trûúâng àaåi hoåc. Hai hïå thöëng xïëp loaåi trûúâng àaåi hoåc quöëc tïë toaân diïån nhêët trong àoá coá àûa ra tiïu chñ so saánh caác trûúâng giûäa caác quöëc gia laâ nhûäng hïå thöëng (a) Phuå trûúng Giaáo duåc àaåi hoåc cuãa túâ Times (hay THES) cuãa cöng ty TNHH QS Quacquarelli Symonds vaâ (b) Trûúâng àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi (hay SJTU). Möåt hïå thöëng xïëp haång quöëc tïë khaác do Webometrics biïn soaån vaâ do Phoâng thñ nghiïåm Cybermetrics (möåt cú quan cuãa Höåi àöìng Nghiïn cûáu Quöëc gia cú quan nghiïn cûáu cöng cöång chñnh cuãa Têy Ban Nha) tiïën haânh so saánh 4000 trûúâng àaåi hoåc trïn toaân thïë giúái vaâ cho àiïím nhûäng trûúâng naây theo thang àiïím tûâ 1 àïën 5 trïn möåt vaâi lônh vûåc chùèng haån nhû xuêët hiïån nhiïìu trïn Internet cuäng laâ möåt tiïu chñ àïí àaánh giaá têìm quan troång cuãa cú súã àaâo taåo àûúåc àïì cêåp. Àïí so saánh võ thïë trïn thïë giúái cuãa caác cú súã àaâo taåo, caác baãng xïëp haång àûúåc xêy dûång dûåa trïn söë liïåu khaách quan hoùåc chuã quan hoùåc caã hai, àûúåc thu thêåp tûâ chñnh caác trûúâng àaåi hoåc hoùåc tûâ cöng chuáng. Baãng xïëp haång cuãa THES choån 200 trûúâng haâng àêìu trïn thïë giúái. Bùæt àêìu tiïën haânh tûâ nùm 2004, phûúng phaáp àaánh giaá cuãa THES chuã yïëu dûåa vaâo danh tiïëng cuãa caác trûúâng trïn thïë giúái kïët húåp söë liïåu chuã quan (nhû àaánh giaá cuãa chuyïn gia), söë liïåu àõnh lûúång (göìm söë lûúång sinh viïn quöëc tïë vaâ khoa giaãng daåy) vaâ têìm aãnh hûúãng cuãa khoa (dûåa trïn söë lûúång àïì taâi nghiïn cûáu àûúåc cöng böë). Ra àúâi tûâ nùm 2003, phûúng phaáp àaánh giaá cuãa SJTU têåp trung vaâo nhûäng chó söë khaách quan hún nhû kïët quaã nghiïn cûáu vaâ hoåc têåp giaãng daåy cuãa khoa, söë sinh viïn àaä tûâng hoåc têåp vaâ nhûäng ngûúâi hiïån àang cöng taác taåi trûúâng. Phûúng phaáp àaánh giaá dûåa vaâo cöng trònh nghiïn cûáu, giaãi thûúãng cuãa trûúâng caã trong nûúác vaâ quöëc tïë (nhû giaãi thûúãng Nobel vaâ Huên chûúng Sûå nghiïåp giaáo duåc). Phûúng phaáp xïëp haång cuãa SJTU àûúåc tiïën haânh húi khaác möåt chuát so vúái phûúng phaáp cuãa THES: 100 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu àûúåc xïëp haång theo thûá tûå. 400 trûúâng coân laåi àûúåc liïåt kï theo tûâng nhoám khoaãng 50 àïën 100 trûúâng (101-52, , , vaâ àïën hïët), vaâ àûúåc sùæp xïëp theo vêìn chûä caái trong

29 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 17 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 17 nhoám. (Tiïu chñ cuå thïí àûúåc sûã duång búãi möîi möåt trong ba loaåi xïëp haång trïn àûúåc trònh baây trong Phuå luåc A). Baãng 1.1 trònh baây kïët quaã xïëp haång nhûäng trûúâng àaåi hoåc danh tiïëng thïë giúái nùm 2008 cuãa hai hïå thöëng SJTU vaâ THES) Cho duâ hai phûúng phaáp xïëp haång trûúâng àaåi hoåc thïí hiïån trong baãng 1.1 coân nhiïìu haån chïë lúán, caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àûúåc thïë giúái cöng nhêån möåt phêìn laâ nhúâ vaâo àêìu ra vûúåt tröåi cuãa hoå. Thõ trûúâng lao àöång luön coá nhu cêìu cao àöëi vúái sinh viïn töët nghiïåp tûâ caác trûúâng naây. Nhûäng cú súã giaáo duåc trïn coân tiïën haânh nhûäng nghiïn cûáu tiïn phong vaâ àaä àûúåc cöng böë trïn nhûäng taåp chñ nghiïn cûáu chuyïn ngaânh haâng àêìu; vaâ àöëi vúái caác trûúâng àaåi hoåc thuöåc lônh vûåc khoa hoåc vaâ cöng nghïå, hoå àaä àoáng goáp nhûäng caãi tiïën kyä thuêåt lúán thöng qua bùçng phaát minh vaâ saáng chïë. Baãng 1.1. nùm 2008 Danh saách 20 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu theo xïëp haång cuãa THES vaâ SJTU Thûá haång THES Thûá haång SJTU 1 Àaåi hoåc Harvard 1 Àaåi hoåc Harvard 2 Àaåi hoåc Yale 2 Àaåi hoåc Stanford 3 Àaåi hoåc Cambridge 3 Àaåi hoåc California, Berkeley 4 Àaåi hoåc Oxford 4 Àaåi hoåc Cambridge 5 Viïån Cöng nghïå California 5 Viïån Cöng nghïå Massachusetts (MIT) 6 Trûúâng Imperial 6 Viïån Cöng nghïå California College London 7 Àaåi hoåc College London 7 Àaåi hoåc Columbia 8 Àaåi hoåc Chicago 8 Àaåi hoåc Princeton 9 Viïån Cöng nghïå 9 Àaåi hoåc Chicago Massachusetts (MIT) 10 Àaåi hoåc Columbia 10 Àaåi hoåc Oxford 11 Àaåi hoåc Pennsylvania 11 Àaåi hoåc Yale 12 Àaåi hoåc Princeton 12 Àaåi hoåc Cornell 13 Àaåi hoåc Duke 13 Àaåi hoåc California, Los Angeles 14 Àaåi hoåc Johns Hopkins 14 Àaåi hoåc California, San Diego 15 Àaåi hoåc Cornell 15 Àaåi hoåc Pennsylvania 16 Àaåi hoåc Quöëc gia Ö-xtrêy-li-a 16 Àaåi hoåc Washington, Seattle 17 Àaåi hoåc Stanford 17 Àaåi hoåc Wisconsin, Madison 18 Àaåi hoåc Michigan 18 Àaåi hoåc California, San Francisco 19 Àaåi hoåc Tokyo 19 Àaåi hoåc Tokyo 20 Àaåi hoåc McGill 20 Àaåi hoåc Johns Hopkins Nguöìn: THES 2008; SJTU 2008.

30 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Höåp 1.1 Hiïíu vaâ têån duång ûu thïë cuãa caác baãng xïëp haång Tûúng tûå nhû viïåc mua sùæm haâng hoáa nhû ö tö, tuái saách, vaâ quêìn jean, khi maâ khaách haâng luön tòm kiïëm nhûäng nhaän haâng khan hiïëm, coá danh tiïëng, vaâ nhûäng thûá töët nhêët, khaách haâng cuãa cêëp giaáo duåc àaåi hoåc cuäng tòm kiïëm caác chó söë àïí nêng cao khaã nùng phên biïåt vaâ tiïëp cêån vúái nhûäng trûúâng àaåi hoåc töët nhêët. Trong cuöåc àua giaáo duåc xa xó, caác quöëc gia àang nöî lûåc phaát triïín nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái nhùçm têåp trung cho sûå phaát triïín cuãa nïìn kinh tïë tri thûác. Xuêët phaát tûâ sûác maånh cuãa thûá bêåc, caác trûúâng àaåi hoåc àang tham gia möåt troâ chúi vïì àöíi múái vaâ àêìu tû trïn cú súã caác phûúng phaáp xïëp haång, maâ coá leä vúái caái giaá phaãi traã chñnh laâ sûác maånh thûåc sûå, nùng lûåc taâi chñnh vaâ khaã nùng töí chûác cuãa mònh. Bêët chêëp baãn chêët mêu thuêîn vaâ nhûäng haån chïë vïì phûúng phaáp, viïåc xïëp haång caác trûúâng àaåi hoåc àaä trúã nïn phöí biïën vaâ khoá coá thïí biïën mêët. Búãi vò àùèng cêëp thïë giúái àûúåc àõnh nghôa daânh cho àöëi tûúång ngûúâi duâng àa daång nhêët, nïn bêët kyâ ai quan têm àïën viïåc àaánh giaá thaânh tñch cuãa nhûäng töí chûác giaáo duåc àaåi hoåc àïìu khöng thïí boã qua yïëu töë naây. Nhûäng khuyïën nghõ töíng quaát sau àêy, àûúåc phaát triïín dûåa trïn möåt nghiïn cûáu gêìn àêy vïì caác baãng xïëp haång thaânh tñch cao nhêët, coá thïí giuáp caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách, nhaâ àiïìu haânh vaâ caác àöëi tûúång tham gia giaáo duåc àaåi hoåc xaác àõnh giaá trõ thûåc sûå cuãa cú höåi maâ möåt töí chûác chaâo múâi: Hiïíu roä thûá tûå xïëp haång àoá thûåc sûå àaánh giaá caái gò. Haäy sûã duång nhiïìu chó söë vaâ biïån phaáp àaánh giaá, hún laâ chó chuá troång vaâo möåt bêåc xïëp haång duy nhêët vaâ coá uy tñn. Khaách haâng cêìn nùæm àûúåc viïåc so saánh giûäa nhûäng chûúng trònh vaâ caác cú súã àaâo taåo giöëng nhau. Caác cú súã àaâo taåo coá thïí sûã duång baãng xïëp haång cho muåc àñch lêåp kïë hoaåch chiïën lûúåc hay caãi thiïån chêët lûúång. Caác chñnh phuã coá thïí sûã duång baãng xïëp haång àïí khuyïën khñch vaâ thuác àêíy nïìn vùn hoáa chuá troång chêët lûúång. Khaách haâng sûã duång dûä liïåu xïëp haång coá thïí sûã duång baãng xïëp haång nhû möåt trong nhûäng cöng cuå sùén coá àïí thöng baáo cho caác sinh viïn, caác gia àònh, vaâ ngûúâi tuyïín duång lao àöång vaâ àïí khuyïën khñch nhûäng cuöåc tranh luêån cöng khai. Nguöìn: Salmi vaâ Saroyan Hêìu hïët caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc cöng nhêån laâ trûúâng àùèng cêëp thïë giúái àïìu àïën tûâ möåt söë ñt caác nûúác, chuã yïëu laâ àïën tûâ phûúng Têy. Trïn thûåc tïë, trûúâng Àaåi hoåc Tokyo laâ trûúâng àaåi hoåc duy nhêët khöng phaãi úã Myä vaâ Anh loåt vaâo top 20 trûúâng àónh cao theo hïå thöëng phên cêëp cuãa SJTU. Nïëu cho rùçng chó coá töíng cöång 30 àïën 50 trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, theo xïëp haång cuãa SJTU, thò toaân böå caác trûúâng naây àïën tûâ möåt nhoám nhoã göìm taám nûúác Têy Êu vaâ Bùæc

31 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 19 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 19 Myä, coân Nhêåt Baãn, laåi möåt lêìn nûäa laâ ngoaåi lïå duy nhêët (Phuå luåc B). THES coá möåt danh saách tûúng àöëi múã röång hún göìm caác quöëc gia àêìu tiïn trong danh saách 50 trûúâng àaåi hoåc àûáng àêìu (11 nûúác), bao göìm Höìng Cöng (Trung Quöëc), New Zealand, vaâ Singapore bïn caånh nhûäng quöëc gia Têy Êu vaâ Bùæc Myä (Phuåc luåc C). Biïíu àöì 1.1 chó ra sûå phên böë theo àõa lyá röång lúán cuãa caác nûúác coá caác trûúâng àaåi hoåc nùçm trong töëp 50 trûúâng haâng àêìu thïë giúái. Möåt vaâi hoåc giaã àaä nöî lûåc xaác àõnh nhûäng àùåc àiïím nöíi bêåt cuãa caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, vaâ nhûäng àùåc àiïím naây thûúâng khöng tòm thêëy taåi nhûäng trûúâng àaåi hoåc thöng thûúâng. Caác hoåc giaã naây àaä àûa ra möåt loaåt àùåc àiïím cú baãn, nhû laâ àöåi nguä giaãng viïn trònh àöå cao, sûå xuêët xùæc trong nghiïn cûáu; giaãng daåy chêët lûúång; mûác taâi trúå cao tûâ nguöìn cuãa chñnh phuã vaâ caác töí chûác phi chñnh phuã; nhiïìu sinh viïn gioãi vaâ sinh viïn quöëc tïë; tûå do hoåc thuêåt, cú cêëu quaãn lyá tûå chuã àûúåc xaác àõnh roä raâng; vaâ thiïët bõ àûúåc trang bõ àêìy àuã phuåc vuå cöng taác nghiïn cûáu, quaãn lyá vaâ (thûúâng laâ) àúâi söëng sinh viïn (Altbach 2004; Khoon vaâ cöång sûå. 2005; Niland 2000, 2007). Möåt nghiïn cûáu phöëi húåp gêìn àêy vïì chuã àïì naây giûäa caác trûúâng àaåi hoåc cuãa Anh vaâ Trung Quöëc (Alden vaâ Lin 2004) àaä àûa ra möåt danh saách nhûäng thuöåc tñnh thêåm chñ coân daâi hún, tûâ uy tñn quöëc tïë cuãa trûúâng túái nhûäng khaái niïåm mú höì nhû laâ àoáng goáp cuãa trûúâng cho xaä höåi, têët caã àïìu rêët khoá àïí àaánh giaá möåt caách khaách quan, (Phuå luåc D). Trong nöî lûåc àûa ra möåt àõnh nghôa dïî chêëp nhêån hún vïì caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, baáo caáo naây àaä lêåp luêån rùçng nhûäng kïët quaã vûúåt tröåi cuãa caác Hònh 1.1. Phên böí caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái theo khu vûåc àõa lyá (Nhoám 50 trûúâng haâng àêìu nùm 2008) Nguöìn: THES 2008; SJTU 2008.

32 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái trûúâng naây (tó lïå sinh viïn töët nghiïåp àûúåc tuyïín duång cao, nghiïn cûáu tiïn phong, vaâ chuyïín giao cöng nghïå) vïì cú baãn coá thïí quy vïì thuöåc tñnh cuãa ba nhoám caác nhên töë böí sung cho nhau trong söë nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu: (a) têåp trung cao àöå vïì taâi nùng (giaãng viïn vaâ sinh viïn), (b) caác nguöìn lûåc döìi daâo àïí taåo ra möåt möi trûúâng hoåc têåp phong phuá vaâ àïí tiïën haânh nhûäng nghiïn cûáu tiïn tiïën, vaâ (c) möi trûúâng quaãn trõ thuêån lúåi khuyïën khñch têìm nhòn chiïën lûúåc, àöíi múái, vaâ linh hoaåt vaâ cho pheáp caác trûúâng naây ra quyïët àõnh vaâ quaãn lyá àûúåc caác nguöìn lûåc maâ khöng bõ naån quan liïu caãn trúã. Têåp trung taâi nùng Nhên töë quyïët àõnh àêìu tiïn vaâ coá leä laâ quan troång nhêët cuãa sûå xuêët sùæc chñnh laâ sûå hiïån diïån cuãa möåt söë lûúång lúán nhûäng sinh viïn ûu tuá vaâ nhûäng giaãng viïn danh tiïëng. Nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái coá thïí lûåa choån nhûäng sinh viïn töët nhêët vaâ thu huát àûúåc nhûäng giaáo sû vaâ nhaâ nghiïn cûáu coá trònh àöå nhêët. Trong caác ngaânh khoa hoåc, viïåc choån àuáng trûúâng àaåi hoåc núi nhûäng nghiïn cûáu àónh cao àûúåc thûåc hiïån trong nhûäng phoâng thñ nghiïåm àûúåc trang bõ töët nhêët búãi nhûäng nhaâ khoa hoåc coá têìm nhòn xa nhêët laâ àiïìu cûåc kyâ quan troång. George Stigler mö taã viïåc naây giöëng nhû quaá trònh taåo quaã cêìu tuyïët trong àoá nhûäng nhaâ khoa hoåc danh tiïëng àûúåc taâi trúå àïí thûåc hiïån nhûäng nghiïn cûáu thuá võ, thu huát àûúåc nhûäng giaãng viïn khaác, vaâ sau àoá laâ hêëp dêîn àûúåc nhûäng sinh viïn gioãi nhêët cho àïën khi möåt söë lûúång lúán caác nghiïn cûáu àûúåc hònh thaânh taåo nïn sûå hêëp dêîn khöng thïí cûúäng laåi àûúåc àöëi vúái bêët kyâ ngûúâi treã tuöíi naâo múái gia nhêåp vaâo lônh vûåc àoá. Mihaly Csikszentmihalyi (1997) Àêy luön laâ neát àùåc trûng cuãa caác trûúâng àaåi hoåc trong hïå thöëng Ivy League taåi Myä hay caác trûúâng àaåi hoåc Oxford vaâ Cambridge cuãa Anh; vaâ cuäng laâ àùåc àiïím cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc múái àaåt àùèng cêëp thïë giúái, nhû Àaåi hoåc Quöëc gia Singapore (NUS) hay Àaåi hoåc Thanh Hoa úã Trung Quöëc. Thaáng trûúác, Àaåi hoåc Thanh Hoa taåi Bùæc Kinh tuyïn böë nhaâ trûúâng seä tùng söë lûúång caác phêìn thûúãng trong nùm nay. Sinh viïn àaåt kïët quaã cao nhû vö àõch cuãa möîi tónh vaâ àaåt giaãi trong caác cuöåc thi sinh viïn quöëc tïë, seä àûúåc cêëp hoåc böíng trõ giaá túái nhên dên tïå (5.700 USD), nhiïìu gêëp hai lêìn con söë cuãa nùm trûúác. Tin Thïë giúái Àaåi hoåc (UWN) (2008a) Vïì mùåt naây, nhûäng nhên töë quan troång laâ khaã nùng vaâ àùåc quyïìn cuãa caác trûúâng àaåi hoåc tuyïín choån nhûäng hoåc sinh coá thaânh tñch hoåc têåp töët nhêët. Vñ duå, Àaåi hoåc Bùæc Kinh, möåt cú súã àaâo taåo haâng àêìu cuãa Trung Quöëc vïì giaáo duåc àaåi hoåc, haâng nùm tuyïín thùèng 50 hoåc sinh gioãi nhêët cuãa möîi tónh. Àaåi hoåc

33 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 21 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 21 Harvard, Viïån Cöng nghïå California, Viïån Cöng nghïå Massachusetts (MIT), vaâ Àaåi hoåc Yale laâ nhûäng trûúâng àûúåc lûåa choån nhiïìu nhêët úã Hoa Kyâ, àûúåc àaánh giaá qua àiïím söë trung bònh cuãa Baâi Kiïím tra Àaánh giaá Hoåc lûåc (SAT) cuãa nhûäng sinh viïn sùæp nhêåp hoåc cuãa hoå. Möåt hïå quaã têët yïëu cuãa quan saát naây laâ nhûäng cú súã àaâo taåo bêåc àaåi hoåc úã nhûäng quöëc gia ñt coá sûå di chuyïín nöåi taåi cuãa sinh viïn vaâ caác giaãng viïn thò coá nguy cú thiïëu sûå trao àöíi, tûúng taác vïì hoåc thuêåt. Quaã thûåc, nhûäng trûúâng àaåi hoåc coá nguöìn sinh viïn sau àaåi hoåc dûåa chuã yïëu vaâo sinh viïn àaåi hoåc cuãa mònh, hoùåc nguöìn giaãng viïn chuã yïëu lêëy tûâ caác sinh viïn cao hoåc cuãa trûúâng dûúâng nhû khöng thïí vûún lïn àûáng vaâo nhoám tiïn phong vïì phaát triïín tri thûác. Möåt cuöåc khaão saát tiïën haânh nùm 2007 taåi caác trûúâng àaåi hoåc chêu Êu àaä tòm ra tyã lïå nghõch giûäa viïåc têån duång nguöìn nhên lûåc taåi chöî cho viïåc giaãng daåy vaâ thaânh tñch nghiïn cûáu: nhûäng trûúâng coá mûác àöå duâng ngûúâi taåi chöî cao nhêët coá kïët quaã nghiïn cûáu thêëp nhêët (Aghion vaâ cöång sûå 2008). Caác cú súã àaâo taåo coá söë lûúång sinh viïn theo hoåc tùng lïn nhanh choáng vaâ coá chñnh saách xeát tuyïín tûúng àöëi múã khoá coá thïí duy trò tñnh choån loåc cao àöëi vúái sinh viïn cuãa mònh. Söë lûúång sinh viïn khöíng löì taåi caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa nhûäng nûúác Myä La tinh nhû Mexico hay Argentina - Universidad Nacional Autoánoma de Meáxico (Àaåi hoåc Tûå quaãn Mexico - UNAM) coá túái sinh viïn, vaâ Àaåi Hoåc Buenos Aires (UBA) vúái sinh viïn chùæc chùæn laâ nhên töë chñnh lyá giaãi taåi sao nhûäng trûúâng àaåi hoåc naây àaä thêët baåi trong nöî lûåc loåt vaâo danh saách nhûäng trûúâng úã töëp àêìu, mùåc duâ coá möåt vaâi khoa vaâ trung têm nghiïn cûáu xuêët sùæc àaåt àùèng cêëp thïë giúái. ÚÃ möåt thaái cûåc khaác, Àaåi hoåc Bùæc Kinh duy trò söë lûúång tuyïín sinh ñt hún sinh viïn cho túái àêìu nhûäng nùm 2000 vaâ ngay caã hiïån nay cuäng khöng coá quaá sinh viïn. Nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái thûúâng coá tyã lïå cao sinh viïn cao hoåc àûúåc lûåa choån kyä caâng (nhû minh hoåa taåi baãng 1.2), phaãn aánh sûác maånh trong nghiïn cûáu vaâ thûåc tïë laâ nhûäng sinh viïn cao hoåc coá liïn quan mêåt thiïët vúái nhûäng hoaåt àöång nghiïn cûáu cuãa nhûäng cú súã àaâo taåo naây. Khña caånh quöëc tïë ngaây caâng trúã nïn quan troång trong viïåc xaác àõnh cêëu truác cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái (höåp 1.2). Caã hai baãng xïëp haång nhûäng trûúâng toaân cêìu cuãa THES vaâ Taåp chñ Newsweek nùm 2006 àïìu coi troång nhûäng trûúâng coá thaânh töë quöëc tïë maånh. Trong phêìn lúán caác trûúâng húåp, caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái àïìu coá sinh viïn vaâ giaãng viïn khöng hoaân toaân àïën tûâ àêët nûúác maâ trûúâng àaåi hoåc àoá àùåt truå súã. Àiïìu naây cho pheáp trûúâng thu huát àûúåc nhûäng con ngûúâi taâi nùng nhêët, bêët kïí hoå túái tûâ àêu, vaâ cho pheáp hoå coá nhûäng saáng kiïën múái vaâ nhûäng hûúáng tiïëp cêån múái. Vñ duå, Àaåi hoåc Harvard coá tyã lïå sinh viïn quöëc tïë chiïëm túái 19%; Àaåi hoåc Stanford 21%; Àaåi hoåc Columbia 23%. Taåi Àaåi hoåc Cambridge, 18% sinh viïn àïën tûâ bïn ngoaâi Anh hay

34 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Liïn minh chêu Êu. Caác trûúâng àaåi hoåc cuãa Myä àûáng àêìu nhûäng baãng khaão saát toaân cêìu cuäng coá möåt tyã lïå khaá lúán caán böå giaãng daåy laâ ngûúâi nûúác ngoaâi. Vñ duå, gêìn 30% àöåi nguä caán böå giaáo viïn, kïí caã caán böå giaãng daåy y khoa, taåi Àaåi hoåc Harvard laâ ngûúâi nûúác ngoaâi. Tûúng tûå nhû vêåy, tyã lïå giaãng viïn ngûúâi nûúác ngoaâi taåi Àaåi hoåc Oxford vaâ Cambridge lêìn lûúåt laâ 36% vaâ 33%. Ngûúåc laåi, chó coá 7% trong töíng söë caác nhaâ nghiïn cûáu taåi Phaáp laâ ngûúâi nûúác ngoaâi. Khöng coân nghi ngúâ gò nûäa, nhûäng trûúâng àaåi hoåc töët nhêët trïn thïë giúái luön lûåa choån vaâ tuyïín duång möåt lûúång lúán sinh viïn vaâ àöåi nguä giaãng viïn laâ nhûäng ngûúâi taâi nùng nhêët. Nhûäng mö thûác múái cuãa saáng taåo vaâ chia seã tri thûác, do Gibbons vaâ caác cöång sûå (1994) ghi nhêån trong taác phêím gêy chêën àöång cuãa hoå vïì sûå chuyïín dõch sang chïë àöå saáng taåo tri thûác dûåa trïn caác vêën àïì, coá àùåc trûng laâ têìm quan troång ngaây caâng tùng cuãa maång lûúái tri thûác quöëc tïë. Theo hûúáng naây, thûåc tïë laâ nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái thaânh cöng trong viïåc thu huát röång raäi àöåi nguä giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu caã trong vaâ ngoaâi nûúác seä coá khaã nùng töëi àa hoáa nùng lûåc cuãa maång lûúái tri thûác cuãa mònh. Caác nguöìn lûåc döìi daâo Sûå döìi daâo caác nguöìn lûåc laâ nhên töë àùåc trûng thûá hai cuãa phêìn lúán nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái, àïí àöëi phoá vúái nhûäng chi phñ khöíng löì liïn quan túái hoaåt àöång cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu chuyïn sêu, àa ngaânh. Nhûäng trûúâng àaåi hoåc naây coá böën nguöìn taâi chñnh chuã yïëu: ngên saách cuãa chñnh phuã cho nghiïn cûáu vaâ chi phñ hoaåt àöång, húåp àöìng nghiïn cûáu tûâ caác töí chûác cöng vaâ caác cöng ty tû nhên, khoaãn lúâi taâi chñnh taåo ra tûâ caác taâi saãn hiïën tùång vaâ quaâ tùång, vaâ hoåc phñ. ÚÃ Têy Êu, taâi trúå cöng laâ nguöìn taâi chñnh chuã yïëu cho giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu, mùåc duâ nhûäng trûúâng haâng àêìu cuãa Anh cuäng coá möåt söë quyä hiïën tùång, vaâ mûác hoåc phñ cao ngêët trúâi àaä àûúåc aáp duång trong nhûäng nùm gêìn àêy. ÚÃ chêu AÁ, Àaåi hoåc Quöëc gia Singapore, trûúâng àaä trúã thaânh möåt têåp àoaân tû nhên vaâo nùm 2006, àaä tûâng laâ möåt àún võ thaânh cöng nhêët dûúái goác àöå nhûäng quyä hiïën tùång döìi daâo. Trûúâng naây àaä taåo ra möåt danh muåc vöën àêìu tû lúán vúái 774 triïåu USD thöng qua viïåc gêy quyä hiïåu quaã, biïën trûúâng trúã thaânh möåt trûúâng àaåi hoåc giaâu hún bêët kyâ trûúâng naâo cuãa Anh ngoaåi trûâ Cambridge vaâ Oxford. Myä vaâ (úã möåt mûác àöå naâo àoá ñt hún) Nhêåt Baãn àïìu coá nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu cuãa tû nhên rêët phaát àaåt. Cú súã taâi chñnh vûäng chùæc cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu úã Myä laâ kïët quaã cuãa hai nhên töë. Thûá nhêët, caác trûúâng naây nhêån àûúåc nhiïìu khoaãn àoáng goáp hiïën tùång lúán (baãng 1.3) giuáp àaãm baão sûå öín àõnh vïì ngên saách, sûå tûå chuã vaâ khaã nùng têåp trung cho nhûäng ûu tiïn cuãa trûúâng trong trung vaâ daâi haån.

35 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 23 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 23 Baãng 1.2. Tyã lïå sinh viïn cao hoåc taåi möåt söë trûúâng àaåi hoåc Àaåi hoåc Sinh viïn àaåi hoåc Sinh viïn cao hoåc Tyã lïå sinh viïn cao hoåc(%) Havard a Stanford b MIT c Oxford d Cambridge e Trûúâng Kinh tïë hoåc vaâ Khoa hoåc Chñnh trõ Luên Àön (LSE) f Bùæc Kinh g Tokyo h a.2005_06 b.2006_07 c. 2005_06 d.2005_06 e.2004_05 f. Kahn and Malingre g.2006_07 Beijing Àaåi hoåc Admission Office. h Höåp 1.2 Tinh hoa cuãa hai thïë giúái höåi tuå taåi Àaåi hoåc Oxford Àaåi hoåc Oxford àaä àïì cûã Hiïåu trûúãng Àaåi hoåc Yale, Giaáo sû Andrew Hamilton, laâm Hiïåu trûúãng kïë tiïëp. Nïëu viïåc böí nhiïåm naây àûúåc chêëp thuêån, Giaáo sû Hamilton seä thay thïë võ Hiïåu trûúãng àûúng nhiïåm, Tiïën syä John Hood, ngûúâi seä vïì hûu trong nùm túái khi nhiïåm kyâ nùm nùm kïët thuác. Öng laâ möåt trong söë ñt ngûúâi àûúåc böí nhiïåm laâm laänh àaåo cuãa Oxford maâ khöng töët nghiïåp taåi Oxford vaâ laâ ngûúâi thûá hai duy nhêët sau Tiïën syä Hood, ngûúâi àïën tûâ New Zealand àûúåc tuyïín duång tûâ bïn ngoaâi. Viïåc böí nhiïåm Giaáo sû Hamilton àûúåc àûa ra ngay sau tuyïn böë thaáng trûúác vïì möåt chiïën dõch gêy quyä khöíng löì 1,25 tyã Baãng (tûúng àûúng 2,5 tyã USD) nhùçm thu huát nhûäng hoåc giaã haâng àêìu thïë giúái, trong àoá coá Giaáo sû Hamilton maâ Àaåi hoåc Oxford àaä choån. Chuã tõch Oxford Lord Patten chuã trò höåi àöìng àïì cûã vaâ noái rùçng Giaáo sû Hamilton coá sûå kïët húåp nöíi tröåi giûäa khaã nùng laänh àaåo àaä àûúåc thûâa nhêån vaâ nhûäng thaânh tñch hoåc thuêåt nöíi bêåt vaâ àiïìu naây àaä khiïën öng êëy thaânh möåt sûå lûåa choån hiïëm coá nhùçm giuáp chuáng töi hûúáng túái thêåp kyã thûá hai cuãa thïë kyã 21. Nguöìn: UWN 2008b.

36 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Trung bònh vúái möîi sinh viïn, caác trûúâng àaåi hoåc tû giaâu nhêët úã Myä nhêån àûúåc khoaãn àoáng goáp hún USD möîi nùm, nïëu so saánh vúái khoaãn àoáng goáp khöng àaáng kïí khoaãng USD maâ caác trûúâng Àaåi hoåc taåi Canada nhêån àûúåc (Usher vaâ Savino 2006). Khöng giöëng nhû nhiïìu trûúâng àaåi hoåc úã chêu Êu, nhûäng trûúâng àaåi hoåc cuãa Myä naây laåi khöng phuå thuöåc vaâo sûå ûu aái cuãa chñnh phuã cho caác khoaãn taâi trúå ngùæn haån hay tûâ nhûäng yá àõnh nhêët thúâi cuãa caác ûu tiïn chñnh trõ hay thay àöíi. Hún thïë, khi danh tiïëng cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc naây tùng cao, khaã nùng thu huát taâi trúå cuäng tùng lïn, nhû àaä àûúåc chûáng minh trong möåt nghiïn cûáu vïì möëi tûúng quan tñch cûåc giûäa thûá tûå xïëp haång vaâ quy mö caác khoaãn taâi trúå nhêån àûúåc cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc (Monks vaâ Ehrenberg1999). Thûá hai, caác trûúâng àaåi hoåc taåi Myä àûúåc hûúãng lúåi tûâ sûå thaânh cöng cuãa àöåi nguä giaãng viïn cuãa hoå trong viïåc caånh tranh nhùçm giaânh àûúåc caác quyä nghiïn cûáu cuãa chñnh phuã. Ñt nhêët 2/3 taâi trúå nghiïn cûáu cuãa caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu haâng àêìu cuãa Myä nhêån àûúåc tûâ nhûäng nguöìn cöng. Nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa Canada trong baãng xïëp haång nhûäng trûúâng haâng àêìu thïë giúái cuäng laâ nhûäng trûúâng dêîn àêìu trong thu nhêåp tûâ nghiïn cûáu. (Salmi vaâ Saroyan 2007). Möåt phên tñch so saánh cuãa SJTU xïëp haång caác trûúâng àaåi hoåc taåi Myä vaâ Têy Êu xaác nhêån rùçng mûác àöå chi tiïu laâ möåt trong nhûäng nhên töë chñnh quyïët àõnh àïën thaânh tñch. Töíng chi tiïu cho giaáo duåc àaåi hoåc (caã cöng lêåp lêîn tû nhên) chiïëm 3,3% töíng saãn phêím quöëc nöåi (GDP) taåi Myä so vúái chó coá 1,3% taåi 25 nûúác thaânh viïn cuãa EU. Chi tiïu cho möîi sinh viïn úã Myä laâ khoaãng USD, trong khi con söë naây úã Liïn minh chêu Êu chó laâ USD (Aghion vaâ caác cöång sûå, 2008). Tûúng tûå nhû vêåy, cuäng coá sûå khaác biïåt lúán trong chi tiïu giûäa nhûäng trûúâng àaåi hoåc taåi chêu Êu tûúng quan vúái thûá tûå xïëp haång cuãa caác nûúác trïn baãng xïëp haång àoá. Anh vaâ Thuåy syä coá nhûäng trûúâng àaåi hoåc àûúåc höî trúå taâi chñnh töët vaâ trúã thaânh quöëc gia coá àiïím söë cao nhêët trong baãng xïëp haång, trong Baãng 1.3. So saánh giûäa caác mûác àöå quyïn goáp cuãa Myä vaâ Anh Àaåi hoåc Harvard Àaåi hoåc Cambridge Àaåi hoåc Yale Àaåi hoåc Oxford Àaåi hoåc Stanford Àaåi hoåc Edinburgh Àaåi hoåc Texas Àaåi hoåc Glasgow 230 Àaåi hoåc Princeton Àaåi hoåc Kings London 200 Nguöìn: NACUBO Chuá yá: US$1 = 0.53 Taâi saãn quyïn goáp Taâi saãn quyïn goáp Caác trûúâng cuãa Myä (2006, triïåu USD) Caác trûúâng cuãa Anh (2005, triïåu USD)

37 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 25 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 25 khi àoá, nhûäng trûúâng àaåi hoåc úã nhûäng quöëc gia Nam Êu, göìm caã Phaáp vaâ Àûác, laåi coá àiïím söë xïëp haång thêëp hún do mûác taâi trúå nhêån àûúåc thêëp (Aghion vaâ caác cöång sûå, 2007). Sûå sùén coá cuãa caác nguöìn lûåc döìi daâo taåo ra möåt voâng xoay lúåi thïë cho pheáp nhûäng cú súã àaâo taåo coá liïn quan thu huát nhiïìu hún nûäa nhûäng giaáo sû vaâ nhaâ nghiïn cûáu haâng àêìu, giöëng nhû trûúâng húåp úã nhûäng trûúâng danh tiïëng cuãa Hoa Kyâ. Nhûäng cuöåc khaão saát haâng nùm vïì lûúng cuäng chó ra rùçng nhûäng trûúâng àaåi hoåc tû nhên úã Myä traã lûúng cho caác giaáo sû cao hún 30% so vúái caác trûúâng cöng, tñnh trung bònh. Khoaãng caách vïì lûúng giûäa nhûäng trûúâng cöng vaâ trûúâng tû àaä àûúåc núái röång trong 25 nùm qua. Trong nùm 1980, mûác lûúng Höåp1.3 Taác àöång cuãa cuöåc chiïën giaânh nhên taâi àöëi vúái Àaåi hoåc Wisconsin Jon C. Pevehouse àaä thêåm chñ chûa kõp kïët thuác nùm àêìu tiïn trong thúâi kyâ têåp sûå taåi Àaåi hoåc Wisconsin úã Madison vaâo nùm 2001 trong khi nhûäng trûúâng àaåi hoåc khaác cöë gùæng löi keáo öng. Cho àïën nùm ngoaái, öng Pevehouse àaä quyïët àõnh túái luác phaãi cên nhùæc nhûäng lúâi àïì nghõ àoá möåt caách nghiïm tuác. Öng nhanh choáng nhêån àûúåc mûác lûúng tùng gêëp àöi vúái quyïët àõnh chuyïín sang laâm viïåc laåi Àaåi hoåc Chicago... Vêën àïì laâ tiïìn baåc. Tònh traång ngên saách daânh cho àaâo taåo àaåi hoåc ngaây caâng thêëp cuãa Àaåi hoåc Wisconsin àaä àêíy trûúâng àaåi hoåc naây phaãi duy trò mûác lûúng cho caác giaãng viïn thêëp hún rêët nhiïìu so vúái mûác trung bònh. Khi maâ caác giaáo sû nhêån àûúåc nhûäng lúâi thùm doâ tûâ àêu àoá, hoå hiïíu rùçng möåt quyïët àõnh chuyïín viïåc coá thïí dïî daâng àöìng nghôa vúái viïåc mûác lûúng tùng 100% - àöi khi coân nhiïìu hún thïë. Nhiïìu ngûúâi lo ngaåi rùçng laân soáng ra ài cuãa caác giaãng viïn seä gêy haåi cho danh tiïëng cuãa Madison nhû laâ möåt cú súã àaâo taåo cöng haâng àêìu. Tûâ nùm 2006 àïën 2007, Àaåi hoåc naây àaä tuåt haång tûâ võ trñ 34 xuöëng 38 trong xïëp haång nhûäng trûúâng àaâo taåo tiïën syä quöëc gia cuãa U.S News & World Report... Khoaãng 400 giaáo sû taåi Madison nhêån àûúåc nhûäng lúâi àïì nghõ vïì viïåc laâm tûâ nhûäng trûúâng khaác trong voâng böën nùm qua. Con söë naây nhiïìu hún gêëp hai lêìn con söë tûúng tûå cuãa böën nùm trûúác. Trong vaâi nùm trûúác trûúâng àaåi hoåc naây coá thïí nñu keáo 80% nhûäng ngûúâi nhêån àûúåc nhûäng lúâi àïì nghõ tûâ bïn ngoaâi úã laåi, thò tyã lïå naây giaãm xuöëng chó coân 63% trong nùm ngoaái... Chi phñ cho caác giaãng viïn rêët àùæt àoã. Nhòn chung, trong caác khoa khaác nhau, trûúâng Madison àaä chi bònh quên 1,2 triïåu USD cho caác chi phñ ban àêìu àöëi vúái möîi möåt giaáo sû múái. Nhûng möåt giaáo sû laåi mêët túái taám nùm àïì coá thïí mang vïì àuã söë tiïìn qua nghiïn cûáu àïí buâ laåi chi phñ àoá. Möåt võ giaáo sû úã laåi laâm viïåc taåi 25 nùm sau khi coá àûúåc võ trñ chñnh thûác coá thïí kiïëm àûúåc trung bònh 13 triïåu USD tiïìn nghiïn cûáu. Nhûng Trûúâng àaåi hoåc naây mêët rêët nhiïìu giaáo sû trûúác khi trang traãi xong khoaãn àêìu tû ban àêìu. Nguöìn: Wilson 2008.

38 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái trung bònh cuãa caác giaáo sû coá bùçng tiïën syä úã caác trûúâng cöng àûúåc hûúãng bùçng 91% so vúái nhûäng giaáo sû úã cêëp tûúng tûå taåi caác trûúâng tû. Ngaây nay, mûác lûúng trung bònh haâng nùm USD taåi caác trûúâng cöng chó bùçng 78% so vúái mûác lûúng taåi caác trûúâng tû (Chronicle of Higher Education [CHE] 2007). Nhû vêåy, khöng coá gò ngaåc nhiïn khi khöng coá möåt cú súã àaâo taåo cöng naâo cuãa Myä loåt vaâo töëp 20 trûúâng trong xïëp haång quöëc gia (U.S News & World Report 2009); caác trûúâng tû thûúãng cho nhûäng giaãng viïn xuêët xùæc bùçng mûác lûúng cao hún, vò vêåy, nhûäng hoåc giaã gioãi nhêët thûúâng coá xu hûúáng tòm viïåc laâm taåi nhûäng trûúâng tû. Möåt baâi baáo gêìn àêy viïët vïì Àaåi hoåc Wisconsin (Höåp 1.3) ghi nhêån rùçng nhûäng nùm thaáng daâi khan hiïëm nguöìn taâi chñnh àaä dêîn túái möåt söë lûúång lúán giaãng viïn gioãi ra ài do caác trûúâng khaác löi keáo vaâ baãn thên trûúâng thò tuåt haång trong baãng xïëp haång quöëc gia (CHE 2008). Baãng 1.4 cho thêëy mûác lûúng trung bònh cuãa nhûäng nhaâ nghiïn cûáu taåi chêu Êu vaâ vaâi nûúác so saánh. Nhû ngûúâi ta mong àúåi, mûác lûúng cao nhêët laâ daânh cho caác nhaâ nghiïn cûáu taåi caác quöëc gia coá nhiïìu trûúâng àaåi hoåc nùçm trong baãng xïëp haång thïë giúái vïì àaâo taåo àaåi hoåc nhêët, trong khi nhûäng quöëc gia khöng coá hoùåc coá ñt sûå hiïån diïån trong àaâo taåo àaåi hoåc toaân cêìu coá mûác lûúng thêëp nhêët. Nhûng seä laâ nhêìm lêîn nïëu cho rùçng nhûäng nghiïn cûáu coá chêët lûúång töët nhêët àïìu xuêët phaát tûâ nhûäng trung têm nghiïn cûáu àûúåc traã lûúng cao nhêët. Trong giúái hoåc thuêåt, cêu chêm ngön tiïìn naâo cuãa êëy dûúâng nhû chñnh xaác, khi maâ mûác lûúng cao thûúâng dêîn àïën chêët lûúång cöng viïåc hoaân thaânh töët hún. Taåi Myä, khoaãng caách lúán vïì tiïìn thuâ lao giûäa caác cú súã àaâo taåo cöng lêåp vaâ tû nhên àang trúã nïn phöí biïën khi àïì cêåp àïën goái lûúng cuãa hiïåu trûúãng caác trûúâng àaåi hoåc (nhû minh hoåa taåi Baãng 1.5, so saánh giûäa ba võ hiïåu trûúãng àûúåc traã lûúng cao nhêët cuãa hai loaåi hònh àaâo taåo). Khoaãng caách vïì nguöìn lûåc taác àöång trúã laåi àöëi vúái nùng lûåc taâi chñnh cuãa caác quöëc gia àïí xêy dûång cú súã haå têìng söë nhû caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu àang thûåc hiïån úã Bùæc Myä vaâ Àöng AÁ. Vñ duå, möåt baáo caáo gêìn àêy vïì caác trûúâng àaåi hoåc úã Phaáp àaä àaánh giaá thêëp nhu cêìu bùæt kõp nhûäng hïå thöëng àaâo taåo àaåi hoåc hiïån àaåi hún, àiïìu naây lyá giaãi võ trñ thêëp cuãa caác trûúâng àaåi hoåc cuãa Phaáp trong baãng xïëp haång vïì Webometrics. Nhû lúâi phaát biïíu cuãa Böå trûúãng Giaáo duåc, Trong kyã nguyïn toaân cêìu hoáa vïì giaáo duåc àaåi hoåc, Phaáp àaä toã ra chêåm trïî so vúái caác quöëc gia phûúng Têy khaác trong viïåc cung cêëp vaâ tiïëp cêån nhûäng khoáa hoåc trïn maång hay àaâo taåo tûâ xa. Ngay luác naây, khi viïåc laâm chuã cöng nghïå thöng tin vaâ truyïìn thöng ngaây caâng trúã thaânh möåt nhên töë cêëu thaânh sûác caånh tranh quöëc gia, sûå chêåm trïî naây vïì àaâo taåo àaåi hoåc trong kyã nguyïn kyä thuêåt söë seä coá nguy cú laâm caãn trúã sûå phaát triïín cuãa Phaáp trong nhûäng nùm túái. Marshall (2008)

39 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 27 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 27 Baãng 1.4 So saánh mûác lûúng trung bònh cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu trïn thïë giúái (Töíng mûác lûúng trung bònh cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu úã 25 nûúác Liïn minh chêu Êu, caác nûúác thaânh viïn, UÁc, Trung Quöëc, ÊËn Àöå, Nhêåt vaâ Myä [2006, N=6110, tñnh bùçng Euro vaâ àûúåc tñnh theo PPPs]) Mûác lûúng trung bònh (Euros) Hïå söë àiïìu chónh Mûác lûúng trung bònh theo PPPs AÁo Bó Sñp CH Seác Àan Maåch Estonia Phêìn Lan Phaáp Àûác Hy Laåp Hungary Ailen Italia Latvia Lithuania Luxembourg Malta Haâ Lan Ba Lan Böì Àaâo Nha Slovakia Slovenia Têy Ban Nha Thuåy Àiïín Anh TB 25 nûúác EU Bungary Croatia Iceland Isarel Nauy Romania Thuåy Syä B2.72S Thöí Nhô Kyâ TB caác nûúác khaác UÁc (*) Trung Quöëc(*) ÊËn Àöå(*) Nhêåt Baãn Myä Nguöìn: EC 2007, 19. * Hïå söë àiïìu chónh úã nhûäng nûúác naây laâ sûác mua tûúng àûúng (PPP) àûúåc Ngên haâng Thïë giúái cöng böë. PPP àûúåc thïí hiïån nhû àún võ tiïìn tïå àõa phûúng so vúái àöìng àö la quöëc tïë.

40 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Baãng 1.5. Lûúng haâng nùm: Hiïåu trûúãng caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc traã lûúng cao nhêët úã Myä, Caác trûúâng tû Töíng söë tiïìn Caác trûúâng cöng lêåp Töíng söë tiïìn (US$) (US$) Àaåi hoåc Northeastern Àaåi hoåc Delaware Àaåi hoåc Philadelphia Àaåi hoåc Washington Àaåi hoåc Johns Hopkins Àaåi hoåc Virginia Nguöìn: CHE Quaãn trõ phuâ húåp Khña caånh thûá ba liïn quan àïën khuön khöí quy àõnh töíng thïí, möi trûúâng caånh tranh, vaâ mûác àöå tûå chuã trong quaãn lyá vaâ hoåc thuêåt maâ caác trûúâng àaåi hoåc àang coá àûúåc. Taåp chñ Economist (2005) noái túái hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc taåi Myä nhû laâ töët nhêët trïn thïë giúái vaâ àoáng goáp vaâo thaânh cöng àoá khöng chó laâ sûå giaâu coá cuãa nûúác Myä maâ coân do sûå àöåc lêåp tûúng àöëi giûäa hïå thöëng giaáo duåc vúái nhaâ nûúác, tinh thêìn caånh tranh bao truâm moåi lônh vûåc vaâ khaã nùng taåo ra caác cöng trònh vaâ saãn phêím hoåc thuêåt phuâ húåp vaâ hûäu ñch cho xaä höåi. Baáo caáo cuäng cho thêëy möi trûúâng laâ yïëu töë thuác àêíy tñnh caånh tranh trong caác trûúâng àaåi hoåc, nhûäng tòm toâi khoa hoåc khöng bõ haån chïë, tû duy phï bònh, àöíi múái vaâ saáng taåo. Hún thïë nûäa, caác cú súã àaâo taåo coá àûúåc sûå tûå chuã hoaân toaân cuäng linh hoaåt hún búãi vò hoå khöng bõ boá buöåc búãi sûå quan liïu haânh chñnh nùång nïì vaâ nhûäng tiïu chuêín aáp àùåt bïn ngoaâi, thêåm chñ ngay caã nhûäng cú chïë giaãi trònh húåp phaáp boá buöåc hoå. Kïët quaã laâ, hoå coá thïí linh hoaåt hún trong quaãn lyá caác nguöìn lûåc cuãa mònh vaâ àaáp ûáng laåi nhu cêìu thay àöíi nhanh choáng cuãa thõ trûúâng toaân cêìu. Nghiïn cûáu so saánh vïì caác trûúâng àaåi hoåc chêu Êu vaâ Myä àïì cêåp úã trïn cuäng cho thêëy rùçng quaãn trõ, cuâng vúái taâi trúå, laâ möåt nhên töë quyïët àõnh chuã yïëu khaác vïì thûá haång. Caác trûúâng àaåi hoåc chêu Êu khöng àûúåc quaãn lyá töët, thiïëu sûå tûå quaãn, vaâ thûúâng coá àöång cú baão thuã. (Aghion vaâ cöång sûå 2007, 1). Möåt baáo caáo sau àoá vïì viïåc khaão saát caác trûúâng àaåi hoåc chêu Êu cuäng cho biïët rùçng hiïåu quaã nghiïn cûáu coá liïn hïå tñch cûåc vúái mûác àöå tûå chuã cuãa caác trûúâng àaåi hoåc trong mêîu khaão saát, àùåc biïåt vúái quaãn lyá ngên saách, khaã nùng thuï giaãng viïn vaâ nhên viïn, vaâ quyïìn tûå xïëp mûác lûúng (Aghion vaâ cöång sûå 2008). Vïì thaânh phêìn cuãa ban laänh àaåo trûúâng àaåi hoåc, baãn baáo caáo kïët luêån rùçng viïåc coá àaåi diïån quan troång tûâ bïn ngoaâi trong ban laänh àaåo coá thïí laâ àiïìu kiïån cêìn thiïët àïí àaãm baão rùçng sûå àöíi múái nùng àöång coá tñnh túái nhûäng lúåi ñch thïí chïë daâi haån coá thïí àûúåc quyïët àõnh ngay maâ khöng coá bêët cûá möåt sûå trò hoaän phi lyá naâo.

41 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 29 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 29 Nhûäng yïëu töë tûå chuã nhû nïu úã trïn laâ cêìn thiïët, duâ chûa àuã, àïí thaânh lêåp vaâ duy trò trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Nhûäng àùåc àiïím quaãn lyá quan troång khaác laâ cêìn thiïët, nhû àöåi nguä laänh àaåo àêìy nùng lûåc saáng taåo vaâ kiïn trò; möåt têìm nhòn chiïën lûúåc maånh meä vïì phûúng hûúáng phaát triïín; triïët lyá vïì sûå thaânh cöng vaâ ûu tuá; vaâ vùn hoáa vïì sûå suy ngêîm liïn tuåc, hoåc têåp trong töí chûác vaâ thay àöíi. Trûúâng húåp cuãa Phaáp vaâ Àûác laâ nhûäng vñ duå lyá thuá àïí thaão luêån trong böëi caãnh naây. Mùåc duâ laâ nhûäng nïìn kinh tïë thuöåc loaåi maånh nhêët thïë giúái, nhûng caác trûúâng àaåi hoåc cuãa hai nûúác naây khoá àûúåc cöng nhêån laâ caác trûúâng xuêët sùæc trïn thïë giúái. Nùm 2003, khi xïëp haång cuãa SJTU àûúåc cöng böë, trûúâng àaåi hoåc töët nhêët cuãa Phaáp (Àaåi hoåc Paris VI) xïëp thûá 66, vaâ trûúâng àaåi hoåc söë möåt cuãa Àûác (Àaåi hoåc Munich) xïëp thûá 49. Nùm 2008, nhûäng trûúâng àaåi hoåc töët nhêët cuãa Phaáp vaâ Àûác lêìn lûúåt àûáng thûá 42 vaâ 55. So saánh caác trûúâng naây vúái ba böå tiïu chñ nhû àïì cêåp úã trïn cho thêëy roä taåi sao caác trûúâng àaåi hoåc cuãa hai nûúác khöng toãa saáng trong caác baãng xïëp haång quöëc tïë. Àêìu tiïn, viïåc xeát duyïåt höì sú àêìu vaâo àöëi vúái sinh viïn àaåi hoåc hêìu nhû rêët ñt. Theo luêåt àõnh, caác trûúâng cuãa Phaáp khöng àûúåc pheáp choån lûåa sinh viïn. Trong hêìu hïët caác chûúng trònh àaâo taåo, töët nghiïåp phöí thöng trung hoåc laâ àiïìu kiïån tiïn quyïët duy nhêët àïí xeát duyïåt vaâo àaåi hoåc, trûâ möåt söë trûúâng lúán àaâo taåo chuyïn nghiïåp vaâ kyä thuêåt coá quy chïë riïng àûúåc tuyïín choån khùæt khe. Möåt yïëu töë quan troång nûäa laâ viïåc hoaân toaân thiïëu tñnh caånh tranh giûäa caác trûúâng àaåi hoåc. Têët caã caác trûúâng àïìu àûúåc àöëi xûã cöng bùçng vïì ngên saách vaâ böí nhiïåm nhên sûå, gêy khoá khùn, nïëu khöng muöën noái laâ bêët khaã thi, trong viïåc huy àöång nguöìn lûåc cêìn thiïët àïí thaânh lêåp caác trung têm xuêët sùæc vúái sûå höåi tuå àöng àaão cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu haâng àêìu. Vúái caã Àûác vaâ Phaáp, chi tiïu cöng cho giaáo duåc àaåi hoåc trïn möîi sinh viïn thêëp hún so vúái mûác chi trung bònh cuãa caác nûúác trong Töí chûác Húåp taác vaâ Phaát triïín Kinh tïë (OECD) vaâ bùçng möåt nûãa so vúái caác trûúâng àaåi hoåc cuãa Myä. Khi baãng xïëp haång cuãa SJTU àûúåc cöng böë lêìn àêìu vaâo cuöëi nùm 2003, nhêåt baáo Le Monde àaä àùng möåt baâi ngaây 24 thaáng 01 nùm 2004 vúái tûåa àïì Nöîi bêët haånh lúán cuãa caác trûúâng àaåi hoåc Phaáp. Caác võ hiïåu trûúãng vaâ chuã tõch cöng àoaân àûúåc phoãng vêën trong baâi baáo àaä lêåp luêån rùçng viïåc thiïëu nguöìn ngên saách vaâ sûå cûáng nhùæc gùæn vúái viïåc sûã duång caác nguöìn ngên saách àoá chñnh laâ lúâi giaãi thñch cho sûå suy thoaái cuãa hïå thöëng giaáo duåc Phaáp. Cuöëi cuâng, úã caã hai nûúác, caác trûúâng àaåi hoåc cöng lêåp bõ haån chïë búãi caác quy àõnh nghïì nghiïåp vïì haânh chñnh cöng vaâ kiïím soaát quaãn lyá cûáng nhùæc. ÚÃ àêy, àiïìu àoá coá nghôa laâ khöng thïí traã lûúng cao hún àïí thûúãng cho hoaåt àöång hoåc thuêåt coá chêët lûúång cao hún hoùåc àïí hêëp dêîn caác nhaâ nghiïn cûáu haâng àêìu thïë giúái hoùåc àïí àêìu tû vaâo caác trang thiïët bõ nghiïn cûáu muäi nhoån. Vñ duå, lûúng traã cho caác giaáo sû quaãn trõ kinh doanh cuãa Phaáp thêëp hún 20% so vúái

42 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Höåp 1.4 Theo doäi baãng xïëp haång: kinh nghiïåm cuãa Phaáp Möîi nùm, khi Trûúâng àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi cöng böë baãng xïëp haång caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái, Phaáp laåi phaãn ûáng laåi möåt caách phêîn nöå vaâ súå haäi. Phêîn nöå, búãi vò caác nhaâ giaáo duåc cuãa Phaáp phaân naân rùçng hïå thöëng xïëp haång trïn thiïn võ caác trûúâng àaåi hoåc Anglo-Saxon vaâ khöng chêëp nhêån sûå phên chia khaác thûúâng cuãa Phaáp thaânh caác trûúâng lúán àùèng cêëp cao vaâ caác trûúâng àaåi hoåc phöí thöng. Súå haäi, búãi vò khöng möåt trûúâng naâo cuãa Phaáp àûáng trong töëp 40 trûúâng àûáng àêìu thïë giúái. Trûúâng töët nhêët cuãa Phaáp Paris VI chó àaåt àûúåc võ trñ thûá 45. Nguöìn: Economist 2006 lûúng cuãa caác àöìng nghiïåp Myä (Egide 2007). Bònh luêån vïì saáng kiïën thaânh lêåp Viïån Saáng chïë vaâ Cöng nghïå (EIT) cuãa Liïn minh chêu Êu nùm 2005 theo mö hònh MIT, taåp chñ khoa hoåc Nature àaä lûu yá trong baâi xaä luêån thaáng 3/2008 rùçng sûå töìn taåi cuãa khaái niïåm EIT vaâ sûå töìn taåi cuãa noá trong biïín caã chñnh trõ EU laâ möåt baãn caáo traång daânh cho chïë àöå quan liïu ngöåt ngaåt cuãa caác nûúác chêu Êu, laâm cho caác trûúâng àaåi hoåc vaâ viïån nghiïn cûáu cöng lêåp khöng thïí thaânh lêåp caác MITs cho riïng mònh. Tinh hoa thûúâng àûúåc àöëi xûã nhû möåt tûâ thö tuåc, vaâ nhûäng tûúng taác vúái nïìn cöng nghiïåp àûúåc coi laâ phaãn böåi laåi sûå trong saáng vïì hoåc thuêåt. ÚÃ rêët nhiïìu nûúác, bao göìm Phaáp, Àûác vaâ Italia nhòn chung viïåc chaâo múâi caác nhaâ nghiïn cûáu haâng àêìu bùçng nhûäng goái caånh tranh quöëc tïë laâ àiïìu bêët khaã thi Nhûng EIT vêîn coá thïí gêy ngaåc nhiïn nhûäng nhaâ phï bònh. Bùçng caách naây hay caách kia, nhûäng nöî lûåc cuãa caác quöëc gia thaânh viïn thuác àêíy caác trûúâng àaåi hoåc cho àïën nay vêîn laâ caách töët nhêët àïí àïì cêåp túái caác vêën àïì maâ EIT dûå àõnh seä giaãi quyïët. Nature (2008) Trong trûúâng húåp cuãa Phaáp, coá thïm hai àùåc àiïím mang tñnh kïët cêëu laâm phûác taåp thïm tònh huöëng naây. Àêìu tiïn, theo Olirvel (2004), möåt trong caác lyá do chñnh khiïën caác trûúâng àaåi hoåc Phaáp khöng mang tñnh caånh tranh quöëc tïë vò cú cêëu cuãa hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc. Caác trûúâng chuyïn nghiïåp vaâ kyä thuêåt haâng àêìu (grandes eácoles) tuyïín choån nhûäng sinh viïn gioãi nhêët thöng qua caác kyâ thi quöëc gia rêët caånh tranh, trong khi caác trûúâng àaåi hoåc naây laåi nhêån möåt söë lûúång lúán sinh viïn cao hoåc cuãa caác trûúâng loaåi hai, laâ nhûäng sinh viïn àûúåc tiïëp cêån möåt caách tûå àöång. Búãi vò nhûäng trûúâng lúán xuêët sùæc nöíi tröåi, àûúåc àõnh hûúáng möåt caách chuyïn nghiïåp, nïn caác trûúâng naây tiïën haânh rêët ñt nghiïn

43 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 31 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 31 cûáu; kïët quaã laâ, hêìu hïët caác nghiïn cûáu sinh tiïën syä trong nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu àïìu khöng xuêët thên tûâ nhûäng nhoám sinh viïn gioãi nhêët. Àiïìu naây khöng giöëng vúái têåp quaán trong nhûäng hïå thöëng àaåi hoåc mang tñnh caånh tranh hún úã Myä, Anh, hay Nhêåt Baãn. Thûá hai, sûå phên taách roä raâng giûäa caác viïån nghiïn cûáu trûåc thuöåc Trung têm Nghiïn cûáu Khoa hoåc Quöëc gia (CNRS) vaâ caác khoa nghiïn cûáu cuãa caác trûúâng àaåi hoåc gêy nïn sûå phên taán nguöìn nhên lûåc vaâ taâi chñnh. Sûác maånh cuãa caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái chñnh laâ úã chöî nghiïn cûáu luön àûúåc löìng gheáp úã moåi cêëp bêåc. Sûå phöëi húåp caác nhên töë thaânh cöng Cuöëi cuâng, cêìn phaãi nhêën maånh rùçng chñnh sûå kïët húåp cuãa ba yïëu töë: têåp trung nhên taâi, nguöìn vöën döìi daâo, vaâ sûå quaãn lyá phuâ húåp múái laâm nïn sûå khaác biïåt. Nhûäng taác àöång qua laåi möåt caách linh hoaåt giûäa ba nhoám nhên töë naây laâ àiïím àùåc trûng cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp cao (nhû àûúåc minh hoåa búãi hònh 1.2). Hònh 1.2. Caác àùåc àiïím cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái (WCU): Liïn kïët caác nhên töë cú baãn Trûúâng ÀH Àùèng cêëp Thïë Giúái Nguöìn: Jamil Salmi.

44 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Kïët quaã khaão saát gêìn àêy nhêët úã caác trûúâng àaåi hoåc úã chêu Êu àaä khùèng àõnh rùçng nguöìn vöën vaâ quaãn lyá cuâng coá taác àöång lïn hiïåu quaã hoaåt àöång. Nhûäng kïët quaã naây cho thêëy roä rùçng nhûäng trûúâng àaåi hoåc àûúåc xïëp haång cao hún coá khuynh hûúáng ngaây caâng tùng tûå chuã trong quaãn lyá, yïëu töë quay trúã laåi laâm tùng hiïåu quaã chi tiïu vaâ laâm cho nùng suêët nghiïn cûáu ngaây caâng cao hún. Tuy vêåy kïët quaã chñnh cuãa chuáng töi khöng chó àún thuêìn laâ viïåc coá nhiïìu tiïìn hún hay nhiïìu tûå chuã hún thò töët cho hiïåu quaã nghiïn cûáu. Vêën àïì úã chöî coá nhiïìu tiïìn hún seä taác àöång maånh hún nhiïìu khi tiïìn àûúåc kïët húåp vúái tûå chuã vïì ngên saách. Noái chñnh xaác hún: chuáng töi àaä chûáng thûåc àûúåc rùçng coá àûúåc quyïìn tûå chuã vïì ngên saách seä nhên àöi taác àöång cuãa söë tiïìn coá thïm lïn hiïåu quaã nghiïn cûáu cuãa trûúâng àaåi hoåc. Aghion vaâ cöång sûå (2008) Coá àûúåc khuön khöí quaãn trõ phuâ húåp maâ thiïëu nguöìn caác nguöìn lûåc hoùåc khöng àuã khaã nùng thu huát nhûäng nhên taâi haâng àêìu thò cuäng khöng coá taác duång. Tûúng tûå nhû vêåy, chó àêìu tû tiïìn baåc vaâo möåt viïån àaâo taåo hay tuyïín choån khùæt khe àêìu vaâo cuãa sinh viïn thöi cuäng chûa àuã àïí xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, nhû àûúåc minh hoåa bùçng trûúâng húåp trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa Brazil laâ Àaåi hoåc Saäo Paulo (USP). Brazil laâ quöëc gia àöng dên àûáng thûá nùm, coá nïìn kinh tïë lúán thûá 10 trïn haânh tinh, laâ nûúác coá nïìn saãn xuêët ö tö lúán thûá 6 thïë giúái, coá nhûäng cöng ty têìm cúä thïë giúái nhû Embraer vaâ Aracruz Celulose, nhûng khöng coá trûúâng àaåi hoåc naâo cuãa Brazil trong söë 100 trûúâng àaåi hoåc àûáng àêìu trïn thïë giúái. Vêåy taåi sao USP, trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa Brazil, khöng thïí vûún lïn àïí loåt vaâo nhoám àûáng àêìu trong hïå thöëng xïëp haång quöëc tïë, duâ coá möåt söë àùåc àiïím cuãa trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái? Khi trûúâng àûúåc thaânh lêåp vaâo nùm 1934, nhûäng ngûúâi saáng lêåp vaâ nhaâ laänh àaåo àêìu tiïn cuãa trûúâng àaåi hoåc naây àaä thöëng nhêët chó thuï nhûäng giaáo sû haâng àêìu tûâ khùæp chêu Êu (Theo Schwartzman 2005). Ngaây nay, àoá laâ trûúâng àaåi hoåc tuyïín choån khùæt khe nhêët Brazil, coá söë lûúång lúán nhêët nhûäng chûúng trònh cao hoåc haâng àêìu, vaâ haâng nùm àaâo taåo ra nhiïìu tiïën syä hún bêët kyâ möåt trûúâng àaåi hoåc naâo cuãa Myä. Trong luác àoá, khaã nùng quaãn lyá caác nguöìn lûåc cuãa USP bõ haån chïë búãi quy àõnh haânh chñnh cöng cûáng nhùæc cho duâ àêy laâ trûúâng àaåi hoåc giaâu nhêët Brazil. Thïm vaâo àoá laâ viïåc taåi USP cuäng nhû caác trûúâng àaåi hoåc khaác cuãa Brazil, tinh thêìn dên chuã àaä àûúåc hiïån thûåc hoáa thaânh caác cú quan àaåi diïån nhiïìu cêëp (assembleas), laâm phûác taåp thïm viïåc ra quyïët àõnh cuäng nhû thûåc hiïån bêët cûá caãi caách naâo hûúáng túái tûúng lai (Durham 2008). USP coá rêët ñt möëi liïn hïå vúái cöång àöìng nghiïn cûáu quöëc tïë, vaâ chó coá ba phêìn trùm sinh viïn cao hoåc cuãa trûúâng àïën tûâ bïn ngoaâi Brazil. Trûúâng rêët hûúáng nöåi: hêìu hïët caác sinh viïn àïën tûâ bang Saäo Paulo, àa söë giaáo sû giaãng daåy laâ sinh viïn cuä cuãa trûúâng (àùåc àiïím

45 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 33 Trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp Thïë giúái laâ gò? 33 Baãng 1.6. Xïëp haång nhûäng trûúâng àaåi hoåc traã lûúng cao Àaåi hoåc Lûúng trung bònh haâng nùm cuãa möåt giaáo sû daåy chñnh thûác (US$) Baãng xïëp haång cuãa trûúâng Àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi, 2008 Àaåi hoåc Rockefeller Àaåi hoåc Harvard Àaåi hoåc Stanford Àaåi hoåc Princeton Àaåi hoåc of Chicago Àaåi hoåc Yale Àaåi hoåc Pennsylvania Àaåi hoåc Columbia Àaåi hoåc New York Viïån cöng nghïå California Àaåi hoåc Northwestern Massachusetts (MIT) Àaåi hoåc Washington taåi St. Louis Cao àùèng Boston Khöng nùçm trong 100 top Àaåi hoåc Cornell Cao àùèng Dartmouth Khöng nùçm trong 100 top Àaåi hoåc Emory Khöng nùçm trong 100 top Àaåi hoåc Maryland, Baltimore Khöng nùçm trong 100 top Àaåi hoåc Nam California Viïån cöng nghïå New Jersey Khöng nùçm trong 100 top Nguöìn: CHE cuöëi cuâng naây vïì viïåc duâng ngûúâi taåi chöî laâ àùåc trûng cuãa caác trûúâng àaåi hoåc úã chêu Êu nhû àaä àûúåc àïì cêåp àïën úã phêìn trûúác). Sinh viïn nûúác ngoaâi khöng àûúåc pheáp viïët luêån vùn tiïën sô bùçng möåt ngön ngûä naâo khaác ngoaâi tiïëng Böì Àaâo Nha. Theo Schwartzman (2005), yïëu töë chuã chöët coân thiïëu chñnh laâ chûa coá möåt têìm nhòn xuêët sùæc àïí àöëi phoá vúái tònh traång hiïån nay vaâ chuyïín àöíi trûúâng àaåi hoåc naây. Thiïëu ài möåt têìm nhòn chiïën lûúåc àêìy tham voång coá thïí dïî daâng thêëy àûúåc tûâ caác cêëp chñnh quyïìn cuãa quöëc gia cho àïën cêëp bang, vaâ cuöëi cuâng laâ trong ban laänh àaåo cuãa trûúâng. Dûä liïåu vïì nguöìn lûåc taâi chñnh tûâ Myä khùèng àõnh rùçng nïëu chó coá tiïìn thöi thò khöng thïí àaãm baão sûå xuêët sùæc trong giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu. Nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa Myä theo baãng xïëp haång thïë giúái àïìu coá nguöìn lûåc döìi daâo, nhûng möåt söë trûúâng cuäng coá mûác chi tiïu nhiïìu nhû caác trûúâng khaác

46 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái nhûng chó nhêån àûúåc nhûäng kïët quaã rêët thêëp (nhû àûúåc minh hoåa bùçng baãng 1.6 trang 33, cho thêëy trûúâng Àaåi hoåc Giao thöng Thûúång Haãi àûáng thûá 20 thïë giúái vúái mûác lûúng traã cho giaáo sû giaãng daåy chñnh thûác cao nhêët thïë giúái). 1 Cuäng theo caách nhòn nhû vêåy, thêåt thuá võ khi biïët rùçng trong söë nùm viïån àaâo taåo coá mûác hoåc phñ àùæt nhêët nûúác Myä - George Washington, Kenyon, Bucknell, Vassar, vaâ Sarah Lawrence chó duy nhêët trûúâng àêìu tiïn laâ trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu, vaâ khöng nùçm trong töëp 100 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu theo baãng xïëp haång thïë giúái cuãa SJTU. 1 Àiïìu quan troång laâ hiïíu àûúåc sùæc thaái cuãa phên tñch naây thöng qua viïåc nhòn nhêån sûå aãnh hûúãng cuãa nhûäng yïëu töë mang tñnh thïí chïë. Mûác lûúng trung bònh coá thïí chïnh lïåch giûäa caác khoa luêåt, kinh doanh, y, vaâ coá xu hûúáng cao hún so vúái mûác lûúng trong caác lônh vûåc khoa hoåc, nghïå thuêåt. Caá biïåt, trûúâng Àaåi hoåc Rockefeller laâ trûúâng chuyïn vïì y khoa, coá taác àöång túái caã mûác lûúng trung bònh vaâ caác chó söë àöëi vúái SJTU, laâ baãng xïëp haång thiïn vïì sûå àa daång ngaânh hoåc.

47 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 35 CHÛÚNG 2 Caách thûác chuyïín àöíi Infosys vaâ Wipro laâ nhûäng nhên vêåt tiïu biïíu vô àaåi. Töi khöng thïí noái töi seä trúã nïn vô àaåi nhû hoå, nhûng ngaây nay ÊËn àöå àaä saãn sinh ra nhiïìu doanh nhên hún bêët kyâ quöëc gia naâo khaác trïn thïë giúái Vúái tû caách laâ Chuã tõch cuãa Jet Airways, töi dô nhiïn laâ muöën nhòn thêëy ÊËn Àöå coá thïí xêy dûång möåt haäng haâng khöng têìm cúä thïë giúái. Chuáng ta khöng nïn thêëp keám hún haäng haâng khöng Xing-ga-po hay Cathay Pacific vïì sûå tin cêåy vaâ tiïu chuêín dõch vuå. Chuáng ta seä thuï nhûäng nhên viïn coá àêìu oác gioãi nhêët, nhûäng con ngûúâi taâi nùng nhêët. Chuáng ta mong muöën trúã thaânh ngûúâi àûáng àêìu. Naresh Goyal, Nhaâ saáng lêåp vaâ Chuã tõch Jet Airways Phoãng vêën cuãa túâ Newsweek, ngaây 16 thaáng Baãy nùm 2007 Cêìn xem xeát hai viïîn caãnh böí sung cho nhau trong khi khaão saát viïåc laâm thïë naâo àïí thaânh lêåp nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Khña caånh àêìu tiïn, laâ yïëu töë bïn ngoaâi, liïn quan àïën vai troâ cuãa chñnh phuã úã cêëp quöëc gia, tiïíu bang, vaâ cêëp tónh vaâ nhûäng nguöìn lûåc coá sùén cho viïåc cuãng cöë têìm cúä cuãa caác trûúâng. Khña caånh thûá hai laâ nöåi lûåc. Àoá laâ cöng viïåc tûâng trûúâng möåt cêìn tiïën haânh, vaâ sûå tiïën triïín vaâ caác bûúác cêìn thiïët caác trûúâng nïn laâm àïí tûå chuyïín àöíi thaânh caác trûúâng àaåi hoåc têìm cúä thïë giúái. 35

48 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Vai troâ cuãa Chñnh phuã Trûúác àêy, vai troâ cuãa Chñnh phuã trong viïåc khuyïën khñch sûå tùng trûúãng cuãa caác trûúâng àaåi hoåc têìm cúä thïë giúái khöng laâ möåt nhên töë chuã yïëu. Lõch sûã cuãa caác trûúâng àaåi hoåc thuöåc Ivy League àaä cho thêëy àiïìu naây, phêìn lúán caác trûúâng àaä phaát triïín nöíi bêåt, laâ kïët quaã cuãa sûå tiïën böå ngaây caâng tùng, maâ khöng phaãi laâ nhúâ sûå can thiïåp coá chuã yá cuãa chñnh phuã. Tûúng tûå nhû vêåy, caác trûúâng àaåi hoåc nhû Oxford vaâ Cambrige àaä phaát triïín theo thúâi gian laâ nhúâ chñnh yá chñ cuãa hoå, vúái caác mûác àöå taâi trúå cöng khöng öín àõnh, nhûng coá sûå tûå chuã to lúán vïì quaãn trõ, xaác àõnh roä raâng sûá mïånh vaâ hûúáng phaát triïín cuãa trûúâng. Tuy nhiïn, hiïån nay thò khöng chùæc chùæn laâ trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái coá thïí àûúåc xêy dûång nhanh choáng maâ khöng coá möi trûúâng chñnh saách thuêån lúåi vaâ sûå höî trúå ban àêìu vaâ trûåc tiïëp cuãa khu vûåc cöng, do caác chi phñ lúán liïn quan àïën viïåc xêy dûång nùng lûåc vaâ phûúng tiïån nghiïn cûáu tiïn tiïën. Altbach (2004) tûúâng thuêåt laåi möåt cuöåc troâ chuyïån vaâo cuöëi thïë kyã 19 giûäa John D. Rockeffler vaâ Hiïåu trûúãng thûá mûúâi cuãa trûúâng Àaåi hoåc Havard, Charles W. Eliot. Trong cuöåc troâ chuyïån, Rockeffler hoãi chi phñ àïí xêy dûång möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ bao nhiïu tiïìn. Eliot àaä traã lúâi laâ cêìn 50 triïåu àö la vaâ 200 nùm. Tuy nhiïn, trûúâng àaåi hoåc Chicago àaä àaåt àûúåc muåc tiïu naây vaâo àêìu thïë kyã 20 sau coá 20 nùm, mùåc duâ phñ töín cho viïåc naây vaâo thúâi àiïím àoá àaä laâ hún 100 triïåu àö la. Giaáo sû Altbach ûúác tñnh hiïån nay chi phñ àïí taåo ra möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ khoaãng 500 triïåu àö la, vaâ dô nhiïn laâ chi phñ thûåc tïë coá thïí chùæc chùæn cao hún nhiïìu. Trûúâng àaåi hoåc Y dûúåc, trûúâng àaåi hoåc Cornell thaânh lêåp úã Qatar nùm 2002 vúái chi phñ 750 triïåu àö la (Mangan 2008). Chñnh phuã Pa-kixtùng àang coá kïë hoaåch tiïu 700 triïåu àö la cho tûâng trûúâng àaåi hoåc Kyä thuêåt, Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå múái seä àûúåc xêy dûång trong voâng vaâi nùm túái. Theo hûúáng naây, möåt vaâi cêu hoãi chñnh maâ caác chñnh quyïìn quöëc gia cêìn phaãi cên nhùæc laâ nïëu coá thò coá bao nhiïu caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái maâ quöëc gia coá àuã àiïìu kiïån àïí thaânh lêåp vaâ laâm thïë naâo àïí àaãm baão viïåc àêìu tû cho muåc àñch àoá seä khöng phaãi laâ sûå hy sinh viïåc àêìu tû vaâo caác lônh vûåc ûu tiïn khaác cuãa giaáo duåc àaåi hoåc. Tuy nhiïn thûåc hiïån muåc tiïu xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái khöng coá nghôa laâ têët caã caác trûúâng àaåi hoåc khaác trong nûúác àoá coá thïí àaåt àûúåc hoùåc khaát khao àaåt àûúåc tiïu chuêín quöëc tïë. Möåt muåc tiïu coá thïí àaåt àûúåc vaâ thñch húåp hún laâ xêy dûång möåt hïå thöëng giaãng daåy, nghiïn cûáu löìng gheáp vaâ caác thïí chïë chuá troång cöng nghïå thöng tin, nuöi dûúäng vaâ höî trúå möåt vaâi trung têm tiïn tiïën têåp trung vaâo nhûäng lônh vûåc coá thïí mang laåi giaá trõ vaâ lûåa choån nhûäng mùåt maâ hoå coá ûu thïë caånh tranh vaâ cuöëi cuâng àïí coá thïí trúã thaânh nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái.

49 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 37 Caách thûác chuyïín àöíi 37 Kïë hoaåch giaáo duåc àaåi hoåc töíng thïí cuãa California àûúåc hònh thaânh vaâo nhûäng nùm 1960 laâ möåt vñ duå töët cuãa têìm nhòn chiïën lûúåc àûúåc biïën thaânh möåt hïå thöëng àa daång hoáa cao àöå (höåp 2.1). Hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc cuãa California löìng gheáp vaâ höî trúå möåt maång lûúái röång lúán caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc, àûúåc liïn kïët vïì mùåt haânh chñnh vaâ hoåc thuêåt vaâ caác nguyïn tùæc dïî nhêån daång. Ngaây nay, California tûå haâo coá 474 cú súã giaáo duåc àaåi hoåc, 109 trûúâng àaåi hoåc tû, vaâ con söë coân laåi bao göìm caác trûúâng cao àùèng cöång àöìng vaâ caác cú súã daåy nghïì. Trong söë nhûäng trûúâng naây, hai trûúâng Àaåi hoåc tû (trûúâng Standford vaâ Viïån Cöng nghïå California) vaâ böën trûúâng àaåi hoåc cöng (Àaåi hoåc California úã Berkely, Los Angeles, San Diego vaâ San Francisco) nùçm trong söë 20 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa baãng xïëp haång SJTU. Höåp 2.1 Xêy dûång khuön khöí chñnh saách cho Giaáo duåc àaåi hoåc úã California California thûã nghiïåm viïåc xêy dûång khuön khöí chñnh saách cho möåt hïå thöëng tiïíu bang vïì giaáo duåc àaåi hoåc úã Myä khi tiïíu bang naây hònh thaânh vaâ thûåc hiïån Kïë hoaåch töíng thïí àêìu tiïn vaâo nùm 1959_1960. Caác vêën àïì cùn baãn àûúåc xem xeát luác àoá laâ vai troâ tûúng lai cuãa khu vûåc cöng vaâ khu vûåc tû nhên vaâ àùåc biïåt laâ vai troâ cuãa khu vûåc cöng cêìn àûúåc quaãn trõ vaâ àiïìu phöëi thïë naâo àïí traánh truâng lùæp vaâ hoang phñ. Nhûäng nguyïn tùæc chñnh khúãi phaát tûâ Kïë hoaåch Töíng thïí ban àêìu hiïån vêîn àang giuáp àõnh hònh hïå thöëng giaáo duåc cuãa tiïíu bang: Thûâa nhêån nhûäng sûá mïånh khaác nhau cuãa böën thaânh phêìn thuöåc hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc (Trûúâng àaåi hoåc California, Trûúâng àaåi hoåc tiïíu bang California, caác trûúâng cao àùèng cöång àöìng, vaâ caác trûúâng àaåi hoåc tû nhên vaâ cao àùèng phöí thöng). Thaânh lêåp cú quan àiïìu phöëi theo luêåt àõnh cho toaân böå hïå thöëng. AÁp duång caác loaåi phñ nhêåp hoåc khaác nhau cho caác trûúâng àaåi hoåc vaâ cao àùèng tiïíu bang. Cho pheáp sinh viïn caác trûúâng àaåi hoåc tû nhên àûúåc tham gia chûúng trònh hoåc böíng tiïíu bang. Kïë hoaåch giaáo duåc àaåi hoåc töíng thïí bang California, thûúâng àûúåc sûãa àöíi sau 10 nùm, khöng phaãi laâ möåt kïë hoaåch chi tiïët cûáng nhùæc àïí àiïìu haânh sûå phaát triïín cuãa hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc bang California tûâ trung têm. Trong thûåc tïë, kïë hoaåch àûa ra möåt söë thûúác ào chung; têåp trung chuã yïëu vaâo ranh giúái giûäa böën ngaânh àaâo taåo cuãa giaáo duåc àaåi hoåc; vaâ nöî lûåc àaåt àûúåc möåt hïå thöëng cên bùçng giûäa cöng bùçng, chêët lûúång vaâ hiïåu quaã. Nguöìn: Ngên haâng Thïë giúái 1994.

50 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Àïí minh hoåa roä hún àiïím naây, Baãng 2.1 nïu bêåt caác loaåi hònh àaâo taåo àaåi hoåc khaác nhau bùçng viïåc phaác thaão nhûäng nhên töë chñnh coá thïí kïët húåp àïí taåo àiïìu kiïån cho tûâng loaåi hònh àaâo taåo nhûäng gò ûu tuá nhêët cêìn coá àïí àûúåc cöng nhêån laâ chêët lûúång thïë giúái. Thêåm chñ úã caã nhûäng nûúác OECD giaâu coá nhêët, chó coá möåt con söë rêët nhoã caác trûúâng coá àûúåc sûå têåp trung cuãa caác nhaâ nghiïn cûáu, giaáo sû, sinh viïn, tiïån nghi àùèng cêëp thïë giúái, vaâ nguöìn lûåc maâ nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu àùèng cêëp thïë giúái súã hûäu laâ tiïìn àïì tuyïåt vúâi nhêët cho hoåc têåp. Vñ duå úã Myä, hiïån coá hún töí chûác giaáo duåc àaåi hoåc hoaåt àöång, khöng coá ñt hún 30 trûúâng nùçm trong nhûäng trûúâng töët nhêët thïë giúái, úã Vûúng quöëc Anh coá khöng ñt hún 10 trûúâng vaâ úã Nhêåt, khöng coá ñt hún 5 trûúâng. Nghiïn cûáu gêìn àêy úã Myä cho thêëy möåt xu hûúáng gia tùng sûå têåp trung cuãa caãi trong nhûäng trûúâng àaåi hoåc àûáng àêìu, cho pheáp caác trûúâng naây àêìu tû rêët nhiïìu nguöìn lûåc àïí múã röång vai troâ trung têm cuãa hoå vïì mùåt nghiïn cûáu vaâ àûa ra nhûäng tiïån nghi xa hoa àïí thu huát söë sinh viïn vaâ ngaânh hoåc haâng àêìu. Giaáo duåc àaåi hoåc hiïån àang caâng trúã nïn cêu chuyïån vïì hai thïë giúái, vúái nhûäng trûúâng àaåi hoåc tinh hoa nhêët trúã nïn giaâu coá hún vaâ thu huát hïët taâi Baãng 2.1. Caác nhên töë chi phöëi chêët lûúång àaâo taåo cuãa caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Loaåi trûúâng Têåp trung nhên taâi Nguöìn lûåc Àiïìu kiïån baão döìi daâo quaãn thuêån lúåi Àaåi hoåc nghiïn cûáu Sinh viïn vaâ caác ngaânh hoåc Chuá troång vaâo sinh viïn cao hoåc Àaåi hoåc/cao àùèng Sinh viïn vaâ caác ngaânh hoåc chuyïn vïì giaãng daåy Têåp trung vaâo sinh viïn àaåi hoåc Lûúång sinh viïn àa daång (thaânh tûåu hoåc têåp) Cao àùèng cöång àöìng Ngaânh àaâo taåo xuêët sùæc vúái kinh nghiïåm chuyïn nghiïåp vaâ kyä nùng sû phaåm Trûúâng àaåi hoåc múã Lûúång sinh viïn àa daång (thaânh tûåu hoåc têåp vaâ lûáa tuöíi) Ngaânh àaâo taåo vúái kyä nùng tuyïåt vúâi cho àaâo taåo tûâ xa Nguöìn: Jamil Samil

51 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 39 Caách thûác chuyïín àöíi 39 nùng. Àiïìu naây phuâ húåp vúái trûúâng Cao àùèng Whitman, núi úã múái cuãa nhûäng sinh viïn Princeton, àûúåc àùåt tïn laâ ebay CEO Meg Whitman, búãi vò àêy laâ núi úã cuãa triïåu phuá dûúái hònh thûác kyá tuác xaá. Sau khi Whitman (Khoáa hoåc 77) cam kïët 30 triïåu àö la Myä, caác nhaâ quaãn lyá vöåi xeá raâo ngên saách vaâ cho kiïën truác sû Demetri Porphyrios àûúåc toaân quyïìn thûåc sûå haânh àöång. Tûâng phoâng úã cuãa sinh viïn coá khung cûãa söí göî guå ba lúáp laâm bùçng loaåi kñnh töët nhêët. Nhaâ ùn kiïu haänh vúái trêìn nhaâ cao 35 foot àûúåc laâm bùçng göî söìi vaâ möåt khu nhaâ bïëp hiïån àaåi vö cuâng. Vaâo thúâi àiïím khu töí húåp 10 têìng theo kiïën truác Gö tñch kiïíu tu viïån àûúåc múã cûãa vaâo thaáng Taám, chi phñ maâ Princeton phaãi tiïu töën laâ 136 triïåu àö la Myä, hay àö la Myä cho tûâng hoåc sinh hoåc chûúng trònh thaåc sô seä söëng úã toâa nhaâ naây. Viïåc tiïu pha quaá mûác cuãa Cao àùèng Whitman laâ hònh aãnh thu nhoã cuãa sûå thõnh vûúång khoá tin cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc tû nhên haâng àêìu cuãa Myä. Tuêìn san BusinessWeek (2007) Möåt loaåt nhûäng cêu hoãi liïn quan sau àêy laâ vïì hûúáng tiïëp cêån hiïåu quaã nhêët àïí àaåt àûúåc muåc tiïu trúã thaânh àùèng cêëp thïë giúái. Kinh nghiïåm quöëc tïë chó ra ba chiïën lûúåc cùn baãn coá thïí aáp duång àïí thaânh lêåp caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái: Caác chñnh phuã coá thïí xem xeát nêng cêëp möåt söë trûúâng àaåi hoåc hiïån coá, nhûäng trûúâng coá tiïìm nùng àïí trúã thaânh xuêët sùæc (choån ngûúâi chiïën thùæng). Caác chñnh phuã coá thïí khuyïën khñch möåt söë töí chûác giaáo duåc hiïån saát nhêåp laåi vaâ chuyïín àöíi thaânh möåt trûúâng àaåi hoåc múái coá thïí àaåt àûúåc loaåi àöång lûåc phuâ húåp vúái möåt töí chûác giaáo duåc àùèng cêëp thïë giúái (hònh mêîu lai gheáp). Caác chñnh phuã coá thïí taåo ra nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái tûâ con söë khöng (hûúáng tiïëp cêån xêy múái tûâ àêìu). Möîi àiïím trong caác hûúáng tiïëp cêån naây àïìu thïí hiïån nhûäng ûu àiïím vaâ nhûúåc àiïím maâ chuáng ta coá thïí tòm hiïíu dûúái àêy. Nêng cêëp nhûäng cú súã àaâo taåo hiïån coá Möåt trong nhûäng lúåi ñch cuãa hûúáng tiïëp cêån àêìu tiïn naây laâ chi phñ àïí xêy dûång coá thïí ñt hún rêët nhiïìu hûúáng tiïëp cêån xêy möåt töí chûác giaáo duåc múái tûâ con söë khöng. Àêy laâ chiïën lûúåc àûúåc Trung Quöëc theo àuöíi tûâ àêìu nhûäng nùm 1980, vúái bûúác tiïëp theo laâ caãi töí coá muåc tiïu vaâ caác chûúng trònh àêìu tû rêët cêín thêån (höåp 2.2). Thûåc tïë, trûúâng àaåi hoåc Bùæc Kinh vaâ Thanh Hoa, hai trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa Trung Quöëc, àaä àûúåc chñnh quyïìn quöëc gia giao cho nhûäng àùåc quyïìn àùåc biïåt, cho pheáp hai trûúâng àûúåc choån lûåa nhûäng sinh viïn gioãi nhêët tûâ tûâng tónh möåt trûúác bêët cûá möåt trûúâng àaåi hoåc naâo, laâm cho rêët nhiïìu trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu khaác trong khùæp àêët nûúác phaãi sûãng söët.

52 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Höåp 2.2 Caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc úã Trung Quöëc Chñnh phuã Trung Quöëc àaä rêët mong muöën xêy dûång möåt hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc têìm cúä thïë giúái, vaâ nhûäng nöî lûåc caãi caách gêìn àêy àaä phaãn aánh muåc tiïu naây. Nùm 1993, chñnh phuã aáp duång Hûúáng dêîn phaát triïín vaâ caãi caách giaáo duåc Trung Quöëc, cuâng vúái nhûäng muåc tiïu khaác kïu goåi xêy dûång 100 trûúâng àaåi hoåc chuã chöët vúái nhûäng khoáa hoåc chêët lûúång cao thuöåc caác ngaânh chuyïn khoa khaác nhau. Vaâo nùm 1998, Chuã tõch Àùång Tiïíu Bònh khi àoá tuyïn böë muåc tiïu xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp quöëc tïë, vúái têåp trung roä rïåt vaâo sûå tiïën böå cuãa khoa hoåc vaâ kyä thuêåt. Kïí tûâ àoá, taâi trúå cuãa nhaâ nûúác cho giaáo duåc àaåi hoåc àûúåc tùng lïn hún gêëp àöi, àaåt 10.4 tyã àö la Myä vaâo nùm 2003, hoùåc tûúng àûúng 1% cuãa GDP. Möåt söë trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu nhêån àûúåc nhûäng nguöìn trúå cêëp àïí caãi thiïån chêët lûúång thïí chïë theo dûå aán 985, phaãn aánh möåt chiïën lûúåc coá yá thûác têåp trung nguöìn lûåc vaâo möåt söë ñt cú súã giaáo duåc coá khaã nùng töët nhêët àïí thaânh cöng úã cêëp quöëc tïë. Caác trûúâng àaåi hoåc Trung Quöëc hiïån nay àang tiïu töën haâng triïåu àö la Myä àïí tuyïín duång nhûäng hoåc giaã Trung Quöëc, ngûúâi Myä göëc Hoa àûúåc àaâo taåo úã nûúác ngoaâi, nöíi tiïëng thïë giúái, vaâ xêy dûång nhûäng phoâng thñ nghiïåm, nghiïn cûáu hiïån àaåi àùåc biïåt laâ trong lônh vûåc khoa hoåc vaâ kyä thuêåt. Chiïën lûúåc laâ bao quanh nhûäng ngaânh hoåc ngöi sao cuãa caác trûúâng laâ nhûäng sinh viïn ûu tuá nhêët, mang àïën nhiïìu cöng viïåc giaãng daåy, vaâ traã lûúng caånh tranh vaâ nhûäng khoaãn tiïìn thûúãng ngoaâi lûúng. Vúái chi phñ lao àöång reã, sûå caãi thiïån cú cêëu coá thïí àaåt àûúåc vúái chi phñ chó bùçng 1 phêìn 10 chi phñ cuãa caác nûúác cöng nghiïåp. Têët caã nhûäng viïåc naây àang diïîn ra trong böëi caãnh möåt cú chïë múái vïì tûå trõ taâi chñnh, chia seã chi phñ lúán, vaâ nhûäng nöî lûåc khöng ngûâng àïí xêy dûång chuyïn mön quaãn lyá taåi têët caã caác cêëp cuãa haâng nguä laänh àaåo cuãa trûúâng àaåi hoåc. Nguöìn: French 2005; Mohrman Nhûng chiïën lûúåc naây coá leä seä khöng thaânh cöng úã nhûäng nûúác maâ nhûäng sûå sùæp xïëp vaâ cú cêëu quaãn trõ khöng àûúåc sûãa àöíi maånh meä, maâ nhûäng vêën àïì vïì mùåt lõch sûã ngùn caãn sûå nöíi lïn cuãa caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. So saánh giûäa kinh nghiïåm cuãa Malaysia vaâ Singapore coá thïí àûúåc duâng àïí minh hoåa cho àiïím naây. Búãi vò, Singapore ban àêìu chó laâ möåt tónh cuãa Vûúng quöëc Malaysia trong voâng möåt söë nùm àêìu sau khi giaânh àûúåc àöåc lêåp tûâ nûúác Anh, caác cêu chuyïån tûúng phaãn giûäa trûúâng Àaåi hoåc Malaysia vaâ trûúâng Àaåi hoåc Quöëc gia Singapore (NUS) coá thïí laâ tû liïåu khaá töët do hai trûúâng naây cuâng coá nïìn vùn hoáa vaâ nguöìn göëc thuöåc àõa tûúng àöìng. Sau khi àöåc lêåp, trûúâng Àaåi hoåc Malaya coá möåt trûúâng àaåi hoåc vúái hai khu hoåc xaá, möåt khu úã Kuala Lumpur vaâ möåt khu úã Singapore. Cú súã úã Kuala Lumpur trúã thaânh trûúâng Àaåi hoåc Malaya nöíi tiïëng ngay tûâ thúâi gian àêìu vaâ cú súã kia trúã thaânh trûúâng Àaåi hoåc Singapore, sau àoá vaâo nùm 1980 saát nhêåp vúái

53 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 41 Caách thûác chuyïín àöíi 41 trûúâng Àaåi hoåc Nanyang thaânh trûúâng Àaåi hoåc Quöëc gia Singapore (NUS). Dûúái bêët cûá thûúác ào xïëp haång toaân cêìu naâo, ngaây nay NUS hoaåt àöång vúái tû caách laâ möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái thûåc sûå (àûáng thûá 19 trong baãng xïëp haång THES 2006), trong khi trûúâng Àaåi hoåc Malaya vêët vaã àïí trúã thaânh möåt trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu loaåi hai (àûáng thûá 192). Khi nghiïn cûáu con àûúâng phaát triïín khaác nhau cuãa hai trûúâng àaåi hoåc naây, coá möåt söë nhên töë àûúåc coi laâ kòm haäm khaã nùng cuãa trûúâng Àaåi hoåc Malaya àïí tiïën böå vaâ saáng taåo hiïåu quaã nhû trûúâng NUS: caác chñnh saách haânh àöång quaã quyïët vaâ nhêåp hoåc haån chïë, mûác àöå höî trúå taâi chñnh thêëp hún, vaâ caác quy àõnh nhêåp cû àûúåc giaám saát chùåt cheä cho khoa àaâo taåo nûúác ngoaâi. Chñnh saách haânh àöång quaã quyïët do chñnh phuã Malaysia tiïën haânh, taåo àiïìu kiïån cho treã em thuöåc nhoám ngûúâi Maä-lai (Bumiputras) chiïëm phêìn lúán dên söë, múã ra rêët nhiïìu cú höåi cho böå phêån dên söë naây. Tó lïå sinh viïn Maä-lai - nhoám ngûúâi Maä-lai chiïëm 52% töíng söë dên Malaysia - tùng tûâ 30% lïn àïën hai phêìn ba töíng söë sinh viïn tûâ cuöëi nhûäng nùm 1970 àïën cuöëi nhûäng nùm Tó lïå sinh viïn ngûúâi Hoa giaãm tûâ 56% xuöëng 29% trong cuâng khoaãng thúâi gian àoá (Tierney vaâ Sirat 2008). Mùåt haån chïë cuãa nhûäng chñnh saách naây laâ chuáng ngùn caãn trûúâng àaåi hoåc àûúåc lûåa choån söë sinh viïn nhêåp hoåc nùçm trong söë nhûäng sinh viïn gioãi nhêët vaâ saáng giaá nhêët nûúác. Àùåc biïåt laâ, möåt phêìn lúán söë sinh viïn àuã nùng lûåc hoåc vêën ngûúâi Hoa vaâ ÊËn àöå khöng thïí theo hoåc úã nhûäng trûúâng àaåi hoåc töët nhêët cuãa Malaysia vaâ buöåc phaãi tòm àûúâng ài hoåc nûúác ngoaâi, do vêåy nhiïìu taâi nùng quan troång àaä phaãi rúâi boã Malaysia. Ngoaâi haån chïë trong thaânh phêìn dên söë cuãa mònh, Böå Giaáo duåc àaåi hoåc cuãa Malaysia coân àûa ra quy àõnh chó cho pheáp caác trûúâng àaåi hoåc cöng àûúåc tuyïín àïën 5% söë sinh viïn nûúác ngoaâi theo hoåc chûúng trònh sau àaåi hoåc. Ngûúåc laåi, tó lïå söë sinh viïn nûúác ngoaâi theo hoåc úã NUS laâ 20% úã cêëp àaâo taåo sau àaåi hoåc, vaâ 43% úã cêëp àaåi hoåc. Chi phñ hoåc têåp cuãa nhûäng sinh viïn naây phêìn lúán àûúåc NUS trúå cêëp. Lyá do chñnh cuãa viïåc thu huát sinh viïn nûúác ngoaâi khöng phaãi laâ àïí taåo ra thu nhêåp, nhû thûúâng xaãy ra taåi caác trûúâng àaåi hoåc úã Vûúng quöëc Anh vaâ UÁc, maâ nhùçm laâm phong phuá thïm söë lûúång sinh viïn cuãa trûúâng. 1 Trong muâa heâ nùm 2008, lêìn àêìu tiïn trong voâng ba thêåp kyã cuãa caác chñnh saách haânh àöång cûáng rùæn, möåt chñnh trõ gia Malaysia, Böå trûúãng cao cêëp cuãa tiïíu bang Selangor, àaä daám àûa ra cêu hoãi cöng khai rùçng coá thûåc sûå saáng suöët khi tiïëp tuåc aáp duång caác quy àõnh tiïëp cêån haån chïë àöëi vúái nhûäng cöång àöìng ngûúâi Hoa vaâ ÊËn àöå, möåt phêìn dên söë cuãa Malaysia. Lúâi chó trñch cuãa öng àaä khúi nguöìn cho nhûäng cuöåc biïíu tònh cuãa sinh viïn, àûúåc möåt hiïåu phoá cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc àõa phûúng khuyïën khñch, vaâ àaä bõ Thuã tûúáng Malaysia baác boã thùèng thûâng (Jardine 2008).

54 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái NUS cuäng coá thïí huy àöång gêìn nhû gêëp àöi söë nguöìn lûåc so vúái trûúâng Àaåi hoåc Malaya (ngên saách 205 triïåu àö la Myä so vúái 118 triïåu àö la Myä) thöng qua möåt chûúng trònh kïët húåp vïì chia seã chi phñ, lúåi nhuêån àêìu tû, gêy quyä, vaâ caác nguöìn lûåc cuãa chñnh phuã. Thaânh cöng cuãa nhûäng nöî lûåc gêy quyä cuãa NUS phêìn lúán laâ nhúâ vaâo kïët quaã cuãa caác chûúng trònh taâi trúå - phuâ húåp haâo phoáng cuãa chñnh phuã vaâo cuöëi nhûäng nùm 1990 nhû laâ möåt phêìn cuãa Saáng kiïën Quöëc gia hoåc têåp, Trûúâng hoåc Suy nghô (Thinking Schools, Learning Nation Initiative), maâ luác àêìu mang laåi sûå kïët húåp ba - vúái - möåt vaâ hiïån nay xuöëng coân möåt-vúáimöåt. Kïët quaã laâ, vaâo nùm 2006 mûác chi tiïu haâng nùm cho möåt sinh viïn úã NUS laâ àö la Myä vaâ àö la Myä cho möåt sinh viïn úã trûúâng àaåi hoåc Malaya. ÚÃ Malaysia möåt mùåt caác quy àõnh cöng chûác nhaâ nûúác vaâ khuön khöí taâi chñnh cûáng nhùæc laâm cho rêët khoá khùn, nïëu khöng muöën noái laâ khöng thïí, àûa ra caác goái lúåi ñch caånh tranh nhùçm thu huát nhûäng giaáo sû vaâ nhaâ nghiïn cûáu coá nùng lûåc, àùåc biïåt úã caác khoa nûúác ngoaâi. Trong khi àoá, NUS laåi khöng bõ haån chïë búãi nhûäng haån chïë luêåt phaáp tûúng tûå nhû vêåy. Dûå aán caãi caách dõch vuå Höåp 2.3 Chñnh phuã coá quan têm àïën Giaáo duåc àaåi hoåc hay khöng? Baâi hoåc tûâ sên boáng àaá Vúái muåc àñch phaãn biïån, chuáng ta haäy xem xeát vêën àïì sau àêy: laâm thïë naâo àïí àöåi boáng Baác-xï-lö-na chuyïn nghiïåp (FC Baác-xï-lö-na) hoaåt àöång àûúåc nïëu bõ haån chïë búãi têët caã caác loaåi luêåt lïå laâ gaánh nùång cho caác trûúâng àaåi hoåc cuãa chuáng ta? Àiïìu gò seä xaãy ra nïëu toaân böå caác cêìu thuã laâ cöng chûác nhaâ nûúác vúái mûác lûúng àûúåc quyïët àõnh búãi möåt böå ngaânh chñnh phuã vaâ nïëu hoå àûúåc pheáp tiïëp tuåc thi àêëu haâng ngaây bêët kïí kïët quaã thi àêëu cuãa hoå ra sao trong caác trêån àêëu chñnh thûác vaâ sûå ûáng xûã cuãa hoå trong nhûäng buöíi têåp luyïån? Àiïìu gò seä xaãy ra nïëu thu nhêåp cuãa caác cêu laåc böå khöng àûúåc kïët nöëi túái kïët quaã cuãa caác trêån àêëu, nïëu àöåi boáng khöng thïí traã lûúng cao hún àïí thu huát nhûäng cêìu thuã gioãi nhêët trïn thïë giúái, hoùåc nïëu àöåi boáng cuäng khöng thïí nhanh choáng sa thaãi nhûäng cêìu thuã khöng thi àêëu töët? Àiïìu gò seä xaãy ra nïëu chiïën lûúåc vaâ chiïën thuêåt cuãa àöåi àûúåc quyïët àõnh búãi chñnh phuã, chûá khöng phaãi öng bêìu cuãa àöåi? Liïåu ruãi ro cuãa hûúáng tiïëp cêån nhû vêåy coá laâm àöåi boáng Baác-xï-lö-na bõ tuåt haång xuöëng núi daânh cho nhûäng àöåi boáng xoaâng xônh hay khöng? Nïëu chuáng ta àöìng yá rùçng hûúáng tiïëp cêån nhû vêåy laâ khöng thöng thaái cho möåt àöåi thïí thao, taåi sao chuáng ta laåi àïí cho caác trûúâng àaåi hoåc hoaåt àöång trong nhûäng àiïìu kiïån nhû vêåy? Sêu xa hún, vêën àïì naây àûa ra giaã thuyïët laâ chuáng ta quan têm àïën boáng àaá nhiïìu hún laâ vïì vêën àïì giaáo duåc cho con em chuáng ta. Nguöìn: Baâi viïët cuãa Jamil Salmi vaâ Richard Hopper phoãng theo A great sense of humor, cuãa Xavier Sala-i-Martin, àùng trïn Vanguardia (ngaây 17, thaáng Mûúâi Möåt nùm 2006). (Giaáo sû Sala-i-Martin giaãng daåy taåi trûúâng Àaåi hoåc Columbia úã Myä vaâ trûúâng Àaåi hoåc Pompeu Fabra úã Têy Ban Nha).

55 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 43 Caách thûác chuyïín àöíi 43 cöng PS21 vaâo àêìu nhûäng nùm 2000 nhùçm muåc àñch thuác àêíy möåt nïìn vùn hoáa vûúåt tröåi vaâ saáng taåo úã caác thïí chïë cöng, bao göìm caã hai trûúâng àaåi hoåc. Vò vêåy, NUS coá khaã nùng thu huát nhûäng nhaâ nghiïn cûáu vaâ giaáo sû haâng àêìu àïën tûâ khùæp núi trïn thïë giúái, traã lûúng theo giaá caã thõ trûúâng thïë giúái, vaâ aáp duång nhûäng khoaãn tiïìn thûúãng dûåa vaâo kïët quaã àïí thuác àêíy caånh tranh vaâ giûä laåi nhûäng ngûúâi gioãi nhêët vaâ saáng giaá nhêët. Thûåc tïë, NUS àaä vaâ àang tuyïín duång khaá nhiïìu nhûäng nhaâ nghiïn cûáu haâng àêìu cuãa Malaysia. Do àoá, caác chñnh phuã cêìn taåo ra möåt möi trûúâng bïn ngoaâi hïët sûác thuêån lúåi vaâ xêy dûång nhûäng àiïìu kiïån àiïìu tiïët vaâ taâi chñnh coá thïí xêy dûång vaâ khuyïën khñch caác trûúâng àaåi hoåc cuãa mònh caånh tranh úã mûác quöëc tïë theo möåt loaåt caác chó söë thûúâng àûúåc duâng àïí àaánh giaá chêët lûúång vaâ sûå phuâ húåp cuãa caác trûúâng àaåi hoåc (xem höåp 2.3), bao göìm caã tïn tuöíi vaâ giaãi thûúãng, hoåc sinh nûúác ngoaâi vaâ khoa àaâo taåo, vaâ taâi trúå nghiïn cûáu. Möåt caách àïí taåo thuêån lúåi cho viïåc naây laâ taâi trúå cho tûå trõ quaãn lyá cuãa caác trûúâng àaåi hoåc. Möåt caách khaác laâ cung cêëp taâi trúå dûåa trïn kïët quaã hoaåt àöång, vaâ caách thûá ba laâ àûa ra caác hïå thöëng thuïë ûu àaäi cho pheáp caác cöng ty vaâ caác nhaâ haão têm àûúåc àoáng goáp nhûäng khoaãn tiïìn khöng bõ àaánh thuïë cho caác trûúâng àaåi hoåc. Myä vaâ ÊËn àöå laâ nhûäng vñ duå töët vïì thöng lïå naây. Saáp nhêåp caác cú súã àaâo taåo hiïån coá Hûúáng tiïëp cêån thûá hai coá thïí aáp duång àïí xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái bao göìm viïåc thuác àêíy saáp nhêåp nhûäng cú súã àaâo taåo hiïån coá. Phaáp vaâ Àan Maåch laâ hai quöëc gia trong nhûäng nùm gêìn àêy rêët cêìn mêîn ài theo hûúáng naây. ÚÃ Phaáp, tûâng trûúâng àaåi hoåc vaâ nhûäng trûúâng àaåi hoåc lúán àang tòm kiïëm khaã nùng saáp nhêåp theo cú súã vuâng miïìn. ÚÃ Àan Maåch, chñnh phuã thaânh lêåp möåt Quyä Saáng taåo àïí coá thïí tùång thûúãng vaâ cung cêëp nhiïìu sûå höî trúå khaác cho viïåc kïët húåp caác cú súã àaâo taåo tûúng àöìng. ÚÃ Trung Quöëc cuäng vêåy, möåt söë cöng viïåc saáp nhêåp àaä diïîn ra àïí cuãng cöë caác cú súã àaâo taåo hiïån coá. Vñ duå, trûúâng Àaåi hoåc Y khoa Bùæc Kinh àaä saát nhêåp vúái trûúâng Àaåi hoåc Bùæc Kinh vaâo nùm 2000; tûúng tûå nhû vêåy úã Thûúång Haãi, trûúâng Àaåi hoåc Fudan saáp nhêåp vúái trûúâng àaåi hoåc Y khoa, vaâ trûúâng àaåi hoåc Zhejiang àûúåc thaânh lêåp trïn cú súã saát nhêåp nùm trûúâng àaåi hoåc khaác. Nùm 2004, úã Vûúng quöëc Anh, trûúâng Àaåi hoåc Victoria cuãa Manchester (VUM) vaâ trûúâng Àaåi hoåc khoa hoåc vaâ kyä thuêåt Manchester (UMIST) saáp nhêåp vúái nhau, taåo thaânh trûúâng Àaåi hoåc lúán nhêët Vûúng quöëc Anh, vúái muåc tiïu àûúåc àûa ra laâ trúã thaânh trûúâng nùçm trong töëp 25 trûúâng àûáng àêìu vaâo nùm 2015 ( about/strategy/). Gêìn àêy cuäng úã Vûúng quöëc Anh, trûúâng Àaåi hoåc Cardiff vaâ trûúâng Àaåi hoåc y khoa South Wales àaä saát nhêåp trong möåt bûúác ài thêån troång àïí xêy dûång möåt trûúâng Àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái úã xûá Wales. Nhûäng sûå saáp

56 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái nhêåp naây, trong hêìu hïët caác trûúâng húåp laâ giûäa caác cú súã àaâo taåo àaä rêët vûäng maånh, thûúâng coá möåt muåc tiïu rêët roä raâng hay tiïìm êín laâ àïí taåo ra nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu lúán hún vaâ àa daång hún nûäa, traã lúâi roä raâng cho thûåc tïë laâ viïåc xïëp haång quöëc tïë laâ sûå so saánh söë lûúång êën phêím vaâ giaãi thûúãng cho caác chuyïn khoa cuãa cú súã àaâo taåo, vaâ sûå so saánh naây hoaân toaân àöåc lêåp vúái quy mö sinh viïn theo hoåc taåi trûúâng (Harman vaâ Harman 2008). Chñnh phuã Liïn bang Nga cuäng àang dûåa vaâo sûå húåp nhêët nhû laâ möåt chñnh saách thiïët yïëu trong chiïën lûúåc töíng thïí cuãa mònh àïí phaát triïín caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu ûu tuá. Nùm 2007, hai trûúâng àaåi hoåc liïn bang thñ àiïím àûúåc hònh thaânh thöng qua viïåc saát nhêåp caác cú súã àaâo taåo hiïån coá úã Rox-töëc trïn söng Àöng úã miïìn Nam nûúác Nga vaâ úã thaânh phöë Krasnoyarsk thuöåc Xi-bï-ri. Hai trûúâng àaåi hoåc múái naây cuäng nhêån àûúåc thïm nguöìn ngên quyä höî trúå nhûäng nöî lûåc cho pheáp hoå tuyïín duång nhûäng nhaâ nghiïn cûáu chêët lûúång cao vaâ trang bõ nhûäng phoâng thñ nghiïåm hiïån àaåi (Holdsworth 2008). Thuêån lúåi lúán nhêët cuãa viïåc saát nhêåp laâ coá thïí mang laåi caác cú súã àaâo taåo vûäng maånh hún àuã nùng lûåc àïí nùæm bùæt nhûäng sûå hiïåp lûåc múái tûâ viïåc kïët húåp caác nguöìn lûåc con ngûúâi vaâ taâi chñnh. Nhûng saáp nhêåp cuäng coá thïí trúã nïn rêët ruãi ro, coá thïí laâm cho caác vêën àïì trêìm troång hún thay vò giaãi quyïët nhûäng vêën àïì naây. Vñ duå nhû trong trûúâng húåp cuãa Phaáp, sûå saáp nhêåp gêy tranh caäi vïì haâng loaåt nhûäng giaáo sû chuã chöët vaâ mang laåi võ trñ cao hún trong baãng xïëp haång SJTU thiïn vïì caác kïët quaã nghiïn cûáu, nhûng viïåc saáp nhêåp cuäng khöng giaãi àûúåc nhûäng haån chïë cùn baãn cuãa caác trûúâng àaåi hoåc Phaáp, bao göìm caã nhûäng chñnh saách tuyïín sinh khöng linh hoaåt, cú súã taâi chñnh yïëu keám, sùæp xïëp quaãn trõ cûáng nhùæc, vaâ caác thöng lïå quaãn lyá löîi thúâi. Tuy nhiïn, trong trûúâng húåp cuãa Àan Maåch laåi coá caác cú höåi thaânh cöng lúán hún vò àöång lûåc cho viïåc saáp nhêåp àang diïîn ra trong böëi caãnh caãi caách quaãn trõ töíng thïí nhùçm muåc àñch chuyïín àöíi toaân böå caác trûúâng àaåi hoåc trong caã nûúác thaânh caác cú súã àaâo taåo nùng àöång vaâ linh hoaåt hún (xem phuå luåc E). Möåt möëi nguy hiïím khaác liïn quan àïën viïåc saáp nhêåp laâ caác cú súã múái àûúåc húåp nhêët coá thïí phaãi chõu àûång sûå xung àöåt vò khaác biïåt vùn hoáa thïí chïë. Vñ duå, àiïìu trúã nïn roä raâng laâ sûå saáp nhêåp àaä àûúåc nïu úã trïn giûäa trûúâng VUM vaâ UMIST àaä khöng àûúåc thaânh cöng nhû mong àúåi hay nhû moåi ngûúâi nhêån thêëy luác ban àêìu. Hiïån nay àang phaãi àöëi mùåt vúái viïåc thiïëu huåt 30 triïåu àö la ngên saách vaâ rêët coá thïí seä phaãi cùæt giaãm 400 viïåc laâm, trûúâng Àaåi hoåc Manchester àaä coá nhûäng kinh nghiïåm trûåc tiïëp tûâ sûå phûác taåp cuãa viïåc saáp nhêåp (Qureshi 2007). Trong nhûäng vêën àïì naãy sinh laâ viïåc nhên àöi söë lûúång nhên viïn vaâ chûúng trònh hoåc, nhûäng thaách thûác vïì mùåt chñnh trõ cuãa nhûäng höî trúå ài keâm cho viïåc saáp nhêåp bùçng nhûäng lúâi hûáa àaä àûúåc chûáng minh laâ rêët bêët lúåi nïëu thûåc hiïån (vñ duå nhû cam kïët khöng sa thaãi nhên viïn bùæt buöåc vaâo thúâi àiïím saáp nhêåp vaâ hiïån taåi àang thêëy laâ cêìn phaãi cùæt giaãm caác võ trñ caâng súám caâng

57 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 45 Caách thûác chuyïín àöíi 45 töët), vaâ sûå thu huát ngùæn haån cuãa caác húåp àöìng lao àöång vaâ caác khoaãn núå cuãa caác cú súã. Hún nûäa, cú súã múái àûúåc thaânh lêåp naây vúái nhûäng cam kïët àaåt àûúåc võ trñ àùèng cêëp thïë giúái, àêìu tû rêët nhiïìu vaâo viïåc thuï nhûäng giaãng viïn siïu sao vaâ dô nhiïn laâ cung cêëp cho hoå nhûäng tiïån nghi cuäng siïu sao. Àiïìu naây àaä laâm trêìm troång hún nûäa khoaãn núå nhên viïn maâ cú súã naây thûâa hûúãng tûâ viïåc saáp nhêåp nhûäng nhên viïn khaác biïåt vaâ tûâ tûâng thïí chïë khaác nhau - vaâ vùn hoáa, quy chuêín vaâ húåp àöìng cuãa tûâng caá nhên - vaâo trong möåt trûúâng àaåi hoåc. Ngûúâi ta vêîn coân àang xem trûúâng Àaåi hoåc Manchester seä laâm thïë naâo àïí giaãi quyïët nhûäng vûúáng mùæc vïì mùåt taâi chñnh, vùn hoáa vaâ kyä nùng caá nhên trong khi àöìng thúâi duy trò sûå tòm kiïëm võ trñ àùèng cêëp thïë giúái cuãa mònh. Do àoá, möåt trong nhûäng thaách thûác chñnh khi tiïën haânh saáp nhêåp laâ taåo ra möåt nïìn taãng vùn hoáa chung vaâ têìm nhòn chuyïín àöíi giûäa nhûäng böå phêån trûåc thuöåc (caác ngaânh hoåc, trûúâng hoåc, caác khoa) vaâ mang laåi sûå gùæn kïët nöåi böå cho cú súã múái àûúåc thaânh lêåp. Trong nhiïìu trûúâng húåp, laänh àaåo cuãa caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc saáp nhêåp àaä bõ haån chïë khùæt khe do mûác àöå àöåc lêåp cao cuãa caác böå phêån trûåc thuöåc. Trûúâng àaåi hoåc múái àûúåc thaânh lêåp tûâ viïåc húåp nhêët caác trûúâng àaåi hoåc hiïån coá coá thïí tiïëp tuåc kïë thûâa di saãn cuãa nhûäng trûúâng cuä. Tuy nhiïn trong möåt vaâi trûúâng húåp àêy coá thïí laâ möåt thaách thûác trong viïåc thu huát nhûäng sinh viïn vaâ caán böå ûu tuá. Laänh àaåo cuãa cú súã múái vaâ húåp nhêët àoâi hoãi cêìn coá lûúng tri chñnh trõ àïí quaãn lyá nhûäng nhu cêìu khaác nhau cuãa caác thaânh phêìn mêu thuêîn. Xêy dûång caác cú súã àaâo taåo múái ÚÃ nhûäng nûúác maâ caác têåp quaán töí chûác, cú cêëu quaãn trõ cöìng kïình, vaâ caác thöng lïå quaãn lyá quan liïu ngùn caãn caác trûúâng àaåi hoåc truyïìn thöëng trúã nïn saáng taåo, viïåc taåo ra caác cú súã àaâo taåo múái coá thïí laâ hûúáng tiïëp cêån töët nhêët, trïn cú súã laâ hoå coá thïí thuï àûúåc àöåi nguä caán böå khöng bõ aãnh hûúãng búãi vùn hoáa cuãa caác trûúâng àaåi hoåc truyïìn thöëng vaâ khöng bõ cùng thùèng vïì caác nguöìn lûåc taâi chñnh. Caác cú súã múái coá thïí xuêët hiïån tûâ khu vûåc tû nhên, hoùåc chñnh phuã coá thïí cho pheáp caác cú súã àaâo taåo múái hoaåt àöång vúái möåt khuön khöí luêåt phaáp ûu àaäi hún. Ka-dùæc-xtan laâ möåt quöëc gia dûå àõnh ài theo con àûúâng naây vaâ cöë gùæng xêy dûång nïìn kinh tïë noái chung búát phuå thuöåc vaâo dêìu lûãa vaâ trúã nïn caånh tranh hún. Chñnh phuã Ka-dùæc-xtan àaä quyïët àõnh thaânh lêåp möåt trûúâng àaåi hoåc quöëc tïë múái úã Astana. Kïë hoaåch laâ trûúâng àaåi hoåc naây seä ài theo möåt chûúng trònh àaâo taåo nhiïìu mön hoåc saáng taåo cao, húåp taác vúái nhûäng trûúâng àaåi hoåc quöëc tïë haâng àêìu. Cuäng theo hûúáng naây, chñnh phuã Sau-di A-rap-bia vaâo nùm 2007 àaä tuyïn böë kïë hoaåch taâi trúå 3 tyã àö la Myä cho trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu bêåc àaåi hoåc, trûúâng Àaåi hoåc Khoa hoåc kyä thuêåt Vua Abdullah, coá thïí hoaåt àöång ngoaâi têìm quaãn lyá cuãa Böå Giaáo duåc àaåi hoåc àïí cho pheáp hoå coá àûúåc tûå trõ

58 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Höåp 2.4 Trûúâng àaåi hoåc Cöng nghïå ÊËn àöå: Möåt cêu chuyïån thaânh cöng Ngay sau khi àûúåc àöåc lêåp, ÊËn àöå àùåt khoa hoåc vaâ cöng nghïå úã võ trñ rêët cao trong chûúng trònh nghõ sûå phaát triïín kinh tïë cuãa mònh. Trûúâng Àaåi hoåc Cöng nghïå àêìu tiïn cuãa ÊËn Àöå (IIT) àûúåc thaânh lêåp vaâo nùm 1951 úã Kharagpur (bang Têy Ben-gan) vúái sûå höî trúå cuãa UNESCO, dûåa trïn hònh mêîu cuãa trûúâng MIT. Trûúâng IIT thûá hai àûúåc thaânh lêåp úã Bom-bay (hiïån nay laâ Mum-bai) vaâo nùm 1958 vúái sûå höî trúå tûâ Liïn bang Xö-viïët thöng qua töí chûác UNESCO. Vaâo nùm 1959, trûúâng IIT Madras (bêy giúâ laâ Chen-nai) àûúåc thaânh lêåp vúái sûå höî trúå cuãa Àûác, vaâ IIT Kanpur àûúåc thaânh lêåp vúái sûå höî trúå cuãa möåt cöng-xooác-xiöm caác trûúâng àaåi hoåc Myä. Ngaânh cöng nghiïåp Vûúng quöëc Anh vaâ chñnh phuã Anh uãng höå viïåc thaânh lêåp Trûúâng IIT Delhi vaâo nùm Nùm 1994, IIT Guwahati àûúåc thaânh lêåp hoaân toaân dûåa vaâo nhûäng nguöìn höî trúå cuãa àõa phûúng. Nùm 2001, trûúâng Àaåi hoåc Roorkee àûúåc trûåc thuöåc nhoám caác trûúâng IIT, trúã thaânh trûúâng thûá bêíy trong nhoám. Trong khi têån duång nhûäng kinh nghiïåm vaâ thöng lïå töët trong caác ngaânh cöng nghiïåp, ÊËn àöå àaãm baão nhûäng cú súã naây àaåi diïån cho nhûäng sûå thuác àêíy maånh meä cuãa ÊËn àöå vaâ tûúng lai cuãa àêët nûúác naây (Thuã tûúáng Nehru, 1956). Quöëc höåi ÊËn àöå goåi tïn nhûäng cú súã naây laâ Hoåc viïån cuãa têìm quan troång quöëc gia, nhûäng cú súã àûúåc taâi trúå àûúåc cöng khai hûúãng quyïìn tûå do töëi àa vïì hoåc thuêåt vaâ quaãn lyá, àûa ra nhûäng chûúng trònh àaâo taåo chêët lûúång cao vaâ phuâ húåp trong kyä thuêåt, cöng nghïå, khoa hoåc ûáng duång, vaâ quaãn lyá cho cêëp àaåi hoåc, thaåc sô vaâ tiïën sô vaâ cuäng àûa ra nhûäng chûúng trònh chûáng chó riïng cuãa trûúâng. Tuyïín duång sinh viïn àûúåc tiïën haânh hïët sûác chùåt cheä theo kïët quaã cuãa nhûäng kyâ thi tuyïín vaâo trûúâng thöng thûúâng coá tñnh caånh tranh rêët cao. Ngaây nay, caác trûúâng IIT thu huát nhûäng sinh viïn ûu tuá nhêët quan têm àïën phaát triïín sûå nghiïåp trong ngaânh kyä thuêåt vaâ khoa hoåc ûáng duång. Vúái sinh viïn múái àûúåc tuyïín choån tûâ thñ sinh àùng kyá haâng nùm, caác trûúâng IIT coá sûå lûåa choån cêín thêån hún nhûäng trûúâng haâng àêìu cuãa Ivy League úã Myä. Möåt söë caác cûåu hoåc sinh IIT nùæm giûä nhûäng võ trñ troång traách cao nhêët trong giaáo duåc, nghiïn cûáu, kinh doanh, vaâ saáng taåo úã möåt söë núi trïn thïë giúái. Nùm 2005, THES xïëp haång têåp thïí caác trûúâng IITs àûáng haâng thûá ba trïn thïë giúái trong khöëi caác trûúâng cöng nghïå sau MIT vaâ trûúâng àaåi hoåc California, Berkeley. Àiïím maånh chuã chöët cuãa caác IITs laâ khaã nùng vûäng vaâng trong viïåc thu huát nhûäng sinh viïn töët nhêët vaâ biïën hoå trúã thaânh nhûäng kyä sû hïët sûác saáng taåo hoùåc nhûäng doanh nhên kyä sû. Khúãi àêìu, IIT bõ chó trñch vò sûå àoáng goáp cuãa mònh cho viïåc chaãy maáu chêët xaám vò lyá do khoaãng 40% sinh viïn cuãa hoå sau khi töët nghiïåp àaä ài ra nûúác ngoaâi. Hiïån nay, nhúâ sûå múã cûãa vaâ phaát triïín nhanh choáng cuãa kinh tïë ÊËn àöå, àiïím yïëu naây àaä chuyïín thaânh möåt trong nhûäng àiïím maånh cho àêìu tû vaâ húåp taác quöëc tïë. Vñ duå, phêìn lúán sûå thaânh cöng cuãa Bangalore àûúåc àoáng goáp laâ nhúâ hiïån tûúång chaãy maáu chêët xaám ngûúåc. Nguöìn: Do Shashi Shrivastava vaâ Jamil Salmi viïët.

59 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 47 Caách thûác chuyïín àöíi 47 nhiïìu hún vïì mùåt quaãn lyá vaâ tûå do vïì caác vêën àïì hoåc thuêåt hún nhûäng trûúâng àaåi hoåc thöng thûúâng khaác cuãa vûúng quöëc. Möåt trong nhûäng cêu chuyïån thaânh cöng súám hún trong hûúáng ài naây laâ viïåc thaânh lêåp Viïån Cöng nghïå ÊËn àöå maâ trong voâng vaâi thêåp kyã qua àaä dêìn tiïën àïën võ trñ àùèng cêëp thïë giúái (höåp 2.4). Vñ duå àêìy hûáa heån thûá ba laâ viïåc thaânh lêåp trûúâng Kinh tïë Pa-ri (PSE) vaâo thaáng Hai nùm 2007, lêëy hònh mêîu tûâ trûúâng Kinh tïë vaâ Khoa hoåc chñnh trõ Luênàön (LSE). Saáng kiïën naây bao göìm nhûäng thaânh phêìn saáp nhêåp vúái viïåc taåo ra möåt cú súã àaâo taåo hoaân toaân múái trong böëi caãnh cuãa Phaáp (Kahn vaâ Malingre 2007). Àûúåc taâi trúå tûâ böën trûúâng àaåi hoåc lúán, trûúâng Àaåi hoåc Pa-ri I (trûúâng Xoác-bon), vaâ CNRS, PSE seä hoaåt àöång nhû laâ möåt töí chûác tû nhên têåp húåp nhûäng khoa kinh tïë töët nhêët tûâ caác trûúâng tham gia taâi trúå. Nguöìn quyä ban àêìu cuãa trûúâng khöng xuêët phaát tûâ chñnh quyïìn bang vaâ khu vûåc maâ tûâ caác cöng ty tû nhên vaâ möåt töí chûác cuãa Myä. Khöng giöëng vúái caác trûúâng àaåi hoåc truyïìn thöëng cuãa Phaáp, PSE seä lûåa choån sinh viïn cuãa mònh rêët khùæt khe. Nhiïìu giaáo sû chñnh cuãa trûúâng seä àïën tûâ caác trûúâng àaåi hoåc danh tiïëng nhêët trïn thïë giúái. Thaânh lêåp caác cú súã àaâo taåo múái cuäng coá thïí coá nhûäng lúåi ñch thûá yïëu thuác àêíy caác cú súã àaâo taåo hiïån coá trúã nïn àaáp ûáng töët hún trong möåt möi trûúâng caånh tranh hún. Vñ duå tûâ nhiïìu núi khaác nhau trïn thïë giúái àaä cho thêëy sûå nöíi lïn cuãa caác trûúâng àaåi hoåc tû nhên chêët lûúång cao úã caác quöëc gia coá ngaânh giaáo duåc àaåi hoåc cöng chiïëm ûu thïë àaä thaách thûác caác trûúâng àaåi hoåc cöng trúã nïn têåp trung chiïën lûúåc hún. ÚÃ U-ru-goay, trûúâng Àaåi hoåc Quöëc gia danh tiïëng thûåc haânh àöåc quyïìn giaáo duåc àaåi hoåc trong nûúác trong 150 nùm- àaä bùæt àêìu möåt quaá trònh lêåp kïë hoaåch chiïën lûúåc vaâ xem xeát viïåc thaânh lêåp caác chûúng trònh àaâo taåo sau àaåi hoåc lêìn àêìu tiïn vaâo giûäa nhûäng nùm 1990 chó sau khi àöëi mùåt vúái sûå caånh tranh tûâ caác trûúâng àaåi hoåc tû nhên múái àûúåc thaânh lêåp. Tûúng tûå, úã Nga, viïåc thaânh lêåp trûúâng Àaåi hoåc kinh tïë vaâ trûúâng Àaåi hoåc khoa hoåc kinh tïë vaâ xaä höåi Maát-xcú-va vaâo nhûäng nùm 1990 àaä gêy aáp lûåc cho Khoa kinh tïë cuãa trûúâng Àaåi hoåc Quöëc gia Maát-xcú-va phaãi caãi caách laåi chûúng trònh àaâo taåo vaâ trúã nïn chuã àöång hún trong caác chûúng trònh trao àöíi quöëc tïë. Duy trò nhûäng àiïìu kiïån thuêån lúåi laâ cöng cuå cho viïåc thaânh lêåp nïn möåt cú súã àaâo taåo àùèng cêëp quöëc tïë àoâi hoãi luön luön thêån troång, viïåc thiïëu huåt taâi nùng ngaây caâng tùng maâ caác trûúâng IIT àang phaãi àöëi mùåt minh hoåa cho viïåc naây. Sûå thaânh cöng cuãa kinh tïë ÊËn àöå àaä chuyïín thaânh möåt sûå caách biïåt lúán hún trong thu nhêåp giûäa caác viïån vaâ ngaânh cöng nghiïåp àaä tûâng töìn taåi trong quaá khûá. Kïët quaã laâ, caác sinh viïn ñt thñch theo àuöíi sûå nghiïåp trong caác trûúâng àaåi hoåc hún (Neelakantan 2007). Ûúác tñnh caác trûúâng IIT hiïån àang phaãi gaánh chõu sûå thiïëu huåt ñt nhêët 900 võ trñ giaãng daåy. Chó tñnh riïng taåi IIT Delhi, 29% caác võ trñ giaãng daåy hiïån àang khuyïët. Nïëu khöng coá quyïìn tûå quyïët àïí tùng lûúng vaâ àûa ra caác goái tuyïín duång caånh tranh, caác trûúâng IIT seä chõu ruãi ro do mêët

60 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái ài tñnh caånh tranh. Hoåc viïån quaãn lyá ÊËn àöå àöëi mùåt vúái trúã ngaåi tûúng tûå trong quaá trònh ài tòm kiïëm võ trñ àùèng cêëp thïë giúái cuãa mònh (Bradshaw 2007). Baãng 2.2 Chi phñ vaâ lúåi ñch cuãa caác hûúáng tiïëp cêån chiïën lûúåc àïí thaânh lêåp caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Nguöìn: Do Jamil Salmi viïët

61 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 49 Caách thûác chuyïín àöíi 49 Caác trûúâng IIT vaâ Viïån quaãn lyá ÊËn àöå cuäng rêët quan ngaåi vïì quyïët àõnh múái àêy cuãa Böå phaát triïín nguöìn nhên lûåc liïn bang yïu cêìu caác trûúâng naây thûåc hiïån haån ngaåch 49,5% ( nhûäng chöî àûúåc giûä trûúác ) cho caác nhoám thiïíu söë khaác nhau (caác têìng lúáp, caác böå töåc vaâ nhûäng têìng lúáp laåc hêåu khaác) trong caác khoa àaâo taåo. Caác cú súã àaâo taåo àang yïu cêìu chñnh phuã cho pheáp àûúåc miïîn trûâ giûä chöî tûúng tûå nhû chñnh phuã àaä cho pheáp Viïån nghiïn cûáu cú baãn Tata, Trung têm nghiïn cûáu nguyïn tûã Bhabha, vaâ Viïån nghiïn cûáu Harish- Chandra do caác trûúâng naây coá võ thïë hoåc viïån cuãa têìm quan troång quöëc gia (Gupta 2008). Cuöëi cuâng, möåt trong nhûäng ruãi ro chuã yïëu khi thûåc hiïån chiïën lûúåc thûá ba naây úã caác nûúác àang phaát triïín laâ sûå caånh tranh cuãa caác cú súã khaác trong hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc quöëc gia coá thïí khöng xaãy ra nïëu caác nguöìn quyä nhaâ nûúác khan hiïëm chó àûúåc têåp trung cho möåt söë trûúâng àaåi hoåc. Tûúng tûå nhû vêåy, caác thöng lïå töët àûúåc aáp duång úã möåt söë cú súã coá thïí khöng thïí aáp duång àûúåc möåt caách àún giaãn trong möåt möi trûúâng quaãn trõ chùåt cheä thûúâng troái buöåc caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc. Àiïìu naây coá thïí dêîn túái möåt hïå thöëng hai mùåt thûúâng àûúåc tröng chúâ trong möåt hïå thöëng nhiïìu têìng lúáp húåp lyá. Höåp 2.5 Saáng kiïën cú súã àaâo taåo tiïn tiïën cuãa Àûác Thaáng Möåt nùm 2004, Böå Giaáo duåc vaâ nghiïn cûáu liïn bang Àûác phaát àöång möåt cuöåc thi quöëc gia àïí xaác àõnh khoaãng 10 trûúâng àaåi hoåc coá khaã nùng trúã thaânh nhûäng trûúâng tinh hoa nhêët. Chñnh phuã seä cung cêëp thïm ngên quyä dûúái ba hònh thûác: toaân böå caác cú súã mong muöën trúã thaânh caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, caác cú súã àaâo taåo tiïn tiïën àûúåc quöëc tïë thûâa nhêån, vaâ caác trûúâng àaåi hoåc dûå àõnh cuãng cöë chêët lûúång chûúng trònh cuãa mònh. Sau sûå phaãn àöëi ban àêìu cuãa caác bang tha thiïët baão vïå quyïìn lûåc truyïìn thöëng cuãa mònh trong viïåc cêëp ngên saách cho giaáo duåc àaåi hoåc, cuöëi cuâng àaä àaåt àûúåc möåt sûå thoãa hiïåp vaâ thaânh lêåp möåt uãy ban chung göìm àaåi diïån cuãa möåt UÃy ban Nghiïn cûáu Àûác vaâ Höåi àöìng khoa hoåc. Thaáng Möåt nùm 2006, uãy ban lûåa choån 10 trûúâng àaåi hoåc trong söë 27 ûáng viïn, 41 àïì aán caác cú súã àaâo taåo tiïn tiïën àûúåc lûåa choån tûâ 157 dûå thaão, vaâ 39 trûúâng àaåi hoåc trong söë 135 àïì xuêët. Àa söë caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc lûåa choån (7 trong söë 10 trûúâng) nùçm úã hai bang (Baden-Wurttermberg vaâ Bavaria), vaâ chó coá 10% caác cú súã àaâo taåo tiïn tiïën àaåt giaãi thuöåc lônh vûåc khoa hoåc nhên vùn vaâ xaä höåi. Hêìu hïët caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc lûåa choån àïìu têåp trung maånh meä vaâo caác mön hoåc àa ngaânh. Töíng söë ngên saách böí sung laâ 2,3 tyã àö la seä àûúåc duâng àïí höî trúå cho caác àïì aán àoaåt giaãi trong voâng böën nùm. Nguöìn: Kelm 2006.

62 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Àaánh giaá caác hûúáng tiïëp cêån naây Baãng 2.2 cöë gùæng toám tùæt nhûäng mùåt tñch cûåc vaâ tiïu cûåc liïn quan àïën tûâng hûúáng tiïëp cêån (nêng cêëp, saáp nhêåp, hay xêy dûång caác cú súã àaâo taåo múái). Cêìn lûu yá rùçng nhûäng hûúáng tiïëp cêån coá àùåc àiïím chung naây khöng mang tñnh khöng tûúng húåp vúái nhau vaâ caác quöëc gia coá thïí tiïën haânh kïët húåp caác chiïën lûúåc dûåa trïn nhûäng hònh mêîu naây. Caác quöëc gia quyïët àõnh thaânh lêåp nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái bùçng viïåc nêng cêëp hay saáp nhêåp nhûäng trûúâng hiïån nay cuäng cêìn phaãi lûåa choån möåt phûúng phaáp thñch húåp trong viïåc lûåa choån nhûäng trûúâng àaåi hoåc trong söë caác trûúâng hiïån nay àïí saáp nhêåp. Chñnh phuã cêìn àaánh giaá cêëp àöå maâ hoå muöën quaãn lyá quaá trònh saáp nhêåp naây theo caách têåp trung hoáa, nhûäng cú súã àaâo taåo àang núã röå núi coá caác cú súã àaâo taåo tiïn tiïën coá thïí àûúåc thaânh lêåp hay cuãng cöë, hay chñnh phuã muöën dêîn dùæt tûâ xa cho hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc, dûåa vaâo nhûäng àõnh hûúáng chiïën lûúåc röång lúán vaâ nhûäng khuyïën khñch taâi chñnh thu huát caác trûúâng àaåi hoåc nùng àöång nhêët tûå chuyïín àöíi mònh. Kinh nghiïåm quöëc tïë cho thêëy úã nhûäng quöëc gia trung bònh hoùåc lúán, hûúáng tiïëp cêån sau khuyïën khñch sûå caånh tranh giûäa caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc, àïí coá thïí trúã nïn hiïåu quaã vïì lêu daâi. Caác dûå aán 211 vaâ 985 cuãa Trung Quöëc, Chûúng trònh Trñ tuïå thïë kyã 21 úã Haân Quöëc, Saáng kiïën cú súã àaâo taåo tiïn tiïën cuãa Àûác, vaâ caác cú súã Thiïn niïn kyã múái àûúåc thaânh lêåp gêìn àêy úã Chi-lï laâ nhûäng vñ duå vïì viïåc caác quöëc gia khuyïën khñch viïåc xêy dûång hoùåc cuãng cöë caác cú súã àaâo taåo tiïn tiïën (höåp 2.5) nhû thïë naâo. Phuå luåc F miïu taã nhûäng saáng kiïën tiïn tiïën àûúåc tiïën haânh gêìn àêy nhêët trïn khùæp thïë giúái. ÚÃ nhûäng bang nhoã hún coá nùng lûåc haån chïë trong viïåc huy àöång vaâ kïët húåp nhûäng nguöìn lûåc cöng vaâ tû nhên, sûå lûåa choån kyä hún trong ngên saách àêìu tû coá thïí laâ möåt hûúáng tiïëp cêån phuâ húåp hún àïí töëi ûu hoáa viïåc triïín khai vaâ sûã duång nhûäng nguöìn lûåc cöng. Vñ duå úã Niu Di-lên, töí chûác giaáo duåc àaåi hoåc haâng àêìu cuãa àêët nûúác naây, trûúâng Àaåi hoåc Auckland, àaä àûúåc choån àïí chñnh phuã nöî lûåc àêìu tû giuáp trûúâng chuyïín àöíi thaânh möåt trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu haâng àêìu: Viïåc Chñnh phuã thûâa nhêån (thöng qua caác chûúng trònh caãi caách) rùçng khöng phaãi têët caã caác cú súã nïn giöëng nhau laâ möåt bûúác àêìu quan troång trong viïåc xaác àõnh võ trñ cuãa möåt hay nhiïìu trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu New Zealand nhû caác cú súã coá chêët lûúång vaâ võ thïë quöëc tïë Thaách thûác maâ New Zealand cêìn phaãi giaãi quyïët laâ caác cú súã giaáo duåc thaânh cöng nhêët trïn thïë giúái, maâ caác trûúâng àaåi hoåc töët nhêët cuãa àêët nûúác cêìn phaãi noi theo, hoaåt àöång theo mûác àöå àêìu tû cöng maâ New Zealand phaãi àêëu tranh maånh meä àïí coá thïí thûåc hiïån àûúåc. Vñ duå ngên saách liïn bang vaâ ngên saách bang trong caác trûúâng àaåi hoåc cöng cuãa Myä àûúåc ûúác

63 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page 51 Caách thûác chuyïín àöíi 51 tñnh laâ àö la Myä cho möåt sinh viïn- khoaãng gêëp hai lêìn so vúái tiïu chuêín cuãa New Zealand. Con söë naây chûa tñnh àïën taác àöång gia tùng cuãa nhûäng nguöìn taâi trúå vöën lúán maâ rêët nhiïìu trûúâng àaåi hoåc Myä àûúåc hûúãng Söë lûúång coá haån nhûäng nhên viïn haâng àêìu vaâ sinh viïn ûu tuá trong möåt trûúâng àaåi hoåc, àûúåc àaãm baão bùçng viïåc àêìu tû húåp lyá vaâ uy tñn quöëc tïë cuãa viïåc giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu, àaä mang laåi nhûäng kïët quaã nghiïn cûáu, möåt khöng gian tri thûác söi nöíi, vaâ nhûäng möëi quan hïå hiïåu quaã vúái caác ngaânh cöng nghiïåp maâ khöng thïí tòm thêëy úã núi naâo khaác. Trñch dêîn chó möåt vñ duå cuãa nhûäng gò coá thïí tiïën haânh, nghiïn cûáu thaáng 11 nùm 2006 cuãa Böå Nghiïn cûáu, Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå àaä cho thêëy 16 loaåi thuöëc maâ New Zealand phaát triïín àûúåc hiïån nay àang àûúåc UÃy ban thûåc phêím vaâ dûúåc phêím Myä àöìng yá cho thûã nghiïåm, trong söë naây coá 13 loaåi àûúåc caác trûúâng àaåi hoåc New Zealand phaát triïín vaâ 12 trong söë naây laâ cuãa trûúâng Àaåi hoåc Auckland! Àïí àaåt àûúåc muåc tiïu naây, vaâ àaåt àûúåc nhûäng àùåc tñnh cuãa nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu àùèng cêëp thïë giúái, cêìn coá têìm nhòn, cam kïët vaâ mong muöën thay àöíi. Nhûäng àiïìu naây höî trúå caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa New Zealand àem àïën möåt möi trûúâng hoåc têåp chêët lûúång cao nhêët, thuác àêíy sûå saáng taåo tri thûác, khaám phaá trñ tuïå, vaâ saáng kiïën úã New Zealand, vaâ àûa võ trñ cuãa caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu àùèng cêëp thïë giúái cuãa chuáng ta lïn vuä àaâi quöëc tïë. Tuy nhiïn têìm nhòn, cam kïët vaâ mong muöën thay àöíi vêîn chûa àuã. Vêîn cêìn phaãi tùng cûúâng àêìu tû tû nhên vaâ àêìu tû cöng, cuâng vúái möåt cam kïët cuå thïí àöëi vúái muåc àñch àaä àûúåc xaác àõnh roä cuãa nhûäng cuöåc caãi caách hiïån nay- sûå khaác biïåt. Caã UÁc vaâ Myä àïìu têåp trung vaâo sûå tiïn tiïën trong nghiïn cûáu (vaâ àêìu tû) trong nhûäng töí chûác hêìu nhû chùæc chùæn seä mang laåi nhûäng kïët quaã cho viïåc phaát triïín kinh tïë vaâ xaä höåi. Chuáng ta cêìn coá möåt quyïët têm tûúng tûå úã New Zealand àïí thûâa nhêån vaâ taâi trúå töët theo möåt xu hûúáng lûåa choån vaâ chiïën lûúåc. Chó khi àoá thò nhûäng caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc hiïån nay seä thaânh cöng. Trûúâng àaåi hoåc Auckland (2007) Vai troâ cuãa caác nhên töë khaác Àiïìu quan troång cêìn nhêën maånh caác chñnh quyïìn quöëc gia khöng phaãi laâ ngûúâi àoáng vai troâ chñnh khi cêìn phaãi taåo àiïìu kiïån cho viïåc thaânh lêåp caác cú súã àaâo taåo àùèng cêëp thïë giúái. ÚÃ caác quöëc gia lúán vaâ caác hïå thöëng liïn bang, chñnh quyïìn khu vûåc hay tónh thûúâng àoáng vai troâ quan troång, nhû vñ duå minh hoåa caác chñnh quyïìn California àoáng vai troâ tñch cûåc trong viïåc thiïët kïë vaâ thaânh lêåp möåt hïå thöëng löìng gheáp vïì giaáo duåc àaåi hoåc trong nhûäng nùm 1960 hoùåc gêìn àêy hún trong viïåc thaânh lêåp caác quyä saáng taåo àùåc biïåt àïí cuãng cöë caác möëi liïn kïët

64 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :56 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái giûäa caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu vaâ kinh tïë khu vûåc. Tûúng tûå, trong voâng 10 nùm qua, chñnh quyïìn Thûúång Haãi àaä daânh sûå uãng höå tñch cûåc cho caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa àõa phûúng, àùåc biïåt laâ trûúâng àaåi hoåc Phûúng Àöng (Fudan), laâ möåt phêìn cuãa caác chñnh saách thuác àêíy phaát triïín cuãa thaânh phöë. ÚÃ bang Nuevo Leon thuöåc Mï-hi-cö, cöång àöìng kinh doanh cuäng àaä àoáng goáp àaáng kïí cho sûå thaânh cöng cuãa Trûúâng àaåi hoåc cöng nghïå vaâ giaáo duåc àaåi hoåc, hay ITESM. Cuäng khöng nïn boã qua vai troâ böí sung cuãa khu vûåc tû nhên trong viïåc höî trúå sûå phaát triïín cuãa caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Ngaânh cöng nghiïåp tû nhên coá thïí àoáng goáp taâi chñnh quan troång àïí giuáp gia tùng nguöìn vöën cho caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu, nhû àaä diïîn ra úã Singapore, vaâ Höìng Cöng (thuöåc Trung Quöëc). Trong möåt vaâi trûúâng húåp, nhûäng nhaâ haão têm àaä àûa ra saáng kiïën khai trûúng möåt cú súã àaâo taåo múái vúái mong muöën trúã thaânh xuêët sùæc, nhû vñ duå minh hoåa cuãa Trûúâng àaåi hoåc Kyä thuêåt Olin cuãa Mat-xa-chu-xeát hay trûúâng Àaåi hoåc Quest Ca-na-àa úã British Columbia. Möåt tyã phuá ngûúâi ÊËn àöå, Anil Agrawal, àaä àoáng goáp 1 tyã àö la Myä àïí thiïët lêåp möåt töí chûác nghiïn cûáu nhiïìu chuyïn ngaânh úã Orissa, ÊËn àöå. ÚÃ Àûác, Klaus Jacobs àaä àoáng goáp 200 triïåu Euro cho Trûúâng àaåi hoåc quöëc tïë Bremen. Bïn caånh nguöìn taâi trúå tiïìm nùng, sûå tham gia tñch cûåc cuãa laänh àaåo khu vûåc tû nhên vaâo ban giaám àöëc cuãa caác cú súã àaâo taåo laâ rêët quan troång àïí àõnh hûúáng phaát triïín cho caác cú súã naây. Àoáng goáp cuãa khu vûåc tû nhên coá thïí bùçng hònh thûác liïn kïët chùåt cheä àïí àaãm baão àoáng goáp yá kiïën cho viïåc lûåa choån caác chûúng trònh liïn quan, thiïët kïë chûúng trònh àaâo taåo phuâ húåp, vaâ löìng gheáp hoaân toaân chûúng trònh nghiïn cûáu ûáng duång cuãa cú súã àaâo taåo múái vúái nhu cêìu cuãa kinh tïë àõa phûúng. Caác khña caånh chiïën lûúåc úã cêëp thïí chïë Khña caånh àêìu tiïn vaâ coá thïí laâ quan troång nhêët úã cêëp naây laâ chêët lûúång cuãa sûå laänh àaåo vaâ têìm nhòn chiïën lûúåc àïí trûúâng àaåi hoåc coá thïí trúã thaânh àùèng cêëp thïë giúái. Têìm nhòn chiïën lûúåc úã àêy laâ sûå sùæp xïëp thûá tûå thñch húåp cuãa caác kïë hoaåch vaâ hoaåt àöång àûúåc àûa ra àïí àaåt àûúåc muåc tiïu àaä àïì ra. Cuöëi cuâng, cêìn coá sûå quan têm àùåc biïåt cho chiïën lûúåc àûúåc quöëc tïë hoáa cuãa trûúâng àaåi hoåc. Laänh àaåo vaâ têìm nhòn chiïën lûúåc Quan troång hún caã, viïåc thaânh lêåp möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àoâi hoãi coá sûå laänh àaåo maånh meä, têìm nhòn taáo baåo vïì sûá mïånh vaâ muåc tiïu cuãa trûúâng, vaâ möåt kïë hoaåch chiïën lûúåc kïët húåp roä raâng àïí chuyïín têìm nhòn thaânh caác chûúng trònh vaâ muåc tiïu cuå thïí. Hònh 2.1 cöë gùæng phaãn aánh sûå nùng àöång cuãa

65 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 53 Caách thûác chuyïín àöíi 53 Hònh 2.1 Hònh thoi trò trïå vaâ thay àöíi Tûå maän Khoaãng caách hoaåt àöång ngaây caâng tùng Hònh thoi trò trïå Thiïëu huåt têìm nhòn Hoaåt àöång nhû bònh thûúâng Mong muöën Tùng cûúâng hoaåt àöång Hònh thoi thay àöíi Àûa ra muåc tiïu Àöíi múái chiïën lûúåc Nguöìn: Perry vaâ Sherlock biïn têåp (2008)

66 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái möåt trûúâng àaåi hoåc àang trïn con àûúâng àöíi múái tûúng phaãn vúái con àûúâng trò trïå theo àuöíi búãi nhûäng cú súã àaâo taåo khöng sùén saâng hay khöng thïí thaách thûác baãn thên mònh vaâ hoaåt àöång cuãa mònh. Nhûäng trûúâng àaåi hoåc mong muöën àaåt àûúåc nhûäng kïët quaã töët hún cam kïët àaánh giaá coá muåc tiïu nhûäng àiïím maånh vaâ nhûäng lônh vûåc cêìn phaãi caãi thiïån, àûa ra nhûäng muåc tiïu liïn tuåc múái, vaâ thiïët kïë vaâ thûåc hiïån möåt kïë hoaåch àöíi múái coá thïí giuáp cho viïåc caãi thiïån hoaåt àöång cuãa trûúâng mònh. Ngûúåc laåi, nhû thaão luêån vïì trûúâng Àaåi hoåc Saäo Paulo úã phêìn trûúác àaä minh hoåa, nhiïìu töí chûác thoãa maän vúái viïîn caãnh cuãa mònh, thiïëu möåt têìm nhòn coá nhiïìu tham voång cho möåt tûúng lai töët àeåp hún, vaâ tiïëp tuåc hoaåt àöång nhû hoå àaä laâm trong quaá khûá, ài àïën kïët cuåc coá khoaãng caách ngaây caâng tùng trong hoaåt àöång cuãa hoå so vúái nhûäng àöëi thuã caånh tranh quöëc gia vaâ quöëc tïë. Nghiïn cûáu gêìn àêy vïì laänh àaåo trûúâng àaåi hoåc xaác nhêån trong trûúâng húåp cuãa caác trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu haâng àêìu, caác trûúâng hoaåt àöång töët nhêët coá nhûäng nhaâ laänh àaåo biïët kïët húåp töët giûäa kinh nghiïåm quaãn lyá vúái möåt sûå nghiïåp nghiïn cûáu thaânh cöng (Goodall 2006). Àïí coá thïí xêy dûång möåt têìm nhòn thñch húåp cho tûúng lai cuãa trûúâng àaåi hoåc vaâ thûåc hiïån àûúåc têìm nhòn naây möåt caách hiïåu quaã, hiïåu trûúãng trûúâng àaåi hoåc, hiïåu trûúãng danh dûå, hay hiïåu trûúãng trûúâng hoåc cêìn hiïíu roä chûúng trònh nghõ sûå chñnh cuãa trûúâng mònh vaâ coá khaã nùng aáp duång têìm nhòn vúái nhûäng kyä nùng hoaåt àöång cêìn thiïët. Nghiïn cûáu vïì trûúâng Àaåi hoåc Leeds úã Vûúng quöëc Anh cho thêëy sûå xuêët hiïån cuãa möåt nhaâ laänh àaåo múái vaâo nùm 2003 àaä àaánh dêëu sûå khúãi àêìu cuãa nhûäng nöî lûåc khöng ngûâng nhùçm àaão ngûúåc laåi xu hûúáng ài xuöëng bùçng nhûäng thay àöíi chiïën lûúåc rêët cêín thêån trong lêåp kïë hoaåch vaâ thûåc hiïån. Sûå gia tùng nhanh choáng söë lûúång sinh viïn (trúã thaânh trûúâng àaåi hoåc lúán thûá hai úã vûúng quöëc Anh) àaä dêîn àïën nhûäng cùng thùèng giûäa sûá mïånh giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu cuãa trûúâng, kïët cuåc laâ kïët quaã vaâ thu nhêåp tûâ cöng taác nghiïn cûáu àaä giaãm. Trong söë nhûäng thaách thûác chñnh maâ ngaâi hiïåu trûúãng danh dûå phaãi àûúng àêìu laâ cêìn taåo ra nhu cêìu cêëp thiïët trong toaân böå cöång àöìng trûúâng vaâ àïí thuyïët phuåc moåi ngûúâi vïì têìm quan troång cêìn àaåt àûúåc sûå löìng gheáp töët hún giûäa muåc tiïu vaâ sûå àoáng goáp cuãa tûâng khoa vaâ ban ngaânh vúái möåt truyïìn thöëng tûå trõ lêu daâi. Àöëi vúái trûúâng Àaåi hoåc Leeds, danh tiïëng vaâ tiïíu sûã cuãa chuáng töi laâm cho thaách thûác naây caâng trúã nïn khoá khùn hún. Laâ möåt töí chûác tuyïåt vúâi, chuáng töi phaãi chûáng toã tñnh dïî bõ töín thûúng cuãa võ trñ hiïån nay cuãa mònh, cuâng vúái têìm quan troång vaâ têìm nhòn coá thïí thûåc hiïån àûúåc. Nhên viïn cuãa trûúâng seä khöng thûåc hiïån chiïën lûúåc trûâ khi sûå tñn nhiïåm vaâ phuâ húåp cuãa chiïën lûúåc naây àûúåc xaác àõnh roä raâng. Àïí àaåt àûúåc àiïìu naây chuáng töi sûã duång möåt loaåt caác thûúác ào danh tiïëng hoaåt àöång bïn trong vaâ bïn ngoaâi, vaâ sûå xïëp haång àïí àõnh hûúáng roä võ trñ hiïån nay vaâ têìm nhòn Rêët nhiïìu thúâi gian vaâ nöî lûåc

67 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 55 Caách thûác chuyïín àöíi 55 Baãng 2.3 Xïëp haång theo ngaânh hoåc cuãa Baáo caáo Tin tûác vaâ Thïë giúái úã Myä, nùm 2008 Nguöìn: U.S. News & Report 2008.

68 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái àaä àûúåc daânh cho viïåc xêy dûång têìm nhòn vaâo nùm 2015 khaã nùng àùåc biïåt cuãa chuáng töi àïí hoâa nhêåp vaâo viïåc nghiïn cûáu, tri thûác vaâ nïìn giaáo duåc àùèng cêëp thïë giúái seä àaãm baão cho chuáng töi coá võ trñ thuöåc haâng 50 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái. Donoghue vaâ Kennerley (sùæp phaát haânh) Möåt yïëu töë chñnh cuãa têìm nhòn laâ viïåc lûåa choån möåt thõ trûúâng thñch húåp maâ cú súã giaáo duåc seä theo àuöíi àïí xêy dûång vaâ töëi àa hoáa lúåi thïë caånh tranh cuãa mònh. Theo hûúáng naây, àiïìu quan troång cêìn nhêën maånh laâ trûúâng àaåi hoåc kïí caã trûúâng àùèng cêëp thïë giúái- hêìu nhû chùæc chùæn laâ khöng thïí xuêët sùæc trong têët caã moåi lônh vûåc. Trûúâng Àaåi hoåc Harvard, àûúåc khùæp núi thûâa nhêån laâ möåt cú súã àaâo taåo àaåi hoåc söë möåt trïn thïë giúái, cuäng khöng àûúåc xïëp haång laâ trûúâng àaåi hoåc töët nhêët trong têët caã moåi ngaânh hoåc (xem vñ duå úã baãng 2.3). Àiïím maånh cuãa trûúâng àûúåc ghi nhêån àùåc biïåt úã caác ngaânh kinh tïë, y khoa, giaáo duåc, khoa hoåc chñnh trõ, luêåt, kinh doanh, tiïëng Anh vaâ lõch sûã. Möåt phêìn cuãa viïåc àûa ra têìm nhòn vò vêåy seä göìm viïåc phaác hoåa nhûäng lônh vûåc chñnh maâ cú súã àaâo taåo mong muöën vaâ coá khaã nùng àïí hoaåt àöång trûúác tiïn. Möåt söë cú súã àaâo taåo àùèng cêëp thïë giúái, vñ duå nhû Trûúâng Cöng nghïå ÊËn àöå, chuyïn mön hoáa trong möåt vaâi ngaânh kyä thuêåt. Trûúâng àaåi hoåc Kinh tïë vaâ Khoa hoåc chñnh trõ Luên àön nöíi tiïëng nhêët vïì sûå uyïn thêm trong ngaânh kinh tïë, xaä höåi hoåc, khoa hoåc chñnh trõ vaâ nhên chuãng hoåc. Mùåc duâ khöng coá trûúâng àaåi hoåc Thuåy Syä naâo nùçm trong danh saách 50 trûúâng haâng àêìu thïë giúái nhûng trûúâng Àaåi hoåc Khaách saån Laussanne - laâ trûúâng duy nhêët trong chêu Êu àûúåc Hiïåp höåi trûúâng hoåc vaâ cao àùèng cuãa New England chñnh thûác cöng nhêånàûúåc coi laâ möåt trong nhûäng trûúâng töët nhêët thïë giúái, xïëp ngang haâng vúái Trûúâng Cao àùèng vïì quaãn trõ khaách saån Nevada vaâ Trûúâng àaåi hoåc quaãn trõ khaách saån Cornell. Caác cú súã àaâo taåo mong muöën trúã thaânh caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái khöng cêìn phaãi rêåp khuön nhûäng gò maâ caác trûúâng haâng àêìu thïë giúái hiïån àang laâm; hoå coá thïí saáng taåo theo rêët nhiïìu caách thûác khaác nhau. Möåt con àûúâng coá thïí ài laâ aáp duång möåt hûúáng tiïëp cêån hoaân toaân khaác biïåt trong viïåc töí chûác chûúng trònh hoåc vaâ sû phaåm hoåc cuãa trûúâng mònh, giöëng nhû trûúâng Àaåi hoåc kyä thuêåt Olin úã bang Maát-xa-chu-xeát, Myä vaâ trûúâng Àaåi hoåc Cöng nghïå saáng taåo Limkokwing úã Malaysia àaä nöî lûåc trong lônh vûåc kyä thuêåt vaâ cöng nghïå. Trûúâng Àaåi hoåc Kyä thuêåt Franklin W. Olin àûúåc thaânh lêåp nùm 1999 vúái nguöìn àêìu tû khoaãng 400 triïåu àö la Myä tûâ Quyä Olin vaâ vúái sûá mïånh thûåc hiïån möåt chûúng trònh àaâo taåo kyä thuêåt saáng taåo. Àaåi hoåc Olin mong muöën taåo ra nhûäng sinh viïn töët nghiïåp àûúåc trang bõ nhûäng kyä nùng múái nïu roä trong baáo caáo nùm 2005, Àaâo taåo kyä sû cuãa nùm 2020, coá kyä nùng laâm viïåc theo nhoám, truyïìn thöng, yá tûúãng kinh doanh, saáng taåo vaâ thiïët kïë, vaâ suy nghô liïn thöng

69 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 57 Caách thûác chuyïín àöíi 57 Höåp 2.6 Xêy dûång möåt têìm nhòn múái taåi trûúâng Àaåi hoåc Clemson Trûúâng Clemson, möåt trûúâng àaåi hoåc àûúåc taâi trúå lúán úã Nam Ca-rö-lai-na coá truyïìn thöëng têåp trung vaâo nöng nghiïåp vaâ kyä thuêåt cú khñ, àaä thûåc hiïån möåt quaá trònh chuyïín àöíi cêëp tiïën trong nhûäng nùm gêìn àêy. Dûåa vaâo möåt nghiïn cûáu phên tñch sêu sùæc vïì chuyïín àöíi Nam Ca-rö-lai-na thaânh möåt trong nhûäng khu vûåc tûå àöång haâng àêìu úã Myä. Trûúâng Clemson xêy dûång möëi quan hïå àöëi taác vúái haäng ö tö BMW cuãa Àûác vúái muåc àñch saáng taåo laåi mònh thaânh möåt trûúâng àaåi hoåc giaáo duåc vaâ nghiïn cûáu vïì mö tö vaâ ö tö haâng àêìu. Trong tuyïn böë vïì têìm nhòn múái, trûúâng nïu cuå thïí muåc tiïu trúã thaânh möåt trong 20 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu (theo xïëp haång cuãa Baáo caáo Tin tûác vaâ Thïë giúái cuãa Myä), tûâ võ trñ söë 74 böën nùm trûúác lïn võ trñ söë 34 vaâo nùm Nguöìn: Baâi trònh baây cuãa Chris Pizirembel, Phoá Hiïåu trûúãng phuå traách nghiïn cûáu vaâ phaát triïín kinh tïë cuãa trûúâng Clemson, taåi höåi thaão MIT vïì caác hïå thöëng saáng kiïën àõa phûúng, Cambrige, MA, ngaây 13 thaáng 12 nùm caác ngaânh hoåc (NAE 2005). Hêìu hïët caác mön hoåc taåi Olin àïìu diïîn ra dûúái caác dûå aán theo nhoám thiïët kïë-xêy dûång. Têët caã sinh viïn àïìu àûúåc yïu cêìu hoaân thaânh möåt chûúng trònh trong caác nguyïn tùæc cú baãn vïì kinh doanh vaâ doanh nhên, cuäng nhû möåt dûå aán àùåc biïåt vïì nghïå thuêåt, nhên vùn hay khoa hoåc xaä höåi. Àïí àêíy maånh triïët lyá vïì cöng taác löìng gheáp mön hoåc, trûúâng àaåi hoåc khöng coá khoa lyá thuyïët naâo. Àïí khuyïën khñch möåt nïìn vùn hoáa saáng taåo khöng ngûâng vaâ chêëp nhêån ruãi ro trong caác giaáo sû, úã trûúâng Olin cuäng khöng coá hïå thöëng giaáo viïn chñnh thûác. Têët caã caác sinh viïn nhêån àûúåc hoåc böíng xuêët sùæc àuã àïí trang traãi cho hoåc phñ vaâ chi tiïu cuöåc söëng úã möi trûúâng söëng cuãa Olin (Miller 2007a). Mùåc duâ coân quaá súám àïí àûa ra nhûäng kïët luêån chùæc chùæn do nhoám sinh viïn àêìu tiïn cuãa trûúâng töët nghiïåp vaâo thaáng Nùm nùm àaä coá nhûäng dêëu hiïåu roä raâng laâ trûúâng Àaåi hoåc kyä thuêåt Olin àaä thaânh cöng trong viïåc thu huát nhûäng sinh viïn taâi nùng vaâ àöåi nguä caán böå giaãng viïn tuyïåt vúâi, àïí triïín khai möåt chûúng trònh àaâo taåo saáng taåo vaâ thuá võ, vaâ phaát triïín möåt nïìn vùn hoáa vïì khaã nùng trñ tuïå. Nhûäng sinh viïn töët nghiïåp cuãa trûúâng coá veã thaânh cöng trong viïåc tòm àûúåc nhûäng cöng viïåc hïët sûác löi cuöën hay àûúåc tiïëp cêån àûúåc nhûäng trûúâng cao hoåc haâng àêìu (Schwartz 2007). Tûúng tûå, trûúâng Àaåi hoåc Cöng nghïå saáng taåo Limkokwing úã Malaysia àaä phaát triïín thaânh möåt cú súã àaâo taåo tû nhên saáng taåo nhêën maånh vaâo viïåc àaåt àûúåc caác kyä nùng saáng taåo vaâ thiïët kïë phuâ húåp vúái möåt loaåt caác hoaåt àöång trong ngaânh cöng nghiïåp vaâ dõch vuå. Sûå phaát triïín nhanh choáng caác khu hoåc xaá múái cuãa trûúâng úã Böët-xoa-na, Lï-xö-thö, vaâ Luên àön laâ minh chûáng cho sûå thaânh cöng cuãa mö hònh naây.

70 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Möåt hûúáng tiïëp cêån saáng taåo khaác liïn kïët viïåc chuyïín àöíi cú súã àaâo taåo àïí chuyïín hûúáng caác cú höåi phaát triïín khu vûåc vaâ àõa phûúng, nhû vñ duå cuãa trûúâng Àaåi hoåc Clemson úã Nam Ca-rö-lai-na, Myä àaä minh hoåa (xem höåp 2.6). Àöi khi, traãi qua möåt cuöåc khuãng hoaãng coá thïí tiïëp thïm sinh lûåc cho trûúâng àïí thay àöíi vùn hoáa vaâ àem laåi sûác söëng múái, nhû àaä xaãy ra vúái trûúâng Àaåi hoåc Thiïn chuáa giaáo Leuven (Bó) trong cuöëi nhûäng nùm 1960 sau khi phaãi àûúng àêìu vúái möåt sûå thiïëu huåt taâi chñnh lúán (Hatakenaka 2007). Ngaây nay, trûúâng nùçm trong töëp caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu chêu Êu. Trûúâng Àaåi hoåc thiïn chuáa giaáo Pï-ru (úã Lima) àaä traãi qua möåt cuöåc chuyïín àöíi tñch cûåc tûúng tûå vaâo cuöëi nhûäng nùm 1990 sau möåt thúâi kyâ suy giaãm maånh meä vïì söë lûúång sinh viïn nhêåp hoåc buöåc trûúâng phaãi tiïën haânh cöng viïåc lêåp kïë hoaåch chiïën lûúåc triïåt àïí. Quan ngaåi vïì lûúång sinh viïn bõ giaãm ài do àõa àiïím cuãa trûúâng nùçm trong möåt khu vûåc xa thuã àö laâm trûúâng mêët ài sûå thu huát cuãa trong nhiïìu nùm, laänh àaåo cuãa trûúâng àaä nghô àïën chuyïån di dúâi trûúâng túái möåt àõa àiïím múái, gêìn vúái núi nhûäng ngûúâi dên úã têìng lúáp trung lûu àang sinh söëng. Nhûng sau khi tham vêën röång raäi vúái caác bïn liïn quan trong thúâi kyâ lêåp kïë hoaåch chiïën lûúåc, trûúâng nhêån thûác àûúåc vêën àïì cöët loäi laâ do chêët lûúång suåt giaãm vaâ khöng thñch húåp. Caác biïån phaáp àöíi múái triïåt àïí àûúåc aáp duång, bao göìm caã viïåc thiïët kïë laåi caác khoáa hoåc vaâ nhêën maånh vaâo giaám saát vaâ caãi thiïån liïn tuåc chêët lûúång, kïët quaã laâ nhu cêìu sinh viïn tùng cao hún vaâ thu huát thaânh cöng àûúåc rêët nhiïìu nguöìn ngên quy 2. Cuöëi cuâng, àiïìu quan troång cêìn nhêën maånh laâ nhûäng nöî lûåc cuãa caác trûúâng àaåi hoåc theo àuöíi viïåc chuyïín àöíi phaãi thûåc sûå xaác àõnh roä chiïën lûúåc cuãa mònh, dûåa trïn möåt têìm nhòn hûúáng túái tûúng lai hïët sûác saáng taåo. Vúái aãnh hûúãng ngaây caâng gia tùng cuãa viïåc xïëp haång àûúåc ghi laåi úã phêìn àêìu cuãa cuöën baáo caáo naây, caác cú súã àaâo taåo khöng nïn mùæc phaãi sûå caám döî cuãa viïåc chó têåp trung vaâo möåt söë hoaåt àöång haån chïë khöng liïn quan trûåc tiïëp àïën nhûäng chó söë cuå thïí àûúåc caác cú súã xïëp haång sûã duång vaâ khöng cêìn thiïët phaãi dêîn àïën viïåc thay àöíi têìm nhòn. Coá möåt ruãi ro, lêëy vñ duå laâ viïåc daânh quaá nhiïìu sûå quan têm àïën nhûäng nhên töë nhû chó söë nhêåp hoåc vaâ tiïìn àoáng goáp cuãa hoåc sinh, nhûäng nhên töë naây nöíi bêåt trong caác baãng xïëp haång quöëc gia laâm phûúng haåi àïën nhûäng khña caånh chuã yïëu khaác coá thïí quan troång hún theo quan àiïím vïì giaáo duåc. Baãn chêët chuã quan cuãa võ thïë àùèng cêëp thïë giúái coá nghôa laâ caác cú súã giaáo duåc seä cöë gùæng àïí giaãi quyïët nhûäng khña caånh coá thïí thêëy roä vaâ àûúåc xem xeát trong viïåc àaánh giaá danh tiïëng. Vïì mùåt naây, hoaåt àöång nghiïn cûáu, êën phêím, trñch dêîn, vaâ nhûäng giaãi thûúãng chuyïn mön chñnh àûúåc nhòn thêëy roä vaâ coá thïí ào lûúâng àûúåc trong khi chêët lûúång cuãa quaá trònh giaáo duåc thò 2 Dûåa vaâo söë liïåu cuãa caác cuöåc gùåp vaâ phoãng vêën cuãa taác giaã trong giai àoaån

71 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 59 Caách thûác chuyïín àöíi 59 Höåp 2.7 Nhûäng trúã ngaåi trong viïåc chuyïín àöíi caác trûúâng àaåi hoåc Trung Quöëc Coá nhûäng dêëu hiïåu cho thêëy caác kïë hoaåch cuãa Trung Quöëc àïí àaåt àûúåc võ thïë àùèng cêëp thïë giúái àang gùåp phaãi möåt söë trúã ngaåi. Àêìu tiïn, àoá laâ sûå quan ngaåi rùçng caác trûúâng àaåi hoåc Trung Quöëc àaä múã röång quaá nhanh choáng vúái caái giaá phaãi traã laâ duy trò chêët lûúång. Thûá hai, nïìn vùn hoáa hoåc thuêåt àoâi hoãi phaãi coá nhûäng kïët quaã nhanh choáng kòm haäm nhûäng nöî lûåc saáng taåo vaâ nghiïn cûáu daâi haån. Trong khi vùn hoáa cöng böë hay boã ài laâ rêët maånh meä úã Myä, nhûäng sûác eáp nhû vêåy thûúâng àûúåc cên bùçng vúái sûå thûâa nhêån giaá trõ cuãa saáng taåo vaâ nguyïn göëc. Thiïëu huåt nhûäng sinh viïn cao hoåc coá möåt nïìn taãng kiïën thûác sêu röång trong ngaânh khoa hoåc vaâ cöng nghïå laâ àiïím yïëu thûá ba. Nïëu khöng coá nhûäng sinh viïn àûúåc àaâo taåo töët theo hoåc nhûäng chûúng trònh àaåi hoåc, nhûäng khoa àaâo taåo vaâ nhûäng phoâng thñ nghiïåm haång nhêët seä khöng àûúåc sûã duång hïët cöng suêët. Thûá tû, khöng coá tûå do hoåc thuêåt laâ möåt vêën àïì nghiïm troång úã Trung Quöëc. Caác khoa àaâo taåo vaâ sinh viïn àûúåc khuyïën khñch àùåt ra nhûäng cêu hoãi vïì nhûäng chñnh saách cuãa chñnh phuã hoùåc tham gia vaâo nhûäng cuöåc tranh luêån vïì nhûäng vêën àïì noáng boãng theo möåt hònh thûác rêët haån chïë, nhiïìu khi khöng khuyïën khñch tû duy saáng taåo. Cuöëi cuâng, têìm nhòn cuãa Trung Quöëc vïì caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái têåp trung hêìu hïët vaâo caác nhên töë nhû tùng söë lûúång êën phêím trïn caác taåp chñ thïë giúái, nhûäng phoâng thñ nghiïåm hiïån àaåi, nhiïìu toâa nhaâ hún, nhiïìu giaáo sû hún, vaâ coá thïm nguöìn höî trúå (Mohrman 2003), chuã tõch cuãa trûúâng Àaåi hoåc Brown nhêën maånh têìm quan troång cuãa caác nhên töë khaác: (Nïìn taãng cuãa chêët lûúång trûúâng àaåi hoåc úã Myä laâ àaánh giaá ngang haâng, möåt hïå thöëng trong àoá caác tiïu chuêín àûúåc caác nhaâ laänh àaåo trong lônh vûåc àoá àùåt ra vaâ chñnh nhûäng nhaâ laänh àaåo naây laåi bõ chñnh quaá trònh naây thaách thûác vaâ xeát àoaán, Simmons tiïëp tuåc lûu yá) caác trûúâng àaåi hoåc khuyïën khñch nùng lûåc cuãa caác hoåc giaã àïí phaát triïín nhûäng cöng viïåc àêìu tiïn khöng ngay lêåp tûác hûäu ñch hay coá thïí aáp duång àûúåc. Nhûäng trûúâng àaåi hoåc vô àaåi khöng chó hûäu ñch trong chñnh thúâi àaåi cuãa mònh, maâ coân phaãi chuêín bõ cho caác thúâi àaåi trong tûúng lai. Àiïìu cho pheáp caác trûúâng àaåi hoåc vô àaåi laâm àûúåc nhûäng viïåc naây laâ sûå can thiïåp caâng ñt caâng töët cuãa nhaâ nûúác. Vai troâ cuãa nhaâ nûúác laâ cung cêëp nguöìn lûåc, nhûng cho laänh àaåo caác trûúâng àaåi hoåc coá nhiïìu quyïìn àïí quyïët àõnh tri thûác seä àûúåc phaát triïín nhû thïë naâo. Caác trûúâng àaåi hoåc coá thïí laâm töët hún bùçng viïåc têåp trung xêy dûång caác khoa, viïån nghiïn cûáu, hoùåc trûúâng hoåc àùèng cêëp thïë giúái hún laâ cöë gùæng xuêët sùæc trïn têët caã moåi mùåt. Nguöìn: Altbach 2003 khöng thïí nhòn thêëy hay ào lûúâng àûúåc. Vò vêåy khöng lêëy gò laâm ngaåc nhiïn khi thêëy coá sûå têåp trung vaâo tiïu chñ nghiïn cûáu trong caác baãn àiïìu tra vaâ úã nhûäng nöî lûåc cuãa caác cú súã nêng cao têìm quan troång cuãa cöng viïåc naây vaâ khöng coá hoùåc coá rêët ñt nöî lûåc trong viïåc ào lûúâng vaâ àaánh giaá chêët lûúång giaãng daåy hay caác hoaåt àöång giaãng daåy. Quaã thûåc, coá sûå thûâa nhêån ngêìm laâ nïëu möåt cú súã àaâo taåo coá tñnh caånh tranh cao trong viïåc tuyïín duång sinh viïn thò chêët lûúång giaáo duåc cuãa trûúâng cuäng cao maâ khöng cêìn coá sûå ào

72 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái lûúâng chêët lûúång naâo. Vò vêåy viïåc caånh tranh cuãa sinh viïn àïí nhêåp hoåc coá thïí dûåa trïn möåt danh tiïëng uy tñn phêìn lúán laâ do sûå nöíi tröåi vïì nghiïn cûáu cuãa trûúâng chûá khöng phaãi laâ do nhûäng hiïåu quaã giaáo duåc cuãa noá. Sùæp xïëp kïë hoaåch Levin, Jeong vaâ Ou (2006) Thúâi gian laâ möåt khña caånh quan troång cuäng cêìn phaãi àûa vaâo trong möåt kïë hoaåch chiïën lûúåc cuãa mong muöën trúã thaânh àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Xêy dûång möåt nïìn vùn hoáa ûu tuá khöng xaãy ra ngaây möåt ngaây hai. Sûå sùæp xïëp húåp lyá cuãa nhûäng sûå can thiïåp vaâ cên bùçng thêån troång trong caác muåc tiïu khaác nhau vïì söë lûúång laâ cêìn thiïët àïí traánh xaãy ra nhûäng khoá khùn ngaây caâng gia tùng maâ möåt söë trûúâng àaåi hoåc cuãa Trung Quöëc àaä gùåp phaãi (höåp 2.7). Àiïìu quan troång cêìn nhêën maånh laâ viïåc xêy dûång têìm nhòn vaâ lêåp kïë hoaåch chiïën lûúåc khöng phaãi laâ cöng viïåc chó laâm möåt lêìn. Trong möåt möi trûúâng caånh tranh cao, nhûäng töí chûác thaânh cöng nhêët trong caã kinh doanh lêîn giúái hoåc thuêåt laâ nhûäng töí chûác khöng ngûâng thaách thûác baãn thên mònh trong viïåc theo àuöíi nhûäng phûúng caách töët hún vaâ hiïåu quaã hún àaáp ûáng nhu cêìu cuãa khaách haâng. Vúái viïåc khöng ngûâng böí sung nguöìn vöën tri thûác, kïët quaã hoaåt àöång khöng bao giúâ laâ khöng thay àöíi úã nhûäng trûúâng àaåi hoåc töët nhêët thïë giúái. Nhûäng cú súã àaâo taåo thaânh cöng nhêët khöng haâi loâng vúái viïåc dûåa vaâo nhûäng kïët quaã àaåt àûúåc trong quaá khûá, maâ luön khao khaát trúã thaânh nhûäng trûúâng töët nhêët trïn thïë giúái. Nhûäng trûúâng naây àaä thaânh cöng trong viïåc taåo ra möåt möi trûúâng thuêån lúåi khuyïën khñch moåi ngûúâi xaác àõnh roä vaâ theo àuöíi nhûäng muåc tiïu liïn hoaân. Àêy laâ möåt trong nhûäng àùåc àiïím cuãa trûúâng àaåi hoåc kyä thuêåt Olin, öng hiïåu trûúãng cuãa trûúâng xaác àõnh roä thaách thûác cuãa viïåc khöng ngûâng caãi tiïën trong nhûäng lônh vûåc sau àêy: Saáng taåo vaâ khöng ngûâng caãi thiïån àoâi hoãi möåt söë quan àiïím vaâ nhûäng cam kïët vùn hoáa nhêët àõnh. Àêìu tiïn, cêìn coá sûå khiïm nhûúâng tuyïåt àöëi àïí nùæm bùæt àûúåc quan àiïím rùçng luön luön coá thïí caãi thiïån àûúåc, vaâ chuáng ta luön luön coá thïí hoåc hoãi tûâ nhûäng ngûúâi khaác bïn ngoaâi cöång àöìng cuãa chuáng ta. Lùæng nghe yá kiïën cuãa nhûäng ngûúâi nùçm ngoaâi giúái hoåc giaã thûúâng khöng àûúåc chêëp nhêån maånh meä trong giaáo duåc àaåi hoåc úã Myä. Hún nûäa, khöng ngûâng caãi thiïån chó coá thïí àûúåc nïëu aáp duång viïåc àaánh giaá liïn tuåc àûúåc aáp duång àïí hûúáng dêîn quaá trònh naây. Chuáng ta phaãi sùén saâng àùåt mònh vaâo quaá trònh àaánh giaá vaâ ào lûúâng, vaâ daânh thúâi gian àïí hoåc hoãi tûâ chñnh nhûäng löîi lêìm cuãa chuáng ta. Cuöëi cuâng vaâ cuäng coá thïí laâ quan troång nhêët, khöng ngûâng caãi thiïån àoâi hoãi sûå cúãi múã trong viïåc thay àöíi. Miller (2007b)

73 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 61 Caách thûác chuyïín àöíi 61 Thêåm chñ khöng chó nhûäng trûúâng àaåi hoåc nöíi tiïëng nhêët àûúåc miïîn trûâ khoãi sûå cêìn thiïët phaãi tiïën triïín vaâ thñch ûáng vúái nhûäng hoaân caãnh àang thay àöíi, nhû vñ duå vïì trûúâng àaåi hoåc Oxford àaä thêët baåi trong viïåc cöë gùæng caãi caách taâi chñnh. Trong thõ trûúâng caånh tranh ngaây caâng gia tùng hiïån nay cho giúái hoåc giaã, laänh àaåo chuã chöët úã caác trûúâng àaåi hoåc phaãi àöëi mùåt vúái sûå cêìn coá caác nguöìn lûåc phuå thïm àïí tiïëp tuåc thuï àûúåc caác nhaâ nghiïn cûáu vaâ giaáo sû nöíi tiïëng quöëc tïë. Tuy nhiïn hoå bõ haån chïë búãi nhûäng sùæp xïëp quaãn trõ töìn taåi haâng thïë kyã vaâ caác cú cêëu cêìm quyïìn àem sûå àiïìu khiïín möåt phêìn lúán nguöìn lûåc cuãa caác trûúâng àaåi hoåc cho tûâng trûúâng cao àùèng. Caác trûúâng cao àùèng khöng coá mong muöën chia seã nguöìn lûåc tûâ caác nguöìn àêìu tû truyïìn thöëng vaâ möåt phêìn lúán söë sinh viïn cao hoåc nûúác ngoaâi nhêåp hoåc àoáng hoåc phñ cao hún ba lêìn so vúái nhûäng sinh viïn trong nûúác. Möåt khña caånh cuãa caác àïì xuêët caãi caách cöë gùæng khöi phuåc sûå cên bùçng àûúåc öng John Hood, Phoá hiïåu trûúãng danh dûå cuãa trûúâng Oxford - ngûúâi àûúåc tuyïín tûâ New Zealand àûa ra vaâo nùm 2006, laâ trao nhiïìu quyïìn hún trong viïåc sûã duång nhûäng nguöìn lûåc naây cho laänh àaåo chuã chöët trong khi cuäng cho pheáp caác àöëi taác bïn ngoaâi tùng quyïìn giaám saát taâi chñnh cuãa trûúâng. Cuöåc caãi caách cuöëi cuâng àaä bõ cöång àöìng hoåc thuêåt Oxford baác boã, dêîn túái viïåc öng Hood phaãi quyïët àõnh tûâ chûác vaâo nùm 2009, laâ nùm thûá nùm cuãa nhiïåm kyâ laänh àaåo cuãa öng. Möåt söë caác cûåu hoåc sinh àaä baây toã quan ngaåi vïì nhûäng taác àöång tiïu cûåc cuãa nhûäng sùæp xïëp naây, coá thïí seä dêîn àïën tònh traång quaá taãi trong hoåc thuêåt vaâ thiïëu sûå giaám saát thñch húåp daânh cho caác sinh viïn cao hoåc (Shultziner 2008). Khña caånh quöëc tïë hoáa Möåt phûúng thûác àïí thuác àêíy viïåc chuyïín àöíi thaânh möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ viïåc sûã duång nhûäng chiïën lûúåc quöëc tïë hoáa möåt caách hiïåu quaã. Doâng chaãy vaâo cuãa nhûäng sinh viïn nûúác ngoaâi haâng àêìu coá thïí laâ cöng cuå àïí nêng cao mûác àöå hoåc thuêåt cuãa têìng lúáp sinh viïn vaâ laâm giaâu kinh nghiïåm hoåc têåp thöng qua khña caånh àa vùn hoáa. ÚÃ mùåt naây, khaã nùng àûa ra chûúng trònh àaâo taåo bùçng tiïëng nûúác ngoaâi, àùåc biïåt laâ bùçng tiïëng Anh, coá thïí laâ möåt nhên töë thu huát maånh meä. Trong 100 trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu thïë giúái theo xïëp haång SJTU, coá 11 trûúâng àïën tûâ caác nûúác khöng coá tiïëng Anh laâ ngön ngûä baãn àõa nhûng coá möåt söë chûúng trònh àaåi hoåc àûúåc giaãng daåy bùçng tiïëng Anh (Àan Maåch, Phêìn Lan, Ix-ra-en, Haâ Lan, Na Uy, Thuåy Àiïín vaâ Thuåy Syä). Nhû àaä thaão luêån tûâ phêìn trûúác, khaã nùng thu huát caác nhaâ nghiïn cûáu vaâ giaáo sû ngoaåi quöëc cuäng laâ möåt nhên töë quyïët àõnh quan troång hoùåc àùåc àiïím cuãa sûå xuêët sùæc. Caác trûúâng àaåi hoåc coá thïí cêìn àûa ra khuyïën khñch, bao göìm caã cú chïë tiïìn lûúng vaâ caác àiïìu kiïån viïåc laâm linh hoaåt, àïí tuyïín duång àûúåc nhûäng hoåc giaã haâng àêìu tûâ caác quöëc gia khaác. Nhûäng caá nhên taâi nùng naây coá

74 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Höåp 2.8 Nhûäng cöång àöìng xa xûá coá thïí àoáng goáp thïë naâo trong sûå phaát triïín cuãa quï hûúng mònh Möåt cöång àöìng xa xûá laâ möåt maång lûúái nhûäng ngûúâi cuâng àïën tûâ möåt quöëc gia vaâ sinh söëng úã nûúác ngoaâi. Möåt maång lûúái nhûäng ngûúâi xa xûá thaânh cöng àûúåc àõnh nghôa theo ba tiïu chñ: (a) caác thaânh viïn cuãa cöång àöìng xa xûá rêët taâi nùng vaâ thïí hiïån àöång cú thuác àêíy maånh meä tûâ bïn trong; (b) hoå àûúåc tham gia vaâo thûåc hiïån dûå aán úã quï hûúng vaâ nhû laâ nhûäng cêìu nöëi, chêët xuác taác, hay trung gian cho viïåc phaát triïín caác dûå aán úã quï hûúng mònh; (c) sûå hiïåu quaã, liïn tuåc vaâ phaát triïín theo thúâi gian dûåa vaâo nhûäng hoaåt àöång cuå thïí vúái nhûäng kïët quaã coá thïí ào lûúâng àûúåc. Trong hêìu hïët caác trûúâng húåp maång lûúái cöång àöìng ngûúâi xa xûá vaâ ngûúâi nûúác ngoaâi nöíi bêåt lïn möåt caách tûå phaát. Tuy nhiïn, nhûäng sûå can thiïåp cuãa chñnh phuã coá thïí giuáp xêy dûång hay cú cêëu nhûäng saáng kiïën nhû vêåy. Àiïìu kiïån àêìu tiïn àoâi hoãi nhûäng quöëc gia têån duång lúåi thïë cuãa nhûäng taâi nùng ngoaåi quöëc laâ thûâa nhêån viïåc naây nhû möåt cú höåi àïí xêy dûång möåt nïìn kinh tïë kinh thûác. Möåt mùåt, caác chiïën lûúåc àïí thuác àêíy nhûäng cöång àöìng xa xûá khaác nhau tuây theo àiïìu kiïån cuãa tûâng quöëc gia vaâ mùåt khaác laâ tuây thuöåc vaâo àùåc tñnh cuãa caác cöång àöìng naây. Tuy nhiïn, möåt yïëu töë chung vaâ quan troång àïí sûã duång taâi nùng ngûúâi nûúác ngoaâi hiïåu quaã laâ sûå töìn taåi cuãa caác cú súã àaâo taåo vûäng maånh. Möåt minh hoåa tuyïåt vúâi cuãa möåt maång lûúái tòm kiïëm cöång àöìng xa xûá hiïåu quaã laâ GlobalScot, möåt maång lûúái nhûäng ngûúâi Xcöët-len coá nhiïìu quyïìn lûåc tûâ khùæp thïë giúái, hoå sûã duång chuyïn mön vaâ aãnh hûúãng cuãa mònh nhû nhûäng ùng-ten, cêìu nöëi, vaâ nhûäng khúãi nguöìn taåo ra caác dûå aán úã Xcöët-len. Àûúåc khúãi àöång vaâo nùm 2002, maång lûúái naây àaä chûáng minh sûå thu huát vaâ àùåc biïåt hiïåu quaã vúái 850 doanh nhên coá aãnh hûúãng tham gia vaâo nùm 2005, vaâ vò vêåy àoáng goáp cho chiïën lûúåc phaát triïín kinh tïë cuãa Xcöët-len. ChileGlobal, Maång lûúái nhûäng taâi nùng úã nûúác ngoaâi cuãa Mï-hi-cö, vaâ dûå aán Nam chêu Phi toaân cêìu àaä àûúåc truyïìn caãm hûáng tûâ hònh mêîu GlobalScot vaâ hiïån àang aáp duång hònh mêîu naây vaâo nhûäng hoaân caãnh, àùåc àiïím riïng cuãa mònh. Nhûäng cöång àöìng xa xûá coá thïí àûúåc so saánh vúái caác maång lûúái cûåu sinh viïn vaâ hoåc hoãi tûâ hoå. Coá möåt cú höåi tuyïåt vúâi cho caác cú súã àaâo taåo tham gia vaâo möåt quaá trònh maång lûúái cöång àöìng xa xûá. Caác trûúâng àaåi hoåc àaä coá möåt lúåi thïë so saánh coá uy lûåc lúán àïí theo àuöíi nhûäng chi höåi àùåc biïåt, xaác àõnh nhûäng laänh àaåo úã nûúác ngoaâi, vaâ dêìn dêìn xêy dûång möåt maång lûúái tòm kiïëm. Àêy laâ viïåc maâ caác cöång àöìng xa xûá thaânh cöng thûúâng bùæt àêìu. Nguöìn: Kuznetsov thïí giuáp nêng cêëp caác khoa àaâo taåo hiïån nay hoùåc xêy dûång caác chûúng trònh àaâo taåo àaåi hoåc vaâ caác trung têm nghiïn cûáu trong caác lônh vûåc múái coá lúåi thïë so saánh. Vñ duå úã vûúng quöëc Anh, 27% trong töíng söë hoåc giaã àûúåc tuyïín duång nùm 2005/06 coá quöëc tõch nûúác ngoaâi (Caác trûúâng àaåi hoåc Anh nùm 2007).

75 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 63 Caách thûác chuyïín àöíi 63 Trong nhûäng trûúâng húåp khoá thu huát nhûäng hoåc giaã theo húåp àöìng toaân thúâi gian, trûúâng àaåi hoåc coá thïí bùæt àêìu thu huát caác hoåc giaã nûúác ngoaâi haâng àêìu theo húåp àöìng taåm thúâi. Àïí thuác àêíy sûå àoáng goáp cuãa caác hoåc giaã nûúác ngoaâi, möåt söë caác trûúâng àaåi hoåc mong muöën àaåt àûúåc àùèng cêëp thïë giúái àaä xêy dûång nhûäng möëi quan hïå àöëi taác thaânh cöng vúái nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu úã caác nûúác cöng nghiïåp. Àêy laâ trûúâng húåp cuãa Trûúâng cöng nghïå ÊËn àöå trong nhûäng nùm àêìu trûúâng múái thaânh lêåp (xem höåp 2.4). Gêìn àêy hún, möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái múái nöíi lïn, trûúâng Àaåi hoåc Quöëc gia Singapore, àaä dûåa rêët nhiïìu vaâo viïåc húåp taác chiïën lûúåc vúái trûúâng Àaåi hoåc quöëc gia UÁc, trûúâng Àaåi hoåc Duke, trûúâng Àaåi hoåc Cöng nghïå Eindhoven úã Haâ Lan, trûúâng Àaåi hoåc Harvard, trûúâng Àaåi hoåc Johns Hopkins, MIT vaâ trûúâng Àaåi hoåc Thanh Hoa úã Trung Quöëc, àûúåc biïët àïën nhiïìu hún vúái tû caách laâ nhûäng cú súã àaâo taåo àöëi taác. Nhûäng möëi quan hïå àöëi taác naây khöng phaãi luön luön hoaåt àöång suön seã, vñ duå nhû trûúâng húåp cùæt àûát quan hïå gêìn àêy vúái trûúâng Àaåi hoåc Johns Hopkins úã Singapore do sûå khöng haâi loâng vúái chêët lûúång cuãa ngaânh hoåc vaâ kïët quaã cuãa caác chûúng trònh àöëi taác nûúác ngoaâi vaåch ra (Normile 2006). Thu huát nhûäng hoåc giaã haâng àêìu tûâ cöång àöìng ngûúâi xa xûá úã nûúác ngoaâi laâ möåt chiïën lûúåc quöëc tïë khaác maâ möåt vaâi trûúâng àaåi hoåc úã ÊËn àöå vaâ Trung Quöëc àaä tiïën haânh thaânh cöng (Brown 2007). Vñ duå trûúâng Àaåi hoåc Bùæc Kinh àaä tuyïín duång haâng trùm hoåc giaã laâ Hoa Kiïìu. Laâ möåt phêìn cuãa chiïën lûúåc nhên sûå, trûúâng àaä giaám saát chùåt cheä nhûäng hoåc giaã Hoa Kiïìu gioãi vaâ taåo nhûäng àiïìu kiïån thuêån lúåi cho hoå trúã vïì. Mï-hi-cö, Xcöët-len vaâ Nam Phi cuäng àaä bùæt àêìu thûåc hiïån nhûäng chiïën lûúåc thuá võ àïí khai thaác sûå àoáng goáp cuãa nhûäng cöng dên taâi nùng söëng úã nûúác ngoaâi (xem höåp 2.8). Cuäng liïn quan àïën khña caånh quöëc tïë hoáa, àïí caãi thiïån danh tiïëng quöëc tïë cuãa cú súã àaâo taåo, caác nhaâ nghiïn cûáu quöëc gia coá kyä nùng ngön ngûä àaä êën haânh caác nghiïn cûáu bùçng tiïëng Anh. Möåt phûúng thûác maâ caác cú súã àaâo taåo vaâ caác hoåc giaã nêng cao danh tiïëng cuãa mònh laâ thöng qua sûå hiïån diïån trong caác êën phêím khoa hoåc. Do danh muåc trñch dêîn biïn soaån nhûäng dûä liïåu chñnh tûâ caác taåp chñ àûúåc êën haânh bùçng tiïëng Anh, cú súã maâ caác hoåc giaã coá thïí phöí biïën nhûäng kïët quaã nghiïn cûáu bùçng tiïëng Anh trúã thaânh möåt nhên töë trong viïåc cuãng cöë danh tiïëng cuãa caác cú súã àaâo taåo. Khöng cêìn phaãi noái gò thïm, nhûäng cú súã àaâo taåo coá thïí hoaåt àöång bùçng tiïëng Anh gêìn nhû chùæc chùæn àaåt àûúåc nhiïìu thaânh cöng nhû vêåy hún. Trong möåt vaâi trûúâng húåp, caác trûúâng àaåi hoåc àaä thêëy hûäu ñch trong viïåc tuyïín duång caác giaáo sû nûúác ngoaâi àïí laänh àaåo caác cú súã àaâo taåo trong quaá trònh chuyïín àöíi dûå kiïën. UÁc, Haân Quöëc, vaâ vûúng quöëc Anh laâ nhûäng vñ duå vïì caác quöëc gia àaä tiïën haânh nhûäng cöng viïåc naây trong nhûäng nùm gêìn àêy. Dô nhiïn, hûúáng tiïëp cêån naây khöng phaãi luön luön àûúåc àoán nhêån. Àûa möåt

76 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Höåp 2.9 Khi caác trûúâng töët nhêët caånh tranh vò sinh viïn: sûå vûún lïn cuãa Trung Quöëc Coá rêët nhiïìu sûå thuác àêíy vùn hoáa àaä thu huát sinh viïn Trung Quöëc túái Myä, vûúng quöëc Anh vaâ nhûäng hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc nöíi tiïëng thïë giúái khaác. Nhûng àiïìu ñt thu huát sûå quan têm cuãa moåi ngûúâi laâ sûå phaát triïín cuãa hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc cuãa Trung Quöëc àaä trúã thaânh möåt hïå thöëng thaách thûác uy thïë cuãa caác cú súã àaâo taåo phûúng Têy àêìy quyïìn lûåc tûâ lêu àúâi. Sûå vûún lïn trong chêët lûúång nöåi àõa naây àaä taåo ra sûå caånh tranh quöëc tïë àïí thu huát nhûäng sinh viïn taâi nùng nhêët khoãi caác khu hoåc xaá xa xöi khaác. Mong muöën àïí nuöi dûúäng nhûäng thïë hïå sinh viïn trong lônh vûåc múái naây, nhûäng caán böå tuyïín duång tûâ caác trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu cuãa Myä àang luâng suåc khùæp Trung Quöëc àïí tuyïín duång nhûäng hoåc sinh trung hoåc haâng àêìu, nhûäng hoåc sinh coá thïí boã qua caác trûúâng àaåi hoåc naây vò khöng thïí tiïëp cêån vaâ khöng thïí chi traã àûúåc. Trong thaáng cuöëi cuâng cuãa àúåt vêån àöång diïîn ra trong kyâ thi, àaåi diïån cuãa caác trûúâng Harvard, Brown, vaâ Stanford àaä quaãng baá àaâo taåo khoa hoåc xaä höåi, caác cú höåi nghiïn cûáu, vaâ cuöåc söëng kyá tuác xaá úã Myä cho sinh viïn vaâ cha meå cuãa hoå, thêåm chñ laâ coá hûáa heån nhûäng chu cêëp nhûäng hoåc böíng toaân phêìn. Khöng coá haån ngaåch, haån chïë naâo vïì söë sinh viïn Trung Quöëc maâ chuáng töi coá thïí tuyïín nhêån vaâo hoåc, Fitzsimmons noái chuyïån vúái möåt nhoám khoaãng 300 sinh viïn trong möåt phoâng hoåp àûáng àêìy ngûúâi trong möåt lêìn túái thùm trûúâng Trung hoåc söë 4 cuãa Bùæc Kinh. Chuáng töi biïët laâ coá rêët nhiïìu sinh viïn Trung Quöëc töët nhûng hiïån khöng xin ài hoåc nûúác ngoaâi. Chuáng töi mong muöën hoå seä ghi danh àïí coá taåo ra nhiïìu sûå caånh tranh. Thöng àiïåp naây laâm chûng hûãng nhûäng sinh viïn Myä àaä phaãi khoá nhoåc àïí àaåt àûúåc möåt chöî hoåc àêìy theâm muöën trong chûúng trònh àaåi hoåc nùm thûá nhêët úã trûúâng Harvard coá sinh viïn vaâ gêy sûå tranh caäi giûäa möåt söë caác nhaâ giaáo. Nhûng Fitzsimmons vaâ nhûäng ngûúâi khaác laåi noái rùçng hoå àaä trúã nïn quen hún vúái yá tûúãng: «Nhûäng àún xin hoåc bùæt nguöìn tûâ Trung Quöëc àaä buâng nöí trong nhûäng nùm gêìn àêy do quöëc gia naây múã cûãa ra thïë giúái, vaâ con söë àún xin hoåc seä chó tùng lïn maâ thöi. Nguöìn: Jan ngûúâi ngoaåi quöëc vaâo laänh àaåo möåt trûúâng àaåi hoåc danh tiïëng coá thïí laâm töín thûúng nhûäng vêën àïì nhêåy caãm trong nûúác, vaâ chó möåt vaâi quöëc gia àaä thïí hiïån yá àõnh tiïën haânh tòm kiïëm tuyïín duång quöëc tïë cho nhûäng võ trñ quaãn lyá àaåi hoåc cao nhêët. Tuy nhiïn, àêy chó laâ möåt caách thûác caác cú súã àaâo taåo coá thïí thaách thûác chñnh mònh trong viïåc suy nghô taáo baåo vaâ nùæm lêëy sûå thay àöíi caách nghô trong cöng taác quaãn lyá. Cuäng nïn nhúá rùçng nhûäng cú súã àaâo taåo naâo àûúåc coi laâ àùèng cêëp thïë giúái nhêët cuäng àang suy nghô taáo baåo vaâ àang khöng ngûâng tòm kiïëm caác phûúng thûác àïí duy trò nhûäng vñ trñ haâng àêìu cuãa mònh. Vò sinh viïn tòm kiïëm sûå xuêët sùæc úã giaáo duåc àaåi hoåc maâ khöng tñnh àïën biïn giúái quöëc gia, nïn caác trûúâng

77 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 65 Caách thûác chuyïín àöíi 65 àaåi hoåc töët nhêët trïn thïë giúái cuäng phaãi thay àöíi caách thûác hoå seä caånh tranh thïë naâo àïí thu huát sinh viïn túái caác khu hoåc xaá cuãa mònh (höåp 2.9). Thu huát nhûäng sinh viïn, hoåc giaã, vaâ caác àöëi taác nghiïn cûáu - tûâ bêët kyâ núi naâo coá thïí tòm thêëy hoå àaä trúã thaânh möåt caách laâm cuãa caác cú súã àaâo taåo töët nhêët thïë giúái. Do àûúâng biïn giúái giûäa caác nûúác trúã nïn mïìm moãng hún, sûå caånh tranh àïí tòm àûúåc ngûúâi taâi nhêët àaä trúã nïn cùng thùèng hún. Trong trûúâng húåp caác trûúâng àaåi hoåc coá xu hûúáng khoa hoåc vaâ cöng nghïå, khaã nùng àïí thu huát nhûäng húåp àöìng nghiïn cûáu tûâ caác cöng ty nûúác ngoaâi vaâ caác têåp àoaân àa quöëc gia laâ möåt thûúác ào töët vïì võ trñ khoa hoåc cuãa caác trûúâng àaåi hoåc àang nöíi lïn. Trong nhûäng nùm gêìn àêy, chó möåt vaâi trûúâng àaåi hoåc Trung Quöëc vaâ ÊËn àöå àaä nhêån àûúåc nhûäng húåp àöìng nghiïn cûáu quan troång tûâ caác cöng ty Bùæc Myä vaâ chêu Êu, àöi luác vûúåt qua caã nhûäng trûúâng àaåi hoåc nùçm úã chñnh töí quöëc cuãa caác cöng ty naây (Yusuf vaâ Nabeshima 2007). Baãng liïåt kï toám tùæt Nhûäng cêu hoãi quan troång sau àêy cêìn àûúåc traã lúâi àïí hûúáng dêîn cho cuöåc tòm kiïëm thaânh lêåp caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái: ÚÃ cêëp quöëc gia Taåi sao nûúác àoá laåi cêìn coá möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái? Nhûäng lúåi ñch kinh tïë vaâ giaá trõ gia tùng maâ hoå mong muöën laâ gò khi thaânh lêåp möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái so vúái giaá trõ cuãa caác trûúâng hiïån taåi? Têìm nhòn cuãa trûúâng àaåi hoåc naây laâ gò? Trûúâng coá nhûäng àiïím gò thñch húåp? Caác chi phñ àêìu tû vaâ chi phñ hoaåt àöång haâng nùm cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái laâ bao nhiïu? Möåt nguöìn àêìu tû tû nhên mong muöën vaâ coá thïí àêìu tû cho bao nhiïu trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái? Coá thïí aáp duång chiïën lûúåc gò töët nhêët cho tûâng hoaân caãnh quöëc gia: nêng cêëp cú súã àaâo taåo hiïån coá, saáp nhêåp caác cú súã àaâo taåo hiïån coá, hay thaânh lêåp nhûäng cú súã múái? Nïëu lûåa choån hûúáng tiïëp cêån söë möåt hay söë hai thò quaá trònh lûåa choån nhûäng cú súã àaâo taåo hiïån coá seä laâ gò? Möëi quan hïå vaâ sûå kïët húåp giûäa caác cú súã àaâo taåo múái vaâ caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc hiïån coá laâ gò? Quaá trònh chuyïín àöíi seä àûúåc taâi trúå vöën nhû thïë naâo? Nhûäng phêìn naâo seä do ngên saách nhaâ nûúác chi? Nhûäng phêìn naâo seä do khu vûåc tû nhên taâi trúå? Caác saáng kiïën àïí ã cuå thïí hoáa viïåc naây seä nhû thïë naâo (vñ duå cêëp àêët vaâ miïîn thuïë). Cêìn aáp duång nhûäng sùæp xïëp quaãn trõ àïí thuác àêíy viïåc chuyïín àöíi naây vaâ höî 65

78 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái trúå nhûäng thöng lïå quaãn trõ thñch húåp? Mûác àöå tûå chuã vaâ caác hònh thûác chõu traách nhiïåm àûúåc aáp duång ra sao cho phuâ húåp? Chñnh phuã seä àoáng vai troâ gò trong quaá trònh naây? ÚÃ cêëp àöå thïí chïë Cú súã àaâo taåo coá thïí xêy dûång àöåi nguä laänh àaåo töët nhêët nhû thïë naâo? Thöng àiïåp vïì têìm nhòn vaâ sûá mïånh cuãa trûúâng laâ gò, vaâ nhûäng muåc tiïu cuå thïí gò trûúâng àaåi hoåc àang mong muöën àaåt àûúåc? Nhûäng lônh vûåc thñch húåp gò trûúâng mong muöën àaåt àûúåc sûå xuêët sùæc trong viïåc giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu? Nhoám sinh viïn muåc tiïu trûúâng muöën thu huát laâ ai? Trûúâng coá nïn àûúåc thaânh lêåp thöng qua möëi quan hïå àöëi taác vúái möåt cú súã àaâo taåo nûúác ngoaâi hay khöng? Nïn tòm kiïëm loaåi quan hïå àöëi taác naâo? Nhûäng muåc tiïu quöëc tïë hoáa maâ trûúâng àoá cêìn àaåt àûúåc laâ gò (liïn quan àïën chuyïn ngaânh hoåc, sinh viïn, chûúng trònh àaâo taåo ) Chi phñ cho sûå nhaãy voåt vïì chêët lûúång àïì xuêët ra laâ khoaãng bao nhiïu, vaâ seä àûúåc taâi trúå nhû thïë naâo? Ào lûúâng sûå thaânh cöng nhû thïë naâo? Nhûäng hïå thöëng giaám saát, caác chó söë àêìu ra vaâ cú chïë chõu traách nhiïåm gò seä àûúåc sûã duång?

79 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 67 CHÛÚNG 3 Hïå quaã àöëi vúái Ngên haâng Thïë giúái Trong lônh vûåc giaáo duåc àaåi hoåc, húåp taác cuãa Ngên haâng Thïë giúái vúái chñnh phuã caác nûúác àang phaát triïín vaâ àang trong giai àoaån chuyïín àöíi àaä têåp trung chñnh vaâo caác caãi caách vaâ vêën àïì mang tñnh hïå thöëng. Höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái kïët húåp caã tû vêën chñnh saách, cöng taác nghiïn cûáu phên tñch, caác hoaåt àöång xêy dûång nùng lûåc vaâ höî trúå taâi chñnh thöng qua caác khoaãn vay vaâ tñn duång nhùçm taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi vaâ gùæn vúái viïåc thiïët kïë vaâ triïín khai thûåc hiïån nhûäng caãi caách giaáo duåc àaåi hoåc quy mö lúán. Trong nhûäng nùm gêìn àêy, ngaây caâng coá nhiïìu quöëc gia àaä yïu cêìu Ngên haâng Thïë giúái giuáp hoå xaác àõnh nhûäng vûúáng mùæc chñnh ngùn caãn nhûäng trûúâng àaåi hoåc cuãa hoå trúã thaânh caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái vaåch ra muåc tiïu naây. Àïí àaáp ûáng àûúåc nhûäng yïu cêìu naây, Ngên haâng Thïë giúái thêëy mònh cêìn phaãi cên nhùæc viïåc laâm thïë naâo àïí löìng gheáp höî trúå cho tûâng cú súã àaâo taåo riïng biïåt vúái nhûäng troång têm truyïìn thöëng laâ saáng taåo vaâ caãi caách trong toaân böå hïå thöëng. Cho àïën nay kinh nghiïåm àaä cho thêëy muåc tiïu naây coá thïí àaåt àûúåc thöng qua ba loaåi hònh can thiïåp böí sung coá thïí kïët húåp laâ saáng taåo tuây theo hoaân caãnh cuãa caác quöëc gia khaác nhau: Höî trúå kyä thuêåt vaâ hûúáng dêîn àïí giuáp caác nûúác (a) xaác àõnh nhûäng lûåa choån coá thïí aáp duång vaâ coá khaã nùng àaáp ûáng vïì taâi chñnh; (b) quyïët àõnh söë nhûäng trûúâng àaåi hoåc àónh cao maâ quöëc gia cêìn vaâ coá thïí cung cêëp vöën möåt caách thñch húåp, dûåa vaâo nhûäng phên tñch hûúáng dêîn vïì nhûäng haån chïë taâi 67

80 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái chñnh hiïån nay vaâ dûå àoaán tûúng lai; (c) trong tûâng trûúâng húåp xaác àõnh sûá mïånh cuå thïí vaâ phuâ húåp cuãa tûâng cú súã àaâo taåo; vaâ (d) xaác àõnh möëi liïn hïå vúái phêìn coân laåi cuãa hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc àïí traánh sûå mêët cên bùçng trong phên böí nguöìn lûåc. Thuác àêíy vaâ möi giúái giuáp caác cú súã àaâo taåo xuêët sùæc múái thaânh lêåp àûúåc coå xaát vúái kinh nghiïåm quöëc tïë phuâ húåp thöng qua caác cuöåc höåi thaão vaâ caác chuyïën tham quan hoåc têåp. Cöng viïåc naây bao göìm viïåc liïn kïët vúái caác cú súã àaâo taåo àöëi taác nûúác ngoaâi coá thïí cung cêëp höî trúå xêy dûång nùng lûåc trong nhûäng nùm àêìu tiïn múái thaânh lêåp trûúâng hoùåc trong thúâi kyâ chuyïín àöíi cuãa cú súã àaâo taåo mong muöën trúã thaânh àùèng cêëp thïë giúái. Ngên haâng Thïë giúái cuäng coá thïí töí chûác caác cuöåc thaão luêån chñnh saách giûäa caác bïn liïn quan vaâ caác àöëi taác khaác nhau cuâng thöëng nhêët vïì têìm nhòn chiïën lûúåc vaâ huy àöång sûå höî trúå cho cú súã àaâo taåo múái. Höî trúå taâi chñnh cho caác nghiïn cûáu trûúác khi àêìu tû cho viïåc thiïët kïë dûå aán vaâ chi phñ àêìu tû cho viïåc thaânh lêåp caác cú súã àaâo taåo nhû àaä dûå kiïën. ÚÃ caác quöëc gia àaä xêy dûång àûúåc möåt möi trûúâng lêåp phaáp tñch cûåc vaâ khuön khöí khuyïën khñch àïí thuác àêíy sûå phaát triïín cuãa giaáo duåc àaåi hoåc tû nhên, caác nguöìn vöën vay vaâ baão laänh cuãa Töí chûác taâi chñnh quöëc tïë (IFC) coá thïí àûúåc sûã duång àïí böí sung hay thay thïë höî trúå taâi chñnh cuãa Ngên haâng Thïë giúái nïëu trûúâng hay caác trûúâng àaåi hoåc muåc tiïu àûúåc xêy dûång hay chuyïín àöíi theo hûúáng quan hïå àöëi taác giûäa nhaâ nûúác vaâ tû nhên. Dô nhiïn àiïìu quan troång laâ phaãi xem xeát sao cho nhûäng phûúng aán lûåa choån naây phuâ húåp vúái hoaân caãnh cuå thïí cuãa tûâng quöëc gia. Nhûäng quöëc gia coá thu nhêåp trung bònh khaá trúã lïn coá thïí khöng cêìn túái caác khoaãn vay trïn, nhûng chùæc chùæn vêîn cêìn sûå tû vêën cuãa Ngên haâng Thïë giúái do cú quan naây coá lúåi thïë so saánh laâ möåt töí chûác kïët nöëi tri thûác vaâ möåt quan saát viïn coá caác kinh nghiïåm quöëc tïë. Nhûäng cöng viïåc tû vêën naây coá thïí àûúåc cung cêëp dûåa trïn cú súã thu phñ dõch vuå. Caác nûúác thu nhêåp trung bònh coá thïí coá quan têm àïën viïåc nhêån àûúåc nhûäng höî trúå kyä thuêåt vaâ taâi chñnh. Dûåa vaâo kinh nghiïåm cuãa Ngên haâng Thïë giúái vúái caác Quyä saáng taåo úã möåt söë lúán caác quöëc gia (Saint 2006), sûã duång möåt hûúáng tiïëp cêån caånh tranh àûúåc lêåp kïë hoaåch trûúác àïí àaãm baão caác nguöìn taâi trúå seä roát vaâo caác cú súã àaâo taåo naây, giuáp hònh thaânh nhûäng têìm nhòn chiïën lûúåc saáng taåo nhêët vaâ xêy dûång caác kïë hoaåch thûåc hiïån àûúåc tñnh toaán chi tiïëtä. Caác quöëc gia thu nhêåp thêëp, àùåc biïåt laâ nhûäng quöëc gia nhoã (coá ñt hún 5 triïåu dên), àûúng àêìu vúái möåt loaåt caác thaách thûác coá möåt khöng hai trong nhûäng nöî lûåc àïí thaânh lêåp möåt cú súã àaâo taåo haâng àêìu coá thïí giaãi quyïët nhûäng yïu cêìu kyä nùng nhên lûåc quan troång vaâ nhûäng nhu cêìu nghiïn cûáu tiïn tiïën. Hoå khoá coá thïí sùæp àùåt nhûäng nguöìn lûåc cêìn thiïët àuã àïí thiïët lêåp vaâ duy trò möåt

81 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 69 Hïå quaã àöëi vúái Ngên haâng Thïë giúái 69 Baãng 3.1 Loaåi hònh höî trúå cuãa Ngên haâng Thïë giúái cho caác nhoám nûúác khaác nhau Loaåi höî trúå Quöëc gia thu nhêåp Quöëc gia thu Quöëc gia thu nhêåp Quöëc gia thu nhêåp trung bònh cao nhêåp trung bònh thêëp (nûúác lúán) thêëp (nûúác nhoã) Höî trúå kyä thuêåt Coá Coá Coá Coá Trúå giuáp/kïët nöëi Coá Coá Coá Coá Höî trúå taâi chñnh Khöng Coá Coá Coá (trïn cú súã caånh tranh) (theo khu vûåc) Nguöìn: Jamil Salmi viïët. cú súã àaâo taåo chi phñ cao vaâ coá möåt söë lûúång haån chïë caác ngaânh nghïì àaâo taåo chêët lûúång àïí cung cêëp caác chûúng trònh àaâo taåo vaâ tiïën haânh nghiïn cûáu úã möåt mûác àöå caånh tranh quöëc tïë. Trong nhûäng trûúâng húåp naây, phaát triïín möåt cú súã àaâo taåo khu vûåc coá thïí laâ thñch húåp hún àïí giaãm chi phñ vaâ huy àöång caác nguöìn taâi chñnh vaâ nhên lûåc theo hûúáng tiïët kiïåm chi phñ hún. Vò muåc àñch xêy dûång nùng lûåc, nhaâ taâi trúå höî trúå viïåc xêy dûång vaâ cuãng cöë nhûäng chûúng trònh nhû vêåy khöng nïn bõ haån chïë chó vò phñ töín àêìu tû ban àêìu nhûng phaãi bao göìm caã taâi trúå (trïn cú súã giaãm ài) àïí töìn taåi lêu daâi vaâ caác khuyïën khñch àïí thu huát vaâ nùæm giûä nhûäng chuyïn gia coá nùng lûåc. Baãng 3.1 toám tùæt caác hònh thûác höî trúå khaác nhau coá thïí giuáp caác quöëc gia thuöåc caác nhoám nûúác khaác nhau khi caác quöëc gia naây chuyïín àöíi caác trûúâng àaåi hoåc cuãa mònh thaânh nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái hay thaânh lêåp caác cú súã àaâo taåo múái nöíi tiïëng tûâ ban àêìu.

82 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 71 Kïët luêån Töët laâ keã thuâ cuãa tuyïåt vúâi Jim Collins Caác trûúâng àaåi hoåc àûúåc xïëp haång cao nhêët laâ nhûäng trûúâng àaåi hoåc àaä coá àoáng goáp quan troång cho sûå tiïën böå cuãa tri thûác thöng qua nghiïn cûáu, giaãng daåy vúái giaáo trònh vaâ phûúng phaáp sû phaåm saáng taåo nhêët trong nhûäng möi trûúâng thuêån lúåi nhêët, coi cöng taác nghiïn cûáu laâ möåt cêëu thaânh cuãa chûúng trònh giaãng daåy sinh viïn àaåi hoåc, vaâ àaâo taåo nïn nhûäng sinh viïn xuêët sùæc caã trong quaá trònh hoåc têåp caånh tranh vaâ (quan troång hún) sau khi àaä töët nghiïåp. Nhûäng thaânh quaã àaåt àûúåc cuå thïí naây vaâ danh tiïëng quöëc tïë gùæn vúái nhûäng thaânh tûåu bïìn vûäng laâm cho caác cú súã àaâo taåo naây àaåt àùèng cêëp thïë giúái. Khöng coá möåt cöng thûác chung hoùåc caách thûác kyâ diïåu naâo àïí taåo ra trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái. Hoaân caãnh quöëc gia vaâ mö hònh thïí chïë cuãa caác trûúâng khaác xa nhau. Vò vêåy, tûâng quöëc gia phaãi lûåa choån tûâ nhûäng con àûúâng ài khaác nhau möåt chiïën lûúåc phuâ húåp vúái nhûäng thïë maånh vaâ nguöìn lûåc cuãa mònh. Kinh nghiïåm quöëc tïë cho thêëy nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái thûúâng coá nhûäng àiïím chung nhû laâ núi têåp trung rêët nhiïìu nhên taâi àa daång vïì nguöìn lûåc, vaâ coá sûå sùæp xïëp quaãn trõ linh hoaåt - vaâ nhûäng hûúáng tiïëp cêån thaânh cöng theo con àûúâng àaä choån, tûâ viïåc nêng cêëp hoùåc saáp nhêåp caác cú súã hiïån coá àïën viïåc thaânh lêåp caác cú súã àaâo taåo múái. Khöng tñnh àïën cam kïët hay nùng lûåc thïí chïë àïí nêng cêëp, xêy dûång möåt trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái khöng thïí tiïën haânh trong möåt àïm. Khöng 71

83 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái quan troång laâ bao nhiïu tiïìn àûúåc roát vaâo, nhûäng nöî lûåc naây cuäng khöng thïí mang laåi caác kïët quaã ngay lêåp tûác. Àaåt àûúåc muåc tiïu taåo ra möåt nïìn vùn hoáa tiïn tiïën xuêët sùæc vaâ kïët quaã chêët lûúång cao coá thïí mêët nhiïìu nùm vaâ àoâi hoãi cam kïët bïìn vûäng cuãa toaân böå caác bïn liïn quan cuãa cú súã àaâo taåo, caã nöåi böå lêîn bïn ngoaâi. Hún nûäa, viïåc chuyïín àöíi hïå thöëng àaåi hoåc cuäng khöng thïí diïîn ra möåt caách àún leã. Möåt têìm nhòn daâi haån cho viïåc xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái - vaâ viïåc triïín khai thûåc hiïån têìm nhòn àoá - nïn àûúåc löìng gheáp chùåt cheä vúái (a) chiïën lûúåc phaát triïín xaä höåi vaâ kinh tïë töíng thïí cuãa quöëc gia, (b) nhûäng thay àöíi hiïån àang diïîn ra vaâ nhûäng caãi caách àûúåc àùåt kïë hoaåch úã nhûäng cêëp thêëp hún cuãa hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc, vaâ (c) caác kïë hoaåch phaát triïín caác loaåi hònh cú súã giaáo duåc àaåi hoåc khaác àïí xêy dûång möåt hïå thöëng caác cú súã löìng gheáp haâi hoâa giûäa viïåc daåy hoåc, nghiïn cûáu vaâ phaát triïín theo hûúáng àêìu tû vaâ têåp trung cöng nghïå. Àiïìu quan troång cêìn lûu yá laâ mùåc duâ caác cú súã àaâo taåo àùèng cêëp thïë giúái thûúâng àûúåc àùåt ngang têìm vúái nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu haâng àêìu, cuäng coá caác cú súã àaâo taåo giaáo duåc àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái khöng coá muåc tiïu nghiïn cûáu hay hoaåt àöång nhû nhûäng trûúâng àaåi hoåc theo àuáng nghôa cuãa tûâ naây. Vñ duå, trûúâng àaåi hoåc Múã vûúng quöëc Anh àûúåc thûâa nhêån laâ möåt cú súã àaâo taåo tûâ xa haâng àêìu trïn thïë giúái, tuy nhiïn noá khöng nùçm trong caác baãng xïëp haång quöëc tïë. Cao àùèng Conestoga úã Ön-ta-riö, Canada àûúåc xïëp laâ trûúâng cao àùèng töët nhêët Canada, vaâ úã Àûác, trûúâng Fachhochschulen cuãa vuâng Mannheim vaâ Bremen coá danh tiïëng tuyïåt vúâi. ÚÃ Myä, nhûäng trûúâng cao àùèng cöång àöìng múái àûúåc xïëp haång dûåa trïn chêët lûúång giaãng daåy vaâ hoåc têåp, àaä cho thêëy rùçng ñt nhêët thò trûúâng cao àùèng cöång àöìng haâng àêìu cuäng àaä laâm töët hún caác trûúâng àaåi hoåc coá chûúng trònh giaãng daåy böën nùm töët nhêët úã quöëc gia naây. Hai quöëc gia chêu Êu àaä àaåt àûúåc tiïën böå lúán nhû nhûäng nïìn kinh tïë tri thûác múái nöíi laâ Phêìn Lan vaâ Ai-rú-len khöng coá trûúâng àaåi hoåc naâo nùçm trong töëp 50 trûúâng töët nhêët thïë giúái, nhûng hoå coá nhûäng cú súã àaâo taåo têåp trung vaâo cöng nghïå tuyïåt vúâi. Xïëp haång quöëc tïë roä raâng laâ ûu aái nhûäng trûúâng àaåi hoåc coá chûúng trònh nghiïn cûáu lúán vaâ chuyïn sêu àaä gaåt ra ngoaâi lïì nhûäng cú súã àaâo taåo haång nhêët chuã yïëu chó àaâo taåo caác sinh viïn àaåi hoåc. Nhûäng trûúâng khoa hoåc xaä höåi nhû trûúâng Wellesley, Carleton, Williams vaâ Pomona têët caã àïìu àûúåc coi laâ nhûäng cú súã giaãng daåy àaåi hoåc töët nhêët úã Myä. Khi caác quöëc gia tiïën haânh nhiïåm vuå thaânh lêåp nhûäng trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái, hoå cuäng cêìn phaãi taåo ra nhûäng cú súã àaâo taåo thay thïë tuyïåt vúâi ngoaâi nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu àïí thoãa maän nhûäng nhu cêìu giaáo duåc vaâ àaâo taåo khaác nhau maâ hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc àûúåc tröng chúâ laâ seä phuåc vuå àûúåc nhûäng nhu cêìu naây. Tranh caäi ngaây caâng tùng vïì viïåc ào lûúâng caác kïët

84 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 73 Kïët luêån 73 quaã hoåc têåp úã cêëp giaáo duåc àaåi hoåc àûúåc böí sung thïm yá kiïën tûâ nhûäng khuyïën caáo nùm 2005 cuãa UÃy ban vïì tûúng lai cuãa giaáo duåc àaåi hoåc úã Myä vaâ Saáng kiïën nùm 2008 cuãa OECD vïì Àaánh giaá kïët quaã hoåc têåp giaáo duåc àaåi hoåc (AHELO). Nhûäng baáo caáo naây nghiïn cûáu khaã nùng tiïën haânh àaánh giaá quöëc tïë caác kïët quaã giaáo duåc àaåi hoåc, laâ möåt bùçng chûáng thûâa nhêån sûå xuêët sùæc khöng chó laâ úã chöî àaåt àûúåc nhûäng kïët quaã tuyïåt vúâi úã nhûäng sinh viïn tuyïåt vúâi nhûng coá thïí nïn àûúåc ào lûúâng vïì mùåt coá bao nhiïu giaá trõ gia tùng maâ caác cú súã seä àûa ra àïí giaãi quyïët nhûäng nhu cêìu cuå thïí cuãa möåt khöëi lûúång sinh viïn ngaây caâng trúã nïn àa daång. Sau cuâng, àöång lûåc vaâ aáp lûåc àùçng sau viïåc thuác àêíy xêy dûång caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái phaãi àûúåc nhòn nhêån möåt caách àuáng àùæn trong böëi caãnh cuå thïí nhùçm traánh viïåc quan troång hoáa giaá trõ vaâ têìm quan troång cuãa caác cú súã àaâo taåo àùèng cêëp thïë giúái vaâ traánh sûå mêët cên àöëi trong caác hònh thûác phên böí nguöìn lûåc trong caác hïå thöëng giaáo duåc àaåi hoåc quöëc gia. Ngay caã trong nïìn kinh tïë tri thûác toaân cêìu núi tûâng quöëc gia kïí caã phaát triïín hay àang phaát triïín àïìu àang cöë gùæng gia tùng thõ phêìn cuãa mònh trong chiïëc baánh kinh tïë, sûå cûúâng àiïåu xoay quanh caác cú súã àaâo taåo àùèng cêëp thïë giúái àaä vûúåt xa nhu cêìu vaâ nùng lûåc cuãa nhiïìu hïå thöëng àïí coá àûúåc lúåi ñch tûâ caác cú höåi giaáo duåc vaâ nghiïn cûáu tiïn tiïën, ñt nhêët laâ trong thúâi kyâ ngùæn haån. Tuy nhiïn, úã möåt söë quöëc gia coá caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc coá chêët lûúång cao hún nhûäng cú höåi kinh tïë coá sùén cho nhûäng nghiïn cûáu sinh, giaáo duåc àaåi hoåc tuyïåt vúâi coá thïí laâm trêìm troång hún nûäa caác vêën àïì vïì chaãy maáu chêët xaám. Giöëng nhû caác ngaânh cöng nghiïåp dõch vuå khaác, khöng phaãi têët caã caác quöëc gia àïìu cêìn coá caác trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp quöëc tïë toaân diïån, ñt nhêët laâ chûa cêìn túái khi caác nhu cêìu giaáo duåc àaåi hoåc cùn baãn hún dêîu chûa àûúåc àaáp ûáng. Caác cú súã nghiïn cûáu àùèng cêëp thïë giúái cêìn coá nhûäng àêìu tû taâi chñnh khöíng löì, têåp trung àûúåc nhiïìu nhên taâi xuêët sùæc vaâ caác chñnh saách quaãn trõ taåo àiïìu kiïån töëi àa cho cöng taác nghiïn cûáu vaâ giaãng daåy. Rêët nhiïìu quöëc gia coá leä seä thu àûúåc nhiïìu lúåi ñch trûúác mùæt nïëu hoå têåp chung tûâ àêìu vaâo viïåc phaát triïín caác trûúâng àaåi hoåc àiïím quöëc gia töët nhêët, coá thïí lêëy khuön mêîu cuãa caác cú súã àaâo taåo úã Myä àûúåc trúå cêëp àêët àai trong thïë kyã thûá 19 hay caác trûúâng àaåi hoåc baách khoa úã Àûác vaâ Canada. Nhûäng cú súã nhû vêåy luön coi troång nhu cêìu hoåc têåp vaâ àaâo taåo cuãa söë sinh viïn trong nûúác vaâ cuãa nïìn kinh tïë. Nïëu biïët têåp trung nöî lûåc vaâo cöång àöìng vaâ kinh tïë àõa phûúng, nhûäng cú súã àaâo taåo nhû vêåy coá thïí dêîn àïën sûå phaát triïín hiïåu quaã vaâ bïìn vûäng laâ theo àuöíi nhûäng khaát voång lúán hún àïí trúã thaânh trûúâng àùèng cêëp thïë giúái. Bêët luêån nhû thïë naâo, tûâ giúâ trúã ài, caác cú súã àaâo taåo seä chùæc chùæn viïåc hoå tûå so saánh vaâ xïëp haång vúái caác trûúâng khaác, vaâ nhûäng cú súã naâo àûúåc xïëp haång töët nhêët trong nhûäng trûúâng àaåi hoåc nghiïn cûáu seä tiïëp tuåc àûúåc coi laâ nhûäng trûúâng töët nhêët trïn thïë giúái.

85 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 74

86 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 75 PHUÅ LUÅC A So saánh caác phûúng phaáp xïëp haång Quöëc tïë chñnh 75

87 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 76 Tiïu chñ Webometrics ARWU (Thûúång Haãi) Caác trûúâng ÀH àûúåc phên tñch Caác trûúâng ÀH àûúåc xïëp haång Chêët lûúång giaáo duåc Quöëc tïë hoáa Quy mö Kïët quaã nghiïn cûáu Uy tñn Quy mö trang web (2x) Nhûäng têåp thöng tin phong phuá (1x) Hoåc giaã google (1x) 25% 12.5% 12.5% Giaãi thûúãng Nö ben vaâ Fields Quy mö cuãa cú súã àaâo taåo Tûå nhiïn vaâ khoa hoåc SCI % SSCI Giaãi thûúãng Nö ben vaâ Fields Nhûäng nhaâ nghiïn cûáu àûúåc trñch dêîn nhiïìu Liïn kïët möåt caách 50% Taác àöång roä rïåt (4x) Nguöìn: Webometrics 2008; SJTU 2008; Nhûäng trûúâng àaåi hoåc haâng àêìu QS Chuá thñch: ARWU= Xïëp haång hoåc thuêåt caác trûúâng àaåi hoåc thïë giúái. 10% 10% 20% 20% 20% 20% THES (Times) Tó lïå sinh viïn/hoåc sinh Söë sinh viïn quöëc tïë Söë nhên viïn quöëc tïë Àaánh giaá hoåc thuêåt cuãa cú súã tûúng tûå Danh tiïëng: nhûäng ngûúâi tuyïín duång Trñch dêîn 20% 5% 5% 40% 10% 20% 76

88 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 77 PHUÅ LUÅC B Xïëp haång quöëc gia ARWU nùm 2008 cuãa Trûúâng àaåi hoåc Jiao Tong Thûúång Haãi Nguöìn: SJTU

89 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page 79 PHUÅ LUÅC C Xïëp haång Quöëc gia nùm 2008 cuãa Phuå trûúng Giaáo duåc Àaåi hoåc cuãa Taåp chñ Times (THES) 79

90 trang trong Nhung thach thuc XD TV.qxp 7/14/ :57 AM Page Nhûäng thaách thûác trong viïåc xêy dûång trûúâng àaåi hoåc àùèng cêëp thïë giúái Nguöìn: THES 2008.