Microsoft Word - cam nang an toan suc khoe.doc

Bản ghi

1 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 1 MUÅC LUÅC ÀÖI LÚÂI VÏÌ TAÁC GIAÃ... 2 CHÛÚNG CHÛÚNG CHÛÚNG CHÛÚNG CHÛÚNG

2 Erich Maria Remarque 2 ÀÖI LÚÂI VÏÌ TAÁC GIAÃ ERICH MARIA REMARQUE - NGÛÚÂI ÀI QUA CHIÏËN TRANH Erich Paul Remarque sinh ngaây trong möåt gia àònh theo doâng Cöng giaáo La Maä taåi Osnahruck, möåt thaânh phöë thuöåc tónh Westphalia nùçm úã miïìn Têy nûúác Àûác. Ngay tûâ nhoã, Erich àaä luön luön ngûúäng möå ngûúâi meå - baâ Anna Maria trong khi luön toã ra ra laánh ngûúâi cha - öng Peter. Öng Peter Remarque vöën xuêët thên trong möåt gia àònh phiïu baåt àïën Àûác sau Caách maång Phaáp, chó laâ möåt ngûúâi thúå àoáng saách ngheâo. Sûå vêët vaã vaâ thiïëu thöën cuãa gia àònh àaä khiïën Remarque phaãi ài kiïëm tiïìn tûâ khi múái mûúâi mêëy tuöíi bùçng viïåc daåy keâm piano. Cêåu beá luön laâm viïåc hïët sûác vêët vaã àïí buâ vaâo chöî thiïëu thöën vaâ cêåu luön luön xin mûúån trûúác. Cêåu beá say mï piano vaâ nhiïìu thûá khaác, vñ duå nhû sûu têåp bûúám hoùåc lêìn doâ khaám phaá nhûäng doâng söng vaâ caánh rûâng - têët caã nhûäng gò sau naây seä lêìn lûúåt hiïån ra trong nhûäng cuöën tiïíu thuyïët vô àaåi. Thuá viïët laách cuãa cêåu beá àaä khiïën cho cêåu nhêån àûúåc biïåt danh: Keã-böi-bêín. Vò thûúâng xuyïn phaãi di chuyïín nïn Remarque hoåc möåt luác hai trûúâng cêëp hai vaâ sau àoá laâ trong dûå bõ Cöng giaáo. Cêåu say sûa nhûäng diïîn biïën àêìy kõch tñnh cuãa caác nghi lïî Cöng giaáo, say mï veã àeåp cuãa nhûäng ngöi nhaâ thúâ, cuãa hoa trong vûúân tu viïån vaâ cuãa hoaåt àöång nghïå thuêåt. Sau naây, nhûäng gò Remarque viïët àïìu coá chuát húi hûúáng cuãa möåt nhaâ haát, àûúâng neát cuãa giaáo àûúâng vaâ caác baão taâng, coân hoa vaâ cêy laâ biïíu tûúång cuãa sûå bònh an vônh cûãu. Nhûäng ngaây hoåc úã trûúâng, cêåu beá Erich luön gùåp rêët nhiïìu chuyïån khöí súã vò caác giaáo viïn; nhûng röìi sau àoá, thïë naâo caác giaáo viïn cuäng seä bõ nhöìi vaâo trong tiïíu thuyïët cuãa nhaâ vùn Erich Maria Remarque! Taåi trûúâng dûå bõ, Erich caäi nhau suöët ngaây vúái möåt giaáo

3 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 3 viïn tïn laâ Konschorek. Sau naây Konschorek àaä hoaá thaânh möåt gaä giaáo viïn taåi núi huêën luyïån tên binh vúái àêìy àuã thoái xêëu cuãa nguyïn mêîu vaâ chó khaác möîi caái tïn: Kantolek (Phña Têy khöng coá gò laå). Thaáng 11 nùm 1916, chaâng Erich 18 tuöíi, sinh viïn nùm thûá 3 cuãa trûúâng sû phaåm Osnabruck Lehresminar bõ goåi quên dõch àïì tham gia vaâo Àaåi chiïën Thïë Giúái lêìn thûá nhêët. Sau khoaá huêën luyïån tên binh taåi Westerberg (chñnh laâ traåi Klosterberg trong Phña Têy khöng coá gò laå), Erich àûúåc phên vaâo möåt sû àoaân quên dûå bõ, tuy nhiïn cêåu rêët hay àûúåc vïì thùm nom baâ meå àang öëm nùång. Thaáng 6 nùm 1917, Erich bõ chuyïín àïën möåt àún võ cöng binh úã mùåt trêån phña Têy. Anh laâ möåt quên nhên àiïìm tônh, ngay caã khi ngûúâi àöìng àöåi Troske bõ thûúng vò dñnh maãnh lûåu àaån, Erich vêîn àûa àûúåc Troske vïì phña sau an toaân. Nhûng caái chïët cuãa Troske - khöng phaãi vò vïët thûúng maâ laâ vò khöng àûúåc chùm soác, àaä khiïën cho Erich bõ àöí vúä hoaân toaân. Anh vêîn tiïëp tuåc cûáu caác àöìng àöåi cho túái khi cuäng bõ thûúng vò maãnh lûåu àaån. Suöët hai nùm , Erich nùçm taåi bïånh viïån SiVillenz úã Duismeg àïí chûäa thûúng. Trong khi àoá, meå anh qua àúâi thaáng Sau naây, khi chiïën tranh kïët thuác, vò coân thûúng nhúá meå nïn àaä khiïën Erich quyïët àõnh àöíi tïn keáp Erich-Paul thaânh Erich-Maria. Rúâi bïånh viïån, Erich trúã vïì Osnabruck àïën dûå khoaá huêën luyïån nêng cao, löìng nöîi àau buöìn sau caái tang lúán. Chiïën tranh àaä chêëm dûát trûúác khi anh trúã laåi mùåt trêån vaâ mùåc duâ chûa hïì traãi qua sûå àöëi àêìu taåi chiïën tuyïën nhûng chiïën tranh àaä laâm thay àöíi suy nghô vaâ thaái àöå cuãa Erich maäi maäi. Anh àaä hoåc möåt baâi hoåc cay àùæng vïì giaá trõ mong manh thûåc sûå cuãa àúâi söëng caá nhên, sau khi àaä hoaân toaân àöí vúä, khi nhêån laâ "chuã nghôa yïu nûúác cuãa caái xaä höåi nûúác àoá coá thïí sùén saâng boã qua bêët cûá möåt caá nhên naâo. Vúái anh vaâ nhiïìu ngûúâi baån cuãa anh, traách nhiïåm cöng dên röët chùèng coân möåt yá nghôa gò nûäa.

4 Erich Maria Remarque 4 Nhûäng nùm tiïëp theo, nûúác Àûác lêm vaâo tònh traång thiïn thön, laåm phaát, thêët nghiïåp vaâ àêìy rêîy boån àêìu cú truåc lúåi cuâng boån cûåc àoan chñnh trõ. Remarque cuâng vaâi ngûúâi baån quay trúã vïì vaâ nhêån thêëy nhûäng giaáo viïn cuä bêy giúâ chó laâ nhûäng keã cûúáp. Remarque thûúâng löi mònh vaâo rùæc röëi theo kiïíu tûå chuåp möåt bûác aãnh öng mùåc àöì sô quan coá chûä thêåp ngoùåc vaâ möåt caái huên chûúng cuâng con choá cûng trong möåt caách böë trñ àêìy mêu thuêîn... Sau khi töët nghiïåp, Remarque àûúåc giúái thiïåu vaâo daåy thay cho möåt giaáo viïn trong voâng hai nùm. Möi trûúâng giaáo duåc khöng dñnh daáng àïën chñnh trõ vaâ Remarque chuyïín sûå say mï sang caác mön thïí thao, nhêët laâ àua ötö. Hònh aãnh vïì Remarque luác bêëy giúâ laâ möåt chaâng thanh niïn coá maái toác vaâng, rêët àiïín trai, ùn mùåc trang nhaä vaâ nhûäng cú bùæp cuöìn cuöån nöíi. Toám laåi àoá laâ hònh aãnh vïì möåt con ngûúâi haâo hoa bêët chêëp thu nhêån. Sau möåt thúâi gian, Remarque chaán naãn vaâ boã ài laâm àuã thûã viïåc: chúi organ úã nhaåc viïån, nhên viïn möåt cöng ty saãn xuêët bia thö, laâm nhaâ phï bònh sên khêëu úã möåt thaânh phöë nhoã, viïët quaãng caáo cho möåt cöng ty ötö. Öng lêëy möåt nûä diïîn viïn tïn laâ Zutta Ilse Zambona nùm 1925, möåt thúâi gian ngùæn sau khi àûúåc nhêån vaâo laâm biïn têåp úã taåp chñ Sport im Bild úã Berlin. Àêìu nùm 1920, vúái caái tïn Erich Remark, öng xuêët baãn möåt cuöën tiïíu thuyïët maâ noá bõ thiïn haå laånh nhaåt àïën nöîi öng phaãi boã caái buát danh vöåi lêëy tïn cuãa cuå nöåi. Löëi viïët baáo cuãa öng quaá cûáng, thêåm chñ têìm thûúâng vaâ àêìy caãm tñnh. Chñnh vò thïë, sûå thaânh cöng cuãa Phña Têy khöng coá gò laå xuêët baãn nùm 1929 laâm cho öng vaâ bêët cûá möåt ngûúâi naâo cuäng phaãi ngaåc nhiïn. "Boáng ma cuãa chiïën tranh luön aám aãnh chuáng töi - öng noái - nhêët laâ khi chuáng töi cöë gùæng khöng nghô àïën noá nûäa". Vaâ kïët quaã laâ Phña Têy khöng coá gò laå àaä laâm têët caã nhûäng ngûúâi úã hai bïn búâ Thaái Bònh Dûúng xuác àöång sêu sùæc trong khi trûúác àêy, hoå ra sûác tòm kiïëm yá nghôa cuãa chiïën tranh. Trong nùm àêìu tiïn, riïng àöåc giaã Àûác àaä mua túái hún möåt triïåu baãn cuöën tiïíu thuyïët Phña Têy khöng coá gò laå vaâ ngûúâi Anh,

5 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 5 Phaáp, Myä thêåm chñ coân mua nhiïìu hún. Cuöën tiïíu thuyïët coân thaânh cöng hún nûäa nhúâ böå phim do ngûúâi Myä dûång vúái Lew Ayres vaâ Lewis Wolheim. Nùm 1932, chñnh quyïìn Quöëc xaä tõch thu taâi khoaãn cuãa öng úã Berlin - chuáng noái rùçng àïí buâ vaâo tiïìn thuïë. Tuy nhiïn trûúác àoá Remarque àaä chuyïín hêìu hïët tiïìn vaâ söë tranh theo phaái êën tûúång sang Thuyå Sô. Taåi àêy, öng mua möåt ngöi biïåt thûå úã Porto Ronco caånh búâ höì Magiore vaâ dêìn dêìn mua vïì nhiïìu thûá àöì cöí quyá giaá. Trong thúâi gian Remarque bõ tûúác quyïìn cöng dên Àûác, ba cuöën saách cuãa öng lêìn lûúåt àûúåc dûång phim úã Myä vaâ àöi luác ngûúâi ta goåi öng laâ Vua Hollywood. Baån beâ cuãa öng rêët nhiïìu: Marlene Dietrich, Greta Garbo, Charles Chaplin, F. Scott Fritzgerald vaâ Ernest Hemingway. Sau cuâng, mïåt moãi vò nhûäng phuâ hoa giaã taåo cuãa Hollywood, öng chuyïín sang ài vïì àöng úã New York vaâ Porto Ronco. Nùm 1957, öng caâng nöíi tiïëng vò vai diïîn trong böå phim chuyïín thïí tûâ tiïíu thuyïët cuãa öng: Thúâi gian àïí söëng vaâ thúâi gian àïí chïët. Nùm 1958, Remarque cûúái nûä diïîn viïn Myä Paulette Goddard sau 18 nùm quen biïët. Lêìn àïën àûúåc Myä, Remarque khöng hïì gùåp phaãi khoá khùn gò vïì thuã tuåc nhûng öng hïët sûác bûåc böåi vaâ thöng caãm vúái nhûäng bêët cöng maâ baån beâ öng phaãi chõu àûång trong caãnh tha hûúng. Mùåc duâ àaä xin nhêåp quöëc tõch Myä nùm 1941 nhûng Remarque luön phêîn hêån vò bõ mêët quyïìn cöng dên Àûác. Nùm 1943, möåt nöîi àau lúán àïën vúái Remarque: em gaái öng Elfried Scholz bõ chñnh quyïìn Quöëc xaä xûã traãm vò tuyïn truyïìn lêåt àöí. Sau naây, öng thêåt sûå caãm àöång khi Osnabruck àaä lêëy tïn cö gaái àùåt cho möåt con àûúâng nùm Nùm 1971, chñnh quyïìn Osnabruck cuäng àaä àùåt tïn möåt con àûúâng chaåy quanh thaânh phöë laâ Erich Maria Remarque.

6 Erich Maria Remarque 6 Boáng töëi thiïn àûúâng laâ tiïíu thuyïët cuöëi cuâng cuãa öng. Trong taác phêím àoá, ngûúâi ta tòm gùåp laåi voác daáng cuãa rêët nhiïìu nhûäng nhên vêåt trong caác tiïíu thuyïët trûúác àêy vaâ nhên vêåt chñnh àaä quyïët àõnh trúã vïì laåi nûúác Àûác bêët chêëp cuöåc söëng vaâ tònh yïu úã Myä ngay sau khi chiïën tranh kïët thuác. Nöîi hoaâi nhúá quï hûúng coân thïí hiïån trong khoaãng nhûäng nùm 1950 khi Remarque vïì ài tòm taâi liïåu cho nhûäng tiïíu thuyïët. Öng khöng bao giúâ trúã vïì thaânh phöë quï hûúng vò caãm thêëy thaânh phöë àûúåc xêy laåi naây khöng coân laâ nhûäng gò thên quen, maâ öng àaä mö taã trong Phña Têy khöng coá gò laå", "àûúâng vïì" vaâ" Bia möå àen nûäa caã. Remarque qua àúâi sau möåt loaåt cún àau tim taåi möåt bïånh viïån úã Locarno vaâo ngaây Baáo chñ mï maãi ài tòm caác chi tiïët vïì cuöåc àúâi cuãa öng maâ quïn caã möåt àiïìu: Remarque laâ taác giaã cuãa cuöën tiïíu thuyïët hay nhêët vïì Chiïën tranh thïë giúái thûá Nhêët. Nhûng duâ sao chùng nûäa, caác àöåc giaã àaä khöng hïì quïn. Chó riïng úã chêu Êu, ngûúâi ta àaä mua àïën 13 triïåu baãn nhûäng cuöën saách cuãa öng. Trong àoá Phña Têy khöng coá gò laå baán àûúåc 8 triïåu cuöën vêîn maäi maäi laâ möåt trong nhûäng cuöën saách baán chaåy nhêët chêu Êu cuãa Thïë kyã 20.

7 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 7 CHÛÚNG 1 Cuöën saách naây khöng phaãi laâ möåt baãn caáo traång, cuäng khöng phaãi laâ möåt baãn phaát biïíu chñnh kiïën. Noá chó thûã noái vïì möåt thïë hïå bõ chiïën tranh huyã hoaåi. Ngay caã khi thïë hïå êëy àaä thoaát khoãi nhûäng viïn àaån àaåi baác. Chuáng töi hiïån úã caách mùåt trêån chñn cêy söë. Ngûúâi ta vûâa thay phiïn chuáng töi ngaây höm qua. Bêy giúâ buång àûáa naâo cuäng àêìy ùm ùæp nhûäng àêåu trùæng vúái thõt boâ, thêåt laâ no nï thoaã thñch. Möîi àûáa laåi coân lêëy àêìy àûúåc möåt caâ meân àïí daânh cho bûäa töëi; ngoaâi ra laåi coân khêíu phêìn keáp xuác xñch vaâ baánh mò nûäa, kïí cuäng xöm troâ àêëy chûá! Àaä lêu lùæm múái àûúåc möåt chêìu nhû vêåy; gaä nêëu bïëp vúái caái àêìu caâ chua àoã hon hoãn, thên chinh mang thûác ùn laåi cho chuáng töi. Ngûúâi naâo ài qua, hùæn cuäng giú caái möi (muöîng) ra hiïåu vaâ muác cho möåt möi thûác ùn àêìy pheâ. Hùæn thêët voång quaá khöng biïët laâm caách naâo àïí truát hïët caái "khêíu àaåi baác àêåu hêìm" naây ài. Hai thùçng Jaàún vaâ Muynlú vúá àêu àûúåc mêëy caái chêåu thau, thïë laâ chuáng noá hûáng àêìy àïën miïång, laâm cuãa dûå trûä. Jaàún laâm thïë laâ do caái bïånh ùn thuâng bêët chi thònh cuãa noá, coân Muynlú thò vò caái tñnh phoâng xa. Chùèng ai biïët Jaàún toång têët caã caái cuãa êëy vaâo àêu cho hïët: ngûúâi noá xûa nay vêîn àeát nhû con caá mùæm. Nhûng khoaái nhêët laâ coá caã khêíu phêìn keáp vïì moán thuöëc huát. Möîi ngûúâi mûúâi àiïëu xò gaâ, hai chuåc àiïëu thuöëc laá vaâ hai cuöån thuöëc nhai: thêåt laâ húåp tònh húåp lyá! Töi àaánh àöíi chöî thuöëc nhai

8 Erich Maria Remarque 8 lêëy chöî thuöëc laá cuãa Catdinxki, thïë laâ töi coá böën chuåc àiïëu. Àuã duâng cho caã ngaây. Noái cuãa àaáng töåi, têët caã nhûäng moán cêëp phaát naây khöng phaãi chuã yá daânh cho boån töi dêu. Ngûúâi Phöí coá bao giúâ röång raäi àïën thïë. Chùèng qua laâ do möåt sûå nhêìm lêîn. Caách àêy mûúâi lùm ngaây, chuáng töi ra tiïìn tuyïën thay phiïn àún võ baån. Khu vûåc chuáng töi tûúng àöëi yïn tônh, do àoá viïn quaãn lyá àún võ cûá viïåc lônh àuã söë lûúng thûåc thûúâng lïå cho caã möåt trùm nùm mûúi ngûúâi cuãa àaåi àöåi, àïí duâng khi trúã vïì. Thïë nhûng laåi àuâng caái ngaây cuöëi cuâng, khu vûåc chuáng töi bõ möåt trêån têím quêët ra troâ; phaáo binh haång nùång cuãa quên Anh doåt liïn höìi kyâ trêån xuöëng võ trñ chuáng töi, gêy nhiïìu thiïåt haåi àïën nöîi khi trúã vïì chó coân taám chuåc möëng. Chuáng töi ruát vïì ban àïm, thu xïëp ngay chöî ngaã lûng àïí coá thïí daânh möåt giêëc hùèn hoi vò Catdinxki noái àuáng, nïëu ngûúâi ta nguã àûúåc nhiïìu hún thò chiïën tranh cuäng chaã àïën nöîi gay go quaá. Giêëc nguã úã tiïìn tuyïën coá gò àaáng kïí, vaâ möîi phiïn mûúâi lùm ngaây thêåt laâ lêu quaá. Khi nhûäng àûáa àêìu tiïn trong boån töi bûúác ra ngoaâi laán truá quên thò trúâi àaä trûa. Nûãa giúâ sau, möîi àûáa àaä cêìm möåt caái caâ meân vaâ têåp hoåp trûúác "cö naâng àêåu hêìm" àang toaã ra muâi thúm ngêåy beáo böí. Àûáng trïn cuâng, dô nhiïn laâ nhûäng chaâng haáu àoái; anh chaâng Anbecöëp loùæt choùæt, chaâng naây coá nhiïìu yá kiïën raânh roåt nhêët boån töi: cho nïn àaä àûúåc phong chûác binh nhêët; Muynlú, söë nùm, coân mang theo keâ keâ nhûäng cuöën saách giaáo khoa, vaâ luön nghô àïën möåt kyâ thi vúát (ngay giûäa trêån oanh taåc noá cuäng vêîn nghiïìn nhûäng àõnh lyá vêåt lyá). Lia, nuöi böå rêu rêåm rò, rêët mï boån gaái nhaâ thöí cuãa sô quan; noá cam àoan rùçng boån gaái nhaâ thöí êëy, theo lïånh cuãa böå chó huy, àïìu phaãi mùåc aáo loát mònh bùçng luåa, vaâ khi tiïëp khaách tûâ cêëp àaåi uyá trúã lïn, àïìu phaãi ài tùæm trûúác. Ngûúâi thûá tû laâ töi, Pönbaomú. Caã böën àûáa cuâng mûúâi chñn tuöíi, caã böën àûáa cuâng hoåc möåt lúáp röìi cuâng ra lñnh. Àûáng liïìn sau mêëy àûáa chuáng töi, laâ tuåi baån thên. Jaàún, thúå khoaá gêìy goâ, traåc tuöíi boån töi, laâ tay àúáp khoeã nhêët àaåi àöåi. Noá

9 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 9 ngöìi xuöëng ùn, leáp keåp nhû que diïm, nhûng khi àûáng dêåy thò xïå ra nhû con rïåp chûãa. Hai, Vethut cuäng mûúâi chñn tuöíi, thúå than buân, coá thïí nùæm dïî daâng trong loâng baân tay möåt caái baánh lñnh vaâ hoãi moåi ngûúâi: "Caác cêåu thûã àoaán xem túá cêìm caái gò àêy?" Àïtúrinh, nöng dên, chó nghô àïën maãnh ruöång vaâ cö vúå; vaâ cuöëi cuâng, Stanitlat Catdinxki caái àêìu cuãa nhoám chuáng töi, con ngûúâi khùæc khöí, lùæm mûu nhiïìu kïë, traåc böën mûúi tuöíi, coá böå mùåt xaám xõt, cùåp mùæt xanh, àöi vai xuöi thoäng vaâ coá caái taâi àaánh húi kyâ diïåu, thêëy ngay nhûäng chöî nguy hiïím cuäng nhû nhûäng chöî coá cheán ngon, nhûäng chöî ruác töët. Tiïíu àöåi chuáng töi laâm thaânh caái àêìu con rùæn uöën khuác trûúác "khêíu àaåi baác àêåu hêìm". Chuáng töi söët ruöåt, vò gaä àêìu bïëp coân àûáng ò ra àêëy, cûá ngúá ngûúâi ra chúâ àúåi. Cuöëi cuâng, Catdinxki quaát to vaâo mùåt hùæn: Naây. Hùngri, múã thuâng suáp cuãa maây ra chûá, àêåu nhûâ röìi coân gò nûäa!" Gaä kia lùæc àêìu nhû ngaái nguã: - Phaãi chúâ àuã mùåt moåi ngûúâi àaä. Jaàún cûúâi khêíy: Boån töi àïën àuã röìi. Gaä cai bïëp chûa biïët tñ gò vïì chuyïån xêíy ra. - Phaãi, caác cêåu thò chùèng mong gò hún. Thïë nhûäng thùçng khaác àêu caã röìi? - Khöng phaãi caái maâ maây cho hoå cheán höm nay àêu nheá, úã quên y vaâ höë chung êëy. Gaä àêìu bïëp tûúãng chûâng bõ möåt chuyâ choaáng oác khi vúä nheä. Hùæn laão àaão: - Thïë maâ töi laåi nêëu cho nhûäng möåt trùm nùm mûúi ngûúâi! Cöëp tuön ra cho hùæn möåt traâng: - Thïë thò chuáng túá àûúåc cheán möåt bûäa ra troâ chûá sao! Thöi, bùæt àêìu ài!

10 Erich Maria Remarque 10 Nhûng àöåt nhiïn, trong àêìu Jaàún chúåt loeá ra möåt yá nghô. Caái mùåt chuöåt nhoån hoùæt cuãa noá saáng hùèn lïn: cùåp mùæt nheo laåi àêìy veã laáu caá, àöi maá rung rung, vaâ noá cöë laách àïën thêåt gêìn: - Naây, öng baån, thïë àùçng êëy cuäng lônh caã phêìn baánh cho möåt trùm nùm mûúi ngûúâi àêëy chûá? àêìu. Gaä kia, chûa hïët choaáng vaáng, oác coân àïí têån àêu àêu gêåt Jaàún tuám lêëy aáo gaä. - Caã xuác xñch cuäng thïë chûá? Caái àêìu caâ chua laåi gêåt. - Caã thuöëc laá nûäa chûá? - Phaãi, àuã. Jaàún nhòn chung quanh, veã húán húã. - Meå kiïëp? Thêåt laâ dõp may hiïëm coá àêy! Thïë laâ cuãa chuáng mònh raáo caã! Möîi àûáa seä lônh... xem naâo... Àuáng röìi, àuáng laâ khêíu phêìn keáp. Nhûng gaä caâ chua àaä chúåt tónh vaâ tuyïn böë. - Khöng, khöng öín àêu. Thïë laâ caã boån chuáng töi nûäa, cuäng tónh ngûúâi ra, xö nhau lïn phña trûúác. - Sao laåi khöng öín, húã öng maänh? - Catdinxki hoãi. - Cuãa phaát cho möåt trùm nùm mûúi ngûúâi, khöng thïí chia cho taám chuåc ngûúâi àûúåc. - Chuáng tao seä cho maây biïët.- Muynlú gêìm lïn. - Thûác ùn thò coân àûúåc, chûá khêíu phêìn, töi chó coá thïí phaát cho caác anh taám chuåc khêíu phêìn thöi. - Gaä caâ chua cûá nùçng nùåc nhû thïë. Catdinxki caáu lïn: - Maây muöën àûúåc khiïng vïì hêåu phûúng àêëy phoãng?... Caái khoaãn êëy khöng phaãi laâ cho taám mûúi ngûúâi maâ laâ cho àaåi àöåi hai.

11 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 11 Hiïíu chûa? Àûa àêy cho chuáng tao. Àaåi àöåi hai chñnh laâ chuáng tao àêy. Chuáng töi quêy chùåt lêëy thùçng cha êëy. Khöng ai chõu àûúåc hùæn. Chñnh vò hùæn maâ nhiïìu phen, úã chiïën haâo, chuáng töi phaãi lônh thûác ùn quaá muöån vaâ nguöåi tanh caã, vò möîi khi àaåi baác chó múái bùæn sú sú möåt tñ, laâ hùæn àaä khöng daám àem nöìi chaáo lïn, thaânh thûã boån töi, nhûäng luác ài luâng ùn, phaãi ài nhiïìu àûúâng àêët hún caác àaåi àöåi khaác. Buncú, úã àaåi àöåi möåt chùèng haån, thêåt laâ möåt tay cûâ. Tuy beáo nhû con cun cuát, nhûng khi cêìn thiïët, anh ta vêîn thên haânh lï thûác ùn lïn têån tuyïën thûá nhêët. Chuáng töi àang bûåc böåi, vaâ thïë naâo cuäng xêíy ra choaãng nhau, nïëu viïn chó huy àaåi àöåi khöng àïën giûäa luác êëy. Öng ta hoãi àêìu àuöi taåi sao to tiïëng, röìi chó biïët noái: - Àuáng àêëy! Höm qua chuáng mònh bõ thiïåt haåi nùång. - Röìi öng ta nhòn vaâo caái thuâng nêëu thûác ùn: Moán àêåu naây ùn töët àêëy... Gaä caâ chua gêåt àêìu àöìng yá. - Hêìm vúái múä vaâ thõt cú maâ. Trung uyá nhòn boån chuáng töi. Öng ta hiïíu chuáng töi àang nghô gò. Öng ta cuäng biïët nhiïìu chuyïån khaác nûäa, vò öng ta àaä lúán lïn giûäa boån chuáng töi. Luác töi àïën àaåi àöåi, öng ta chó múái àoáng lon cai. Öng ta laåi múã nùæp thuâng möåt lêìn nûäa vaâ hñt hñt. Khi bûúác ài, öng ta baão: - Nhúá mang cho mònh möåt nûãa livre. (Möåt livre vaâo khoaãng gêìn nûãa kilö) vúái nheá. Vaâ nhúá phên phaát têët caã khêíu phêìn nheá, chùèng hïì gò àêu. Gaä caâ chua mùåt thöån ra, coân Jaàún thò nhaãy nhoát chung quanh hùæn. - Àùçng êëy coá thiïåt gò àêu kia chûá. Cûá laâm nhû bao nhiïu thûác ùn laâ cuãa riïng cuãa noá khöng bùçng? Naây, bùæt àêìu ài, laäo lñnh "hêåu phûúng" vaâ àûâng coá àïëm nhêìm àêëy nheá - Thöi, xeáo ngay ài! - Gaä caâ chua heát lïn. Hùæn hoang mang quaá àöîi. Hùæn khöng thïí nghô àïën möåt chuyïån nhû thïë. Hùæn khöng coân hiïíu sûå àúâi ra sao nûäa. Vaâ cuäng àïí

12 Erich Maria Remarque 12 toã ra bêy giúâ ta phúát tuöët, hùæn laåi tûå àöång phaát cho möîi ngûúâi hai laång mêåt ong nhên taåo nûäa kia chûá. Höm nay thêåt laâ möåt ngaây haã hï. Laåi coá caã chuyïën thû nûäa. Hêìu nhû ai cuäng nhêån àûúåc thû vaâ baáo. Giúâ àêy chuáng töi ài phêët phú vïì phña caánh àöìng coã sau laán truá quên. Cöëp cùæp úã tay möåt caái nùæp höåp múä cûâu. Phña tay phaãi, ven àöìng coã, ngûúâi ta àaä xêy nhûäng chuöìng xñ cöng cöång to lúán, caã möåt ngöi nhaâ chùæc chùæn coá maái miïët hùèn hoi. Nhûng chöî êëy chó àïí cho boån lñnh múái chûa biïët xoay xúã gò thöi. Boån chuáng töi muöën möåt caái gò khoaái hún kia. Vò thïë, coá nhûäng caái trûáng caá nhên nho nhoã raãi raác khùæp núi vaâ àïìu duâng vaâo möåt viïåc giöëng nhau. Nhûäng caái thuâng naây vuöng, saåch seä, toaân bùçng göî, kñn mñt, coá möåt chöî ngöìi thuêån tiïån, thêåt khöng thïí chï vaâo àêu àûúåc. Bïn caånh laåi coá caã quai xaách nûäa, thaânh ra noá coá thïí bï ài bï laåi dûúåc dïî daâng. Boån chuáng töi àùåt ba caái thuâng chêu vaâo nhau, röìi ngöìi lïn, chïîm chïå, ñt ra cuäng phaãi hai tiïëng àöìng höì chuáng töi múái àûáng dêåy. Töi coân nhúá, àêìu tiïn, luác coân laâ tên binh, úã doanh traåi boån chuáng töi rêët ngûúång ngêåp vò caái chuöìng xñ cöng cöång. Chó coá möåt caái cûãa ra vaâo maâ hai chuåc àûáa ngöìi, àûáa noå chen àûáa kia, y nhû trong têìu hoaã. Àûa mùæt möåt lûúåt laâ ngûúâi ta coá thïí kiïím àiïím àûúåc têët caã: chùèng qua caái thùçng lñnh bao giúâ chaã phaãi chõu sûå kiïím soaát thûúâng xuyïn. Tûâ daåo êëy chuáng töi àaä hoåc têåp vûúåt àûúåc khöëi àiïìu coân hún caái ngûúång nghõu vúá vêín kia nûäa. Vúái thúâi gian, chuáng töi gùåp thïm nhiïìu viïåc ngûúång nghõu khaác. Ngöìi úã àêy, ngoaâi trúâi, quaã thûåc laâ kyâ quaái. Töi khöng hiïíu sao luác trûúác, chuáng töi laåi cûá ruåt reâ nhùæm mùæt trûúác nhûäng viïåc naây, vò noá cuäng tûå nhiïn nhû ùn nhû uöëng thöi. Vaâ coá leä cuäng chaã cêìn noái àïën úã àêy, nïëu nhû caái àoá khöng àoáng möåt vai troâ quan troång vaâ nïëu quaã nhiïn noá khöng phaãi laâ möåt chuyïån múái laå àöëi

13 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 13 vúái boån chuáng töi, vò àöëi vúái boån lñnh cûåu traâo, caái àoá àaä trúã thaânh sûå bònh thûúâng tûâ àúâi naâo röìi. Daå daây vaâ tiïu hoaá laâ vêën àïì thiïët thên àöëi vúái ngûúâi lñnh hún laâ àöëi vúái bêët cûá ngûúâi naâo khaác. Ngûúâi lñnh úã núi àêy ra àïën ba phêìn tû söë tûâ ngûä thûúâng duâng; vaâ viïåc biïíu hiïån niïìm vui sûúáng cao àöå nhêët hoùåc nöîi bûåc tûác àiïn cuöìng nhêët àïìu tòm àûúåc trong caái tûâ vûång kia nhûäng gò maänh liïåt nhêët. Thêåt khöng coân duâng caách naâo khaác àïí noái goån vaâ roä hún thïë. Gia àònh chuáng töi vaâ caác giaáo sû cuãa chuáng töi hùèn seä rêët ngaåc nhiïn khi chuáng töi trúã vïì nhaâ, nhûng úã àêy noá laåi laâ tiïëng noái phöí biïën. Àöëi vúái chuáng töi, caác viïåc àoá trúã thaânh höìn nhiïn vö töåi vaå vò bùæt buöåc phaãi laâm möåt caách cöng khai. Hún nûäa, àöëi vúái chuáng töi, caái viïåc àoá bònh thûúâng àïën nöîi chuáng töi thêëy khoan khoaái y nhû luác àûúåc àaánh myä maän möåt vaán baâi: chùèng haån, úã möåt chöî khöng phaãi lo àaåi baác. Khöng phaãi ngêîu nhiïn maâ ngûúâi ta àùåt ra caái danh tûâ baáo caáo xõa" àïí chó caác loaåi chuyïån nhaãm nhñ. Nhûäng núi êëy, àöëi vúái con nhaâ binh thêåt àuáng laâ chöî ngöìi taán phña vaâ cuäng tûúng tûå nhû baân ùn cuãa khaách quen. Luác naây chuáng töi caãm thêëy thuá võ hún laâ ngöìi trong bêët cûá caái nhaâ xñ naâo coá àöì sûá trùæng muöët, lõch sûå; úã àoá chó coá thïí saåch seä hún, nhûng úã àêy thò laåi thoaãi maái dïî chõu. Thêåt laâ nhûäng giúâ phuát vö tû tuyïåt vúâi. Trïn àêìu chuáng töi, trúâi xanh biïëc. Phña chên trúâi, luãng lùèng nhûäng quaã khinh khñ cêìu, maâu vaâng, coá nhûäng tia mùåt trúâi lêëp laánh xuyïn qua, cuâng nhûäng àaám mêy nho nhoã maâu trùæng cuãa nhûäng viïn àaá ri cao xaå. Thónh thoaãng, khi àuöíi theo möåt tïn phi cöng, chuáng laåi toaã ra thaânh möåt chuâm cao ngêët. Tiïëng gêìm theát uâ tai cuãa mùåt trêån voång àïën chuáng töi nhû möåt cún baäo rêët xa. Noá àaä bõ tiïëng vuâ vuâ cuãa àaám ong boâ veä bay ngang qua lêën aát. Caánh àöìng coã àêìy hoa traãi ra khùæp chung quanh chuáng töi. Nhûäng ngoån coã non àu àûa mïìm maåi, nhûäng caánh bûúám trùæng lûúån laåi gêìn nhau; chuáng bay laâ laâ trong laân gioá êëm noáng, dõu daâng cuãa muâa haå àïën àöå chñn muâi; coân chuáng töi, chuáng töi àoåc thû, xem baáo, huát thuöëc, chuáng töi boã

14 Erich Maria Remarque 14 muä ca lö, àùåt xuöëng àêët bïn caånh chöî ngöìi; laân gioá nheå àuâa trïn maái toác, àuâa caã vúái nhûäng lúâi noái vaâ yá nghô cuãa chuáng töi. Ba caái thuâng chuáng töi ngöìi àùåt giûäa nhûäng àaám hoa maâo gaâ àoã rûåc... Chuáng töi àùåt caái nùæp thuâng múä trïn àêìu göëi. Thïë laâ coá caái mùåt baân têët àïí chúi baâi soaát röìi. Cöëp àaä mang theo cöî baâi. Thónh thoaãng laåi chen vaâo möåt vaán baâi ram. Tûúãng chûâng mêëy àûáa coá thïí cûá ngöìi àïën muön thuúã úã àêy. Tiïëng àaân phong cêìm tûâ laán ruát quên vùèng àïën. Thónh thoaãng chuáng töi àùåt baâi xuöëng nhòn nhau; möåt àûáa trong boån lïn tiïëng: "Naây caác cêåu, caác cêåu..." hoùåc: "Kheáo hoãng beát caã àêëy... Röìi chuáng töi lùång ài möåt luác. Trong loâng chuáng töi coá caãm xuác thêìm kñn vaâ maänh liïåt. Àûáa naâo cuäng nhêån thêëy thïë, cho nïn chùèng cêìn phaãi nhiïìu lúâi. Rêët coá thïí laâ ngaây mai chuáng töi chùèng coân àûúåc ngöìi trïn nhûäng thuâng xia naây nûäa; maâ thúâi thïë cuäng chùèng khoá khùn gò lùæm àêu. Cho nïn, àöëi vúái chuáng töi, caái gò cuäng quan troång vaâ múái laå: nhûäng böng hoa maâo gaâ àoã choái cuäng nhû bûäa ùn ngon, nhûäng àiïëu thuöëc laá cuäng nhû ngoån gioá heâ. Cöëp hoãi: - Àaä cêåu naâo gùåp laåi Kemúrich chûa? - Noá àang úã Xanh Tjödeáp, - töi noái. Muynlú baão noá bõ möåt phaát xuyïn qua àuâi, chöî gêìn höng, êu cuäng laâ möåt dõp töët àïí àûúåc vïì quï möåt chuyïën. Chuáng töi àõnh chiïìu nay àïën thùm noá. Cöëp ruát möåt laá thû trong tuái ra. Túá xin chuyïín lúâi chaâo cuãa Cùngtörec àïën caác cêåu. Chuáng töi cûúâi. Muynlú quùng àiïëu thuöëc laá vaâ noái: - Caái laäo êëy túá muöën noá úã àêy cú. Cùngtörec laâ giaáo sû cuãa boån töi: möåt con ngûúâi loùæt choùæt nghiïm nghõ, vúái böå aáo xaám coá àuöi töm vaâ caái àêìu chuöåt chuâ. Thên hònh laäo cuäng gêìn giöëng thêìy cai Himmenxtöt, "sûå khuãng khiïëp cuãa traåi lñnh têåp. Kïí cuäng buöìn cûúâi. Moåi thûá tai vaå trïn àúâi thûúâng laâ do caác haång ngûúâi thên hònh loùæt choùæt gêy ra: chuáng noá

15 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 15 cûúng quyïët vaâ quaá quùæt hún nhûäng ngûúâi thên hònh cao lúán rêët nhiïìu. Bao giúâ töi cuäng cöë traánh nhûäng trung àöåi coá nhûäng tay chó huy têìm voác beá nhoã, nhûäng tay naây thûúâng laâ nhûäng boån àöåc aác àaáng nguyïìn ruãa. Trong nhûäng giúâ têåp thïí duåc, laäo Cùngtörec thuyïët cho chuáng töi haâng traâng kyâ cho àïën luác têët caã lúáp hoåc phaãi sùæp haâng theo laäo ta àïën súã möå binh àïí xin nhêåp nguä. Töi nhû vêîn nhòn thêëy laäo úã trûúác mùåt, vúái àöi kñnh nêíy lûãa, coân laäo thò nhòn boån töi vaâ noái vúái möåt gioång xuác àöång. Nhûng luác êëy boån töi chûa nghô gò àïën chuyïån àoá caã. Tuy nhiïn, coá möåt àûáa trong boån do dûå vaâ khöng muöën ài, êëy laâ Jödep Bem, caái thùçng to lúán, tñnh tònh vui nhöån. Nhûng röìi sau noá cuäng bõ thuyïët phuåc. Vaã laåi cuäng phaãi nhêån thêëy rùçng khöng coân con àûúâng naâo khaác. Coá leä nhûäng àûáa khaác cuäng nghô giöëng hïåt nhû Bem; nhûng lêín tröën khöng phaãi laâ chuyïån dïî, vò thúâi êëy, caã böë anh lêîn meå anh àïìu coá thïí vùng ngay vaâo giûäa mùåt anh caái tiïëng "heân nhaát. Luác bêëy giúâ têët caã nhûäng con ngûúâi êëy chûa ai tûúãng tûúång àûúåc nhûäng gò seä xêíy ra sau naây. Noái cho àuáng thò nhûäng ngûúâi hiïíu biïët hún caã laåi laâ nhûäng ngûúâi bònh thûúâng vaâ ngheâo khöí; ngay tûâ àêìu hoå àaä coi chiïën tranh laâ möåt tai hoaå, trong khi boån giaâu coá laåi vui sûúáng ra mùåt, duâ rùçng chñnh boån naây röìi cuäng seä coá thïí nhêån thêëy ngay nhûäng hêåu quaã cuãa chiïën tranh. Catdinxki àöí töåi cho nïìn giaáo duåc àaä laâm cho chuáng töi mï muöåi ài, vaâ caái gò Caát àaä noái laâ àïìu coá suy nghô chñn chùæn. Kïí cuäng laå, chñnh Bem laåi laâ möåt trong nhûäng ngûúâi àêìu tiïn guåc ngaä. Trong möåt àúåt têën cöng noá bõ möåt phaát suáng vaâo mùæt, boån töi cho laâ noá àaä chïët nïn àïí laåi trêån àõa. Khöng thïí vaác noá ài àûúåc, vò bùæt buöåc phaãi ruát lui gêëp. Buöíi chiïìu, àöåt nhiïn chuáng töi nghe thêëy tiïëng noá goåi vaâ thêëy noá àang cöë boâ phña trûúác chiïën haâo. Thò ra noá chó bõ ngêët ài thöi. Nhûng luác naây noá chùèng nhòn thêëy gò nûäa, noá àau àïën phaát cuöìng lïn, chùèng chõu êín nêëp gò caã, nïn trûúác khi coá ngûúâi ra dòu noá vïì thò noá àaä bõ giïët chïët.

16 Erich Maria Remarque 16 Leä dô nhiïn, ngûúâi ta khöng thïí àöí traách nhiïåm vïì chuyïån naây lïn àêìu laäo Cùngtörec, vaã laåi nïëu ngûúâi ta cho àoá laâ möåt sûå phaåm töåi thò caái àúâi naây coân ra laâm sao nûäa? Coá àïën haâng nghòn laäo Cùngtörec, têët caã àïìu yïn trñ laâm thïë laâ töët - möåt caách tiïån lúåi cho hoå. Nhûng chñnh vò thïë maâ chuáng töi thêëy hoå àïìu thêët baåi caã. Àöëi vúái caái tuöíi mûúâi taám cuãa chuáng töi, àaáng leä hoå laâ nhûäng ngûúâi àûa àûúâng chó löëi, dòu dùæt chuáng töi àïën chöî trûúãng thaânh, múã ra cho chuáng töi caái thïë giúái múái cuãa cêìn lao, cuãa nghôa vuå, cuãa vùn hoaá vaâ tiïën böå, chuêín bõ cho tûúng lai. Àöi khi chuáng töi cuäng trïu choåc hoå, chúi khùm hoå möåt vaâi vöë gò àoá, nhûng trong thêm têm chuáng töi tin tûúãng úã hoå. Theo chöî chuáng töi thêëy, khaái niïåm vïì möåt thûã quyïìn lûåc maâ hoå àaåi diïån, chó laâ möåt sûå saáng suöët hún vaâ möåt sûå hiïíu biïët nhên àaåo hún. Vêåy maâ khi chuáng töi nhòn thêëy ngûúâi àêìu tiïn guåc chïët thò niïìm tin tûúãng êëy àaä tiïu tan. Chuáng töi phaãi thûâa nhêån rùçng lûáa tuöíi chuáng töi trung thûåc hún boån hoå nhiïìu. Hoå chó hún chuáng töi úã caái khoa noái vaâ chöî khön kheáo. Trêån phaáo kñch àêìu tiïn àaä vaåch ra chöî lêìm lêîn cuãa chuáng töi vaâ laâm àöí suåp caái quan niïåm vïì moåi sûå trïn àúâi maâ hoå àaä nhöìi nheát cho chuáng töi. Hoå vêîn coân viïët, vêîn coân noái, nhûng chuáng töi, chuáng töi tröng thêëy nhûäng traåm quên y, nhûäng ngûúâi hêëp höëi. Trong khi àöëi vúái hoå, phuång sûå quöëc gia laâ giaá trõ cao caã nhêët, chuáng töi àaä hiïíu rùçng caái súå chïët coân maånh hún nhiïìu. Tuy vêåy, chuáng töi cuäng chùèng nöíi loaån, chùèng àaâo nguä, chùèng heân nhaát (têët caã nhûäng danh tûâ naây, boån hoå noái luön miïång!). Chuáng töi yïu töí quöëc chuáng töi, cuäng nhû hoå, vaâ trong möîi àúåt têën cöng, chuáng töi duäng caãm xöng lïn; nhûng chñnh chuáng töi cuäng àaä biïët phên biïåt, cuâng möåt luác, chuáng töi bùæt àêìu nhêån thêëy, vaâ chuáng töi àaä thêëy trong caái thïë giúái cuãa boån hoå chùèng coá gò coân àûáng vûäng nûäa. Bêët giaác, chuáng töi caãm thêëy cö àún möåt caách ghï rúån vaâ tûå chuáng töi phaãi xoay xúã lêëy möåt mònh.

17 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 17 Trûúác khi àïën thùm Kemúrich, mêëy àûáa chuáng töi goái gheám möåt boåc àöì duâng cuãa noá, nhûäng thûá êëy coá thïí coá ñch cho noá trong khi ài àûúâng. ÚÃ traåm quên y, ngûúâi ài laåi röån rõp, luác naâo khöng khñ cuäng sùåc muâi phï nön, muâi khùm khùèm, muâi höi höi. Tuy laán truá quên chuáng töi àaä quen vúái nhau, nhûng úã àêy duâ sao cuäng coá nhûäng caái laâm ngûúâi ta phaát khiïëp. Chuáng töi ài hoãi nhiïìu chöî xem Kemúrich nùçm àêu. Noá nùçm trong möåt cùn phoâng, vaâ khi thêëy chuáng töi àïën, noá thoaáng coá veã vui mûâng, vò noá yïëu quaá khöng dêåy àûúåc nûäa. Trong luác noá mï man, àaä bõ ngûúâi naâo àoá xoaáy mêët caái àöìng höì. Muynlú lùæc àêìu: - Mònh vêîn baão laâ cêåu àûâng coá mang theo caái àöìng höì töët nhû thïë cú maâ. Muynlú coá phêìn vuång vïì vaâ lùæm àiïìu: àaáng leä noá nïn im ài thò hún. Vò roä raâng laâ Kemúrich chùèng coân söëng àûúåc bao lêu nûäa. Tòm thêëy caái àöìng höì hay khöng, cuäng chùèng coá nghôa lyá gò, bêët quaá cuäng àïën gûãi vïì cho gia àònh noá thöi. - Phùng, cêåu thêëy trong ngûúâi thïë naâo? - Cöëp hoãi. Kemúrich cuái àêìu: - Cuäng thûúâng thöi, chó phaãi caái chên àau quaá. Chuáng töi nhòn vaâo giûúâng. Chên Kemúrich àùåt dûúái möåt voâng cung dêy theáp, trïn àoá caái chùn àùæp phöìng lïn. Töi kheä huyách vaâo öëng chên Muynlú, vò thùçng naây coá thïí noái toaåc ra vúái Kemúrich àiïìu maâ boån y tïë àaä cho chuáng töi biïët úã ngoaâi: Kemúrich khöng coân chên nûäa. Ngûúâi ta àaä cûa chên noá röìi. Böå mùåt noá tröng khiïëp quaá, vûâa vaâng ïåch laåi vûâa xaám xõt maâu tro. Trïn mùåt noá, hiïån lïn nhûäng àûúâng neát laå luâng maâ chuáng töi àaä biïët roä vò nhòn haâng trùm lêìn röìi. Noái cho àuáng, àoá khöng phaãi laâ àûúâng neát, maâ laâ nhûäng dêëu hiïåu. Dûúái laân da khöng coân sûå söëng nûäa, sûå söëng àaä bõ àêíy ra ngoaâi cú thïí röìi; thêìn chïët àang hoaânh haânh bïn trong, vaâ àaä ngûå trõ trong cùåp mùæt...

18 Erich Maria Remarque 18 Àêëy, Kemúrich, caái thùçng baån, vûâa múái àêy coân nûúáng thõt ngûåa vúái chuáng töi, coân cuâng vúái chuáng töi ruác vaâo möåt caái höë traái phaá, bêy giúâ nhû vêåy àêëy. Vêîn laâ noá, maâ laåi khöng phaãi laâ noá nûäa. Hònh aãnh noá bõ xoaá múâ, chêåp chúân nhû möåt têëm kñnh aãnh chuåp hai lêìn. Ngay caã àïën tiïëng noái cuãa noá cuäng àaä phaãng phêët caái gò cuãa thêìn chïët. Töi nghô àïën daåo chuáng töi ra mùåt trêån. Meå noá, möåt baâ cuå to beáo hiïìn laânh tiïîn noá ra têån ga. Baâ cuå khoác sûúát mûúát. Mùåt baâ cuå sûng huáp lïn. Kemúrich coá veã húi ngûúång, vò baâ cuå chùèng giûä yá tûá gò caã, tûúãng chûâng caã ngûúâi baâ cuå daä chaãy ra thaânh múä vaâ nûúác mùæt. Baâ cuå cûá thïë tuám ngay lêëy töi, chöëc chöëc laåi nñu lêëy caánh tay töi, van vó töi khi naâo ra mùåt trêån thò tröng nom cho thùçng Phùng. Kïí mùåt noá tröng cuäng non choeåt thûåc, vaâ xûúng cöët yïëu úát àïën nöîi múái àeo ba lö böën tuêìn lïî maâ chên àaä to beâ ra. Nhûng àaä ra trêån thò coân tröng nom ai àûúåc nûäa! - Cêåu sùæp àûúåc vïì nhaâ àêëy. - Cöëp noái. - Nïëu khöng thò cuäng phaãi àúåi àïën ba hay böën thaáng nûäa múái àïën kyâ nghó pheáp. Kemúrich gêåt àêìu. Töi nhòn baân tay noá maâ aái ngaåi. Chùèng khaác gò bùçng saáp: caáu gheát úã chiïën haâo àoáng àêìy caã keä moáng tay, àen kõt laåi, nhû maâu thuöëc àöåc. Töi nghô rùçng trong khi Kemúrich àaä tùæt thúã tûâ lêu thò nhûäng caái moáng tay naây vêîn tiïëp tuåc moåc, giöëng nhû möåt thûá cêy moåc ngêìm, kyâ quaái. Töi tûúãng nhû nhòn thêëy trûúác mùæt, chuáng àang xoùæn laåi thaânh hònh trön öëc, vaâ vêîn moåc, àöìng thúâi vúái àaám toác trïn caái soå àang thöëi rûäa - nhû coã trïn möåt miïëng àêët maâu múä, hïåt nhû coã vêåy. Sao laåi coá thïí thïë àûúåc nhó?... Muynlú cuái xuöëng: - Phùng naây, boån mònh mang caác thûá laåi cho cêåu àêy. Kemúrich ra hiïåu bùçng tay: - Boã noá xuöëng gêåm giûúâng êëy. Muynlú laâm theo. Kemúrich laåi noái àïën caái àöìng höì. Laâm thïë naâo cho noá yïn têm maâ khöng khiïën noá sinh nghi? Muynlú ngêíng lïn, tay cêìm möåt àöi uãng phi cöng.

19 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 19 Möåt àöi uãng kiïíu Ùnglï tuyïåt àeåp, da vaâng vaâ mïìm, cao àïën têån àêìu göëi vaâ buöåc dêy úã phña trïn; quaã laâ möåt moán ai cuäng phaãi theâm. Muynlú ngùæm nghña maäi, àêìy veã say sûa. Noá aáp àïë uãng vaâo àïë àöi giaây thö kïåch cuãa noá vaâ hoãi: - Phùng naây, cêåu àõnh mang theo caã àöi uãng nûäa chûá? Caã ba àûáa chuáng töi chó coá möåt yá nghô. Duâ cho noá qua khoãi àûúåc chùng nûäa thò cuäng chó duâng àûúåc möåt chiïëc thöi; do àoá àöi uãng àöëi vúái noá, chùèng coân giaá trõ gò nûäa. Vaâ bêy giúâ àöi uãng êëy nùçm àêy, thêåt laâ tai haåi, vò hïî noá chïët möåt caái, laâ tuåi y taá cuöîm ngay. Muynlú tiïëp: - Cêåu àïí noá laåi àêy aâ? Kemúrich khöng muöën thïë. Àêëy laâ cuãa quyá nhêët cuãa noá. - Naây, chuáng mònh àaánh àöíi vúái nhau nheá, - Muynlú laåi tiïëp - úã àêy taåi mùåt trêån duâng àûúåc viïåc hún. Kemúrich nhêët àõnh khöng nghe. Töi hêët chên Muynlú. Thïë laâ cu cêåu ngêåp ngûâng tiïëc reã, àaânh àïí laåi àöi uãng vaâo gêåm giûúâng. Boån töi coân noái chuyïån vúái nhau möåt laát nûäa, röìi múái chia tay. Choáng khoeã Phùng nheá! Töi heån vúái Kemúrich ngaây mai seä trúã laåi. Muynlú cuäng heån thïë. Cu cêåu vêîn nghô àïën àöi uãng vaâ cöë yá theo doäi noá. Kemúrich thúã daâi. Noá lïn cún söët. Ra àïën ngoaâi, chuáng töi gùåp möåt y taá vaâ nhúâ hùæn tiïm cho ngûúâi bõ thûúng möåt phaát. Hùæn tûâ chöëi: - Nïëu ai cuäng tiïm mooácphin, thò phaãi haâng thuâng... - Thïë ra cêåu chó hêìu boån sô quan thöi aâ? - Cöëp noái bùçng möåt gioång hùçn hoåc. Töi vöåi can ngay vaâ cho gaä y taá möåt àiïëu thuöëc laá. Hùæn nhêån, sau àoá töi baão hùæn: - Nhûng cêåu coá quyïìn tiïm khöng cú chûá? Cêu hoãi chaåm tûå aái hùæn.

20 Erich Maria Remarque 20 - Nïëu caác cêåu khöng tin thò coân nhúâ laâm gò?... Töi laåi duái vaâo tay hùæn mêëy àiïëu thuöëc nûäa. - Giuáp chuáng túá möåt tñ... - Thöi àûúåc, - hùæn noái. Cöëp ài theo hùæn, vò noá khöng tin mêëy, vaâ noá muöën xem hùæn laâm ùn thïë naâo. Boån töi àúåi noá úã ngoaâi. Muynlú laåi noái àïën àöi uãng: - Àöi uãng vûâa chên mònh laå luâng. Ài caái àöi giaây thöí taã naây, hïët muån phoãng noå àïën muån phoãng kia. Cêåu coá tin laâ noá coân truå àûúåc àïën sau phiïn gaác ngaây mai khöng? Nïëu noá chïët àïm nay laâ ài àûát àöi uãng. Anbe trúã ra. Noá hoãi: - Caác cêåu nghô sao vïì...? - Àïën ngoeão thöi, - Muynlú noái, coá veã dûát khoaát. Chuáng töi quay vïì laán truá quên. Töi nghô àïën bûác thû ngaây mai seä viïët cho meå Kemúrich. Töi caãm thêëy reát, muöën uöëng möåt cöëc rûúåu. Muynlú vùåt nhûäng laá coã vaâ boã vaâo möìm nhai. Bêët giaác anh chaâng Cöëp loùæt choùæt quùng àiïëu thuöëc laá ài, röìi dêåm chên àiïn cuöìng, nhòn quanh vúái neát mùåt hoaãng höët, meáo xïåch, möìm noái lùæp bùæp: - Cûát úi laâ cûát! Mêëy àûáa chuáng töi vêîn tiïëp tuåc ài. Möåt luác khaá lêu sau, Cöëp àaä dõu. Chuáng töi chùèng laå gò caái àoá. Ngûúâi ta thûúâng goåi àoá laâ cún àiïn úã mùåt trêån. Ai cuäng tûâng bõ caã. Muynlú hoãi noá: - Laäo Cùngtörec viïët cho cêåu nhûäng gò? Thùçng kia cûúâi traã lúâi: - Laäo ta viïët rùçng chuáng mònh laâ tuöíi treã gang theáp.

21 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 21 Têët caã ba chuáng töi cûúâi chua chaát. Cöëp chûãi lung tung, noá lêëy laâm haã daå khi noái lïn àûúåc... Àêëy boån hoå nghô nhû vêåy, boån hoå nghô nhû vêåy àêëy, haâng chuåc vaån laäo Cùngtörec! "Tuöíi treã gang theáp". Tuöíi treã! Chûa coá àûáa naâo trong boån chuáng töi quaá hai mûúi tuöíi caã. Nhûng noái rùçng boån chuáng töi treã û! Têët caã nhûäng caái àoá àaä chêëm dûát tûâ lêu röìi. Chuáng töi chó laâ möåt luä giaâ nua.

22 Erich Maria Remarque 22 CHÛÚNG 2 Àöëi vúái töi thêåt laâ möåt àiïìu laå luâng, khi nghô àïën trong möåt caái ngùn keáo úã nhaâ, vêîn coân xïëp àêìy möåt àöëng thú ca, vaâ àoaån àêìu baãn bi kõch cuãa Xauyn. Töi àaä mêët vaâo àêëy bao nhiïu laâ buöíi töëi, vaâ hêìu hïët boån chuáng töi, àûáa naâo chaã laâm nhû thïë. Nhûng têët caã nhûäng caái àoá, àöëi vúái töi, àaä trúã nïn múâ aão àïën nöîi töi khöng thïí naâo hònh dung ra àûúåc nûäa. Tûâ khi chuáng töi àïën àêy, cuöåc söëng cuä thïë laâ bõ cùæt àûát hùèn, mùåc dêìu chuáng töi chùèng laâm gò àïí cùæt àûát noá caã. Nhiïìu lêìn, chuáng töi thûã tòm nguyïn nhên vaâ cùæt nghôa taåi sao, nhûng cuäng khöng coá kïët quaã mêëy. Àöëi vúái boån hai mûúi tuöíi chuáng töi, caái gò cuäng rêët laâ mú höì: vúái Cöëp, Muynlú, Lia vaâ töi, vúái têët caã boån töi maâ laäo Cùngtörec goåi laâ tuöíi treã gang theáp. Boån lñnh nhiïìu tuöíi hún coân gùæn boá chùåt cheä vúái quaá khûá. Hoå coá möåt cú súã, hoå coá vúå, coá con, coá nghïì nghiïåp, coá nhûäng súåi dêy raâng buöåc khaá vûäng chùæc maâ chiïën tranh cuäng khöng cùæt àûát nöíi. Nhûng chuáng töi, vúái caái tuöíi hai mûúi, chuáng töi chó coá cha meå vaâ möåt vaâi àûáa trong boån, coá ngûúâi yïu. Chùèng coá gò àaáng kïí. ÚÃ caái tuöíi chuáng töi, quyïìn lûåc cuãa cha meå chùèng coân àûúåc laâ bao, maâ phuå nûä cuäng chûa chi phöëi àûúåc chuáng töi nûäa. Ngoaâi caái àoá ra, nhûäng caái khaác chùèng coá gò àaáng kïí. Möåt chuát mú möång viïín vöng, vaâi caái ngöng rúãm vaâ nhaâ trûúâng; cuöåc söëng cuãa chuáng töi chûa ài àïën àêu. Vaâ bêy giúâ chùèng coân laåi caái gò cuãa cuöåc söëng êëy nûäa. Cùngtörec àaä noái rùçng chuáng töi àang bûúác vaâo ngûúäng cûãa cuãa cuöåc àúâi. Àuáng laâ nhû vêåy. Chuáng töi àaä laâ boån trïn khöng chùçng, dûúái khöng rïî, chiïën tranh nhû möåt con söng àaä cuöën chuáng töi theo doâng cuãa noá. Vúái nhûäng ngûúâi nhiïìu tuöíi hún, chiïën tranh chó laâ möåt sûå giaán àoaån. Hoå coá thïí nghô àïën möåt caái gò vûúåt ra ngoaâi phaåm vi cuãa noá.

23 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 23 Nhûng chuáng töi, chuáng töi àaä bõ chiïën tranh toám lêëy: vaâ khöng biïët vïì sau ra laâm sao nûäa. Hiïån giúâ, chuáng töi chó biïët rùçng mònh àaä trúã nïn cuåc suác möåt caách kyâ quaái vaâ àau àúán, duâ rùçng nhiïìu khi chuáng töi khöng coân àuã sûác àïí caãm thêëy buöìn phiïìn nûäa. Tuy Muynlú theâm muöën àöi uãng cuãa Kemúrich, nhûng noá vêîn thûúng baån, khöng keám gò möåt ngûúâi khaác maâ caãnh àau xoát coá thïí ngùn chùån nhûäng yá nghô tûúng tûå. Coá àiïìu laâ noá biïët nhêån ra chöî khaác nhau. Nïëu àöi uãng êëy coân àûúåc àöi chuát ñch lúåi cho Kemúnch thò Muynlú thaâ dêîm chên khöng lïn dêy theáp gai coân hún laâ nghô caách chiïëm àoaåt lêëy noá. Àùçng naây àöi uãng chùèng coân dñnh daáng àïën sûác khoeã Kemúrich nûäa, trong khi noá rêët coá thïí àûúåc viïåc cho Muynlú. Kemúrich chïët àïën núi, ai thûâa hûúãng àöi uãng êëy maâ chaã thïë. Vêåy taåi sao Muynlú laåi khöng coá thïí lêëm leát möåt tñ. Hùèn laâ Muynlú coá quyïìn hún möåt gaä y taá chûá. Chúâ àïën luác Kemúrich chïët thò muöån quaá. Chñnh vò vêåy maâ ngay tûâ luác naây, Muynlú àaä múã mùæt thao laáo ra maâ theo doäi. Chuáng töi àaä mêët yá thûác vïì moåi kiïíu quan hïå khaác vò chuáng àïìu giaã taåo; chó coá thûåc tïë múái àaáng kïí vaâ coá têìm quan troång àöëi vúái chuáng töi. Vaâ nhûäng àöi uãng töët thò hiïëm lùæm. Khöng phaãi möåt ngaây maâ àeã ra àiïìu àoá. Khi àïën súã möå binh chuáng töi chó múái laâ möåt lúáp hoåc göìm hai mûúi cêåu trai treã, àêìy haänh diïån, cuâng ài caåo troåc àêìu möåt loaåt (vúái nhiïìu àûáa, àoá laâ lêìn àêìu tiïn) trûúác khi bûúác vaâo sên traåi lñnh. Chuáng töi chûa àûáa naâo coá dûå àõnh roä raâng vïì tûúng lai caã; rêët ñt àûáa coá yá nghô hùèn hoi vïì nghïì nghiïåp laâm ùn sinh söëng sau naây. Traái laåi, àêìu oác chuáng töi àêìy nhûäng yá nghô löng böng, gaán cho cuöåc àúâi vaâ cho caã chiïën tranh nûäa, möåt tñnh chêët lyá tûúãng vaâ gêìn nhû laäng maån. Thúâi gian luyïån têåp quên sûå keáo daâi mûúâi tuêìn lïî vaâ söë ngaây êëy àuã thay àöíi chuáng töi möåt caách cùn baãn hún laâ mûúâi nùm trïn ghïë nhaâ trûúâng. Chuáng töi àaä hoåc àûúåc rùçng möåt caái cuác aáo àaánh boáng cêín thêån coân quan troång hún laâ caã böën têåp saách Scöpenhacú. Luác àêìu chuáng töi ngaåc nhiïn, röìi àïën bûåc böåi, sau cuâng laâ mùåc kïå, chuáng töi nhêån thêëy khöng phaãi trñ tuïå coá veã chiïëm phêìn ûu thïë,

24 Erich Maria Remarque 24 maâ laâ caái baân chaãi àaánh xi, khöng phaãi tû tûúãng maâ laâ "quy tùæc, khöng phaãi sûå tûå do maâ laâ caách luyïån têåp. Chuáng töi àaä ài lñnh vúái têët caã loâng haâo hûáng vaâ tûå nguyïån, nhûng ngûúâi ta àaä laâm àuã thûá àïí chuáng töi chaán ngaán. Sau ba tuêìn lïî, chuáng töi àaä hiïíu rêët roä rùçng möåt gaä phu traåm àeo lon coá uy quyïìn àöëi vúái chuáng töi hún caã böë meå chuáng töi trûúác kia, hún caã nhûäng ngûúâi daåy döî chuáng töi, hún têët caã nhûäng bêåc thiïn taâi cuãa nïìn vùn hoaá, tûâ Platöng cho àïën Gút. Vúái nhûäng cùåp mùæt non treã vaâ rêët linh lúåi, chuáng töi nhòn thêëy caái khaái niïåm cöí àiïín vïì töí quöëc maâ caác thêìy giaáo trûúác kia nhöìi cho chuáng töi, bêy giúâ túái àêy àaä àaåt àïën chöî tûúác àoaåt nhên caách maâ ngûúâi ta chùèng bao giúâ daám laâm àöëi vúái caã nhûäng ngûúâi àêìy túá heân haå nhêët. Chaâo, àûáng nghiïm, ài nghiïm, böìng suáng, quay bïn phaãi, hoùåc quay bïn traái, àêåp goát chên, chõu àûång nhûäng lúâi xó vaã, va vêëp haâng nghòn chuyïån, thêåt thïë, trûúác àêy chuáng töi àaä nghô àïën caái sûá mïånh cuãa chuáng töi vúái möåt yá nghô khaác hùèn, thïë maâ nay chuáng töi thêëy ngûúâi ta chuêín bõ cho chuáng töi trúã nïn nhûäng bêåc anh huâng y nhû ngûúâi ta têåp ngûåa trong raåp xiïëc vêåy. Nhûng röìi cuäng quen thöi. Thêåm chñ chuáng töi cuäng biïët rùçng möåt phêìn cuãa nhûäng caái àoá laâ cêìn thiïët, nhûng caái phêìn coân laåi kia thò thêåt laâ thûâa. Con nhaâ lñnh rêët tinh àöëi vúái nhûäng chuyïån nhû thïë. Lúáp hoåc cuãa chuáng töi bõ chia thaânh tûâng nhoám ba ngûúâi, böën ngûúâi, àúåi àûa vaâo caác phên àöåi: chuáng töi cuâng úã vúái nhûäng anh thuyïìn chaâi, nhûäng anh nöng dên, nhûäng anh thúå nhaâ maáy, nhûäng anh thúå thuã cöng ngûúâi xûá Fridú,... vaâ chuáng töi rêët choáng thên nhau. Cöëp, Muynlú, Kemúrich vaâ töi àûúåc àiïìu àïën phên àöåi thûá chñn, àûáng àêìu laâ Himmenxtöt. Hùæn nöíi tiïëng laâ tay "hùæc xò dêìu", àïíu nhêët traåi, vaâ hùæn lêëy laâm haänh diïån vïì caái àoá. Möåt con ngûúâi beáo luân, ài lñnh àaä mûúâi hai nùm, rêu meáp àoã hoe, cong vïính lïn, nguyïn laâ phu traåm luác coân úã ngoaâi. Àöëi vúái Cöëp, Jaàún, Vethut vaâ töi, hùæn giaám saát möåt caách àùåc biïåt vò hùæn caãm thêëy boån töi coá veã bûúáng ngêìm àöëi vúái hùæn. Möåt

25 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 25 buöíi saáng, töi phaãi doån giûúâng cho hùæn àuáng mûúâi böën lêìn, lêìn naâo hùæn cuäng khöng vûâa yá, röìi laåi ruä tung ra. Trong hai mûúi giúâ liïìn têët nhiïn cuäng coá nhûäng luác nghó, töi àaä phaãi àaánh múä möåt àöi uãng rùæn nhû àaá vaâ àaä laâm cho noá mïìm nhuän ra, àïën nöîi chñnh Himmenxtöt khöng coân kïu vaâo àêu àûúåc nûäa. Theo lïånh hùæn, töi phaãi kyâ coå caã cùn phoâng cho saåch nhû múái, bùçng möåt chiïëc baân chaãi àaánh rùng. Cöëp vaâ töi bùæt àêìu chêëp haânh caái mïånh lïånh phaãi queát tuyïët ngoaâi sên doanh traåi bùçng möåt caái baân chaãi cêìm tay vaâ möåt caái caâo. Nïëu khöng coá möåt viïn trung uyá tònh cúâ ài àïën àuöíi chuáng töi vïì vaâ xaåc cho Himmenxtöt möåt trêån nïn thên thò chuáng töi coân phaãi laâm cho àïën luác chïët coáng. Khöën nöîi, hêåu quaã cuãa viïåc naây laâ Himmenxtöt ngaây caâng hùçn hoåc àöëi vúái boån töi. Töi phaãi nhêån phiïn gaác böën ngaây chuã nhêåt liïìn vaâ trong thúâi gian êëy cuäng phaãi "cêëm phoâng luön. Vúái toaân böå quên trang vuä khñ, töi àaä phaãi têåp nhûäng àöång taác sau àêy trïn möåt baäi àêët hoang trún nhaäy vaâ ûúát aát: "Nhaãy", "Nùçm", "Nhaãy", "Nùçm!, cho àïën khi töi biïën thaânh möåt àöëng buân nhoe nhoeát vaâ quyå xuöëng vò kiïåt sûác. Böën giúâ sau töi àaä phaãi àïën trònh diïån Himmenxtöt cuâng vúái têët caã àöì lïî àaä coå rûãa tinh tûúm. Quaã thûåc hai baân tay töi toeá maáu vò phaãi kyâ coå nhiïìu quaá. Cuâng vúái Cöëp, Vethut vaâ Jaàún, töi àaä phaãi àûáng nghiïm trong mûúâi lùm phuát, khöng àeo bñt têët tay giûäa luác trúâi reát khuãng khiïëp, ngoán tay trêìn aáp vaâo noâng suáng. Trong khi êëy boån Himmenxtöt ài baách böå xung quanh boån töi mùæt gûúâm gûúâm nhòn xem boån töi coá cûåa quêåy tñ naâo khöng àïí bùæt löîi. Hai giúâ àïm chó phong phanh caái aáo loát maâ töi phaãi chaåy liïìn taám lêìn, thêåt nhanh, tûâ têìng gaác trïn cuãa doanh traåi xuöëng têån dûúái sên, chó vò töåi àïí quêìn àuâi chúâm vaâi phên ra ngoaâi mùåt ghïë àêíu, núi moåi ngûúâi phaãi xïëp goái quêìn aáo cuãa mònh theo àuáng quy caách. Thêìy cai trûåc tuêìn - Himmenxtöt - vûâa chaåy àïën bïn vûâa mùæng nhiïëc. Trong buöíi têåp àêm lï, bao giúâ töi cuäng phaãi àêëu vúái Himmenxtöt; hùæn bùæt töi cêìm möåt caái gêåy bùæt nùång chònh chõch, coân hùæn chó cêìm möåt caái gêåy göî sûã duång thuêån tiïån, thaânh thûã hùæn coá thïí dïî daâng àêm vaâo caánh tay töi laâm cho tñm bêìm nhiïìu chöî. Noái cuãa àaáng töåi, möåt lêìn töi nöíi hung lïn, nhùæm mùæt xöng bûâa vaâo hùæn, vaâ thoåc cho möåt cuá vaâo buång, maånh àïën nöîi hùæn ngaä quay

26 Erich Maria Remarque 26 lú ra. Khi hùæn àõnh kiïån thò viïn chó huy àaåi àöåi laåi chïë giïîu hùæn vaâ baão tûâ nay phaãi cêín thêån hún, thïë thöi. Öng ta àaä biïët toãng Himmenxtöt röìi vaâ lêëy laâm thuá võ vïì caái chuyïån hùæn bõ möåt vöë nhû vêåy. Töi àaä trúã nïn möåt tay xuêët sùæc vïì mön leo xaâ ngang vaâ dêìn dêìn töi chùèng haäi möåt àõch thuã naâo trong mön co àêìu göëi. Nghe thêëy tiïëng Himmenxtöt laâ boån töi cuäng àuã phaát run lïn, nhûng caái con ngûåa traåm àaä thaânh man rúå êëy àûâng hoâng laâm cho boån töi phaãi haå cúâ khuêët phuåc. Möåt ngaây chuã nhêåt, Cöëp vaâ töi, hai àûáa cêìm gêåy keáo lï qua sên traåi nhûäng thuâng phên cuãa nhaâ xñ; àuáng luác êëy, Himmenxtöt taåt qua àoá, aáo quêìn baãnh choeå, sùæp sûãa ài chúi. Hùæn dûâng laåi trûúác mùåt chuáng töi hoãi xem laâm thïë coá thñch khöng. Thïë laâ mùåc kïå, muöën ra sao thò ra, chuáng töi giaã vúâ trûúåt chên möåt caái hêët caã thuâng phên vaâo chên hùæn, hùæn phaát àiïn phaát cuöìng lïn, nhûng vöë êëy thêåt laâ àñch àaáng. - Phaãi cho chuáng maây ra toaâ aán binh! - Hùæn theát lïn. Cöëp àaä chaán ngêëy caái gioång êëy, traã lúâi: - Nhûng trûúác hïët seä coá möåt cuöåc thêím vêën, khi êëy chuáng töi seä noái toaåc moáng heo... - Chuáng maây daám noái vúái thêìy cai nhû thïë haã? - Himmenxtöt gêìm lïn. - Chuáng maây àiïn röìi haã? Àûáng àêëy tao hoãi àaä. Chuáng maây àõnh laâm gò haã? - Chuáng töi seä noái toaåc hïët moåi chuyïån vïì thêìy cai, - Cöëp traã lúâi, ngoán tay àùåt trïn neåp quêìn. nûäa. Himmenxtöt hiïíu ngay tònh thïë, cuát thùæng, chùèng ho he gò Noái cho àuáng thò luác sùæp ài, hùæn cuäng coân lêìu bêìu: - Röìi chuáng maây seä biïët tay öng. Nhûng thïë laâ bao nhiïu uy tñn cuãa hùæn ài àúâi nhaâ ma. Möåt lêìn khaác hùæn coân bùæt chuáng töi têåp úã baäi hoang, vêîn nhûäng àöång taác "Nùçm", "Nhaãy", "Nùçm", "Nhaãy"! Thûåc tònh, chuáng töi vêîn tuên

27 PHÑA TÊY KHÖNG COÁ GÒ LAÅ 27 theo, vò mïånh lïånh laâ mïånh lïånh, nhûng chuáng töi laâm möåt caách chêåm chaåp àïën nöîi Himmenxtöt phaãi tuyïåt voång. Chuáng töi bònh thaãn nhñch àêìu göëi lïn, röìi àïën hai tay, vaâ cûá thïë tiïëp tuåc; trong luác àoá hùæn phaát khuâng lïn, àaä ra möåt lïånh khaác röìi. Trûúác khi chuáng töi toaát möì höi, thò hùæn àaä khaãn àùåc caã tiïëng. Sau àoá, hùæn àïí chuáng töi yïn. Kïí thò hùæn vêîn xaåc chuáng töi laâ "àöì lúån", nhûng xem yá àaä coá veã nïí. Nhiïìu thêìy cai khaác toã ra àaä biïët àiïìu hún vaâ rêët phaãi chùng. Hoå cuäng laâ söë àöng nûäa. Nhûng trûúác hïët thêìy naâo cuäng muöën giûä caái chên "daåy döî" úã hêåu phûúng caâng lêu caâng hay, maâ muöën thïë thò phaãi hùæc vúái lñnh múái. Thûåc ra, chuáng töi àaä hiïíu möåt caái baäi têåp cuãa traåi lñnh coá thïí lõch sûå àïën mûác naâo röìi: vaâ nhiïìu phen chuáng töi àaä phaãi àiïn cuöìng gaâo theát lïn. Nhiïìu àûáa trong boån töi àaä phaát öëm, thêåm chñ thùçng Vön àaä chïët vò sûng phöíi, nhûng nïëu chuáng töi àêìu haâng thò ngûúâi ta seä cho chuáng töi laâ àaám heân. Chuáng töi trúã nïn khùæc khöí, àa nghi, taân nhêîn, hay hùçn thuâ, cuåc suác, maâ nhû thïë cuäng töët thöi, vò chñnh chuáng töi àang thiïëu nhûäng àûác tñnh êëy. Giaã duå ngûúâi ta àiïìu ngay chuáng töi àïën caác chiïën haâo, maâ khöng coá thúâi kyâ huêën luyïån êëy, chùæc hùèn nhiïìu àûáa trong boån töi seä phaát àiïn. Nhû thïë chuáng töi àaä àûúåc chuêín bõ cho nhûäng gò àang chúâ àúåi mònh. Chuáng töi khöng bõ quêåt ngaä. Traái laåi chuáng töi thñch ûáng àûúåc vúái hoaân caãnh. Caái tuöíi hai mûúi cuãa chuáng töi, tuy non núát àöëi vúái nhiïìu viïåc khaác, laåi àûúåc cho chuáng töi vïì viïåc naây. Nhûng àiïìu quan troång nhêët laâ möåt tònh caãm vûäng chùæc vïì àoaân kïët àaä tröîi dêåy trong chuáng töi, tònh caãm àoá úã ngoaâi mùåt trêån laâm naãy núã caái quyá nhêët maâ chiïën tranh taåo nïn, àoá laâ tònh àöìng àöåi. Töi ngöìi caånh giûúâng Kemúrich. Möîi luác noá thïm nguy ngêåp. Chung quanh chuáng töi, om soâm, rêìm rô.