ÀAÅI HOÅC CÖNG ÀOAÂN Taåp chñ NGHIÏN CÛÁU KHOA HOÅC CÖNG ÀOAÂN Söë ISSN: Töíng biïn têåp: PGS. TS. PHAÅM VÙN HAÂ Phoá Töíng biïn têåp

Bản ghi

1 ÀAÅI HOÅC CÖNG ÀOAÂN Taåp chñ NGHIÏN CÛÁU KHOA HOÅC CÖNG ÀOAÂN Söë ISSN: Töíng biïn têåp: PGS. TS. PHAÅM VÙN HAÂ Phoá Töíng biïn têåp: TS. NGUYÏÎN ÀÛÁC TÔNH Thû kyá toâa soaån: TS. HOAÂNG THANH XUÊN ThS. LÏ PHÛÚNG THAÃO Vùn phoâng: Phoâng 402 Nhaâ A Àaåi hoåc Cöng àoaân 169 Têy Sún - Àöëng Àa - Haâ Nöåi Àiïån thoaåi: tapchinckhcd@dhcd.edu.vn GPXB söë: 127/GP-BTTTT ngaây 20/4/2015 In taåi Cöng ty CP In Cöng Àoaân Viïåt Nam, 167 Têy Sún, Àöëng Àa, Haâ Nöåi. MUÅC LUÅC - Höì Chñ Minh vúái viïåc troång duång nhên taâi Lï Töë Anh - Nguyïîn Thõ Thu Hiïìn 3 - Tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì ngûúâi caách maång mêîu mûåc vaâ sûå vêån duång cuãa Àaãng ta hiïån nay Trûúng Thõ Thu Haâ - Nguyïîn Thõ Nguyïåt Anh 10 - Vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái hoaåt àöång tû phaáp Àùång Vùn Cûúâng - Nguyïîn Vùn Àöìng 14 - Quaán triïåt tû tûúãng cuãa Ph. Awngghen vaâo phaát huy vai troâ cuãa cöng àoaân trong xêy dûång giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam thúâi kyâ àêíy maånh CNH - HÀH àêët nûúác Dûúng Vùn Sao 20 - Tûâ quan àiïím cuãa Höì Chñ Minh àïën quan àiïím Àaåi höåi XII cuãa Àaãng vïì xêy dûång giai cêëp cöng nhên trong thúâi àaåi múái Nguyïîn Thõ Huyïìn Trang 26 - Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû vaâ möåt söë vêën àïì àùåt ra àöëi vúái Cöng àoaân Viïåt Nam Nguyïîn Haãi Hoaâng - Àinh Thõ Thu Trang 31 - Vai troâ cöng àoaân vúái hoaân thiïån thïí chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa Àan Têm - Nguyïîn Thõ Vên Anh 37 - Haânh chñnh hoáa vaâ biïíu hiïån cuãa Haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa cöng àoaân Vuä Thõ Loan 40 - Vêån duång lyá thuyïët vai troâ àöëi vúái viïåc tòm hiïíu hoaåt àöång cuãa caán böå cöng àoaân cú súã Trûúng Ngoåc Thùæng 44 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN - Sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam - möåt söë bêët cêåp cêìn àûúåc böí sung, hoaân thiïån Àinh Thõ Mai 49 - Nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ cho àöåi nguä giaãng viïn Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân - Höî trúå giaãng viïn treã nêng cao nùng lûåc nghiïn cûáu khoa hoåc Lï Thõ Thuáy Nga 54 Trêìn Thõ Hoaâi Thu 57 - Nêng cao võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä trong thúâi kyâ CNH, HÀH àêët nûúác Nguyïîn Cöng Àûác 61 - Yïëu töë vùn hoáa trong daåy vaâ hoåc ngoaåi ngûä Nguyïîn Thõ Hiïìn Hûúng 64 - Nhûäng nhên töë taác àöång túái phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao cuãa ngaânh xêy dûång Nguyïîn Kim Thanh 68 - Thõ trûúâng taâi chñnh Viïåt Nam vaâ nhûäng biïën àöång àïën tûâ chñnh caác nhaâ àêìu tû Nguyïîn Quöëc Viïåt 73 TIN TÛÁC - SÛÅ KIÏÅN - Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân tham gia caác hoaåt àöång kyã niïåm nùm àoaân kïët hûäu nghõ Viïåt Nam - Laâo Lïî bïë giaãng vaâ trao bùçng töët nghiïåp Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân nùm Bïë giaãng lúáp têåp huêën nghiïåp vuå cöng àoaân cho caán böå Trung ûúng Liïn hiïåp Cöng àoaân Laâo 79 - Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân tiïëp vaâ trao àöíi vúái àoaân àaåi biïíu Hoåc viïån quan hïå lao àöång Trung Quöëc 80

2 TRADE UNION UNIVERSITY TRADE UNION SCIENTIFIC RESEARCH MAGAZINE No ISSN: EDITOR IN CHIEF Associate Prof., Dr. PHAM VAN HA DEPUTY EDITOR IN CHIEF DR. NGUYEN DUC TINH SECRETARY OF EDITING BOARD DR. HOANG THANH XUAN MA. LE PHUONG THAO EDITORIAL OFFICE: Room A. 402 TRADE UNION UNIVERSITY 169 TAY SON - DONG DA - HANOI Tel: tapchinckhcd@dhcd.edu.vn Publishing License No: 127/GP-BTTTT Dated April 20, 2015 Printed in Vietnam Trade Union Printing Joint Stock Company 167 Tay Son, Dong Da, Hanoi CONTENTS RESEARCH - DISCUSSION Ho Chi Minh in using talents Le To Anh - Nguyen Thi Thu Hien 3 Ho Chi Minh s thought about example of revolutionary fighters and the applying of Vietnamese Communist Party at present Truong Thi Thu Ha - Nguyen Thi Nguyet Anh 10 Leadership roles for judicial activities Dang Van Cuong - Nguyen Van Dong 14 Adopting the thought of Friedrich Engels in promoting the role of trade unions in building the working class of Vietnam in the period of promoting national industrialization and modernization Duong Van Sao 20 From the view of the Ho Chi Minh to the point of the 12 th general Congress on the construction of employees at work in new world Nguyen Thi Huyen Trang 26 The fourth technological revolution and some issues for the Vietnamese trade union Nguyen Hai Hoang - Dinh Thi Thu Trang 31 Role of trade union in completting the regulation of socialist-oriented market economy Dan Tam - Nguyen Thi Van Anh 37 Administrativelizing and the expression of administrativelizing in the organization and operation of the trade union Vu Thi Loan 40 Applying the theory of role to learning the activities of trade union officials at grassroots level EXPERIENCES - REALITIES Truong Ngoc Thang 44 Use of reasonable value in Vietnamese accounting - Some inadequacies need to be added and completed Dinh Thi Mai 49 Improving the political understanding for the teaching staff at Trade Union University Le Thi Thuy Nga 54 Human resource development policy of Vietnam aviation - current situation and solutions Tran Thi Hoai Thu 57 Raising the position of women in the period of industrialization and modernization of the country Cultural factors in teaching and learning foreign languages Nguyen Cong Duc 61 Nguyen Thi Hien Huong 64 Factors affecting the development of high quality human resources in the construction industry Nguyen Kim Thanh 68 Effect of investors psychology on the stability of Vietnam s financial market NEWS - EVENTS Nguyen Quoc Viet 73 Trade Union University participates in the activities of commemorating the year of Vietnam-Lao Friendship Solidarity Closing ceremony and graduation ceremony of Trade Union University Closing the training course for senior officers of Laos Trade Union 79 The Trade Union University worked with the delegation of the China Institute of Industrial Relations 80

3 HÖÌ CHÑ MINH VÚÁI VIÏÅC TROÅNG DUÅNG NHÊN TAÂI LÏ TÖË ANH - NGUYÏÎN THÕ THU HIÏÌN* Ngaây nhêån: 19/06/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám Tùæt: Höì Chñ Minh rêët coi troång con ngûúâi, con ngûúâi laâ vöën quyá nhêët, àùåc biïåt laâ ngûúâi coá taâi, coá àûác. Vò vêåy, trong suöët cuöåc àúâi hoaåt àöång caách maång, Höì Chñ Minh tòm moåi caách àïí chùm soác, nêng àúä, phaát huy nhên töë con ngûúâi, laâm cho con ngûúâi phaát huy hïët khaã nùng cuãa mònh cöëng hiïën cho nûúác nhaâ. Nhúâ àoá, Höì Chñ Minh àaä quy tuå àûúåc nhiïìu nhên taâi, àem hïët têm sûác cuãa mònh phuåc vuå àêët nûúác, àûa àïën nhûäng thùæng lúåi to lúán cuãa caách maång Viïåt Nam. Nhûäng cêu chuyïån vïì Höì Chñ Minh vúái Voä Nguyïn Giaáp, Nguyïîn Vùn Huyïn, Nguyïîn Sún, Phaåm Quang Lïî, Trêìn Hûäu Tûúác... laâ möåt trong nhûäng söë ñt nhûäng dêîn chûáng tiïu biïíu vïì caách troång duång nhên taâi cuãa Höì Chñ Mñnh. Tûâ àoá, chuáng ta coá thïí ruát ra nhûäng kinh nghiïåm quyá baáu àïí vêån duång vaâo cuöëc söëng hùçng ngaây, vaâo cöng viïåc cuãa möîi ngûúâi. Àùåc biïåt, trong àiïìu kiïån hiïån nay, viïåc troång duång nhên taâi theo tû tûúãng cuãa Höì Chñ Minh caâng coá yá nghôa hún bao giúâ hïët, nhùçm phaát huy hïët taâi nùng, trñ tuïå, phêím giaá cuãa con ngûúâi Viïåt Nam phuåc vuå cho sûå nghiïåp xêy dûång vaâ baão vïå töí quöëc, vò möåt nûúác Viïåt Nam giaâu maånh. Tûâ khoáa: Troång duång nhên taâi; Höì Chñ Minh vúái viïåc troång duång nhên taâi HO CHI MINH IN USING TALENTS Abstract: Ho Chi Minh really attaches importance to human, treats them as the most precious asset, especially talented one. Therefore, during his revolutionary life, he found every means to uphold, support and promote the human factor, enabled them to bring their abilities to contribute the nation. Thanks to that, he gathered so many talents, those ones who bring faculty to serve country and lead to the great victory to the revolution of Vietnam. The story of Ho Chi Minh with Vo Nguyen Giap, Nguyen Van Huyen, Nguyen Son, Pham Quang Le, Tran HuuTuoc,... is one of the few typical examples to show the proof of the way he use talented person. From that, we could infer the highly valuable experience to use in our work and daily lives. Especially in present conditions, appointing talented person to an important work in Ho Chi Minh thought is more meaningful than ever to bring into full play talent, wisdom and dignity of Vietnamese in service the country, for a rich and powerful Vietnam. Keywords: Theoretical and Political Education, staff and Communist Party members. Nùm 1484, khi thûâa lïånh nhaâ vua thaão vùn bia, Thên Nhên Trung nïu roä quan àiïím cú baãn cuãa nhaâ nûúác vïì hiïìn taâi: Hiïìn taâi laâ nguyïn khñ quöëc gia, nguyïn khñ thõnh thò àêët nûúác caâng maånh vaâ caâng lúán lao, nguyïn khñ suy thò thïë nûúác yïëu vaâ caâng xuöëng thêëp. Búãi vêåy caác bêåc vua taâi gioãi àúâi xûa chùèng coá àúâi naâo laåi khöng chùm lo nuöi dûúäng vaâ àaâo taåo nhên taâi böìi àùæp nguyïn khñ 1. 1 Kyã niïåm 500 nùm ngaây mêët Thên Nhên Trung: Hiïìn taâi laâ nguyïn khñ quöëc gia, Trung têm vùn hoáa UNeáCo thöng tin tû liïåu lõch sûã vùn hoáa Viïåt Nam vaâ Baão taâng tónh Bùæc Giang, 1999, tr.10). Tiïëp thu, kïë thûâa quan niïåm cuãa caác bêåc tiïìn böëi, kïët húåp vúái tû tûúãng troång dên, tin dên, nïu cao vai troâ laâm chuã àêët nûúác cuãa nhên dên, Höì Chñ Minh luön coi con ngûúâi laâ vêën àïì quan troång nhêët, trong àoá nhên taâi coá vai troâ to lúán, laâ möåt àöång lûåc thuác àêíy sûå phaát triïín àêët nûúác. Vò leä àoá, Höì Chñ Minh cho rùçng nhên taâi phaãi àûúåc phaát hiïån, phaát huy, àaâo taåo, böìi dûúäng, troång duång möåt caách kõp thúâi, coi viïåc troång duång nhên taâi khöng chó laâ khoa hoåc maâ coân laâ nghïå thuêåt. Höì Chñ Minh khùèng àõnh Laänh àaåo kheáo, taâi nhoã coá thïí hoáa taâi to. Laänh àaåo khöng * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 3

4 kheáo, taâi to cuäng hoáa ra taâi nhoã 2. Àöëi vúái Höì Chñ Minh, viïåc phaát hiïån nhên taâi àaä khoá, nhûng laâm thïë naâo àïí taâi àûác cuãa hoå àûúåc phaát huy cao àöå, cöëng hiïën hïët mònh cho caách maång coân khoá hún nhiïìu. YÁ thûác roä têìm quan troång cuãa nhên taâi, trong suöët cuöåc àúâi hoaåt àöång caách maång, viïåc chùm lo böìi dûúäng nhên taâi, reân luyïån caán böå luön laâ sûå quan têm haâng àêìu cuãa Höì Chñ Minh.Trong Di chuác, Höì Chñ Minh ên cêìn cùn dùån Böìi dûúäng thïë hïå caách maång cho àúâi sau laâ möåt viïåc rêët quan troång vaâ rêët cêìn thiïët. Sûå quan têm sêu sùæc vaâ caách troång duång cuãa Höì Chñ Minh taåo ra àöång lûåc maånh meä thöi thuác nhên taâi cöëng hiïën hïët mònh, àïën húi thúã cuöëi cuâng cho caách maång vaâ coi àoá laâ niïìm tûå haâo cuãa cuöåc àúâi. Thùæng lúåi cuãa caách maång Viïåt Nam hún 80 nùm qua àaä khùèng àõnh têìm quan troång cuãa viïåc phaát hiïån, àaâo taåo, böìi dûúäng vaâ sûã duång nhên taâi theo tû tûúãng Höì Chñ Minh, khùèng àõnh tû tûúãng vaâ têëm gûúng àaåo àûác Höì Chñ Minh vïì troång duång nhên taâi trúã thaânh baâi hoåc quyá baáu,coân nguyïn giaá trõ. Qua möåt söë viïåc laâm, cêu chuyïån cuå thïí cuãa Höì Chñ Minh vïì troång duång nhên taâi, chuáng ta coá thïí ruát ra nhûäng kinh nghiïåm quyá baáu àïí vêån duång vaâo thûåc tiïîn hiïån nay. Hún hai thaáng sau khi tuyïn böë àöåc lêåp, ngaây 14/11/1945, Höì Chñ Minh viïët baâi Nhên taâi vaâ kiïën quöëc, nïu roä Kiïën quöëc cêìn coá nhên taâi. Nhên taâi nûúác ta duâ chûa coá nhiïìu lùæm nhûng nïëu chuáng ta kheáo leáo lûåa choån, kheáo phên phöëi, kheáo duâng thò nhên taâi ngaây caâng phaát triïín, caâng thïm nhiïìu. Möåt nùm sau àoá, ngaây 20/11/1946, Höì Chñ Minh viïët baâi Tòm ngûúâi taâi àûác, àùng trïn baáo Cûáu quöëc söë 411, khùèng àõnh Nûúác nhaâ cêìn phaãi kiïën thiïët. Kiïën thiïët cêìn phaãi coá nhên taâi. Trong söë 20 triïåu àöìng baâo chùæc chùæn khöng thiïëu ngûúâi coá taâi, coá àûác. E vò Chñnh phuã nghe khöng àïën, thêëy khöng khùæp àïën nöîi nhûäng ngûúâi taâi àûác khöng thïí xuêët thên. Khuyïët àiïím àoá töi xin thûâa nhêån 3. Thïí hiïån quyïët têm sûãa khuyïët àiïím vaâ troång duång nhên taâi, Höì Chñ Minh chó thõ cho caác àõa phûúng ngay lêåp tûác phaãi àiïìu tra núi naâo coá ngûúâi taâi àûác baáo caáo àêìy àuã, roä raâng tïn, tuöíi, nghïì nghiïåp, taâi nùng, chöî úã...lïn Chñnh phuã. Nhúâ àoá, Höì Chñ Minh àaä têåp húåp àûúåc nhiïìu nhên sô, trñ thûác mùåc duâ khaác nhau vïì nguöìn göëc xuêët thên, àõa võ nhûng rêët têm huyïët vúái nûúác nhaâ. Trong söë àoá phaãi kïí àïën Huyânh Thuác Khaáng, Phan Kïë Toaåi, Buâi Bùçng Àoaân, Phaåm Khùæc Hoeâ, Trûúâng Chinh, Phaåm Vùn Àöìng, Voä Nguyïn Giaáp, Trêìn Vùn Giaâu, Nguyïîn Khaánh Toaân, Trêìn Huy Liïåu, Àùång Thai Mai, Ngö Tûã Haå... Nhûäng nhên taâi naây luön kïì vai saát caánh cuâng Höì Chñ Minh, àûa àêët nûúác ra khoãi tònh thïë ngaân cên treo súåi toác vaâ tiïën haânh cuöåc khaáng chiïën thêìn thaánh cuãa dên töåc. Möåt trong nhûäng minh chûáng tiïu biïíu cho viïåc troång duång nhên taâi cuãa Höì Chñ Minh phaãi kïí àïën viïåc Höì Chñ Minh phaát hiïån vaâ phaát huy taâi nùng cuãa Voä Nguyïn Giaáp. Voä Nguyïn Giaáp sinh nùm 1910, úã huyïån Lïå Thuãy tónh quaãng Bònh, laâ ngûúâi coá trñ thöng minh, giaâu loâng yïu nûúác, tham gia hoaåt àöång caách maång tûâ rêët súám. Taåi Pùæc Boá, Cao Bùçng, cuâng laâm viïåc vúái Voä Nguyïn Giaáp, Höì Chñ Minh phaát hiïån àêy laâ ngûúâi coá taâi nùng thiïn bêím vïì quên sûå. Tûâ àoá, Höì Chñ Minh liïn tuåc giao cho Voä Nguyïn Giaáp nhûäng nhiïåm vuå quan troång trong lônh vûåc naây. Àêìu tiïn, nùm 1944, khi quyïët àõnh thaânh lêåp Àöåi Viïåt Nam tuyïn truyïìn giaãi phoáng quên, Höì Chñ Minh giao cho Voä Nguyïn Giaáp chó huy, vúái phûúng chêm chñnh trõ troång hún quên sûå 4. Ngaây 22/12/1944, taåi khu rûâng Trêìn Hûng Àaåo, thuöåc huyïån Nguyïn Bònh, tónh Cao Bùçng, Voä Nguyïn Giaáp chó huy lïî thaânh lêåp vúái 34 chiïën sô quêìn nêu, chên àêët, suáng thö. Ngay sau àoá, Àöåi têën cöng tiïu diïåt àöìn Naâ Ngêìn vaâ Phay Khùæt cuãa àõch.trong quaá trònh laänh àaåo Àöåi Viïåt Nam Tuyïn truyïìn Giaãi phoáng quên, Voä Nguyïn Giaáp luön khùæc ghi lúâi daåy cuãa Höì Chñ Minh, coi chñnh trõ troång hún quên sûå, tuyïn truyïìn troång hún taác chiïën. Ài àïën àêu, trûúác tiïn laâ tuyïn truyïìn àûúâng löëi, chñnh saách sau àoá múái bùæt tay vaâo töí chûác cú súã chñnh trõ vaâ lûåc lûúång. Ngaây 13/8/1945, khi quyïët àõnh phaát àöång cuöåc Töíng khúãi nghôa giaânh chñnh quyïìn, taåi Cêy àa Tên Traâo, Höì Chñ Minh giao cho Voä Nguyïn Giaáp chuã trò buöíi lïî xuêët quên vaâ tiïën vïì Haâ Nöåi. Àoaân quên tiïën àïën àêu giaânh thùæng lúåi àïën àoá, goáp phêìn quyïët àõnh laâm nïn thùæng lúåi cuãa cuöåc Töíng khúãi nghôa.ngaây toaân quöëc khaáng chiïën buâng nöí (19/12/1946), Höì Chñ Minh baây toã nguyïån voång vúái Voä Nguyïn Giaáp, muöën giûä Haâ Nöåi trong voâng 30 ngaây àïí caác cú quan cuãa Trung ûúng Àaãng, Chñnh phuã, Mùåt trêån ruát khoãi Haâ Nöåi lïn chiïën khu Viïåt Bùæc múái àïí cho àõch traân vaâo. Voä Nguyïn Giaáp àaä hoaân thaânh xuêët sùæc nhiïåm vuå, giûä Thuã àö àûúåc 60 ngaây, baão àaãm an toaân tuyïåt àöëi cho caác cú quan chuyïín lïn Viïåt Bùæc. Biïët tin caác cú quan caách maång chuyïín lïn Viïåt Bùæc, muâa thu nùm 1947, thûåc dên Phaáp múã cuöåc têåp kñch chiïën lûúåc àïën àêy, nhùçm tiïu diïåt àêìu naäo cuãa cuöåc khaáng chiïën, theo 2 tuyïën, doåc àûúâng söë 4 tûâ Quaãng Ninh lïn Cao Bùçng vaâ theo 2 (Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp 5, tr.280). 3 Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp 4, tr.452) 4 Höì Chñ Minh toaân têåp, Nxb. Chñnh trõ quöëc gia, Haâ Nöåi, 2011, têåp 3, tr Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

5 söng Lö tûâ Àoan Huâng, Chiïm Hoáa lïn Tuyïn Quang, Höì Chñ Minh tiïëp tuåc giao cho Voä Nguyïn Giaáp chó huy. Bùçng taâi thao lûúåc quên sûå, Voä Nguyïn Giaáp tòm ra caách àaánh àöåc àaáo, àaánh àiïím, diïåt viïån, bûác haâng loaåt caác àöìn böët cuãa àõch trïn àûúâng söë 4 nhû Àöng Khï, Thêët Khï, Na Sêìm, Laång Sún, Àöìng Àùng, Àònh Lêåp... Trïn Söng Lö, vêån duång caách àaánh giùåc cuãa cha öng, Voä Nguyïn Giaáp lúåi duång mûåc nûúác söng lïn xuöëng, doâng söng lùæm thaác gïình àaánh nhûäng trêån nöíi tiïëng nhû Àoan Huâng, Chiïm Hoáa. Nhûäng chiïën thùæng àoá àêåp tan cuöåc têåp kñch cuãa àõch, baão vïå vûäng chùæc cú quan àêìu naäo cuãa cuöåc khaáng chiïën. Nhû vêåy, Höì Chñ Minh àaä 4 lêìn liïn tiïëp giao nhiïåm vuå thuöåc cuâng möåt lônh vûåc, Voä Nguyïn Giaáp àïìu hoaân thaânh xuêët sùæc. Nhùçm phaát huy hún nûäa taâi nùng, sûác saáng taåo cuãa Voä Nguyïn Giaáp, Höì Chñ Minh ài àïën möåt quyïët àõnh hïët sûác taáo baåo vaâ saáng suöët: Ngaây 20/1/1948, Ngûúâi kyá sùæc lïånh söë 110-SL, phong quên haâm àaåi tûúáng cho Voä Nguyïn Giaáp. Vúái quyïët àõnh naây, Voä Nguyïn Giaáp tûâ chó huy du kñch àûúåc phong thùèng lïn àaåi tûúáng, khöng qua cêëp bêåc naâo (àùåc caách 12 bêåc). Ngaây 28/5/1948, trong nhûäng ngaây khaáng chiïën gian khöí, giûäa nuái rûâng Viïåt Bùæc, Höì Chñ Minh töí chûác möåt bûäa tiïåc àïí laâm lïî sùæc phong. Bûäa tiïåc tuy àún sú nhûng êëm cuáng, trang troång, thïí hiïån sûå tön suâng, nêng niu, àöång viïn cuãa Ngûúâi àöëi vúái Voä Nguyïn Giaáp, laâ moán quaâ vö giaá maâ Àaåi tûúáng nhêån àûúåc tûâ ngûúâi laänh àaåo cao nhêët cuãa mònh, laâ niïìm tûå haâo vö búâ bïën cuãa võ tûúáng àêìu tiïn trong lõch sûã quên àöåi nhên dên Viïåt Nam. Trûúác sûå viïåc naây, nhiïìu baáo chñ phûúng Têy phoãng vêën Höì Chñ Minh, coá yá hoãi vïì nguyïn tùæc phong tûúáng cho Voä Nguyïn Giaáp dûåa vaâo àêu. Höì Chñ Minh traã lúâi rêët àanh theáp vaâ dñ doãm rùçng, thùæng cêëp naâo thò phong cêëp àoá. Voä Nguyïn Giaáp àaánh thùæng rêët nhiïìu àaåi tûúáng vaâ cao uãy Phaáp nïn hoaân toaân xûáng àaáng laâ àaåi tûúáng, chó phong coá 1 lêìn laâ hún ñt. Àïí khùèng àõnh viïåc laâm àuáng àùæn cuãa mònh, àöìng thúâi tiïëp tuåc phaát huy taâi nùng cuãa Voä Nguyïn Giaáp, Höì Chñ Minh laåi möåt lêìn nûäa àûa Voä Nguyïn Giaáp trúã thaânh huyïìn thoaåi. Ngaây 6/12/1953, Böå Chñnh trõ quyïët àõnh múã chiïën dõch Àiïån Biïn Phuã vaâ phï duyïåt phûúng chêm àaánh nhanh thùæng nhanh, trong 2 ngaây 3 àïm. Voä Nguyïn Giaáp àûúåc giao laâm Tû lïånh, kiïm Bñ thû Àaãng uãy cuãa chiïën dõch. Ngaây 5/1/ 1954, Voä Nguyïn Giaáp taåm biïåt Höì Chñ Minh lïn Têy Bùæc trûåc tiïëp chó àaåo trêån Àiïån Biïn Phuã, Höì Chñ Minh siïët chùåt tay Àaåi tûúáng vaâ noái Töíng Tû lïånh ra mùåt trêån. Tûúáng quên taåi ngoaåi, trao cho chuá toaân quyïìn quyïët àõnh. Nïëu coá vêën àïì gò cêìn phaãi thay àöíi chuá cûá baân baåc vúái chuyïn gia röìi quyïët àõnh lêëy, baáo caáo vúái Baác vaâ Böå Chñnh trõ sau 5. Lúâi dùån doâ àoá cuãa Höì Chñ Minh thïí hiïån sûå tön suâng, nïí troång, tin tûúãng tuyïåt àöëi, taåo moåi àiïìu kiïån àïí Voä Nguyïn Giaáp phaát huy hïët nùng lûåc cuãa mònh. Lïn Têy Bùæc, kiïím tra tònh hònh, thêëy àaánh theo phûúng chêm maâ Böå Chñnh trõ phï duyïåt khoá coá khaã nùng thùæng lúåi. Sau nhiïìu àïm suy nghôa, baân baåc vúái chuyïn gia (Vi Quöëc Thanh vaâ Mai Gia Sinh), Voä Nguyïn Giaáp quyïët àõnh thay àöíi phûúng chêm tûâ àaánh nhanh thùæng nhanh sang àaánh chùæc, tiïën chùæc. Trong Höìi kyá, Àaåi tûúáng viïët àêy laâ quyïët àõnh khoá khùn nhêët trong caã cuöåc àúâi laâm tûúáng cuãa mònh. Theo phûúng chêm múái, trêån Àiïån Biïn phuã seä keáo daâi. Caái khoá nhêët laâ phaãi laâm cöng taác tû tûúãng cho haâng nghòn con ngûúâi àang tuác trûåc úã àêy vaâ chúâ àúåi àaánh nhanh thùæng nhanh. Àaåi tûúáng huyïìn thoaåi àaä thuyïët phuåc àûúåc têët caã caác lûåc lûúång chuyïín mònh theo phûúng chêm múái. 5h30 phuát ngaây 13/3/ 1954, trêån Àiïån Biïn Phuã bùæt àêìu, sau 56 ngaây àïm gian khöí kïët thuác thùæng lúåi vaâo chiïìu 7/5/1954, àêåp tan têåp àoaân cûá àiïím maånh nhêët Àöng dûúng cuãa thûåc dên Phaáp. Nguyïîn Vùn Huyïn laâ möåt caách troång duång àùåc biïåt khaác cuãa Höì Chñ Minh. Nguyïîn Vùn Huyïn ( ), laâ ngûúâi Viïåt Nam àêìu tiïn töët nghiïåp hai bùçng cûã nhên, baão vïå xuêët sùæc luêån aán tiïën sô taåi àaåi hoåc Töíng húåp Sorbone (Phaáp), nùm 26 tuöíi. Sau àoá, öng trúã vïì nûúác, khöng laâm quan, chó daåy vaâ nghiïn cûáu khoa hoåc. Trong caách maång thaáng Taám, ngaây 22/8/1945, Nguyïîn Vùn Huyïn cuâng Nguyïîn Xiïín, Nguåy Nhû Kon Tum vaâ Höì Hûäu Tûúâng kyá tïn vaâo bûác àiïån gûãi hoaâng àïë Baão Àaåi khuyïn vua thoaái võ. Nhêån roä taâi nùng vaâ loâng yïu nûúác cuãa öng, sau khi àöåc lêåp, Höì Chñ Minh tin tûúãng giao cho öng chûác Töíng giaám àöëc Vuå àaåi hoåc Böå Quöëc gia giaáo duåc, kiïm Giaám àöëc Viïån Viïîn Àöng Baác Cöí. Nguyïîn Vùn Huyïn rêët vui sûúáng nhêån thêëy mònh àûúåc Höì Chñ Minh troång duång, dòu dùæt vúái möåt sûå quan têm liïn tuåc, cuå thïí vaâ hïët sûác àùåc biïåt. Khöng chó quan têm àïën öng, Höì Chñ Minh coân quan têm àïën chaáu Hiïëu (con gaái öng). Nhûäng nùm àêìu cuöåc khaáng chiïën, biïët chaáu Hiïëu öëm liïåt giûúâng vò bïånh lao xûúng, Höì Chñ Minh tûå ài tòm thuöëc chûäa trõ cho chaáu. Möîi lêìn hoåp Höåi àöìng Chñnh phuã, gùåp Nguyïîn Vùn Huyïn, Höì Chñ Minh àïìu hoãi thùm sûác khoãe chaáu. Nùm 1953, chaáu Hiïëu khoãi bïånh vaâ àûúåc cûã ài hoåc úã Liïn Xö, Höì Chñ Minh gûãi sûäa, vaãi laâm quaâ cho chaáu vaâ dùån Chuá baão cuå may gêëp cho chaáu möåt caái aáo bùçng maãnh vaãi naây nheá. Khöng chó chaáu Hiïëu maâ caã 5 Voä Nguyïn Giaáp (2006), Töíng têåp Höìi kyá, Nxb Quên àöåi nhên dên, Haâ Nöåi, tr.350. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 5

6 Nguyïîn Vùn Huyïn cuäng vö cuâng xuác àöång, tûå haâo. Àêìu thaáng 11/1946, Höì Chñ Minh thuyïët phuåc Nguyïîn Vùn Huyïn nhêån chûác Böå trûúãng Böå Quöëc gia Giaáo duåc vaâ noái Töi thêëy chuá chùm chó, coá àaåo àûác nïn àaä giúái thiïåu vúái àoaân thïí vaâ àûúåc chêëp nhêån. Tûâ ngaây 3/11/1946, öng bùæt àêìu giûä chûác Böå trûúãng Böå Quöëc gia Giaáo duåc trong Chñnh phuã, nùm 38 tuöíi. Trong khaáng chiïën gian khöí, dûúái sûå àiïìu haânh cuãa öng, sûå nghiïåp giaáo duåc nûúác nhaâ tiïëp tuåc phaát triïín, giaânh nhiïìu thaânh tûåu to lúán. Hònh aãnh öng àûúåc ghi laåi trïn nhûäng neão àûúâng Viïåt Bùæc Vúái chiïëc ba lö nhoã goån, möåt chiïëc xe àaåp caâ taâng, möåt trñ tuïå uyïn baác êín trong möåt sûác voác khöng mêëy cûúâng traáng, võ Böå trûúãng êëy àaä ngang doåc trïn nhiïìu laâng baãn xa xöi, heão laánh cuâng caác cöång sûå àem mêìm tri thûác vaâ aánh saáng vùn hoáa àïën cho àöìng baâo 6. Trïn cûúng võ Böå trûúãng, Nguyïîn Vùn Huyïn gùåp khöng ñt khoá khùn kïí caã vêåt chêët lêîn tinh thêìn. Nhûäng khoá khùn vïì vêåt chêët öng àïìu vûúåt qua, nhûng coá khoá khùn vïì tinh thêìn khöng ñt lêìn laâm öng naãn chñ. Laâ Böå trûúãng nhûng öng khöng phaãi àaãng viïn, nhiïìu ngûúâi toã thaái àöå phên biïåt, àöëi xûã, cho rùçng öng khöng àuã tû caách àïí laänh àaåo quêìn chuáng, laâm öng trùn trúã vaâ mùåc caãm. Nguyïîn Vùn Huyïn quyïët àõnh gûãi thû lïn Höì Chñ Minh xin thöi giûä chûác Böå trûúãng Böå Quöëc gia Giaáo duåc. Nhêån àûúåc àún, ngay lêåp tûác, Höì Chñ Minh àïën gùåp Nguyïîn Vùn Huyïn, ên cêìn giaãi thñch vaâ khuyïn öng tiïëp tuåc cöng viïåc Chuá àaä laâm viïåc rêët töët, àiïìu àoá chûáng toã khöng phaãi cûá phaãi laâ àaãng viïn thò múái laâm viïåc hiïåu quaã. Vêën àïì cöët yïëu laâ coá tû tûúãng yïu nûúác thûúng dên, coá phûúng phaáp laâm viïåc àuáng, nhiïåt tònh vaâ cöng taác tñch cûåc thò seä hoaân thaânh töët nhiïåm vuå. Chuá coá àuã nhûäng yïëu töë àoá, vò vêåy Baác khuyïn chuá cûá tiïëp tuåc giûä troång traách maâ Chñnh phuã giao. Àêy cuäng laâ chuá laâm viïåc vò dên vò nûúác. Höì Chñ Minh coân nhêën maånh Khöng cöët laâ àaãng viïn cöång saãn hay khöng àaãng, maâ cöët laâ laâm viïåc coá töët hay keám, coá hiïåu quaã hay khöng hiïåu quaã, àiïìu àoá múái quan troång. Nghe nhûäng lúâi noái trên troång àoá cuãa Höì Chñ Minh, Nguyïîn Vùn Huyïn tiïëp tuåc àaãm nhiïåm chûác vuå Böå trûúãng. Sau àoá, Höì Chñ Minh goåi möåt söë àaãng viïn laâ laänh àaåo cuãa ngaânh giaáo duåc àïën nhùæc nhúã, phï bònh, rùçng caách maång laâ sûå nghiïåp cuãa quêìn chuáng. Àaãng viïn chó laâ söë ñt, ngûúâi ngoaâi àaãng thò haâng triïåu, haâng chuåc triïåu, àoaân kïët vúái nhau múái àûa caách maång àïën thùæng lúåi. Nùm 1960, chi böå vùn phoâng Böå Quöëc gia Giaáo duåc nhêët trñ àïì nghõ kïët naåp Nguyïîn Vùn Huyïn vaâo Àaãng vaâ àûúåc Àaãng uãy cú quan Böå àöìng yá. Khi thöng qua Ban Bñ thû, Höì Chñ Minh goáp yá Àïí chuá Huyïn úã ngoaâi Àaãng coá lúåi hún laâ úã trong Àaãng. Nguyïîn Vùn Huyïn vö cuâng xuác àöång, vò öng thêëy khöng ai hiïíu roä vaâ trên troång öng hún Höì Chñ Minh. Caách troång duång naây cuãa Höì Chñ Minh phaát huy cao àöå taâi àûác cuãa Nguyïîn Vùn Huyïn, trong suöët 30 nùm trïn cûúng võ Böå trûúãng Böå Quöëc gia Giaáo duåc, cho àïën khi öng qua àúâi thaáng 10/1975. Trong viïåc tòm kiïëm, troång duång nhên taâi phuåc vuå cho nûúác nhaâ, Höì Chñ Minh rêët quan têm àïën nhên taâi laâ ngûúâi Viïåt Nam àõnh cû úã nûúác ngoaâi, múâi goåi, khuyïën khñch hoå mang àûác, mang taâi phuåc vuå Töí quöëc, phuåc vuå nhên dên. Khêm phuåc taâi nùng, àûác àöå cuãa Höì Chñ Minh, nhiïìu ngûúâi àaä tûâ boã Thuã àö Pari hoa lïå àïí vïì nûúác phuåc vuå caách maång, treâo àeâo, löåi suöëi lïn Viïåt Bùæc, söëng vö cuâng gian khöí, thiïëu thöën maâ khöng hïì àoâi hoãi sûå àaäi ngöå àùåc biïåt naâo cho riïng mònh. Trong söë àoá phaãi kïí àïën 3 trñ thûác theo Höì Chñ Minh vïì nûúác nùm 1946 nhû kyä sû Phaåm Quang Lïî, baác sô Trêìn Hûäu Tûúác, kyä sû Voä Quyá Huên. Phaåm Quang Lïî hoåc qua nhiïìu trûúâng chïë taåo vuä khñ úã Àûác, Phaáp, coá 5 bùçng àaåi hoåc. Luác àoá öng laâ kyä sû trûúãng 1 nhaâ maáy chïë taåo maáy bay úã Phaáp, lûúng 22 lûúång vaâng möåt thaáng. Nùm 1946, sang thùm chñnh thûác nûúác Phaáp, gùåp Phaåm Quang Lïî, Höì Chñ Minh noái Chuá chuêín bõ theo Baác vïì nûúác coá àûúåc khöng? Khaáng chiïën àïën núi röìi, àaâm phaán nhû thïë chûá hún nûäa cuäng seä tan vúä thöi. Nhên dên àang àúåi chuá àêëy. Xuác àöång trûúác lúâi múâi goåi chên tònh, tha thiïët cuãa Höì Chñ Minh, Phaåm Quang Lïî àöìng yá vïì nûúác. Khi vïì, kyä sû mang theo 1,1 têën taâi liïåu, saách vúã vïì chïë taåo vuä khñ tñch luäy àûúåc. Höì Chñ Minh àïì nghõ Chñnh phuã Phaáp àoáng söë taâi liïåu àoá thaânh tûâng höåp, àaánh söë thûá tûå tûâ 1 àïën hïët vaâ xïëp lïn taâu. Haâng ngaây, Höì Chñ Minh ài kiïím tra, nïëu thiïëu söë naâo thò coá nghôa mêët thuâng taâi liïåu àoá. Sau khi vïì nûúác, ngaây 27/10/1946, Phaåm Quang Lïî àûúåc Höì Chñ Minh trûåc tiïëp giao nhiïåm vuå lïn Thaái Nguyïn, nghiïn cûáu chïë taåo suáng chöëng tùng dûåa theo mêîu badöca cuãa Myä, vúái hai viïn àaån do Giaáo sû Taå Quang Bûãu cung cêëp. Vûâa bùæt tay vaâo viïåc, àûúåc ñt ngaây laåi coá àiïån gêëp tûâ Böå Quöëc phoâng goåi vïì gùåp Höì Chñ Minh. Ngaây 5/12/1946, Phaåm Quang Lïî àïën Bùæc böå phuã, Höì Chñ Minh trõnh troång nhûng cuäng rêët thên mêåt noái Khaáng chiïën sùæp àïën núi röìi, höm nay töi goåi chuá laåi àïí trao cho chuá nhiïåm vuå laâm Cuåc trûúãng quên giúái. Chuá lo vuä khñ cho böå àöåi diïåt giùåc. Tûâ àoá, Höì Chñ Minh giao cho öng 6 Àöî Hoaâng Linh: Baác Höì vaâ Böå trûúãng Böå giaáo duåc Nguyïîn Vùn Huyïn, Khu Di tñch Chuã tõch Höì Chñ Minh taåi Phuã Chuã tõch, ngaây 10/9/ Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

7 toaân quyïìn chuã àöång trong viïåc chïë taåo vuä khñ maâ khöng phaãi thöng qua bêët kyâ möåt cêëp naâo khaác. Höì Chñ Minh coân ên cêìn cùn dùån: Viïåc cuãa chuá laâ viïåc àaåi nghôa, vò thïë tûâ nay Baác àùåt tïn cho chuá laâ Trêìn Àaåi Nghôa. Duâng bñ danh naây àïí giûä bñ mêåt cho chuá vaâ àïí baão vïå gia àònh, baâ con chuá coân úã trong Nam. Sau àoá, Höì Chñ Minh giaãi thñch yá nghôa cuãa tïn Möåt laâ hoå Trêìn, laâ hoå cuãa danh tûúáng Trêìn Hûng Àaåo. Hai laâ, Àaåi Nghôa laâ nghôa lúán àïí chuá nhúá àïën nhiïåm vuå cuãa mònh vúái nhên dên, vúái àêët nûúác. Àaåi Nghôa coân laâ chûä cuãa Nguyïîn Traäi trong Bònh Ngö àaåi caáo. Chuá coá ûng bñ danh àoá khöng?. Giûäa nuái rûâng, bïn nhûäng thung luäng hoang vùæng, Trêìn Àaåi Nghôa traãi saách vúã la liïåt, miïåt maâi nghiïn cûáu, chïë taåo vuä khñ. Öng chïë taåo vaâ töí chûác saãn xuêët ra nhiïìu loaåi mòn, vuä khñ quan troång, àùåc biïåt laâ suáng Bazoka, SKZ, trúã thaânh nöîi kinh hoaâng àöëi vúái thûåc dên Phaáp. Nhùçm ghi nhêån, tön vinh nhûäng àoáng goáp vö giaá cuãa Trêìn Àaåi Nghôa, ngaây 10/8/ 1952, Höì Chñ Minh kyá sùæc lïånh söë 107/SL phong tùång öng danh hiïåu Anh huâng lao àöång.trong möåt baâi baáo kyá tïn C.B, Höì Chñ Minh viïët Anh huâng lao àöång Trêìn Àaåi Nghôa laâ möåt àaåi trñ thûác, mang möåt loâng nhiïåt thaânh vïì phuång sûå Töí quöëc, phuåc vuå khaáng chiïën. Baác sô Trêìn Hûäu Tûúác ( ), quï Haâ Nöåi. Töët nghiïåp phöí thöng trung hoåc, àûúåc hoåc böíng sang Phaáp hoåc. Taåi Phaáp, öng thi àöî vaâo trûúâng Àaåi hoåc Y khoa Paris, baão vïå luêån aán baác sô xuêët sùæc nùm 1940, àûúåc giûä laåi trûúâng laâm baác sô Tai muäi hoång, àûúåc múâi húåp taác giaãng daåy, àiïìu trõ taåi nhiïìu bïånh viïån, coá thu nhêåp rêët cao (trïn franc luác àoá). Nghe theo lúâi kïu goåi cuãa Höì Chñ Minh, Trêìn Hûäu Tûúác tûâ boã cuöåc söëng giaâu sang phuá quyá bïn Phaáp, tûå nguyïån trúã vïì quï hûúng. Vïì Haâ Nöåi, öng àûúåc múâi giaãng daåy vaâ xêy dûång ngaânh Tai muäi hoång úã Trûúâng Àaåi hoåc Y Dûúåc Viïåt Nam (nay laâ Trûúâng Àaåi hoåc Y Haâ Nöåi), laâ möåt trong nhûäng caán böå giaãng daåy gioãi àêìu tiïn cuãa trûúâng. Tûâ khi thaânh lêåp (1902) cho àïën Caách maång thaáng Taám thaânh cöng, Trûúâng Àaåi hoåc Y dûúåc bõ bùæt buöåc giaãng daåy bùçng tiïëng Phaáp. Baác sô Trêìn Hûäu Tûúác laâ ngûúâi àêìu tiïn duâng tiïëng Viïåt àïí giaãng daåy, laâ möåt thaânh cöng lúán cuãa nïìn Y hoåc nûúác nhaâ. Ngaây toaân quöëc khaáng chiïën, baác sô laâm viïåc trong àöåi àiïìu trõ cuãa Trung àoaân Thuã àö suöët 60 ngaây àïm, ruát khoãi Haâ Nöåi thaáng 2/1947, röìi ra ngoaâi vuâng tûå do phuåc vuå khaám chûäa bïånh cho böå àöåi vaâ nhên dên. Khi trûúâng Àaåi hoåc Y chuyïín lïn Chiïm Hoáa, baác sô nhêån nhiïåm vuå àaâo taåo caán böå chuyïn khoa tai muäi hoång. Thúâi gian naây, baác sô bõ àau àûúâng ruöåt, sûác khoãe giaãm suát rêët nhanh (nùm 1946 vïì nûúác nùång 75kg, luác naây coân 42kg, suát trïn 30kg).Thuöëc men quaá thiïëu thöën, cêëp trïn gúåi yá sùæp xïëp möåt àûúâng dêy bñ mêåt àûa baác sô vïì Haâ Nöåi chûäa bïånh nhûng baác sô kiïn quyïët tûâ chöëi vaâ noái Thaâ chïët ngoaâi vuâng tûå do coân hún söëng trong vuâng àõch taåm chiïëm!.trûúác tònh hònh àoá, Höì Chñ Minh vûâa khuyïn baão, vûâa kiïn quyïët yïu cêìu baác sô phaãi ài chûäa bïånh vaâ cêëp töëc gûãi sang Trung Quöëc khaám, àiïìu trõ. Nhúâ vêåy, sau möåt thúâi gian, sûác khoãe cuãa baác sô bònh phuåc, öng vïì nûúác tiïëp tuåc phuåc vuå caách maång. Trong khaáng chiïën chöëng thûåc dên Phaáp, baác sô giaãng daåy taåi trûúâng Àaåi hoåc Y dûúåc úã chiïën khu, àaâo taåo hún 500 y baác syä chuyïn khoa tai muäi hoång. Hoâa bònh lêåp laåi, öng trúã thaânh giaám àöëc bïånh viïån Baåch Mai, Chuã tõch àêìu tiïn cuãa Töíng Höåi y hoåc Viïåt Nam. Vúái Nguyïîn Sún, Höì Chñ Minh laåi coá möåt caách troång duång àùåc biïåt khaác. Nguyïîn Sún sinh nùm 1908, úã Gia Lêm, Haâ Nöåi. Nùm 1925, öng sang Trung Quöëc hoaåt àöång, nhêåp vaâo gia àònh hoå Lyá cuãa Lyá Thuåy (Höì Chñ Minh), àûúåc Höì Chñ Minh àùåt tïn laâ Lyá Anh Tûå. Sau möåt thúâi gian thúâi gian hoaåt àöång úã Trung Quöëc, thaáng 11/1945, öng vïì nûúác theo àïì nghõ cuãa Àaãng vaâ Höì Chñ Minh, giûä nhiïìu chûác vuå trong Àaãng, chñnh quyïìn, quên àöåi. Ngaây 20/11/1948, Höì Chñ Minh kyá sùæc lïånh söë 111-SL phong quên haâm thiïëu tûúáng cho Nguyïîn Sún. Quên haâm naây chó àûáng sau Voä Nguyïn Giaáp, Nguyïîn Bònh, àûáng ngang haâng vúái Töíng tham mûu trûúãng Hoaâng Vùn Thaái. Song, Nguyïîn Sún khöng chêëp nhêån sùæc lïånh, trò hoaän lïî thuå phong do UÃy ban khaáng chiïën Liïn khu 4 àûúåc Höì Chñ Minh uãy nhiïåm töí chûác. Chûa hïët, öng coân chúi chûä vúái Höì Chñ Minh khi noái rùçng, mònh laâ thûâa tûúáng röìi, khöng cêìn àïën thiïëu tûúáng, hoùåc cêëp thiïëu tûúáng phong cho àöìng chñ Àaâo Chñnh Nam (khu phoá khu 4), coân öng xin chêëp nhêån cêëp àaåi taá vò taâi àûác keám. Biïët àûúåc sûå viïåc naây, Höì Chñ Minh vêîn bònh tônh, chúâ àúåi. Möåt buöíi chiïìu, sau khi ùn cúm vúái Hoaâng Àaåo Thuáy, Höì Chñ Minh nhêån àûúåc cöng vùn hoãa töëc cuãa Khu uãy khaáng chiïën haânh chñnh Liïn khu 4 vïì viïåc cuãa Nguyïîn Sún. Àoåc xong cöng vùn, Höì Chñ Minh lêëy bûu thiïëp viïët mêëy cêu thú bùçng chûä Haán gûãi Nguyïîn Sún: Tùång Sún àïå : Àaãm duåc àaåi Têm duåc tïë Trñ duåc viïn Haånh duåc phûúng. Dõch nghôa laâ: Caái gan phaãi lúán Caái têm phaãi tinh tïë Caái trñ phaãi troân trõa Caái nïët phaãi ngay thùèng Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 7

8 Böën cêu thú trïn laâ cuãa Tön Tûã Maåo (ngûúâi Trung Quöëc), nguyïn vùn: Àaãm duåc àaåi nhi têm duåc tiïíu, Trñ duåc viïn nhi haånh duåc phûúng, Niïåm niïåm hûäu nhû lêm àõch nhêåt, Têm têm thûúâng tûå quaá kiïìu thúâi. Dõch laâ: Gan cêìn lúán maâ têm cêìn nhoã, chñn chùæn Trñ veån toaân maâ loâng phaãi thùèng ngay Nhúá kyä giöëng nhû àang àaánh giùåc. Ghi loâng chùèng khaác luác qua cêìu. Höì Chñ Minh lêëy hai cêu thú àêìu vaâ thay chûä tiïíu bùçng chûä tïë. Tiïíu laâ nhoã, nhûng tïë coân nhoã hún vaâ khi tïë ài vúái àaåi thò coân coá nghôa laâ bao dung. Bùçng caách thay thïë àoá, Höì Chñ Minh muöën noái rùçng, caái têm cuãa con ngûúâi phaãi thêåt sûå kheáo leáo, tïë nhõ, chñn chùæn...hún nhiïìu lêìn so vúái ngûúâi xûa àaä daåy. Höì Chñ Minh chó thõ cho baác sô Phaåm Ngoåc Thaåch, àùåc phaái viïn cuãa Chñnh phuã lùån löåi tûâ Viïåt Bùæc vaâo Liïn khu IV àïí trao têëm thiïåp vaâ chuã trò lïî thuå phong quên haâm cho Nguyïîn Sún. Sau khi nhêån, àoåc têëm thiïåp, Nguyïîn Sún thöët lïn Öng cuå khiïëp thêåt! vaâ lêåp tûác chó thõ cho caán böå trong Liïn khu khêín trûúng chuêín bõ lïî thuå phong 7. Nhûäng cêu chuyïån trïn àêy chó laâ söë ñt oãi, trong muön vaân cêu chuyïån vïì viïåc troång duång nhên taâi cuãa Höì Chñ Minh. Qua àoá, cho chuáng ta thêëy rùçng, vúái möîi con ngûúâi, taâi nùng khaác nhau, Höì Chñ Minh coá caách troång duång khaác nhau. Tûâ àoá, coá thïí ruát ra nhûäng kinh nghiïåm vïì troång duång nhên taâi sau àêy: Thûá nhêët, troång duång nhên taâi phaãi choån àuáng ngûúâi, giao àuáng viïåc. Ngûúâi coá khaã nùng naâo thò giao viïåc êëy, taâi to giao viïåc lúán, taâi nhoã giao viïåc nhoã. Nhû vêåy nhên taâi múái coá cú súã àïí phaát huy àûúåc khaã nùng cuãa mònh. Nïëu ngûúâi coá taâi to giao viïåc nhoã, taâi nhoã laåi giao viïåc lúán, hoùåc coá khaã nùng laâm viïåc naây nhûng laåi giao viïåc khaác àïìu seä bõ kòm haäm. Nhêån ra Voä Nguyïn Giaáp coá taâi thiïn bêím vïì quên sûå, Höì Chñ Minh phong àùåc caách lïn àaåi tûúáng, böí nhiïåm laâm Töíng Tû lïånh Quên àöåi nhên dên Viïåt Nam, Böå trûúãng Böå Quöëc phoâng. Phaåm Quang Lïî hiïíu biïët sêu röång vïì vuä khñ, Höì Chñ Minh böí nhiïåm ngay laâm Cuåc trûúãng Quên giúái. Nguyïîn Vùn Huyïn hoåc haânh àöî àaåt, böí nhiïåm laâm Böå trûúãng Quöëc gia Giaáo duåc... Nhûäng viïåc laâm àoá cho thêëy, Höì Chñ Minh àaä choån àuáng ngûúâi, giao àuáng viïåc, phaát huy cao àöå taâi àûác cuãa Voä Nguyïn Giaáp, Phaåm Quang Lïî vaâ Nguyïîn Vùn Huyïn, àûa àïën nhûäng thùæng lúåi lúán cuãa caách maång. Thûá hai, troång duång nhên taâi phaãi mïìm deão, linh hoaåt, khöng cûáng nhùæc, maáy moác. Àiïín hònh nhû viïåc Höì Chñ Minh phong àùåc caách àaåi tûúáng cho Voä Nguyïn Giaáp maâ khöng qua cêëp bêåc tuêìn tûå naâo. Nïëu qua cêëp bêåc thò tûâ chó huy du kñch lïn àaåi tûúáng phaãi mêët 36 nùm. Hay viïåc Höì Chñ Minh àïí Nguyïîn Vùn Huyïn laâm Böå trûúãng Böå Quöëc gia Giaáo duåc maâ khöng cêìn phaãi laâ àaãng viïn. Qua àoá cho thêëy nïëu khöng linh hoaåt, khöng mïìm deão, maâ cûá cûáng nhùæc, maáy moác theo quy àõnh thò seä boã lúä mêët nhên taâi. Nïëu phaãi àúåi 36 nùm múái coá àaåi tûúáng Voä Nguyïn Giaáp thò seä khöng coá Àiïån Biïn Phuã vaâ nïëu phaãi laâ Àaãng viïn múái àuã tû caách laâm Böå trûúãng thò seä khöng coá möåt nïìn giaáo duåc Viïåt Nam phaát triïín trong chiïën tranh aác liïåt. Thûá ba, khi giao nhiïåm vuå, nïn duâng lúâi leä giaãn dõ, möåc maåc, gêìn guäi, khöng cao sang, àanh theáp nhûng phaãi haâm chûáa trong àoá sûå nghiïm tuác, tön suâng, nïí troång vaâ àêìy tin tûúãng. Nhûäng àiïìu naây àûúåc thïí hiïån roä khi Höì Chñ Minh cho pheáp Voä Nguyïn Giaáp toaân quyïìn quyïët àõnh úã trêån Àiïån Biïn Phuã, Nguyïîn Vùn Huyïn laâm Böå trûúãng Böå Quöëc gia Giaáo duåc, Phaåm Quang Lïî laâm Cuåc trûúãng quên giúái. Àêy laâ nhûäng nhiïåm vuå rêët troång àaåi, àûúåc Chuã tõch nûúác giao cho cêëp dûúái cuãa mònh nhûng Höì Chñ Minh noái rêët thên mêåt, lúâi leä giaãn dõ, khöng coá quyïët àõnh trõnh troång, khöng töí chûác lïî cöng böë ruâm beng, rûúâm raâ. Àiïìu àoá khöng coá nghôa Höì Chñ Minh xuïì xoâa, coi thûúâng cêëp dûúái maâ chñnh laâ àónh cao cuãa sûå ngûúäng möå, giûäa Chuã tõch nûúác vaâ nhên taâi khöng coá khoaãng caách. Caách thïí hiïån àoá laâm cho ai cuäng thêëy chên tònh, gêìn guäi nhû chuá vúái chaáu, nhû anh vúái em, nhû cha vúái con.vò vêåy, nhên taâi naâo cuäng thêëy mònh àûúåc àïì cao, àûúåc tin yïu,àûúåc coi troång, chêëp haânh nhiïåm vuå nhû möåt mïånh lïånh töëi cao cuãa dên töåc. Thûá tû, khi giao nhiïåm vuå cho nhên taâi phaãi tin tûúãng tuyïåt àöëi, taåo moåi àiïìu kiïån àïí nhên taâi phaát huy khaã nùng vaâ hoaân thaânh nhiïåm vuå. Mùåc duâ Böå Chñnh trõ àaä phï duyïåt phûúng chêm àaánh Àiïån Biïn Phuã laâ àaánh nhanh, thùæng nhanh nhûng Höì Chñ Minh vêîn cho pheáp àaåi tûúáng Voä Nguyïn Giaáp chuã àöång thay àöíi. Khi giao nhiïåm vuå Cuåc trûúãng Quên giúái cho Trêìn Àaåi Nghôa, Höì Chñ Minh noái chuá lo vuä khñ cho böå àöåi àaánh giùåc maâ khöng phaãi qua cêëp bêåc naâo nûäa...àiïìu àoá cho thêëy Höì Chñ Minh àùåt niïìm tin tûúãng tuyïåt àöëi vaâo nhên taâi, taåo moåi àiïìu kiïån àïí nhên taâi phaát huy cao àöå taâi nùng cuãa mònh. Nïëu khöng nhû vêåy, khi lïn Àiïån Biïn Phuã, xeát thêëy àaánh theo phûúng chêm cuãa Böå Chñnh trõ khöng thïí thùæng lúåi, Voä Nguyïn Giaáp phaãi cûã ngûúâi hoùåc trûåc tiïëp vïì Tón Keo àïí baân baåc vúái Böå Chñnh trõ thò khöng bao giúâ coá Àiïån Biïn Phuã, vò quaäng àûúâng quaá xa, 7 Nguyïîn Sún võ tûúáng huyïìn thoaåi, Nxb treã, TPHCM, 2001,tr.89 8 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

9 trong khi thúâi gian rêët gêëp. Vò àûúåc Höì Chñ Minh cho pheáp nïn Voä Nguyïn Giaáp khöng phaãi di chuyïín, chuã àöång baân baåc vúái chuyïn gia, quyïët àõnh phûúng chêm múái àaánh chùæc tiïën chùæc, böë trñ laåi thïë trêån cho kõp thúâi röìi múái cûã ngûúâi vïì baáo caáo. Viïåc laâm naây cuãa Höì Chñ Minh taåo àiïìu kiïån cho Voä Nguyïn Giaáp chuã àöång, têåp trung cao àöå cho viïåc tû duy tòm ra phûúng chêm múái maâ khöng phaãi lo nghô, phên taán bêët kyâ viïåc khaác nûäa. Thûá nùm, àaánh giaá cöng lao, cöëng hiïën, àoáng goáp vaâ àaäi ngöå nhên taâi phaãi khaách quan, kõp thúâi, xûáng àaáng. Phaåm Quang Lïî, lûúng 22 laång vaâng úã Phaáp, thûâa àuã àïí öng coá cuöåc söëng giaâu sang phuá quyá, theo Höì Chñ Minh vïì nûúác, cuöåc söëng thiïëu thöën trùm bïì nhûng khöng laâm öng chaán naãn búãi Höì Chñ Minh luön thêëu hiïíu, àöång viïn vaâ khñch lïå. Nhêån thêëy àoá laâ cöëng hiïën lúán lao cuãa öng maâ khöng tiïìn baåc, vêåt chêët naâo saánh àûúåc, tûâ rêët súám (thaáng 10/1952), Höì Chñ Minh phong tùång öng danh hiïåu Anh huâng Lao àöång. Hún ai hïët, öng hiïíu àêy laâ phêìn thûúãng tinh thêìn nhûng vö cuâng cao quyá, laâ sûå àaäi ngöå lúán nhêët àöëi vúái öng, laâ niïìm vinh dûå maâ caã àúâi öng trên troång vaâ nêng niu. Hiïíu àiïìu àoá, Phaåm Quang Lïî àaä cöëng hiïën troån àúâi cho caách maång Viïåt Nam maâ khöng maâng àïën vêåt chêët, hay viïåc quay laåi nûúác Phaáp àïí hûúãng cuöåc söëng giaâu sang. Voä Nguyïn Giaáp, chûa möåt lêìn Höì Chñ Minh phong tùång danh hiïåu anh huâng, búãi Höì Chñ Minh hiïíu roä taâi nùng,cöëng hiïën cuãa öng thêåt phi thûúâng, vûúåt lïn trïn danh hiïåu anh huâng. Viïåc Höì Chñ Minh chó phong àaåi tûúáng duy nhêët möåt lêìn, laâ àaåi tûúáng àêìu tiïn cuãa quên àöåi nhên dên Viïåt Nam, maâ caã àúâi öng khöng thay quên haâm trïn vai aáo àaä noái lïn phêìn thûúãng vö giaá, cao quyá maâ öng àûúåc Höì Chñ Minh ghi nhêån vaâ tön vinh. Xuác àöång, tûå haâo trûúác sûå àaäi ngöå cuãa HöìChñ Minh, Voä Nguyïn Giaáp mang hïët taâi nùng, àûác àöå cuãa mònh cöëng hiïën cho caách maång, laâm nïn nhûäng thùæng lúåi vô àaåi trong 2 cuöåc khaáng chiïën chöëng thûåc dên Phaáp vaâ àïë quöëc Myä, trúã thaânh möåt trong 10 võ tûúáng lûâng danh cuãa thïë giúái. Tïn tuöíi cuãa öng luön gùæn liïìn vúái tïn tuöíi cuãa Höì Chñ Minh. Nhùæc àïën Viïåt Nam, thïë giúái thûúâng noái Viïåt Nam - Höì Chñ Minh - Voä Nguyïn Giaáp - Àiïån Biïn Phuã 8. Thûá saáu, quan têm àïën nhên taâi phaãi sêu saát, toaân diïån, cuå thïí, thiïët thûåc. Höì Chñ Minh khöng chó quan têm àïën baãn thên nhên taâi maâ coân quan têm àïën gia àònh, ngûúâi thên cuãa hoå. Àöëi vúái nhên taâi, Ngûúâi lo tûâ sûác khoãe (baác sô Trêìn Hûäu Tûúác), àïën sinh hoaåt ùn úã (Phaåm Quang Lïî), àïën cöng viïåc (Nguyïîn Vùn Huyïn)... Baác sô Trêìn Hûäu Tûúác laâ baác sô nhûng khi bõ bïånh, àñch thên Höì Chñ Minh àöång viïn, kiïn quyïët àûa ài chûäa bïånh vaâ phaãi chûäa bùçng àûúåc (gûãi sang têån Trung Quöëc). Àöëi vúái con gaái cuãa Nguyïîn Vùn Huyïn, Höì Chñ Minh quan têm àïën sûác khoãe, àöång viïn kõp thúâi khi chaáu Hiïëu ài hoåc nûúác ngoaâi. Sûå quan têm sêu saát àoá cuãa Höì Chñ Minh laâ phêìn thûúãng, nguöìn àöång viïn to lúán, giuáp nhên taâi yïn têm cöëng hiïën. Coá Höì Chñ Minh chùm lo cho chaáu Hiïëu, Nguyïîn Vùn Huyïn döëc toaân têm, toaân yá vaâo cöng cuöåc caãi caách giaáo duåc lêìn àêìu tiïn cuãa Viïåt Nam (1950), nêng giaáo duåc phöí thöng lïn 9 nùm, xoáa muâ chûä cho hún 10 triïåu ngûúâi Viïåt Nam. Thûá baãy, khi nhên taâi coá khuyïët àiïím, phaãi ên cêìn chó baão, khöng àao to buáa lúán, khöng lêëy quyïìn uy cuãa ngûúâi laänh àaåo àïí aáp àùåt, doåa naåt. Nguyïîn Sún khöng chêëp nhêån quyïët àõnh phong thiïëu tûúáng, khöng dûå lïî thuå phong, laåi coân coá yá chúi chûä vúái Höì Chñ Minh. Dûúái thúâi phong kiïën nhû vêåy laâ mùæc töåi phaåm thûúång khi quên, phaãi chïët. Höì Chñ Minh khöng traách cûá, khöng xûã phaåt, khöng doåa dêîm, khöng lêëy quyïìn uy cuãa Chuã tõch nûúác àïí aáp àùåt, khöng gêy cùng thùèng, khöng àêíy Nguyïîn Sún vaâo ngoä cuåt maâ lêëy tònh anh em (qua têëm bûu thiïëp Tùång Sún àïå ) àïí daåy baão, tha thûá. Nguyïîn Sún nhû con ngûåa bêët kham àûúåc Höì Chñ Minh caãm hoáa, thuêìn dûúäng rêët nheå nhaâng nhûng sêu sùæc, thêëm thña maâ khöng hïì oaán hêån, cay cuá. Nhû vêåy, nhên taâi coá lúán àïën mêëy cuäng thêëy mònh nhoã beá, cêìn phaãi hoåc hoãi, sûãa chûäa vaâ cöëng hiïën nhiïìu hún nûäa. Nguyïîn Sún àaä lêëy 12 chûä Höì Chñ Minh tùång, hoaân thiïån cuöåc àúâi binh nghiïåp cuãa mònh, àoáng goáp cho sûå nghiïåp caách maång Viïåt Nam vaâ Trung Quöëc, àïí trúã thaânh möåt Lûúäng quöëc tûúáng quên! Nhûäng kinh nghiïåm trïn àêy múái chó laâ bûúác àêìu, chûa phaãn aánh àêìy àuã, toaân diïån viïåc troång duång nhên taâi cuãa Höì Chñ Minh. Tuy vêåy, chuáng ta coá thïí vêån duång linh hoaåt vaâo hoaân caãnh, võ trñ cuãa tûâng ngûúâi, khöng chó àöëi vúái ngûúâi laänh àaåo maâ trong caã cuöåc söëng thûúâng ngaây, nhùçm phaát hiïån, phaát huy taâi nùng cuãa moåi ngûúâi phuåc vuå cho cuöåc söëng, cho quöëc gia. Nhûäng nùm túái àêy, Viïåt Nam tiïëp tuåc àêíy maånh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa, phaát triïín nïìn kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa, höåi nhêåp sêu röång vúái thïë giúái. Àïí sûå nghiïåp caách maång to lúán àoá thaânh cöng, vêën àïì cöët loäi laâ chuáng ta ài lïn bùçng trñ (Xem tiïëp trang 25) 8 Nhaâ xuêët baãn Vùn hoáa thöng tin: Nhûäng nïìn vùn minh thïë giúái, Nxb VHTT, Haâ Nöåi, 1999, tr.328 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 9

10 TÛ TÛÚÃNG HÖÌ CHÑ MINH VÏÌ NGÛÚÂI CAÁCH MAÅNG MÊÎU MÛÅC VAÂ SÛÅ VÊÅN DUÅNG CUÃA ÀAÃNG TA HIÏÅN NAY TRÛÚNG THÕ THU HAÂ - NGUYÏÎN THÕ NGUYÏÅT ANH* Ngaây nhêån: 29/05/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Chuã tõch Höì Chñ Minh luön quan têm, chùm lo xêy dûång àöåi nguä caán böå caách maång. Qua nghiïn cûáu tû tûúãng, taác phong, àaåo àûác cuãa Ngûúâi, ta thêëy toaát lïn àûúåc nhûäng àùåc àiïím cuãa ngûúâi caách maång mêîu mûåc. Trong giai àoaån hiïån nay, Àaãng ta àaä vaâ àang xêy dûång àöåi nguä caán böå caách maång mêîu mûåc nhû tû tûúãng cuãa Ngûúâi. Tûâ khoáa: tû tûúãng Höì Chñ Minh, ngûúâi caách maång mêîu mûåc HO CHI MINH S THOUGHT ABOUT EXAMPLE OF REVOLUTIONARY FIGHTERS AND THE APPLYING OF VIETNAMESE COMMUNIST PARTY AT PRESENT Abstract: President Ho Chi Minh was always interested in caring for the development of revolutionnary cadres. By studying his thoughts, behavior and morals, we see the characteristics of paragon revolutionaries. In the present stage, our Party has been building a contingent of paragon revolutionary cadres like his thought. Keywords: Ho Chi Minh Thought, paragon revolutionary. 1. Tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì ngûúâi caách maång mêîu mûåc Trong quaá trònh laänh àaåo caách maång Viïåt Nam, Chuã tõch Höì Chñ Minh luön quan têm chùm lo xêy dûång àöåi nguä caán böå, àaãng viïn - nhûäng ngûúâi caách maång suöët àúâi phêën àêëu vò muåc tiïu àöåc lêåp dên töåc gùæn liïìn vúái chuã nghôa xaä höåi. Qua nghiïn cûáu tû tûúãng, taác phong, àaåo àûác cuãa Ngûúâi ta thêëy toaát lïn àûúåc nhûäng àùåc àiïím cuãa ngûúâi caách maång mêîu mûåc Ngûúâi caách maång mêîu mûåc trûúác hïët phaãi laâ ngûúâi coá àaåo àûác caách maång Theo Chuã tõch Höì Chñ Minh khöng coá àaåo àûác thò duâ taâi gioãi mêëy cuäng khöng laänh àaåo àûúåc nhên dên 1. Coá àaåo àûác caách maång thò khi gùåp khoá khùn, gian khöí, thêët baåi cuäng khöng súå sïåt, ruåt reâ, luâi bûúác. Vò lúåi ñch chung cuãa Àaãng, cuãa caách maång, cuãa giai 1 Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2002, t.5, tr Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2011, t.11, tr 603 cêëp, cuãa dên töåc vaâ cuãa loaâi ngûúâi maâ khöng ngêìn ngaåi hy sinh têët caã lúåi ñch riïng cuãa caá nhên mònh. Khi cêìn, thò sùén saâng hy sinh caã tñnh maång cuãa mònh cuäng khöng tiïëc. Àoá laâ biïíu hiïån rêët roä rïåt, cao quyá cuãa àaåo àûác caách maång. Ngûúâi caách maång mêîu mûåc laâ ngûúâi: quyïët têm suöët àúâi àêëu tranh cho Àaãng, cho caách maång. Àoá laâ àiïìu chuã chöët nhêët; ra sûác laâm viïåc cho Àaãng, giûä vûäng kyã luêåt cuãa Àaãng, thûåc hiïån töët àûúâng löëi, chñnh saách cuãa Àaãng; àùåt lúåi ñch cuãa Àaãng vaâ cuãa nhên dên lao àöång lïn trïn, lïn trûúác lúåi ñch riïng cuãa caá nhên mònh. Hïët loâng hïët sûác phuåc vuå nhên dên. Vò Àaãng, vò dên maâ àêëu tranh quïn mònh, gûúng mêîu trong moåi viïåc; ra sûác hoåc têåp chuã nghôa Maác-Lïnin, luön luön duâng tûå phï bònh vaâ phï bònh àïí nêng cao tû tûúãng vaâ caãi tiïën cöng taác cuãa mònh vaâ cuâng àöìng chñ mònh tiïën böå 2. Trong cuöåc söëng, ngûúâi caán böå caách maång mêîu mûåc phaãi luön nghiïm chónh chêëp haânh moåi chuã trûúng, àûúâng löëi, chñnh saách cuãa Àaãng, phaáp luêåt (*) Trûúâng Chñnh trõ tónh Tuyïn Quang 10 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

11 cuãa Nhaâ nûúác, laâm gûúng mêîu cho quêìn chuáng. Moåi caán böå, àaãng viïn phaãi nïu cao tinh thêìn traách nhiïåm trûúác Àaãng, trûúác nhên dên; phaãi ngùn ngûâa vaâ kiïn quyïët chöëng chuã nghôa caá nhên. Phaãi àoaân kïët nhêët trñ, chöëng beâ phaái, cuåc böå; luön hoâa mònh vúái quêìn chuáng, tin tûúãng quêìn chuáng, hiïíu quêìn chuáng, lùæng nghe yá kiïën cuãa quêìn chuáng; töí chûác quêìn chuáng thaânh möåt khöëi àoaân kïët chùåt cheä xung quanh Àaãng; tuyïn truyïìn, huy àöång quêìn chuáng hùng haái thûåc hiïån töët caác chñnh saách vaâ Nghõ quyïët cuãa Àaãng. thûåc hiïån töët lúâi noái ài àöi vúái viïåc laâm; phaãi coá yá thûác töí chûác, kyã luêåt v.v Ngûúâi caách maång mêîu mûåc phaãi laâ têëm gûúng cho nhên dên, àïí nhên dên tin vaâ hoåc theo Ngûúâi caán böå caách maång mêîu mûåc laâ ngûúâi luön àûúåc nhên dên tin yïu. Theo Chuã tõch Höì Chñ Minh: Dên chuáng vöën ñt hoåc, ngêy thú, dïî bõ lûâa vaâ bõ mua chuöåc. Vêåy ngûúâi caách maång mêîu mûåc phaãi giaáo duåc hoå, sûãa chûäa cho hoå vaâ chiïëm àûúåc sûå tin cêåy cuãa dên chuáng àïí coá thïí sûã duång sûác maånh cuãa hoå àuáng luác. Ngûúâi caán böå caách maång luön xem thûúâng danh võ, ngöi thûá vaâ tiïìn baåc, vò chuáng laâ cöåi sinh ra àöë kyå vaâ hêån thuâ vaâ laâ nguyïn nhên cuãa nhûäng haânh àöång chó àiïím, phaãn böåi laâm töín haåi nghiïm troång àïën sûå nghiïåp caách maång. Ngûúâi caán böå caách maång luön vò lúåi ñch cuãa dên töåc chûá khöng phaãi cuãa möåt caá nhên; khöng kiïu ngaåo xa laánh nhên têm quêìn chuáng luön mêîu mûåc, khiïm töën, khoan hoâa, lûúång thûá, can àaãm khi sa cú, bònh tônh khi thùæng thïë, khöng bao giúâ àûúåc quïn rùçng cuöåc àúâi mònh vaâ sûå nghiïåp cuãa mònh thuöåc vïì toaân nhên loaåi chûá khöng thuöåc vïì mònh; luön kiïn trò vaâ nhêîn naåi Trong cöng viïåc, phaãi cêìn, kiïåm, liïm, chñnh, chñ cöng vö tû, àùåt quyïìn lúåi cuãa nhên dên lïn quyïìn lúåi cuãa caá nhên Chuã tõch Höì Chñ Minh luön têm niïåm rùçng: Chuã tõch Chñnh phuã cho àïën ngûúâi chaåy giêëy, ngûúâi queát doån trong möåt cú quan nhoã, àïìu laâ nhûäng ngûúâi ùn lûúng cuãa dên, laâm viïåc cho dên, phaãi àûúåc dên tin cêåy. Vò vêåy, nhûäng ngûúâi laâm trong caác cöng súã caâng phaãi laâm gûúng àúâi söëng múái cho dên bùæt chûúác. Nhûäng ngûúâi trong caác cöng súã àïìu coá nhiïìu hoùåc ñt quyïìn haânh. Nïëu khöng giûä àuáng Cêìn, Kiïåm, Liïm, Chñnh thò dïî trúã nïn huã baåi, biïën thaânh sêu moåt cuãa dên 4. Theo Ngûúâi, muöën àûúåc dên yïu, muöën àûúåc loâng dên, trûúác hïët phaãi yïu dên, phaãi àùåt quyïìn lúåi cuãa dên trïn hïët thaãy, phaãi coá möåt tinh thêìn chñ cöng vö tû Ngûúâi caách maång mêîu mûåc phaãi chùm lo àïën àúâi söëng vêåt chêët, àúâi söëng tinh thêìn cuãa nhên dên Theo Chuã tõch Höì Chñ Minh, muöën cho dên yïu, muöën àûúåc loâng dên, viïåc gò coá lúåi cho dên phaãi hïët sûác laâm, viïåc gò coá haåi cho dên phaãi hïët sûác traánh. Phaãi chuá yá giaãi quyïët hïët caác vêën àïì dêìu khoá àïën àêu mùåc loâng, nhûäng vêën àïì quan hïå túái àúâi söëng cuãa dên. Phaãi chêëp àún, phaãi xûã kiïån cho dên möîi khi ngûúâi ta àem túái. Phaãi chùm lo viïåc cûáu tïë naån nhên cho chu àaáo, phaãi chuá yá trûâ naån muâ chûä cho dên. Noái toám laåi, hïët thaãy nhûäng viïåc coá thïí nêng cao àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh thêìn cuãa dên phaãi àûúåc ta àùåc biïåt chuá yá. Àöëi vúái nhên dên: Phaãi nhúá Àoaân thïí laâm viïåc cho dên, Àoaân thïí mònh maånh hay yïëu laâ úã dên. Dên nghe theo laâ mònh maånh. Hiïíu nguyïån voång cuãa dên, sûå cûåc khöí cuãa dên. Hiïíu têm lyá cuãa dên, hoåc saáng kiïën cuãa dên. Nhûng cuäng coá viïåc dên khöng muöën maâ phaãi laâm nhû taãn cû, nöåp thuïë, nhûäng viïåc êëy phaãi giaãi thñch cho dên roä. Phaãi tön kñnh dên, phaãi laâm cho dên tin, phaãi laâm gûúng cho dên. Muöën cho dên phuåc phaãi àûúåc dên tin, muöën cho dên tin phaãi thanh khiïët. Trong böëi caãnh hiïån nay, chuáng ta caâng phaãi thêëm nhuêìn hún nûäa tû tûúãng cuãa Ngûúâi àïí möîi caán böå, àaãng viïn thûåc sûå laâ ngûúâi caách maång mêîu mûåc, nhùçm cuâng Àaãng, Nhaâ nûúác thûåc hiïån thùæng lúåi sûå nghiïåp àöíi múái, giûä vûäng muåc tiïu àöåc lêåp dên töåc gùæn liïìn vúái chuã nghôa xaä höåi. 2. Quan àiïím cuãa Àaãng ta vïì xêy dûång àöåi nguä caán böå theo tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì ngûúâi caách maång mêîu mûåc trong giai àoaån hiïån nay theo tinh thêìn Nghõ quyïët Trung ûúng 4 khoáa XII 3 Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2002, t.2, tr Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2002, t.5, tr 104 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 11

12 Vúái quyïët têm xêy dûång àöåi nguä caán böå coá nùng lûåc, coá phêím chêët àaåo àûác, àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu cuãa thúâi kyâ àêíy maånh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa àêët nûúác, vúái quan àiïím Nhòn thùèng vaâo sûå thêåt, noái roä sûå thêåt, àaánh giaá àuáng sûå thêåt. Kïët húåp giûäa xêy vaâ chöëng ; xêy laâ nhiïåm vuå cú baãn, chiïën lûúåc, lêu daâi; chöëng laâ nhiïåm vuå quan troång, cêëp baách, Ban Chêëp haânh Trung ûúng Àaãng Cöång saãn khoáa XII àaä nhêån diïån nhûäng biïíu hiïån suy thoaái vïì tû tûúãng chñnh trõ, àaåo àûác, löëi söëng, tûå diïîn biïën, tûå chuyïín hoáa, trïn cú súã àoá àïì ra caác giaãi phaáp xêy dûång àöåi nguä caán böå, àaãng viïn trong saåch, vûäng maånh; cuãng cöë niïìm tin cuãa nhên dên vaâo Àaãng vaâ Nhaâ nûúác, xêy dûång àêët nûúác ài theo àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa - con àûúâng maâ Àaãng vaâ Baác àaä choån. Nghõ quyïët Trung ûúng 4 khoáa XII, Àaãng ta àaä chó ra möåt trong nhûäng biïíu hiïån vïì suy thoaái àaåo àûác, löëi söëng àoá laâ: Tham ö, tham nhuäng, lúåi duång chûác vuå, quyïìn haån cêëu kïët vúái doanh nghiïåp, vúái àöëi tûúång khaác àïí truåc lúåi. Lúåi duång, laåm duång chûác vuå, quyïìn haån àûúåc giao àïí dung tuáng, bao che, tiïëp tay cho tham nhuäng, tiïu cûåc. Nhûäng biïíu hiïån cuåc böå àaä àûúåc Nghõ quyïët chó roä, àoá laâ möåt böå phêån vûúáng vaâo tû duy nhiïåm kyâ, chó têåp trung giaãi quyïët nhûäng vêën àïì ngùæn haån trûúác mùæt, coá lúåi cho mònh; tranh thuã böí nhiïåm ngûúâi thên, ngûúâi quen, ngûúâi nhaâ duâ khöng àuã tiïu chuêín, àiïìu kiïån giûä chûác vuå laänh àaåo, quaãn lyá hoùåc böë trñ, sùæp xïëp vaâo võ trñ coá nhiïìu lúåi ñch. Trong giai àoaån hiïån nay, Àaãng ta àùåc biïåt quan têm xêy dûång àöåi nguä caán böå coá yá chñ cao, thûåc sûå cêìn, kiïåm, liïm, chñnh, chñ cöng vö tû, àùåt quyïìn lúåi cuãa nhên dên lïn têët thaãy. Cêìn phaãi àêëu tranh loaåi boã nhûäng ngûúâi phai nhaåt lyá tûúãng caách maång; dao àöång, giaãm suát niïìm tin vaâo muåc tiïu àöåc lêåp dên töåc vaâ chuã nghôa xaä höåi; hoaâi nghi, thiïëu tin tûúãng vaâo chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh, xa rúâi tön chó, muåc àñch cuãa Àaãng; khöng kiïn àõnh con àûúâng ài lïn chuã nghôa xaä höåi; phuå hoåa theo nhûäng nhêån thûác lïåch laåc, quan àiïím sai traái, sa suát yá chñ phêën àêëu, khöng gûúng mêîu trong cöng taác; neá traánh thiïëu traách nhiïåm; laâm viïåc qua loa, àaåi khaái, keám hiïåu quaã; söëng ñch kyã, thûåc duång, cú höåi, vuå lúåi; chó lo thu veán caá nhên, khöng quan têm àïën lúåi ñch têåp thïí; ganh gheát, àöë kyå, so bò, tõ naånh, khöng muöën ngûúâi khaác hún mònh.. Xêy dûång möåt àöåi nguä caán böå àùåt lïn haâng àêìu nhiïåm vuå quan têm, chùm lo àïën àúâi söëng vêåt chêët, àúâi söëng tinh thêìn cuãa nhên dên, hiïíu dên, hoåc dên, laâm gûúng cho dên phaãi àöìng thúâi vúái viïåc chêën chónh laåi nhûäng biïìu hiïån quan liïu, xa rúâi quêìn chuáng, khöng sêu saát cú súã, thiïëu kiïím tra, àön àöëc, khöng nùæm chùæc tònh hònh àõa phûúng, cú quan, àún võ mònh; thúâ ú, vö caãm, thiïëu traách nhiïåm trûúác nhûäng khoá khùn, bûác xuác vaâ àoâi hoãi chñnh àaáng cuãa nhên dên. Chñnh vò vêåy, Àaãng ta quyïët têm thûåc hiïån quyïët liïåt, àöìng böå caác giaãi phaáp àïí àêëu tranh ngùn chùån, àêíy luâi sûå suy thoaái, tûå diïîn biïën, tûå chuyïín hoáa coá hiïåu quaã, nhêët laâ nhûäng vuå viïåc gêy bûác xuác trong dû luêån àïí cuãng cöë niïìm tin cuãa nhên dên àöëi vúái Àaãng, àöëi vúái nhên dên. 3. Möåt söë giaãi phaáp xêy dûång àöåi nguä caán böå, àaãng viïn trong giai àoaån hiïån nay Möåt laâ, àêíy maånh cöng taác giaáo duåc tû tûúãng, chñnh trõ àïí möîi caán böå, àaãng viïn cêìn thêëm nhuêìn chuã trûúng àûúâng löëi cuãa Àaãng, biïën chuã trûúng trïn thaânh yá chñ quyïët têm cuãa tûâng caán böå. Trïn cú súã nùæm vûäng baãn chêët caách maång vaâ khoa hoåc cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh, möîi caán böå, àaãng viïn phaãi trung thaânh, vêån duång saáng taåo lyá luêån cuãa Àaãng vaâo tûâng lônh vûåc cuãa àúâi söëng xaä höåi, àêëu tranh chöëng laåi nhûäng quan àiïím sai traái, baão vïå chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh, baão vïå Àaãng, baão vïå chïë àöå xaä höåi chuã nghôa; laâm thêët baåi moåi êm mûu, thuã àoaån cuãa keã thuâ chöëng phaá sûå nghiïåp caách maång nûúác ta, phaá hoaåi khöëi àoaân kïët trong Àaãng, trong toaân xaä höåi. Hai laâ, cöng taác nhêån xeát, àaánh giaá àuáng caán böå, àaánh giaá phaãi toaân diïån caã àûác vaâ taâi, caã vïì phêím chêët chñnh trõ vaâ nùng lûåc cöng taác, lêëy kïët quaã thûåc hiïån nhiïåm vuå àûúåc giao laâm thûúác ào chñnh àïí àaánh giaá nùng lûåc cuãa caán böå. Caác töí chûác àaãng, cêëp uãy àaãng phaãi phaát huy dên chuã, cöng khai, minh baåch vaâ thûåc hiïån töët tûå phï bònh vaâ phï bònh trong cöng 12 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

13 taác àaánh giaá caán böå. Kïët quaã àaánh giaá caán böå phaãi àûúåc thöng baáo cöng khai trong töí chûác àaãng àïí giuáp caán böå biïët àûúåc kïët quaã àöìng nghiïåp, töí chûác àaánh giaá vïì mònh, tûâ àoá thêëy àûúåc nhûäng ûu àiïím, khuyïët àiïím, haån chïë àïí xêy dûång kïë hoaåch phêën àêëu, reân luyïån... Trong giai àoaån hiïån nay, Àaãng cêìn phaãi böí sung, hoaân thiïån caác tiïu chñ, cùn cûá àaánh giaá caán böå cho phuâ húåp tònh hònh thûåc tïë; nhùçm khùæc phuåc tònh traång àaánh giaá caán böå chung chung, hònh thûác, khöng saát vúái thûåc tïë vaâ kïë hoaåch àïì ra, qua àoá khöng àöång viïn àûúåc caán böå, àaãng viïn phêën àêëu vûún lïn. Ba laâ, böë trñ caán böå, àaãng viïn àuáng chuyïn mön, àuáng súã trûúâng àïí phaát huy àûúåc nùng lûåc cuãa möîi caán böå, àaãng viïn trong quaá trònh thûåc thi nhiïåm vuå cuãa mònh. Viïåc böë trñ, sûã duång caán böå sau àaâo taåo phaãi phuâ húåp vúái chuyïn mön nhùçm taåo àöång lûåc vaâ cú höåi àïí hoå phaát huy nùng lûåc vaâ kiïën thûác àaä àûúåc àaâo taåo, böìi dûúäng vaâo thûåc tiïîn; khùæc phuåc tònh traång böë trñ khöng àuáng ngaânh nghïì àaâo taåo. Viïåc böë trñ, sûã duång caán böå phaãi baão àaãm àuáng nguyïn tùæc, minh baåch vaâ cöng khai, cöng têm, khaách quan, traánh sûå thiïn võ caá nhên. Duâng ngûúâi laâ caã möåt khoa hoåc vaâ nghïå thuêåt, böë trñ àuáng seä phaát huy mùåt maånh cuãa caán böå, thuác àêíy àûúåc phong traâo, àaåt àûúåc hiïåu quaã cöng viïåc cao. Ba laâ, cêìn quan têm hún nûäa chñnh saách àaâo taåo, böìi dûúäng, sûã duång caán böå; chñnh saách tiïìn lûúng, trúå cêëp, tiïìn thûúãng... àïí caán böå yïn têm cöng taác, kñch thñch tñnh chuã àöång saáng taåo cuãa caán böå àïí hoaân thaânh töët moåi nhiïåm vuå àûúåc giao. Cêìn phaãi thûúâng xuyïn àaâo taåo, böìi dûúäng cho caán böå, àaãng viïn kiïën thûác, trònh àöå hoåc vêën vïì lyá luêån chñnh trõ, khoa hoåc - kyä thuêåt, quaãn lyá kinh tïë, quaãn lyá xaä höåi, phaáp luêåt... Bïn caånh àoá, phaãi tùng cûúâng vaâ nêng cao chêët lûúång caác lúáp böìi dûúäng theo caác chuyïn àïì thñch húåp, thiïët thûåc, hiïåu quaã àöëi vúái caán böå, àaãng viïn. Àaãng vaâ Nhaâ nûúác cêìn coá chñnh saách, chïë àöå àaäi ngöå húåp lyá àïí àöång viïn caán böå, àaãng viïn söëng vaâ laâm viïåc theo yá Àaãng, loâng dên; theo Hiïën phaáp vaâ phaáp luêåt; coá tû caách vaâ traách nhiïåm cao vúái nhên dên vaâ dên töåc, Töí quöëc. Böën laâ, thûåc hiïån töët viïåc luên chuyïín caán böå. Nhûäng möi trûúâng, àiïìu kiïån laâm viïåc khaác nhau úã cú súã seä giuáp cho caán böå phaát huy àûúåc nùng lûåc, sûác saáng taåo, qua àoá caán böå àûúåc reân luyïån, thûã thaách vaâ trûúãng thaânh. Àûa caán böå ài thûåc tiïîn cú súã, traánh àûúåc tònh traång xa rúâi thûåc tiïîn, xa cú súã, xa dên, nhêët laâ vúái nhûäng caán böå sau àoá cöng taác úã caác cú quan tham mûu, hoaåch àõnh chñnh saách. Cöng taác luên chuyïín caán böå phaãi xuêët phaát tûâ têìm nhòn chiïën lûúåc, khöng chó àaáp ûáng yïu cêìu trûúác mùæt, maâ coân lêu daâi. Phaãi coá kïë hoaåch, hûúáng dêîn, quy àõnh roä traách nhiïåm cuãa caác cêëp uãy, töí chûác àaãng, cú quan, àún võ coá caán böå trûúác, trong vaâ sau khi ài luên chuyïín vïì. Xêy dûång, thûåc hiïån quy àõnh vïì luên chuyïín caán böå; thûåc hiïån töët cöng taác böë trñ, sûã duång caán böå sau thúâi gian luên chuyïín; böë trñ möåt söë chûác danh caán böå chuã chöët khöng phaãi laâ ngûúâi àõa phûúng... vûâa kïët húåp luên chuyïín, vûâa àaâo taåo caán böå. Nùm laâ, cêìn quy hoaåch caán böå, àaãng viïn àïí taåo àiïìu kiïån thûã thaách, reân luyïån, böìi dûúäng yá chñ, nghõ lûåc vaâ quyïët têm cuãa caán böå, àaãng viïn coá traách nhiïåm vò nhên dên, vò àêët nûúác. Nhên sûå àûúåc àûa vaâo quy hoaåch phaãi coá trònh àöå chuyïn mön, coá nùng lûåc nöíi tröåi trong thûåc tiïîn, àûúåc tñn nhiïåm; ûu tiïn caán böå treã, caán böå nûä coá triïín voång. Caán böå trong quy hoaåch laâ nhûäng ngûúâi coá triïín voång àaãm nhêån chûác danh quy hoaåch, do vêåy, úã thúâi àiïím quy hoaåch khöng nhêët thiïët phaãi àaáp ûáng àêìy àuã àiïìu kiïån vaâ tiïu chuêín cuãa chûác danh quy hoaåch, maâ cêìn àûúåc reân luyïån, thûã thaách, àaâo taåo, böìi dûúäng theo tiïu chuêín chûác danh quy hoaåch. Taâi liïåu tham khaão 1. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2002, t.5, tr Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2011, t.11, tr Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2002, t.2, tr Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H.2002, t.5, tr Nghõ quyïët höåi nghõ lêìn thûá 4 Ban chêëp haânh Trung ûúng Àaãng khoáa XII vïì tùng cûúâng xêy dûång, chónh àöën Àaãng; ngùn chùån, àêíy luâi sûå suy thoaái vïì tû tûúãng chñnh trõ, àaåo àûác, löëi söëng, nhûäng biïíu hiïån tûå diïîn biïën, tûå chuyïín hoáa trong nöåi böå. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 13

14 VAI TROÂ LAÄNH ÀAÅO CUÃA ÀAÃNG ÀÖËI VÚÁI HOAÅT ÀÖÅNG TÛ PHAÁP ÀÙÅNG VÙN CÛÚÂNG* - NGUYÏÎN VÙN ÀÖÌNG** Ngaây nhêån: 04/05/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Cuâng vúái lônh vûåc lêåp phaáp vaâ haânh phaáp ; lônh vûåc tû phaáp luön àûúåc Àaãng vaâ Nhaâ nûúác ta rêët quan têm, àiïìu naây àûúåc thïí hiïån qua haâng loaåt chuã trûúng, àõnh hûúáng chó àaåo cuãa Àaãng nhùçm xêy dûång möåt nïìn tû phaáp dên chuã, tiïën böå. Gùæn vúái möîi thúâi kyâ lõch sûã, Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam àïìu àïí laåi nhûäng dêëu êën sêu sùæc àöëi vúái hoaåt àöång tû phaáp, luön kõp thúâi àïì ra nhûäng chuã trûúng, quyïët saách àuáng àùæn àöëi vúái cöng taác tû phaáp nûúác nhaâ. Baâi viïët têåp trung phên tñch, luêån giaãi vïì vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái hïå thöëng Viïån kiïím saát vaâ Toâa aán. Tûâ àoá àûa ra nhûäng àaánh giaá, töíng kïët vïì viïåc thûåc hiïån vai troâ cuãa Àaãng trong lônh vûåc tû phaáp tûâ lõch sûã lêåp hiïën cho àïën nay. Tûâ khoáa: vai troâ cuãa Àaãng; laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái lônh vûåc tû phaáp. LEADERSHIP ROLES FOR JUDICIAL ACTIVITIES Abstract: Along with the legislative and executive fields; Judicial is always concerned by the Party and State. This is reflected in a series of guidelines and direction of the Party to build a democratic and progressive justice system. Associated with each historical period, the Communist Party of Vietnam leaves a deep impression on the judiciary; Always promptly set out the right policies and decisions for the judicial work of the country. The paper focuses on analysis and interpretation of the leadership of the Party towards the system of procuracies and courts. From that point of view, the review of the Party s role in the judicial sector from the constitutional history to date. Keywords: The role of the Party; the leading of Communist Party in the judiciary field. 1. Cú súã vaâ nïìn taãng laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái hoaåt àöång tû phaáp Quyïìn tû phaáp hiïíu theo nghôa röång bao göìm thêím quyïìn xeát xûã vaâ caác thêím quyïìn liïn quan àïën xeát xûã nhû àiïìu tra, truy töë, thi haânh aán. Ngoaâi ra, coân coá thïí kïí àïën caác hoaåt àöång böí trúå tû phaáp nhû: luêåt sû, cöng chûáng, giaám àõnh...; trong àoá, xeát xûã laâ hoaåt àöång trung têm. Quyïìn tû phaáp coân àûúåc caác nhaâ nghiïn cûáu khoa hoåc phaáp lyá àõnh nghôa, àoá laâ: quyïìn xeát xûã caác vuå aán hònh sûå, dên sûå, hön nhên vaâ gia àònh, kinh tïë, lao àöång, haânh chñnh... [8]. Quyïìn tû phaáp àoá àûúåc thûåc hiïån búãi caác cú quan tû phaáp, bao göìm: caác cú quan àiïìu tra, Viïån kiïím saát nhên dên, Toaâ aán nhên dên, caác töí chûác luêåt sû, caác cú quan giaám àõnh, cú quan cöng chûáng; trong àoá, quan troång nhêët laâ Viïån kiïím saát nhên dên vaâ Toaâ aán nhên dên. Búãi vêåy, trong 5 baãn Hiïën phaáp (1946, 1959, 1980, 1992, 2013) cuãa nûúác Cöång hoaâ xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam, àïìu daânh ra caác phêìn quy àõnh cuå thïí cho nhaánh quyïìn lûåc thûá ba (tû phaáp) têåp trung trònh baây quyïìn haån, traách nhiïåm cuãa Toaâ aán nhên dên vaâ Viïån kiïím saát nhên dên. Hai cú quan naây coá nhiïåm vuå baão vïå phaáp chïë xaä höåi chuã nghôa, baão vïå chïë àöå xaä höåi chuã nghôa vaâ quyïìn laâm chuã cuãa nhên dên; baão vïå taâi saãn cuãa Nhaâ nûúác, cuãa têåp thïí, cuãa caác cöng dên; baão vïå tñnh maång, taâi saãn, tûå do, danh dûå vaâ nhên phêím cuãa cöng dên. Trong viïåc thûåc hiïån caác nhiïåm vuå tû phaáp, Toaâ aán nhên dên laâ cú quan xeát xûã. Khi xeát xûã, Thêím phaán vaâ Höåi thêím àöåc lêåp vaâ chó tuên theo phaáp luêåt; Viïån kiïím saát nhên dên thûåc hiïån chûác nùng kiïím saát viïåc tuên thuã phaáp luêåt vaâ thûåc haânh quyïìn cöng töë. Toaâ aán laâ núi biïíu hiïån têåp trung cuãa quyïìn * Vùn phoâng Luêåt sû Chñnh phaáp ** Trûúâng Àaåi hoåc Luêåt Haâ Nöåi 14 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

15 tû phaáp; núi maâ kïët quaã cuãa hoaåt àöång àiïìu tra, cöng töë, baâo chûäa, giaám àõnh tû phaáp àûúåc kiïím tra, xem xeát, àaánh giaá möåt caách cöng khai thöng qua thuã tuåc töë tuång àïí àûa ra nhûäng phaán xeát cuöëi cuâng mang tñnh quyïìn lûåc Nhaâ nûúác; núi thïí hiïån chêët lûúång hoaåt àöång vaâ uy tñn cuãa caác cú quan tû phaáp trong töí chûác böå maáy Nhaâ nûúác, phaãn aánh möåt caách àêìy àuã vaâ sêu sùæc nhêët baãn chêët nïìn cöng lyá cuãa chïë àöå xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam. Vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng trong lônh vûåc tû phaáp tuên theo nguyïn tùæc baão àaãm caác cú quan tû phaáp thûåc hiïån töët chûác nùng, nhiïåm vuå theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt nhùçm phaát huy quyïìn laâm chuã cuãa nhên dên, baão vïå quyïìn lúåi chñnh àaáng vaâ húåp phaáp cuãa moåi phaáp nhên - duâ àoá laâ cú quan, àoaân thïí, têåp thïí hay caá nhên cöng dên; baão àaãm phaáp luêåt àûúåc thûåc hiïån nghiïm chónh vaâ thöëng nhêët. Nhúâ vêåy, moåi quan àiïím, chuã trûúng, tû tûúãng chó àaåo cú baãn cuãa Àaãng sau khi àûúåc thïí chïë hoaá seä àûúåc thûåc thi möåt caách nghiïm minh, coá hiïåu quaã. Khi àoá, vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng àûúåc cuãng cöë, tùng cûúâng vaâ phaát huy trïn phaåm vi toaân thïí xaä höåi. Khi àaánh giaá tñnh àuáng - sai, thûúác ào hiïåu quaã vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng trïn lônh vûåc tû phaáp, phaãi lêëy àoá laâm chuêín mûåc. Do coá tñnh àöåc lêåp tûúng àöëi vïì chûác nùng, nhiïåm vuå giûäa Viïån kiïím saát nhên dên vaâ Toaâ aán nhên dên, trong àiïím naây, úã nhûäng chöî cêìn thiïët, taåm thúâi taách ra àïí trònh baây phûúng thûác laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái tûâng loaåi cú quan tûúng ûáng. 2. Thûåc tiïîn vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái hoaåt àöång tû phaáp 2.1. Àöëi vúái hoaåt àöång cuãa Viïån Kiïím saát Nhên dên Phûúng thûác laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái Viïån kiïím saát nhên dên àûúåc bùæt àêìu bùçng viïåc laänh àaåo vïì töí chûác böå maáy cuãa Viïån kiïím saát nhên dên vaâ xaác àõnh chûác nùng, nhiïåm vuå cuãa cú quan naây. Lõch sûã xêy dûång vaâ phaát triïín cuãa cú quan cöng töë (nay laâ Viïån kiïím saát nhên dên) gùæn liïìn vúái quaá trònh caãi caách tû phaáp úã nûúác ta vaâ chõu sûå chi phöëi möåt caách trûåc tiïëp cuãa quaá trònh caãi caách àoá. Tûâ nùm 1946 àïën nùm 1950, hïå thöëng cú quan cöng töë àûúåc töí chûác nùçm trong cú cêëu cuãa Toaâ aán, do Böå Tû phaáp quaãn lyá. Tuy nhiïn, Böå trûúãng Böå Tû phaáp khöng coá quyïìn trûåc tiïëp laâm nhiïåm vuå cöng töë. Àïí nêng cao hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa Toaâ aán, Àaãng ta àaä chó àaåo xêy dûång hïå thöëng Toaâ aán caác cêëp. Nùm 1950, cuâng vúái viïåc thaânh lêåp hïå thöëng Toaâ aán nhên dên caác cêëp, töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa cú quan cöng töë àaä coá nhûäng thay àöíi àaáng kïí [7]. Vïì mùåt töí chûác, Uyã ban khaáng chiïën haânh chñnh caác cêëp àiïìu khiïín Cöng töë viïn trong àõa haåt cuãa mònh. UÃy ban naây coá thïí ra mïånh lïånh cho ngaânh cöng töë. Àaåi diïån ngaânh cöng töë phaãi tuên theo mïånh lïånh cuãa Uyã ban. Vïì mùåt thêím quyïìn, Cöng töë viïn khöng chó coá quyïìn khaáng caáo vïì mùåt hònh maâ coá quyïìn khaáng caáo caã vïì viïåc höå (dên sûå). Àêy laâ sûå múã röång rêët àaáng kïí thêím quyïìn cuãa cú quan cöng töë, thïí hiïån sûå thay àöíi cùn baãn quan niïåm truyïìn thöëng cho rùçng nhûäng viïåc höå (caác vuå viïåc vïì dên sûå) chó laâ cöng viïåc mang tñnh tû nhên, xaä höåi khöng can thiïåp àïën. Trïn cú súã Nghõ quyïët ngaây 29/4/1958 cuãa Quöëc höåi khoaá I (kyâ hoåp thûá 8), Viïån cöng töë vúái tû caách laâ möåt hïå thöëng cú quan nhaâ nûúác àöåc lêåp àûúåc thaânh lêåp tûâ Trung ûúng àïën àõa phûúng, taách khoãi Böå Tû phaáp. Xuêët phaát tûâ yïu cêìu khaách quan cuãa viïåc chuyïín giai àoaån caách maång úã nûúác ta, giai àoaån vûâa tiïëp tuåc cuöåc caách maång dên töåc dên chuã nhên dên úã miïìn Nam, vûâa tiïën haânh cuöåc caách maång xaä höåi chuã nghôa úã miïìn Bùæc, Àaãng àaä chó àaåo thaânh lêåp Viïån kiïím saát nhên dên trïn cú súã Hiïën phaáp nùm 1959 vaâ xêy dûång Luêåt töí chûác Viïån kiïím saát nhên dên nùm Trong àoá quy àõnh Viïån kiïím saát nhên dên coá chûác nùng kiïím saát viïåc tuên thuã phaáp luêåt vaâ àûúåc töí chûác, hoaåt àöång theo nguyïn tùæc têåp trung thöëng nhêët laänh àaåo trong ngaânh [5]. Viïån kiïím saát nhên dên töëi cao, caác viïån kiïím saát nhên dên tónh, thaânh phöë trûåc thuöåc Trung ûúng, hoùåc caác àún võ haânh chñnh tûúng àûúng àïìu lêåp ra Uyã ban kiïím saát, nhûng chó laâ cú quan tû vêën cho Viïån trûúãng. Sau khi thöëng nhêët àêët nûúác (1975), trïn cú súã àûúâng löëi vaâ nhiïåm vuå caách maång àûúåc àïì ra taåi Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá IV cuãa Àaãng (nùm 1976), Nhaâ nûúác ta àaä ban haânh Hiïën phaáp nùm ÚÃ àoá khöng chó tiïëp tuåc quy àõnh chûác nùng kiïím saát viïåc tuên theo phaáp luêåt, maâ coân nhêën maånh hoaåt àöång thûåc haânh quyïìn cöng töë cuãa Viïån kiïím saát nhên dên, nhêën maånh traách nhiïåm cuãa Viïån kiïím saát trong viïåc àêëu tranh phoâng chöëng töåi phaåm, kiïím saát hoaåt àöång tû phaáp trong viïåc àiïìu tra, xeát xûã. Trïn cú súã Hiïën phaáp nùm 1980, Luêåt töí chûác Viïån kiïím saát nhên dên nùm 1981 àûúåc ban haânh, tiïëp tuåc khùèng àõnh Viïån kiïím saát nhên dên thûåc hiïån Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 15

16 chûác nùng kiïím saát viïåc tuên theo phaáp luêåt vaâ thûåc haânh quyïìn cöng töë. Trïn tinh thêìn tiïëp tuåc xêy dûång vaâ hoaân thiïån Nhaâ nûúác Cöång hoaâ xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam, troång têm laâ caãi caách möåt bûúác nïìn haânh chñnh, ngaây 4/12/1991, Höåi nghõ lêìn thûá 2 Ban chêëp haânh Trung ûúng Àaãng khoaá VII àaä ra kïët luêån vïì viïåc sûãa àöíi Hiïën phaáp nùm 1980, caãi caách möåt bûúác böå maáy Nhaâ nûúác vaâ àöíi múái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng, Höåi nghõ àaä khùèng àõnh chûác nùng cuãa Viïån kiïím saát nhên dên. Nhû vêåy, theo quan àiïím cuãa Àaãng, viïåc sûãa àöíi Hiïën phaáp nùm 1980 khöng laâm thay àöíi võ trñ, chûác nùng cuãa caác cú quan Nhaâ nûúác, trong àoá coá Viïån kiïím saát nhên dên [6]. Ngaây 7/10/1992, Quöëc höåi àaä thöng qua Luêåt töí chûác Viïån kiïím saát nhên dên, thïí chïë hoaá quan àiïím cuãa Àaãng vïì caãi caách caác cú quan tû phaáp, cuå thïí hoaá caác quy àõnh cuãa Hiïën phaáp nùm 1992 vïì Viïån kiïím saát nhên dên. Tûâ goác àöå nguyïn tùæc töí chûác vaâ hoaåt àöång, so vúái Hiïën phaáp nùm 1980, caác quy àõnh vïì Viïån kiïím saát nhên dên trong Hiïën phaáp vaâ Luêåt töí chûác Viïån kiïím saát nhên dên nùm 1992, thò coá 2 àiïím múái cú baãn: Möåt laâ, Viïån trûúãng Viïån kiïím saát nhên dên àõa phûúng chõu traách nhiïåm baáo caáo trûúác Höåi àöìng nhên dên vïì tònh hònh thi haânh phaáp luêåt úã àõa phûúng vaâ traã lúâi chêët vêën cuãa àaåi biïíu Höåi àöìng nhên dên (Àiïìu 140). Àiïìu àoá coá nghôa laâ, Höåi àöìng nhên dên coá quyïìn giaám saát hoaåt àöång cuãa Viïån kiïím saát nhên dên (Àiïìu 7, Luêåt Töí chûác Viïån kiïím saát nhên dên nùm 1992). Hai laâ, Viïån kiïím saát khöng coân laâ cú quan tû vêën cho Viïån trûúãng, maâ coá quyïìn thaão luêån vaâ quyïët àõnh theo àa söë nhûäng vêën àïì quan troång (Àiïìu 138). Viïån trûúãng Viïån kiïím saát nhên dên töëi cao vaâ Viïån trûúãng Viïån kiïím saát nhên dên cêëp tónh, Viïån kiïím saát quên sûå Trung ûúng, Viïån kiïím saát quên sûå cêëp quên khu khöng coân àûúåc toaân quyïìn tûå quyïët àõnh moåi vêën àïì liïn quan àïën töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa Viïån kiïím saát nhên dên úã cêëp tûúng ûáng. Ngaây 15/4/2002 vaâ nùm 2003 xêy dûång Kïë hoaåch söë 04/KH-LN vïì tiïëp tuåc raâ soaát àún khiïëu kiïån vïì tû phaáp vaâ phên loaåi xûã lyá theo thêím quyïìn cuãa caác cú quan tû phaáp. Tiïëp àoá laâ Nghõ quyïët 49-NQ/ TW cuãa Böå Chñnh trõ ngaây 02 thaáng 06 nùm 2005 Vïì chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp àïën nùm 2020 àaä nhêën maånh vêën àïì troång têm Nêng cao chêët lûúång tranh tuång taåi têët caã caác phiïn toâa xeát xûã, coi àêy laâ khêu àöåt phaá cuãa hoaåt àöång tû phaáp [4]. Àùåc biïåt, Viïån kiïím saát nhên dên töëi cao àaä chó àaåo toaân ngaânh phöëi húåp vúái caác cú quan baão vïå phaáp luêåt, triïín khai thûåc hiïån Luêåt Töí chûác Viïån kiïím saát nhên dên (2014); Böå luêåt Hònh sûå vaâ Böå luêåt Töë tuång hònh sûå (2015); Böå luêåt Dên sûå vaâ Böå luêåt Töë tuång dên sûå (2015); Luêåt Haânh chñnh vaâ Luêåt Töë tuång haânh chñnh (2015). Nhû vêåy, caác chuã trûúng, àõnh hûúáng vaâ nghõ quyïët cuãa Àaãng tûâng bûúác laâm roä chûác nùng, nhiïåm vuå, cú cêëu böå maáy, cú chïë vêån haânh cuãa Viïån kiïím saát nhên dên; giuáp khöng ngûâng nêng cao nùng lûåc phêím chêët cuãa àöåi nguä caán böå; tùng cûúâng kyã luêåt, kyã cûúng cöng taác, cuå thïí hoaá nöåi dung vaâ phûúng thûác laänh àaåo cuãa Àaãng nhùçm tûâng bûúác nêng cao chêët lûúång, hiïåu quaã hoaåt àöång kiïím saát, hoaåt àöång cöng töë Àöëi vúái hoaåt àöång cuãa Toâa aán Nhên dên Laänh àaåo cuãa Àaãng trïn lônh vûåc xêy dûång hïå thöëng toaâ aán: Ngay sau khi Chñnh phuã lêm thúâi nûúác Viïåt Nam Dên chuã Cöång hoaâ àûúåc thaânh lêåp, Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä kyá Sùæc lïånh ngaây 13/9/1945 thiïët lêåp caác Toaâ aán quên sûå, àaánh dêëu sûå ra àúâi Toaâ aán nhên dên. Tñnh àïën thúâi àiïím hiïån taåi (2017), ngaânh Toaâ aán nhên dên àaä coá möåt hïå thöëng hoaân chónh, bao göìm: Toaâ aán nhên dên töëi cao; Toâa aán nhên dên cêëp cao, caác Toaâ aán nhên dên tónh/thaânh phöë trûåc thuöåc trung ûúng; caác Toaâ aán nhên dên huyïån/quêån/thõ xaä/thaânh phöë thuöåc tónh; Toaâ aán quên sûå Trung ûúng; caác Toaâ aán quên sûå quên khu vaâ tûúng àûúng vaâ caác Toaâ aán quên sûå khu vûåc. Vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng trong viïåc xaác àõnh nhiïåm vuå cuãa Toaâ aán: Khi noái àïën Toaâ aán nhên dên laâ noái àïën cú quan xeát xûã cuãa nûúác Cöång hoaâ xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam. Chó coá Toaâ aán múái nhên danh nûúác Cöång hoaâ xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam xeát xûã caác vuå aán hònh sûå, dên sûå, hön nhên vaâ gia àònh, lao àöång, kinh tïë vaâ haânh chñnh... Toaâ aán nhên dên töëi cao, caác Toaâ aán nhên dên àõa phûúng, caác Toaâ aán quên sûå vaâ caác Toaâ aán khaác do luêåt àõnh laâ nhûäng cú quan xeát xûã cuãa nûúác Cöång hoaâ xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam (Àiïìu 127, Hiïën phaáp nùm 1992 àaä àûúåc sûãa àöíi, böí sung möåt söë àiïìu theo Nghõ quyïët cuãa Quöëc höåi khoaá X, kyâ hoåp thûá 10 thöng qua ngaây 25/ 12/2001 vaâ Àiïìu 1, Luêåt töí chûác Toaâ aán nhên dên nùm 2002); Toaâ aán xeát xûã nhûäng vuå aán hònh sûå, dên sûå, hön nhên vaâ gia àònh, lao àöång, kinh tïë, haânh chñnh vaâ giaãi quyïët nhûäng viïåc khaác theo quy 16 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

17 àõnh cuãa phaáp luêåt (Àiïìu 1, Luêåt töí chûác Toaâ aán nhên dên nùm 2002). Höåi nghõ cuäng àaä àïì ra nhûäng chuã trûúng vïì àöíi múái töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa Toaâ aán nhên dên: (1) Thûåc hiïån nguyïn tùæc hai cêëp xeát xûã. Boã thuã tuåc xeát xûã sú chung thêím cuãa Toaâ aán nhên dên töëi cao vaâ Toaâ aán quên sûå Trung ûúng. Nghiïn cûáu aáp duång thuã tuåc ruát goån àïí xeát xûã kõp thúâi möåt söë vuå aán àún giaãn, roä raâng; (2) Toaâ aán nhên dên töëi cao têåp trung vaâo cöng taác töíng kïët xeát xûã, hûúáng dêîn caác Toaâ aán aáp duång phaáp luêåt thöëng nhêët vaâ laâm töët chûác nùng giaám àöëc xeát xûã. Àöíi múái thuã tuåc giaám àöëc thêím àïí baão àaãm viïåc xeát xûã vûâa àuáng àùæn vûâa nhanh choáng; (3) Nghiïn cûáu phên cêëp thêím quyïìn böí nhiïåm Thêím phaán Toaâ aán cêëp tónh vaâ Toaâ aán cêëp huyïån; àöìng thúâi cùn cûá vaâo tònh hònh àöåi nguä caán böå hiïån nay maâ àiïìu chónh tiïu chuêín tuyïín choån cho phuâ húåp àïí kõp thúâi böí sung àuã Thêím phaán cho Toaâ aán cêëp huyïån vaâ Toaâ aán cêëp tónh [5]. Àïí cöng taác tû phaáp coá nhûäng chuyïín biïën maånh meä, thûåc hiïån töët nhiïåm vuå xêy dûång Nhaâ nûúác phaáp quyïìn xaä höåi chuã nghôa, Böå Chñnh trõ àaä ra Nghõ quyïët söë 08-NQ/TW, ngaây 02/01/2002, Vïì möåt söë nhiïåm vuå troång têm cöng taác tû phaáp trong thúâi gian túái [3]. Nghõ quyïët naây laâ vùn kiïån thïí hiïån tûúng àöëi toaân diïån, coá hïå thöëng quan àiïím cuãa Àaãng vïì cöng taác tû phaáp, trong àoá coá cöng taác töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa Toaâ aán nhên dên. Caác quan àiïím chó àaåo àoá vûâa kïë thûâa, vûâa phaát triïín, cuå thïí hoaá nhûäng quan àiïím àaä àûúåc xaác àõnh trong caác Vùn kiïån, Nghõ quyïët cuãa Àaãng vïì xêy dûång Nhaâ nûúác. Laänh àaåo cuãa Àaãng trong cöng taác caán böå cuãa Toaâ aán: Theo quy àõnh cuãa Luêåt töí chûác Toaâ aán nhên dên àûúåc Quöëc höåi khoaá IX, Kyâ hoåp thûá nhêët thöng qua ngaây 06/10/1992, Thêím phaán Toaâ aán nhên dên, Thêím phaán Toaâ aán quên sûå caác cêëp do Chuã tõch nûúác böí nhiïåm thay cho chïë àöå bêìu hoùåc cûã Thêím phaán trûúác àoá. Àïí laänh àaåo viïåc tuyïín choån, böí nhiïåm Thêím phaán Toaâ aán nhên dên caác cêëp àaåt kïët quaã töët, Ban Bñ thû àaä ra Chó thõ söë 341/CT-TW, ngaây : Vïì sûå laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái viïåc tuyïín choån, böí nhiïåm Thêím phaán Toaâ aán nhên dên, Thêím phaán Toaâ aán quên sûå caác cêëp, trong àoá yïu cêìu caác cêëp uyã vaâ töí chûác àaãng úã caác cêëp, caác ngaânh coá liïn quan cêìn nùæm vûäng tiïu chuêín tuyïín choån Thêím phaán vaâ nhûäng nöåi dung àûúåc nïu trong Phaáp lïånh vïì Thêím phaán, vïì Höåi thêím Toaâ aán nhên dên; àöìng thúâi, lûu yá möåt söë vêën àïì vïì viïåc tuyïín choån Thêím phaán, vïì Höåi àöìng tuyïín choån Thêím phaán cuäng nhû viïåc chuêín bõ nhên sûå àïí àûa ra Höåi àöìng tuyïín choån. Trong Chó thõ àoá nhêën maånh: Khi xem xeát caác tiïu chuêín, cêìn chuá yá trûúác hïët tiïu chuêín vïì chñnh trõ vaâ phêím chêët àaåo àûác.... Nghõ quyïët 49-NQ/TW cuãa Böå Chñnh trõ ngaây 2/6/ 2005 Vïì chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp àïën nùm 2020 [4] àaä nhêën maånh vêën àïì troång têm nêng cao chêët lûúång tranh tuång taåi têët caã caác phiïn toâa xeát xûã, coi àêy laâ khêu àöåt phaá cuãa hoaåt àöång tû phaáp. Qua hún 10 nùm thûåc hiïån Nghõ quyïët 49 cuãa Böå Chñnh trõ àúâi söëng chñnh trõ, phaáp lyá cuãa nûúác ta àaä coá nhûäng thay àöíi to lúán, viïåc triïín khai Nghõ quyïët 49 àaä goáp phêìn quan troång nêng cao nhêån thûác cuãa caán böå, àaãng viïn vïì vai troâ cuãa hoaåt àöång tû phaáp, sûå cêìn thiïët phaãi àêíy maånh caãi caách hïå thöëng tû phaáp; coá thïí noái Nghõ quyïët àaä vaåch ra àõnh hûúáng àïí Viïåt Nam xêy dûång nïìn phaáp chïë trong saåch, vûäng maånh, Nghõ quyïët 49 àaä àûa chêët lûúång hoaåt àöång cuãa caác cú quan tû phaáp nêng lïn roä rïåt, caán böå vaâ nhên dên caã nûúác àaä nhêån thûác àuáng àùæn vïì chuã trûúng, quan àiïím cuãa Àaãng, nhaâ nûúác vïì chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp, tham gia àoáng goáp yá kiïën xêy dûång caác dûå aán luêåt, nêng cao chêët lûúång thûåc hiïån caác nhiïåm vuå caãi caách tû phaáp, hoaân thiïån töí chûác böå maáy cú quan tû phaáp vaâ caác chïë àõnh böí trúå tû phaáp; caác vuå aán àûúåc khúãi töë, xeát xûã, thi haânh aán àaãm baão khaách quan, àuáng phaáp luêåt. Cöng taác töí chûác böå maáy vaâ nêng cao hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa caác cú quan tû phaáp luön àûúåc chuá troång. Viïåc xêy dûång, raâ soaát, böí sung, quy hoaåch caán böå úã caác cú quan tû phaáp àaä àûúåc quan têm, thûåc hiïån theo àuáng quy àõnh [6]. Trong baãn Hiïën phaáp nùm 2013, lêìn àêìu tiïn trong lõch sûã lêåp hiïën úã nûúác ta, quyïìn tû phaáp vaâ cú quan thûåc thi quyïìn tû phaáp àûúåc quy àõnh roä, trong àoá quyïìn tû phaáp àûúåc hiïíu laâ hoaåt àöång xeát xûã cuãa Toâa aán vaâ nhûäng hoaåt àöång cuãa caác cú quan, töí chûác khaác trûåc tiïëp liïn quan àïën hoaåt àöång xeát xûã cuãa Toâa aán, nhùçm baão vïå phaáp chïë xaä höåi chuã nghôa, trêåt tûå phaáp luêåt, quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa cöng dên, lúåi ñch cuãa Nhaâ nûúác vaâ xaä höåi, quyïìn tû phaáp àûúåc thûåc hiïån khöng chó búãi cú quan xeát xûã (toâa aán), maâ caã Viïån kiïím saát nhên dên, cú quan àiïìu tra vaâ caác cú quan böí trúå tû phaáp, nhû: Luêåt sû, Cöng chûáng, Giaám àõnh... Nhû vêåy, Hiïën phaáp (2013) àaä quy àõnh quyïìn tû phaáp phaãi xuêët phaát tûâ nguyïn tùæc töí chûác quyïìn lûåc nhaâ nûúác, phuâ húåp vúái àùåc thuâ vïì thïí chïë chñnh trõ, thûåc tïë vaâ truyïìn thöëng phaáp Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 17

18 luêåt cuãa Viïåt Nam, xoay quanh nhêån thûác vïì quyïìn tû phaáp laâ hoaåt àöång cuãa Cú quan àiïìu tra, Viïån kiïím saát, Toâa aán, Cú quan thi haânh aán vaâ thiïët chïë böí trúå tû phaáp [1]. Luêåt Töí chûác Toâa aán nhên dên (2014) vúái tinh thêìn thïí chïë hoáa nhûäng àõnh hûúáng cuãa Àaãng vïì caãi caách tû phaáp vaâ cuå thïí hoáa caác quy àõnh cuãa Hiïën phaáp nùm 2013, Luêåt töí chûác Toâa aán nhên dên (2014) àaä quy àõnh cuå thïí chûác nùng, nhiïåm vuå, quyïìn haån cuãa toâa aán nhên dên, trong àoá coá nhûäng nöåi dung quan troång nhû: Toâa aán nhên danh nûúác Cöång hoâa xaä höåi chuã nghôa Viïåt Nam xeát xûã caác vuå aán hònh sûå, dên sûå, hön nhên vaâ gia àònh, kinh doanh, thûúng maåi, lao àöång, haânh chñnh vaâ giaãi quyïët caác viïåc khaác theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt; Khi thûåc hiïån nhiïåm vuå xeát xûã vuå aán hònh sûå, Toâa aán coá quyïìn xem xeát, kïët luêån vïì tñnh húåp phaáp cuãa caác haânh vi, quyïët àõnh töë tuång cuãa Àiïìu tra viïn, Kiïím saát viïn, Luêåt sû trong quaá trònh àiïìu tra, truy töë, xeát xûã; Trong quaá trònh xeát xûã vuå aán, Toâa aán phaát hiïån vaâ kiïën nghõ vúái caác cú quan coá thêím quyïìn xem xeát sûãa àöíi, böí sung hoùåc huãy boã vùn baãn phaáp luêåt traái vúái Hiïën phaáp, luêåt, nghõ quyïët cuãa Quöëc höåi, phaáp lïånh, nghõ quyïët cuãa UÃy ban Thûúâng vuå Quöëc höåi àïí baão àaãm quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa caá nhên, cú quan, töí chûác. Nhû vêåy, tûâ caác chuã trûúng, àõnh hûúáng, nghõ quyïët cuãa Àaãng vaâ thûåc tiïîn thûåc thi Hiïën phaáp vaâ phaáp luêåt trong tûâng giai àoaån cuå thïí, àaä tûâng bûúác laâm roä chûác nùng, nhiïåm vuå, cú cêëu böå maáy, cú chïë vêån haânh, cuãa hïå thöëng Toâa aán nhên dên; àïì cao cöng taác nêng cao nùng lûåc caán böå; tùng cûúâng kyã luêåt, kyã cûúng cöng vuå, cuå thïí hoaá nöåi dung vaâ phûúng thûác laänh àaåo cuãa Àaãng tûâng bûúác nêng cao chêët lûúång, hiïåu quaã hoaåt àöång xeát xûã cuãa toâa aán. 3. Thûåc tiïîn kïët quaã àaåt àûúåc trong hoaåt àöång tû phaáp dûúái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng Sau khi Nghõ quyïët 49-NQ/TW nùm 2005 cuãa Böå Chñnh trõ vïì Chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp àïën nùm 2020 tñch cûåc àûúåc triïín khai, cuâng vúái viïåc thûåc hiïån Hiïën phaáp (2013), Luêåt Töí chûác Toâa aán Nhên dên (2014), Luêåt Töí chûác Viïån Kiïím saát Nhên dên (2014). Bïn caånh àoá, coá sûå chó àaåo, laänh àaåo cuãa Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam, hoaåt àöång tû phaáp nûúác ta àaä thu àûúåc nhûäng kïët quaã tñch cûåc Nhûäng thaânh tûåu àaåt àûúåc Möåt laâ, töí chûác böå maáy caác cú quan tû phaáp tûâng bûúác àûúåc kiïån toaân vaâ xaác àõnh roä hún chûác nùng, nhiïåm vuå. Thûåc hiïån coá hiïåu quaã chuã trûúng tùng thêím quyïìn xeát xûã cuãa toâa aán nhên dên cêëp huyïån; múã röång thêím quyïìn xeát xûã cuãa toâa aán nhên dên àöëi vúái caác khiïëu kiïån haânh chñnh. Vïì cú quan àiïìu tra, giûä nguyïn hïå thöëng, göìm: Böå Cöng an (coá An ninh àiïìu tra, Caãnh saát àiïìu tra); Böå Quöëc phoâng (coá Àiïìu tra hònh sûå, An ninh àiïìu tra); Viïån Kiïím saát nhên dên töëi cao coá cú quan àiïìu tra, tuy nhiïn Böå chñnh trõ yïu cêìu thu goån àêìu möëi úã tûâng cú quan. Hai laâ, àöåi nguä Luêåt sû àaä coá bûúác trûúãng thaânh vaâ caâng àûúåc xaä höåi thûâa nhêån. Nùm 1980, Luêåt sû chûa àûúåc ai cöng nhêån. Hiïån nay àöåi nguä Luêåt sû nûúác ta coá trïn Luêåt sû chñnh thûác; Luêåt sû têåp sûå [2]. Ba laâ, hoaåt àöång múã röång húåp taác quöëc tïë vïì tû phaáp àûúåc múã röång phuâ húåp vúái yïu cêìu höåi nhêåp quöëc tïë. Hiïån nay, Viïåt Nam àaä coá quan hïå vúái hún 80 quöëc gia, töí chûác quöëc tïë vïì tû phaáp. Nùm 2012, Viïåt Nam trúã thaânh thaânh viïn cuãa cöng töë viïn quöëc tïë; tham gia nhiïìu hoaåt àöång cuãa quöëc tïë vïì tû phaáp nhû: höåi nghõ LaHay vïì Tû phaáp quöëc tïë nùm 2013; höåi àöìng nhên quyïìn Liïn Húåp quöëc nùm Böën laâ, phûúng thûác laänh àaåo cuãa Àaãng vaâ Cöng taác giaám saát cuãa caác cú quan dên cûã àöëi vúái caác cú quan tû phaáp tiïëp tuåc àöíi múái. Àaãng laänh àaåo, cûã caán böå tham gia vaâo caác kïë hoaåch, quy hoaåch, àaâo taåo àöåi nguä caán böå böí sung vaâo caác cú quan tû phaáp. Kïët quaã caãi caách tû phaáp àaä goáp phêìn tñch cûåc thuác àêíy phaát triïín kinh tïë - xaä höåi, höåi nhêåp quöëc tïë vaâ hoaân thiïån nïìn dên chuã xaä höåi chuã nghôa Nhûäng töìn taåi, haån chïë Thûá nhêët, viïåc thûåc hiïån möåt söë nhiïåm vuå caãi caách tû phaáp coân chêåm, chûa theo àuáng löå trònh cuãa Chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp. Thûá hai, viïåc nghiïn cûáu, xaác àõnh chûác nùng, nhiïåm vuå, töí chûác böå maáy, cú chïë phên böë ngên saách vaâ viïåc àöíi múái cöng taác àaâo taåo, böìi dûúäng, böí nhiïåm, khen thûúãng, kyã luêåt, chñnh saách àaäi ngöå àöëi vúái caán böå cuãa caác cú quan tû phaáp, böí trúå tû phaáp vêîn coân chêåm. Thûá ba, möåt söë caán böå tû phaáp coá phêím chêët chñnh trõ, àaåo àûác nghïì nghiïåp vaâ trònh àöå chuyïn mön chûa àaáp ûáng àûúåc yïu cêìu dêîn àïën tònh traång oan sai trong xeát xûã. Thûá tû, cöng taác giaám saát cuãa caác cú quan dên cûã, Mùåt trêån Töí quöëc vaâ caác àoaân thïí nhên dên àöëi vúái hoaåt àöång tû phaáp hiïåu quaã thêëp. 18 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

19 Thûá nùm, sûå phöëi húåp giûäa cêëp uãy, töí chûác àaãng caác cú quan tû phaáp Trung ûúng vúái caác cêëp uãy àõa phûúng vaâ giûäa caác cêëp uãy, töí chûác àaãng trong caác cú quan tû phaáp vúái nhau trong viïåc laänh àaåo thûåc hiïån möåt söë nhiïåm vuå caãi caách tû phaáp chûa thûåc sûå chùåt cheä. Thûá saáu, nhêån thûác cuãa möåt söë caán böå, àaãng viïn vïì traách nhiïåm triïín khai thûåc hiïån Chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp chûa thûåc sûå àêìy àuã, nhêët quaán; chûa thïí hiïån quyïët têm cao trong quaá trònh thûåc hiïån caác nhiïåm vuå cuå thïí taåi cú quan, töí chûác. 4. Kïët luêån vaâ kiïën nghõ 4.1. Kïët luêån Tûâ hoaåt àöång thûåc tiïîn trong caác hoaåt àöång tû phaáp nhû: hoaåt àöång kiïím saát cuãa Viïån kiïím saát nhên dên vaâ hoaåt àöång xeát xûã cuãa Toâa aán nhên dên, coá thïí nhêån thêëy vai troâ laänh àaåo xuyïn suöët cuãa Àaãng trong hïå thöëng tû phaáp. Tûâ nhûäng phên tñch, luêån giaãi trong baâi viïët coá thïí khaái quaát vaâ töíng kïët vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng trong lônh vûåc tû phaáp, göìm nhûäng vai troâ sau: Möåt laâ, xêy dûång hïå thöëng caác quan àiïím, tû tûúãng vïì töåi phaåm, vïì hònh phaåt; vïì thuã tuåc töë tuång hònh sûå, töë tuång dên sûå, haânh chñnh, lao àöång, hön nhên, gia àònh... Hai laâ, xaác àõnh caác quan àiïím vïì töí chûác böå maáy, nguyïn tùæc hoaåt àöång cuãa caác cú quan vaâ tiïu chuêín böí nhiïåm caác chûác danh tû phaáp. Ba laâ, giúái thiïåu caán böå coá àuã nùng lûåc, phêím chêët àïí bêìu hoùåc böí nhiïåm vaâo caác chûác vuå vaâ caác chûác danh cuãa caác cú quan tû phaáp vaâ caác chûác danh tû phaáp khaác theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt. Böën laâ, cho yá kiïën vïì viïåc xûã lyá caác vuå aán quan troång, phûác taåp vïì an ninh chñnh trõ, kinh tïë - xaä höåi, trêåt tûå trõ an gêy hêåu quaã nghiïm troång, àûúåc dû luêån xaä höåi quan têm, hoùåc caác vuå aán coá aãnh hûúãng chñnh trõ röång úã trong nûúác vaâ ngoaâi nûúác. Nùm laâ, chó àaåo viïåc kiïím tra, giaám saát hoaåt àöång cuãa caác cú quan, caác chûác danh tû phaáp vaâ nhên viïn hoaåt àöång trong caác cú quan tû phaáp, baão àaãm cho caác cú quan tû phaáp lasaâm töët chûác nùng, nhiïåm vuå àûúåc giao theo àuáng àûúâng löëi, quan àiïím cuãa Àaãng; baão àaãm cho phaáp luêåt àûúåc thûåc hiïån nghiïm minh vaâ thöëng nhêët; goáp phêìn baão vïå chïë àöå xaä höåi, baão vïå lúåi ñch cuãa Nhaâ nûúác, baão vïå caác quyïìn vaâ lúåi ñch chñnh àaáng cuãa moåi cöng dên. Chöëng boã loåt töåi phaåm vaâ laâm oan ngûúâi vö töåi Kiïën nghõ Thûá nhêët, cêìn sûãa àöíi, böí sung nhùçm hoaân thiïån hïå thöëng caác vùn baãn phaáp luêåt trong lônh vûåc tû phaáp noái chung vaâ trong lônh vûåc xeát xûã noái riïng. Thûá hai, tùng cûúâng vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái cöng taác tû phaáp, trong àoá Àaãng laänh àaåo chùåt cheä hoaåt àöång tû phaáp vaâ caác cú quan tû phaáp vaâ chñnh trõ, töí chûác vaâ caán böå. Thûá ba, hoaân thiïån töí chûác, böå maáy caác cú quan tû phaáp theo hûúáng tinh goån, chuyïn nghiïåp. Troång têm laâ xêy dûång, hoaân thiïån töí chûác hoaåt àöång cuãa toâa aán nhên dên. Thûá tû, nêng cao nùng lûåc àöåi nguä caán böå tû phaáp vaâ böí trúå tû phaáp trong saåch, vûäng maånh. Nhêët laâ hoaân thiïån caác chïë àõnh böí trúå tû phaáp, àaâo taåo böìi dûúäng, phaát triïín àöåi nguä luêåt sû àuã vïì söë lûúång, coá phêím chêët chñnh trõ, àaåo àûác, coá trònh àöå chuyïn mön àïí cöng taác xeát xûã diïîn ra cöng bùçng, àuáng phaáp luêåt, traánh oan sai. Thûá nùm, hoaân thiïån cú chïë giaám saát cuãa caác cú quan dên cûã àöëi vúái lônh vûåc tû phaáp vaâ phaát huy quyïìn laâm chuã cuãa nhên dên àöëi vúái cú quan tû phaáp. Thûá saáu, nêng cao chêët lûúång hoaåt àöång cuãa caác cú quan tû phaáp, chêët lûúång tranh tuång taåi têët caã caác phiïn toâa xeát xûã, coi xeát xûã laâ khêu àöåt phaá cuãa hoaåt àöång tû phaáp; tûâng bûúác xaä höåi hoáa möåt söë hoaåt àöång böí trúå tû phaáp. Taâi liïåu tham khaão 1. Àùång Vùn Cûúâng (2017), Nghiïn cûáu khoa hoåc luêåt hònh sûå úã Viïåt Nam: Thûåc tiïîn vaâ vêën àïì àùåt ra, Taåp chñ Giaáo duåc vaâ Xaä höåi, söë 137, tr Nguyïîn Vùn Àöìng, Haâ Thõ Khuyïn (2017), Hoaåt àöång tranh tuång trong töë tuång hònh sûå úã Viïåt Nam hiïån nay, Taåp chñ Khoa hoåc xaä höåi Viïåt Nam, söë Böå chñnh trõ (2002), Möåt söë nhiïåm vuå troång têm cöng taác tû phaáp trong thúâi gian túái, Nghõ quyïët 08/NQ-TW ngaây 2/1/2002, Haâ Nöåi. 4. Böå chñnh trõ (2005), Chiïën lûúåc caãi caách tû phaáp àïën nùm 2020, Nghõ quyïët 49/NQ-TW ngaây 2/6/2005, Haâ Nöåi. 5. Böå Khoa hoåc vaâ Cöng nghïå (2005), Phûúng thûác laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái Nhaâ nûúác trong àiïìu kiïån xêy dûång Nhaâ nûúác phaáp quyïìn xaä höåi chuã nghôa cuãa dên, do dên, vò dên, Chûúng trònh KHXH cêëp Nhaâ nûúác KX-03-08, Haâ Nöåi. 6. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (2016), Baáo caáo töíng kïët möåt söë vêën àïì lyá luêån vaâ thûåc tiïîn qua 30 nùm àöíi múái ( ), Nxb. Chñnh trõ Quöëc gia, Haâ Nöåi. tr Nguyïîn Phuá Troång (2004), Xêy dûång Àaãng cêìm quyïìn: Möåt söë kinh nghiïåm tûâ thûåc tiïîn àöíi múái úã Viïåt Nam, Taåp chñ Cöång saãn, söë Viïån Khoa hoåc Phaáp lyá (2006), Tûâ àiïín Luêåt hoåc, Nxb. Tûâ àiïín Baách khoa, Haâ Nöåi, tr Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 19

20 QUAÁN TRIÏÅT TÛ TÛÚÃNG CUÃA PH. ÙNG GHEN VAÂO PHAÁT HUY VAI TROÂ CUÃA CÖNG ÀOAÂN TRONG XÊY DÛÅNG GIAI CÊËP CÖNG NHÊN VIÏÅT NAM THÚÂI KYÂ ÀÊÍY MAÅNH CNH- HÀH ÀÊËT NÛÚÁC Ngaây nhêån: 10/08/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 DÛÚNG VÙN SAO* Toám tùæt: Ùngghen nhaâ baác hoåc, Ngûúâi thêìy vô àaåi cuãa giai cêëp vö saãn hiïån àaåi trïn toaân thïë giúái. Ngûúâi àaä àûa ra nhûäng luêån àiïím sêu sùæc vaâ khoa hoåc vïì giai cêëp cöng nhên vaâ cöng àoaân, vïì vai troâ cuãa cöng àoaân trong phaát triïín phong traâo àêëu tranh caách maång cuãa GCCN. GCCN vaâ Cöng àoaân tiïën böå trïn toaân thïë giúái luön coi nhûäng luêån àiïím cuãa Ùngghen vïì GCCN vaâ cöng àoaân laâ hoåc thuyïët vô àaåi, àaä, àang vêån duång saáng taåo vaâo thûåc tiïîn sinh àöång vaâ khöng ngûâng böí sung, phaát triïín. Quaán triïåt tû tûúãng cuãa Ùngghen, ngaây nay cöng àoaân Viïåt Nam àang tiïëp tuåc àöíi múi tû duy, àöíi múái töí chûác, nöåi dung, phûúng phaáp hoaåt àöång, nöî lûåc phaát huy vai troâ trung têm têåp húåp, àoaân kïët, giaáo duåc àoaân viïn, ngûúâi lao àöång. Thûåc hiïån töët chûác nùng àaåi àiïån, baão vïå quyïìn, lúåi ñch àoaân viïn, ngûúâi lao àöång, tham gia quaãn lyá kinh tïë, xaä höåi vaâ chûác nùng tuyïn truyïìn, vêån àöång. Hoaåt àöång cöng àoaân Viïåt Nam luön àùåt dûúái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng cöång saãn Viïåt Nam, vaâ chuá troång múã röng húåp taác vúái cöng àoaân vaâ caác töí chûác quöëc tïë. Tûâ khoáa: tû tûúãng cuãa Ph. Ùng-ghen, vai troâ cuãa cöng àoaân trong xêy dûång giai cêëp cöng nhên ADOPTING THE THOUGHT OF FRIEDRICH ENGELS IN PROMOTING THE ROLE OF TRADE UNIONS IN BUILDING THE WORKING CLASS OF VIETNAM IN THE PERIOD OF PROMOTING NATIONAL INDUSTRIALIZATION AND MODERNIZATION Friedrich Engels - the great master of the modern proletariat of the world. He gave profound and scientific arguments about the working class and the union, about the role of unions in developing the revolutionary movement of the working class. The working class and the Progressive Union all over the world have always considered Friedrich Engels theories of the working class and unions as the great doctrine that has been applying creatively to the lively reality and constantly replenishing and developing. Adopting the thought of Friedrich Engels, Vietnamese unions have continued to change their minds, innovate their organization, content and method of operation, strive to bring into play the role of a center of gathering, uniting and educating unionists and workers; performing well the representative functions, protecting the rights and interests of unionists and workersers, participating in economic and social management and performing well the propagating and mobilizing functions. Vietnam s trade union activities are always under the leadership of the Communist Party of Vietnam, and focus on cooperation with trade unions and international organizations. Keywords: the thought of Friedrus Angels, role of trade union in building working class. Vïì Angghen, V. I. Lï nin viïët: Ph. Ùngghen laâ nhaâ baác hoåc vaâ laâ ngûúâi thêìy vô àaåi nhêët cuãa giai cêëp vö saãn hiïån àaåi trong toaân thïë giúái vùn minh 1. Cuöåc àúâi, sûå nghiïåp cuãa ngûúâi àaä àïí laåi cho giai cêëp cöng nhên vaâ nhên dên yïu chuöång hoâa bònh trïn toaân thïë giúái möåt di saãn vö giaá. Ph. Ùngghen àaä cuâng vúái C. Maác daây cöng nghiïn cûáu, kïë thûâa, phaát triïín nhûäng tinh hoa tû tûúãng cuãa nhên loaåi, xêy dûång thaânh hoåc thuyïët, möåt hïå thöëng lyá luêån, phûúng phaáp luêån khoa hoåc - chuã nghôa xaä höåi khoa hoåc, àöìng thúâi thöng qua hoaåt àöång trûåc 1 V. I. Lïnin, Maác - Ùng ghen - chuã nghôa Maác, Nxb Tiïën böå, Maát-xcú-va, 1976, tiïëng Viïåt, tr.37. tiïëp trong phong traâo àêëu tranh caách maång cuãa giai cêëp vö saãn, àaä tûâng bûúác àûa lyá luêån khoa hoåc thêm nhêåp vaâo phong traâo quêìn chuáng caách maång, biïën lyá luêån thaânh lûåc lûúång vêåt chêët maånh meä thuác àêíy sûå phaát triïín cuãa nhên loaåi vaâ xaä höåi. Trong nhûäng cöng lao vô àaåi êëy cuãa Ùngghen, coá cöng lao àûa ra nhûäng luêån àiïím sêu sùæc vaâ khoa hoåc vïì giai cêëp cöng nhên vaâ cöng àoaân, vïì vai troâ cuãa Cöng àoaân trong quaá trònh phaát triïín phong traâo àêëu tranh caách maång cuãa giai cêëp cöng nhên. Nhûäng luêån àiïím cuãa Ùngghen vïì GCCN, cöng àoaân àaä àûúåc GCCN Vaâ töí chûác * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân 20 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

21 cöng àoaân tiïën böå trïn toaân thïë giúái, trong àoá coá Viïåt Nam coi laâ hoåc thuyïët vô àaåi vaâ àaä, àang àûúåc vêån duång linh hoaåt, saáng taåo vaâo thûåc tiïîn sinh àöång vaâ khöng ngûâng böí sung phaát triïín. Tiïu biïíu cuãa nhûäng luêån àiïím àoá laâ: 1. Ph. Ùngghen àaä luêån chûáng tñnh têët yïëu khaách quan cuãa sûå xuêët hiïån, phaát triïín phong traâo àêëu tranh cuãa cöng nhên, sûå ra àúâi cöng àoaân, vai troâ cuãa cöng àoaân trong phong traâo àêëu tranh cuãa giai cêëp cöng nhên. Trong taác phêím: Tònh caãnh giai cêëp cöng nhên Anh, Ph. Ùngghen chó roä quaá trònh chuyïín biïën cöng nghiïåp tû baãn àaä thuác àêíy sûå ra àúâi cuãa àöåi quên hêåu bõ cöng nghiïåp. Naån thêët nghiïåp trïn quy mö lúán àaä trúã thaânh baån àûúâng cuãa CNTB cöng nghiïåp ngay tûâ nhûäng bûúác àêìu cuãa noá. Theo Öng tònh traång haâng chuåc vaån ngûúâi thêët nghiïåp trúã thaânh möåt böå phêån cêëu thaânh giai cêëp vö saãn àang hònh thaânh. Nhûäng khu nhaâ öí chuöåt höi haám, àöí naát, chêåt nñch ngûúâi trúã thaânh nhûäng öí dõch lan traân vaâ chïët choác khuãng khiïëp. Sûå chêåt chöåi vaâ dên cû àöng àuác, quêìn aáo raách rûúái, àoái reát àaä phúi baây tònh traång bêìn cuâng, bi thaãm cuãa ngûúâi cöng nhên trong quaá trònh phaát triïín cöng nghiïåp tû baãn chuã nghôa. Ph. Ùngghen chó ra sûå chuyïín biïën cöng nghiïåp coân laâ àiïìu kiïån àïí tû baãn boác löåt cöng nhên möåt caách thêåm tïå. Maáy moác àaão löån caã moåi giúái haån àaåo àûác vaâ tûå nhiïn cuãa ngûúâi lao àöång trong àa söë caác ngaânh, cöng nhên phaãi laâm viïåc tûâ 15 àïën 16 giúâ/ngaây. Röìi viïåc sûã duång röång raäi lao àöång nûä vaâ treã em theo àaâ phaát triïín cuãa cöng nghiïåp àaä múã ra cho boån tû baãn ngaây caâng nhiïìu khaã nùng àïí tùng cûúâng boác löåt. Tûâ nghiïn cûáu tònh caãnh cöng nhên Anh, Ph. Ùngghen àaä ài àïën kïët luêån, tònh caãnh khoá khùn vïì vêåt chêët vaâ thêëp keám vïì xaä höåi laâ nguyïn nhên khaách quan àêíy giai cêëp cöng nhên coân non treã vaâo con àûúâng àêëu tranh chöëng boån tû baãn boác löåt, laâ cú súã phaát sinh phong traâo cöng nhên. Öng khùèng àõnh, duâ giai cêëp cöng nhên duâng quy mö vaâ hònh thûác naâo àïí chöëng traã sûå boác löåt cuãa tû baãn chuã nghôa, thò úã khùæp moåi núi sûå chöëng traã bûúác àêìu bao giúâ cuäng chuã yïëu coá tñnh chêët kinh tïë. Àêëu tranh kinh tïë laâ möåt giai àoaån phaát triïín têët yïëu, coá tñnh quy luêåt, gùæn liïìn vúái sûå trûúãng thaânh cuãa giai cêëp cöng nhên. Theo caách noái cuãa Ph. Ùngghen Cöng nhên, thöng qua àêëu tranh kinh tïë, àïí: thoaát khoãi tònh caãnh àaä biïën hoå thaânh suác vêåt àïí coá möåt hoaân caãnh töët hún, húåp vúái nhên phêím hún. Nïëu cöng nhên khöng àêëu tranh kinh tïë, hoå seä haå xuöëng chó coân laâ möåt khöëi ngûúâi vö hònh thuâ, bõ chaâ àaåp, àoái khöí khöng coân coá caách gò cûáu vaän nöíi nûäa 2. Nghiïn cûáu phong traâo cöng nhên tûâ nhûäng ngaây àêìu tiïn, àïën khi phong traâo àêëu tranh cuãa cöng nhên lan röång thaânh nhûäng laân soáng àêëu tranh röång khùæp caác nûúác chêu Êu, Ùngghen cho rùçng: Sûå phaát triïín röång raäi cuãa phong traâo baäi cöng ngaây caâng coá àöng àaão quêìn chuáng cöng nhên tham gia, àaä àaánh dêëu bûúác chuyïín biïën cuãa cuöåc àêëu tranh giai cêëp cuãa giai cêëp vö saãn lïn möåt giai àoaån múái cao hún. Búãi theo öng Baäi cöng chó cho cöng nhên thêëy sûác maånh àoaân kïët vaâ daåy cho hoå biïët chöëng traã chuã xûúãng möåt caách coá töí chûác, qua àoá, cöng nhên nhêån thêëy roä àêu laâ sûác maånh cuãa chñnh mònh. Mùåt khaác baäi cöng àaä tùng cûúâng tinh thêìn cöång àöìng giai cêëp vaâ àoâi hoãi nhûäng ngûúâi tham gia phaãi coá loâng duäng caãm àùåc biïåt. Ph. Ùngghen nhêån xeát, àaánh giaá quaá trònh àêëu tranh cuãa cöng nhên möåt caách rêët xaác àaáng rùçng: ÚÃ ngûúâi cöng nhên Anh, thaâ chõu chïët dêìn vò àoái, haâng ngaây nhòn thêëy vúå con àoái khaát, biïët trûúác rùçng möåt ngaây kia giai cêëp tû saãn seä baáo thuâ, hoå thaâ chõu têët caã chûá khöng chõu cuái àêìu dûúái aách aáp bûác cuãa giai cêëp coá cuãa Ph. Ùngghen khùèng àõnh, baäi cöng laâ baãn tuyïn ngön cuãa àöåi nguä, nhûäng ngûúâi cöng nhên tuyïn böë tham gia phong traâo cöng nhên vô àaåi... vaâ àêy laâ möåt vêën àïì mang tñnh quy luêåt trong quaá trònh phaát triïín cuãa phong traâo cöng nhên tûâ trònh àöå tûå phaát lïn tûå giaác. Búãi theo Ph. Ùngghen: Vúái tñnh caách laâ trûúâng hoåc àêëu tranh thò baäi cöng laâ khöng thïí thiïëu àûúåc. Trong baäi cöng, caái tinh thêìn kiïn nhêîn, trêën tônh, bïìn bó chõu àûång thûã thaách, tinh thêìn quyïët têm àêëu tranh àûúåc töi luyïån, giai cêëp cöng nhên àaä toã roä tñnh caách àaáng quyá nhêët cuãa mònh. Ph. Ùngghen àaä khaái quaát phong traâo àêëu tranh cuãa cöng nhên, tûâ nhûäng cuöåc àêëu tranh vò àoái vaâ phaá maáy moác, tûâ nhûäng cuöåc baäi cöng riïng leã, luác àêìu chó coá thúå thuã cöng vaâ cöng nhên cöng trûúâng thuã cöng tham gia, giai cêëp cöng nhên, kïí caã cöng nhên 2 C. Maác - Ph. Ùngghen toaân têåp, NXB Sûå thêåt Haâ Nöåi, 1970, têåp 1, tr C. Maác - Ph. Ùngghen, Toaân têåp, têåp 2, NXB Chñnh trõ Quöëc gia, Sûå thêåt, Haâ Nöåi 1995, tr 608. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 21

22 cöng xûúãng àaä bùæt àêìu chuyïín sang chöëng laåi giai cêëp tû saãn möåt caách kiïn quyïët vaâ liïn tuåc, tûâ nhûäng cuöåc àêëu tranh taãn maån, tûå phaát, cuåc böå tiïën lïn nhûäng haânh àöång ngaây caâng àoaân kïët, nhêët trñ trïn mùåt trêån thöëng nhêët röång lúán, cuâng vúái cöng nhên thuã cöng nghiïåp cuãa cöng trûúâng thuã cöng, coá nhûäng ngûúâi cöng nhên cuãa àaåi cöng nghiïåp tû baãn chuã nghôa tham gia rêët tñch cûåc. Chiïën àêëu trïn mùåt trêån àoá, giai cêëp cöng nhên khöng nhûäng baão vïå lúåi ñch kinh tïë, trûåc tiïëp cuãa mònh maâ coân àêëu tranh duäng caãm cho nhûäng tû tûúãng dên chuã vaâ tiïën böå xaä höåi. Cuâng vúái sûå phaát triïín cuãa phong traâo cöng nhên, Ph. Ùngghen àaä chó ra: Trong quaá trònh àêëu tranh cuãa cöng nhên, caác töí chûác cuãa cöng nhên àêìu tiïn ra àúâi, tûác töí chûác cöng àoaân xuêët hiïån. Àêy laâ bûúác chuyïín biïën cuãa cöng nhên tûâ chöî haânh àöång phên taán, àïën haânh àöång thöëng nhêët, tûâ taãn maån àïën coá töí chûác, àoaân kïët caác caác lûåc lûúång àïí chöëng laåi boån chuã möåt caách kiïn quyïët vaâ coá hiïåu quaã hún. Vò vêåy, theo Ph. Ùngghen: Caác cöng àoaân ra àúâi trûúác hïët vaâ chuã yïëu laâ baão vïå nhu cêìu thiïët yïëu cuãa cöng nhên. Do àoá, cöng àoaân trúã thaânh nhûäng trung têm àoaân kïët súám nhêët cuãa cöng nhên trong cuöåc àêëu tranh vò lúåi ñch söëng coân, thûåc tïë, thûúâng ngaây cuãa hoå, tûác chöëng laåi sûå àoái khaát, bêìn cuâng, boác löåt, nhuåc maå maâ cöng nhên phaãi chõu àûång trûúác boån tû baãn vaâ nhûäng ngûúâi quaãn lyá cuãa chuáng. Theo öng xung quanh caác cöng àoaân, cöng nhên àoaân kïët laåi, àêëu tranh chöëng nhûäng nöîi khuãng khiïëp cuãa chïë àöå nö lïå laâm thuï. Giai cêëp tû saãn vaâ böå maáy Nhaâ nûúác cuãa noá àaä àaân aáp daä man caác phong traâo cöng nhên vaâ cöng àoaân. Haâng nghòn cöng nhên vaâ nhûäng ngûúâi laänh àaåo cuãa hoå àaä bõ boã tuâ hoùåc bõ truy bûác àïën chïët, nhûng àaân aáp khöng àeâ beåp àûúåc cöng nhên, caác àaåo luêåt cêëm lêåp höåi, traái laåi àaä gêy loâng cùm phêîn trong quêìn chuáng. Dûúái sûå laänh àaåo cuãa nhûäng ngûúâi laänh àaåo cöng àoaân coá kinh nghiïåm, phong traâo cöng nhên vêîn tiïëp tuåc múã röång vaâ dêng cao. Ph. Ùngghen chó ra sûå phaát triïín cuãa àaåi cöng nghiïåp àaä taåo ra nhûäng tiïìn àïì khaách quan - tiïìn àïì kinh tïë - xaä höåi, cuäng nhû tiïìn àïì chuã quan - tiïìn àïì têm lyá vaâ tû tûúãng àïí khùæc phuåc tònh traång phên taán, taãn maån cuãa phong traâo cöng nhên. Theo Öng sûå hònh thaânh thõ trûúâng toaân quöëc, sûå phaát triïín caác phûúng tiïån giao thöng àaä taåo àiïìu kiïån cho viïc thiïët lêåp möëi liïn hïå giûäa cöng nhên cuãa caác àõa phûúng vúái nhau: Maâ sûå tiïëp xuác êëy cuäng àuã àïí têåp trung nhiïìu cuöåc àêëu tranh àõa phûúng, àêu àêu cuäng mang tñnh chêët giöëng nhau thaânh möåt cuöåc àêëu tranh toaân quöëc, thaânh möåt cuöåc àêëu tranh giai cêëp 4. Àöìng thúâi, tûâ thûåc tïë phong traâo àêëu tranh, giai cêëp cöng nhên thêëy roä, sûå phên taán lûåc lûúång coá aãnh hûúãng nguy haåi àïën kïët quaã hoaåt àöång cuãa cuöåc àêëu tranh chöëng laåi giai cêëp tû saãn. Vò vêåy caác töí chûác cöng nhên phên taán úã caác àõa phûúng vaâ ñt vïì söë lûúång trûúác àêy, àaä bùæt àêìu àoaân kïët laåi, àaä coá nhûäng cöë gùæng liïn tuåc nhùçm töí chûác haânh àöång phöëi húåp giûäa caác töí chûác vúái nhau trïn phaåm vi röång lúán. Trong laân soáng àêëu tranh cuãa phong traâo cöng nhên, àûa àïën sûå liïn kïët vaâ phaát triïín cuãa caác höåi cöng nhên ngaây caâng chùåt cheä. Theo Ph. Ùngghen tûâ yïu cêìu cuãa phong traâo àêëu tranh, xu hûúáng têët yïëu àûa àïën sûå àoaân kïët trong phong traâo cöng nhên ngaây caâng phaát triïín röång raäi. Vò vêåy, viïåc thaânh lêåp caác töí chûác Cöng àoaân laâ têët yïëu khaách quan vaâ laâ bûúác tiïën phi thûúâng cuãa giai cêëp cöng nhên trong thúâi kò chuã nghô tû baãn múái phaát triïín, àêy laâ giai àoaån cöng nhên chuyïín tûâ chöî coân taãn maån, yïëu úát àïën chöî bûúác àêìu têåp húåp giai cêëp. Chó trong möt thúâi gian tûúng àöëi ngùæn, Cöng àoaân àaä trúã thaânh möåt lûåc lûúång huâng maånh cuãa giai cêëp cöng nhên nhùçm chöëng laåi giai cêëp tû saãn. 2. C.Maác vaâ Ph. Ùngghen coi caác Cöng àoaân laâ möåt lûåc lûúång huâng hêåu chöëng laåi chïë àöå nö lïå laâm thuï, chó ra nhûäng nhiïåm vuå cuãa Cöng àoaân laâ phaãi reân luyïån nùng lûåc hoaåt àöång möåt caách tûå giaác, uãng höå moåi phong traâo xaä höåi, phaãi tûå coi mònh laâ nhûäng àaåi biïíu cuãa giai cêëp cöng nhên vaâ chiïën àêëu cho quyïìn lûåc cuãa giai cêëp àoá. Öng nhêën maånh: laâ töí chûác quêìn chuáng röång raäi nhêët cuãa giai cêëp cöng nhên, laâ trûúâng hoåc àêëu tranh giai cêëp vaâ àoaân kïët vö saãn, Cöng àoaân phaãi tñch cûåc tiïën haânh àêëu tranh chñnh trõ. Giai cêëp cöng nhên phaãi tûå giaãi phoáng mònh vaâ do àoá, viïåc giaânh chñnh quyïìn trúã thaânh möåt nghôa vuå vô àaåi cuãa giai cêëp cöng nhên. Caác cöng àoaân phaãi laâm cho toaân thïë giúái thêëy rùçng mònh chiïën àêëu khöng phaãi vò nhûäng quyïìn lúåi caá nhên hep hoâi, maâ laâ àïí giaãi phoáng haâng triïåu ngûúâi bõ aáp bûác. 4 C. Maác - Ph. Ùngghen, tuyïín têåp,têåp 1, NXB Sûå thêåt, Haâ Nöåi, nùm 1980 tr Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

23 Sau khi xaác àõnh vai troâ cuãa Cöng àoaân trong àêëu tranh cuãa giai cêëp vö saãn, C.Maác vaâ Ph. Ùngghen nhêën maånh vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng vö saãn trong cuöåc àêëu tranh êëy, Hai öng àaä coi nhiïåm vuå haâng àêìu cuãa Liïn àoaân laâ thaânh lêåp möåt Àaãng cöng nhên coá töí chûác vaâ biïën möîi cöång àöìng cuãa Liïn àoaân thaânh haåt nhên thu huát quêìn chuáng lao àöång. C.Maác vaâ Ph. Ùngghen àaä xêy dûång àûúåc hoåc thuyïët vö saãn vïì Cöng àoaân vaâ àõnh hûúáng cho phong traâo cöng àoaân trong cuöåc àêëu tranh gay gùæt chöëng sûå thêm nhêåp cuãa tû tûúãng tiïíu tû saãn vaâ tû saãn vaâo giai cêëp cöng nhên. Àùåc biïåt laâ caác öng àaä kiïn quyïët chöëng chuã nghôa Pru- àöng vaâ chuã nghôa Laát-xan, chuã nghôa cöng liïn tûå do. Tham gia àêëu tranh trong phong traâo cöång saãn vaâ cöng nhên quöëc tïë, Ph. Ùngghen cöë gùæng hûúáng caác cöng àoaân àoá vaâo con àûúâng àêëu tranh chñnh trõ cuãa giai cêëp vö saãn vaâ thu huát quaãng àaåi quêìn chuáng cöng nhên Anh vaâo töí chûác Quöëc tïë. Trong nhûäng baâi Caác cöng àoaân vaâ Àaãng cuãa cöng nhên, Ph. Ùngghen kïu goåi giai cêëp vö saãn Anh thaânh lêåp möåt àaãng caách maång àöåc lêåp coá tñnh chêët quêìn chuáng àïí àêëu tranh cho sûå thöëng trõ chñnh trõ cuãa giai cêëp cöng nhên, laâm söëng laåi truyïìn thöëng chiïën àêëu cuãa phong traâo hiïën chûúng vaâ àoaån tuyïåt vúái hïå tû tûúãng caãi lûúng cöng àoaân chuã nghôa. Öng àaä boác trêìn nhûäng nguöìn göëc cuãa tû tûúãng caãi lûúng vaâ sûå thoaái hoaá cuãa têìng lúáp trïn trong giai cêëp vö saãn Anh. Ph. Ùngghen kiïn quyïët phaãn àöëi moåi mûu mö phuã nhêån vai troâ cuãa Cöng àoaân vaâ sûå nghiïåp àêëu tranh cuãa cöng àoaân. Cuöåc àêëu tranh cuãa Ph Ùngghen àaä vuä trang cho caác Àaãng vö saãn kinh nghiïåm phong phuá nhêët trong cuöåc àêëu tranh baão vïå sûå trong saáng cuãa lyá luêån Maác-xñt vaâ sûå thöëng nhêët cuãa phong traâo cöng nhên, Cöng àoaân thïë giúái luác bêëy giúâ. Öng àaä kïu goåi cöng àoaân caác nûúác àoaân kïët vúái nhau thaânh möåt mùåt trêån thöëng nhêët àïí àêëu tranh vò nhûäng lúåi ñch söëng coân cuãa nhûäng ngûúâi lao àöång vaâ sûå nghiïåp giaãi phoáng giai cêëp cöng nhên Hïå thöëng lyá luêån vïì cöng àoaân laâ möåt böå phêån cêëu thaânh trong hoåc thuyïët sûá mïånh lõch sûã cuãa giai cêëp cöng nhên cuãa C. Maác vaâ Ph. Ùngghen. Noá cung cêëp cú súã khoa hoåc cho caác Àaãng cöång saãn chên chñnh vêån duång, phaát triïín trong quaá trònh chó àaåo phong traâo cöng nhên vaâ cöng àoaân trïn bûúác àûúâng phaát triïín cuãa lõch sûã. 3. Luêån àiïím, chó dêîn cuãa Ùngghen àaä gúåi múã cho cöng àoaân Viïåt Nam phaãi coá nhiïìu nöî lûåc trong àöíi múái tû duy, àöíi múái töí chûác, hoaåt àöång trong giai àoaån hiïån nay Ngaây nay, nûúác ta àang àêíy maånh sûå nghiïåp àöíi múái àêët nûúác, chuáng ta caâng thêëy têìm quan troång cuãa cöng àoaân àöëi vúái chiïën lûúåc xêy dûång giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam, chiïën lûúåc àêíy maånh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa vaâ höåi nhêåp quöëc tïë, vò dên giaâu, nûúác maånh, xaä höåi dên chuã, cöng bùçng, vùn minh. Trong böëi caãnh cuöåc caách maång khoa hoåc cöng nghïå phaát triïín nhû vuä baäo vaâ xu hûúáng toaân cêìu hoaá, höåi nhêåp quöëc tïë àang àem àïën rêët nhiïìu nhûäng àöíi thay theo hûúáng tiïën böå cuãa nhên loaåi, nhûng kinh tïë thõ trûúâng vaâ xu hûúáng toaân cêìu hoáa cuäng dêëy lïn rêët nhiïìu nhûäng bûác xuác vïì mùåt xaä höåi. Vêën àïì phên hoaá giaâu - ngheâo, phên cûåc, phên têìng vaâ bêët cöng xaä höåi khöng nhûäng laâ gaánh nùång àeâ lïn vai giai cêëp cöng nhên, nhûäng ngûúâi lao àöång maâ coân laâ möåt trúã ngaåi lúán trïn con àûúâng phaát triïín cuãa têët caã caác quöëc gia, dên töåc. Sûå xuöëng cêëp vïì möi trûúâng, sûå ruãi ro cuãa ngûúâi ngheâo trûúác nguy cú möi trûúâng vaâ thaãm hoaå thiïn nhiïn úã caác nûúác àang phaát triïín ngaây möåt ghï ghúám. Àùåc biïåt mùåt traái cuãa kinh tïë thõ trûúâng vaâ höåi nhêåp quöëc tïë àang naãy sinh tònh traång cöng nhên mêët viïåc, thêët nghõïp, tiïìn lûúng thûåc tïë giaãm, àiïìu kiïån lao àöång khöng àûúåc baão àaãm; tai naån lao àöång, bïånh nghïì nghiïåp coá xu hûúáng tùng. Tònh hònh cöng nhên nhêåp cû àang naãy sinh nhûäng vêën àïì kinh tïë, xaä höåi bûác xuác cêìn giaãi quyïët, nhêët laâ vêën àïì nhaâ úã, àúâi söëng vùn hoaá tinh thêìn rêët thêëp. Möi trûúâng xaä höåi núi cöng nhên àïën nhêåp cû cuäng rêët phûác taåp, nhiïìu núi, cöng nhên phaãi söëng trong möi trûúâng nhiïìu tïå naån xaä höåi... vaâ bao khoá khùn döìn dêåp keáo àïën. Vêën àïì lao àöång vaâ viïåc laâm trúã thaânh vêën àïì kinh tïë - xaä höåi bûác xuác. Têët caã hiïån traång àoá àang taác àöång maånh meä àïën têm tû, tònh caãm cuãa giai cêëp cöng nhên. Nhûäng vïët àen, maâu xaám, mùåt traái cuãa kinh tïë thõ trûúâng vaâ höåi nhêåp quöëc tïë àoá khöng thïí coá trong giai cêëp cöng nhên, giai cêëp laänh àaåo sûå nghiïåp àöíi múái do àöåi tiïn phong cuãa GCCN, nhên dên lao àöång khúãi xûúáng vaâ laänh àaåo. Àöëi mùåt vúái thûåc traång naây,vêån duång vaâ phaát triïín tû tûúãng cuãa Ph. Ùngghen vïì cöng àoaân trong àiïìu kiïån cuãa thúâi àaåi múái, Cöng àoaân Viïåt Nam cêìn àöíi Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 23

24 múái tû duy, àöíi múái töí chûác, nöåi dung vaâ phûúng phaáp hoaåt àöång, àïí coá thïí tham gia tñch cûåc vaâo viïåc giaãi quyïët nhûäng vêën àïì bûác xuác cuãa nhên loaåi noái chung vaâ cuãa cöng nhên, lao àöng noái riïng, qua àoá àïí thöëng nhêët haânh àöång vúái caác töí chûác cöng àoaân trïn thïë giúái, goáp phêìn vaâo cuöåc àêëu tranh vò muåc tiïu chung cuãa thúâi àaåi. Trûúác mùæt Cöng àoaân Viïåt Nam cêìn nöî lûåc phaát huy töët vai troâ laâ trung têm têåp húåp, àoaân kïët, giaáo duåc cöng nhên, viïn chûác, lao àöång, thûåc hiïån töët chûác nùng àaåi diïån, baão vïå quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp, chñnh àaáng cuãa àoaân viïn, ngûúâi lao àöång, chûác nùng tham gia quaãn lyá kinh tïë, xaä höåi, vaâ chûác nùng tuyïn truyïìn giaáo duåc cöng nhên, viïn chûác, lao àöång, xêy dûång quan hïå lao àöång haâi hoâa, öín àõnh, tiïën böå. Cêìn àûa ra nhûäng àöëi saách tñch cûåc, àöíi múái nhêån thûác vïì vai troâ, võ trñ vaâ chûác nùng cuãa cöng àoaân, àùåt chûác nùng baão vïå quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp, chñnh àaáng cuãa àoaân viïn, ngûúâi lao àöång lïn haâng àêìu. Cöng àoaân phaãi bùçng hoaåt àöång thûåc tieän vaâ thöng qua hoaåt àöång thûåc tiïîn, thiïët thûåc, cuå thïí cuãa mònh goáp phêìn vaâo viïåc caãi thiïån àiïìu kiïån lao àöång, àiïìu kiïån söëng cuãa cöng nhên, thûåc hiïån xoaá àoái, giaãm ngheâo ngay trong nöåi böå giai cêëp cöng nhên. Caác cêëp cöng àoaân phaãi gêìn guäi quêìn chuáng, nùæm bùæt têm tû, nguyïån voång quêìn chuáng, biïët ngùn chùån nhûäng yïëu töë laåc hêåu, àêíy luâi nhûäng tiïu cûåc trong cöng nhên, lao àöång, giûä vûäng tinh thêìn àoaân kïët, nêng cao yá thûác giai cêëp, yá thûác dên töåc, àöång viïn cöng nhên, lao àöång thûúng yïu giuáp àúä lêîn nhau, vûúåt qua nhûäng khoá khùn cuãa àúâi söëng thûúâng ngaây, nöî lûåc hoåc têåp reân luyïån nêng cao trònh àöå vùn hoaá, chuyïn mön, nghiïåp vuå, lao àöång coá nùng suêët, chêët lûúång vaâ hiïåu quaã cao, tùng thu nhêåp cho baãn thên, cho gia àònh vaâ laâm giaâu cho xaä höåi. Laâm àûúåc nhûäng àiïìu àoá laâ Cöng àoaân Viïåt Nam àaä tiïëp thu, vêån duång vaâ phaát triïín nhûäng luêån àiïím khoa hoåc cuãa Ph. Ùngghen àöëi vúái viïåc xêy dûång vaâ phaát huy vai troâ cuãa giai cêëp cöng nhên, töí chûác cöng àoaân Viïåt Nam trong sûå nghiïåp àöíi múái àêët nûúác. Ngaây nay, trong xu thïë toaân cêìu hoáa vaâ höåi nhêåp quöëc tïë, múã röång húåp taác vúái cöng àoaân caác nûúác trïn thïë giúái laâ yïu cêìu khaách quan cuãa phong traâo cöng nhên vaâ cöng àoaân Viïåt Nam. Tuy nhiïn, höåi nhêåp quöëc tïë cuäng àang xuêët hiïån nhiïìu vêën àïì múái, bûác xuác àöëi vúái töí chûác cöng àoaân vaâ ngûúâi lao àöång. Laâm thïë naâo àïí xêy dûång àûúåc töí chûác cöng àoaân, xêy dûång giai cêëp cöng nhên àuã maånh, nùæm bùæt, têån duång àûúåc xu thïë múái àïí phaát triïín àêët nûúác, chùm lo. baão vïå töët quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp chñnh àaáng cuãa àoaân viïn, ngûúâi lao àöång, àöìng thúâi chöëng laåi moåi êm mûu: diïîn biïën hoâa bònh cuãa caác thïë lûåc thuâ àõch, chöëng moåi êm mûu chia reä phong traâo cöng nhên thïë giúái. Lúâi kïu goåi cuãa Ph. Ùngghen vïì àoaân kïët cöng àoaân thaânh mùåt trêån thöëng nhêët vò lúåi ñch söëng coân cuãa nhûäng ngûúâi lao àöång, vò sûå nghiïåp giaãi phoáng giai cêëp, vêîn luön nhùæc nhúã töí chûác cöng àoaân Viïåt Nam phaãi àêíy maånh húåp taác quöëc tïë trïn nhiïìu lônh vûåc àïí têån duång thúâi cú, vûúåt qua thaách thûác, khöng ngûâng nêng cao chêët lûúång, hiïåu quaã hoaåt àöång vaâ phaát huy vai troâ cuãa mònh trong caác quan hïå húåp taác hûäu nghõ, bònh àùèng vò hoâa bònh, vò sûå phaát triïín vaâ quyïìn lúåi cuãa ngûúâi lao àöång. Cöng àoaân Viïåt Nam cêìn àêíy maånh húåp taác vúái cöng àoaân caác nûúác trïn thïë giúái àïí tham khaão, tranh thuã yá kiïën cuãa nhau, tòm tiïëng noái chung cuãa cöng nhên, lao àöång cuäng nhû nhûäng vêën àïì coá liïn quan àïën vêën àïì hoâa bònh, möi trûúâng söëng cuãa toaân nhên loaåi. Nhùçm goáp phêìn nêng cao vaâ phaát huy aãnh hûúãng tñch cûåc cuãa cöng àoaân Viïåt Nam àöëi vúái sûå phaát triïín cuãa phong traâo cöng nhên, vaâ cöng àoaân quöëc tïë, àïí nhûäng ngûúâi lao àöång trïn thïë giúái hiïíu Viïåt Nam hún, àoaân kïët vúái Viïåt Nam, uãng höå giai cêëp cöng nhên vaâ nhên dên lao àöång Viïåt Nam trong cöng cuöåc xêy dûång vaâ baão vïå töí quöëc XHCN. Quan hïå giûäa cöng àoaân vúái GCCN vaâ Àaãng cöång saãn, àöåi tiïn phong cuãa GCCN laâ möëi quan hïå maáu thõt. Chùm lo xêy dûång töí chûác cöng àoaân lúán maånh, thûåc chêët laâ chùm lo xêy dûång GCCN, xêy dûång Àaãng vaâ hïå thöëng chñnh trõ ngaây möåt trong saåch, lúán maånh. Nhùçm thûåc hiïån thùæng lúåi sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa àêët nûúác vaâ höåi nhêåp quöëc tïë. Do vêåy xêy dûång töí chûác cöng àoaân, xêy dûång GCCN cuäng laâ traách nhiïåm cuãa Àaãng, Nhaâ nûúác vaâ cuãa toaân thïí xaä höåi. Àaãng phaãi quan têm laänh àaåo, taåo moåi àiïìu kiïån thuêån lúåi àïí cöng àoaân hoaåt àöång, Nhaâ nûúác phaãi taåo àiïìu kiïån vïì phaáp lyá vaâ cú súã vêåt chêët cho cöng àoaân phaát huy tñnh chuã àöång, saáng taåo trong töí chûác, hoaåt àöång, àïí cho hoaåt àöång cöng àoaân ài àuáng hûúáng vaâ coá hiïåu quaã. Àaãng laänh àaåo cöng 24 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

25 àoaân àoâi hoãi Àaãng tiïëp tuåc nghiïn cûáu, nhêån thûác sêu hún, toaân diïån hún vïì võ trñ, vai troâ, chûác nùng cuãa cöng àoaân trong àiïìu kiïån phaát triïín kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa, àêíy maånh CNH, HÀH vaâ höåi nhêåp quöëc tïë. Àöìng thúâi, phaãi àöíi múái phûúng thûác laänh àaåo cuãa Àaãng àöëi vúái toaân xaä höåi noái chung, àöëi vúái cöng àoaân noái riïng cho thñch ûáng vúái yïu cêìu cuãa tònh hònh múái. Àaãng laänh àaåo hoaåt àöång cöng àoaân, àïí triïín khai caác nhiïåm vuå cöng taác cuãa Àaãng trong töí chûác cöng àoaân vaâ GCCN, nhùçm xêy dûång, phaát huy vai troâ cuãa GCCN, töí chûác cöng àoaân trong sûå nghiïåp xêy dûång baão vïå töí quöëc. Khöng coá sûå quan têm, cöång taác cuãa Nhaâ nûúác, cöng àoaân khoá coá thïí phaát huy àûúåc vai troâ trûúâng hoåc kinh tïë, trûúâng hoåc quaãn lyá vaâ trûúâng hoåc chuã nghôa xaä höåi cuãa ngûúâi lao àöång. Àiïìu naây àöìng nghôa vúái viïåc GCCN khöng thïí lúán maånh àûúåc, nhû vêåy, vai troâ cuãa cöng àoaân trong xêy dûång GCCN seä bõ suy giaãm. Búãi vêåy Nhaâ nûúác cêìn taåo àiïìu kiïån vïì cú súã phaáp lyá, àiïìu kiïån cú súã vêåt chêët vaâ caác àiïìu kiïån khaác cho cöng àoaân hoaåt àöång, thïí hiïån úã viïåc: Nhaâ nûúác thöng qua hiïën phaáp, ban haânh caác vùn baãn phaáp luêåt, taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho cöng àoaân thûåc hiïån chûác nùng, nhiïåm vuå cuãa mònh. Àïí nêng cao chêët lûúång, hiïåu quaã hoaåt àöång, nêng cao võ thïë cuãa cöng àoaân, cöng àoaân Viïåt Nam phaãi àùåt dûúái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng, chuã àöång phöëi húåp vúái nhaâ nûúác nhùçm phaát huy vai troâ àaåi diïån baão vïå quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp, chñnh àaáng cuãa àoaân viïn, ngûúâi lao àöång vaâ phaát huy vai troâ trûúâng hoåc CNXH, trûúâng hoåc quaãn lyá kinh tïë, quaãn lyá xaä höåi, giaáo duåc, thuyïët phuåc cöng nhên, lao àöång khöng ngûâng hoåc têåp nêng cao trònh àöå chuyïn mön nghïì nghiïåp, reân luyïån phêím chêët àaåo àûác, taác phong cöng nghiïåp, chuã àöång, saáng taåo trong lao àöång saãn xuêët goáp phêìn thûåc hiïån thùæng lúåi muåc tiïu dên giaâu, nûúác maånh, xaä höåi cöng bùçng, vùn minh. Taâi liïåu tham khaão 1. V.I. Lïnin, Maác - Ùngghen - chuã nghôa Maác, NXB Tiïën böå, Matxcúva, 1976, tiïëng Viïåt. 2. C. Maác - Ph. Ùng ghen, toaân têåp, NXB Sûå thêåt Haâ Nöåi, C. Maác - Ùng ghen, tuyïín têåp, têåp 1, NXB Sûå thêåt, Haâ Nöåi, nùm C. Maác - Ùng ghen, toaân têåp, têåp 2, NXB Chñnh trõ quöëc gia Haâ Nöåi Vùn kiïån Àaåi höåi Àaãng cöång saãn Viïåt nam lêìn thûá XII, NXB chñnh trõ quöëc gia, Haâ Nöåi Vùn kiïån Àaåi höåi cöng àoaân Viïåt nam lêìn thûá XI, NXb Lao àöång, Haâ Nöåi Tön Trung Pham - An Miïu, Phuâng Àöìng Khaánh- Trêìn Kyâ, Lyá luêån Cöng àoaân trong thúâi kyâ chuyïín sang kinh tïë thõ trûúâng xaä höåi chuã nghôa, NXb Lao àöång, Haâ Nöåi TS Àùång Ngoåc Tuâng, Xêy dûång giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam giai àoaån , NXB Lao àöång, Haâ Nöåi HÖÌ CHÑ MINH VÚÁI VIÏÅC... (Tiïëp theo trang 9) tuïå, phêím chêët cuãa con ngûúâi Viïåt Nam. Viïåc hoåc têåp vaâ laâm theo tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì thu huát vaâ troång duång nhên taâi, khöng chó ngûúâi Viïåt Nam úã trong nûúác maâ caã ngûúâi Viïåt Nam úã nûúác ngoaâi laâ àùåc biïåt cêìn thiïët vaâ rêët quan troång. Hún bao giúâ hïët, chuáng ta cêìn nhêån thûác àuáng àùæn vai troâ cuãa ngûúâi taâi àûác, coá caách thûác sûã duång húåp lyá, khöng àïí chaãy maáu chêët xaám, nhùçm phaát huy cao nhêët moåi nguöìn lûåc saáng taåo cuãa nhên dên phuåc vuå cho sûå phaát triïín bïìn vûäng cuãa àêët nûúác, vò möåt nûúác Viïåt Nam giaâu maånh. Taâi liïåu tham khaão 1. Voä Nguyïn Giaáp (2006), Töíng têåp höìi kyá, Nxb Quên àöåi nhên dên, Haâ Nöåi. 2. Àöî Hoaâng Linh (10/9/2016), Baác Höì vaâ Böå trûúãng Böå giaáo duåc Nguyïîn Vùn Huyïn, Khu Di tñch Chuã tõch Höì Chñ Minh taåi Phuã Chuã tõch. 3. Höì Chñ Minh (1995), toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp Höì Chñ Minh (1995), toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp Höì Chñ Minh (1995), toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp Höì Chñ Minh (1995), toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp Höì Chñ Minh (1995), toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp Höì Chñ Minh (1995), toaân têåp, Nxb CTQG, H 1995, têåp Nhaâ xuêët baãn Vùn hoáa thöng tin (1999), Nhûäng nïìn vùn minh thïë giúái, Haâ Nöåi. 10. Nhaâ xuêët baãn treã (2001), Nguyïîn Sún võ tûúáng huyïìn thoaåi, TPHCM. 11. Trung têm vùn hoáa UNESCO thöng tin tû liïåu lõch sûã vùn hoáaviïåt Nam vaâ Baão taâng tónh Bùæc Giang (1999), Kyã niïåm 500 nùm ngaây mêët Thên Nhên Trung: Hiïìn taâi laâ nguyïn khñ quöëc gia. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 25

26 TÛÂ QUAN ÀIÏÍM CUÃA HÖÌ CHÑ MINH ÀÏËN QUAN ÀIÏÍM ÀAÅI HÖÅI XII CUÃA ÀAÃNG VÏÌ XÊY DÛÅNG GIAI CÊËP CÖNG NHÊN TRONG THÚÂI ÀAÅI MÚÁI Ngaây nhêån: 15/05/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 NGUYÏÎN THÕ HUYÏÌN TRANG* Toám tùæt: Nhêån thûác àûúåc võ trñ, vai troâ to lúán cuãa giai cêëp cöng nhên noái chung, giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam noái riïng, Höì Chñ Minh luön quan têm túái viïåc xêy dûång, phaát triïín giai cêëp cöng nhên. Quaán triïåt quan àiïím cuãa Ngûúâi, trong nhiïìu vùn kiïån àaåi höåi, Àaãng ta luön quan têm túái vêën àïí xêy dûång giai cêëp cöng nhên, múái nhêët laâ vùn kiïån àaåi höåi XII, Àaãng ta xaác àõnh: xêy dûång giai cêëp cöng nhên quyïët àõnh sûå töìn taåi vaâ phaát triïín cuãa chñnh àaãng cêìm quyïìn. Tûâ viïåc phên tñch möåt söë quan àiïím cuãa Höì Chñ Minh vaâ quan àiïím àaåi höåi XII cuãa Àaãng vïì giai cêëp cöng nhên, taác giaã àaä coá sûå so saánh, àöëi chiïëu àïí thêëy àûúåc sûå kïë thûâa vaâ sûå phaát triïín trong quan àiïím cuãa Àaãng taåi àaåi höåi XII. Tûâ khoáa: Quan àiïím Höì Chñ Minh, xêy dûång giai cêëp cöng nhên, Àaåi höåi XII. FROM THE VIEW OF THE HO CHI MINH TO THE POINT OF THE 12 th GENERAL CONGRESS ON THE CONSTRUCTION OF EMPLOYEES AT WORK IN NEW WORLD Abstract: Recognizing the position, the great role of the working class in general, the working class in particular, Ho Chi Minh is always interested in building and developing the working class. Grasping his point of view, in many documents of the congress, the Party always paid attention to building a working class, the latest is the document of the 12th Congress, our Party determined: building the working class decided Determine the existence and development of the ruling party itself. From the analysis of some of Ho Chi Minh s views, and the viewpoint of the XIIth congress of the working class party, the author has made comparisons and contrasts to see the inheritance and development in viewpoint Of the Party at the 12th Congress. Keywords: Viewpoint of Ho Chi Minh, building working class, XII Congress. I. Àùåt vêën àïì Höì Chñ Minh laâ ngûúâi coá cöng lúán trong viïåc tuyïn truyïìn, giaác ngöå vaâ xêy dûång giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam xûáng àaáng laâ giai cêëp laänh àaåo caách maång. Àêy laâ giai cêëp duy nhêët àûúåc lõch sûã lûåa choån thûåc hiïån sûá mïånh cao caã cuãa mònh laâ xoáa boã xaä höåi cuä, laåc hêåu, xêy dûång xaä höåi múái tiïën böå, giaãi phoáng giai cêëp mònh àöìng thúâi giaãi phoáng toaân dên töåc. Quaán triïåt quan àiïím cuãa Höì Chñ Minh, Àaãng ta àaä coá nhiïìu chuã trûúng, quan àiïím khùèng àõnh vai troâ to lúán cuãa giai cêëp cöng nhên qua caác kyâ àaåi höåi. Trong tònh hònh hiïån nay, khi caác thïë lûåc thuâ àõch àang têåp trung vaâo viïåc xoáa boã chuã nghôa xaä höåi, phuã nhêån vai troâ laänh àaåo cuãa Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam - àöåi tiïn phong cuãa giai cêëp cöng nhên vaâ caã dên töåc thò nhûäng quan àiïím àaåi höåi XII cuãa Àaãng vïì xêy dûång giai cêëp cöng nhên laâ nhûäng quan àiïím rêët àuáng àùæn, cêìn thiïët àïí giai cêëp cöng nhên giûä vûäng võ trñ trung têm trong sûå nghiïåp xêy dûång vaâ baão vïå Töí quöëc Viïåt Nam xaä höåi chuã nghôa. II. Nöåi dung 1. Quan àiïím cuãa Höì Chñ Minh vïì giai cêëp cöng nhên Thûá nhêët, khaái niïåm giai cêëp cöng nhên Kïë thûâa quan àiïím cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin, Höì Chñ Minh cuäng àûa ra khaái niïåm vïì giai cêëp cöng nhên. Trong taác phêím Thûúâng thûác chñnh trõ viïët nùm 1953, Ngûúâi àaä àûa ra khaái niïåm giai cêëp cöng nhên vaâ phên tñch cú cêëu giai cêëp cuäng nhû khaái quaát möåt söë àùåc àiïím cuãa giai cêëp cöng nhên: Giai * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân 26 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

27 cêëp cöng nhên laâ têët caã nhûäng ngûúâi khöng coá tû liïåu saãn xuêët, phaãi baán sûác lao àöång maâ söëng, laâ cöng nhên. Bêët kyâ hoå lao àöång trong cöng nghïå hay laâ trong nöng nghiïåp, bùæt kyâ hoå laâm nghïì gò, cuäng àïìu thuöåc vïì giai cêëp cöng nhên. Chuã chöët cuãa giai cêëp êëy, laâ nhûäng cöng nhên úã caác xñ nghiïåp nhû: nhaâ maáy, hêìm moã, xe lûãa... Nhûäng cöng nhên thuã cöng nghïå, nhûäng ngûúâi laâm thuï úã caác cûãa haâng, nhûäng cöë nöng... cuäng thuöåc vïì giai cêëp cöng nhên. Nhûng chó cöng nhên cöng nghïå laâ hoaân toaân àaåi biïíu cho caái àùåc tñnh cuãa giai cêëp cöng nhên [4, tr ]. Vïì àùåc àiïím cuãa giai cêëp cöng nhên, Höì Chñ Minh noái: Àùåc tñnh caách maång cuãa giai cêëp cöng nhên laâ: kiïn quyïët, triïåt àïí, têåp thïí, coá töí chûác, coá kyã luêåt. Laåi vò laâ giai cêëp tiïìn tiïën nhêët trong sûác saãn xuêët, gaánh traách nhiïåm àaánh àöí chïë àöå tû baãn vaâ àïë quöëc, àïí xêy dûång möåt xaä höåi múái, giai cêëp cöng nhên coá thïí thêëm nhuêìn möåt tû tûúãng caách maång nhêët, tûác laâ chuã nghôa Maác - Lïnin. Àöìng thúâi, tinh thêìn àêëu tranh cuãa hoå aãnh hûúãng vaâ giaáo duåc caác têìng lúáp khaác. Vò vêåy, vïì mùåt chñnh trõ, tû tûúãng, töí chûác vaâ haânh àöång, giai cêëp cöng nhên àïìu giûä vai troâ laänh àaåo [4, tr ]. Thûá hai, quan àiïím vïì võ trñ, vai troâ cuãa giai cêëp cöng nhên Giai cêëp cöng nhên laâ giai cêëp laänh àaåo caách maång thöng qua Àaãng cuãa giai cêëp mònh. Laâ möåt chiïën sô cöång saãn kiïn trung, Höì Chñ Minh luön coá niïìm tin sùæt àaá vaâo vai troâ caách maång to lúán cuãa giai cêëp cöng nhên. Cuöëi nùm 1922, àûúåc tin 600 cöng nhên thúå nhuöåm Chúå Lúán quyïët àõnh baäi cöng, Nguyïîn AÁi Quöëc coi àoá laâ dêëu hiïåu chûáng toã úã Viïåt Nam giai cêëp cöng nhên cuäng bùæt àêìu giaác ngöå vïì lûåc lûúång vaâ giaá trõ cuãa mònh.theo Nguyïîn AÁi Quöëc, nhûäng ngûúâi cöng nhên baãn xûá khöën khöí kia, thûúâng laâ rêët ngoan ngoaän, dïî sai, dïî baão, khöng àûúåc giaáo duåc vaâ töí chûác, àaä ài àïën phaãi têåp húåp nhau laåi... thò chuáng ta phaãi ghi lêëy dêëu hiïåu àoá cuãa thúâi àaåi [2, tr 114]. Nùm 1928, trong baâi viïët vïì Cöng taác quên sûå cuãa Àaãng trong nöng dên, Ngûúâi àaä nhêën maånh vai troâ to lúán trong sûå nghiïåp caách maång cuãa giai cêëp cöng nhên: Àaãng caách maång phaãi hiïíu rùçng phong traâo nöng dên, cho duâ coá quy mö to lúán túái àêu ài nûäa, cuäng khöng mong gò giaânh àûúåc nhûäng thùæng lúåi quyïët àõnh nïëu nhû giai cêëp cöng nhên khöng haânh àöång [2, tr 114]. Theo Ngûúâi, caác àùåc tñnh caách maång cuãa giai cêëp cöng nhên laâ: kiïn quyïët, triïåt àïí, têåp thïí, coá töí chûác, coá kyã luêåt, laâ giai cêëp tiïn tiïën nhêët trong saãn xuêët, gaánh traách nhiïåm àaánh àöí chïë àöå tû baãn vaâ àïë quöëc. Àïí xêy dûång möåt xaä höåi múái, giai cêëp cöng nhên coá thïí thêëm nhuêìn möåt tû tûúãng caách maång nhêët, tûác laâ chuã nghôa Maác - Lïnin. Àöìng thúâi, tinh thêìn àêëu tranh cuãa hoå aãnh hûúãng vaâ giaáo duåc caác têìng lúáp khaác. Vò vêåy, vïì caác mùåt chñnh trõ, tû tûúãng, töí chûác vaâ haânh àöång, giai cêëp cöng nhên àïìu giûä vai troâ laänh àaåo. Nhên dõp kyã niïåm 30 nùm ngaây thaânh lêåp Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam, Chuã tõch Höì Chñ Minh àaä khùèng àõnh: Chó coá giai cêëp cöng nhên laâ duäng caãm nhêët, caách maång nhêët, luön gan goác àûúng àêìu vúái boån àïë quöëc thûåc dên. Vúái lyá luêån caách maång tiïn phong vaâ kinh nghiïåm cuãa phong traâo vö saãn quöëc tïë, giai cêëp cöng nhên ta àaä toã ra laâ ngûúâi laänh àaåo xûáng àaáng nhêët vaâ àaáng tin cêåy nhêët cuãa nhên dên Viïåt Nam [7,tr 9]. Àùåc biïåt, khi àïën thùm vaâ noái chuyïån vúái caác àöìng chñ laänh àaåo Töíng Cöng àoaân Viïåt Nam (nay laâ Töíng liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam), Ngûúâi àaä nhùæc laåi lúâi khùèng àõnh vïì võ trñ, vai troâ cuãa giai cêëp cöng nhên trong caác giai àoaån caách maång: Àïí giaânh lêëy thùæng lúåi, caách maång nhêët àõnh phaãi do giai cêëp cöng nhên laänh àaåo. Vò noá laâ giai cêëp tiïìn tiïën nhêët, giaác ngöå nhêët, kiïn quyïët nhêët, coá kyã luêåt nhêët vaâ töí chûác chùåt cheä nhêët [6,tr283]. Ngûúâi coân noái: Trong thúâi àaåi hiïån nay, giai cêëp cöng nhên laâ giai cêëp àöåc nhêët vaâ duy nhêët coá sûá mïånh lõch sûã laâ laänh àaåo caách maång tiïën àïën thùæng lúåi cuöëi cuâng. Nhûng àïí laänh àaåo caách maång, àïí hoaân thaânh àûúåc sûá mïånh veã vang cuãa mònh, giai cêëp cöng nhên laåi cêìn phaãi coá àöåi tiïn phong, coá laänh tuå chñnh trõ, coá böå tham mûu chiïën àêëu cuãa giai cêëp mònh, àoá laâ àaãng Cöång saãn. Ngûúâi viïët trong cuöën Àûúâng caách mïånh: caách mïånh... trûúác hïët phaãi coá àaãng caách mïånh... Àaãng coá vûäng caách mïånh múái thaânh cöng, cuäng nhû ngûúâi cêìm laái coá vûäng thuyïìn múái chaåy [7, tr 9]. Giai cêëp cöng nhên laâ lûåc lûúång chuã yïëu, laâ göëc caách maång. Theo Höì Chñ Minh, giai cêëp cöng nhên khöng chó laâ giai cêëp nùæm vai troâ laänh àaåo caách maång Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 27

28 thöng qua chñnh àaãng cöång saãn maâ coân laâ lûåc lûúång quan troång, cöët yïëu cuãa cuöåc àêëu tranh chöëng chuã nghôa tû baãn, chuã nghôa àïë quöëc, chuã nghôa thûåc dên àïí giaânh lêëy àöåc lêåp, tûå do cho dên töåc vaâ xêy dûång chïë àöå xaä höåi chuã nghôa. Súã dô giai cêëp cöng nhên laâ lûåc lûúång quan troång, lûåc lûúång cöët yïëu, vò: Cuâng vúái nöng dên, cöng nhên bõ aáp bûác nùång nïì hún caác têìng lúáp, giai cêëp khaác. Trong cuöën Àûúâng caách mïånh, Ngûúâi viïët:... bõ aáp bûác maâ sinh ra caách mïånh, cho nïn ai maâ bõ aáp bûác caâng nùång thò loâng caách mïånh caâng bïìn, chñ caách mïånh caâng quyïët. Khi trûúác tû baãn bõ phong kiïën aáp bûác cho nïn noá caách mïånh. Bêy giúâ tû baãn laåi ài aáp bûác cöng nöng, cho nïn cöng nöng laâ ngûúâi chuã caách mïånh, cöng nöng laâ göëc caách mïånh. Àöìng thúâi, cöng nhên, nöng dên chiïëm söë àöng, cöng nöng khöng coá taâi saãn, khöng coá nhaâ maáy, hêìm moã, ruöång àêët... cho nïn hoå hùng haái àêëu tranh. Nïëu thua thò chó mêët caái kiïëp khöí. Coân nïëu thùæng lúåi thò àûúåc caã thïë giúái. Cho nïn cöng nhên, nöng dên kiïn trò, gan goác, duäng caãm, hùng haái àêëu tranh chöëng thûåc dên, àïë quöëc àïí giaãi phoáng cho mònh, cho dên töåc. Höì Chñ Minh cuäng nhêën maånh, tuy giai cêëp cöng nhên laâ chuã, laâ göëc caách mïånh nhûng phaãi liïn minh vúái nöng dên, àoaân kïët vúái caác giai cêëp, têìng lúáp khaác múái coá thïí giaânh thùæng lúåi trong cuöåc àêëu tranh giaânh chñnh quyïìn cuäng nhû trong xêy dûång xaä höåi múái. Ngûúâi noái: Nöng dên bõ giai cêëp tû saãn boác löåt vaâ aáp bûác khöng ñt hún cöng nhên, phaãi àêëu tranh àïí tûå giaãi phoáng. Giai cêëp duy nhêët àïí àêëu tranh thùèng tay chöëng chïë àöå hiïån nay laâ giai cêëp cöng nhên, nöng dên. Vò nöng dên vaâ cöng nhên laâ hai baån àöìng minh tûå nhiïn. Sau naây, khi caách maång Thaáng Taám thaânh cöng, miïìn Bùæc àûúåc giaãi phoáng, chñnh quyïìn thuöåc vïì tay cöng nöng, Höì Chñ Minh tiïëp tuåc khùèng àõnh: Ta àoaân kïët nöåi böå cöng nhên, àöìng thúâi cuãng cöë sûå liïn minh cuãa cöng nhên vaâ nöng dên laâ hai giai cêëp lúán nhêët, maånh nhêët [5, tr 214]. Ngoaâi liïn minh vúái nöng dên, theo Höì Chñ Minh, cöng nhên coân phaãi liïn minh chùåt cheä vúái trñ thûác. Ngûúâi viïët: Lûåc lûúång chuã chöët cuãa caách maång laâ cöng nhên vaâ nöng dên. Vò hoå laâ ngûúâi trûåc tiïëp saãn xuêët têët caã moåi taâi phuá laâm cho xaä höåi söëng... Nhûng caách maång cuäng cêìn coá lûåc lûúång cuãa trñ thûác... Thñ duå: cêìn coá thêìy thuöëc àïí sùn soác sûác khoãe cho nhên dên; cêìn coá thêìy giaáo àïí daåy vùn hoáa vaâ àaâo taåo caán böå; cêìn coá kyä sû àïí xêy dûång kinh tïë. Ngûúâi khùèng àõnh: Cöng, nöng, trñ chuáng ta àoaân kïët chùåt cheä, thò chuáng ta seä khùæc phuåc àûúåc moåi khoá khùn trúã ngaåi, chuáng ta seä thùæng lúåi... [5, tr 217]. Cöng nhên laâm chuã nûúác nhaâ coân coá nghôa laâ cöng nhên phaãi tñch cûåc lao àöång saãn xuêët. Muöën thûåc hiïån àuáng vai troâ laâm chuã, giai cêëp cöng nhên phaãi quaãn lyá töët kinh tïë, quaãn lyá töët xñ nghiïåp, laâm cho nùng suêët lao àöång khöng ngûâng nêng cao, cuãa caãi xaä höåi ngaây caâng nhiïìu vúái phêím chêët töët, giaá thaânh haå Àïí laâm töët vai troâ lûåc lûúång chuã chöët xêy dûång chuã nghôa xaä höåi, möîi ngûúâi cöng nhên phaãi tûå nguyïån tûå giaác giûä kyã luêåt lao àöång, phaãi laâm àuã 8 giúâ vaâng ngoåc, phaãi giûä gòn cuãa cöng vaâ thûåc haânh tiïët kiïåm. Nhû vêåy, vai troâ chuã chöët vaâ laänh àaåo trong caách maång laâ thuöåc vïì tay giai cêëp cöng nhên. Àoá khöng phaãi laâ sûå aáp àùåt chuã quan cuãa Höì Chñ Minh hay baãn thên giai cêëp cöng nhên maâ chñnh laâ sûá mïånh lõch sûã àûúåc thúâi àaåi vaâ dên töåc trao cho. Thûåc tïë lõch sûã Viïåt Nam tûâ khi coá Àaãng àïën nay àaä chûáng minh sûå cöë gùæng phêën àêëu cuãa giai cêëp cöng nhên àïí khöng phuå loâng tin àoá. Thûá ba, xêy dûång cöng höåi - töí chûác cuãa giai cêëp cöng nhên Tûâ thûåc tiïîn hoaåt àöång trong phong traâo cöng nhên, àöìng thúâi laâ thaânh viïn cuãa caác töí chûác nhû Lao àöång haãi ngoaåi - möåt töí chûác cuãa nhûäng ngûúâi thuöåc àõa söëng trïn àêët Anh, Nghiïåp àoaân kim khñ - quêån 17 Pari (Phaáp), Nguyïîn AÁi Quöëc àaä rêët chuá yá àïën viïåc têåp húåp thúå thuyïìn ngûúâi Viïåt. Ngay tûâ àêìu nhûäng nùm 1920, Ngûúâi àaä yïu cêìu Àaãng Cöång saãn Phaáp vaâ töí chûác Cöng höåi Phaáp giuáp àúä àïí nhûäng ngûúâi lao àöång Viïåt Nam úã Phaáp thaânh lêåp Höåi aái hûäu, Höåi tûúng tïë. Ngûúâi cuäng gûãi thû cho Trung ûúng Àaãng Cöång saãn Phaáp (7/1923) yïu cêìu giuáp àúä àïí töí chûác nhûäng nghiïåp àoaân hoùåc thaânh lêåp caác nhoám tûúng tûå úã caác thuöåc àõa. Trong cuöën Àûúâng caách mïånh, Ngûúâi noái rêët roä vïì töí chûác Cöng höåi. Vïì muåc àñch, àoá laâ trûúác laâ àïí cho cöng nhên ài laåi vúái nhau cho coá caãm tònh; hai laâ àïí nghiïn cûáu vúái nhau; ba laâ àïí sûãa sang caách sinh hoaåt cuãa cöng nhên cho khaá hún bêy giúâ; böën laâ àïí giûä gòn lúåi quyïìn cho cöng nhên; nùm laâ àïí giuáp cho quöëc dên, giuáp cho thïë giúái [2,tr 302]. Vïì caách thûác 28 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

29 vaâ hònh thûác hoaåt àöång cuãa cöng àoaân, Ngûúâi viïët: Nûúác ta bõ Phaáp àeâ neán, noá cêëm khöng cho töí chûác höåi heâ, cho nïn muöën töí chûác höåi gò cuäng phaãi duâng caách bñ mêåt múái àûúåc, cöng nhên nûúác ta coá ba thûá: möåt laâ thuã cöng, hai laâ cöng xûúãng, ba laâ baán cöng, möîi thûá cöng nhên möåt khaác nïn töí chûác theo chûác nghiïåp vaâ saãn nghiïåp. Chûác nghiïåp töí chûác laâ: nghïì nghiïåp naâo töí chûác theo nghïì nghiïåp êëy... saãn nghiïåp töí chûác laâ khöng theo nghïì nghiïåp maâ theo nhûäng ngûúâi laâm úã chöî naâo thò töí chûác chöî êëy. Nhû vêåy, theo Höì Chñ Minh, cöng àoaân töí chûác têåp húåp cöng nhên theo ngaânh, nghïì vaâ theo àõa phûúng. Möîi cöng nhên chó àûúåc vaâo möåt höåi, hoùåc laâ saãn nghiïåp hoùåc höåi nghïì nghiïåp, àoaân thïí thò coá pheáp vaâo nhiïìu töíng cöng höåi maâ tûâng ngûúâi thò chó àûúåc vaâo möåt höåi maâ thöi. Nïëu giúái haån naây khöng nghiïm thò sau hay böëi röëi. Sau naây, trong sûå nghiïåp xêy dûång chuã nghôa xaä höåi úã miïìn Bùæc, Ngûúâi àùåc biïåt nhêën maånh àïën vai troâ cuãa töí chûác Cöng àoaân vaâ caán böå cöng àoaân. Trong nhiïìu baâi viïët, baâi noái úã Trûúâng caán böå cöng àoaân nùm 1957, huêën thõ cuãa Ngûúâi taåi Höåi nghõ caán böå cöng àoaân nùm 1959 vaâ baâi noái chuyïån vúái caác àöìng chñ laänh àaåo Töíng cöng àoaân Viïåt Nam àaä thïí hiïån rêët roä nhûäng quan àiïím cuãa Ngûúâi trong viïåc xêy dûång töí chûác cuãa giai cêëp cöng nhên nhû sau: Cöng àoaân phaãi tuyïn truyïìn àûúâng löëi, chñnh saách cuãa Àaãng vaâ giaáo duåc cho cöng nhên vïì àaåo àûác vö saãn, àaåo àûác caách maång; Cöng àoaân phaãi giaáo duåc cho cöng nhên thaái àöå cuãa ngûúâi laâm chuã nûúác nhaâ, laâm cho cöng nhên phaãi hiïíu àûúåc rùçng tûúng lai cuãa cöng nhên vaâ tûúng lai cuãa xñ nghiïåp phaãi dñnh liïìn ; Vai troâ cuãa Cöng àoaân laâ vêån àöång cöng nhên lao àöång saãn xuêët, nêng cao àúâi söëng; Muöën cho phong traâo cöng àoaân maånh cêìn coá caán böå cöng àoaân töët. 2. Quan àiïím àaåi höåi XII vïì xêy dûång giai cêëp cöng nhên Quaán triïåt nhûäng quan àiïím cú baãn cuãa Chuã tõch Höì Chñ Minh vïì xêy dûång giai cêëp cöng nhên, qua möîi kyâ Àaåi höåi, Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam luön coá quan àiïím vïì vêën àïì xêy dûång giai cêëp cöng nhên, Àaãng ta xaác àõnh: Xêy dûång giai cêëp cöng nhên nûúác ta lúán maånh trong thúâi kyâ àêíy maånh cöng nghiïåp hoaá, hiïån àaåi hoaá àêët nûúác laâ nhiïåm vuå quan troång vaâ cêëp baách cuãa Àaãng, Nhaâ nûúác, cuãa caã hïå thöëng chñnh trõ, cuãa möîi ngûúâi cöng nhên vaâ cuãa toaân xaä höåi [10,tr 1]. Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá XII laâ sûå kïë thûâa coá choån loåc caác quan àiïím vïì giai cêëp cöng nhên cuãa caác àaåi höåi trûúác àoá, trïn nïìn taãng tû tûúãng cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh àöìng thúâi cuäng coá nhûäng quan àiïím múái, saáng taåo, phuâ húåp vúái giai àoaån lõch sûã múái. Àaåi höåi XII àaä àïì ra nhûäng muåc tiïu töíng quaát, nhûäng nhiïåm vuå cuå thïí àïí phaát triïín giai cêëp cöng nhên trong tònh hònh múái theo tû tûúãng cuãa Höì Chñ Minh. Cuå thïí: Trong Baáo caáo chñnh trõ taåi Àaåi höåi XII àaä xaác àõnh roä muåc tiïu: Xêy dûång Àaãng trong saåch, vûäng maånh, nêng cao nùng lûåc laänh àaåo, tùng cûúâng baãn chêët giai cêëp cöng nhên vaâ tñnh tiïn phong, sûác chiïën àêëu, phaát huy truyïìn thöëng àoaân kïët, thöëng nhêët cuãa Àaãng; ngùn chùån, àêíy luâi tònh traång suy thoaái vïì tû tûúãng chñnh trõ, àaåo àûác, löëi söëng, nhûäng biïíu hiïån tûå diïîn biïën, tûå chuyïín hoáa trong nöåi böå [9, tr. 80]. Kiïn àõnh muåc tiïu vaâ lyá tûúãng xaä höåi chuã nghôa àöìng nghôa vúái viïåc chuáng ta phaãi giûä vûäng vaâ tùng cûúâng baãn chêët cöng nhên cuãa Àaãng, tùng cûúâng vai troâ laänh àaåo cuãa giai cêëp cöng nhên. Do vêåy, viïåc nêng cao giaác ngöå vaâ baãn lônh chñnh trõ cho cöng nhên luön àûúåc Àaãng quan têm, nhêët laâ trong böëi caãnh möåt böå phêån khöng nhoã giai cêëp cöng nhên coân nhêån thûác chûa àêìy àuã vïì giai cêëp mònh, vïì võ trñ, vai troâ, sûá mïånh lõch sûã cuãa mònh trong sûå phaát triïín cuãa dên töåc. Àaåi höåi lêìn thûá XII cuãa Àaãng coân àùåt ra nhûäng nhiïåm vuå cuå thïí, nhûäng vêën àïì múái, cêëp baách naãy sinh tûâ thûåc tiïîn cuöåc söëng, aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën hoaåt àöång cuãa töí chûác cöng àoaân cuäng nhû võ trñ, vai troâ cuãa giai cêëp cöng nhên khi Viïåt Nam thûåc hiïån àêìy àuã caác cam kïët trong Cöång àöìng ASEAN vaâ WTO, tham gia caác hiïåp àõnh thûúng maåi tûå do thïë hïå múái, höåi nhêåp quöëc tïë vúái têìm mûác sêu röång hún nhiïìu so vúái giai àoaån trûúác [9, tr. 428]. Nghõ quyïët vaâ caác vùn kiïån Àaåi höåi chuã trûúng xêy dûång nïìn taãng àïí súám àûa nûúác ta cú baãn trúã thaânh möåt nûúác cöng nghiïåp theo hûúáng hiïån àaåi. Theo àoá, àïën nùm 2020, tyã lïå lao àöång qua àaâo taåo àaåt 65-70% trong àoá bùçng cêëp, chûáng chó àaåt 25% [9, tr 81]. Àiïìu naây àoâi hoãi, sûå quan têm, giaáo duåc, àaâo taåo, böìi dûúäng, phaát triïín giai cêëp cöng nhên caã vïì söë lûúång vaâ chêët lûúång, nêng Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 29

30 cao baãn lônh chñnh trõ, trònh àöå hoåc vêën, chuyïn mön, kyä nùng nghïì nghiïåp, taác phong cöng nghiïåp, kyã luêåt lao àöång cuãa cöng nhên; baão àaãm viïåc laâm, nêng cao thu nhêåp, caãi thiïån àiïìu kiïån laâm viïåc, nhaâ úã, caác cöng trònh phuác lúåi phuåc vuå cho cöng nhên; sûãa àöíi, böí sung caác chñnh saách, phaáp luêåt vïì tiïìn lûúng, baão hiïím xaä höåi, baão hiïím y tïë, baão hiïím thêët nghiïåp... àïí baão vïå quyïìn lúåi, nêng cao àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh thêìn cuãa cöng nhên [9, tr. 160]. Thûåc hiïån chñnh saách vúái ngûúâi lao àöång trong nïìn kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa theo nguyïn tùæc Baão àaãm tiïìn lûúng, thu nhêåp cöng bùçng, àuã àiïìu kiïån söëng vaâ taái saãn xuêët sûác lao àöång vaâ Caãi caách chñnh saách tiïìn lûúng, tiïìn cöng theo nguyïn tùæc thõ trûúâng, phuâ húåp vúái nùng suêët lao àöång ; Thûåc hiïån mûác lûúng cú súã, mûác lûúng töëi thiïíu theo löå trònh phuâ húåp, baão àaãm mûác söëng töëi thiïíu cuãa ngûúâi lao àöång àang laâm viïåc cuäng nhû ngûúâi àaä nghó viïåc hûúãng chïë àöå hûu trñ [9, tr. 301]. Vïì xêy dûång töí chûác Cöng àoaân - töí chûác cuãa giai cêëp cöng nhên vaâ ngûúâi lao àöång: Quaán triïåt tû tûúãng cuãa Höì Chñ Minh vïì têìm quan troång cuäng nhû phûúng thûác hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân. Vùn kiïån àaåi höåi XII àaä coá nhûäng quan àiïím cuå thïí àïí nêng cao chêët lûúång hoaåt àöång cho töí chûác Cöng àoaân àïí töí chûác cöng àoaân thûåc sûå àaåi diïån quyïìn lúåi cho ngûúâi lao àöång, giaãi quyïët kõp thúâi caác tranh chêëp [9, tr 301]. Nhûäng quan àiïím cuå thïí nhû sau: Thûåc hiïån cú chïë àöëi thoaåi vaâ thoãa thuêån vïì tiïìn lûúng giûäa caác bïn, xêy dûång quan hïå lao àöång haâi hoâa, tiïën böå. Coá cú chïë àïí cöng àoaân, töí chûác àaåi diïån cho ngûúâi lao àöång vaâ töí chûác àaåi diïån ngûúâi sûã duång giaám saát thûåc hiïån thoãa ûúác lao àöång têåp thïí. Nghiïn cûáu, àiïìu chónh tuöíi nghó hûu phuâ húåp. Tùng cûúâng quaãn lyá lao àöång nûúác ngoaâi taåi Viïåt Nam. Tiïëp tuåc hoaân thiïån chñnh saách tiïìn lûúng àöëi vúái doanh nghiïåp nhaâ nûúác. Xêy dûång hïå thöëng tiïu chuêín quaãn lyá nhên lûåc vaâ hïå thöëng chó tiïu àaánh giaá nùng suêët lao àöång. Thûåc hiïån töët chñnh saách baão höå lao àöång [9, tr 301]. Àïí töí chûác Cöng àoaân àaãm àûúng töët vai troâ tham gia xêy dûång Àaãng, xêy dûång chñnh quyïìn trong saåch, vûäng maånh, vùn kiïån nïu roä: Àêíy maånh dên chuã xaä höåi àïí phaát huy quyïìn laâm chuã cuãa nhên dên, vai troâ chuã àöång, saáng taåo cuãa Mùåt trêån töí quöëc vaâ caác töí chûác chñnh trõ - xaä höåi. Töí chûác thûåc hiïån töët quy chïë giaám saát vaâ phaãn biïån xaä höåi cuãa Mùåt trêån töí quöëc vaâ caác töí chûác chñnh trõ - xaä höåi vaâ nhên dên goáp yá xêy dûång Àaãng, xêy dûång chñnh quyïìn [9, tr. 166]. III. Kïët luêån Thûåc tiïîn àaä chûáng minh giai cêëp cöng nhên laâ àöåi quên chuã lûåc, lûåc lûúång saãn xuêët chuã yïëu coá mùåt trong têët caã caác thaânh phêìn vaâ caác ngaânh cuãa nïìn kinh tïë quöëc dên; giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam laâ lûåc lûúång ài àêìu trong sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa, xêy dûång vaâ phaát triïín nïìn kinh tïë cöng nghiïåp hiïån àaåi; giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam àaä vaâ àang laâ cú súã chñnh trõ - xaä höåi cuãa Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam, chöî dûåa vûäng chùæc cuãa Àaãng vaâ nhaâ nûúác trong thúâi àaåi múái... Quan àiïím cuãa Höì Chñ Minh vïì xêy dûång giai cêëp cöng nhên coá giaá trõ vaâ yá nghôa thûåc tiïîn sêu sùæc túái sûå nghiïåp cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa àêët nûúác hiïån nay. Àûúâng löëi cuãa Àaãng vïì phaát triïín giai cêëp cöng nhên chñnh laâ sûå vêån duång saáng taåo, linh hoaåt nhûäng quan àiïím cuãa Ngûúâi vaâo thûåc tiïîn. Àïí thûåc hiïån thùæng lúåi Nghõ quyïët àaåi höåi XII vïì xêy dûång giai cêëp cöng nhên, àoâi hoãi caác ngaânh, caác cêëp phaãi coá sûå phöëi kïët húåp chùåt cheä vúái nhau vaâ àùåc biïåt giai cêëp cöng nhên phaãi nhêån thûác roä võ trñ trung têm, vai troâ laänh àaåo cuãa mònh àïí khöng ngûâng hoaân thiïån vaâ àoáng goáp nhiïìu hún cho sûå nghiïåp xêy dûång vaâ phaát triïín àêët nûúác. Taâi liïåu tham khaão 1. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t.1 2. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t.2 3. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t.3 4. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t.7 5. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t.8 6. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t.9 7. Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. CTQG, H, 2000, t Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (2016), Vùn kiïån Àaåi höåi Àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá XII, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, Haâ Nöåi. 10. Nghõ quyïët 20-NQ/TW cuãa Ban chêëp haânh Trung ûúng Àaãng vïì Tiïëp tuåc xêy dûång giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam thúâi kyâ àêíy maånh CNH-HÀH àêët nûúác. 30 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

31 CAÁCH MAÅNG CÖNG NGHÏÅ LÊÌN THÛÁ TÛ VAÂ MÖÅT SÖË VÊËN ÀÏÌ ÀÙÅT RA ÀÖËI VÚÁI CÖNG ÀOAÂN VIÏÅT NAM NGUYÏÎN HAÃI HOAÂNG, ÀINH THÕ THU TRANG* Ngaây nhêån: 05/06/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû ngaây caâng taác àöång trûåc tiïëp àïën thõ trûúâng lao àöång vaâ laâm thay àöíi thõ trûúâng lao àöång trong tûúng lai. Baâi viïët naây trïn cú súã phên tñch nöåi dung cú baãn cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû, tûâ àoá laâm roä möåt söë vêën àïì àùåt ra vúái Cöng àoaân Viïåt Nam trûúác sûå taác àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû vaâ gúåi yá möåt söë giaãi phaáp àõnh hûúáng cho hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam trong thúâi gian túái. Tûâ khoaá: Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû; Cöng àoaân Viïåt Nam; Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû vúái Cöng àoaân Viïåt Nam THE FOURTH TECHNOLOGICAL REVOLUTION AND SOME ISSUES FOR THE VIETNAMESE TRADE UNION Abstract: The fourth industrial revolution has a direct impact on the labor market and changes the labor market in the future. This article mentions to the basic contents of The fourth industrial revolution, the challenges and orientable solutions of its for the development of Vietnamese union in the near future. Keywords: Industry 4.0; Vietnamese union; industry 4.0 with the Vietnamese union. 1. Àùåt vêën àïì Khaái niïåm Industry 4.0 hay laâ Cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû lêìn àêìu tiïn àûúåc àïì cêåp trong baãn Kïë hoaåch haânh àöång chiïën lûúåc cöng nghïå cao àûúåc chñnh phuã Àûác thöng qua vaâo nùm 2012, laâ möåt thuêåt ngûä bao göìm möåt loaåt caác cöng nghïå tûå àöång hoáa hiïån àaåi, trao àöíi dûä liïåu vaâ chïë taåo. Cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû àûúåc àõnh nghôa laâ möåt cuåm thuêåt ngûä cho caác cöng nghïå vaâ khaái niïåm cuãa töí chûác trong chuöîi giaá trõ ài cuâng vúái caác hïå thöëng vêåt lyá trong khöng gian aão, Internet cuãa vaån vêåt vaâ Internet cuãa caác dõch vuå. Cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi cho viïåc taåo ra caác nhaâ maáy thöng minh. Trong caác nhaâ maáy thöng minh naây, caác hïå thöëng vêåt lyá khöng gian aão seä giaám saát caác quaá trònh vêåt lyá, taåo ra möåt baãn sao aão cuãa thïë giúái vêåt lyá. Vúái Internet cuãa vaån vêåt, caác hïå thöëng vêåt lyá khöng gian aão naây tûúng taác vúái nhau vaâ vúái con ngûúâi theo thúâi gian thûåc, vaâ thöng qua caác dõch vuå cuãa Internet thò ngûúâi duâng seä àûúåc tham gia vaâo chuöîi giaá trõ thöng qua viïåc sûã duång caác dõch vuå naây. Vêåy thûåc chêët Cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû bao göìm nhûäng nöåi dung gò vaâ noá àùåt ra nhûäng vêën àïì gò àöëi vúái hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam, vúái tû caách laâ töí chûác baão vïå quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa cöng nhên lao àöång. Chuáng töi cöë gùæng ài tòm cêu traã lúâi naây vúái baâi viïët dûúái àêy. 2. Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû - àùåc àiïím, xu hûúáng vaâ taác àöång Lõch sûã phaát triïín cuãa caách maång cöng nghïå cho àïën nay àaä vaâ àang traãi qua böën cuöåc caách maång tiïu biïíu taác àöång gêy biïën àöíi coá tñnh chêët lõch sûã trong möëi quan hïå giûäa con ngûúâi vúái giúái tûå nhiïn cuäng nhû trong möëi quan hïå giûäa con ngûúâi vúái con ngûúâi. Cuöåc caách maång lêìn thûá nhêët diïîn ra tûâ giûäa thïë kyã XVIII àïën giûäa thïë kyã XIX vúái viïåc phaát minh ra maáy húi nûúác, maáy moác cú khñ, cöng nghiïåp luyïån kim, caác tuyïën àûúâng sùæt, hïå thöëng giao thöng,... trong àoá haåt nhên laâ cöng nghïå cú khñ - chïë taåo maáy. Cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá hai diïîn ra vaâo cuöëi thïë kyã XIX, àêìu thïë kyã XX vúái viïåc phaát minh ra maáy phaát àiïån vaâ caác nguöìn nùng lûúång múái dêîn àïën sûå ra àúâi cuãa dêy truyïìn lùæp raáp, àiïån khñ hoáa, cöng nghiïåp hoáa toaân böå nïìn saãn xuêët vêåt chêët vaâ àúâi söëng xaä höåi. Giai àoaån cuöëi thêåp kyã 60, àêìu thêåp * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 31

32 kyã 70 cuãa thïë kyã XX, trïn nïìn taãng cuãa khoa hoåc kyä thuêåt tiïën böå, caác phaát minh diïîn ra chuã yïëu úã lônh vûåc cöng nghïå cuãa nïìn saãn xuêët vêåt chêët, vúái viïåc khaám phaá ra caác vêåt liïåu múái, nùng lûúång múái,... àaä àaánh dêëu sûå thaânh cöng cuãa cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá ba. Àïën cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû àûúåc bùæt àêìu xuêët hiïån tûâ thêåp niïn àêìu tiïn cuãa thïë kyã XXI vúái sûå kiïån taåi Höåi chúå Hanonver nùm 2011 diïîn ra taåi Àûác, möåt söë cuöåc Höåi thaão àûúåc töí chûác àïí baân àïën khaái niïåm nïìn cöng nghiïåp 4.0, möåt nïìn cöng nghiïåp cuãa caác nhaâ maáy thöng minh vaâ cuãa chuöîi giaá trõ toaân cêìu trong saãn xuêët - dõch vuå - kinh doanh. Cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû xuêët hiïån vúái nhûäng àùåc trûng cú baãn nhû sau: Thûá nhêët, nhúâ khaã nùng kïët nöëi thöng qua caác thiïët bõ di àöång vaâ khaã nùng tiïëp cêån vúái cú súã dûä liïåu lúán, nhûäng tñnh nùng xûã lyá thöng tin seä àûúåc nhên lïn búãi nhûäng àöåt phaá cöng nghïå trïn nhiïìu lônh vûåc. Thûá hai, töëc àöå cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû laâ khöng coá tiïìn lïå trong lõch sûã. Nïëu caác cuöåc caách maång cöng nghïå trûúác àêy diïîn ra vúái töëc àöå tuyïën tñnh, thò töëc àöå phaát triïín cuãa cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû laâ theo haâm söë muä. Thûá ba, cuöåc caách maång lêìn naây laâm thay àöíi cùn baãn caách thûác con ngûúâi taåo ra saãn phêím, tûâ àoá taåo nïn caách maång vïì töí chûác caác chuöîi saãn xuêët - giaá trõ. Bïì röång vaâ chiïìu sêu cuãa nhûäng thay àöíi naây baáo trûúác sûå chuyïín àöíi maånh meä cuãa toaân böå hïå thöëng saãn xuêët, quaãn lyá vaâ quaãn trõ cuãa xaä höåi loaâi ngûúâi. Caác xu thïë lúán cuãa cuöåc caách maång cöng nghïå coá thïí àûúåc chia thaânh 3 nhoám: vêåt lyá, kyä thuêåt söë vaâ sinh hoåc. Caã ba àïìu liïn quan chùåt cheä vúái nhau vaâ vúái caác cöng nghïå khaác àïí àem laåi lúåi ñch cho nhau dûåa vaâo nhûäng khaám phaá vaâ tiïën böå cuãa tûâng nhoám. Laâ sûå húåp nhêët cuãa nhiïìu loaåi cöng nghïå vaâ laâm xoáa nhoâa ranh giúái giûäa lônh vûåc vêåt lyá, kyä thuêåt söë vaâ sinh hoåc, vúái trung têm laâ sûå phaát triïín cuãa trñ tuïå nhên taåo, robot, IoT (Internet vaån vêåt). Nïëu so vúái caác cuöåc caách maång cöng nghïå trûúác àêy, Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû naây àang phaát triïín vúái töëc àöå cêëp söë muä. Noá seä laâm thay àöíi triïåt àïí vïì caách söëng, laâm viïåc vaâ quan hïå cuãa con ngûúâi. Àùåc biïåt cuöåc caách maång naây seä laâm thay àöíi lûåc lûúång lao àöång trong tûúng lai. Vïì mùåt kinh tïë, cuöåc caách maång cöng nghiïåp lêìn thûá tû seä taác àöång maånh meä àïën saãn xuêët, thuác àêíy nïìn kinh tïë thïë giúái chuyïín sang kinh tïë tri thûác - thöng minh. Caác thaânh tûåu múái cuãa khoa hoåc - cöng nghïå àûúåc ûáng duång àïí töëi ûu hoáa quaá trònh saãn xuêët, phên phöëi, trao àöíi, tiïu duâng vaâ quaãn lyá, quaãn trõ... Vïì mùåt möi trûúâng, cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû coá taác àöång tñch cûåc trong ngùæn haån vaâ hïët sûác tñch cûåc trong trung haån vaâ daâi haån nhúâ caác ûáng duång cöng nghïå tiïët kiïåm nùng lûúång, nguyïn vêåt liïåu thên thiïån vúái möi trûúâng vaâ caác cöng nghïå giaám saát möi trûúâng àang phaát triïín nhanh àûúåc höî trúå búãi Internet kïët nöëi vaån vêåt, giuáp thu thêåp vaâ xûã lyá thöng tin liïn tuåc theo thúâi gian thûåc cuäng nhû àûa ra caãnh baáo súám vïì caác thaãm hoåa thiïn nhiïn. Vïì mùåt xaä höåi, cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû thuác àêíy chuyïín dõch cú cêëu lao àöång xaä höåi úã nhiïìu nûúác vúái sûå xuêët hiïån ngaây caâng àöng àaão têìng lúáp saáng taåo trong caác lônh vûåc khoa hoåc, cöng nghïå, thiïët kïë, vùn hoáa, nghïå thuêåt, giaãi trñ, truyïìn thöng, giaáo duåc, àaâo taåo, y tïë, phaáp luêåt... Vïì viïåc laâm, trong trung haån vaâ daâi haån, caác ngaânh, lônh vûåc sûã duång nhiïìu lao àöång kyä nùng thêëp seä bõ taác àöång trûåc tiïëp vaâ nhiïìu nhêët do nhu cêìu sûã duång lao àöång tay nghïì cao tùng trong khi nhu cêìu sûã duång lao àöång kyä nùng thêëp ngaây caâng giaãm. Nhoám lao àöång chõu taác àöång maånh nhêët laâ lao àöång phöí thöng do rêët dïî bõ thay thïë búãi quaá trònh tûå àöång hoáa vaâ robot hoáa. Chïnh lïåch giaâu ngheâo, phên hoáa xaä höåi seä tiïëp tuåc gia tùng. 3. Möåt söë vêën àïì àùåt ra àöëi vúái Cöng àoaân Viïåt Nam Cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû, cuâng vúái viïåc thûåc hiïån Chûúng trònh nghõ sûå 2030 cuãa Liïn húåp quöëc vïì phaát triïín bïìn vûäng vaâ thûåc hiïån caác cam kïët Höåi nhêåp quöëc tïë àaä múã ra nhiïìu cú höåi thuêån lúåi nhûng cuäng àùåt ra khöng ñt khoá khùn, thaách thûác cho hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam. Nhûäng nùm túái, do hiïåu ûáng cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû, trong àoá, nhûäng khoá khùn gay gùæt vïì viïåc laâm, seä laâ nhûäng thaách thûác rêët lúán àöëi vúái töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân Viïåt Nam 1. Trûúác thûåc tiïîn vêån àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû vúái tû caách laâ chuã thïí tham gia vaâo hoaåt àöång cöng àoaân, theo chuáng töi 1 Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam, (2017), Vùn kiïån Höåi nghõ lêìn thûá chñn Ban chêëp haânh Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam khoáa XI, tr. 22, Nxb Lao àöång. 32 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

33 thûåc tiïîn àoá seä àùåt ra möåt söë vêën àïì cho töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam nhû sau: Thûá nhêët, nguy cú thêët nghiïåp gia tùng, vêën àïì chuyïín àöíi cú cêëu viïåc laâm cuãa caác àoaân viïn trong quaá trònh saãn xuêët ngaây àûúåc àùåt ra ngaây caâng cêëp baách vaâ gùåp nhiïìu thaách thûác. Nhû caác nhaâ kinh tïë Erik Brynjolfsson vaâ Andrew McAfee àaä chó ra, Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû coá thïí mang laåi sûå bêët bònh àùèng lúán hún, àùåc biïåt laâ úã khaã nùng phaá vúä thõ trûúâng lao àöång. Chùèng haån, khi caác hïå thöëng tûå àöång hoaá thay thïë cho lao àöång thuã cöng trong toaân böå nïìn kinh tïë, sûå chuyïín dõch tûâ nhên cöng sang maáy moác coá thïí laâm trêìm troång thïm sûå chïnh lïåch giûäa lúåi nhuêån trïn vöën vaâ lúåi nhuêån so vúái sûác lao àöång. Nhûng nïëu nhòn theo möåt hûúáng khaác, Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû cuäng coá khaã nùng taåo ra nhiïìu viïåc laâm an toaân vúái mûác thu nhêåp cao hún. ÚÃ thúâi àiïím naây, chuáng ta khöng thïí khùèng àõnh chñnh xaác vò caác kõch baãn àïìu coá khaã nùng diïîn ra, lõch sûã cho thêëy, kïët quaã coá thïí seä laâ möåt sûå kïët húåp cuãa caã 2 kõch baãn nïu trïn. Nhûng coá möåt àiïìu chùæc chùæn rùçng trong tûúng lai, nùng lûåc seä laâ yïëu töë àaåi diïån quan troång cuãa saãn xuêët, hún laâ vöën. Àiïìu naây seä laâm phaát sinh möåt thõ trûúâng viïåc laâm ngaây caâng taách biïåt thaânh caác phên àoaån kyä nùng thêëp/lûúng thêëp vaâ kyä nùng cao/lûúng cao, do àoá seä dêîn àïën sûå gia tùng cùng thùèng vaâ sûå phên hoáa giaâu ngheâo trong xaä höåi. ÚÃ möåt khña caånh khaác, duâ caác cuöåc caách maång cöng nghïå thûúâng thöíi buâng lïn nhûäng lo ngaåi vïì thêët nghiïåp khi maáy moác laâm àûúåc têët caã moåi viïåc, nhûng caác nhaâ nghiïn cûáu tin rùçng viïåc giaãm töíng söë viïåc laâm laâ khöng thïí. Búãi siïu tûå àöång hoáa vaâ siïu kïët nöëi coá thïí nêng cao nùng suêët nhûäng cöng viïåc hiïån taåi hoùåc taåo ra nhu cêìu vïì nhûäng cöng viïåc hoaân toaân múái, nïn coá thïí chó laâ nhûäng yïu cêìu cao hún vïì chêët lûúång nguöìn nhên lûåc. Tuy hiïån nay vêîn khoá hònh dung cöng viïåc khi Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû thûåc sûå buâng nöí seä nhû thïë naâo, nhûng chùæc chùæn seä taác àöång lúán àïën lûåc lûúång lao àöång. Theo àoá, möåt phêìn lûåc lûúång lao àöång kyä nùng thêëp (chùèng haån caác cöng nhên trong dêy chuyïìn lùæp raáp) vöën àaä bõ aãnh hûúãng nùång nïì búãi tûå àöång hoáa cú baãn trong cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá 3, nay coá thïí bõ aãnh hûúãng hún nûäa. Tuy nhiïn, sûå ra àúâi cuãa cobots, tûác robot húåp taác coá khaã nùng di chuyïín vaâ tûúng taác seä höî trúå àaáng kïí nhoám naây, giuáp caác cöng viïåc kyä nùng thêëp àaåt nùng suêët nhaãy voåt. Nhûäng ngûúâi bõ aãnh hûúãng nùång nhêët coá thïí laâ lûåc lûúång lao àöång coá kyä nùng trung bònh do sûå phaát triïín cuãa siïu tûå àöång hoáa vaâ siïu kïët nöëi, cöång vúái trñ tuïå nhên taåo seä taác àöång àaáng kïí àïën baãn chêët cuãa caác cöng viïåc tri thûác cuãa hoå. Khi aáp duång caác cöng nghïå cao thò caác têåp àoaân àa quöëc gia ngaây caâng giaãm búát sûå phuå thuöåc vaâo nguöìn nhên cöng giaá reã vaâ hoaân toaân coá thïí di rúâi nhaâ maáy, àùåc biïåt laâ lônh vûåc lùæp raáp, chïë taåo, dïåt may vïì caác quöëc gia phaát triïín hún àïí taåo viïåc laâm têån thu chuöîi giaá trõ, aãnh hûúãng àïën triïín voång cuãa Viïåt Nam trúã thaânh möåt cöng xûúãng múái cuãa thïë giúái, dêîn àïën nguy cú tùng tó lïå thêët nghiïåp, mêët öín àõnh kinh tïë xaä höåi nïëu khöng coá sûå dõch chuyïín kõp thúâi vïì cú cêëu ngaânh kinh tïë vaâ cú cêëu lao àöång. Töëc àöå lan truyïìn, phaát triïín cuãa caách maång 4.0 diïîn ra nhanh, ngay caã àöëi vúái nhûäng nûúác ngheâo, nûúác àang phaát triïín hoùåc àang phaát triïín, àêy cuäng laâ àiïím khaác biïåt cuãa cuöåc caách maång 4.0 so vúái ba cuöåc caách maång trûúác àêy, caác nûúác ngheâo, nûúác àang phaát triïín seä chõu thiïåt haåi nhiïìu nhêët, maáy moác thay thïë möåt phêìn hoùåc toaân böå cöng viïåc cuãa ngûúâi lao àöång seä dêîn àïën tònh traång dû thûâa nguöìn nhên lûåc vaâ nguy cú ngay trûúác mùæt laâ viïåc mêët viïåc laâm cuãa haâng triïåu ngûúâi. Àiïìu naây, laâm cho baãn thên vêën àïì viïåc laâm vöën dô vêîn laâ vêën àïì bûác xuác, nay thûåc sûå laâ möåt thaách thûác lúán àöëi vúái baãn thên ngûúâi lao àöång vaâ hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân. Theo thöëng kï cuãa Töí chûác lao àöång quöëc tïë (ILO), trong Baáo caáo ASEAN trong quaá trònh chuyïín àöíi: Tûúng lai cuãa caác cöng viïåc coá nguy cú bõ tûå àöång hoáa àaä ûúác tñnh vaâ chó ra rùçng: 86% trïn töíng söë lao àöång laâm cöng ùn lûúng trong ngaânh dïåt may - da giaây cuãa Viïåt Nam coá thïí seä phaãi àöëi mùåt vúái nguy cú tûå àöång hoáa cao... nhûäng xu hûúáng cöng nghïå naây coá thïí seä phaá huãy ngaânh dïåt may - da giaây úã Viïåt Nam,... trong ngaânh àiïån - àiïån tûã, möåt tyã lïå lúán ngûúâi lao àöång laâm cöng ùn lûúng (khoaãng 3/4) coá nguy cú cao do tûå àöång hoáa trong nhûäng thêåp kyã túái 3. Àêy laâ nhûäng ngaânh xuêët khêíu chñnh cuãa Viïåt Nam, chiïëm gêìn 40% töíng söë viïåc laâm trong lônh vûåc saãn xuêët. Nhû vêåy, cú höåi viïåc laâm cho caác nhoám àöëi tûúång dïî bõ töín thûúng, yïëu thïë (lao àöång ngheâo, lao àöång laâ ngûúâi dên töåc thiïíu söë, lao àöång laâ ngûúâi khuyïët têåt, lao àöång dïî bõ thay thïë búãi robot, hoùåc quaá trònh robot hoáa trong lao àöång saãn xuêët,...) vaâ thûåc hiïån 3 ngk ok/ - i l o-h ano i / do cum ent s/p ubl i ca t i o n/ wcms_ pdf Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 33

34 chuyïín dõch cú cêëu lao àöång cho àoaân viïn an toaân, hiïåu quaã; thûåc hiïån àaâo taåo laåi söë àoaân viïn, cöng nhên lao àöång nhû thïë naâo vêîn laâ baâi toaán thûúâng trûåc, àöìng thúâi laâ nan àïì trong hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân, àùåc biïåt laâ Cöng àoaân cú súã trong böëi caãnh taác àöång cuãa caách maång 4.0. Thûá hai, viïåc phaát triïín àoaân viïn vaâ thaânh lêåp cöng àoaân cú súã Viïåc phaát triïín àoaân viïn, thaânh lêåp Cöng àoaân cú súã cuãa Cöng àoaân Viïåt Nam seä trúã nïn khoá khùn hún do sûå biïën àöång cuãa thõ trûúâng lao àöång, tñnh bêëp bïnh cuãa viïåc laâm, sûå àa daång, phûác taåp cuãa caác loaåi hònh viïåc laâm, sûå dõch chuyïín cuãa lao àöång di cû. Vúái sûå phaát triïín cuãa cöng nghïå do cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû taåo ra cuâng vúái chñnh saách phaát triïín kinh tïë tû nhên, khi coi kinh tïë tû nhên laâ möåt àöång lûåc quan troång thò ngûúâi lao àöång úã khu vûåc kinh tïë ngoaâi nhaâ nûúác seä tiïëp tuåc phaát triïín maånh, chiïëm tyã troång chuã yïëu. Caác hònh thûác sûã duång lao àöång cuäng ngaây caâng phaát triïín àa daång, linh hoaåt theo nhu cêìu cuãa thõ trûúâng, trong àoá, àaáng chuá yá laâ caác hònh thûác múái cuãa quan hïå viïåc laâm, nhû lao àöång cho thuï laåi, lao àöång baán thúâi gian, lao àöång gia cöng taåi nhaâ... Nhûäng hònh thûác múái cuãa quan hïå viïåc laâm seä coá taác àöång túái suy nghô, haânh vi ûáng xûã cuãa cöng nhên lao àöång khi quyïët àõnh lûåa choån töí chûác àaåi diïån cho mònh. Sau 4 nùm thûåc hiïån Nghõ quyïët Àaåi höåi XI Cöng àoaân Viïåt Nam vïì Chûúng trònh phaát triïín àoaân viïn giai àoaån , àïën nay caã hïå thöëng Cöng àoaân àaä àaåt 78% chó tiïu kïë hoaåch nhiïåm kyâ 4, mùåc duâ nùm 2016 vúái Chûúng trònh chiïën lûúåc laâ Nùm phaát triïín àoaân viïn do Töíng Liïn àoaân phaát àöång; con söë naây cho thêëy thûåc tiïîn khoá khùn trong viïåc phaát triïín àoaân viïn vaâ Cöng àoaân cú súã. Àûáng trûúác thûåc tiïîn biïën àöång cuãa Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû diïîn biïën theo chiïìu hûúáng ngaây caâng phûác taåp, àoâi hoãi Töíng Liïn àoaân Lao àöång phaãi coá nhûäng chûúng trònh, kïë hoaåch haânh àöång thiïët thûåc ûáng phoá kõp thúâi diïîn biïën taác àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû nhùçm baão vïå quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa cöng nhên, lao àöång vaâ àoaân viïn, qua àoá thûåc hiïån phaát triïín Cöng àoaân trong tònh hònh múái. Thûá ba, nguöìn lûåc taâi chñnh àaãm baão cho hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân vaâ Cöng àoaân cú súã coá nguy cú giaãm suát do nguöìn thu taâi chñnh tûâ àoaân phñ cöng àoaân giaãm. Trong xu thïë phaát triïín caách maång 4.0, trong khoaãng thúâi gian túái viïåc robot hoáa thay thïë ngûúâi lao àöång trong nhaâ maáy seä laâ têët yïëu vaâ phöí biïën, ngûúâi cöng nhên seä bõ robot cûúáp mêët viïåc laâm vaâ seä coá haâng triïåu cöng nhên, àoaân viïn cöng àoaân mêët viïåc, àiïìu naây àaä laâm cho tònh traång thêët nghiïåp ngaây möåt gia tùng vúái quy mö lúán vaâ trïn diïån röång; cuâng vúái sûå biïën àöíi cú cêëu lao àöång theo hûúáng tùng söë lûúång lao àöång trònh àöå cao, tùng tñnh àöåc lêåp cuãa ngûúâi lao àöång seä laâm cho söë àoaân viïn cöng àoaân coá nguy cú giaãm ài vaâ nguöìn lûåc taâi chñnh baão àaãm cho hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân Viïåt Nam vò thïë cuäng coá nguy cú bõ giaãm suát do nguöìn thu taâi chñnh giaãm tûâ viïåc giaãm àoaân phñ hoùåc khöng thu àûúåc vò àoaân viïn thêët nghiïåp. Àiïìu naây, seä gêy khoá khùn cho Cöng àoaân Viïåt Nam trong viïåc taåo ra nhûäng quyïìn lúåi khaác biïåt vaâ lúán hún giûäa àoaân viïn cöng àoaân vaâ ngûúâi lao àöång khöng phaãi laâ àoaân viïn cöng àoaân, dêîn àïën bêët lúåi trong viïåc caånh tranh, thu huát ngûúâi lao àöång vaâ töí chûác cuãa ngûúâi lao àöång múái thaânh lêåp gia nhêåp Cöng àoaân Viïåt Nam, nhû vêåy möåt voâng luêín quêín seä xuêët hiïån, àe doåa àïën sûå töìn taåi vaâ phaát triïín cuãa Cöng àoaân. Thûá tû, möi trûúâng hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân coá nhiïìu biïën àöíi mang tñnh phûác taåp Quan hïå lao àöång trong böëi caãnh nhûäng thaânh tûåu cuãa cuöåc caánh maång 4.0 àûúåc thûåc hiïån trong nïìn kinh tïë, xaä höåi seä coá nhûäng diïîn biïën phûác taåp, khoá lûúâng hún. Nhiïìu tònh huöëng trong quan hïå lao àöång giûäa ngûúâi lao àöång vúái giúái chuã, trong quan hïå lao àöång giûäa ngûúâi lao àöång vúái töí chûác cöng àoaân seä xaãy ra vúái nhûäng diïîn biïën khoá lûúâng. Chùèng haån, trûúác nguy cú vaâ tyã lïå thêët nghiïåp ngaây caâng gia tùng thò xu hûúáng giaãm suát àoaân viïn cöng àoaân cuäng coá khaã nùng xaãy ra; hoùåc trûúác xu hûúáng robot hoáa thay thïë ngûúâi lao àöång trong doanh nghiïåp seä taåo sûác eáp buöåc ngûúâi lao àöång coá thïí bõ boác löåt tûâ giúái chuã nhiïìu hún, nhûäng xung àöåt trong quan hïå lao àöång giûäa ngûúâi lao àöång vúái giúái chuã coá nguy cú gia tùng vaâ diïîn biïën phûác taåp; hoùåc sûå biïën àöíi cú cêëu lao àöång - ngûúâi lao àöång coá mûác àöå haâm lûúång kyä thuêåt thêëp, seä tûâng bûúác tûå àiïìu chónh, nêng cao trònh àöå, kyä nùng lao àöång àïí chuyïín dõch theo hûúáng lao àöång trònh àöå cao, saáng taåo; luác àoá ngûúâi lao àöång coá thïí trúã thaânh möåt chuã thïí àöåc lêåp vúái sûå thaânh thaåo nhiïìu kyä nùng, hoå coá khaã nùng tûå baão vïå hoùåc thöng qua caác thiïët chïë phaáp luêåt àïí trûåc tiïëp 4 Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam, (2017), Vùn kiïån Höåi nghõ lêìn thûá chñn Ban chêëp haânh Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam khoáa XI, tr. 109, Nxb Lao àöång. 34 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

35 baão vïå quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa hoå, khi àoá hoå caãm thêëy khöng cêìn thiïët thûåc hiïån quyïìn cöng àoaân cuãa mònh trong lao àöång saãn xuêët vaâ khöng tham gia töí chûác cöng àoaân. Nhûäng tònh huöëng trïn àïìu coá thïí xaãy ra hoùåc àöìng loaåt xaãy ra seä taåo nhûäng khoá khùn vaâ thaách thûác to lúán cho Cöng àoaân Viïåt Nam trong quaá trònh thûåc hiïån chûác nùng, nhiïåm vuå, vai troâ cuãa mònh àiïìu hoâa caác quan hïå lao àöång, thuác àêíy xêy dûång quan hïå lao àöång haâi hoâa, öín àõnh, tiïën böå; khöng nhûäng thïë vêën àïì naây cuäng trûåc tiïëp taác àöång haån chïë àïën sûå phaát triïín cuãa töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam trong quaá trònh hoaåt àöång cuãa mònh. 4. Möåt söë giaãi phaáp àõnh hûúáng hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân Viïåt Nam trûúác laân soáng caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû * Giaãi phaáp trûúác mùæt Thûá nhêët, cêìn nêng cao nhêån thûác cuãa àöåi nguä caán böå cöng àoaân noái chung trong toaân hïå thöëng Cöng àoaân, nhêët laâ àöåi nguä caán böå cöng àoaân chuyïn traách vaâ caán böå cöng àoaân cú súã vïì nöåi dung, xu hûúáng vêån àöång cuäng nhû sûå taác àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû àïën lao àöång vaâ viïåc laâm cuãa ngûúâi cöng nhên, lao àöång; xêy dûång böå phêån,vïì lêu daâi thò cêìn thaânh lêåp möåt töí chûác àöåc lêåp ûáng phoá vúái cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû; böå phêån naây coá nhiïåm vuå nùæm bùæt diïîn biïën thûåc tiïîn vêån àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû, kõp thúâi coá baáo caáo àaánh giaá vïì sûå taác àöång cuäng nhû aãnh hûúãng cuãa noá àïën lao àöång vaâ viïåc laâm, giuáp cho Töíng Liïn àoaân Lao àöång coá nhûäng chûúng trònh troång àiïím ûáng phoá, nhùçm baão vïå quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa ngûúâi lao àöång cuäng nhû têån duång nhûäng cú höåi maâ cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû taåo ra àïí chuyïín dõch hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân ngaây caâng phaát triïín. Thûá hai, tñch cûåc tuyïn truyïìn àïën cöng nhên, lao àöång vaâ caác àoaân viïn cöng àoaân vïì cuöåc caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû, coá nhûäng hònh thûác, biïån phaáp tuyïn truyïìn cuå thïí, hiïåu quaã àïí giuáp cho ngûúâi cöng nhên, lao àöång vaâ caác àoaân viïn cöng àoaân thêëy àûúåc sûå taác àöång, àùåc biïåt laâ nhûäng thaách thûác maâ ngûúâi cöng nhên, lao àöång phaãi àöëi diïån trûúác nhûäng hiïåu ûáng cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû, tûâ àoá giuáp ngûúâi lao àöång thûåc sûå chuã àöång, hònh thaânh vaâ trau döìi nhûäng kyä nùng lao àöång múái thñch ûáng vúái nhûäng biïën àöíi vaâ taác àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû taåo ra. * Giaãi phaáp lêu daâi, coá tñnh chêët chiïën lûúåc Thûá nhêët, Cöng àoaân cêìn baám saát thûåc tiïîn vêån àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû trïn thïë giúái cuäng nhû laâ úã Viïåt Nam vaâ tònh hònh lao àöång, viïåc laâm, tûâ àoá súám coá kïë hoaåch, chûúng trònh phaát triïín caác kyä nùng nghïì nghiïåp múái cho ngûúâi cöng nhên, lao àöång cuäng nhû caác àoaân viïn; trong àoá àùåc biïåt chuá troång àaâo taåo nêng cao trònh àöå tay nghïì vaâ kyä nùng saáng taåo trong lao àöång cho àoaân viïn vaâ ngûúâi lao àöång. Thûá hai, trong tiïën trònh Höåi nhêåp quöëc tïë vaâ thûåc tiïîn vêån àöång cuãa Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû theo cêëp söë muä, diïîn biïën vúái nhiïìu thay àöíi khoá lûúâng, àoâi hoãi Cöng àoaân Viïåt Nam cêìn àöíi múái maånh meä, thûåc chêët caã vïì töí chûác vaâ hoaåt àöång cho phuâ húåp vúái thûåc tiïîn vêån àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû. Trong àoá, coá nhûäng giaãi phaáp àöíi múái maånh meä, quyïët liïåt tû duy vïì cöng àoaân vaâ töí chûác böå maáy phuâ húåp vúái xu hûúáng phaát triïín cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû vaâ thöng lïå quöëc tïë. Àùåc biïåt, trong àöíi múái hoaåt àöång tû duy cuãa Cöng àoaân vaâ töí chûác, böå maáy cêìn chuá troång nùng lûåc dûå baáo tònh hònh taác àöång cuãa böëi caãnh thïë giúái noái chung, thûåc tiïîn taác àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghiïåp lêìn thûá tû noái riïng àïën àúâi söëng cöng nhên, lao àöång, àïën viïåc laâm, cú cêëu lao àöång vaâ sûå chuyïín dõch cú cêëu lao àöång... àïí tûâ àoá, coá àõnh hûúáng chiïën lûúåc hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân suöët chùång àûúâng vaâ trong tûâng giai àoaån, nhùçm thûåc hiïån töët cöng taác baão vïå quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa àoaân viïn, tûâng bûúác phaát triïín Cöng àoaân trong thúâi kyâ múái. Thûá ba, Cöng àoaân tiïëp tuåc chuã àöång phöëi húåp vaâ tùng cûúâng liïn kïët, húåp taác vúái caác cú quan, töí chûác trong vaâ ngoaâi nûúác, liïn kïët húåp taác caác bïn vúái doanh nghiïåp, nhùçm hònh thaânh sûå liïn kïët chuöîi höî trúå chuã àöång ûáng phoá vúái sûå taác àöång tiïu cûåc cuãa caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû àöëi vúái lao àöång vaâ viïåc laâm. Cöng àoaân chuã àöång trong phöëi húåp vúái Chñnh phuã, caác Böå, Ngaânh khêín trûúng cuå thïí hoáa caác nhiïåm vuå, cuäng nhû ban haânh caác cú chïë, chñnh saách giaãi quyïët nhûäng vêën àïì cêëp baách vïì an sinh xaä höåi, giaãi quyïët viïåc laâm, taåo viïåc laâm múái, chuyïín dõch cú cêëu lao àöång cho phuâ húåp vúái xu thïë vêån àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû. Thûåc hiïån húåp taác, liïn kïët vúái caác àöëi taác quöëc tïë, bao göìm caác Cöng àoaân Ngaânh Toaân cêìu, caác töí chûác cuãa ngûúâi lao àöång múái vaâ caác Töí chûác Àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 35

36 kïët Höî trúå Cöng àoaân qua àoá taåo àiïìu kiïån àïí Töíng Liïn àoaân Lao àöång tiïëp tuåc nhên röång nhûäng nöî lûåc cuãa mònh, àaáp ûáng nhu cêìu cuãa ngûúâi lao àöång trong xu thïë vêån àöång cuãa cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû. Cöng àoaân cêìn thûåc hiïån phöëi húåp chùåt cheä vúái caác nhaâ hoaåch àõnh chñnh saách, ngûúâi sûã duång lao àöång vaâ caác cú súã àaâo taåo nhùçm àöíi múái hïå thöëng phaát triïín kyä nùng àïí àaáp ûáng töët hún vúái möi trûúâng laâm viïåc luön thay àöíi vaâ nhûäng saáng kiïën caãi tiïën cöng nghïå múái. Viïåc nêng cao caác kyä nùng cöët loäi nhû giao tiïëp, laâm viïåc nhoám, tû duy saáng taåo vaâ tû duy phên tñch cuäng ngaây caâng àoáng vai troâ cöng cuå then chöët trong caác doanh nghiïåp maâ àoâi hoãi cöng nhên, lao àöång caác àoaân viïn cêìn phaãi khöng ngûâng hoaân thiïån. Thûá tû, tiïëp tuåc nêng cao nùng lûåc àöåi nguä caán böå cöng àoaân, àùåc biïåt laâ àöåi nguä caán böå Cöng àoaân cú súã. Cêìn trang bõ cho caán böå cöng àoaân cú súã nhûäng kiïën thûác cú baãn vïì phaáp luêåt lao àöång, phaáp luêåt cöng àoaân nhû: Böå luêåt Lao àöång, Luêåt Cöng àoaân, Luêåt Baão hiïím xaä höåi... Trang bõ nhûäng kiïën thûác xaä höåi: Caác vêën àïì liïn quan àïën Gia àònh, Bònh àùèng giúái, Dên söë - Kïë hoaåch hoáa gia àònh, phoâng chöëng tïå naån xaä höåi... Trang bõ caác kyä nùng töí chûác hoaåt àöång nhû: Kyä nùng tuyïn truyïìn miïång, kyä nùng àöëi thoaåi, kyä nùng vêån àöång, thuyïët phuåc, kyä nùng thûúng lûúång, kyä nùng töí chûác caác sûå kiïån vùn hoáa trong cöng nhên (caác cuöåc thi, diïîn àaân, töí chûác sên chúi cho cöng nhên, lao àöång; kyä nùng nùæm bùæt têm traång, tû tûúãng cuãa cöng nhên, lao àöång; kyä nùng giaãi quyïët tranh chêëp lao àöång têåp thïí, àònh cöng. Viïåc àêìu tû cung cêëp caác kyä nùng cho caán böå Cöng àoaân cú súã trong doanh nghiïåp laâ yïu cêìu rêët cùn baãn giuáp cho caán böå cöng àoaân hoaåt àöång àûúåc töët hún trong caác loaåi hònh doanh nghiïåp, nhêët laâ doanh nghiïåp coá vöën àêìu tû nûúác ngoaâi. 5. Kïët luêån Trïn cú súã quaán triïåt phûúng phaáp luêån cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin trong quaá trònh nghiïn cûáu, rùçng: möîi thúâi àaåi kinh tïë àûúåc phên biïåt vúái thúâi àaåi kinh tïë khaác khöng phaãi úã chöî saãn xuêët ra caái gò, maâ laâ saãn xuêët bùçng caái gò vaâ nhû thïë naâo? Sûå xuêët hiïån cuãa caác tû liïåu saãn xuêët múái, do cuöåc Caách maång khoa hoåc cöng nghïå lêìn thûá tû taåo ra àang tûâng bûúác taác àöång laâm thay àöíi coá tñnh chêët lõch sûã àöëi vúái thïë giúái, àuáng theo nhû Giaáo sû Klaus Schwab súám caãnh baáo chuáng ta àang cêån kïì möåt cuöåc caách maång cöng nghïå seä laâm thay àöíi vïì cú baãn caách söëng, lao àöång vaâ giao tiïëp giûäa ngûúâi vúái ngûúâi. Trong chiïìu sêu, quy mö vaâ tñnh phûác taåp cuãa noá, sûå biïën àöång seä laâ khöng coá tiïìn lïå trong toaân böå kinh nghiïåm söëng cuãa loaâi ngûúâi 5. Trong sûå taác àöång to lúán àoá cuãa Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû àïën toaân xaä höåi, thò hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam vúái tû caách töí chûác baão vïå quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa ngûúâi lao àöång khöng thïí nùçm ngoaâi quyä àaåo cuãa sûå taác àöång naây. Coá thïí noái, cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû chñnh laâ tiïìn àïì, àiïìu kiïån, vûâa taåo cú höåi àöìng thúâi laåi àùåt ra thaách thûác cho töí chûác Cöng àoaân noái chung, Cöng àoaân Viïåt Nam noái riïng, vaâ nhiïåm vuå cuãa töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam laâ cêìn phaãi nhêån thûác àuáng, nùæm chùæc baãn chêët vêën àïì naây àïí xêy dûång caác thiïët chïë Cöng àoaân, tiïën haânh chuêín bõ nhûäng àiïìu kiïån vêåt chêët cêìn thiïët àïí vûúåt qua nhûäng thaách thûác maâ cuöåc Caách maång cöng nghïå lêìn thûá tû taåo ra nhùçm khöng nhûäng thuác àêíy sûå phaát triïín cuãa Cöng àoaân Viïåt Nam maâ coân thûåc hiïån baão vïå vûäng chùæc quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa cöng nhên lao àöång. Taâi liïåu tham khaão 1. Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam (2017), Vùn kiïån Höåi nghõ lêìn thûá chñn Ban chêëp haânh Töíng liïn àoaân lao àöång Viïåt Nam khoáa XII, Nxb Lao àöång, Haâ Nöåi. 2. Nguyïîn Viïët Thaão, Caách maång cöng nghiïåp lêìn thûá tû, Taåp chñ Lyá luêån chñnh trõ, (5), tr.79-84, thaáng 05/ view_content/content/781176/cuoc-cach-mang- cong-nghiep-lan-thu-4-va-nhung-van-%c4%91e- %C4%91at-ra-%C4%91oi-voi-chinh-sach-khoa-hoccong-nghe-va-%C4%91ao-tao-nguon-nhan-luc-cuaviet-nam 4. dai- hoc- quoc-gia-thanh-pho-ho-chiminh Traodoi/2017/43245/Cach-mang-cong-nghiep-lanthu-tu-Co-hoi-va-thach-thuc.aspx 6. ngk ok/ - i l o-h ano i / do cum ent s/p ubl i ca t i o n/ wcms_ pdf 5 Nguyïîn Viïët Thaão, Caách maång cöng nghiïåp lêìn thûá tû, Taåp chñ Lyá luêån chñnh trõ, (5), tr.82, thaáng 05/ Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

37 VAI TROÂ CÖNG ÀOAÂN VÚÁI HOAÂN THIÏÅN THÏÍ CHÏË KINH TÏË THÕ TRÛÚÂNG ÀÕNH HÛÚÁNG XAÄ HÖÅI CHUÃ NGHÔA ÀAN TÊM - NGUYÏÎN THÕ VÊN ANH* Ngaây nhêån: 28/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Thûåc hiïån Nghõ quyïët Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá XII cuãa Àaãng (1-2016), Höåi nghõ Trung ûúng Àaãng 5 khoáa XII (6-2017) àaä ra Nghõ quyïët vïì Hoaân thiïån thïí chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa. Nghõ quyïët àùåt muåc tiïu àïën nùm 2030 laâ Hoaân thiïån àöìng böå vaâ vêån haânh coá hiïåu quaã thïí chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa úã nûúác ta. Nghõ quyïët àaä àïì ra caác nhiïåm vuå vaâ caác giaãi phaáp chuã yïëu, trong àoá, coá ba giaãi phaáp coá quan hïå trûåc tiïëp àïën vai troâ cöng àoaân laâ: (1) Thöëng nhêët nhêån thûác vïì kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa. (2) Hoaân thiïån thïí chïë gùæn kïët tùng trûúãng kinh tïë vúái baão àaãm phaát triïín bïìn vûäng, tiïën böå xaä höåi vaâ cöng bùçng xaä höåi... (3) Phaát huy quyïìn laâm chuã cuãa nhên dên trong hoaân thiïån thïí chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa. Vúái dung lûúång coá haån, baâi viïët cöë gùæng cung cêëp cho baån àoåc, trûúác hïët laâ nhûäng ngûúâi quan têm vaâ coá traách nhiïåm vúái chuã àïì baâi viïët, nhûäng nöåi dung cú baãn, cêìn thiïët mang tñnh àõnh hûúáng, gúåi múã. Tûâ khoáa: vai troâ cöng àoaân, kinh tïë thõ trûúâng ROLE OF TRA DE UNION IN COMPLETTING THE REGULATION OF SOCIALIST - ORIENTED MARKET ECONOMY Abstract: In implementing the Resolution of the XII National Party Congress (1-2016), the 5 th Central Conference of the Party, term XII (6-2017) issued a Resolution on Completing the regulation of socialist-oriented market economy. The resolution sets the target by 2030: completing synchronously and operating effectively of the socialist-oriented market economy in our country. The resolution sets out the main tasks and solutions, three of which are directly related to trade unions: (1) Unifying the perception of socialist-oriented market economy. (2) completing the regulations linking economic growth with sustainable development, social progress and social equality... (3) bringing into play the people s mastery in completing socialist-oriented market economy With limited capacity, the article tries to provide readers, first of all people who are interested in and responsible for the topic of the article, the basic and necessary content. Key words: role of trade union, market economy. QUAÁN TRIÏåT NHÊÅN THÛÁC VÏÌ KINH TÏË THÕ TRÛÚÂNG ÀÕNH HÛÚÁNG XAÄ HÖÅI CHUÃ NGHÔA CUÃA NÛÚÁC TA Cuâng vúái nhêån thûác vïì sûå têët yïëu con àûúâng ài lïn chuã nghôa xaä höåi nûúác ta, àoâi hoãi moåi caán böå, trong àoá coá caán böå cöng àoaân, noái chung laâ moåi thaânh viïn xaä höåi, cêìn phaãi coá nhêån thûác cêìn thiïët vïì kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa cuãa nûúác ta. Àêy khöng chó laâ vêën àïì duy danh àõnh nghôa, maâ phaãi tûâ thûåc tiïîn cuãa tiïën trònh àêëu tranh vïì tû duy lyá luêån, thùèng thùæn nhòn vaâo sûå thêåt vaâ gian khöí, maây moâ, thûã nghiïåm trong vêån duång thûåc hiïån, thò kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi múái tûâng bûúác àûúåc saáng toã vaâ àûúåc xaác lêåp úã nûúác ta. Khaái niïåm kinh tïë thõ trûúâng, nhêët laâ kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa laâ têm àiïím cuãa rêët nhiïìu cuöåc tranh luêån gay gùæt vïì tû duy kinh tïë; vaâ cuäng khöng ñt trùn trúã, do dûå - caã ngöå nhêån - vïì vêån duång kinh tïë thõ trûúâng vaâo nûúác ta. Coá trûúâng phaái àaä cöng khai noái: Kinh tïë thõ trûúâng vaâ chuã nghôa xaä höåi nhû lûãa vúái nûúác thò laâm sao hoâa nhêåp vúái nhau àûúåc?!. Song, àiïìu rêët àaáng mûâng laâ àïën nay, coá thïí noái, chêëp nhêån kinh tïë thõ trûúâng laâ möåt thaânh tûåu nöíi bêåt vïì àöíi múái tû duy kinh tïë trong thaânh tûåu coá tñnh chêët lõch sûã hún 30 nùm àöíi múái àêët nûúác do Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam khúãi xûúáng vaâ laänh àaåo. Nïn tûâng bûúác tiïëp cêån kinh tïë thõ trûúâng, nhêët laâ kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi, laâ àoâi hoãi vûâa cêëp thiïët, vûâa cú baãn vaâ lêu daâi àöëi vúái caác töí chûác àaãng, cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác noái chung vaâ àöëi vúái caán böå, àaãng viïn, trong àoá coá caán böå cöng àoaân vaâ nhên dên nûúác ta noái riïng. Cêëp thiïët laâ nhùçm goáp * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 37

38 phêìn cuå thïí hoáa vaâ àûa vaâo cuöåc söëng Nghõ quyïët Trung ûúng 5 (6-2017) khoáa XII vïì Hoaân thiïån thïí chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa, cú baãn vaâ lêu daâi vò thïí chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa phaãi àûúåc hoaân thiïån, maâ nïìn taãng kinh tïë - xaä höåi vaâ quan hïå kinh tïë, quan hïå xaä höåi nûúác ta trong thúâi kyâ quaá àöå lïn chuã nghôa xaä höåi biïën àöíi khöng ngûâng. Do àêët nûúác phaãi traãi qua hún 30 nùm chiïën tranh liïn tuåc vaâ àùåt lïn haâng àêìu muåc tiïu Têët caã cho tiïìn tuyïën, têët caã àïí chiïën thùæng! trong àiïìu kiïån nïìn kinh tïë chêåm phaát triïín, saãn xuêët coân mang nùång tñnh chêët tûå cung, tûå cêëp theo kïë hoaåch têåp trung bao cêëp àïí phuåc vuå chiïën tranh vaâ àaáp ûáng möåt phêìn nhu cêìu àúâi söëng thiïët yïëu cuãa nhên dên trong chiïën tranh, nïn thuêåt ngûä kinh tïë thõ trûúâng gêìn nhû khöng coá trong nhêån thûác cêìn coá cuãa caán böå vaâ nhên dên ta. Coá thïí noái, möåt thúâi gian daâi, kinh tïë thõ trûúâng laâ kyâ thõ àöëi vúái caán böå vaâ nhên dên, khöng coá chöî àûáng trong àúâi söëng kinh tïë nûúác ta. Cuâng vúái thûåc tiïîn àoá cuãa àêët nûúác, cùn nguyïn chuã yïëu laâ do quan àiïím lyá luêån phiïën diïån, siïu thûåc àûúåc du nhêåp möåt chiïìu tûâ nûúác ngoaâi vaâ ùn sêu trong tiïìm thûác cuãa caán böå nûúác ta, nhêët laâ trong àöåi nguä caán böå lyá luêån vaâ chó àaåo thûåc hiïån nûúác ta. Hai luêån àiïím àiïín hònh laâ: Möåt laâ: a/ Nhûäng ngûúâi cöång saãn coá thïí toám tùæt lyá luêån cuãa mònh trong möåt cöng thûác duy nhêët laâ xoáa boã chïë àöå tû hûäu (1) b/ Saãn xuêët nhoã àeã ra chuã nghôa tû baãn vaâ giai cêëp tû saãn möåt caách thûúâng xuyïn, tûâng ngaây, tûâng giúâ, möåt caách tûå phaát theo quy mö röång lúán (2) Chñnh do luêån àiïím kinh àiïín sai lêìm tai haåi àoá àûúåc caác nhaâ khoa hoåc nûúác ta thuå àöång tiïëp nhêån vaâ truyïìn baá úã nûúác ta àaä gêy ra hêåu quaã xêëu àöëi vúái sûå phaát triïín nïìn kinh tïë nûúác ta trong möåt thúâi gian daâi. Àaåi höåi lêìn thûá VII (6-1991), Àaãng ta àaä kiïím àiïím sêu sùæc vaâ cöng khai thûâa nhêån: Àaãng àaä phaåm sai lêìm chuã quan duy yá chñ, vi phaåm quy luêåt khaách quan, noáng vöåi trong caãi taåo xaä höåi chuã nghôa, xoáa boã ngay nïìn kinh tïë nhiïìu thaânh phêìn, coá luác àêíy maånh quaá mûác viïåc xêy dûång cöng nghiïåp nùång, duy trò quaá lêu cú chïë quaãn lyá kinh tïë têåp trung quan liïu, bao cêëp, coá nhiïìu chuã trûúng sai trong viïåc caãi caách giaá caã, tiïìn tïå, tiïìn lûúng. Cöng taác tû tûúãng vaâ töí chûác, caán böå phaåm nhiïìu sai lêìm nghiïm troång (3). Nhûäng sai lêìm nghiïm troång vïì tû duy lyá luêån vaâ vïì chó àaåo thûåc tiïîn, Àaãng àaä vaâ àang quyïët têm sûãa chûäa, khùæc phuåc, nïn 30 nùm àöíi múái, àêët nûúác ta àaä àaåt àûúåc nhûäng thaânh tûåu to lúán, coá yá nghôa lõch sûã (4). Àiïín hònh laâ kinh tïë tû nhên trong nûúác vaâ cuãa nûúác ngoaâi úã nûúác ta khöng coân bõ àõnh kiïën, goâ boá, cêëm àoaán; traái laåi àaä vaâ àang àûúåc Àaãng, Nhaâ nûúác taåo moåi àiïìu kiïån phaát triïín, nïn kinh tïë tû doanh trong nûúác vaâ àêìu tû nûúác ngoaâi úã nûúác ta àaä coá sûå phaát triïín àöåt phaá, vûúåt bêåc trúã thaânh möåt àöång lûåc quan troång cuãa nïìn kinh tïë quöëc dên àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa: Doanh nghiïåp tû nhên trong nûúác àêìu nùm 2000 laâ trïn 22 nghòn cú súã, nay (4-2017) àaä hún gêëp 3 söë àún võ cú súã àoá. Söë doanh nghiïåp àêìu tû cuãa nûúác ngoaâi úã nûúác ta, nùm 1998 chñnh thûác àûúåc coi laâ möåt thaânh phêìn kinh tïë cuãa nûúc ta. Àïën nay, khu vûåc kinh tïë naây àaä chiïëm 50% giaá trõ saãn xuêët cöng nghiïåp nûúác ta vaâ sau 30 nùm, töíng söë vöën àêìu tû laâ 160 tyã àö-la Myä, bùçng khoaãng 1,6 lêìn töíng thu nhêåp quöëc dên trong nûúác/ nùm cuãa nûúác ta (baáo Nhên Dên ngaây ). Hai laâ, Coi kinh tïë thõ trûúâng laâ cuãa chuã nghôa tû baãn, àöìng nhêët phaåm truâ kinh tïë thõ trûúâng vúái phaåm truâ chuã nghôa tû baãn. Nhêån thûác naây, xeát theo lögic hònh thûác, chûâng naâo coá tñnh húåp lyá cuãa noá. Búãi saãn xuêët haâng hoáa - tiïìn àïì cuãa kinh tïë thõ trûúâng, tuy àaä xuêët hiïån trûúác sûå ra àúâi cuãa chuã nghôa tû baãn, nhûng coân nhoã leã, phên taán, chûa thûåc sûå laâ nguöìn lûåc, àöång lûåc cuãa chïë àöå àûúng thúâi (chïë àöå phong kiïën) khi maâ saãn xuêët tûå cêëp tûå tuác coân chiïëm ûu thïë aáp àaão. Chó khi saãn xuêët haâng hoáa chiïëm ûu thïë, giaá trõ haâng hoáa che lêëp giaá trõ sûã duång, thò kinh tïë thõ trûúâng múái thûåc sûå àûúåc khùèng àõnh. Àiïìu naây chó xuêët hiïån khi chïë àöå chiïëm hûäu tû nhên vïì tû liïåu saãn xuêít chuã yïëu ra àúâi vaâ chi phöëi nïìn saãn xuêët xaä höåi - tûác chuã nghôa tû baãn. Chñnh do tñnh liïn thöng cuãa saãn xuêët haâng hoáa maâ àónh cao laâ saãn xuêët haâng hoáa tû baãn chuã nghôa, (1) Maác-Ùngghen tuyïín têåp, Nhaâ xuêët baãn Sûå Thêåt, Haâ Nöåi 1971, têåp I trang 43 - Giaáo trònh Kinh tïë chñnh trõ hoåc Maác-Lïnin, Phûúng thûác saãn xuêët xaä höåi chuã nghôa. Chûúng trònh trung cêëp. Vuå Huêën hoåc, Ban Tuyïn huêën Trung ûúng, in lêìn thûá ba - Nhaâ xuêët baãn Saách giaáo khoa Maác - Lïnin, 1978, trang 45. (2) Lïnin, Bïånh êëu trô taã khuynh trong phong traâo cöång saãn. Saách giaáo khoa Chñnh trõ kinh tïë hoåc - Viïån Nghiïn cûáu kinh tïë thuöåc Viïån haân lêm khoa hoåc Liïn-xö, xuêët baãn lêìn thûá ba - Nhaâ xuêët baãn Sûå Thêåt Haâ Nöåi 1959, trang 95. (3) Cûúng lônh xêy dûång àêët nûúác trong thúâi kyâ quaá àöå lïn chuã nghôa xaä höåi. Nhaâ xuêët baãn Sûå Thêåt Haâ Nöåi 1991, trang 4. (4) Vùn kiïån Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá XII , Nhaâ xuêët baãn Chñnh trõ quöëc gia - Sûå Thêåt, Haâ Nöåi 2016, trang Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

39 nïn múái coá sûå nhêìm lêîn vaâ àöìng nhêët kinh tïë thõ trûúâng vúái kinh tïë tû baãn chuã nghôa nhû trïn. Maâ khöng thêëy àûúåc kinh tïë thõ trûúâng laâ thaânh tûåu kinh tïë kyâ diïåu chung cuãa nhên loaåi, àónh cao cuãa saãn xuêët haâng hoáa, tûúng ûáng vúái quaá trònh phaát triïín cuãa phûúng thûác saãn xuêët xaä höåi, noái lïn trònh àöå phaát triïín rêët cao cuãa nïìn kinh tïë thïë giúái, chûá khöng phaãi cuãa riïng möåt giai cêëp, möåt quöëc gia dên töåc naâo. Tû duy chuã yïëu múái vïì kinh tïë noái trïn àûúåc xaác lêåp laâ möåt thaânh tûåu nöíi bêåt cuãa 30 nùm àöíi múái maâ troång têm laâ àöíi múái tû duy kinh tïë nhû Àaãng ta àaä xaác àõnh khi khúãi xûúáng cöng cuöåc àöíi múái àêët nûúác, noái lïn trònh àöå phaát triïín vûúåt bêåc vïì tû duy kinh tïë tûúng thñch vúái thúâi àaåi vaâ höåi nhêåp cuãa Àaãng ta. VAI TROÂ CÖNG ÀOAÂN VÚÁI HOAÂN THIÏåN THÏÍ CHÏË KINH TÏË THÕ TRÛÚÂNG ÀÕNH HÛÚÁNG XAÄ HÖÅI CHUÃ NGHÔA Möåt laâ, Laâm thöng suöët vaâ quaán triïåt cho caán bö, àoaân viïn vaâ cöng nhên, lao àöång vïì tñnh têët yïëu cuãa kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi cuãa nûúác ta. Cuâng vúái nöåi dung cú baãn àaä thïí hiïån úã phêìn trïn (Quaán triïåt nhêån thûác...), Cöng àoaân àöìng thúâi coá traách nhiïåm laâm cho caán böå, àoaân viïn, cöng nhên, lao àöång trong caác thaânh phêìn kinh tïë nhêån roä àûúåc mùåt tñch cûåc cuäng nhû mùåt tiïu cûåc cuãa kinh tïë thõ trûúâng noái chung vaâ kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa cuãa nûúác ta, àïí hoå chuã àöång hoâa nhêåp vaâo kinh tïë thõ trûúâng, khöng bõ mùæc vaâo caåm bêîy tiïu cûåc cuãa kinh tïë thõ trûúâng; hún thïë nûäa àïí àûáng vûäng vaâ ài lïn trong kinh tïë thõ trûúâng vaâ khöng bõ vùng ra khoãi quyä àaåo cuãa quy luêåt kinh tïë thõ trûúâng. Chûúng trònh, nöåi dung àaâo taåo, böìi dûúäng caán böå cöng àoaân cuãa hïå thöëng trûúâng, lúáp caán böå cöng àoaân cêìn baám saát, cêåp nhêåp hoáa kinh tïë thõ trûúâng xaä höåi chuã nghôa vaâ vai troâ cöng àoaân vúái kinh tïë àoá, nhùçm nêng cao nhêån thûác vaâ kyä nùng nghiïåp vuå cuãa caán böå cöng àoaân àïí phaát huy taác duång cuãa töí chûác cöng àoaân àöëi vúái viïåc hoaân thiïån vaâ thûåc hiïån coá hiïåu quaã thïí chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa cuãa nûúác ta. Hai laâ, Nöåi dung cú baãn cuãa gùæn kïët phaát triïín kinh tïë bïìn vûäng vúái tiïën böå xaä höåi vaâ cöng bùçng xaä höåi phaãi àûúåc thïí hiïån vaâ quaán triïåt trong chuã trûúng, kïë hoaåch phaát triïín kinh tïë, chñnh saách kinh tïë - xaä höåi vaâ töí chûác thûåc hiïån cuãa Àaãng vaâ Nhaâ nûúác. Tuây theo cûúng võ, traách nhiïåm, quyïìn haån cuãa tûâng cêëp böå cöng àoaân maâ xaác àõnh viïåc laâm cuå thïí. Àöëi vúái cêëp Trung ûúng, tham gia theo quyïìn haån luêåt àõnh, nïn hûúáng troång têm vaâo chïë taâi caác kïë hoaåch phaát triïín kinh tïë àêët nûúác baão àaãm àöåc lêåp, tûå chuã vïì kinh tïë trong höåi nhêåp quöëc tïë, phaát triïín kinh tïë vúái möi trûúâng, möi sinh, chiïën lûúåc vaâ chñnh saách phên phöëi vaâ phên phöëi laåi thu nhêåp quöëc dên, khuyïën khñch laâm giaâu chñnh àaáng, húåp phaáp ài àöi vúái xoáa àoái, giaãm ngheâo bïìn vûäng, phaát triïín kinh tïë ài àöi vúái nêng cao àúâi söëng vùn hoáa àöìng àïìu giûäa caác vuâng miïìn, caác têìng lúáp nhên dên, caác dên töåc. Vúái traách nhiïåm vaâ quyïìn haån àaåi diïån vaâ baão vïå quyïìn, lúåi ñch chñnh àaáng, húåp phaáp cuãa àoaân viïn, cöng nhên, lao àöång vaâ thûåc hiïån chuã yïëu vaâ thûúâng xuyïn laâ úã àún võ cú súã (doanh nghiïåp, cöng ty, cú quan, viïån khoa hoåc, trûúâng hoåc, bïånh viïån...), nïn cöng àoaân phaãi àùåc biïåt quan têm viïåc xêy dûång vaâ thûåc hiïån möëi quan hïå ngûúâi lao àöång, cöng àoaân vúái ngûúâi sûã duång lao àöång trong tûâng doanh nghiïåp, àún võ öín àõnh, haâi hoâa vaâ tiïën böå. Caái chi phöëi cuãa möëi quan hïå lao àöång àoá laâ quan hïå giûäa ngûúâi lao àöång vúái ngûúâi sûã duång lao àöång trong quaá trònh saãn xuêët; caái ruöåt cuãa quan hïå àoá laâ viïåc laâm vaâ tiïìn cöng, thûåc chêët laâ tiïìn cöng, búãi tiïìn cöng thïí hiïån bùçng giaá trõ cuãa viïåc laâm. Nhiïìu vùn kiïån cuãa Àaãng vaâ Nhaâ nûúác, àùåc biïåt trong böå luêåt Lao àöång vaâ luêåt Cöng àoaân àaä quy àõnh khaá cuå thïí. Nhûng quan hïå lao àöång trong kinh tïë thõ trûúâng laâ quan hïå àöång, nïn Cöng àoaân cêìn baám saát thûåc tiïîn àúâi söëng ngûúâi lao àöång àïí tham gia àiïìu chónh, sûãa àöíi, böí sung khi cêìn thiïët. Nhû vêën àïì àang nöíi cöåm vïì quan hïå lao àöång laâ rêët nhiïìu doanh nghiïåp àêìu tû cuãa nûúác ngoaâi úã nûúác ta vin vaâo thu heåp saãn xuêët cho àöìng loaåt nûä cöng nhên thöi viïåc úã tuöíi 35!; trong khi böå luêåt Lao àöång chïë àõnh tuöíi nghó hûu cuãa nûä laâ 55! Phaãi chùng, luêåt Lao àöång cêìn böí sung: Nûä cöng nhên, lao àöång chó bõ buöåc thöi viïåc trûúác tuöíi 55 (nam trûúác tuöíi 60) khi doanh nghiïåp bõ phaá saãn khöng thïí khùæc phuåc, khöi phuåc vaâ phaãi àûúåc cú quan nhaâ nûúác coá thêím quyïìn chêëp nhêån. Ba laâ, Cöng àoaân phaát huy quyïìn laâm chuã cuãa àoaân viïn, cöng nhên, lao àöång goáp phêìn hoaân thiïån cú chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa. Àöëi vúái nûúác ta, nhiïåm vuå hoaân thiïån cú chïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa khöng thïí noáng vöåi, nïn Trung ûúng àûa ra thúâi haån trûúác mùæt àïën nùm 2020 laâ xêy dûång àûúåc bûúác àêìu cú chïë àoá, àïën nùm 2030 laâ hoaân thiïån noá. Nhûng khöng vò thïë maâ àuãng àónh àûúåc. Búãi kinh tïë thõ trûúâng laâ vêån àöång theo quy luêåt khaách quan, khöng chúâ àúåi ai, cuäng khöng kiïng nïí, deâ chûâng ai, kïí tûâ vô mö laâ nïìn kinh tïë quöëc gia, vi mö laâ hoaåt àöång kinh (Xem tiïëp trang 43) Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 39

40 HAÂNH CHÑNH HOÁA VAÂ BIÏÍU HIÏÅN CUÃA HAÂNH CHÑNH HOÁA TRONG TÖÍ CHÛÁC VAÂ HOAÅT ÀÖÅNG CÖNG ÀOAÂN (Saãn phêím àïì taâi cêëp Töíng Liïn àoaân Giaãi phaáp khùæc phuåc tònh traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân. Maä söë XH.TLÀ ) Ngaây nhêån: 28/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 VUÄ THÕ LOAN* Toám tùæt: Haânh chñnh hoáa trong hoaåt àöång cuãa caác töí chûác chñnh trõ, xaä höåi laâ möåt cùn bïånh xuêët hiïån khi nhaâ nûúác thûåc hiïån quyïìn àöåc tön trûåc tiïëp àiïìu haânh moåi hoaåt àöång xaä höåi thöng qua hïå thöëng haânh chñnh bao truâm lïn moåi caá nhên vaâ töí chûác xaä höåi. Cuâng vúái tiïën trònh caãi caách haânh chñnh nhaâ nûúác, viïåc khùæc phuåc tònh traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa caác töí chûác chñnh trõ - xaä höåi noái chung, töí chûác Cöng àoaân noái riïng nhùçm tùng hiïåu quaã hoaåt àöång cuãa töí chûác laâ möåt yïu cêìu cêëp baách. Tuy nhiïn, àïí khùæc phuåc àûúåc tònh traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân phaãi nhêån diïån àûúåc nhûäng biïíu hiïån cuãa haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân àoá. Tûâ khoáa: Haânh chñnh hoáa, biïíu hiïån haânh chñnh hoáa, töí chûác, hoaåt àöång cöng àoaân. ADMINISTRATIVELIZING AND THE EXPRESSION OF ADMINISTRATIVELIZING IN THE ORGANIZATION AND OPERATION OF THE TRADE UNION Abstract: Administrativelizing in political social organization is a disease that occurs when the State exercises the exclusive right in governance of all activities in society, through an administrative system covering every individual and organization in the society.in addition to the State administrative reform, it is necessary to overcome Administrativelizing in political social organizations in general and trade unions in particular, in order to improve their efficiency. However, to overcome the administrative situation in trade union activities, it is needed to identify manifestations of Administrativelizing in its operation. Keywords: Administrativelizing, manifestations of Administrativelizing, organization, operation of the trade union. Mùåc duâ chûa àûúåc chñnh thûác ghi nhêån trong caác vùn kiïån àaåi höåi Àaãng hay caác vùn baãn phaáp luêåt nhûng tònh traång haânh chñnh hoáa, nhêët laâ haânh chñnh hoáa trong hoaåt àöång höåi, àaä àûúåc caác àöìng chñ laänh àaåo Àaãng, Nhaâ nûúác nhùæc àïën nhiïìu trong caác sûå kiïån quan troång cuãa Àaãng, nhaâ nûúác. Töíng bñ thû Nguyïîn Phuá Troång, trong baâi phaát biïíu khai maåc höåi nghõ TW 7 khoáa XI àaä nïu rùçng: Viïåc àöíi múái töí chûác, nöåi dung, phûúng thûác hoaåt àöång cuãa Mùåt trêån Töí quöëc vaâ caác àoaân thïí chñnh trõ - xaä höåi chûa maånh, tònh traång haânh chñnh hoáa chêåm àûúåc khùæc phuåc... Vaâ trïn caác baáo, taåp chñ àaä coá nhiïìu baâi nghiïn cûáu vïì chuã àïì trïn dûúái caác goác nhòn khaác nhau nhùçm tòm ra nguyïn nhên, àaánh giaá thûåc traång vaâ àûa ra giaãi phaáp khùæc phuåc, àêíy luâi cùn bïånh naây. Tuy nhiïn, cho àïën nay, chûa ai àûa ra khaái niïåm roä raâng, cuå thïí vïì haânh chñnh hoáa. Àiïìu naây àaä dêîn àïën nhûäng caách hiïíu khaác nhau vaâ àöi khi coá sûå nhêìm lêîn vúái caãi caách haânh chñnh. Theo caách àõnh nghôa thöng thûúâng, chuáng ta coá thïí hiïíu thïë naâo laâ haânh chñnh hoáa thöng qua nghôa caác tûâ cêëu taåo nïn noá, àoá laâ haânh chñnh vaâ hoáa. Thûá nhêët, nghôa cuãa tûâ haânh chñnh : Theo nghôa heåp, khi noái túái haânh chñnh laâ noái àïën nïìn haânh chñnh cöng, haânh chñnh Nhaâ nûúác, tûác laâ hoaåt àöång quaãn lyá cöng viïåc haâng ngaây cuãa nhaâ nûúác do caác cú quan coá tû caách phaáp nhên cöng quyïìn tiïën haânh. Àïí thûåc hiïån àûúåc hoaåt àöång cuãa mònh, Nhaâ nûúác seä àùåt ra nhûäng quy àõnh (phaáp luêåt) àïí yïu cêìu caác chuã thïí thûåc hiïån, do àoá hoaåt àöång naây seä mang tñnh mïånh lïånh, phuåc tuâng vaâ àöi khi cûáng nhùæc, chuã quan, khöng linh hoaåt, gêy phiïìn haâ, rùæc röëi cho ngûúâi thûåc hiïån. Chñnh vò leä àoá maâ Nhaâ nûúác àaä àïì ra caác chûúng trònh caãi caách haânh chñnh nhùçm laâm cho hoaåt àöång haânh chñnh nhaâ nûúác hiïåu quaã hún, nhanh hún, goån hún, phuåc vuå nhên dên töët hún. Theo nghôa röång, haânh chñnh (administration) coá nghôa laâ hoaåt * Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam 40 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

41 àöång quaãn lyá, laänh àaåo (cuãa cú quan Nhaâ nûúác, doanh nghiïåp, töí chûác...). Haânh chñnh laâ nhûäng biïån phaáp töí chûác vaâ àiïìu haânh cuãa caác töí chûác, nhoám, caác àoaân thïí húåp taác trong hoaåt àöång cuãa mònh àïí àaåt àûúåc muåc tiïu chung. Thûá hai, nghôa cuãa tûâ hoáa : Trong cuöåc söëng, tûâ hoáa àûúåc sûã duång khaá phöí biïën, hoáa trong caác tûâ mön hoáa hoåc, ngaânh hoáa... vúái nghôa laâ möåt danh tûâ. Nhûng hoáa cuäng laâ àöång tûâ, coá nghôa laâ thay àöíi (caái gò àoá) thaânh caái khaác. Vñ duå nhû: meâo giaâ hoáa caáo, hoáa àiïn, tûúãng dïî maâ laåi hoáa khoá, hoáa giaãi mêu thuêîn,... Hoáa cuäng coá nghôa laâ yïëu töë göëc Haán gheáp sau caác danh tûâ àïí cêëu taåo àöång tûâ vaâ coá nghôa laâ trúã thaânh hoùåc laâm cho trúã thaânh, trúã nïn hoùåc laâm cho trúã nïn coá möåt tñnh chêët naâo àoá, nhû: cöng nghiïåp hoaá, hiïån àaåi hoaá, vöi hoaá, laäo hoáa, giaâ hoáa 1, v.v. Vúái caách hiïíu trïn, haânh chñnh hoáa tûác laâ laâm cho (chuã thïí naâo àoá) trúã thaânh haânh chñnh. Suy röång ra, haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân laâ laâm cho töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa cöng àoaân thaânh haânh chñnh. Hay noái caách khaác, tònh traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân laâ cuåm tûâ phaãn aánh hiïån tûúång hoaåt àöång cuãa cöng àoaân bõ aãnh hûúãng, taác àöång, àiïìu chónh, can thiïåp búãi quyïìn lûåc haânh chñnh, mïånh lïånh haânh chñnh; hoaåt àöång cöng àoaân àûúåc vêån haânh vaâ thûåc hiïån theo quy tùæc àùåc thuâ cuãa hoaåt àöång haânh chñnh, nhû: tñnh thûá bêåc chùåt cheä, tñnh mïånh lïånh, phuåc tuâng, quan hïå khöng àöìng àùèng, àïì cao thuã tuåc (haânh chñnh) vaâ vùn baãn. Haânh chñnh hoáa hoaåt àöång cuãa töí chûác cöng àoaân coá thïí xuêët hiïån trong phûúng thûác hoaåt àöång (cöng taác chó àaåo, àiïìu haânh cuãa cöng àoaân cêëp trïn vúái cöng cêëp dûúái); trong chûác nùng, nhiïåm vuå hoaåt àöång cuãa caác cêëp cöng àoaân; trong nöåi dung hoaåt àöång vaâ caã trong cöng taác xêy dûång töí chûác cöng àoaân. Haânh chñnh hoáa hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân coá thïí àûúåc thïí hiïån trïn nhiïìu daång, tûâ nhûäng nhiïåm vuå, quy tùæc, quy àõnh... khöng húåp lyá bùçng vùn baãn do duy yá chñ, khöng thûåc tiïîn, khöng lùæng nghe cú súã... àïën nhûäng phûúng phaáp phöí biïën, truyïìn àaåt nöåi dung cuãa vùn baãn hay yá kiïën, thaái àöå laänh àaåo, chó àaåo... khöng chñnh xaác, khöng thuyïët phuåc, nùång vïì aáp àùåt, mïånh lïånh cuãa nhûäng caá nhên coá thêím quyïìn... Hêåu quaã trûúác mùæt cuãa haânh chñnh hoáa laâ gêy cho ngûúâi ta sûå chaán chûúâng - khöng chó àöëi vúái ngûúâi àiïìu haânh maâ lúán hún laâ coân àöëi vúái töí chûác, vúái hïå thöëng quy tùæc maâ hoå àang vêån haânh, thêåm chñ phuã àõnh caã nhûäng quy tùæc coá tñnh haânh chñnh cêìn thiïët. Theo Hiïën phaáp 2013, taåi àiïìu 10 àaä quy àõnh Cöng àoaân Viïåt Nam laâ töí chûác chñnh trõ - xaä höåi cuãa giai cêëp cöng nhên vaâ cuãa ngûúâi lao àöång àûúåc thaânh lêåp trïn cú súã tûå nguyïån,.... Theo Àiïìu lïå Cöng àoaân Viïåt Nam khoáa XI, têët caã ngûúâi lao àöång Viïåt Nam laâm viïåc trong cú quan, töí chûác, doanh nghiïåp; ngûúâi Viïåt Nam lao àöång tûå do húåp phaáp khöng phên biïåt nghïì nghiïåp, giúái tñnh, tñn ngûúäng, taán thaânh Àiïìu lïå Cöng àoaân Viïåt Nam, tûå nguyïån sinh hoaåt trong möåt töí chûác cú súã cuãa cöng àoaân, àoáng àoaân phñ theo quy àõnh thò àûúåc gia nhêåp Cöng àoaân. Nhû vêåy, baãn chêët cuãa cöng àoaân chñnh laâ tñnh tûå nguyïån. Do mang tñnh tûå nguyïån nïn hêìu hïët caác hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân àïìu khöng mang tñnh mïånh lïånh, haânh chñnh. Vñ duå, trong àaåi diïån, baão vïå quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp, chñnh àaáng cuãa àoaân viïn vaâ ngûúâi lao àöång, caác hoaåt àöång nhû hoaåt àöång thûúng lûúång têåp thïí; tû vêën, höî trúå, hûúáng dêîn cho CNLÀ vïì húåp àöìng lao àöång; giaãi àaáp thùæc mùæc liïn quan àïën quyïìn, lúåi ñch cuãa ngûúâi lao àöång trong quan hïå lao àöång nhû tiïìn lûúng, thûúãng, chïë àöå baão hiïím xaä höåi, caác quyïìn, nghôa vuå liïn quan khaác,... vöën dô àïìu khöng phaãi laâ hoaåt àöång haânh chñnh. Trong viïåc tuyïn truyïìn, giaáo duåc, vêån àöång ngûúâi lao àöång thûåc hiïån àûúâng löëi, chuã trûúng cuãa Àaãng, chñnh saách, phaáp luêåt cuãa Nhaâ nûúác vaâ nhiïåm vuå cuãa töí chûác Cöng àoaân; hay trong hoaåt àöång vêån àöång ngûúâi lao àöång tham gia caác hoaåt àöång xaä höåi, hûúáng dêîn caác hònh thûác, biïån phaáp chùm lo àúâi söëng, caãi thiïån àiïìu kiïån laâm viïåc, xoáa àoái giaãm ngheâo, xêy dûång nïëp söëng vùn hoáa, àêëu tranh ngùn chùån tiïu cûåc, tham nhuäng vaâ caác tïå naån xaä höåi cuäng àïìu khöng mang tñnh mïånh lïånh, haânh chñnh. Qua khaão saát vaâ toåa àaâm vïì thûåc traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân phuåc vuå àïì taâi Giaãi phaáp khùæc phuåc tònh traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân cho thêëy, biïíu hiïån roä nhêët cuãa tònh traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân chñnh laâ àïì cao tû tûúãng laänh àaåo, chó àaåo, phuåc tuâng giûäa cêëp trïn vaâ cêëp dûúái, chuá troång phûúng phaáp mïånh lïånh haânh chñnh, ñt chuá yá àïën vêån àöång, giaáo duåc, thuyïët phuåc, hûúáng dêîn, tû vêën, nïu gûúng... Àiïìu àoá àaä dêîn àïën hoaåt àöång cöng àoaân úã möåt söë núi, möåt söë cêëp dïî sa vaâo quan liïu, xa rúâi quêìn chuáng, 1 Tûâ àiïín Tiïëng Viïåt tra tûâ trûåc tuyïën Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 41

42 khöng nùæm bùæt àûúåc têm tû, nguyïån voång, tònh caãm cuãa quêìn chuáng, khöng thûåc hiïån triïåt àïí chûác nùng cuãa mònh. Vaâ do àoá, chûa àaåt àûúåc muåc tiïu àïì ra cuãa töí chûác Cöng àoaân laâ àoaân kïët thuác àêíy baão vïå quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp, chñnh àaáng cuãa àoaân viïn vaâ ngûúâi lao àöång. Tuy nhiïn, khöng phaãi vò nhûäng phên tñch úã trïn maâ cöng àoaân khöng cêìn àïën caác thuã tuåc mang tñnh haânh chñnh. Búãi vò, Cöng àoaân Viïåt Nam, trûúác hïët laâ möåt töí chûác chñnh trõ - xaä höåi thuöåc hïå thöëng chñnh trõ Viïåt Nam vaâ àùåt dûúái sûå laänh àaåo cuãa Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam. Vò laâ möåt töí chûác nïn Cöng àoaân Viïåt Nam cuäng coá böå maáy chùåt cheä vúái 04 cêëp cú baãn tûâ Trung ûúng àïën cú súã. Cöng àoaân Viïåt Nam cuäng coá con dêëu riïng, taâi khoaãn riïng, coá truå súã riïng vaâ coá tû caách phaáp nhên vaâ cuäng cêìn coá nhûäng hoaåt àöång haânh chñnh nhû caác hoaåt àöång àiïìu haânh mang tñnh nöåi böå xuyïn suöët cuãa caã hïå thöëng cöng àoaân: cöng taác töí chûác, caán böå; cöng taác quaãn lyá caác nguöìn lûåc taâi chñnh, cú súã vêåt chêët; caác cöng viïåc haânh chñnh sûå vuå nhû thöëng kï, lûu trûä, cöng vùn, giêëy túâ, höì sú... àaãm baão nïì nïëp, trêåt tûå hoaåt àöång chung cuãa caã hïå thöëng cöng àoaân vaâ àaãm baão thûåc hiïån muåc tiïu àaä àïì ra cuãa töí chûác. Cöng àoaân Viïåt Nam àûúåc töí chûác theo 4 cêëp chùåt cheä tûâ trung ûúng túái cú súã. Vúái mö hònh nguyïn tùæc hoaåt àöång nhû vêåy, seä gùåp phaãi nhûäng ruãi ro nhû: Quyïët àõnh seä àûúåc triïín khai chêåm, do phaãi chuyïín qua nhiïìu cêëp trung gian; Tû tûúãng cêëp dûúái chúâ cêëp trïn chó àaåo; Cêëp dûúái keám chuã àöång, saáng taåo, tröng chúâ vaâo cêëp trïn,... Viïåc töí chûác thaânh böën cêëp cöng àoaân nhû hiïån nay vúái nhiïìu cêëp trung gian àûúåc àaánh giaá laâ cuä, quan hïå giûäa caác cêëp mang nùång tñnh haânh chñnh, cêëp trïn - cêëp dûúái vaâ chó àaåo àiïìu haânh laâ chûa phuâ húåp vúái chuã trûúng àöíi múái nöåi dung, phûúng thûác hoaåt àöång cuãa töí chûác cöng àoaân hiïån nay laâ hûúáng maånh hoaåt àöång vïì cú súã, lêëy cú súã laâm àõa baân hoaåt àöång chuã yïëu 2. Mùåt khaác, töí chûác böå maáy cöìng kïình, nhiïìu khêu trung gian, vûâa laâm chêåm quaá trònh thûåc hiïån quyïët àõnh, vûâa laâm gia tùng caác thuã tuåc baáo caáo vaâ chi phñ vêån haânh 3. Töí chûác böå maáy cöng àoaân cöng kïình coân coá nguyïn nhên tûâ töí chûác hïå thöëng chñnh trõ úã nûúác ta. Töí chûác hïå thöëng chñnh trõ úã nûúác ta göìm 4 cêëp, àûúåc töí chûác chùåt cheä tûâ trung ûúng túái àõa phûúng, kïët thaânh möåt hïå thöëng vûäng chùæc vêån haânh theo cú chïë Àaãng laänh àaåo, Nhaâ nûúác quaãn lyá vaâ Nhên dên laâm chuã, maâ caác töí chûác àoaân thïí laâ cú súã cuãa quêìn chuáng nhên dên. Mö hònh chñnh trõ nhû vêåy àaä àûúåc thiïët kïë tûâ thúâi bao cêëp, goáp phêìn khöng nhoã trong viïåc àaãm baão sûå laänh àaåo thöëng nhêët cuãa Àaãng, huy àöång sûác maånh nhên dên thûåc hiïån thùæng lúåi nhiïìu muåc tiïu, kïë hoaåch nhaâ nûúác. Tuy nhiïn, mö hònh naây cuäng khöng thïí traánh khoãi nhûäng khuyïët têåt cöë hûäu - bõ haânh chñnh hoáa - àoá laâ tònh traång cöìng kïình vïì böå maáy, hoaåt àöång theo nguyïn tùæc thûá bêåc, mïånh lïånh vaâ phuåc tuâng, thiïn vïì thuã tuåc, giêëy túâ, hoaåt àöång khöng traánh khoãi tñnh hònh thûác vaâ keám hiïåu quaã. Khöng khoá àïí nhêån thêëy rùçng, úã möîi cêëp, möîi ngaânh, möîi àõa phûúng, nhûäng quan àiïím, nöåi dung laänh àaåo, chó àaåo cuãa cêëp uãy àaãng, seä àûúåc thïí chïë qua kïnh nhaâ nûúác vaâ caác àoaân thïí coá liïn quan, tûâ àoá, caác chuã thïí coá traách nhiïåm töí chûác thûåc hiïån, thûåc hiïån kiïím tra, giaám saát, baáo caáo, àaánh giaá thûåc hiïån vúái cêëp uãy àaãng, cú quan nhaâ nûúác. Àêy laâ biïíu hiïån roä raâng cuãa mö hònh hïå thöëng chñnh trõ àûúåc thiïët kïë theo töí chûác böå maáy haânh chñnh nhaâ nûúác vaâ theo àún võ haânh chñnh laänh thöí. Thûåc tïë cho thêëy rùçng, trong möåt thúâi gian khaá daâi, úã nhiïìu núi, Cöng àoaân cêëp trïn tûúng taác vúái cêëp dûúái thöng qua chó àaåo, àiïìu haânh bùçng nhûäng mïånh lïånh haânh chñnh, sûã duång chûa nhiïìu cú chïë phöëi húåp, giuáp àúä, höî trúå. Vò thïë, hoaåt àöång trúã nïn cûáng nhùæc vaâ thûåc sûå keám hiïåu quaã. Àiïìu naây laâ traái ngûúåc vúái tñnh chêët hoaåt àöång cuãa töí chûác àoaân thïí. Phûúng thûác hoaåt àöång cuãa caác töí chûác chñnh trõ - xaä höåi, trong àoá coá cöng àoaân, rêët phong phuá, khöng phaãi chó sûã duång nhûäng cöng cuå haânh chñnh nhaâ nûúác, cuäng nhû khöng nïn laåm duång phûúng phaáp haânh chñnh. ÚÃ goác àöå lyá luêån, trong bêët kyâ hïå thöëng chñnh trõ naâo cuäng coá ba phûúng thûác cú baãn àïí thûåc thi quyïìn lûåc chñnh trõ, àoá laâ: Phûúng thûác mïånh lïånh: Ài keâm vúái phûúng thûác naây laâ böå maáy cûúäng chïë trêën aáp cuãa nhaâ nûúác. Phûúng thûác hïå thöëng thïí chïë: hïå thöëng chñnh trõ vêån haânh nhû möåt chónh thïí bao göìm caác cú quan, böå phêån chûác nùng. Tûâng böå phêån cuãa hïå thöëng khöng hoaåt àöång ngoaâi chûác nùng cuãa mònh bêët chêëp nhûäng mong muöën chuã quan. Phûúng thûác tû vêën: Caác hoaåt àöång laâm thay 2 Nghõ quyïët söë 20-NQ/TW ngaây 28/01/2008 cuãa Ban chêëp haânh trung ûúng khoáa X vïì tiïëp tuåc xêy dûång giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam thúâi kyâ àêíy maånh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa àêët nûúác. 3 Tñnh àïën thaáng 11 nùm 2016 caã nûúác coá 706 Liïn àoaân lao àöång quêån, huyïån, thõ xaä, thaânh phöë trûåc thuöåc tónh; 44 Cöng àoaân khu cöng nghiïåp; 369 Cöng àoaân ngaânh àõa phûúng; Cöng àoaân cú súã, nghiïåp àoaân vúái 9,2 triïåu àoaân viïn. 42 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

43 àöíi nhêån thûác cuãa caác àöëi tûúång àïí thay àöíi haânh vi cuãa hoå. Vêån duång vaâo hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân, phûúng thûác hoaåt àöång seä laâ vêån duång kïët húåp hai phûúng thûác thïí chïë vaâ tû vêën. Àêy chñnh laâ phûúng thûác hoaåt àöång phuâ húåp nhêët vúái vai troâ cuãa Cöng àoaân. Chñnh phûúng thûác naây seä goáp phêìn hiïåu quaã àêíy luâi bïånh haânh chñnh hoáa trong hoaåt àöång cuãa töí chûác cöng àoaân. Hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân coân öm àöìm nhiïìu viïåc. Ngoaâi nhiïåm vuå baão vïå quyïìn lúåi ñch húåp phaáp cuãa ngûúâi lao àöång, töí chûác Cöng àoaân coân kiïm nhiïåm nhiïìu cöng viïåc khaác nûäa nhû tuyïn truyïìn vïì phoâng chöëng ma tuáy, sûác khoãe sinh saãn vaâ an toaân giao thöng, do àoá, nhiïìu khi xa rúâi nhiïåm vuå chñnh cuãa töí chûác Cöng àoaân laâ baão vïå quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp cuãa ngûúâi lao àöång. Qua nhûäng phên tñch úã trïn, coá thïí thêëy, haânh chñnh trong töí chûác vaâ hoaåt àöång cöng àoaân laâ cêìn thiïët vaâ khöng thïí thiïëu àïí duy trò möåt töí chûác cöng àoaân nùng àöång, hiïåu quaã vaâ chuyïn nghiïåp. Búãi vò, haânh chñnh baãn thên noá khöng phaãi laâ xêëu maâ noá mang tñnh khoa hoåc. Vaâ chó khi haânh chñnh bõ laåm duång quaá mûác seä laâm cho töí chûác trúã nïn quan liïu, cöìng kïình vaâ cêìn phaãi khùæc phuåc, caãi caách àïí cho böå maáy hoaåt àöång àöång nhanh, goån, nheå hún, hiïåu quaã hún. Tuy nhiïn, hoaåt àöång cöng àoaân mang tñnh tûå nguyïån, nïëu moåi hoaåt àöång àïìu bõ aáp àùåt phûúng phaáp mïånh lïånh, phuåc tuâng cuãa haânh chñnh thò seä laâm cho caác hoaåt àöång àoá khöng hiïåu quaã, ài ngûúåc vúái muåc tiïu cuãa töí chûác. Khi möåt hoaåt àöång khöng phaãi haânh chñnh maâ bõ biïën thaânh haânh chñnh tûác laâ noá àaä bõ haânh chñnh hoáa vaâ cêìn coá caác biïån phaáp khùæc phuåc, traã noá vïì àuáng vúái baãn chêët cuãa noá. Taâi liïåu tham khaão 1. Hiïën phaáp nûúác Cöång hoâa xaä höåi Chuã nghôa Viïåt Nam Luêåt Cöng àoaân Àiïìu lïå Cöng àoaân Viïåt Nam khoáa XI 4. Nghõ quyïët söë 20-NQ/TW ngaây 28/01/2008 cuãa Ban chêëp haânh trung ûúng khoáa X vïì tiïëp tuåc xêy dûång giai cêëp cöng nhên Viïåt Nam thúâi kyâ àêíy maånh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa àêët nûúác. 5. Baáo caáo phaát triïín àoaân viïn, thaânh lêåp cöng àoaân cú súã cuãa Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam Baáo caáo kïët quaã khaão saát àïì taâi Giaãi phaáp khùæc phuåc tònh traång haânh chñnh hoáa trong töí chûác vaâ hoaåt àöång Cöng àoaân 2016, Viïån Cöng nhên vaâ Cöng àoaân. VAI TROÂ CÖNG ÀOAÂN VÚÁI... (Tiïëp theo trang 39) doanh úã àún võ cú súã. Nïn nïëu Àaãng, Nhaâ nûúác vaâ Cöng àoaân chêåm chên, thò yïëu töë tûå phaát cuãa kinh tïë thõ trûúâng seä taác oai taác quaái, chêët vaâ yïëu töë xaä höåi chuã nghôa seä múâ nhaåt vaâ bõ àêíy luâi, do tiïìn àïì phaáp lyá vaâ chñnh saách, chïë àöå khöng baão àaãm àûúåc cho sûå àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa phaát huy taác duång. Àêy laâ àiïìu cûåc kyâ khoá àöëi vúái nûúác ta khi bûúác àêìu xêy dûång nïìn kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa. Àaä laâ quy luêåt thò khöng thïí laâm traái caái têët yïëu, chó coá thïí vêån duång noá saát vúái thûåc tiïîn àêët nûúác vaâ haån chïë àïën mûác töëi àa taác àöång xêëu mùåt tiïu cûåc cuãa kinh tïë thõ trûúâng. Quyïët àõnh naây thuöåc vïì Àaãng vaâ Nhaâ nûúác laâ chuã yïëu. Cöng àoaân vaâ cöng nhên, lao àöång, nhû trïn àaä noái, töët nhêët laâ phaát hiïån, kiïën nghõ, tham gia. Cöng àoaân coá traách nhiïåm vaâ coá thïí laâm àûúåc laâ giaáo duåc, vêån àöång, töí chûác cho àoaân viïn, cöng nhên, lao àöång úã àún võ cú súã, ài àöi vúái vêån àöång, thuyïët phuåc (caã àêëu tranh khi cêìn thiïët) ngûúâi sûã duång lao àöång thûåc hiïån àuáng cú chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa. Cêìn têån duång vaâ thûåc hiïån töët caác cú chïë dên chuã úã àún võ cú súã àaä coá, nhû Húåp àöìng lao àöång, Thoãa ûúác lao àöång têåp thïí, Höåi nghõ ngûúâi lao àöång, Àaåi höåi cöng nhên, viïn chûác, Àöëi thoaåi ngûúâi lao àöång - ngûúâi quaãn lyá, quyïìn àònh cöng àuáng luêåt khi cêìn thiïët, töí chûác àaåi diïån trûúác toâa aán; vaâ kiïën nghõ böí sung, sûãa àöíi cêìn thiïët. Trong àoá, chuã yïëu vaâ thûúâng xuyïn laâ ngûúâi lao àöång àuã nùng lûåc vaâ traách nhiïåm hoaân thaânh nghôa vuå lao àöång, àûáng vûäng àûúåc trong cú chïë thõ trûúâng, coá baãn lônh chñnh trõ vûäng vaâng cuãa ngûúâi laâm chuã àêët nûúác, àoaân kïët vaâ dûåa vaâo töí chûác cöng àoaân, vûâa laâ chuã thïí vûâa laâ àöëi troång quyïët àõnh thûåc hiïån coá hiïåu quaã cú chïë kinh tïë thõ trûúâng àõnh hûúáng xaä höåi chuã nghôa úã àún võ cú súã. Taâi liïåu tham khaão 1. Maác-Ùngghen tuyïín têåp, Nhaâ xuêët baãn Sûå Thêåt, Haâ Nöåi 1971, têåp I trang Vùn kiïån Àaãng: Cûúng lônh xêy dûång àêët nûúác thúâi kyâ quaá àöå lïn chuã nghôa xaä höåi, caác Àaåi höåi VII, XI, XII, Nghõ quyïët Höåi nghõ Trung ûúng 5 khoáa XII Saách Giaáo khoa Chñnh trõ kinh tïë hoåc Liïn-xö 1959, Giaáo trònh Kinh tïë chñnh trõ hoåc Maác - Lïnin, Vuå Huêën hoåc, Ban Tuyïn huêën Trung ûúng, xuêët baãn Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 43

44 VÊÅN DUÅNG LYÁ THUYÏËT VAI TROÂ ÀÖËI VÚÁI VIÏÅC TÒM HIÏÍU HOAÅT ÀÖÅNG CUÃA CAÁN BÖÅ CÖNG ÀOAÂN CÚ SÚÃ (Söë liïåu cuãa baâi viïët dûåa trïn kïët quaã nghiïn cûáu trûúâng húåp taåi möåt doanh nghiïåp ngoaâi Nhaâ nûúác trïn àõa baân Haâ Nöåi) Ngaây nhêån: 08/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 TRÛÚNG NGOÅC THÙÆNG* Baâi viïët dûåa trïn kïët quaã khaão saát xaä höåi hoåc sú böå taåi Cöng ty TNHH may Kyung Viïåt, khu Cöng nghiïåp Phöë Nöëi, Hûng Yïn. Nhûäng thöng tin àûúåc taác giaã thu thêåp thöng qua möåt söë phoãng vêën sêu vaâ trûng cêìu yá kiïën taåi àõa baân naây. Trïn cú súã vêån duång lyá thuyïët Vai troâ àïí chó ra nhûäng yïëu töë taác àöång àïën hoaåt àöång Cöng àoaân taåi doanh nghiïåp. Cuå thïí àoá laâ hoaåt àöång hûúáng dêîn ngûúâi lao àöång kyá giao kïët húåp àöìng lao àöång. Kïët quaã nghiïn cûáu cho thêëy coá nhiïìu yïëu töë taác àöång àïën hoaåt àöång hûúáng dêîn kyá kïët húåp àöìng lao àöång nhû: Àûúåc chuã doanh nghiïåp taåo àïìu kiïån thuêån lúåi; Möëi quan hïå töët giûäa chuyïn mön vaâ Cöng àoaân; Caán böå Cöng àoaân hiïíu roä chñnh saách phaáp luêåt; Viïåc quan têm àïën phaát triïín àoaân viïn trong doanh nghiïåp; Vïì viïåc àaâo taåo lyá luêån cuãa caán böå Cöng àoaân; Vïì chûác vuå chuyïn mön trong doanh nghiïåp cuãa Caán böå Cöng àoaân; Dûåa vaâo caác qui àõnh cuãa phaáp luêåt àïí hoaåt àöång; Tûå chuã vïì kinh phñ hoaåt àöång. Trong àoá Caán böå Cöng àoaân hiïíu roä chñnh saách phaáp luêåt laâ yïëu töë taác àöång nhiïìu nhêët. Tûâ khoáa: Lyá thuyïët, vai troâ Cöng àoaân, caán böå cöng àoaân cú súã APPLYING THE THEORY OF ROLE TO LEARNING THE ACTIVITIES OF TRADE UNION OFFICIALS AT GRASSROOTS LEVEL (The information take by case stydy in Kyung Viet sewing factory Limited Liability Company) This writing based on the sociology survey results in Kyung Viet sewing factory Limited Liability Company, Pho Noi Industrial zone, Hung Yen Province. These information was collected through interview and referendum. The writing showed that the factors affect the activity of trade union by using the role theory. Specially is helping the employee with their contracts. According to the results, there are many factors affecting the labor contracts : the generous employer, the good relationship between employer and trade union, trade union staff s knowledge of Law, the training of trade union staff, the function of trade union staff, the labor and employment Law, funding independence. The knowledge of trade union staff is the most effective factors. Keywords: Theory, Role of trade union, grassroots trade union officials Àùåt vêën àïì Viïåt Nam àaä höåi nhêåp ngaây caâng sêu röång vaâo kinh tïë quöëc tïë. Quaá trònh höåi nhêåp àaä vaâ àang diïîn ra vúái töëc àöå nhanh, sûå caånh tranh trong nûúác vaâ quöëc tïë ngaây caâng gay gùæt, trong khi àoá nùng suêët lao àöång trong caác doanh nghiïåp ngoaâi Nhaâ nûúác coân thêëp, dêîn àïën khaã nùng caånh tranh coân haån chïë, trònh àöå chuyïn mön cuãa phêìn lúán ngûúâi lao àöång coân thêëp, yá thûác töí chûác kyã luêåt chûa cao, taác phong cöng ngiïåp chûa àõnh hònh roä dêîn àïën nguy cú doanh nghiïåp phaá saãn, ngûúâi lao àöång mêët viïåc laâm ngaây caâng gia tùng, àiïìu naây aãnh hûúãng trûåc tiïëp àïën ngûúâi lao àöång, àïën sûå biïën àöång lao àöång. Chñnh toaân cêìu hoaá vaâ höåi nhêåp cuäng àûa àïën cho ngûúâi lao àöång nhûäng gaánh nùång. Àêìu tiïn laâ tó lïå mêët viïåc laâm coá thïí gia tùng úã möåt söë ngaânh; CNLÀ phaãi àûúng àêìu vúái sûå caånh tranh gay gùæt trïn thõ trûúâng lao àöång khu vûåc vaâ quöëc tïë; ngûúâi lao àöång phaãi chõu aáp lûåc lúán vïì cûúâng àöå lao àöång... Àûáng trûúác thûåc tïë àoá, haâng loaåt caác cêu hoãi àûúåc àùåt ra: Thûåc traång quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång nhû thïë naâo, ai laâ ngûúâi baão vïå quyïìn lúåi cho ngûúâi lao àöång? Quyïìn lúåi cuãa ngûúâi lao àöång àûúåc baão vïå nhû thïë naâo? Nhaâ nûúác, Cöng àoaân- àaåi diïån cho ngûúâi lao àöång coá vai troâ nhû thïë naâo àöëi vúái viïåc baão vïå quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång? Coá möëi liïn hïå naâo giûäa Nhaâ nûúác, thöng qua cú chïë, chñnh saách, doanh * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân 44 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

45 nghiïåp vaâ Cöng àoaân, àaåi diïån cho ngûúâi lao àöång àöëi vúái viïåc àaãm baão quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång khöng?... Àïí traã lúâi àûúåc nhûäng cêu hoãi trïn, vêën àïì quyïìn lúåi cuãa ngûúâi lao àöång phaãi àûúåc nhòn nhêån möåt caách töíng thïí trong möëi quan hïå giûäa doanh nhiïåp, caác thiïët chïë vaâ Cöng àoaân. Trong baâi viïët naây, taác giaã mong muöën chia seã viïåc vêån duång lyá thuyïët vai troâ àïí tòm hiïíu vïì vai troâ cuãa Cöng àoaân cú súã àöëi vúái viïåc baão vïå quyïìn, lúåi ñch chñnh àaáng cuãa ngûúâi lao àöång goáp phêìn tòm hiïíu thûåc traång hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân noái chung vaâ hoaåt àöång baão vïå quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång noái riïng trong caác doanh nghiïåp, àöìng thúâi coá cú súã chó ra nhûäng yïëu töë aãnh hûúãng àïën hoaåt àöång baão vïå quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång cuãa Cöng àoaân trong giai àoaån hiïån nay nhùçm nêng cao hiïåu quaã hoaåt àöång baão vïå quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång cuãa Cöng àoaân cú súã. Cöng àoaân cú súã coá võ trñ, vai troâ hïët sûác quan troång trong doanh nghiïåp vaâ vúái ngûúâi lao àöång. Möåt töí chûác cöng àoaân cú súã hoaåt àöång hiïåu quaã coá thïí giuáp haâi hoâa lúåi ñch cuãa ngûúâi sûã duång lao àöång vaâ ngûúâi lao àöång, qua àoá goáp phêìn nêng cao hiïåu quaã saãn xuêët kinh doanh cuãa doanh nghiïåp. Vêån duång lyá thuyïët vïì võ thïë - vai troâ àïí tòm hiïíu vai troâ cuãa Cöng àoaân cú súã Cêìn phaãi nhêën maånh, trong baâi viïët naây, chuáng töi khöng coá yá àõnh trònh baây toaân böå nöåi dung lyá thuyïët võ thïë vai troâ maâ chó mong muöën chia seã caách thûác vêån duång lyá thuyïët àïí tòm hiïíu vai troâ cuãa caán böå cöng àoaân cú súã trong viïåc baão vïå quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp, chñnh àaáng cuãa ngûúâi lao àöång noái chung vaâ cuå thïí laâ viïåc giuáp àúä ngûúâi lao àöång trong viïåc kyá kïët húåp àöìng lao àöång. Baâi viïët naây cuäng khöng àïì cêåp trûåc tiïëp àïën vai troâ cuãa töí chûác Cöng àoaân maâ thöng qua kïët quaã nghiïn cûáu trûúâng húåp doanh nghiïåp ngoaâi Nhaâ nûúác trïn àõa baân Haâ Nöåi àïí phên tñch vai troâ cuãa caác caán böå cöng àoaân cú súã. Chñnh vò vêåy, lyá thuyïët vai troâ úã àêy àûúåc aáp duång nghôa laâ vai troâ xaä höåi cuãa caá nhên chûá khöng phaãi vai troâ cuãa töí chûác xaä höåi. Tuy nhiïn, viïåc phên tñch vai troâ cuãa caán böå Cöng àoaân cú súã phaãi àûúåc khaái quaát cho vai troâ cuãa töí chûác cöng àoaân cú súã. Khaái niïåm vai troâ xaä höåi duâng àïí chó vai diïîn hoùåc traách nhiïåm maâ caá nhên àaãm àûúng thûåc hiïån trong möåt thúâi gian nhêët àõnh do moåi ngûúâi tñn nhiïåm, giao phoá vaâ mong àúåi... Vñ nhû chuã tõch trong böå maáy chñnh quyïìn, Caán böå Cöng àoaân trong töí chûác Cöng àoaân. Nhûäng vai troâ naây do caá nhên hoåc hoãi, reân luyïån, trong quaá trònh xaä höåi hoaá caá nhên taåo nïn. Têët nhiïn trong möåt töí chûác xaä höåi bao göìm nhiïìu vai troâ do xaä höåi phên cöng ; coá ngûúâi tuyâ nùng lûåc; àiïìu kiïån chuã quan vaâ khaách quan coá thïí coá vai troâ laâ ngûúâi thûâa haânh, thûåc hiïån. Trong möåt cú quan, möåt hïå thöëng quaãn lyá, möåt töí chûác xaä höåi, sûå sùæp xïëp caác vai troâ àûúåc thûåc hiïån vaâ diïîn ra möåt caách coá töí chûác, theo nhûäng khuön mêîu nhêët àõnh. Thöng thûúâng nhûäng ngûúâi coá vai troâ duâ thêëp, duâ cao, theo quy luêåt cuãa sûå phaát triïín,àïìu phaãi thûúâng xuyïn hoåc hoãi; reân luyïån trong caác haânh àöång thûåc tïë àïí noi gûúng caác àöìng nghiïåp cao tuöíi, giaâu kinh nghiïåm, àïí nêng lïn caác vai troâ quan troång hún, hûäu ñch hún trong phaåm vi nghïì nghiïåp, chuyïn mön cuãa mònh. Trong quaá trònh nghiïn cûáu vïì vai troâ cuãa cöng àoaân cú súã, chuáng ta phaãi nghiïn cûáu, mö taã, caác àùåc àiïím cuãa vai troâ vaâ caác caách thûác aãnh hûúãng cuãa chuáng àöëi vúái haânh vi cuãa möîi caá nhên; Ngûúâi ta thûúâng chuá yá túái caác vai troâ àõnh chïë tûác laâ loaåi vai troâ maâ möîi caá nhên khi sùæm vai phaãi hoaåt àöång theo khuön mêîu, caách thûác nhêët àõnh maâ àõnh chïë àaä chïë taâi, àaä quy àõnh sùén (theo luêåt phaáp quy àõnh, theo àiïìu lïå cuãa töí chûác, theo yïu cêìu mong àúåi cuãa têåp thïí xaä höåi úã ngûúâi sùæm vai troâ àoá ) Ngaây nay trong xaä höåi, têët caã lônh vûåc hoaåt àöång tûâ chuyïn mön khoa hoåc, nghiïåp vuå...àïìu àaä àûúåc chuêín hoaá dêìn dêìn. Do àoá muöën tham gia vaâo bêët cûá cöng viïåc gò möîi caá nhên àïìu phaãi chuêín bõ, hoåc hoãi, àaâo taåo, böìi dûúäng, tuyïín choån vaâ khi àaä chñnh thûác hoaåt àöång phaãi tuên thuã caác nöåi quy, quy chïë nhùçm àaáp ûáng àoâi hoãi cuãa xaä höåi,nhùçm àaåt hiïåu quaã cao theo àuáng chuêín mûåc cuãa caác vai troâ maâ xaä höåi mong àúåi; Caán böå cöng àoaân cú súã phaãi thûåc hiïån àuáng, àêìy àuã chûác nùng, nhiïåm vuå àûúåc quy àõnh àöëi vúái cöng àoaân cú súã. Thöng thûúâng caác caá nhên khi àaãm traách möåt vai troâ naâo àoá luön luön phaãi tuên thuã, thûåc hiïån, àuáng vai troâ maâ xaä höåi mong àúåi vúái chûác danh cuãa noá phaãi thûúâng xuyïn tûå hoaân thiïån nïëu khöng muöën trúã thaânh laåc hêåu hoùåc bõ loaåi boã. Xaä höåi luön thöng qua dû luêån, àaánh giaá, nhêån xeát vïì caác vai troâ cuãa möîi caá nhên. Möîi caá nhên cuäng thûúâng xuyïn nhêån biïët vïì vai troâ cuãa mònh, nhêët laâ vïì caác vai troâ chñnh yïëu maâ theo thúâi gian noá luön biïën àöíi. Nhûäng tònh huöëng khaác nhau luön luön xaãy ra khi ta sùæm möåt vai troâ nhêët àõnh, thêåm chñ coá trûúâng húåp xaãy ra xung àöåt giûäa caác vai troâ, sûå hoåc hoãi, ruát kinh nghiïåm tûâ caác khuön mêîu cuãa caác vai troâ maâ ngûúâi àaãm nhiïåm phaãi hoåc hoãi liïn tuåc, hoåc hoãi suöët àúâi vaâ trung thûåc. Àoá laâ bñ quyïët àïí àaåt túái thaânh cöng, àaáp ûáng sûå mong àúåi cuãa xaä höåi. Khaái niïåm vai troâ àûúåc vêån duång nhùçm àõnh hûúáng cho nghiïn cûáu, thao taác hoáa khaái niïåm àïí qua àoá Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 45

46 thu thêåp nhuäng luêån cûá thûåc tiïîn nhùçm àaåt muåc tiïu àaä àïì ra. Möîi caá nhên trong xaä höåi àïìu coá võ trñ nhêët àõnh vaâ hoaân thaânh nhûäng chûác nùng cuå thïí khi coá nhûäng quyïìn vaâ nghôa vuå phuâ húåp, tûác laâ coá võ thïë xaä höåi nhêët àõnh. Theo Smelzer, võ thïë laâ võ trñ cuãa con ngûúâi trong xaä höåi maâ gùæn liïìn vúái nghôa vuå vaâ quyïìn haån nhêët àõnh. Chñnh vò vêåy, nghiïn cûáu vai troâ cuãa Cöng àoaân luön àûúåc àùåt trong tñnh nhiïìu mùåt cuãa noá: vûâa nghiïn cûáu quyïìn lûåc cuãa caán böå Cöng àoaân vûâa nghiïn cûáu traách nhiïåm cuãa hoå àöëi vúái doanh nghiïåp vaâ ngûúâi lao àöång. Möåt yá nghôa khöng keám phêìn quan troång àöëi vúái àùåc àiïím nhên caách laâ vai troâ xaä höåi. Theo Smelser, vai troâ laâ haânh vi maâ àûúåc mong àúåi úã con ngûúâi chiïëm võ thïë nhêët àõnh. Ian Robertsons cho rùçng, vai troâ xaä höåi laâ viïåc àaãm nhiïåm hay thïí hiïån àêìy àuã caác haânh vi, nghôa vuå, hïå thöëng chuêín mûåc trïn cú súã võ thïë. Khi khùèng àõnh möåt caách àùåc biïåt möëi liïn hïå khöng taách rúâi cuãa vai troâ vúái nhûäng giaá trõ. T. Parsons àaä xem xeát vai troâ xaä höåi vúái tû caách haânh vi àûúåc àiïìu chónh möåt caách chuêín mûåc. Nhûäng haânh vi naây dûåa trïn nhûäng giaá trõ àûúåc thûâa nhêån chung vaâ cêëu thaânh nïn yïëu töë cú cêëu cêìn thiïët cuãa hïå thöëng xaä höåi. Öng cho rùçng nhûäng vai troâ xaä höåi laâ phûúng tiïån thïí hiïån nhûäng giaá trõ xaä höåi trong nhûäng haânh àöång xaä höåi cuå thïí cuãa caá nhên. Möîi caá nhên àïìu cöë gùæng choån lûåa vai troâ xaä höåi maâ àaáp ûáng àûúåc nhûäng àõnh hûúáng giaá trõ, nhûäng quyïìn lúåi vaâ mö tñp cuãa noá. Nghiïn cûáu vai troâ cuãa caán böå Cöng àoaân cú súã cêìn phaãi àûúåc chó roä trïn nhûäng chó söë ào àaåc nhû mong àúåi cuãa ngûúâi lao àöång àöëi vúái traách nhiïåm cuãa caán böå cöng àoaân trong viïåc baão vïå quyïìn lúåi cuãa hoå. Chñnh vò vêåy, khi thiïët kïë nghiïn cuáu, ngûúâi nghiïn cûáu phaãi chuá yá àïën viïåc xaác àõnh àêìy àuã nhûäng viïåc laâm/hoaåt àöång cuå thïí cuãa caán böå Cöng àoaân. Trong nghiïn cûáu naây, vai troâ cuãa caán böå Cöng àoaân trong viïåc baão vïå quyïìn lúåi cuãa ngûúâi lao àöång àûúåc thïí hiïån thöng qua möåt loaåt caác hoaåt àöång nhû: thu thêåp vaâ phaãn aánh yá kiïën cuãa ngûúâi lao àöång àïí àïì xuêët vúái chuã doanh nghiïåp; tû vêën, giaáo duåc vaâ phöí biïën cho ngûúâi lao àöång kiïën thûác phaáp luêåt lao àöång vaâ nhûng quy chïë cuãa doanh nghiïåp; theo doäi, kiïím tra vaâ giaám saát traách nhiïåm cuãa chuã doanh nghiïåp trong viïåc àaãm baão quyïìn lúåi cuãa ngûúâi lao àöång. Vai troâ xaä höåi laâ haânh vi mong àúåi cuãa con ngûúâi, maâ gùæn liïìn vúái võ thïë xaä höåi vaâ mang tñnh àiïín hònh àöëi vúái ngûúâi coá võ thïë phuâ húåp trong xaä höåi àoá. Àiïìu naây àûúåc thïí hiïån trong töíng hoaâ nhûäng mong àúåi ( mong àúåi vai troâ ), àûúåc àûa ra búãi xaä höåi hay nhoám xaä höåi trûúác caá nhên coá möåt võ trñ xaä höåi nhêët àõnh. Lyá thuyïët võ thïë - vai troâ cho pheáp nghiïn cûáu möåt caách thñch húåp haânh vi cuãa caá nhên trong hïå thöëng quan troång cuãa nhûäng mûác àöå caá nhên - nhoám xaä höåi - xaä höåi. Sûå nghiïn cûáu caá nhên xuyïn qua lùng kñnh võ thïë vaâ vai troâ xaä höåi cho pheáp múã ra cú chïë cuå thïí nhûäng liïn hïå qua laåi vaâ tûúng taác cuãa noá vúái nhûäng yïëu töë cú cêëu xaä höåi khaác vaâ vúái xaä höåi noái chung. Trong nghiïn cûáu khi nhaâ nghiïn cûáu cêìn vêån duång lyá thuyïët vai troâ laâm cú súã phûúng phaáp luêån àïí tòm hiïíu möëi quan hïå giûäa caác võ trñ vaâ vai troâ xaä höåi cuãa chuã doanh nghiïåp, töí chûác cöng àoaân vaâ ngûúâi lao àöång trïn cú súã chó roä möîi quan hïå chùåt cheä giûäa quyïìn vaâ traách nhiïåm cuäng nhû mong àúåi xaä höåi giûäa ba võ trñ naây trong doanh nghiïåp. Nghiïn cûáu trûúâng húåp vïì vai troâ cuãa caán böå Cöng àoaân cú súã Húåp àöìng lao àöång, cú súã phaáp lyá baão àaãm quyïìn lúåi cho ngûúâi lao àöång, theo quy àõnh cuãa Böå luêåt Lao àöång, Húåp àöìng lao àöång laâ sûå thoaã thuêån giûäa ngûúâi lao àöång vaâ ngûúâi sûã duång lao àöång vïì viïåc laâm coá traã cöng, àiïìu kiïån lao àöång, quyïìn vaâ nghôa vuå cuãa möîi bïn trong quan hïå lao àöång. Coá 3 loaåi húåp àöìng lao àöång àûúåc Böå luêåt Lao àöång quy àõnh àoá laâ: Húåp àöìng lao àöång khöng xaác àõnh thúâi haån (àêy laâ loaåi húåp àöìng maâ ngûúâi sûã duång lao àöång vaâ ngûúâi lao àöång khöng xaác àõnh thúâi haån, thúâi àiïím chêëm dûát hiïåu lûåc cuãa húåp àöìng); húåp àöìng lao àöång daâi haån (laâ loaåi húåp àöìng lao àöång coá thúâi haån tûâ àuã 12 àïën 36 thaáng); húåp àöìng theo muâa vuå hoùåc theo möåt cöng viïåc nhêët àõnh coá thúâi haån dûúái 12 thaáng. Viïåc kyá kïët húåp àöìng lao àöång laâ cú súã phaáp lyá xaác àõnh ngûúâi lao àöång trong caác doanh nghiïåp àûúåc hûúãng nhûäng quyïìn, lúåi ñch cuäng nhû thûåc hiïån caác nghôa vuå phaáp lyá cuãa mònh. Theo àoá, khi kyá kïët húåp àöìng lao àöång, ngûúâi lao àöång àûúåc baão àaãm hûúãng mûác lûúng phuâ húåp vúái cöng viïåc thûåc hiïån, mûác lûúng naây khöng thêëp hún mûác lûúng töëi thiïíu do cú quan nhaâ nûúác coá thêím quyïìn quy àõnh vaâ aáp duång cho tûâng thúâi kyâ. Húåp àöìng lao àöång laâ cú súã phaáp lyá àïí ngûúâi lao àöång àûúåc hûúãng caác chïë àöå baão hiïím xaä höåi vïì öëm àau, thai saãn, tûã tuêët, tai naån lao àöång, bïånh nghïì nghiïåp, hûu trñ, thêët nghiïåp; hûúãng caác quyïìn lúåi khaác vïì chïë àöå laâm viïåc, chïë àöå nghó ngúi, an toaân lao àöång, vïå sinh lao àöång; viïåc kyá kïët húåp àöìng lao àöång laâ biïån phaáp phaáp lyá quan troång àïí baão vïå, quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa ngûúâi lao àöång khi giaãi quyïët caác tranh chêëp lao àöång trûúâng 46 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

47 húåp ngûúâi lao àöång khöng kyá húåp àöìng lao àöång, thò têët caã caác quyïìn lúåi vïì lûúng, caác chïë àöå baão hiïím xaä höåi, chïë àöå laâm viïåc, nghó ngúi, an toaân lao àöång - vïå sinh lao àöång seä khöng coá cú súã àûúåc baão àaãm theo àuáng quy àõnh cuãa phaáp luêåt. Nhû vêåy coá thïí thêëy, ngûúâi lao àöång cêìn biïët àïí quyïìn lúåi cuãa mònh àûúåc àaãm baão, trûúác khi thûåc hiïån cöng viïåc àûúåc giao, ngûúâi lao àöång phaãi àûúåc kyá húåp àöìng lao àöång theo möåt trong 3 loaåi húåp àöìng àaä nïu trïn phuâ húåp vúái tñnh chêët cöng viïåc. Theo quy àõnh cuãa phaáp luêåt. Cöng àoaân cú súã (bao göìm caã Cöng àoaân lêm thúâi) laâ nïìn taãng trong hoaåt àöång cuãa töí chûác Cöng àoaân, trûåc tiïëp baão vïå quyïìn vaâ lúåi ñch húåp phaáp cuãa ngûúâi lao àöång. Àiïìu 11 Luêåt Cöng àoaân ghi nhêån: Cöng àoaân cú súã giaám saát viïåc kyá kïët vaâ thûåc hiïån HÀLÀ. Nghiïn cûáu àaä chó ra, mùåc duâ vêîn coân nhiïìu doanh nghiïåp chûa kyá HÀLÀ vúái möåt söë ngûúâi lao àöång, nhûng vêîn coá doanh nghiïåp àaä thûåc hiïån töët vêën àïì naây. Viïåc thûåc hiïån töët giao kïët húåp àöìng lao àöång cuäng chûáng toã coá sûå àoáng goáp tñch cûåc cuãa àöåi nguä caán böå Cöng àoaân cú súã. Vêåy taåi sao laåi coá Cöng àoaân cú súã giuáp doanh nghiïåp vaâ ngûúâi lao àöång thûåc hiïån töët viïåc giao kïët húåp àöìng lao àöång, cuäng coá Cöng àoaân chûa thûåc sûå thïí hiïån àûúåc vai troâ cuãa mònh. Nhûäng yïëu töë naâo àaä taác àöång àïën vai troâ mong àúåi àöëi vúái caán böå cöng àoaân cú súã? Lyá thuyïët vai troâ laâ möåt trong nhûäng lyá thuyïët phuâ húåp àïí vêån duång giaãi thñch nhûäng nhên töë aãnh hûúãng àïën hoaåt àöång thuác àêíy viïåc giao kïët HÀLÀ trong doanh nghiïåp ngoaâi Nhaâ nûúác cuãa àöåi nguä caán böå Cöng àoaân cú súã. Giao kïët húåp HÀLÀ chõu sûå chi phöëi cuãa ngûúâi lao àöång, ngûúâi sûã duång lao àöång vaâ sûå taác àöång cuãa Cöng àoaân cú súã. Trong quaá trònh thuác àêíy giao kïët HÀLÀ, ngûúâi sûã duång lao àöång, ngûúâi caán böå Cöng àoaân vaâ ngûúâi sûã duång lao àöång, àaä phên tñch xem haânh àöång àoá àaä àem laåi cho hoå lúåi ñch gò, nhûäng chi phñ cho hoaåt àöång àoá coá tûúng xûáng khöng, hoaåt àöång àoá coá laâm aãnh hûúãng gò àïën hoå. Viïåc phên tñch àoá vûâa phuå thuöåc vaâo nhêån thûác, trònh àöå cuãa möîi caán böå Cöng àoaân, vûâa phuå thuöåc vaâo nhûäng chïë taâi àûúåc qui àõnh trong Böå luêåt Lao àöång vaâ Luêåt Cöng àoaân....thûåc ra chuáng töi biïët rêët roä traách nhiïåm cuãa mònh àöëi vúái giuáp àúä ngûúâi lao àöång kyá kïët HÀLÀ, biïët roä yá nghôa cuãa HÀLÀ àöëi vúái ngûúâi lao àöång; Ngûúâi lao àöång àûúåc kyá kïët HÀLÀ chñnh laâ cú súã àïí quyïìn lúåi cuãa hoå àûúåc àaãm baão. Nhûng coá trûúâng húåp ngûúâi sûã duång lao àöång khöng muöën kyá vò hoå súå bõ raâng buöåc vaâ tùng chi phñ, vaâ coá nhiïìu trûúâng húåp ngûúâi lao àöång cuäng khöng muöën kyá vò hoå chûa hiïíu roä vïì lúåi ñch cuãa HÀLÀ. Trong trûúâng húåp ngûúâi sûã duång lao àöång khöng muöën kyá maâ caán böå Cöng àoaân khöng coá phûúng phaáp thuyïët phuåc töët chùæc chùæn dêîn àïën quyïìn lúåi cuãa chñnh hoå bõ aãnh hûúãng vaâ chûa chùæc hoå àaä baão vïå àûúåc quyïìn lúåi cuãa hoå. Trong trûúâng húåp ngûúâi lao àöång khöng muöën kyá thò caán böå Cöng àoaân phaãi tuyïn truyïìn, vêån àöång, giaãi thñch cho hoå nhûäng lúåi ñch cuãa HÀLÀ vaâ phaãi nùæm àûúåc têm tû nguyïån voång cuãa hoå. Viïåc laâm àoá mêët rêët nhiïìu thúâi gian vaâ aãnh hûúãng àïën cöng viïåc chuyïn mön. Trong khi thu nhêåp cuãa caán böå Cöng àoaân laåi chñnh laâ cöng viïåc chuyïn mön. Nïëu caán böå Cöng àoaân khöng thûåc hiïån àuáng nhiïåm vuå cuãa Cöng àoaân thò mûác àöå thiïåt haåi khöng lúán bùçng viïåc khöng hoaân thaânh nhiïåm vuå chuyïn mön... [Trñch phoãng vêën sêu caán böå Cöng àoaân] Lyá do maâ möåt söë caán böå Cöng àoaân chûa thûåc sûå thaânh cöng trong viïåc baão vïå quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång laâ giaá trõ hûúáng túái, laâ nhûäng mong àúåi àöëi vúái Cöng àoaân, hoå khöng daám àêëu tranh cho quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång laâ vò hoå chûa nhêån thûác àuáng vïì võ trñ, vai troâ cuãa mònh, hoå chûa hiïíu àuáng vïì möëi quan hïå lao àöång trong doanh nghiïåp. Àiïìu naây cuäng chûáng toã möåt böå phêån caán böå Cöng àoaân chûa àaáp ûáng àûúåc vai troâ cuãa mònh....töi cho rùçng nïëu caán böå Cöng àoaân nhêån thûác àuáng vai troâ cuãa mònh, hoå biïët haâi hoaâ möëi quan hïå lao àöång trong doanh nghiïåp, hoå biïët caách giuáp ngûúâi sûã duång lao àöång hiïíu àûúåc têìm quan troång cuãa ngûúâi lao àöång àöëi vúái sûå töìn taåi vaâ phaát triïín cuãa doanh nghiïåp thò hoå hoaân toaân coá thïí baão vïå àûúåc quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång, cuå thïí trong viïåc giao kïët HÀLÀ vaâ viïåc hoå laâm chùæc chùæn seä àûúåc ngûúâi sûã duång lao àöång taán thaânh maâ khöng súå aãnh hûúãng àïën quyïìn lúåi cuãa mònh... [Trñch phoãng vêën sêu caán böå Cöng àoaân] Mö hònh thöëng kï xaác àõnh mûác àöå taác àöång cuãa möåt söë yïëu töë àïën hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân cú súã Cuâng vúái nhûäng thöng tin àõnh tñnh, taác giaã cuäng thûã nghiïåm mö hònh thöëng kï logistic trïn cú súã lyá thuyïët vai troâ àïí tòm hiïíu nhûäng nhên töë aãnh hûúãng àïën hoaåt àöång thuác àêíy giao kïët HÀLÀ cuäng nhû tó lïå kyá húåp àöìng lao àöång. Kïët quaã mö hònh thöëng kï naây àaä laâ luêån chûáng thûåc nghiïåm chó ra nhûäng nhên töë taác àöång àïën hoaåt àöång trïn. Nhûäng nhên töë àoá laâ trònh àöå àaâo taåo cuãa caán böå Cöng àoaân, kinh nghiïåm (thöng qua thúâi gian hoaåt àöång Cöng àoaân), möëi quan hïå töët vúái ngûúâi sûã duång lao àöång... Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 47

48 Mö hònh Logistic vïì thûåc traång kyá húåp àöìng lao àöång Biïën phuå thuöåc Viïåc kyá húåp àöìng lao àöång (coá = 1) Cac biïën àöåc lêåp Viïåc tham gia xêy dûång qui chïë trong doanh nghiïåp (coá=1) Àûúåc chuã doanh nghiïåp taåo àïìu kiïån thuêån lúåi (coá =1) Möëi quan hïå töët giûäa chuyïn mön vaâ Cöng àoaân (coá = 1) Caán böå Cöng àoaân hiïíu roä chñnh saách phaáp luêåt (coá= 1) Trònh àöå chuyïn mön cuãa caán böå Cöng àoaân (coá trònh àöå àaåi hoåc=1) Àûúåc Cöng àoaân phöí biïën vïì Luêåt lao àöång (coá =1) Viïåc quan têm àïën phaát triïín àoaân viïn trong doanh nghiïåp (coá=1) Vïì viïåc àaâo taåo lyá luêån cuãa caán böå Cöng àoaân (coá = 1) Coá phûúng phaáp hoaåt àöång phuâ húåp (coá = 1) Vïì chûác vuå chuyïn mön trong doanh nghiïåp cuãa Caán böå Cöng àoaân (coá =1) Têm lyá phuåc tuâng tuyïåt àöëi chuã cuãa ngûúâi lao àöång (coá=1) Thúâi gian cöng taác cuãa caán böå cöng àoaân (nùm) Dûåa vaâo caác qui àõnh cuãa phaáp luêåt àïí hoaåt àöång (Coá=1) P_Value Xaác suêët àûúåc kyá húåp àöìng lao àöång ûúác tñnh khi biïën àöåc lêåp thay àöíi möåt àún võ vaâ xaác suêët ban àêìu laâ 50% % % % % % % % % % % % % % Tûå chuã vïì kinh phñ hoaåt àöång % nïëu ban chêëp haânh Cöng àoaân cú súã tham gia xêy dûång àûúåc qui chïë hoaåt àöång trong doanh nghiïåp thò xaác suêët kyá HÀLÀ seä tùng tûâ 50% lïn 70%. Nhên töë aãnh hûúãng ñt nhêët àoá laâ viïåc tûå chuã kinh phñ hoaåt àöång. Trong söë nhûäng nhên töë laâm thay àöíi xaác suêët kyá HÀLÀ àïìu coá möëi quan hïå vúái nhau vaâ nhên töë mang tñnh chêët quyïët àõnh àoá laâ: Trònh àöå chuyïn mön, trònh àöå lyá luêån vïì Cöng àoaân, kinh nghiïåm cöng taác, phûúng phaáp hoaåt àöång phuâ húåp, nhêån thûác cuãa ngûúâi lao àöång vaâ ngûúâi sûã duång lao àöång, trong àoá möëi quan hïå giûäa Ban chêëp haânh Cöng àoaân vúái chuyïn mön vaâ möîi caán böå Cöng àoaân cú súã hiïíu roä chñnh saách phaáp luêåt vïì lao àöång laâ hai yïëu töë taác àöång maånh nhêët àïën xaác suêët kyá húåp àöìng lao àöìng cuãa ngûúâi lao àöång. Nïëu caán böå Cöng àoaân hiïíu roä chñnh saách phaáp luêåt, xaác suêët kyá húåp àöìng lao àöång cuãa ngûúâi lao àöång tùng tûâ 50 àïën 72.50%. Nhû vêåy coá thïí thêëy khi vêån duång lyá thuyïët võ thïë vai troâ trong viïåc tòm hiïíu vai troâ cuãa caán böå Cöng àoaân cú súã àöëi vúái viïåc baão vïå quyïìn lúåi ngûúâi lao àöång noái chung vaâ cuå thïí laâ giuáp àúä ngûúâi lao àöång kyá giao kïët húåp àöìng lao àöång phêìn naâo àaä chó ra nhûäng mong àúåi cuãa ngûúâi lao àöång àöëi vúái Cöng àoaân cú súã, nhûäng hoaåt àöång, nhûäng viïåc cöng àoaân cú súã cêìn laâm vaâ nhûäng yïëu töë taác àöång àïën viïåc thûåc hiïån vai troâ mong àúåi cuãa ngûúâi lao àöång àöëi vúái caán böå cöng àoaân cú súã trong viïåc baão àaãm quyïìn, lúåi ñch húåp phaáp vaâ chñnh àaáng cuãa hoå. Ghi chuá: Dûåa trïn 387 quan saát. Caác ào lûúâng àaä àûúåc chuêín hoaá cho phuâ húåp. Caác nhên töë khaác àûúåc giaãi thñch tûúng tûå vaâ lêìn lûúåt àaä coá xaác suêët tùng khi biïën àöåc lêåp mang giaá trõ möåt (trûâ biïën thúâi gian cöng taác, khi thúâi gian cöng taác tùng 1 nùm thò xaác suêët kyá HÀLÀ tùng tûâ 50% lïn 54.10%. Kïët quaã tûâ baãng thöëng kï trïn cho thêëy têët caã caác yïëu töë àûúåc xaác àõnh laâ biïën àöåc lêåp àïìu coá aãnh hûúãng túái hoaåt àöång thuác àêíy viïåc kyá húåp àöìng lao àöång. Tuy nhiïn mûác àöå aãnh hûúãng rêët khaác nhau. Trong àoá viïåc Ban chêëp haânh Cöng àoaân cú súã tham gia xêy dûång àûúåc qui chïë hoaåt àöång trong doanh nghiïåp coá aãnh hûúãng rêët lúán àïën tó lïå kyá HÀLÀ. Khi caác yïëu töë khaác khöng àöíi trong cuâng möi trûúâng Taâi liïåu tham khaão 1. Böå luêåt Lao àöång sûãa àöíi, böí sung nùm 2012, Nxb. Lao àöång, Haâ Nöåi, 2. Emile Durkheim, Caác quy tùæc cuãa phûúng phaáp xaä höåi hoåc, Nxb. Khoa hoåc xaä höåi. Haâ Nöåi, Gunter Endruweit - Chuã biïn, Caác lyá thuyïët xaä höåi hoåc hiïån àaåi, Nxb. Thïë giúái, Gunter Endruweit vaâ Gisela Trommsdorff - Tûâ àiïín Xaä höåi hoåc - Nxb. Thïë giúái, Nhoám nghiïn cûáu Xaä höåi hoåc (CCES) - Thûåc hiïån dûå aán dõch thuêåt. 5. Lï Ngoåc Huâng: Lõch sûã vaâ lyá thuyïët xaä höåi hoåc, Nxb. Àaåi hoåc Quöëc gia Haâ Nöåi, HN Nguyïîn Viïët Vûúång, Hoaåt àöång Cöng àoaân trong caác doanh nghiïåp ngoaâi quöëc doanh, NXB.Lao àöång, HN.2006, tr124, Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

49 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN SÛÃ DUÅNG GIAÁ TRÕ HÚÅP LYÁ TRONG KÏË TOAÁN VIÏÅT NAM - MÖÅT SÖË BÊËT CÊÅP CÊÌN ÀÛÚÅC BÖÍ SUNG, HOAÂN THIÏÅN Ngaây nhêån: 28/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 ÀINH THÕ MAI* Toám tùæt: Giaá trõ húåp lyá laâ möåt thuêåt ngûä múái trong lônh vûåc kïë toaán. Giaá trõ húåp lyá laâ giaá trõ àûúåc xaác àõnh phuâ húåp vúái giaá thõ trûúâng, coá thïí nhêån àûúåc khi baán möåt taâi saãn hoùåc chuyïín nhûúång möåt khoaãn núå phaãi traã taåi thúâi àiïím xaác àõnh giaá trõ. Cú súã hònh thaânh cuãa kïë toaán theo giaá trõ húåp lyá xuêët phaát trûåc tiïëp tûâ nhu cêìu sûã duång thöng tin minh baåch, àaåt àöå tin cêåy cao cuãa caác àöëi tûúång sûã duång vaâ nhûäng haån chïë cuãa caác phûúng phaáp tñnh giaá trûúác àoá. Trïn thïë giúái, giaá trõ húåp lyá bùæt àêìu trúã thaânh möåt cú súã tñnh giaá trong kïë toaán tûâ cuöëi nhûäng nùm 1990 búãi ûu àiïím nöíi tröåi cuãa noá vaâ àaä àûúåc quy àõnh trong nöåi dung cuãa möåt söë chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë (CMKTQT - IAS/IFRS). Traãi qua thúâi gian, khaái niïåm cuäng nhû viïåc ào lûúâng Giaá trõ húåp lyá quy àõnh trong caác CMKTQT ngaây caâng hoaân thiïån, roä raâng, cuå thïí gaâ phuâ húåp hún vúái sûå phaát triïín phûác taåp cuãa nïìn kinh tïë thïë giúái. ÚÃ Viïåt Nam, giaá trõ húåp lyá múái àûúåc àïì cêåp trong kïë toaán tûâ hún 10 nùm nay vaâ tûâng bûúác trúã nïn phöí biïën, cêåp nhêåt hún. Tuy nhiïn, nhûäng quy àõnh vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá vêîn mang tñnh chùæp vaá, thiïëu tñnh hïå thöëng vaâ coân nhiïìu bêët cêåp, cêìn àûúåc böí sung, hoaân thiïån nhùçm àaáp ûáng nhu cêìu minh baåch thöng tin kïë toaán àöìng thúâi àaãm baão cho hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam coá sûå haâi hoaâ, tûúng thñch vúái thöng lïå, CMKTQT trong quaá trònh höåi nhêåp. Tûâ khoáa: Giaá trõ húåp lyá, kïë toaán Viïåt Nam USE OF REASONABLE VALUE IN VIETNAMESE ACCOUNTING SOME INADEQUACIES NEED TO BE ADDED AND COMPLETED Abstract: Reasonable value is a new term in accounting. A reasonable value is a value that is determined in accordance with the market price that may be obtained when selling an asset or assigning a liability at the time of valuation. The basis of accounting at reasonable value derives directly from the need to use explicit information to get the high credibility of the users and from the limitations of previous pricing methods. In the world, reasonable value began to become an assessing basis in accounting since the late 1990s because of its remarkable advantages and was specified in the content of several international accounting standards. Over the time, the concept as well as the measurement The reasonable value set out in the international accounting standards have been more and more complete, specific, clearer, and more suitable with the complicated development of the world economy. In Vietnam, reasonable value has been mentioned in accounting for more than 10 years and has gradually become more popular and updated. However, regulations on using reasonable value still remain fragmented, lack systematicity and have many shortcomings that need to be supplemented and completed to meet the need for expliciting the accounting information and ensure that the Vietnamese accounting system is in harmony with normal practice and international accounting standards in the integration process. Keywords: reasonable value, Vietnamese accountancy. 1. Caác yïëu töë vaâ ghi nhêån caác yïëu töë trong kïë toaán Kïë toaán laâ viïåc thu thêåp, xûã lyá, kiïím tra, phên tñch vaâ cung cêëp thöng tin kinh tïë, taâi chñnh dûúái hònh thûác giaá trõ, hiïån vêåt vaâ giúâ cöng lao àöång. Kïë toaán coá chûác nùng ghi nhêån vaâ cung cêëp thöng tin kinh tïë, taâi chñnh, kïët quaã hoaåt àöång cuãa àún võ kïë toaán cho caác àöëi tûúång sûã duång trong vaâ ngoaâi àún võ. Àöëi vúái caác doanh nghiïåp (DN), caác yïëu töë liïn quan trûåc tiïëp àïën viïåc xaác àõnh tònh hònh taâi chñnh laâ taâi saãn, núå phaãi traã vaâ vöën chuã súã hûäu. Caác yïëu töë liïn quan trûåc tiïëp àïën àaánh giaá tònh hònh vaâ kïët quaã hoaåt àöång kinh doanh laâ doanh thu, thu nhêåp khaác vaâ chi phñ. Caác yïëu töë liïn quan trûåc tiïëp àïën doâng tiïìn cuäng nhû lûu chuyïín tiïìn thuêìn laâ caác khoaãn tiïìn vaâ tûúng àûúng tiïìn thu vaâo, chi ra vaâ lûúång lûu chuyïín tiïìn thuêìn trong DN. Xaác àõnh vaâ ghi nhêån caác yïëu töë trong kïë toaán laâ möåt nöåi dung quan troång cuãa khuön mêîu lyá thuyïët vïì kïë toaán. ÚÃ Viïåt Nam, viïåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån caác yïëu töë cuãa kïë toaán àûúåc thûåc hiïån theo quy àõnh cuãa chuêín mûåc kïë toaán (VAS) söë 01, àöìng thúâi coá tham chiïëu vúái quy àõnh cuãa Höåi àöìng CMKTQT (IASB). - Caác yïëu töë trûåc tiïëp phaãn aánh tònh hònh taâi chñnh laâ taâi saãn, núå phaãi traã vaâ vöën chuã súã hûäu: * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 49

50 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN Taâi saãn laâ nguöìn lûåc do DN kiïím soaát vaâ coá thïí thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai, coá giaá trõ xaác àõnh möåt caách àaáng tin cêåy. TS àûúåc ghi nhêån vaâ phaãn aánh trïn baáo caáo taâi chñnh (BCTC) khi DN coá khaã nùng chùæc chùæn thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai vaâ giaá trõ TS àoá àûúåc xaác àõnh möåt caách àaáng tin cêåy. Núå phaãi traã laâ nghôa vuå hiïån taåi cuãa DN phaát sinh tûâ caác giao dõch vaâ sûå kiïån àaä qua maâ DN phaãi thanh toaán trûâ caác nguöìn lûåc cuãa mònh. Möåt khoaãn núå phaãi traã àûúåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån trïn BCTC khi gêìn nhû chùæc chùæn laâm giaãm lúåi ñch kinh tïë àïí thanh toaán nghôa vuå hiïån taåi vaâ núå phaãi traã coá giaá trõ coá thïí xaác àõnh möåt caách àaáng tin cêåy. Vöën chuã súã hûäu laâ giaá trõ vöën cuãa DN àûúåc tñnh bùçng söë chïnh lïåch giûäa giaá trõ taâi saãn cuãa DN trûâ (- ) núå phaãi traã. Vöën chuã súã hûäu bao göìm hai phêìn: Vöën goáp cuãa CSH vaâ phêìn vöën liïn quan àïën kïët quaã hoaåt àöång trong kyâ (lúåi nhuêån töíng húåp). - Caác yïëu töë trûåc tiïëp phaãn aánh kïët quaã hoaåt àöång laâ thu nhêåp vaâ chi phñ. Thu nhêåp laâ töíng giaá trõ caác lúåi ñch kinh tïë DN thu àûúåc trong kyâ kïë toaán, phaát sinh tûâ caác hoaåt àöång saãn xuêët kinh doanh thöng thûúâng vaâ caác hoaåt àöång khaác cuãa DN, goáp phêìn laâm tùng VCSH, khöng bao göìm khoaãn goáp vöën cuãa cöí àöng hoùåc CSH. Thu nhêåp àûúåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån trïn BCTC khi thu àûúåc lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai coá liïn quan àïën sûå gia tùng vïì taâi saãn hoùåc giaãm búát NPT vaâ sûå gia tùng àoá phaãi àûúåc xaác àõnh möåt caách àaáng tin cêåy. Chi phñ laâ töíng giaá trõ caác khoaãn laâm giaãm lúåi ñch kinh tïë trong kyâ kïë toaán dûúái hònh thûác caác khoaãn tiïìn chi ra, caác khoaãn khêëu trûâ taâi saãn hoùåc phaát sinh caác khoaãn núå dêîn àïën laâm giaãm VCSH, khöng bao göìm khoaãn phên phöëi cho cöí àöng hoùåc CSH. Chi phñ bao göìm caác khoaãn chi phaát sinh trong kyâ vaâ caác khoaãn löî. Chi phñ àûúåc xaác àõnh vaâ ghi nhêån khi caác khoaãn naây laâm giaãm búát lúåi ñch kinh tïë trong tûúng lai coá liïn quan àïën viïåc giaãm búát taâi saãn hoùåc tùng núå phaãi traã vaâ chi phñ phaãi àûúåc xaác àõnh möåt caách àaáng tin cêåy. - Caác yïëu töë liïn quan trûåc tiïëp àïën viïåc àaánh giaá tònh hònh huy àöång vaâ sûã duång tiïìn cuäng nhû lûu chuyïín tiïìn thuêìn trong BCTC laâ caác khoaãn tiïìn vaâ tûúng àûúng tiïìn thu vaâo, chi ra vaâ lûúång lûu chuyïín tiïìn thuêìn trong DN. Caác khoaãn tiïìn vaâ tûúng àûúng tiïìn göìm: tiïìn mùåt taåi quyä, tiïìn guãi ngên haâng, caác töí chûác tñn duång vaâ caác khoaãn àêìu tû taâi chñnh ngùæn haån khöng quaá 3 thaáng, coá khaã nùng dïî daâng chuyïín àöíi thaânh tiïìn vaâ khöng coá nhiïìu ruãi ro trong sûå chuyïín àöíi àoá. 2. Ào lûúâng caác yïëu töë trong kïë toaán theo chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë Ào lûúâng caác yïëu töë kïë toaán laâ viïåc biïíu hiïån bùçng tiïìn caác yïëu töë cuãa kïë toaán. CMKTQT àûa ra möåt söë phûúng phaáp àûúåc sûã duång àïí àaánh giaá caác yïëu töë trong kïë toaán àoá laâ: Phûúng phaáp giaá göëc: Giaá göëc cuãa taâi saãn àûúåc tñnh theo söë tiïìn hoùåc tûúng àûúng tiïìn àaä traã hoùåc phaãi traã hoùåc tñnh theo giaá trõ húåp lyá cuãa taâi saãn vaâo thúâi àiïím taâi saãn àoá àûúåc ghi nhêån. Phûúng phaáp giaá hiïån haânh: Laâ söë tiïìn hoùåc tûúng àûúng tiïìn seä phaãi traã nïëu taâi saãn tûúng ûáng àoá coá àûúåc trong hiïån taåi. Phûúng phaáp giaá trõ thûåc hiïån: laâ söë tiïìn hoùåc tûúng tiïìn maâ hiïån thúâi coá thïí thu höìi àûúåc do nhûúång baán taâi saãn. Phûúng phaáp giaá trõ chiïët khêëu doâng tiïìn: taâi saãn àûúåc ghi theo giaá trõ hiïån taåi cuãa caác luöìng tiïìn vaâo trong tûúng lai dûå tñnh taåo ra trong kyâ hoaåt àöång saãn xuêët kinh doanh bònh thûúâng. Cöng cuå núå ghi theo giaá hiïån taåi cuãa caác luöìng tiïìn chi ra trong tûúng lai dûå tñnh cêìn coá àïí thanh toaán cöng cuå núå trong kyâ kinh doanh bònh thûúâng cuãa DN. CMKTQT khuyïën khñch caác DN sûã duång kïët húåp caác phûúng phaáp àaánh giaá àïí ghi nhêån caác yïëu töë cú baãn cuãa kïë toaán nhùçm cung cêëp thöng tin minh baåch, trung thûåc vaâ húåp lyá cho caác àöëi tûúång sûã duång, giuáp hoå àûa ra caác quyïët àõnh kinh tïë àuáng àùæn. Chùèng haån, haâng töìn kho àûúåc ghi nhêån vaâ trònh baây theo giaá thêëp hún giûäa giaá göëc vaâ giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån àûúåc, caác khoaãn núå lûúng nïn ghi nhêån theo giaá trõ hiïån taåi, taâi saãn cöë àõnh ghi nhêån theo giaá thêëp hún giûäa giaá göëc vaâ giaá trõ coá thïí thu höìi... Vò thïë, trong khuön mêîu (Framework) cuãa hïå thöëng CMKTQT (IAS/IFRS) àûa ra caác phûúng phaáp àûúåc lûåa choån àïí àaánh giaá caác yïëu töë trònh baây trïn BCTC laâ phûúng phaáp chi phñ göëc hay giaá göëc (Historical cost), phûúng phaáp chi phñ hiïån haânh hay giaá trõ thõ trûúâng taåi thúâi àiïím lêåp BCTC (Curent cost), phûúng phaáp giaá trõ thuêìn coá thïí thûåc hiïån àûúåc (Realizable settlemet value), phûúng phaáp giaá trõ hiïån taåi (Present value). Trong tûâng CMKTQT cuå thïí àûa ra quy àõnh ghi nhêån vaâ trònh baây trïn BCTC theo nhûäng nguyïn tùæc nhêët àõnh àïì àaãm baão thöng tin trònh baây trïn BCTC laâ trung thûåc vaâ húåp lyá nhêët vïì tònh hònh taâi chñnh cuãa DN vaâ phuåc vuå töët nhêët cho viïåc ra caác quyïët àõnh àêìu tû, cho vay... Àùåc biïåt trong nhûäng nùm gêìn àêy, hïå thöëng CMKTQT coá nhûäng thay àöíi theo hûúáng chuá troång 50 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

51 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN àïën viïåc phaãn aánh giaá trõ taâi saãn, NPT theo giaá trõ húåp lyá. Cuå thïí, lêìn àêìu tiïn IASB àïì cêåp àïën giaá trõ húåp lyá (Fair value) trong IAS 16 (Chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë söë 16) - Taâi saãn, nhaâ cûãa vaâ thiïët bõ nhû sau: Giaá trõ húåp lyá laâ giaá trõ taâi saãn coá thïí àem trao àöíi giûäa caác bïn coá hiïíu biïët, coá thiïån chñ trong möåt giao dõch trao àöíi ngang giaá (4). Tiïëp theo, IFRS Framework (2010) àaä àûa ra möåt söë cú súã ào lûúâng àûúåc sûã duång vúái mûác àöå, caách kïët húåp khaác nhau trong BCTC vaâ àïën thaáng 5/2011, IASB àaä ban haânh IFRS 13 (Chuêín mûåc baáo caáo taâi chñnh quöëc tïë söë 13) - Ào lûúâng giaá trõ húåp lyá (Fair Value Measurement) coá hiïåu lûåc tûâ 01/01/2013. Theo IFRS 13: Giaá trõ húåp lyá laâ giaá seä nhêån àûúåc khi baán möåt taâi saãn hoùåc thanh toaán möåt khoaãn NPT trong möåt giao dõch thõ trûúâng coá trêåt tûå giûäa caác thaânh phêìn tham gia thõ trûúâng taåi ngaây ào lûúâng (5). Khaái niïåm giaá trõ húåp lyá trong chuêín mûåc naây nhêën maånh giaá trõ húåp lyá àûúåc xaác àõnh trïn cú súã giaá thõ trûúâng, khöng phaãi giaá do DN êën àõnh. giaá trõ húåp lyá rêët cêìn thiïët àûúåc aáp duång trong kïë toaán trïn caã phûúng diïån quöëc tïë vaâ vúái têët caã caác quöëc gia búãi ûu àiïím nöíi tröåi cuãa noá nhû: Phaãn aánh àûúåc nhûäng thay àöíi cuãa thõ trûúâng; Nhûäng giaã àõnh duâng àïí ûúác tñnh giaá trõ húåp lyá coá thïí àûúåc xaác àõnh vaâ kiïím chûáng ngaây caâng mang tñnh khaách quan hún vúái sûå phaát triïín cuãa hïå thöëng thöng tin vaâ sûå phaát triïín cuãa caác thõ trûúâng chuyïn ngaânh; Caác mö hònh àõnh giaá cho nhûäng trûúâng húåp khöng coá giaá thõ trûúâng hiïån àang phaát triïín vaâ tûâng bûúác hoaân thiïån Thûåc traång sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam Trong kïë toaán Viïåt Nam, tûâ xa xûa cho àïën khi coá Luêåt Kïë toaán, giaá göëc àûúåc quy àõnh laâ möåt nguyïn tùæc cú baãn trong kïë toaán. Cho àïën nùm 2003 lêìn àêìu tiïn coá vùn baãn phaáp luêåt cao nhêët vïì kïë toaán àûúåc ban haânh - Luêåt Kïë toaán (Luêåt söë 03/2003/QH11 cuãa Quöëc Höåi khoáa 11 ban haânh ngaây 17 thaáng 06 nùm 2003), chó quy àõnh sûã duång giaá göëc àïí ào lûúâng, phaãn aánh caác yïëu töë cuãa kïë toaán: Giaá göëc laâ giaá trõ àûúåc ghi nhêån ban àêìu cuãa taâi saãn hoùåc núå phaãi traã (1), Luêåt Kïë toaán 2003 chûa coá quy àõnh vïì giaá trõ húåp lyá. Tiïëp theo, hïå thöëng chuêín mûåc kïë toaán Viïåt Nam (VAS) ban haânh tûâ nùm (göìm 26 chuêín mûåc) quy àõnh viïåc ghi nhêån vaâ trònh baây giaá trõ taâi saãn, núå phaãi traã trong kïë toaán chuã yïëu vêîn theo nguyïn tùæc giaá göëc. Àùåc biïåt, quy àõnh duy nhêët haåch toaán theo giaá göëc trong chuêín mûåc chung söë 01 (VAS 01) àaä khiïën cho thöng tin kïë toaán cung cêëp khöng phaãn aánh hïët tònh hònh biïën àöång cuãa taâi saãn, núå phaãi traã taåi thúâi àiïím lêåp BCTC. Àêy cuäng laâ möåt trong nhûäng lyá do laâm giaãm tñnh hûäu ñch cuãa thöng tin kïë toaán trïn BCTC, thêåm chñ coân gêy ngöå nhêån cho ngûúâi sûã duång, nhêët laâ baáo caáo àöëi vúái caác cöng cuå taâi chñnh. Theo quy àõnh cuãa VAS, taâi saãn àûúåc ghi nhêån vaâ trònh baây theo giaá göëc khöng chó laâm giaãm chêët lûúång thöng tin cung cêëp cuãa hïå thöëng BCTC maâ trong nhiïìu trûúâng húåp thöng tin trïn BCTC khöng phaãn aánh àûúåc thûåc chêët nùng lûåc taâi chñnh cuãa DN. Búãi vò, coá nhiïìu loaåi taâi saãn giûäa giaá trõ thu höìi vaâ giaá göëc coá thïí khaác nhau, giaá trõ ghi söí cuãa taâi saãn coá thïí chûa thûåc sûå saát vúái giaá trõ coá thïí thu höìi cuãa taâi saãn, trong khi àoá rêët nhiïìu nhên töë dêîn àïën sûå suåt giaãm giaá trõ taâi saãn, nhêët laâ trong thúâi kyâ khuãng hoaãng vaâ diïîn biïën cuãa thõ trûúâng coá nhiïìu biïën àöång nhû hiïån nay. Bïn caånh quy àõnh vïì sûã duång giaá göëc laâ chuã yïëu, giaá trõ húåp lyá vaâ viïåc sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam àaä coá bûúác khúãi àêìu nhêët àõnh nhûng vai troâ coân khaá múâ nhaåt. Àiïìu naây thïí hiïån trong nöåi dung cuãa möåt söë VAS coá quy àõnh vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá àöëi vúái möåt söë trûúâng húåp cuå thïí nhùçm àaãm baão sûå phuâ húåp vúái chuêín mûåc, thöng lïå KTQT vaâ àiïìu kiïån cuãa Viïåt Nam. Thuêåt ngûä giaá trõ húåp lyá àûúåc àïì cêåp úã möåt söë VAS tûúng ûáng nhû: VAS 01, 02, 03, 04, 10, 14 coá thïí khaái quaát möåt söë àiïím chñnh nhû sau: - Sûã duång giaá trõ húåp lyá trong ghi nhêån ban àêìu: Hònh thaânh TSCÀ, doanh thu vaâ thu nhêåp khaác, khoaãn muåc tiïìn tïå, phi tiïìn tïå coá göëc ngoaåi tïå, - Sûã duång giaá trõ húåp lyá àïí àaánh giaá sau ghi nhêån ban àêìu: àaánh giaá laåi taâi saãn, àaánh giaá laåi caác khoaãn muåc tiïìn tïå coá göëc ngoaåi tïå úã thúâi àiïím cuöëi nùm taâi chñnh, - Sûã duång giaá trõ húåp lyá laâm cú súã àïí ghi nhêån sûå giaãm giaá taâi saãn. Viïåc sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam tuy àaä coá nhûäng bûúác khúãi àêìu nhêët àõnh song vêîn mang tñnh chùæp vaá vaâ coân möåt söë bêët cêåp àaáng kïí trong quaá trònh thûåc hiïån. Nhûäng bêët cêåp chñnh coá thïí chó ra nhû: Chûa xaác àõnh möåt caách roä raâng vaâ nhêët quaán vïì tñnh têët yïëu cuãa viïåc sûã duång giaá trõ húåp lyá laâ cú súã àõnh giaá chuã yïëu trong kïë toaán; Àõnh nghôa giaá trõ húåp lyá trong VAS chûa roä raâng, chûa àêìy àuã; Caác quy àõnh vïì giaá trõ húåp lyá vaâ sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán nùçm raãi raác trong möåt söë chuêín mûåc, mang tñnh chùæp vaá, thiïëu tñnh hïå thöëng; Chûa coá hûúáng dêîn chñnh thûác vaâ thöëng nhêët vïì phûúng phaáp xaác àõnh giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán; giaá trõ húåp lyá sûã duång chuã yïëu cho ghi nhêån ban àêìu, chûa sûã duång àïí trònh baây caác khoaãn muåc sau ghi Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 51

52 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN nhêån ban àêìu, do àoá chûa àaåt àûúåc muåc àñch ghi nhêån vaâ trònh baây caác khoaãn muåc theo nhûäng thay àöíi cuãa thõ trûúâng. Nguyïn nhên cuãa nhûäng bêët cêåp nïu trïn laâ do trong nhûäng nùm qua nïìn kinh thõ trûúâng Viïåt Nam àang dêìn dêìn àûúåc hoaân thiïån, caác chñnh saách vïì quaãn lyá kinh tïë, chñnh saách taâi chñnh - tiïìn tïå àang àûúåc xêy dûång möåt caách àöìng böå nhùçm tûâng bûúác hoaân chónh möåt hïå thöëng thõ trûúâng hoaåt àöång (active market). Mùåt khaác, vêën àïì nhêån thûác vïì giaá trõ húåp lyá vaâ niïìm tin vaâo tñnh àaáng tin cêåy cuãa giaá trõ húåp lyá cuäng nhû sûå thiïëu vùæng caác quy àõnh vaâ hûúáng dêîn vïì giaá trõ húåp lyá, sûã duång giaá trõ húåp lyá cuäng laâ möåt raâo caãn àaáng kïí ngùn caãn sûå phaát triïín vaâ sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam. Hún thïë nûäa, hïå thöëng CMKT Viïåt Nam àûúåc ban haânh tûâ nùm 2005 cho àïën nay chûa àûúåc sûãa àöíi, böí sung caác quy àõnh vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá cho phuâ húåp vúái thöng lïå, CMKTQT cuäng nhû àaãm baão sûå phuâ húåp, cêåp nhêåt vúái nhûäng thay àöíi cuãa nïìn kinh tïë thõ trûúâng Viïåt Nam. Vïì Luêåt Kïë toaán, traãi qua hún 13 nùm triïín khai thûåc hiïån, Luêåt Kïë toaán 2003 àaä coá nhûäng àoáng goáp tñch cûåc cho sûå phaát triïín cuãa nïìn kinh tïë. Tuy nhiïn, bïn caånh nhûäng thaânh tûåu vaâ kïët quaã àaåt àûúåc, Luêåt cuäng àaä böåc löå möåt söë haån chïë cêìn sûãa àöíi, böí sung àïí àaáp ûáng yïu cêìu àöíi múái maånh meä vaâ höåi nhêåp sêu röång cuãa àêët nûúác. Trong böëi caãnh àoá, viïåc ban haânh Luêåt Kïë toaán 2015 (Luêåt söë 88/2015/QH13 cuãa Quöëc Höåi khoáa 13 ban haânh ngaây 20 thaáng 11 nùm 2015) thay thïë Luêåt Kïë toaán cuä laâ rêët thiïët thûåc vaâ coá yá nghôa khoa hoåc. Luêåt Kïë toaán 2015 àaä sûãa àöíi, böí sung khaá nhiïìu nöåi dung so vúái Luêåt Kïë toaán cuä, trong àoá coá nöåi dung quan troång àoá laâ quy àõnh vïì giaá trõ húåp lyá. Luêåt àûa ra khaái niïåm: Giaá trõ húåp lyá laâ giaá trõ àûúåc xaác àõnh phuâ húåp vúái giaá thõ trûúâng, coá thïí nhêån àûúåc khi baán möåt taâi saãn hoùåc chuyïín nhûúång möåt khoaãn núå phaãi traã taåi thúâi àiïím xaác àõnh giaá trõ (2). Luêåt cuäng böí sung möåt söë quy àõnh chung vïì àaánh giaá vaâ ghi nhêån theo giaá trõ húåp lyá taåi caác khoaãn 1, 2, 3 Àiïìu 28. Coá thïí thêëy, sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam àaä tûâng bûúác trúã nïn phöí biïën vaâ cêåp nhêåt hún theo yïu cêìu cuãa höåi nhêåp quöëc tïë, song cho àïën nay chûa coá quy àõnh cuå thïí, hûúáng dêîn thöëng nhêët vaâ roä raâng vêën àïì naây. 4. Möåt söë àõnh hûúáng cú baãn nhùçm böí sung, hoaân thiïån nhûäng quy àõnh vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá trong hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam Àïí àaáp ûáng nhu cêìu minh baåch thöng tin kïë toaán cung cêëp cho caác àöëi tûúång sûã duång àöìng thúâi àaãm baão cho hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam coá sûå haâi hoaâ, tûúng thñch vúái thöng lïå, CMKTQT, hïå thöëng vùn baãn phaáp lyá cuãa kïë toaán Viïåt Nam cêìn phaãi àûúåc böí sung, hoaân thiïån caác quy àõnh vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá. Coá thïí böí sung, hoaân thiïån caác quy àõnh phaáp lyá vïì sûã duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán theo hûúáng sau: Thûá nhêët, vïì caác nguyïn tùæc kïë toaán trong Chuêín mûåc chung Chuêín mûåc chung söë 01 (VAS 01) quy àõnh vaâ hûúáng dêîn caác nguyïn tùæc, yïu cêìu kïë toaán cú baãn, caác yïëu töë vaâ ghi nhêån caác yïëu töë cuãa BCTC. VAS 01 vaâ Framework coá nhiïìu àiïím haâi hoâa vúái nhau vò VAS 01 àûúåc xêy dûång trïn cú súã tham khaão khuön mêîu cuãa Framework vaâ vêån duång trong àiïìu kiïån cuå thïí cuãa VN. Tuy nhiïn, möåt söë khaái niïåm, nguyïn tùæc trong Framework chûa àûúåc àïì cêåp hoùåc àïì cêåp khöng àêìy àuã trong VAS 01. Àiïìu naây aãnh hûúãng àïën vai troâ cuãa VAS 01, àïën nguyïn tùæc soaån thaão vaâ trònh baây BCTC. Do vêåy cêìn böí sung vaâo VAS 01 nguyïn tùæc Coi troång nöåi dung baãn chêët kinh tïë hún hònh thûác phaáp lyá trong viïåc ghi nhêån, lêåp vaâ trònh baây caác yïëu töë trïn BCTC. Àêy cuäng laâ möåt phêìn trong quan àiïím hûúáng túái tñnh hûäu ñch cuãa thöng tin kïë toaán trïn caác BCTC. Nguyïn tùæc naây àûúåc thïí hiïån trong viïåc cho pheáp vêån duång töíng húåp caác phûúng phaáp xaác àõnh giaá trõ taâi saãn trònh baây trïn Baãng cên àöëi kïë toaán trong hïå thöëng caác CMKTQT nhùçm cung cêëp thöng tin trung thûåc, húåp lyá vïì giaá trõ taâi saãn cuãa àún võ baáo caáo. Thûåc hiïån töët nguyïn tùæc naây laâ cú súã àaãm baão thûåc hiïån töët caác nguyïn tùæc liïn quan (nguyïn tùæc thêån troång, troång yïëu, phuâ húåp...) vaâ laâ cú súã àaãm baão thöng tin trònh baây trïn BCTC minh baåch, trung thûåc, húåp lyá vaâ àêìy àuã hún. Thûá hai, àiïìu chónh VAS 01 theo hûúáng àûa giaá trõ húåp lyá laâ cú súã tñnh giaá trong kïë toaán song haânh vúái cú súã giaá göëc Möåt trong nhûäng bêët cêåp lúán nhêët cuãa chuêín mûåc chung söë 01 (VAS 01) hiïån nay laâ trong nöåi dung chó quy àõnh duy nhêët haåch toaán theo giaá göëc. Àiïìu naây àaä khiïën cho thöng tin kïë toaán cung cêëp khöng phaãn aánh hïët tònh hònh biïën àöång cuãa taâi saãn, núå phaãi traã taåi thúâi àiïím lêåp BCTC. Àêy cuäng laâ möåt trong nhûäng lyá do laâm giaãm tñnh hûäu ñch cuãa thöng tin kïë toaán trïn BCTC. Vò vêåy, Trûúác hïët VAS 01 cêìn phaãi quy àõnh viïåc sûã duång kïët húåp Giaá trõ húåp lyá cuâng vúái nguyïn tùæc giaá göëc. Búãi trong thúâi àaåi khoa hoåc kyä thuêåt phaát triïín, möi trûúâng kinh doanh luön thay àöíi vaâ vêën àïì laåm phaát laâ têët yïëu, thöng tin vïì giaá trõ taâi saãn 52 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

53 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN trïn BCTC nïëu chó trònh baây theo giaá göëc seä khöng thñch húåp vúái caác àöëi tûúång sûã duång thöng tin. Trong böëi caãnh àoá, nhiïìu hïå thöëng àõnh giaá khaác nhau àaä hònh thaânh vaâ coá taác àöång nhêët àõnh túái thûåc tiïîn kïë toaán. Trïn cú súã Luêåt kïë toaán vaâ VAS 01, Böå Taâi chñnh cêìn àaánh giaá, sûãa àöíi, böí sung, cêåp nhêåt nöåi dung caác CMKT hiïån haânh coá liïn quan àïën giaá trõ húåp lyá theo hûúáng vêån duång coá choån loåc IFRS 13, ban haânh caác vùn baãn hûúáng dêîn aáp duång giaá trõ húåp lyá, giaãi thñch caác cêëp àöå, phûúng phaáp xaác àõnh giaá trõ húåp lyá, quy àõnh sûå cên àöëi giûäa caác àùåc tñnh chêët lûúång vaâ caác tiïu chuêín àaánh giaá khi coá haån chïë thöng tin giûäa tñnh thñch húåp vaâ tñnh àaáng tin cêåy cuäng nhû nöåi dung vaâ phaåm vi caác thöng tin cêìn cöng böë trong BCTC. Nhûäng hûúáng dêîn vaâ giaãi thñch naây seä laâ cú súã quan troång àïí tûâng bûúác taåo lêåp haânh lang phaáp lyá cho viïåc aáp duång giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán, trûúác khi coá möåt chuêín mûåc chñnh thûác vïì ào lûúâng giaá trõ húåp lyá trong kïë toaán Viïåt Nam. Thûá ba, böí sung vaâ hoaân thiïån nöåi dung möåt söë chuêín mûåc kïë toaán liïn quan àïën giaá trõ húåp lyá Trong quaá trònh raâ soaát vaâ àiïìu chónh caác chuêín mûåc kïë toaán àaä ban haânh, cêìn böí sung caác quy àõnh vïì giaá trõ húåp lyá theo hûúáng tiïëp cêån phuâ húåp hún vúái CMKTQT cuãa caác VAS 02, 03, 04, 05, 06, 10, 11, Caác quy àõnh böí sung cêìn hûúáng àïën viïåc taåo lêåp sûå thöëng nhêët, theo àoá, cêìn quy àõnh trong chuêín mûåc caác yïu cêìu trònh baây thöng tin vïì giaá trõ húåp lyá. Trûúác mùæt, giaá trõ húåp lyá nhêët thiïët phaãi àûúåc sûã duång sau ghi nhêån ban àêìu àöëi vúái: bêët àöång saãn àêìu tû, cöng cuå taâi chñnh, húåp nhêët kinh doanh; caác khoaãn àêìu tû vaâo cöng ty liïn doanh, liïn kïët, àêìu tû vaâo cöng ty con, búãi leã, nïëu phaãn aánh theo giaá göëc seä khöng phaãn aánh àûúåc nhûäng thay àöíi cuãa thõ trûúâng, khöng phaãn aánh àûúåc laäi - löî chûa thûåc hiïån vaâo àuáng kyâ maâ noá phaát sinh. Bïn caånh àoá, trong nhûäng nùm tiïëp theo, Böå taâi chñnh cêìn nghiïn cûáu ban haânh caác CMKT coân thiïëu nhû: chuêín mûåc Ào lûúâng giaá trõ húåp lyá, Thanh toaán bùçng cöí phiïëu, Cöng cuå taâi chñnh, Töín thêët taâi saãn... Nöåi dung cuãa caác chuêín mûåc àûúåc xêy dûång theo hûúáng cêåp nhêåt CMKTQT, àùåc biïåt laâ phuâ húåp vúái àiïìu kiïån aáp duång giaá trõ húåp lyá trong àõnh giaá vaâ IFRS 13. Búãi leä, hïå thöëng VAS khöng chó phuâ húåp vúái CMKTQT maâ coân laâ caác vùn baãn phaáp lyá cuãa kïë toaán aáp duång giaá trõ húåp lyá laâm cú súã àõnh giaá chuã yïëu, phuâ húåp vúái àiïìu kiïån cuå thïí cuãa nïìn kinh tïë thõ trûúâng Viïåt Nam. Thûá tû, cêìn xêy dûång danh muåc taâi saãn, núå phaãi traã àûúåc àaánh giaá theo giaá trõ húåp lyá Cuâng vúái viïåc, sûãa àöíi, böí sung, cêåp nhêåt vaâ hoaân thiïån nöåi dung caác chuêín mûåc kïë toaán, Böå taâi chñnh cêìn nghiïn cûáu xêy dûång vaâ ban haânh danh muåc caác loaåi taâi saãn, núå phaãi traã àûúåc àaánh giaá vaâ ghi nhêån theo giaá trõ húåp lyá nhû: Caác cöng cuå taâi chñnh theo yïu cêìu cuãa chuêín mûåc kïë toaán phaãi ghi nhêån vaâ àaánh giaá laåi theo giaá trõ húåp lyá, Caác khoaãn muåc tiïìn tïå coá göëc ngoaåi tïå àûúåc àaánh giaá theo tyã giaá giao dõch thûåc tïë, Caác Taâi saãn hoùåc núå phaãi traã khaác coá giaá trõ biïën àöång thûúâng xuyïn, theo yïu cêìu cuãa chuêín mûåc kïë toaán phaãi àûúåc àaánh giaá laåi theo giaá trõ húåp lyá, Viïåc àaánh giaá laåi taâi saãn, núå phaãi traã theo giaá trõ húåp lyá phaãi àaãm baão coá cùn cûá xaác thûåc. Trûúâng húåp khöng coá cú súã àïí xaác àõnh giaá trõ húåp lyá möåt caách àaáng tin cêåy thò taâi saãn vaâ núå phaãi traã àûúåc ghi nhêån theo giaá göëc. Toám laåi, giaá trõ húåp lyá àang dêìn khùèng àõnh nhûäng ûu thïë cuãa mònh trong àõnh giaá caác yïëu töí cuãa kïë toaán, sûã duång giaá trõ húåp lyá àûúåc IASB àaä vaâ àang chuêín bõ nhûäng cú súã quan troång cho viïåc aáp duång röång raäi túái nhiïìu quöëc gia trïn thïë giúái. Quaá trònh höåi nhêåp quöëc tïë vïì kinh tïë vaâ kïë toaán taåo ra sûác eáp maånh meä vïì viïåc nghiïn cûáu vaâ sûã duång giaá trõ húåp lyá trong hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam. Tuy nhiïn, viïåc tiïën túái sûã duång giaá trõ húåp lyá nhû laâ möåt cú súã àõnh giaá chuã yïëu trong kïë toaán cêìn phaãi coá löå trònh húåp lyá vúái sûå vaâo cuöåc tñch cûåc tûâ phña cú quan quaãn lyá nhaâ nûúác (Böå Taâi chñnh), töí chûác nghïì nghiïåp kïë toaán, kiïím toaán (Höåi Kïë toaán, Kiïím toaán) àïën caác àún võ kïë toaán cuâng vúái nhûäng giaãi phaáp thñch húåp àûúåc thûåc hiïån àöìng böå, hiïåu quaã. Tin tûúãng rùçng trong thúâi gian túái, giaá trõ húåp lyá seä trúã thaânh cú súã àõnh giaá chuã yïëu trong hïå thöëng kïë toaán Viïåt Nam, àaáp ûáng yïu cêìu höåi nhêåp quöëc tïë ngaây caâng sêu, röång vïì kinh tïë vaâ kïë toaán, kiïím toaán. Taâi liïåu tham khaão 1. Luêåt Kïë toaán nùm 2003, Luêåt söë 03/2003/QH11 cuãa Quöëc Höåi khoáa 11 ban haânh ngaây 17 thaáng 06 nùm 2003, 2. Luêåt Kïë toaán 2015, Luêåt söë 88/2015/QH13 cuãa Quöëc Höåi khoáa 13 ban haânh ngaây 20 thaáng 11 nùm 2015, 3. Böå Taâi chñnh, Hïå thöëng chuêín mûåc kïë toaán Viïåt Nam, 4. IAS 16: Chuêín mûåc kïë toaán quöëc tïë söë 16 - Taâi saãn, nhaâ cûãa vaâ thiïët bõ, 5. IFRS13: Chuêín mûåc baáo caáo taâi chñnh quöëc tïë söë 13 - Ào lûúâng giaá trõ húåp lyá. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 53

54 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN NÊNG CAO TRÒNH ÀÖÅ LYÁ LUÊÅN CHÑNH TRÕ CHO ÀÖÅI NGUÄ GIAÃNG VIÏN TRÛÚÂNG ÀAÅI HOÅC CÖNG ÀOAÂN LÏ THÕ THUÁY NGA* Ngaây nhêån: 25/06/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Àïí àaáp ûáng yïu cêìu nhiïåm vuå giaãng daåy trong tònh hònh múái, àöåi nguä nguä giaãng viïn phaãi khöng ngûâng reân luyïån, nêng cao trònh àöå vïì moåi mùåt, trong àoá cêìn chuá yá nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ thò múái coá thïí nêng cao khaã nùng nhêån thûác, khaã nùng tû duy lyá luêån àöëi vúái nhûäng quan àiïím, àûúâng löëi laänh àaåo cuãa Àaãng. Trïn cú súã àoá, trong hoaåt àöång giaãng daåy giaãng viïn löìng gheáp vaâo nhûäng baâi giaãng laâm cho sinh viïn tin tûúãng vaâo sûå laänh àaåo cuãa Àaãng, nhûäng chuã trûúng chñnh saách cuãa Nhaâ nûúác. Tûâ khoáa: trònh àöå lyá luêån chñnh trõ, giaãng viïn, àaåi hoåc cöng àoaân. IMPROVING THE POLITICAL UNDERSTANDING FOR THE TEACHING STAFF AT TRADE UNION UNIVERSITY Abstract: In order to meet the requirements of teaching tasks in the new situation, the teaching staff must constantly practise and improve their qualifications in all aspects including raising the political understanding in order to improve the ability of perceiving and thinking of the Party s views and guidelines. Therefore, when teaching the students, the lecturers will add their political understanding into the contents of the lectures to help students believe in the leadership of the Party, the policies of the State. Keywords: political understanding, lecturer, trade union university Trûúác nhûäng biïën àöång vïì kinh tïë, chñnh trõ, xaä höåi, coá rêët nhiïìu vêën àïì phûác taåp cêìn phaãi coá sûå khaái quaát, phên tñch bùçng tû duy lyá luêån thò múái coá thïí giaãi quyïët àûúåc. Trònh àöå lyá luêån chñnh trõ cuãa ngûúâi giaãng viïn laâ yïëu töë then chöët cho moåi hoaåt àöång nhêån thûác vaâ thûåc tiïîn. Giaãng viïn coá trònh àöå vaâ hiïíu biïët sêu sùæc lyá luêån chñnh trõ thò múái nùæm vûäng caác quan àiïím, àûúâng löëi, chuã trûúng, chñnh saách cuãa Àaãng, Nhaâ nûúác vaâ vêån duång möåt caách saáng taåo úã tûâng mön hoåc maâ mònh àaãm nhiïåm. Nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ laâ nhùçm baão vïå, xêy dûång, phaát triïín vaâ truyïìn baá chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh, caác quan àiïím, àûúâng löëi cuãa Àaãng, chñnh saách vaâ phaáp luêåt cuãa Nhaâ nûúác. Giaãng viïn khöng nhûäng laâ ngûúâi truyïìn àaåt tri thûác khoa hoåc cho thïë hïå tûúng lai maâ hoå coân laâ ngûúâi rêët quan troång trong viïåc hònh thaânh khñ chêët vaâ baãn lônh chñnh trõ cho sinh viïn. Do vêåy, giaãng viïn phaãi coá baãn lônh chñnh trõ vûäng vaâng, noá thïí hiïån úã tñnh kiïn àõnh vaâ khaã nùng quyïët àõnh àöåc lêåp, khöng vò möåt taác àöång, möåt aáp lûåc bïn ngoaâi naâo coá thïí laâm thay àöíi quan àiïím vaâ chñ hûúáng cuãa mònh. Baãn lônh chñnh trõ cuãa ngûúâi giaãng viïn khöng phaãi coá sùén maâ noá laâ kïët quaã cuãa viïåc reân luyïån cöng phu vaâ nghiïm tuác àûúåc hònh thaânh vaâ phaát triïín búãi viïåc hoåc têåp, tu dûúäng, reân luyïån, phêën àêëu cuãa chñnh ngûúâi giaãng viïn vaâ nhûäng àiïìu kiïån kinh tïë - xaä höåi taåo nïn. Muöën hoaân thaânh töët nhiïåm vuå cuãa mònh àoâi hoãi giaãng viïn phaãi khöng ngûâng nêng cao trònh àöå, àùåc biïåt laâ trònh àöå lyá luêån chñnh trõ. Hoaåt àöång giaãng daåy laâ hoaåt àöång mang tñnh saáng taåo, àïí traánh rêåp khuön, maáy moác, giaáo àiïìu thò ngûúâi giaãng viïn phaãi luön chuã àöång, hiïån thûåc hoaá baâi giaãng möåt caách saáng taåo. Qua àoá, goáp phêìn tuyïn truyïìn sêu, röång àûúâng löëi, chuã trûúng, chñnh saách cuãa Àaãng vaâ Nhaâ nûúác. Giaãng viïn laâ nhûäng ngûúâi phaãi gûúng mêîu vïì vùn hoáa àaåo àûác, löëi söëng, cöng viïåc... laâ têëm gûúng cho sinh viïn noi theo. Vò thïë, hún bao giúâ hïët cuâng vúái viïåc nêng cao trònh àöå chuyïn mön, nghiïåp vuå thò phaãi nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ cho hoå laâ vêën àïì rêët cêìn thiïët, quan troång nhêët vûâa coá yá nghôa * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân 54 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

55 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN cêëp baách, vûâa coá yá nghôa chiïën lûúåc lêu daâi trong hoaåt àöång giaãng daåy. Nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ laâ nêng cao khaã nùng nhêån thûác, khaã nùng tû duy lyá luêån àöëi vúái nhûäng quan àiïím, àûúâng löëi laänh àaåo cuãa Àaãng. Ngoaâi ra nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ coân giuáp cho giaãng viïn nêng cao phêím chêët àaåo àûác, baãn lônh chñnh trõ, trñ tuïå vaâ coá khaã nùng àöång viïn, khuyïën khñch, thuyïët phuåc, giaáo duåc tuyïn truyïìn cho sinh viïn bùçng caách löìng gheáp vaâo nöåi dung cuãa nhûäng baâi giaãng laâm cho sinh viïn tin tûúãng vaâo sûå laänh àaåo cuãa Àaãng, nhûäng chuã trûúng chñnh saách cuãa Nhaâ nûúác. Lyá luêån chñnh trõ giuáp cho àöåi nguä giaãng viïn khaã nùng tiïëp nhêån, xûã lyá thöng tin möåt caách coá hiïåu quaã trong hoaåt àöång giaãng daåy. Khi coá trònh àöå lyá luêån chñnh trõ thò giaãng viïn nhòn nhêån, giaãi quyïët caác vêën àïì kinh tïë, xaä höåi, vùn hoáa. saát vúái yïu cêìu cuãa baâi giaãng möåt caách khoa hoåc, hoå seä biïët lûåa choån nhûäng yïëu töë, möëi liïn hïå mang tñnh baãn chêët, tñnh quy luêåt cuãa sûå vêåt hiïån tûúång, phên loaåi caác mêu thuêîn diïîn ra trong àúâi söëng xaä höåi vaâo tûâng baâi giaãng cuå thïí àïí coá thïí laâm cho ngûúâi hoåc vêån duång vaâo thûåc tiïîn möåt caách dïî daâng. Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân laâ maái trûúâng cuãa giai cêëp cöng nhên vaâ töí chûác Cöng àoaân Viïåt Nam. Do vêåy, giaãng viïn phaãi nùæm vûäng vai troâ, chûác nùng, nhiïåm vuå, àoáng goáp cuãa töí chûác naây trong hïå thöëng chñnh trõ vaâ trong toaân böå àúâi söëng xaä höåi Viïåt Nam. Tûâ àoá, giuáp cho sinh viïn Nhaâ trûúâng thêëy roä vai troâ, nhiïåm vuå Nhaâ trûúâng, cuãa baãn thên àöëi vúái xaä höåi. Àöåi nguä caán böå laänh àaåo, quaãn lyá cuãa nhaâ trûúâng laâ nhûäng ngûúâi coá kinh nghiïåm àaä tûâng tham gia giaãng daåy, nghiïn cûáu lêu nùm. Trònh àöå lyá luêån chñnh trõ tûâ cûã nhên chñnh trõ, cao cêëp chñnh trõ vaâ trung cêëp chñnh trõ àaåt 70% trïn töíng söë giaãng viïn toaân trûúâng. Àùåc biïåt vúái àöåi nguä giaãng viïn Khoa Lyá luêån chñnh trõ tñnh àïën nùm hoåc , söë lûúång caán böå, giaãng viïn cuãa khoa laâ 17 ngûúâi, trong àoá coá 07 tiïën sô, 10 thaåc sô àuáng chuyïn ngaânh tham gia giaãng daåy, 80% söë giaãng viïn trong khoa coá bùçng tûâ trung cêëp chñnh trõ trúã lïn. Khoa coá nhiïåm vuå giaãng daåy caác mön khoa hoåc lyá luêån chñnh trõ cho têët caã caác hïå àaâo taåo, tûâ cao àùèng, àaåi hoåc vaâ sau àaåi hoåc cuãa trûúâng. Hònh thûác àaâo taåo theo tñn chó coân múái meã vúái Nhaâ trûúâng vaâ giaãng viïn, nïn caách quaãn lyá coân nhiïìu sú suêët, gêy khoá khùn trong viïåc truy cêåp thöng tin, chuã àöång thúâi gian tham gia giaãng daåy. Àùåc biïåt àöåi nguä naây rêët nhaåy caãm vïì chñnh trõ, tû duy nhaåy beán, linh àöång, saáng taåo trong hoaåt àöång giaãng daåy. Thûåc tïë àaä cho thêëy nhûäng thaânh tûåu phaát triïín cuãa trûúâng trong thúâi gian qua laâ sûå àoáng goáp khöng nhoã cuãa àöåi nguä giaãng viïn. Búãi vò, khi trònh àöå cuãa àöåi nguä giaãng viïn àûúåc nêng lïn thò khaã nùng tiïëp nhêån, xûã lyá thöng tin baâi giaãng möåt caách kõp thúâi coá hiïåu quaã, truyïìn àaåt cho sinh viïn vêån duång, cuå thïí hoaá, töí chûác thûåc hiïån moåi chuã trûúng àûúâng löëi, chñnh saách cuãa Àaãng, phaáp luêåt cuãa Nhaâ nûúác möåt caách àuáng àùæn, saáng taåo hún, Qua àoá, cuãng cöë nêng cao niïìm tin cuãa sinh viïn àöëi vúái nhaâ trûúâng vaâ tin tûúãng vaâo chïë àöå. Trònh àöå lyá luêån chñnh trõ cuãa giaãng viïn tuy àaä àûúåc nêng lïn, song vêîn coân tònh traång möåt söë giaãng viïn coân ngaåi hoåc têåp chñnh trõ vaâ nghiïn cûáu nghõ quyïët, chuã trûúng cuãa Àaãng. So vúái nhiïåm vuå vaâ yïu cêìu hiïån nay, àöåi nguä giaãng viïn cêìn àûúåc nêng cao hon nûäa trònh àöå lyá luêån chñnh trõ: quaán triïåt sêu sùæc caác nghõ quyïët, quyïët àõnh cuãa trung ûúng Àaãng vïì cöng taác àaâo taåo, böìi dûúäng nhùçm nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ, àùåc biïåt thûåc hiïån nghõ quyïët trung ûúng 5 (khoáa IX) vïì nhiïåm vuå chuã yïëu cuãa cöng taác tû tûúãng, lyá luêån trong tònh hònh múái. Nhêån thûác sêu sùæc chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì cöng taác àaâo taåo böìi dûúäng caán böå vúái viïåc vêån duång saáng taåo quan àiïím cuãa Àaãng. Nhaâ trûúâng àaä coá nhûäng chñnh saách àaäi ngöå vúái giaãng viïn ài hoåc nêng cao trònh àöå noái chung, trònh àöå lyá luêån chñnh trõ noái riïng. Viïåc vêån duång nhûäng kiïën thûác lyá luêån noái chung, lyá luêån chñnh trõ noái riïng coân phuå thuöåc vaâo nùng lûåc cuå thïí cuãa tûâng ngûúâi. Thûåc tïë cho thêëy, khöng phaãi giaãng viïn naâo khi àaä àûúåc hoåc têåp nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ thò cuäng giaãng daåy töët, hoaân thaânh xuêët sùæc nhiïåm vuå chñnh trõ. Nhûng phaãi khùèng àõnh möåt àiïìu nhòn chung söë nhûäng giaãng viïn àaä qua àaâo taåo, böìi dûúäng trònh àöå lyá luêån chñnh trõ thò khaã nùng hoaân thaânh nhiïåm vuå cao hún. Do tñnh àùåc thuâ cuãa hoaåt àöång giaãng daåy, cho nïn viïåc àaâo taåo, reân luyïån phêím chêët àaåo àûác, nêng cao trònh àöå noái chung trònh àöå lyá luêån chñnh trõ noái riïng cho àöåi nguä giaãng viïn laâ hïët sûác cêìn thiïët, vûâa mang tñnh cêëp thiïët vûâa mang tñnh chiïën lûúåc lêu daâi. Bïn caånh àoá, laänh àaåo Nhaâ trûúâng coân chuá troång àïën viïåc xêy dûång àöåi nguä giaãng viïn huâng maånh, àöåi nguä giaãng viïn khöng ngûâng àûúåc hoåc têåp, àaâo taåo, böìi dûúäng, têåp huêën nêng cao trònh àöå chuyïn Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 55

56 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN mön, nghiïåp vuå, têm huyïët nghïì nghiïåp phuåc vuå cho viïåc daåy hoåc töët hún. Hiïån nay, phêìn lúán giaãng viïn cuãa Trûúâng àaãm nhêån mön hoåc àaä àaåt trònh àöå thaåc sô, phaãi noái rùçng àêy laâ ûu àiïím nöíi tröåi cuãa àöåi nguä giaãng viïn cuãa nhaâ trûúâng. Hêìu hïët àöåi nguä giaãng viïn trong trûúâng coá baãn lônh chñnh trõ, àùåc biïåt laâ rêët tûå tin trong quaá trònh xûã lyá kyä nùng sû phaåm. Tuy nhiïn, cuäng coân möåt söë giaãng viïn, chuã yïëu laâ giaãng viïn treã chûa traãi qua thûåc tiïîn cuöåc söëng phûác taåp, cho nïn tñnh mêîn caãm cuäng nhû àöå nhaåy beán trong xûã lyá tònh huöëng sû phaåm coân luáng tuáng. Sûå hêëp dêîn trong caác baâi giaãng thöng qua nghïå thuêåt diïîn giaãng, àùåc biïåt laâ nhûäng kiïën thûác chñnh trõ - xaä höåi phuâ húåp vúái mön hoåc mònh àaãm nhêån coân haån chïë. Vïì phûúng phaáp giaãng daåy, hêìu hïët caác giaãng viïn hiïån nay àïìu sûã duång phûúng phaáp truyïìn thöëng, thuyïët trònh laâ chuã yïëu, söë giaãng viïn sûã duång phûúng tiïån daåy hoåc tñch cûåc coân chûa nhiïìu, chûa thûúâng xuyïn töí chûác caác buöíi höåi thaão, sinh hoaåt chuyïn mön nhùçm nêng cao chêët lûúång giaãng daåy. Àïí nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ cho àöåi nguä giaãng viïn úã trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân möåt caách coá hiïåu quaã cêìn têåp trung vaâo möåt söë giaãi phaáp sau àêy. Möåt laâ, àêíy maånh cöng taác giaáo duåc - àaâo taåo noái chung vaâ àaâo taåo, böìi dûúäng kiïën thûác lyá luêån chñnh trõ noái riïng xem àêy laâ vêën àïì cêëp thiïët vaâ coá tñnh chiïën lûúåc lêu daâi cuãa sûå nghiïåp giaáo duåc - àaâo taåo. Nhaâ trûúâng phaãi taåo moåi àiïìu kiïån töët vïì vêåt chêët vaâ tinh thêìn cho giaãng viïn yïn têm cöëng hiïën àïí nêng cao trònh àöå chuyïn mön, trïn cú súã àoá giaãng viïn coá àuã àiïìu kiïån trònh àöå nhùçm nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ àaåt hiïåu quaã cao. Hai laâ, nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ phaãi phuâ húåp vúái yïu cêìu hoaåt àöång giaãng daåy. Giaãng viïn tiïëp xuác vúái sinh viïn haâng ngaây, haâng giúâ trong nhûäng mön hoåc maâ hoå phuå traách nïn àûúâng löëi, chuã trûúng, chñnh saách cuãa Àaãng vaâ Nhaâ nûúác, sinh viïn coá tiïëp cêån vaâ biïët àïën hay khöng àiïìu àoá phuå thuöåc rêët nhiïìu vaâo trònh àöå nhêån thûác chñnh trõ, trònh àöå chuyïn mön thûåc tiïîn cuãa àöåi nguä giaãng viïn. Do àoá, nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ cho àöåi nguä giaãng viïn phaãi nêng cao toaân diïån vïì moåi mùåt, trang bõ kiïën thûác thûåc tïë phuâ húåp vúái yïu cêìu cuãa hoaåt àöång giaãng daåy. Ba laâ, xêy dûång vaâ thûåc hiïån nhêët quaán chïë àöå trúå cêëp àöëi vúái hoåc têåp lyá luêån chñnh trõ. Coá chñnh saách khuyïën khñch vaâ bùæt buöåc caán böå, cöng chûác trong hïå thöëng chñnh trõ phaãi thûúâng xuyïn hoåc têåp, nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ vaâ chuyïn mön. Cêìn coá chñnh saách àöång viïn, khen thûúãng thoaã àaáng àöëi vúái caán böå àaåt kïët quaã cao trong hoåc têåp, nhû böë trñ, sûã duång, tùng lûúng súám. Qua àoá, laâm cho àöåi nguä giaãng viïn nhêån thûác roä têìm quan troång cuãa viïåc hoåc têåp, nêng cao trònh àöå lyá luêån rêët hûäu ñch àöëi vúái hoaåt àöång giaãng daåy, xem àoá laâ nhiïåm vuå bùæt buöåc cuäng nhû nhu cêìu cuãa baãn thên nhùçm nêng cao nhêån thûác, sûå hiïíu biïët. Baãn thên ngûúâi giaãng viïn khöng dao àöång, thoaái hoaá, biïën chêët trûúác taác àöång tiïu cûåc cuãa cú chïë thõ trûúâng hiïån nay, thêëy àûúåc vai troâ cuãa lyá luêån chñnh trõ àöëi vúái hoaåt àöång giaãng daåy laâ vêën àïì rêët cêìn thiïët khöng thïí thiïëu àûúåc. Thöng qua viïåc àaâo taåo, böìi dûúäng nêng cao trònh àöå lyá luêån chñnh trõ seä giuáp cho àöåi nguä giaãng viïn nùæm vûäng nhûäng nöåi dung cöët loäi cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh, àûúâng löëi, chuã trûúng, chñnh saách cuãa Àaãng vaâ phaáp luêåt cuãa Nhaâ nûúác. Trïn cú súã àoá, nêng cao nùng lûåc trñ tuïå, tû duy àöåc lêåp, saáng taåo, cuãng cöë thïm baãn lônh chñnh trõ, àûáng vûäng trûúác moåi khoá khùn, thaách thûác cuãa cú chïë thõ trûúâng muöën vêåy phaãi thûåc hiïån àöìng böå caác giaãi phaáp trïn. Taâi liïåu tham khaão 1. Lûúng Gia Ban (2004), Tû tûúãng Höì Chñ Minh vïì lyá luêån vaâ hoåc têåp lyá luêån, Taåp chñ Triïët hoåc, (1/152), tr Nguyïîn Àûác Bònh (1999), Xêy dûång Àaãng vïì tû tûúãng chñnh trõ, Taåp chñ Giaáo duåc lyá luêån, (2), Phên viïån Haâ Nöåi, Hoåc viïån Chñnh trõ quöëc gia Höì Chñ Minh, tr Vuä Hoaâng Cöng (2003), Nhûäng vêën àïì cú baãn trong tû tûúãng chñnh trõ cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin, Taåp chñ Thöng tin chñnh trõ hoåc, (4, Viïån Khoa hoåc chñnh trõ, Hoåc viïån Chñnh trõ quöëc gia Höì Chñ Minh, tr Nguyïîn Quang Du (2002), Mêëy vêën àïì vïì cöng taác töíng kïët thûåc tiïîn vaâ nghiïn cûáu lyá luêån úã nûúác ta hiïån nay, Taåp chñ Khoa hoåc xaä höåi, (4/56), tr Nguyïîn Khoa Àiïìm (2004), Nêng cao hún nûäa chêët lûúång vaâ hiïåu quaã cöng taác giaáo duåc lyá luêån chñnh trõ trong tònh hònh múái, Taåp chñ Thöng tin cöng taác tû tûúãng lyá luêån, (1), Ban Tû tûúãng vùn hoáa Trung ûúng, tr Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam (2001), Vùn kiïån Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá IX, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, Haâ Nöåi. 56 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

57 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN HÖÎ TRÚÅ GIAÃNG VIÏN TREÃ NÊNG CAO NÙNG LÛÅC NGHIÏN CÛÁU KHOA HOÅC TRÊÌN THÕ HOAÂI THU* Ngaây nhêån: 25/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Giaãng viïn treã tham gia nghiïn cûáu khoa hoåc seä tûå khùèng àõnh àûúåc mònh, nùæm chùæc hún kiïën thûác chuyïn mön maâ mònh àang trûåc tiïëp giaãng daåy vaâ chuyïn ngaânh khaác, kõp thúâi böí sung kiïën thûác trong baâi giaãng. Nùng lûåc nghiïn cûáu khoa hoåc cuãa giaãng viïn àûúåc àïì cêåp úã ba khña caånh laâ kiïën thûác, kyä nùng vaâ thaái àöå. Giaãng viïn treã àang gùåp nhiïìu khoá khùn khi tham gia nghiïn cûáu khoa hoåc, chûa coá tiïu chñ cuå thïí àaánh giaá. Vò vêåy, giaãng viïn treã cêìn àûúåc höî trúå nêng cao nùng lûåc nghiïn cûáu. Tûâ khoáa: giaãng viïn treã, nghiïn cûáu khoa hoåc HUMAN RESOURCE DEVELOPMENT POLICY OF VIETNAM AVIATION - CURRENT SITUATION AND SOLUTIONS Abstract: Young lecturers participating in scientific research will be able to assert themselves, gain a specific knowledge of their professional teaching and other specialties, and timely supplement their knowledge in the lecture. The lecturers scientific research capacity is addressed in three aspects: knowledge, skills and attitudes. Young lecturers are having difficulty participating in scientific research, there are no specific criteria for assessment. Therefore, young lecturers need to be supported to improve their research capacity. Keywords: young lectures, research capacity. 1. Àùåt vêën àïì Trñ thûác khoa hoåc treã hiïån nay laâ nguöìn taâi saãn vö cuâng quyá giaá àöëi vúái sûå phaát triïín àêët nûúác. Chñnh saách xêy dûång trñ thûác treã laâ chiïën lûúåc muäi nhoån trong chiïën lûúåc phaát triïín toaân diïån. Àöåi nguä trñ thûác khoa hoåc treã cêìn tiïëp bûúác cuâng trñ thûác nhên loaåi trïn con àûúâng höåi nhêåp, phaát triïín, tiïëp cêån tri thûác múái cuãa thúâi àaåi. Nhûng hoaåt àöång nghiïn cûáu khoa hoåc (NCKH) taåi caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc chûa àûúåc quan têm àuáng mûác nhû trong àõnh hûúáng phaát triïín cuãa möîi trûúâng àaåi hoåc. Ngaânh giaáo duåc nûúác ta luön coi troång cöng taác NCKH vaâ àoá laâ nhiïåm vuå cuãa möîi giaãng viïn trong caác trûúâng àaåi hoåc. Ngaây 5/5/2017 Böå giaáo duåc vaâ Àaâo taåo ban haânh Thöng tû 11/2017/TT-BGDÀT vïì ban haânh Quy chïë xeát tùång giaãi thûúãng: Khoa hoåc vaâ cöng nghïå daânh cho giaãng viïn treã trong caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc thay thïë Thöng tû söë 14. Trong Thöng tû xaác àõnh àöëi tûúång: Giaãng viïn treã cú hûäu (sau àêy goåi tùæt laâ giaãng viïn treã) trong caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc, coá àöå tuöíi (tñnh troân theo nùm dûúng lõch) khöng quaá 35 tuöíi. Àêy laâ giaãi thûúãng àûúåc caác Böå phöëi húåp töí chûác àïí xêy dûång möåt sên chúi khoa hoåc lúán nhêët cho giaãng viïn treã (GVT) caác trûúâng àaåi hoåc. Giaãi thûúãng àûúåc töí chûác 3 nùm möåt lêìn. Nùm 2014 lêìn thûá hai Böå GD-ÀT töí chûác xeát tùång giaãi thûúãng daânh cho GVT, lêìn thûá nhêët àûúåc töí chûác vaâo nùm Nghiïn cûáu cuãa caác nûúác trïn thïë giúái àaä chó ra rùçng, trong quaá trònh phaát triïín nùng lûåc, bïn caånh sûå nöî lûåc cuãa möîi giaãng viïn, sûå höî trúå cuãa trûúâng, khoa/böå mön quaãn lyá giaãng viïn àoáng vai troâ vö cuâng quan troång, taåo àiïìu kiïån àïí giaãng viïn àaåt hiïåu quaã töët nhêët trong cöng taác giaãng daåy, tùng sûå cam kïët, traách nhiïåm vaâ sûå thoãa maän trong cöng viïåc. Àiïìu naây àùåc biïåt àuáng vúái giaãng viïn treã (GVT) hay coân goåi laâ giaãng viïn múái. GVT àûúåc coi laâ àöåi nguä kïë cêån, tûúng lai cuãa möåt trûúâng àaåi hoåc. Do thiïëu kinh nghiïåm, giaãng viïn treã luön gùåp nhûäng khoá khùn nhêët àõnh trong giai àoaån àêìu cuãa quaá trònh phaát triïín nghïì nghiïåp, vò vêåy tû vêën, àõnh hûúáng vaâ höî trúå cho hoå nêng cao nùng lûåc caâng trúã nïn cêìn thiïët. * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 57

58 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN 2. Nùng lûåc nghiïn cûáu khoa hoåc cuãa giaãng viïn treã Theo Bernard Wyne (1997) Nùng lûåc laâ kyä nùng, hiïíu biïët, haânh vi, thaái àöå àûúåc tñch luäy maâ möåt ngûúâi sûã duång àïí àaåt àûúåc kïët quaã cöng viïåc theo mong muöën cuãa mònh [5]. Nhû vêåy, nùng lûåc trong möåt con ngûúâi laâ têåp húåp kiïën thûác, kyä nùng vaâ thaái àöå àïí thûåc hiïån töët cöng viïåc. Kiïën thûác trong NCKH cuãa GVT: Möîi giaãng viïn khi tiïën haânh NCKH cêìn phaãi coá kiïën thûác chuyïn mön, am hiïíu vaâ laâm chuã àûúåc caác phûúng phaáp nghiïn cûáu khoa hoåc àïí vêån duång caác phûúng phaáp möåt caách linh hoaåt, hiïåu quaã tuây theo tñnh chêët cuãa àïì taâi, muåc tiïu nghiïn cûáu, caách tiïëp cêån nghiïn cûáu. Laâ giaãng viïn dûúái 35 tuöíi, GVT àang chiïëm tó lïå lúán vïì söë lûúång, àûúåc àaâo taåo baâi baãn trong nûúác vaâ ngoaâi nûúác, coá kiïën thûác chuyïn mön nïìn taãng töët, liïn tuåc cêåp nhêåt kiïën thûác, hûáa heån seä àem túái nhûäng giaá trõ lúán cho hoaåt àöång NCKH taåi caác trûúâng àaåi hoåc. Nhûng hiïån taåi GVT coân àöëi mùåt vúái nhiïìu thaách thûác nhû thúâi gian chuã yïëu daânh cho giaãng daåy, chûa coá phûúng phaáp NCKH àuáng àùæn, tiïn tiïën vaâ thiïëu àiïìu kiïån cho sûå saáng taåo vaâ nêng cao kiïën thûác chung phuåc vuå nghiïn cûáu. Kyä nùng nghiïn cûáu khoa hoåc: Caác cöng trònh NCKH phaãi laâ saãn phêím cuãa quaá trònh tñch luäy kiïën thûác vaâ kinh nghiïåm, phaãi àaåt yïu cêìu: Tñnh múái, tñnh khoa hoåc vaâ tñnh thûåc tiïîn, sûã duång nhiïìu kyä nùng khaác nhau, àiïìu naây àöëi vúái GVT coân haån chïë. Àöëi vúái nhûäng giaãng viïn coá bïì daây kinh nghiïåm vaâ coá nhiïìu kyä nùng nghiïn cûáu khoa hoåc thò caác cöng trònh nghiïn cûáu cuãa hoå thûúâng chêët lûúång vaâ coá uy tñn. Do vêåy möîi GVT cêìn reân luyïån kyä nùng trong thûåc tiïîn àïí trau döìi nùng lûåc. Thaái àöå nghiïn cûáu khoa hoåc: GVT coá nùng lûåc nghiïn cûáu khoa hoåc phaãi laâ ngûúâi nhiïåt têm, coá traách nhiïåm, thaáo vaát vaâ luön coá khaã nùng nghiïn cûáu, hoå cêìn nöî lûåc nghiïn cûáu saáng taåo goáp phêìn vaâo phaát triïín tri thûác; phaát hiïån, cung cêëp kiïën thûác vaâ kïët quaã nghiïn, luön truyïìn caãm hûáng nghiïn cûáu cho ngûúâi khaác; khi GVT coi khoa hoåc vaâ nghiïn cûáu nhû kim chó nam, àöìng thúâi laâ yïëu töë quyïët àõnh chêët lûúång giaãng daåy; hoå seä luön trau döìi khaã nùng cuãa mònh trong viïåc thûåc hiïån caác nghiïn cûáu coá giaá trõ khoa hoåc caã lyá luêån vaâ thûåc tiïîn. Khi àoá NCKH laâ hoaåt àöång àoâi hoãi phaãi àêìu tû nhiïìu thúâi gian, cöng sûác, trong khi thu nhêåp tûâ hoaåt àöång naây laåi khöng àaáng kïí maâ thu nhêåp cuãa GVT coân thêëp. Búãi vêåy, thaái àöå àöëi vúái NCKH cuãa giaãng viïn àoáng vai troâ quan troång thuác àêíy àöång lûåc cho hoå NCKH. Nùng lûåc giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu cuãa giaãng viïn trûúác hïët àûúåc àaánh giaá thöng qua trònh àöå hoåc vêën cuãa giaãng viïn. Thöng thûúâng nhûäng giaãng viïn coá trònh àöå hoåc vêën caâng cao thò khaã nùng giaãng daåy sêu, röång (nhiïìu mön hoåc) vaâ nghiïn cûáu caâng töët. Tuy vêåy, trònh àöå hoåc vêën chó múái cho pheáp àaánh giaá nùng lûåc giaãng daåy vaâ nghiïn cûáu khoa hoåc cuãa giaãng viïn úã daång tiïìm nùng. Àïí thêëy roä hún nùng lûåc NCKH cuãa GVT coá thïí xem xeát söë lûúång cöng trònh nghiïn cûáu khoa hoåc hoå àaä hoaân thaânh nhû: - Söë lûúång caác cöng trònh khoa hoåc àûúåc cöng böë: + Söë lûúång caác àïì taâi trong nûúác (cêëp cú súã, Böå, Nhaâ nûúác); + Söë lûúång cöng trònh khoa hoåc àûúåc cöng böë trïn taåp chñ khoa hoåc trong nûúác; + Söë lûúång cöng trònh khoa hoåc àûúåc trònh baây úã höåi thaão quöëc tïë; + Söë lûúång caác cöng trònh nghiïn cûáu àûúåc àùng hoùåc cöng böë trïn caác taåp chñ khoa hoåc quöëc tïë ISI-Scopus; Theo nghiïn cûáu vúái àöå tuöíi dûúái 35 nhiïìu GVT àang laâm luêån aán, hoùåc múái xong luêån aán. Luác naây hoå múái àûúåc coi laâ laâm nghiïn cûáu laâ nhûäng ngûúâi múái vaâo nghïì. Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo àaä ban haânh Qui chïë àaâo taåo trònh àöå tiïën sô (Ban haânh keâm theo Thöng tû söë 08 /2017/TT-BGDÀT ngaây 04 thaáng 4 nùm 2017 cuãa Böå trûúãng Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo) qui àõnh àiïìu kiïån àïí nghiïn cûáu sinh àûúåc àùng kyá àaánh giaá luêån aán úã àún võ chuyïn mön: Àaä cöng böë töëi thiïíu 02 baâi baáo vïì kïët quaã nghiïn cûáu cuãa luêån aán trong àoá coá 01 baâi àùng trïn taåp chñ khoa hoåc thuöåc danh muåc caác taåp chñ ISI-Scopus hoùåc àaä cöng böë töëi thiïíu 02 baáo caáo trong kyã yïëu höåi thaão quöëc tïë coá phaãn biïån hoùåc 02 baâi baáo àùng trïn taåp chñ khoa hoåc nûúác ngoaâi coá phaãn biïån. Àêy laâ yïu cêìu nghiïn cûáu sinh cêìn àaåt àûúåc coá thïí coi àêy tiïu chuêín phêën àêëu àöëi vúái GVT. Nïëu tiïu chuêín naây àûúåc thûåc hiïån töët, seä goáp phêìn phaát triïín tû duy, nùng lûåc saáng taåo, khaã nùng laâm viïåc àöåc lêåp, trau döìi kiïën thûác vaâ cú höåi böìi dûúäng nùng lûåc NCKH cho GVT. - Chêët lûúång caác cöng trònh khoa hoåc àaä cöng böë Söë lûúång cöng trònh khoa hoåc cöng böë chó phaãn aánh phêìn lûúång, nhûng coá thïí khöng phaãn aánh hoaân toaân phêìn chêët. Möåt ngûúâi coá thïí cöng böë nhiïìu cöng trònh khoa hoåc, nhûng laâ nhûäng cöng trònh coá chêët lûúång thêëp thò khöng thïí xem laâ coá nùng lûåc. Möåt cöng trònh nghiïn cûáu coá chêët lûúång coá khaã nùng gêy aãnh hûúãng trong chuyïn ngaânh vaâ àûúåc nhiïìu àöìng nghiïåp trïn thïë giúái trñch dêîn. Do àoá, chó söë trñch dêîn trung bònh phaãn aãnh khaá chñnh xaác chêët lûúång möåt cöng trònh nghiïn cûáu khoa hoåc. 58 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

59 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN - Hiïåu quaã cuãa cöng trònh nghiïn cûáu khoa hoåc Caác cöng trònh nghiïn cûáu khoa hoåc cuãa giaãng viïn rêët àa daång nïn coá thïí phên tñch hiïåu quaã nghiïn cûáu theo caác mùåt kinh tïë, xaä höåi, khoa hoåc cöng nghïå. - Giaãi thûúãng do caác töí chûác trao tùång - Söë lûúång saách àûúåc xuêët baãn trong nûúác, ngoaâi nûúác. Tiïìm nùng NCKH cuäng nhû cú höåi cuãa àöåi nguä GVT rêët nhiïìu. Nhûng laâm thïë naâo àïí khai thaác hïët tiïìm nùng, taåo cú höåi, phaát huy nùng lûåc, loâng nhiïåt tònh cuãa hoå thò GVT cêìn sûå höî trúå àïí nêng cao nùng lûåc nghiïn cûáu khoa hoåc. 3. Höî trúå giaãng viïn treã nêng cao nùng lûåc nghiïn cûáu khoa hoåc Trûúác yïu cêìu CNH, HÀH àêët nûúác, trûúác xu thïë höåi nhêåp, húåp taác, caånh tranh, viïåc xêy dûång nguöìn lûåc trñ tuïå trúã thaânh nöåi dung then chöët trong chiïën lûúåc phaát triïín. Taåo lêåp chuêín mûåc giaá trõ cho khoa hoåc vaâ nhaâ khoa hoåc laâ nöåi dung àöåt phaá quan troång. Hoaåt àöång NCKH cêìn àûúåc caác trûúâng àaåi hoåc chuá troång, àêìu tû, àaãm baão vaâ nêng cao chêët lûúång àaâo taåo, àaáp ûáng nhu cêìu nhên lûåc cho xaä höåi, mang laåi uy tñn, võ thïë cho giaãng viïn vaâ nhaâ trûúâng. Chñnh vò vêåy, àöëi vúái GVT khöng chó nöî lûåc baãn thên thïí hiïån khaã nùng cuãa mònh vaâ cêìn sûå höî trúå cuãa nhaâ nûúác, nhaâ trûúâng, khoa/böå mön àïí hoaåt àöång NCKH àaåt hiïåu quaã cao nhêët. Höî trúå GVT nêng cao kiïën thûác NCKH: Àïí àaáp ûáng àûúåc caác tiïu chñ àaánh giaá nùng lûåc NCKH vaâ coá caác cöng trònh nghiïn cûáu chêët lûúång thò GVT cêìn coá möi trûúâng laâm viïåc thuêån lúåi cho cöng taác giaãng daåy vaâ NCKH vïì thúâi gian, àiïìu kiïån vêåt chêët tûâ phña nhaâ trûúâng nhû: - Taåo àiïìu kiïån cho GVT tham gia àaâo taåo bêåc tiïën sô vaâ sau tiïën sô trong nûúác, nûúác ngoaâi taåi caác trûúâng uy tñn vaâ phuâ húåp vúái trònh àöå chuyïn mön cuãa GVT. - Töí chûác vaâ phaát triïín phong traâo thi àua NCKH: Caác hoaåt àöång thi àua NCKH cuãa nhaâ trûúâng cêìn àûúåc àêíy maånh, gùæn saát vúái lúåi ñch caá nhên nhùçm khuyïën khñch, phaát huy tiïìm nùng nghiïn cûáu cuãa GVT bùçng caác hònh thûác nhû: thaânh lêåp quyä khen thûúãng NCKH, taâi nùng treã, töí chûác buöíi toåa àaâm, giúái thiïåu, quaãng baá saãn phêím nghiïn cûáu coá chêët lûúång... Àoaân Thanh niïn cuäng cêìn tham gia tñch cûåc vaâo quaá trònh naây àïí taåo sên chúi trûåc tiïëp cho àöåi nguä GVT giao lûu, hoåc hoãi kinh nghiïåm lêîn nhau, àïí hoå coá cú höåi phaát huy saáng kiïën, têåp dûúåt kyä nùng NCKH taåi caác diïîn àaân treã trûúác khi tham gia caác diïîn àaân lúán hún, hònh thaânh möi trûúâng vùn hoáa nghiïn cûáu. - Múã röång nöåi dung sinh hoaåt chuyïn mön nhû: caác buöíi giaãng baâi/noái chuyïån chuyïn àïì cuãa chuyïn gia trong nûúác vaâ nûúác ngoaâi, chia seã kinh nghiïåm NCKH, töí chûác caác cêu laåc böå khoa hoåc theo chuyïn àïì möåt caách sinh àöång àïí thu huát GVT tham gia. - Khuyïën khñch sûå tûå chuã cuãa GVT trong phaát triïín nghïì nghiïåp nhû thöng baáo àùng kyá àïì taâi nghiïn cûáu tûâ cêëp cú súã, töí chûác caác höåi thaão daânh cho GVT vaâ höåi thaão chung cuãa trûúâng. - Töí chûác caác buöíi hûúáng dêîn viïët baâi taåp chñ bùçng tiïëng Anh, khuyïën khñch GVT nghiïn cûáu cöng böë quöëc tïë. Khi àûúåc àùng baâi trïn caác taåp chñ khoa hoåc haâng àêìu seä nêng cao uy tñn cuãa GVT cuäng nhû danh tiïëng cuãa caác trûúâng àaåi hoåc. Cöng böë quöëc tïë nïn àûúåc coi laâ thûúác ào, tiïu chuêín àaánh giaá nùng lûåc NCKH cuãa GVT. - Caác trûúâng àaåi hoåc cêìn múã röång vaâ tùng cûúâng húåp taác quöëc tïë àïí GVT coá cú höåi tòm hiïíu, sûã duång nguöìn taâi liïåu nghiïn cûáu phong phuá phuåc vuå cho nghiïn cûáu vaâ giaãng daåy. - Nhaâ trûúâng cêìn tön vinh giaá trõ tinh thêìn, taåo têm lyá töët nhêët thuác àêíy, kñch thñch GVT tûå giaác, hùng say, nöî lûåc NCKH, phaát huy moåi khaã nùng àïí thûåc hiïån töët chûác nùng nhiïåm vuå àûúåc giao. Hoaåt àöång höî trúå tûâ Böå giaáo duåc vaâ Àaâo taåo: - Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo liïn tuåc thûåc hiïån àïì aán àaâo taåo thaåc sô, tiïën sô úã nûúác ngoaâi cho giaãng viïn taåi caác trûúâng àaåi hoåc bùçng ngên saách nhaâ nûúác nhû àïì aán 322, àïí nêng cao trònh àöå chuyïn mön vaâ khaã nùng nghiïn cûáu cho GVT. - Thöng tû 11/2017/TT-BGDÀT cuãa Böå giaáo duåc vaâ Àaâo taåo nhùçm biïíu dûúng thaânh tñch xuêët sùæc vaâ khuyïën khñch tham gia hoaåt àöång nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ cöng nghïå cuãa GVT, goáp phêìn nêng cao chêët lûúång giaãng daåy. Tham gia Giaãi thûúãng GVT seä coá cú höåi nhêån àûúåc khen thûúãng bùçng vêåt chêët vaâ àùåc biïåt nhûäng cöng trònh àaåt giaãi nhêët àûúåc ûu tiïn tuyïín choån ài hoåc theo caác chûúng trònh hoåc böíng coá sûã duång ngên saách nhaâ nûúác trònh àöå tûâ thaåc sô trúã lïn. - Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo àaä töí chûác höåi nghõ Phaát triïín khoa hoåc vaâ cöng nghïå trong caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc giai àoaån höåi nghõ coá yá nghôa quan troång nhùçm taåo möi trûúâng thuêån lúåi, luöìng sinh khñ múái cho caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc trong viïåc thuác àêíy hoaåt àöång nghiïn cûáu khoa hoåc, chuyïín giao cöng nghïå vaâ thûúng maåi hoáa saãn phêím, qua àoá àïí khùèng àõnh vai troâ àoáng goáp cuãa caác trûúâng àaåi hoåc trong hoaåt àöång khoa hoåc vaâ cöng nghïå. Àöìng thúâi tùng cûúâng möëi liïn hïå húåp taác giûäa caác trûúâng àaåi hoåc vúái doanh nghiïåp vaâ àõa phûúng, taåo ra mö hònh mêîu mûåc húåp taác 3 bïn: Nhaâ nûúác - Doanh nghiïåp - Trûúâng Àaåi hoåc, goáp phêìn quan troång nêng cao Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 59

60 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN chêët lûúång àaâo taåo, àaáp ûáng nhu cêìu phaát triïín kinh tïë - xaä höåi vaâ höåi nhêåp quöëc tïë. Nhû vêåy khöng chó giaãng viïn maâ GVT caác cú súã coá cú höåi nghiïn cûáu nhiïìu hún. - Cú quan quaãn lyá nïn àún giaãn hoáa caác thuã tuåc vaâ linh hoaåt hún nûäa, àöìng thúâi nïn cöng khai vaâ phöí biïën caác quy trònh NCKH (keâm caác höì sú liïn quan) tûâ khêu àùng kyá àïì taâi, xeát duyïåt, tiïu chñ tuyïín choån caác àïì taâi nghiïn cûáu, thûåc hiïån, nghiïåm thu, thanh quyïët toaán vaâ nguöìn kinh phñ cung cêëp cho àïì taâi nhùçm giuáp GVT toaân têm têåp trung vaâo nghiïn cûáu. Höî trúå nêng cao kyä nùng NCKH: Àïí giuáp GVT nêng cao kyä nùng NCKH cêìn sûå höî trúå cuãa nhaâ trûúâng vaâ Khoa/böå mön quaãn lyá GVT. - Vúái GVT kinh nghiïåm nghiïn cûáu chûa nhiïìu nïn thûúâng choån nghiïn cûáu àún giaãn, ñt àöåt phaá vaâ giaá trõ khoa hoåc khöng cao. Nhaâ trûúâng cêìn múã caác khoáa hoåc coá liïn quan, bao göìm caã phûúng phaáp nghiïn cûáu, caác khoáa hoåc vïì phên tñch dûä liïåu vaâ thöëng kï möåt caách baâi baãn. Phûúng phaáp, kyä nùng NCKH hoåc cêìn àûúåc àaâo taåo tûâ cú baãn àïën nêng cao vaâ cêìn àûúåc thûåc hiïån ngay tûâ khi GVT múái vaâo nghïì vaâ böìi dûúäng thûúâng xuyïn trong quaá trònh sau naây. - Höî trúå kinh phñ giuáp GVT àöåc lêåp xêy dûång mö hònh vaâ àïì xuêët nghiïn cûáu, lêåp kïë hoaåch thûåc hiïån, cöng böë kïët quaã nghiïn cûáu; Hûúáng dêîn xêy dûång baáo caáo nghiïn cûáu khoa hoåc theo chuêín quöëc tïë; Giaãng viïn coá kinh nghiïåm chia seã viïåc chuêín bõ vaâ trònh baây baáo caáo kïët quaã nghiïn cûáu, caách thûác viïët baâi trïn caác taåp chñ nöíi tiïëng cho GVT; - Höî trúå tiïëp cêån vaâ sûã duång hiïåu quaã caác nguöìn dûä liïåu àiïån tûã phuåc vuå tra cûáu trong NCKH. - Khuyïën khñch GVT tham gia hûúáng dêîn NCKH cho sinh viïn chuyïn ngaânh vaâ töí chûác caác buöíi nhêån xeát, àaánh giaá cöng trònh NCKH cuãa sinh viïn... - Caãi thiïån àiïìu kiïån laâm viïåc cho GVT, giaãm àõnh mûác giaãng daåy, taåo àiïìu kiïån vïì thúâi gian cho GVT tham gia caác khoaá àaâo taåo vïì nghiïn cûáu vaâ tham gia caác höåi thaão chuyïn àïì. - Huy àöång GVT tham gia àïì taâi nghiïn cûáu caác cêëp cuãa khoa/böå mön vaâ giúái thiïåu GVT coá nùng lûåc tham gia nghiïn cûáu caác àïì taâi bïn ngoaâi khi coá nhu cêìu. - Huy àöång GVT coá nùng lûåc tham gia viïët giaáo trònh cuâng caác giaãng viïn coá kinh nghiïåm trong khoa/ böå mön (dõch taâi liïåu, viïët möåt söë nöåi dung phuâ húåp). Thaái àöå trong nghiïn cûáu cuãa GVT: + Möîi GVT cêìn coá yá thûác, thaái àöå töët thûåc sûå yïu thñch NCKH, coá mong muöën nêng cao uy tñn, nùng lûåc baãn thên thò hoå seä tiïën haânh NCKH vò niïìm àam mï, say sûa tòm kiïëm tri thûác múái thay vò thûåc hiïån cho coá lïå, àaãm baão àuã àõnh mûác quy àõnh cuãa Nhaâ trûúâng. + Tham dûå tñch cûåc caác cêu laåc böå nghiïn cûáu, nhoám cöång taác viïn taåp chñ nghiïn cûáu, nhoám biïn soaån caác nghiïn cûáu theo chuã àïì chuyïn mön, caác nhoám cuâng lônh vûåc quan têm nghiïn cûáu... Tñch cûåc tham gia thaão luêån vaâ nhêån phaãn höìi àaánh giaá tûâ ngûúâi hûúáng dêîn, tûâ yá kiïën cuãa caác nhaâ phaãn biïån tûâ caác buöíi sinh hoaåt khoa hoåc vaâ höåi thaão khoa hoåc. + Chuã àöång tham gia caác khoáa àaâo taåo àïí nêng cao trònh àöå chuyïn mön. + Tùng cûúâng kiïën thûác vïì phûúng phaáp nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ hûúáng dêîn nghiïn cûáu khoa hoåc àïí phaát hiïån vêën àïì nghiïn cûáu vaâ dûå àoaán khoa hoåc múái vaâ coá traách nhiïåm trong caác lônh vûåc khoa hoåc chuyïn mön. + Àoåc caác êën phêím nghiïn cûáu theo chuã àïì quan têm, viïët toám tùæt, àaánh giaá vaâ phï bònh vïì caác êën phêím nghiïn cûáu àoá. GVT seä trau döìi àûúåc kiïën thûác, phaát triïín tû duy vaâ nùng lûåc saáng taåo. + Thûåc hiïån àuáng nguyïn tùæc tön troång quyïìn taác giaã; + Höî trúå sinh viïn phaát triïín tñch caách; nhiïåt tònh hûúáng dêîn sinh viïn nghiïn cûáu khoa hoåc. + Luön trau döìi phêím chêët caá nhên; Nhû vêåy, nêng cao nùng lûåc NCKH cuãa GVT hoå seä laâm chuã àûúåc caác cöng trònh khoa hoåc coá giaá trõ caã lyá luêån, thûåc tiïîn vaâ hoaân thaânh muåc tiïu phaát triïín cuãa caá nhên trong giai àoaån àêìu cuãa sûå nghiïåp. Khi àoá nêng cao uy tñn cuãa chñnh GVT, Nhaâ trûúâng vaâ coá thïí kò voång rùçng sûå coá mùåt cuãa khoa hoåc Viïåt Nam trïn trûúâng quöëc tïë seä àûúåc nêng cao trong vaâi nùm túái. Taâi liïåu tham khaão 1. Böå GD&ÀT (2014), Thöng tû söë 47/TT-BGDÀT ngaây 31 thaáng 12 nùm 2014 cuãa Böå trûúãng Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo quy àõnh chïë àöå laâm viïåc àöëi vúái giaãng viïn. 2. Böå GD&ÀT, Thöng tû söë 11/2017/TT-BGDÀT ngaây 05 thaáng 5 nùm 2017 cuãa Böå trûúãng Böå Giaáo duåc vaâ Àaâo taåo vïì ban haânh Quy chïë xeát tùång giaãi thûúãng: Khoa hoåc vaâ cöng nghïå daânh cho giaãng viïn treã trong caác cú súã giaáo duåc àaåi hoåc. 3. Nguyïîn Thõ Tuyïët (2008), Tiïu chñ àaánh giaá giaãng viïn Taåp chñ Khoa hoåc ÀHQGHN, Khoa hoåc Xaä höåi vaâ Nhên vùn söë 24 (2008) TS. Àöî Tiïën Syä (2010), Cú höåi naâo cho giaãng viïn treã nghiïn cûáu khoa hoåc?, Giaáo duåc Thúâi àaåi Baãn tin khoa hoåc vaâ Giaáo duåc. 5. Bernard Wynne, David Stringer (1997), Competency Based Approach to Training and Development. 60 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

61 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN NÊNG CAO VÕ THÏË CUÃA NGÛÚÂI PHUÅ NÛÄ VIÏÅT NAM TRONG THÚÂI KYÂ CÖNG NGHIÏÅP HOÁA, HIÏÅN ÀAÅI HOÁA ÀÊËT NÛÚÁC Ngaây nhêån: 28/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 NGUYÏÎN CÖNG ÀÛÁC* Toám tùæt: Àêëu tranh cho bònh àùèng giúái vaâ nêng cao võ thïë cuãa phuå nûä àang laâ vêën àïì ûu tiïn haâng àêìu àöëi vúái caác quöëc gia hiïån nay vaâ úã Viïåt Nam thúâi kyâ cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa (CNH, HÀH). Võ trñ, vai troâ cuãa ngûúâi phuå nûä àaä àûúåc nhûäng nhaâ saáng lêåp ra chuã nghôa Maác - Lïnin àïì cêåp trong tû tûúãng, lyá luêån cuãa mònh vaâ tiïëp tuåc àûúåc Chuã tõch Höì Chñ Minh, Àaãng ta chuá troång quan têm, luön coá nhûäng chñnh saách ûu tiïn. Trïn cú súã àoá baâi viïët cuäng àïì ra möåt söë yïu cêìu àùåt ra àöëi vúái phuå nûä Viïåt Nam hiïån nay. Tûâ khoáa: Võ thïë cuãa phuå nûä, cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa. RAISING THE POSITION OF WOMEN IN THE PERIOD OF INDUSTRIALIZATION AND MODERNIZATION OF THE COUNTRY Abstract: Struggling for gender equality and empowerment of women is a top priority for today s and Vietnam s industrialization and modernization countries. The position and role of the woman was mentioned by the founders of Marxism-Leninism in his theoretical thinking and continued by President Ho Chi Minh, our Party paid special attention, there were always priority policy. On this basis, the article also sets out some requirements for Vietnamese women today. Keywords: Status of women, industrialization and modernization. Cuöåc àêëu tranh àoâi quyïìn bònh àùèng giúái nhùçm khùèng àõnh võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä luön laâ vêën àïì cêëp thiïët cuãa caác quöëc gia trïn thïë giúái. Viïåt Nam laâ möåt trong nhûäng quöëc gia àaåt thaânh tûåu cao vïì thûåc hiïån bònh àùèng giúái, àûúåc Liïn húåp quöëc àaánh giaá laâ àiïím saáng trong thûåc hiïån caác Muåc tiïu Thiïn niïn kyã, àùåc biïåt trong thúâi kyâ àêíy maånh cöng nghiïåp hoáa, hiïån àaåi hoáa (CNH, HÀH) hiïån nay võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä caâng àûúåc àïì cao vaâ khùèng àõnh. Trong lõch sûã hònh thaânh vaâ phaát triïín cuãa dên töåc Viïåt Nam, ngûúâi phuå nûä àaä coá nhûäng àoáng goáp vö cuâng quan troång. Trong quaá trònh àêíy maånh CNH, HÀH hiïån nay, phuå nûä Viïåt Nam khöng ngûâng phaát huy vai troâ cuãa mònh, trúã thaânh àöång lûåc thuác àêíy sûå phaát triïín chung cuãa xaä höåi. Tûâ àoá, võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä caâng àûúåc khùèng àõnh hún bao giúâ hïët. 1. Quan àiïím cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin, tû tûúãng Höì Chñ Minh vaâ Àaãng ta vïì võ thïë cuãa phuå nûä trong xaä höåi 1. C. Maác vaâ Ph. Ùng-ghen Toaân têåp, têåp 4, Nxb. Chñnh trõ quöëc gia - Sûå thêåt, Haâ Nöåi, 1993, tr.623. Trong hïå thöëng caác quan àiïím lyá luêån cuãa mònh, nhûäng nhaâ saáng lêåp ra chuã nghôa Maác cuäng àaä baân vïì võ trñ, vai troâ cuãa ngûúâi phuå nûä trong xaä höåi tû baãn, chó ra nhûäng hiïån tûúång phên biïåt vaâ bêët bònh àùèng nam nûä. Tûâ àoá caác öng àaä àûa ra nhûäng tû tûúãng tiïën böå nhùçm giaãi phoáng ngûúâi phuå nûä, tûâng bûúác hûúáng túái möåt xaä höåi múái töët àeåp hún maâ úã àoá sûå bêët bònh àùèng àûúåc xoáa boã. Ngûúâi phuå nûä trong xaä höåi tû baãn trûúác àêy àûúåc C.Maác vaâ Ph.Ùnghen àïì cêåp trong caác taác phêím cuãa mònh thò hoå khöng coá bêët kyâ möåt àõa võ gò vaâ qua àoá caác öng vaåch trêìn sûå ghï túãm, àaåo àûác giaã cuãa hön nhên vaâ gia àònh tû saãn: Àöëi vúái ngûúâi tû saãn, vúå hùæn chùèng qua chó laâ möåt cöng cuå saãn xuêët. Cho nïn nghe noái cöng cuå saãn xuêët phaãi àûúåc àem duâng chung thò têët nhiïn laâ hùæn kïët luêån rùçng chñnh àaân baâ röìi cuäng phaãi chõu caái söë phêån chung laâ bõ xaä höåi hoáa... Caác ngaâi tû baãn cuãa chuáng ta chûa thoãa maän laâ àaä sùén coá vúå vaâ con gaái cuãa vö saãn àïí duâng... (1). Nhû vêåy, dûúái chïë àöå tû baãn chuã nghôa, ngûúâi phuå nûä phaãi chõu àûång möåt nghõch lyá, àoá laâ: vai troâ * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 61

62 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN thò lúán nhûng àõa võ thò thêëp heân trong caã gia àònh vaâ ngoaâi xaä höåi. Phuå nûä phaãi gaánh vaác hêìu nhû toaân böå viïåc nhaâ nhûng vêîn phaãi ài laâm nhû nam giúái; ngûúâi phuå nûä cuâng möåt luác vûâa phaãi tham gia lao àöång trong möåt nïìn saãn xuêët xaä höåi, vûâa àaãm nhiïåm moåi thûá cöng viïåc nhû nö lïå trong gia àònh. Àiïìu naây thûåc sûå mêu thuêîn vaâ xung àöåt vai troâ cuãa ngûúâi phuå nûä. Kïë thûâa nhûäng quan àiïím maâ C. Maác vaâ Ph. Ùnghen khi phên tñch àõa võ cuãa ngûúâi phuå nûä trong xaä höåi tû baãn, àïën thúâi kyâ cuãa Lïnin cuäng lïn aán vaâ töë caáo: dûúái chïë àöå tû baãn chuã nghôa, phuå nûä, tûác möåt nûãa nhên loaåi luön bõ hai têìng aáp bûác, ngay úã nhûäng nûúác cöång hoâa tû saãn dên chuã nhêët. Phêìn àöng caác gia àònh trong xaä höåi tû baãn vêîn chûáa chêët trong loâng noá vö vaân nhûäng caãnh cú cûåc, aáp bûác, bêët cöng. Lïnin viïët: Haâng triïåu vaâ haâng triïåu phuå nûä trong nhûäng gia àònh nhû vêåy àang söëng (hoùåc noái cho àuáng hún àang bõ àoåa àêìy) trong kiïëp gia nö, ra sûác lo ùn lo mùåc cho caã gia àònh bùçng tûâng xu nhoã maâ hoå phaãi traã bùçng nhûäng cöë gùæng phi thûúâng haâng ngaây vaâ bùçng sûå tiïët kiïåm têët caã moåi thûá, chó trûâ coá tiïët kiïåm lao àöång baãn thên (2). Coá thïí noái, lyá luêån vïì giaãi phoáng con ngûúâi, giaãi phoáng phuå nûä cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin luön coá yá nghôa sêu sùæc trong giai àoaån trûúác àêy vaâ caã thúâi àaåi hiïån nay, khöng chó thêëm àûúåm baãn chêët nhên vùn, nhên àaåo sêu sùæc maâ coân vûúåt lïn têìm cao maâ trûúác àoá tû tûúãng cuãa nhên loaåi chûa thïí vûún túái vaâ laâ cú súã lyá luêån àïí chuáng ta tiïëp tuåc àêëu tranh trong thûåc tiïîn úã Viïåt Nam hiïån nay. Tiïëp thu quan àiïím cuãa chuã nghôa Maác - Lïnin, Chuã tõch Höì Chñ Minh khöng chó àaánh giaá cao võ trñ, vai troâ cuãa ngûúâi phuå nûä maâ coân rêët coi troång sûå nghiïåp giaãi phoáng phuå nûä trong toaân böå sûå nghiïåp caách maång. Theo Ngûúâi, trònh àöå giaãi phoáng phuå nûä àûúåc coi laâ thûúác ào cuãa trònh àöå phaát triïín xaä höåi. Búãi, Noái phuå nûä laâ noái phên nûãa xaä höåi. Nïëu khöng giaãi phoáng phuå nûä thò khöng giaãi phoáng möåt nûãa loaâi ngûúâi. Nïëu khöng giaãi phoáng phuå nûä laâ xêy dûång chuã nghôa xaä höåi möåt nûãa. Àöìng thúâi, Ngûúâi chó ra möëi quan hïå biïån chûáng giûäa yïu cêìu phaát triïín xaä höåi vúái vêën àïì giaãi phoáng phuå nûä. Cöng cuöåc giaãi phoáng phuå nûä khöng chó àún thuêìn laâ coi troång nûä giúái vúái tû caách laâ lûåc lûúång caách maång An Nam caách mïånh cuäng phaãi coá nûä giúái tham gia múái thaânh cöng (3). Sau hún 30 nùm àöíi múái, àêët nûúác ta àaä àaåt àûúåc nhûäng thaânh tûåu lúán vïì kinh tïë, chñnh trõ, vùn hoáa - xaä höåi vaâ höåi nhêåp vúái nïìn kinh tïë thïë giúái. Trong sûå nghiïåp àoá, Àaãng vaâ Nhaâ nûúác àùåc biïåt chuá troång àïën viïåc phaát huy vai troâ vaâ nêng cao võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä. Àaãng àaä xaác àõnh: Böìi dûúäng, àaâo taåo àïí phuå nûä tham gia ngaây caâng nhiïìu vaâo caác hoaåt àöång xaä höåi, caác cú quan laänh àaåo vaâ quaãn lyá úã caác cêëp; theo àoá, Muåc tiïu giaãi phoáng phuå nûä hiïån nay laâ thiïët thûåc caãi thiïån àúâi söëng vêåt chêët vaâ tinh thêìn cuãa chõ em, nêng cao võ trñ xaä höåi cuãa phuå nûä, thûåc hiïån töët nam nûä bònh àùèng... (4). Chñnh vò vêåy, àöåi nguä caán böå nûä ngaây caâng tùng vïì söë lûúång vaâ chêët lûúång, coá phêím chêët àaåo àûác, khöng ngûâng nêng cao nùng lûåc, trònh àöå, baãn lônh vûäng vaâng, phöëi húåp cuâng vúái lûåc lûúång nam giúái goáp phêìn thuác àêíy phaát triïín kinh tïë xaä höåi cuãa àêët nûúác. Taåi Àaåi höåi lêìn thûá IX cuãa Àaãng àaä xaác àõnh muöën nêng cao võ thïë, vai troâ cuãa phuå nûä cêìn coá nhûäng chñnh saách phuâ húåp, Àaåi höåi àaä khùèng àõnh: Àöëi vúái phuå nûä, thûåc hiïån töët luêåt phaáp vaâ chñnh saách bònh àùèng giúái, böìi dûúäng, àaâo taåo nghïì nghiïåp, nêng cao hoåc vêën; coá cú chïë, chñnh saách àïí phuå nûä tham gia ngaây caâng nhiïìu vaâo caác cú quan laänh àaåo vaâ quaãn lyá úã caác cêëp, caác ngaânh; chùm soác vaâ baão vïå sûác khoeã baâ meå vaâ treã em; taåo àiïìu kiïån àïí phuå nûä thûåc hiïån töët thiïn chûác ngûúâi meå; xêy dûång gia àònh no êëm, bònh àùèng, tiïën böå, haånh phuác (5). Muåc tiïu àoá tiïëp tuåc àûúåc Àaãng ta thïí hiïån trong Vùn kiïån Àaåi höåi lêìn thûá X khi nhêën maånh: Taåo àiïìu kiïån àïí phuå nûä thûåc hiïån töët vai troâ ngûúâi cöng dên, ngûúâi lao àöång, ngûúâi meå, ngûúâi thêìy àêìu tiïn cuãa con ngûúâi. Böìi dûúäng, àaâo taåo àïí phuå nûä tham gia ngaây caâng nhiïìu vaâo caác hoaåt àöång xaä höåi, caác cú quan laänh àaåo vaâ quaãn lyá úã caác cêëp. Chùm soác vaâ baão vïå sûác khoeã baâ meå, treã em. Böí sung vaâ hoaân chónh caác chñnh saách vïì baão höå lao àöång, baão hiïím xaä höåi, thai saãn, chïë àöå àöëi vúái lao àöång nûä. Kiïn quyïët àêëu tranh chöëng caác tïå naån xaä höåi, caác haânh vi baåo lûåc, xêm haåi vaâ xuác phaåm nhên phêím phuå nûä (6). Trong giai àoaån hiïån nay, viïåc phaát huy hún nûäa võ trñ, vai troâ cuãa caác têìng lúáp phuå nûä vaâ xêy dûång àöåi nguä caán böå nûä theo tû tûúãng Höì Chñ Minh trong 2. V. I. Lïnin Toaân têåp, têåp 23, Nxb. Tiïën böå Maát-xcú-va, 1980, tr Höì Chñ Minh: Toaân têåp, Nxb. Chñnh trõ quöëc gia, H, 2000, t6, tr Nghõ quyïët söë 04-NQ/TW, ngaây cuãa Böå Chñnh trõ, Vïì àöíi múái vaâ tùng cûúâng cöng taác vêån àöång phuå nûä trong tònh hònh múái. 5. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam: Vùn kiïån Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá IX, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H. 2001, tr Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam: Vùn kiïån Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá X, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H. 2006, tr Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

63 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN sûå nghiïåp CNH, HÀH àêët nûúác laâ yïu cêìu, àoâi hoãi lúán. Nghõ quyïët Àaåi höåi XI cuãa Àaãng tiïëp tuåc khùèng àõnh: Nêng cao trònh àöå moåi mùåt vaâ àúâi söëng vêåt chêët, tinh thêìn cuãa phuå nûä. Nghiïn cûáu, böí sung vaâ hoaân thiïån caác luêåt phaáp, chñnh saách àöëi vúái lao àöång nûä, taåo àiïìu kiïån àïí phuå nûä thûåc hiïån töët vai troâ cuãa mònh; tùng tyã lïå nûä tham gia vaâo cêëp uãy vaâ böå maáy quaãn lyá nhaâ nûúác. Kiïn quyïët àêëu tranh chöëng caác tïå naån xaä höåi vaâ caác haânh vi baåo lûåc, buön baán, xêm haåi vaâ xuác phaåm nhên phêím phuå nûä (7). Baáo baáo Chñnh trõ Àaåi höåi àaåi biïíu lêìn thûá XII (2016), Àaãng ta möåt lêìn nûäa xaác àõnh phûúng hûúáng: Nêng cao trònh àöå moåi mùåt vaâ àúâi söëng vêåt chêët, tinh thêìn cuãa phuå nûä. Nghiïn cûáu, böí sung vaâ hoaân thiïån luêåt phaáp, chñnh saách àöëi vúái lao àöång nûä, taåo àiïìu kiïån àïí phuå nûä thûåc hiïån töët vai troâ vaâ traách nhiïåm cuãa mònh. Kiïn quyïët àêëu tranh chöëng caác tïå naån xaä höåi vaâ xûã lyá nghiïm minh theo phaáp luêåt caác haânh vi baåo lûåc, buön baán, xêm haåi nhên phêím phuå nûä (8). Khi àêët nûúác bûúác vaâo kyã nguyïn höåi nhêåp vúái thïë giúái, trong cöng cuöåc xêy dûång àêët nûúác trïn con àûúâng CNH, HÀH hiïån nay, phuå nûä Viïåt Nam tiïëp tuåc àoáng vai troâ quan troång, laâ àöång lûåc thuác àêíy sûå phaát triïín chung cuãa xaä höåi. Vai troâ naây àang àûúåc khùèng àõnh möåt caách roä neát hún bao giúâ hïët. Trûúác hïët chuáng ta phaãi thûâa nhêån võ trñ hïët sûác quan troång cuãa ngûúâi phuå nûä trong gia àònh. Hoå coá aãnh hûúãng to lúán túái haånh phuác vaâ sûå öín àõnh cuãa gia àònh. Laâ ngûúâi vúå hiïìn, hoå luön hiïíu chöìng, sùén saâng chia seã nhûäng ngoåt buâi cuäng nhû nhûäng àùæng cay cuâng chöìng, khiïën ngûúâi chöìng luön caãm thêëy yïn têm trong cuöåc söëng, tûâ àoá hoå coá thïí àoáng goáp nhiïìu hún cho xaä höåi. Khöng chó chùm soác giuáp àúä chöìng trong gia àònh, ngûúâi vúå coân àûa ra nhûäng lúâi khuyïn thiïët thûåc giuáp chöìng trong cöng viïåc, àoáng goáp vaâo thaânh cöng trong sûå nghiïåp cuãa chöìng. Laâ nhûäng ngûúâi meå hïët loâng vò con caái, hoå thûåc sûå laâ nhûäng têëm gûúng cho con caái noi theo. Ngûúâi meå ngaây nay coân laâ möåt ngûúâi baån lúán luön úã bïn con àïí hûúáng dêîn, àöång viïn kõp thúâi. Bêët cûá ai trong chuáng ta àïìu coá thïí tòm thêëy úã nhûäng ngûúâi phuå nûä, ngûúâi vúå, ngûúâi meå sûå yïn tônh trong têm höìn vaâ sûå cên bùçng bònh yïn trong cuöåc söëng. Chñnh hoå àaä tiïëp sûác cho chuáng ta vûúåt qua nhûäng khoá khùn àïí söëng möåt cuöåc söëng hûäu ñch. Phuå nûä coân tñch cûåc tham gia vaâo caác hoaåt àöång xaä höåi. Ngaây caâng coá nhiïìu ngûúâi trúã thaânh chñnh trõ gia, nhaâ khoa hoåc nöíi tiïëng, nhaâ quaãn lyá nùng àöång... Trong nhiïìu lônh vûåc, sûå coá mùåt cuãa ngûúâi phuå nûä laâ khöng thïí thiïëu nhû ngaânh vùn hoáa, dïåt, dõch vuå, ngên haâng vaâ giaáo duåc Giaãi phaáp nêng cao võ thïë cuãa phuå nûä Viïåt Nam trong thúâi kyâ CNH, HÀH Bûúác vaâo thúâi kyâ CNH, HÀH hiïån nay úã Viïåt Nam, ngûúâi phuå nûä àaä coá nhûäng àoáng goáp vö cuâng quan troång. Trïn con àûúâng höåi nhêåp CNH, HÀH, phuå nûä Viïåt Nam khöng ngûâng phaát huy vai troâ cuãa mònh, trúã thaânh àöång lûåc thuác àêíy sûå phaát triïín chung cuãa xaä höåi. Vaâ tûâ àoá, võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä caâng àûúåc khùèng àõnh hún bao giúâ hïët. Nïëu gia àònh àûúåc coi laâ tïë baâo cuãa xaä höåi thò ngûúâi phuå nûä àûúåc coi laâ haåt nhên cuãa tïë baâo naây. Gia àònh laâ núi thïí hiïån thûåc chêët sûå bònh àùèng vaâ nêng cao võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä. Bïn caånh àoá, ngûúâi phuå nûä cuãa thúâi hiïån àaåi caâng khöng thïí taách rúâi vúái thûåc tïë gia àònh vaâ xaä höåi. Búãi chñnh taåi hai möi trûúâng naây, ngûúâi phuå nûä múái thûåc hiïån àûúåc nhûäng chûác nùng cuãa mònh. Àiïìu cêìn laâm laâ laâm sao àïí gia àònh vaâ xaä höåi taåo àûúåc nhûäng àiïìu kiïån thuêån lúåi nhêët cho phuå nûä phaát huy àûúåc khaã nùng àoá. Àïí nêng cao võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä trong thúâi kyâ CNH, HÀH hiïån nay cêìn thûåc hiïån möåt söë giaãi phaáp sau: Thûá nhêët, phaãi loaåi boã nhûäng tû tûúãng laåc hêåu, nhûäng quan àiïím tiïu cûåc àang coân töìn taåi do chïë àöå xaä höåi cuä àïí laåi nhû: troång nam kinh nûä, gia trûúãng, baão thuã... Coá thïí noá rùçng nhûäng phêím chêët truyïìn thöëng cuãa ngûúâi phuå nûä Viïåt Nam: tïì gia nöåi trúå, cöng dung ngön haånh, chùm chöìng nuöi con... laâ taâi saãn vö giaá, laâ nhûäng giaá trõ trûúâng töìn taåo nïn veã àeåp. Tuy nhiïn, trong thúâi àaåi múái hiïån nay àoâi hoãi chuáng ta phaãi cúãi múã tû duy, thay àöíi àõnh kiïën laåc hêåu vïì phuå nûä àïí hoå coá thïí phaát huy trñ tuïå vaâ taâi nùng cöëng hiïën cho àêët nûúác. Cêìn nêng cao võ thïë cuãa ngûúâi phuå nûä trong caác lônh vûåc, àùåc biïåt trong lônh vûåc chñnh trõ vaâ nghiïn cûáu khoa hoåc. Thûá hai, baãn thên ngûúâi phuå nûä phaãi tûå giaãi phoáng mònh trûúác. Nghôa laâ ngûúâi phuå nûä Viïåt Nam phaãi tûå cöë gùæng phêën àêëu vûún lïn trong moåi hoaân caãnh cuãa àêët nûúác, phaãi nöî lûåc hïët mònh trong moåi cöng viïåc, phaãi phaát huy töëi àa khaã nùng cuãa baãn thên, gaåt boã nhûäng tû tûúãng tûå ti, cam chõu, thiïëu tin tûúãng vaâo baãn thên vaâ tuyïåt àöëi loaåi boã tû tûúãng yã laåi, tröng chúâ vaâo Àaãng, Nhaâ nûúác vaâ xaä höåi àem laåi quyïìn lúåi cho mònh. Phuå nûä cêìn tùng cûúâng àoaân kïët, giuáp àúä (Xem tiïëp trang 72) 7. Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam: Vùn kiïån Àaåi höåi àõa biïíu toaân quöëc lêìn thûá XI, Nxb Chñnh trõ quöëc gia, H. 2011, tr Àaãng Cöång saãn Viïåt Nam: Vùn kiïån Àaåi höåi àaåi biïíu toaân quöëc lêìn thûá XII, Vùn phoâng Trung ûúng Àaãng, Haâ Nöåi, 2016, tr Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 63

64 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN YÏËU TÖË VÙN HOÁA TRONG DAÅY VAÂ HOÅC NGOAÅI NGÛÄ NGUYÏÎN THÕ HIÏÌN HÛÚNG* Ngaây nhêån: 16/01/2017 Ngaây phaãn biïån: 20/03/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Caác nhaâ ngön ngûä hoåc àïìu nhêån thêëy sûå hiïíu biïët vïì caác nïìn vùn hoaá laâ rêët cêìn thiïët trong daåy vaâ hoåc ngoaåi ngûä. Do àoá, trong giaãng daåy ngoaåi ngûä noái chung, tiïëng Anh noái riïng ngûúâi daåy nïn giuáp ngûúâi hoåc nhêån biïët vïìsûå khaác biïåt vaâ tûúng àöìng giûäa caác ngön ngûä xeát trïn phûúng diïån vùn hoáa, hiïíu àûúåc löëi söëng vaâ phong tuåc têåp quaán cuãa ngûúâi phûúng Têy, nhúâ àoá ngûúâi hoåc seä traánh àûúåc sûå hiïíu lêìm àaáng tiïëc trong sûã duång ngoaåi ngûä vúái ngûúâi nûúác ngoaâi. Àïí minh hoåa, baâi viïët naây àïì cêåp àïën caác vñ duå thûåc tïë nhêët àûúåc thûåc haânh trong caác giúâ hoåc ngoaåi ngûä taåi trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân. Tûâ khoáa: Kiïën thûác nïìn vïì vùn hoáa, ngön ngûä, daåy vaâ hoåc ngoaåi ngûä, vùn hoáa Viïåt Nam, Vùn hoáa phûúng Têy CULTURAL FACTORS IN TEACHING AND LEARNING FOREIGN LANGUAGES Abstract: Linguists recognize that understanding cultures is essential in teaching and learning foreign languages. Therefore, in teaching foreign languages in general, English in particular, teachers should help learners recognize the differences and similarities between languages in terms of culture, understand the lifestyle and customs of the Westerners, thereby, learners will be able to avoid regretful misunderstanding in their use of foreign languages with foreigners. To illustrate, this article mentions the most practical examples practised in the foreign language classes at Trade Union University Keywords: Cultural background knowledge, languages, teaching and learning foreign languages, Vietnamese culture, Western culture. ÀÙÅT VÊËN ÀÏÌ Trong quaá trònh giaãng daåy, chuáng töi nhêån thêëy sûå khaác biïåt vïì vùn hoaá laâ möåt trong nhûäng raâo caãn quan troång nhêët cuãa viïåc daåy vaâ hoåc tiïëng Anh. Möåt söë khöng ñt caác sinh viïn thiïëu kiïën thûác nïìn vïì vùn hoaá haån chïë phêìn naâo viïåc tiïëp thu vaâ ûáng duång tiïëng Anh trong caác tònh huöëng cuå thïí. Àiïìu naây hiïån àang trúã thaânh möåt vêën àïì àaáng chuá yá. Trong nhûäng nùm gêìn àêy, muåc tiïu giaãng daåy tiïëng Anh khöng chó dûâng úã viïåc giuáp cho ngûúâi hoåc sûã duång thaânh thaåo caác kyä nùng nghe, noái, àoåc, viïët truyïìn thöëng, maâ bïn caånh àoá nhu cêìu vïì kiïën thûác nïìn vùn hoaá trong hoåc ngön ngûä àaä dêìn dêìn àûúåc quan têm. Do àoá, qua baâi viïët naây chuáng töi muöën nhêën maånh rùçng giaáo viïn tiïëng Anh cêìn tòm hiïíu sûå khaác biïåt vïì vùn hoaá, giuáp ngûúâi hoåc nùæm bùæt àûúåc mêëu chöët cuãa ngön ngûä vaâ phaát triïín khaã nùng Anh ngûä toaân diïån. MÖËI QUAN HÏå GIÛÄA VÙN HOÁA VAÂ NGÖN NGÛÄ Coá rêët nhiïìu àõnh nghôa vïì vùn hoaá.theo quan àiïím cuãa Bates (1990, tr. 84), Vùn hoaá laâ möåt hïå thöëng niïìm tin, giaá trõ, phong tuåc, haânh vi vaâ hiïån vêåt (artifacts) àûúåc chia seã giûäa caác thaânh viïn trong xaä höåi cuãa hoå vaâ àûúåc truyïìn tûâ thïë hïå naây sang thïë hïå khaác thöng qua hoåc têåp ; Vùn hoáa bao göìm têët caã caác saãn phêím àûúåc chia seã trong xaä höåi loaâi ngûúâi (Robertson 1981: 67). Àiïìu naây khöng chó coá nghôa vùn hoáa laâ nhûäng gò coá thïí nhòn thêëy àûúåc nhû caác biïíu tûúång, caác töí chûác vaâ trûúâng hoåc, maâ coân laâ nhûäng thûá phi vêåt chêët nhû yá tûúãng, phong tuåc, chuêín mûåc gia àònh, ngön ngûä, v.v. Àún giaãn hún, vùn hoaá àïì cêåp àïën toaân böå caách söëng cuãa möåt xaä höåi, cuãa nhûäng con ngûúâi. Noái vïì sûå liïn quan giûäa vùn hoáa vaâ ngön ngûä, nhaâ vùn Myä-Brown Rita Mae nhêån àõnh: Language is the road map of a culture. It tells you where its people come from and where they are going taåm dõch laâ: Ngön ngûä laâ baãn àöì vùn hoáa, cho baån biïët moåi ngûúâi àïën tûâ àêu vaâ hoå àang ài túái núi naâo. Theo Allwright, D., & Bailey, K. M. (1991) thò hoåc möåt ngoaåi ngûä múái liïn quan àïën hoåc möåt nïìn vùn * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân 64 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

65 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN hoáa múái. Emmitt & Pollock (1990) laåi cho rùçng: Ngön ngûä laâ möåt hiïån tûúång phûác taåp vaâ trûâu tûúång maâ coá thïí àûúåc nhêån biïët thöng qua caác maä bùçng lúâi noái vaâ khöng bùçng lúâi noái. Ngön ngûä khöng chó laâ möåt phêìn cuãa vùn hoaá, maâ coân àoáng möåt vai troâ rêët quan troång trong sûå phaát triïín cuãa vùn hoaá. Nhiïìu nhaâ xaä höåi hoåc xem ngoaåi ngûä laâ nïìn taãng cuãa vùn hoaá. Hoå tin rùçng, khöng coá ngön ngûä, vùn hoaá seä khöng àûúåc baão töìn vaâ phaát triïín. Àöìng thúâi, ngön ngûä bõ aãnh hûúãng vaâ hònh thaânh búãi vùn hoaá, noá phaãn aánh vùn hoáa. Do àoá, vùn hoaá àoáng vai troâ rêët quan troång trong viïåc giaãng daåy ngön ngûä, àùåc biïåt laâ vúái ngön ngûä maâ àûúåc caã thïë giúái biïët àïën nhû tiïëng Anh. Tûâ caách àêy nhiïìu thêåp kyã, muåc tiïu cuãa viïåc hoåc möåt ngoaåi ngûä àaä luön àûúåc xaác àõnh laâ khaã nùng sûã duång noá, hiïíu yá nghôa cuãa noá vïì ngön ngûä vaâ vùn hoaá muåc tiïu, vaâ khaã nùng hiïíu àûúåc caách noái vaâ viïët cuãa ngûúâi baãn xûá (Lado, 1964: 25). Do àoá, viïåc giaãng daåy tiïëng Anh khöng traánh khoãi liïn quan àïën viïåc giaãng daåy vùn hoaá vïì ngön ngûä hûúáng àïën. SÛÅ KHAÁC BIÏåT GIÛÄA VÙN HOÁA VIÏåT NAM VAÂ VÙN HOÁA ÊU - MYÄ Vùn hoaá truyïìn thöëng cuãa Viïåt Nam àaä tûâng bûúác biïën àöíi trong möåt thúâi kyâ lõch sûã daâi.tuy nhiïn chuáng ta thïí hiïån baãn thên trong caác phûúng thûác tû duy vaâ haânh vi, vaâ trong caã caác khña caånh khaác cuãa vùn hoaá maâ tûâ xûa àïën nay vêîn coá aãnh hûúãng roä rïåt. Giaáo sû Nguyïîn Höìng Phong, trong cuöën Tòm hiïíu tñnh caách dên töåc (1963) àaä nhêën maånh àïën caác giaá trõ vùn hoáa truyïìn thöëng Viïåt Nam nhû: 1/ Tñnh têåp thïí - cöång àöìng; 2/ Tñnh troång àaåo àûác, cêìn kiïåm - giaãn dõ; 3/ OÁc thûåc tiïîn; 4/ Tinh thêìn yïu nûúác bêët khuêët; 5/ Loâng yïu chuöång hoâa bònh, nhên àaåo, laåc quan. Khaác vúái vùn hoáa Viïåt, Vùn hoaá Êu - Myä àûúåc xem laâ àa nguyïn vùn hoáa. Trong suöët chiïìu daâi lõch sûã nûúác Myä, luön coá sûå àa daång hoáa vùn hoaá cuãa caác böå töåc ngûúâi Myä baãn àõa khaác nhau, nhûäng ngûúâi àõnh cû Têy Ban Nha úã phña Têy Nam vaâ úã bang Florida, caác nö lïå chêu Phi, caác thûúng nhên Phaáp vaâ thûåc dên Anh. Trong suöët hún hai trùm nùm, ngûúâi nhêåp cû àaä laâm tùng sûå àa daång hoáa àoá. Vùn hoaá Myä thûúâng àûúåc coi laâ möåt nïìn vùn hoaá caá nhên, úã àoá caác caá nhên phuå thuöåc vaâo caác muåc tiïu cuãa têåp thïí àïí àaåt àûúåc muåc àñch caá nhên cuãa hoå. Theo taác giaã John J. Macionis (2005), quan àiïím thöëng nhêët cuãa hêìu hïët caác nhaâ xaä höåi hoåc Myä maâ àiïín hònh laâ Robin Williams vïì giaá trõ cöët loäi hay niïìm tin tûâ lêu àaä phaát triïín theo caác giaá trõ truyïìn thöëng cuãa Myä, àoá laâ: sûå tûå do caá nhên, sûå tûå lûåc, sûå bònh àùèng vïì cú höåi, sûå caånh tranh trong xaä höåi, tiïån lúåi vïì vêåt chêët, v.v. Cuäng nhû vùn hoáa Myä, giao tiïëp trong vùn hoáa phûúng Têy cuäng coá nhiïìu khaác biïåt vúái phûúng Àöng. Khi múái gùåp, ngûúâi phûúng Têy thûúâng àùåt caác cêu hoãi vïì thúâi tiïët; sûác khoãe, traánh nhûäng cêu hoãi bõ xem laâ toâ moâ vïì àúâi tû vúái ngûúâi múái biïët nhû Are you married? (Baån lêåp gia àònh chûa?); How much can you earn a month? (Thu nhêåp 1 thaáng cuãa baån laâ bao nhiïu?), v.v., hoå traánh viïåc baân chuyïån chñnh trõ, tön giaáo, chuãng töåc, vò nhûäng àïì taâi naây dïî gêy tranh luêån gay gùæt, khöng taåo bêìu khöng khñ vui veã. Hoå coi troång quyïìn riïng tû vaâ quyïìn tûå quyïët, nïn khöng muöën ai can thiïåp vaâo chuyïån caá nhên hay gia àònh cuãa hoå. Phêìn lúán caác giaáo trònh tiïëng Anh hiïån nay àang àûúåc giaãng daåy úã caác trûúâng àaåi hoåc àïìu ñt nhiïìu liïn quan àïën caác neát vùn hoaá tiïu biïíu cuãa phûúng Têy vaâ Myä. Do àoá giaáo viïn daåy ngoaåi ngûä cêìn hûúáng dêîn sinh viïn tòm hiïíu thïm caác nïìn vùn hoáa naây qua taâi liïåu tham khaão úã thû viïån nhaâ trûúâng hoùåc tòm kiïëm thöng tin tûâ caác nguöìn tin cêåy trïn maång internet nhû trang Web cuãa UNESCO - töí chûác Giaáo duåc, Khoa hoåc vaâ Vùn hoáa cuãa Liïn hiïåp quöëc hay Höåi àöìng Anh - British Council, v.v. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ TRONG VIÏåC DAÅY- HOÅC NGOAÅI NGÛÄ LIÏN QUAN ÀÏËN VÙN HOÁA Sûå khaác biïåt vïì vùn hoaá àûúåc àïì cêåp úã trïn àöi khi coá thïí dêîn àïën sûå hiïíu nhêìm, mùåc duâ trïn phûúng diïån ngûä phaáp vaâ tûâ vûång, ngön ngûä àûúåc sûã duång trong giao tiïëp khöng bõ löîi. Nhûäng tûâ ngûä hoùåc caách diïîn àaåt tûúng àûúng coá thïí khöng giöëng nhau àöëi vúái caác dên töåc khaác nhau.trong giaãng daåy truyïìn thöëng, mùåc duâ sinh viïn nùæm àûúåc caách phaát êm, ngûä phaáp, tûâ vûång vaâ caác kyä nùng vïì nghe, noái, àoåc, viïët vaâ dõch nhûng vêîn khöng sûã duång thaânh thaåo àûúåc tiïëng Anh. Nhû trïn chuáng töi àaä àïì cêåp, tiïëng Anh, giöëng nhû caác ngoaåi ngûä khaác, laâ sûå thöëng nhêët cuãa ngön ngûä vaâ vùn hoaá. Möåt trong nhûäng muåc àñch cuãa viïåc daåy tiïëng Anh laâ nêng cao nhêån thûác cuãa ngûúâi hoåc vïì sûå khaác biïåt vïì vùn hoaá phaãn aánh bùçng ngön ngûä. Giaáo viïn phaãi giuáp ngûúâi hoåc hiïíu àûúåc rùçng nhûäng suy nghô vaâ quan àiïím cuãa caác quöëc gia vaâ caác cöång àöìng xaä höåi laâ khaác nhau. Mùåc duâ hûúáng dêîn cho sinh viïn hiïíu vïì vùn hoaá coá thïí khöng phaãi laâ àiïìu múái meã àöëi vúái hêìu hïët caác giaáo viïn tiïëng Anh trong möi trûúâng daåy hoåc tiïëng Anh hiïån nay, tuy nhiïn vêîn coân möåt chùång àûúâng daâi trûúác khi chuáng ta àaåt àûúåc kïët quaã khaã quan. Qua baâi viïët naây, chuáng töi muöën trònh baây nhûäng gò thûåc tïë nhêët àûúåc thûåc haânh trong giúâ hoåc ngoaåi ngûä. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 65

66 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN Hiïån nay sinh viïn taåi nhiïìu trûúâng àaåi hoåc trong àoá coá Àaåi hoåc Cöng àoaân hoåc mön tiïëng Anh cú baãn theo böå giaáo trònh Solutions (2 nd edition) cuãa caác taác giaã Tim Falla vaâ Pau A Davies. Àêy möåt giaáo trònh quy chuêín àûúåc àaánh giaá laâ coá nhiïìu thöng tin cêåp nhêåt, hûäu ñch vaâ phong phuá. ÚÃ phêìn Listening trong tûâng àún võ baâi hoåc, sinh viïn phaãi nghe caác àoaån bùng vaâ traã lúâi cêu hoãi kiïím tra khaã nùng nghe hiïíu. Qua thûåc tïë giaãng daåy, chuáng töi thêëy caác em coá thïí nùæm bùæt àûúåc thöng tin nhûng àöi khi àûa ra cêu traã lúâi khöng chñnh xaác, coá thïí möåt phêìn laâ do sûå khaác biïåt vïì quan niïåm giûäa caác nïìn vùn hoáa: Anh- Myä vaâ Viïåt Nam. Xin nïu möåt vñ duå cuå thïí úã Unit 9 (baâi 9): Crime scene (trang 84- Pre-intermediate). Chuã àïì cuãa baâi naây noái vïì caác töåi aác. Khi nghe mö taã vïì haânh àöång Joyriding: driving somebody s car for pleasure without permission (ài chúi bùçng phûúng tiïån cuãa ngûúâi khaác maâ khöng xin pheáp), thò hêìu hïët sinh viïn àïìu khöng cho àoá laâ möåt töåi aác (crime), nhûng phêìn traã lúâi trong nöåi dung baâi hoåc laåi nhû vêåy. Sûå khaác biïåt vïì phong tuåc vaâ thoái quen cuäng thïí hiïån úã caách moåi ngûúâi baây toã vaâ hiïíu nhûäng gò ngûúâi khaác noái theo vùn hoaá cuãa hoå. Vñ duå úã phêìn Writing trong Unit 1 (baâi 1- trang 11), giaáo trònh Solutions Pre-intermediate maâ giaãng viïn Böå mön Ngoaåi ngûä chuáng töi hiïån àang giaãng daåy, sinh viïn àûúåc yïu cêìu viïët möåt baâi cung cêëp caác thöng tin cho höì sú caá nhên (Personal profile). Trïn thûåc tïë, caác yïu cêìu nhû thïë naây laâ khaá phöí biïën nhûng coá thïí thêëy ngûúâi hoåc àïën tûâ caác nïìn vùn hoaá truyïìn thöëng khaác nhau thò caách viïët khaác nhau. ÚÃ caác baâi mêîu cuãa giaáo trònh naây, sinh viïn àïën tûâ chêu Êu nïu roä raâng vaâ thùèng thùæn vïì nhûäng nhûúåc àiïím cuãa caá nhên nhû lûúâi hoåc (lazy about schoolwork), thiïëu kiïn nhêîn, noáng vöåi (impatient), khöng bao dung (intolerant),..., tuy nhiïn rêët ñt baån sinh viïn Viïåt Nam cuãa chuáng ta thûâa nhêån caác àiïím yïëu cuãa mònh. Baâi viïët thûåc haânh cuãa caác em nöåp cho chuáng töi chêëm chuã yïëu laâ àïì cêåp àïën súã thñch vaâ súã trûúâng maâ khöng àïì cêåp àïën caác súã àoaãn hay thoái quen xêëu cuãa caá nhên mònh. Qua àoá coá thïí thêëy giaáo viïn cêìn giuáp sinh viïn nhêån ra hoåc tiïëng Anh töët coá nghôa laâ biïët nhiïìu hún viïåc chó àún thuêìn thaåo phaát êm, ngûä phaáp, tûâ vûång vaâ thaânh ngûä, àiïìu àoá coá nghôa laâ hoåc ngoaåi ngûä töët cuäng nhû nhòn thïë giúái nhû ngûúâi baãn xûá, hoåc caách sûã duång ngön ngûä phaãn aánh yá tûúãng, phong tuåc têåp quaán vaâ haânh vi cuãa xaä höåi. Mùåc duâ möåt söë sinh viïn coá kiïën thûác tûúng àöëi töët, nhûng hoå thûúâng mùæc sai lêìm trong viïåc aáp duång ngön ngûä vaâo cuöåc söëng thûåc, búãi vò taâi liïåu giaãng daåy chuá troång àïën caác hònh thûác ngön ngûä nhûng chûa nhêën maånh caác yá nghôa xaä höåi vaâ ûáng duång ngön ngûä trong thûåc tïë. Khi yïu cêìu sinh viïn höåi thoaåi, aáp duång caác mêîu cêu àaä àûúåc hoåc úã 3 baâi àêìu cuãa giaáo trònh Solutions - Elementary, chuáng töi àaä ghi laåi möåt söë höåi thoaåi tûå do thûåc haânh theo cùåp (pairwork) cuãa sinh viïn nhû sau: 1. A: What s your name? B: My name is Minh. A: How old are you? B: I m eighteen. 2. A: Where are you going? B: I m going to the school- canteen. 3. A: What are you going to do now? Are you making a phonecall to your boyfriend? B: Yes, I am. A: How often do you call him? B: Every day. Têët caã caác cuöåc höåi thoaåi úã trïn laâ sûå kïët húåp cuãa tû duy ngûúâi Viïåt vaâ hònh thûác ngön ngûä tiïëng Anh. Giaáo viïn cêìn lûu yá vúái sinh viïn laâ: mùåc duâ caác mêîu cêu naây chñnh xaác vïì mùåt ngön ngûä nhûng chuáng khöng thñch húåp khi giao tiïëp vúái ngûúâi nûúác ngoaâi. Ngoaåi trûâ caác bïånh viïån, vùn phoâng nhêåp cû vaâ caác àõa àiïím tûúng tûå nhû vêåy, trong giao tiïëp ngûúâi Anh traánh àùåt caác cêu hoãi nhû: (Anh/ chõ) àang ài àêu àêëy? hay Baån bao nhiïu tuöíi? Phaãn ûáng tûå nhiïn laåi cêu hoãi cuãa ngûúâi Viïåt noái tiïëng Anh vúái lúâi chaâo nhû: Baån àang ài àêu àêëy? Baån seä laâm gò höm nay? coá thïí laâ ngûúâi nûúác ngoaâi seä nghô: Taåi sao baån laåi hoãi cuå thïí nhû thïë? hoùåc Àoá khöng phaãi laâ viïåc cuãa baån. Caác cêu hoãi nhû Baån coá goåi àiïån cho baån trai/ baån gaái khöng? seä bõ xem laâ xêm nhêåp vaâo sûå riïng tû cuãa möåt ngûúâi. Taâi liïåu giaãng daåy laâ cuãa ngûúâi baãn xûá, nhûng nïëu giaáo viïn ngoaåi ngûä àöi khi khöng chuá yá nhiïìu àïën sûå khaác biïåt giûäa caác nïìn vùn hoaá, khöng hûúáng dêîn àêìy àuã cho sinh viïn, thò seä dêîn àïën viïåc sinh viïn thûúâng sao cheáp cú hoåc nhûäng gò hoå àaä hoåc àûúåc, hiïåu quaã ûáng duång chûa cao. Dûúái àêy laâ möåt vñ duå maâ chuáng töi àaä quan saát sinh viïn thûåc haânh úã Lesson 7A (giaáo trònh Solutions Pre-intermediate). (Conversation between A and B, they are classmates.) A: Hey, it was very kind of you to help the disabled student on the corridor yesterday afternoon. Her friends gave you a thumbs up! B: Oh, my God! What did they give me? What happened with her thumbs? 66 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

67 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN A: oh!!! (astonished because B misunderstood what he meant) (Àoaån höåi thoaåi giûäa A vaâ B, hoå laâ baån hoåc cuâng lúáp). A: Naây, cêåu àaä rêët töët buång giuáp àúä baån sinh viïn taân têåt trïn haânh lang chiïìu höm qua. Caác baån cuãa cö êëy gave you a thumbs up! (dõch nghôa àen: àûa cho baån ngoán tay caái, nghôa boáng: taán thaânh, khen ngúåi baån) B: Öi, trúâi úi! Hoå àûa cho túá caái gò vêåy? Chuyïån gò àaä xaãy ra vúái ngoán tay caái cuãa cö êëy chûá? A: Öi... (ngaåc nhiïn vò B hiïíu nhêìm yá cuãa mònh) Trong giaãng daåy tiïëng Anh, chuáng töi thêëy nhiïìu sinh viïn phaân naân rùçng àaä daânh nhiïìu thúâi gian àïí luyïån têåp nhêët laâ kyä nùng àoåc vaâ nghe, nhûng vêîn chûa àaåt àûúåc kïët quaã töët. Lyá do laâ gò? Möåt mùåt, coá thïí kiïën thûác vaâ kyä nùng tiïëng Anh cuãa möåt söë sinh viïn coân haån chïë, chûa coá phûúng phaáp hoåc, hoùåc hoå gùåp khoá khùn trong viïåc tòm taâi liïåu tham khaão, v.v... Mùåt khaác, möåt lyá do quan troång hún laâ hoå khöng quen thuöåc vúái nïìn vùn hoaá cuãa Myä vaâ Anh. Hiïån nay, daåy - hoåc ngoaåi ngûä noái chung, tiïëng Anh noái riïng, phaãi hûúáng àïën viïåc ngûúâi hoåc àaåt àûúåc caác tiïu chuêín àùåt ra theo khung tham chiïëu Chêu Êu, thûåc tïë laâ kiïím tra nùng lûåc toaân diïån cuãa möåt ngûúâi, bao göìm trònh àöå tiïëng Anh, phaåm vi kiïën thûác, khaã nùng phên tñch vaâ trñ tûúãng tûúång. Coá leä ngûúâi hoåc khi àoåc hay nghe möåt caái gò àoá quen thuöåc vúái hoå, bêët kïí àiïìu gò hoå quan têm, thöng thûúâng hoå seä thêëy dïî hiïíu hún. Ngay caã khi coá möåt söë tûâ múái trong caác chuã àïì phöí biïën, ngûúâi hoåc coá thïí àoaán àûúåc yá nghôa cuãa chuáng theo ngûä caãnh cuãa noá. Tuy nhiïn, khi chuáng ta gùåp möåt söë taâi liïåu khöng quen thuöåc hoùåc coá liïn quan mêåt thiïët vúái nïìn vùn hoaá naâo àoá, chuáng ta coá thïí seä thêëy khoá khùn. Ngay caã khi taâi liïåu naây khaá dïî daâng, ngûúâi àoåc chó biïët nghôa àen, nhûng khöng thïí hiïíu thêëu yá nghôa êín sau cuãa noá, búãi vò chuáng ta thiïëu kiïën thûác vïì nïìn vùn hoaá. Dûúái àêy laâ möåt cêu trong möåt baáo caáo: The path to November is uphill all the way - Con àûúâng àïën thaáng mûúâi möåt bõ döëc... November nghôa àen laâ thaáng mûúâi möåt cuãa nùm. Nhûng úã àêy àïì cêåp àïën cuöåc bêìu cûã Töíng thöëng seä àûúåc töí chûác vaâo thaáng mûúâi möåt. Möåt vñ duå khaác laâ red-letter days - àoá laâ möåt cuåm tûâ àún giaãn dïî dõch vaâ dïî nghe, tuy nhiïn nhiïìu sinh viïn khöng biïët nghôa cuãa noá laâ ngaây lïî Giaáng sinh hay nhûäng ngaây àùåc biïåt quan troång khaác. Tûúng tûå nhû vêåy, coá thïí thêëy nhiïìu caách noái vñ von úã tiïëng Viïåt cuäng khöng dõch tûúng àûúng sang tiïëng Anh àûúåc. Vñ duå nhû cuåm tûâ: Ùn khoãe nhû trêu thò úã tiïëng Anh laâ: Eat like a horse (ùn nhû ngûåa). Do nïìn vùn hoáa khaác nhau, hònh aãnh con ngûåa (horse) chûá khöng phaãi laâ con vêåt khaác nhû trêu, boâ... thûúâng xuêët hiïån trong caác thaânh ngûä, tuåc ngûä cuãa ngûúâi chêu Êu. Chùèng haån, thaânh ngûä: cêìm àeân chaåy trûúác ö tö, úã tiïëng Anh caách duâng tûâ khaác hùèn àoá laâ: put the cart before the horse (taåm dõch: keáo xe trûúác con ngûåa). Tuy nhiïn sinh viïn thûúâng khöng thïí hiïíu chuáng maâ khöng coá lúâi giaãi thñch cuãa giaáo viïn. Theo quan àiïím naây, viïåc giúái thiïåu nïìn vùn hoaá laâ cêìn thiïët trong viïåc daåy tiïëng Anh. KÏËT LUÊÅN Nhòn chung, caác yïëu töë vùn hoaá àoáng möåt vai troâ quan troång trong giaãng daåy tiïëng Anh. Muåc àñch cuãa viïåc daåy tiïëng Anh laâ nêng cao khaã nùng Anh ngûä toaân diïån cuãa ngûúâi hoåc bùçng caách hoåc ngön ngûä vaâ àöìng thúâi hoåc vïì vùn hoaá cuãa ngûúâi baãn xûá. Hiïíu àûúåc ngön ngûä muåc tiïu àöëi vúái ngûúâi hoåc laâ khöng dïî daâng vaâ àiïìu quan troång laâ phaãi nhêån thûác àûúåc sûå khaác biïåt vïì vùn hoaá, chó vúái àiïìu àoá ngûúâi hoåc múái biïët caách tön troång caác nïìn vùn hoaá khaác vaâ sûã duång ngön ngûä cuãa hoå cuäng nhû möåt ngoaåi ngûä khaác töët hún. Giaáo viïn ngoaåi ngûä nïn giuáp ngûúâi hoåc tòm hiïíu vaâ nghiïn cûáu nhûäng khaác biïåt àïí traánh hiïíu nhêìm trong hoåc têåp vaâ giao tiïëp. Bùçng caách laâm nhû vêåy, sinh viïn coá thïí nêng cao khaã nùng toaân diïån vïì ngoaåi ngûä cuãa hoå. Àiïìu naây coá yá nghôa quan troång trong viïåc hoaân thaânh muåc tiïu giaãng daåy ngoaåi ngûä noái chung, tiïëng Anh noái riïng. Taâi liïåu tham khaão 1. Allwright, D., & Bailey, K. M. (1991). Focus on the Language Classroom. New York: Cambridge University Press. 2. Bates, D.C.F. (1990). Cultural Anthropology.New York - Mc Graw - Hill. 3. Brown, Rita Mae (1997). Rita Will: Memoir of a Literary Rabble - Rouser. Bantam Books. pp Emmit, M. & Pollock, J. (1990). Language and Learning. Oxford University Press. Oxford. 5. John J. Macionis (2005). Sociology (10th Edition), Prentice Hall. 6. Lado, R. (1964). Language Teaching: A Scientific Approach. McGraw-Hill. 7. Nguyïîn Höìng Phong (1963): Tòm hiïíu tñnh caách dên töåc. - H.: NXB Khoa hoåc Xaä höåi. 8. Robertson (1981). G. Robertson. Giovanni Bellini. Oxford. 9. Tim Falla & Pau A Davies (2012). Solutions -Elementary/ Pre-intermediate Student s Book, Oxford University Press. Oxford. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 67

68 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN NHÛÄNG NHÊN TÖË TAÁC ÀÖÅNG TÚÁI PHAÁT TRIÏÍN NGUÖÌN NHÊN LÛÅC CHÊËT LÛÚÅNG CAO CUÃA NGAÂNH XÊY DÛÅNG Ngaây nhêån: 25/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 NGUYÏÎN KIM THANH* Toám tùæt: Nêng cao nùng lûåc caånh tranh trong tiïën trònh höåi nhêåp laâ vêën àïì têët yïëu khaách quan cuãa caác doanh nghiïåp, caác lônh vûåc vaâ caác ngaânh kinh tïë. Möåt trong nhûäng vêën àïì nhùçm nêng cao khaã nùng caånh tranh laâ phaát triïín nguöìn nhên lûåc, nhêët laâ nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. Ngaây 19/04/2011 Chñnh phuã àaä ban haânh quyïët àõnh söë 579/QÀ-TTg Phï duyïåt Chiïën lûúåc phaát triïín nhên lûåc Viïåt Nam thúâi kyâ vúái muåc tiïu chñnh laâ nêng cao trñ lûåc, kyä nùng laâm viïåc vaâ nêng cao thïí lûåc nguöìn nhên lûåc. Trong böëi caãnh àoá, ngaânh Xêy dûång àaä rêët chuá troång cöng taác phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao nhùçm àaáp ûáng yïu cêìu cuãa thõ trûúãng trong nûúác vaâ caã thõ trûúâng quöëc tïë. Tûâ khoáa: Nguöìn nhên lûåc, nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao, ngaânh Xêy dûång, aãnh hûúãng. FACTORS AFFECTING THE DEVELOPMENT OF HIGH QUALITY HUMAN RESOURCES IN THE CONSTRUCTION INDUSTRY Improving competitiveness in the integration process is an indispensable objective of enterprises, sectors and economic sectors. One of the issues to improve competitiveness is the development of human resources, especially high quality human resources. On 19 th April, the Government issued Decision No 579/QÀ-TTg approving Vietnam Human Resources Development Strategy for with the main objective of enhancing the skills, working skills and improving the human resources of human resources. In this context, the construction industry has paid great attention to the development of high quality human resources to meet the exigency of both domestic and international marketers. Keywords: Human Resources, high quality human resources, construction industry, affect. Àïí coá goác nhòn töíng quaát hún vïì ngaânh Xêy dûång, chuáng ta cuâng nhòn laåi caác giai àoaån phaát triïín quan troång cuãa ngaânh: Giai àoaån trûúác 1986: Sau khi thöëng nhêët àêët nûúác vaâo nùm 1975, Viïåt Nam bùæt àêìu vaâo giai àoaån khöi phuåc sau chiïën tranh vaâ xêy dûång cú súã vêåt chêët kyä thuêåt. Tuy nhiïn, nïìn kinh tïë Viïåt Nam vêîn coân trong giai àoaån bao cêëp. Giai àoaån : Chñnh phuã bùæt àêìu thûåc hiïån nhûäng chuã trûúng vaâ chñnh saách àöíi múái, ngaânh Xêy Dûång àaä coá nhûäng chuyïín biïën quan troång. Tûâ viïåc thiïët kïë quy hoaåch, thiïët kïë nhaâ úã chuyïín sang cú chïë múái laâ quy hoaåch xêy dûång àö thõ. Bïn caånh àoá, bûúác àêìu thûåc hiïån phûúng thûác àêëu thêìu àaä coá taác duång tñch cûåc thuác àêíy caác àún võ chuá yá sùæp xïëp laåi lûåc lûúång lao àöång, tùng cûúâng àêìu tû cú súã vêåt chêët kyä thuêåt, maáy moác thi cöng àïí nêng cao chêët lûúång cöng trònh vaâ hiïåu quaã xêy lùæp. Giai àoaån : Trong giai àoaån naây thõ trûúâng bêët àöång saãn àaä traãi qua àúåt söët nhaâ àêët àêìu tiïn vaâo , vaâ àêy cuäng laâ thúâi kyâ tùng trûúãng vûúåt bêåc cuãa ngaânh vúái töëc àöå tùng trûúãng bònh quên 10,5%/nùm. Bïn caånh àoá, àêy laâ giai àoaån coá nhiïìu chuyïín biïën vïì chêët trong sûå phaát triïín cuãa ngaânh. Nhiïìu cú chïë chñnh saách àûúåc hònh thaânh taåo nïn khung phaáp lyá khaá àöìng böå. Caác cöng ty maånh tiïëp tuåc àêìu tû chiïìu sêu àïí àöíi múái cöng nghïå, nêng cao nùng lûåc saãn xuêët, vaâ khaã nùng caånh tranh. Töëc àöå thi cöng caác cöng trònh lúán vïì haå têìng, cöng nghiïåp, dên duång nhanh gêëp 2-3 lêìn so vúái thúâi kyâ trûúác. Giai àoaån 2001-nay: Kinh tïë caã nûúác trong giai àoaån naây àaä bùæt àêìu höåi nhêåp sêu röång hún vaâo nïìn kinh tïë khu vûåc vaâ thïë giúái vúái àiïím nhêën laâ viïåc gia nhêåp WTO (2007). Caác àúåt söët nhaâ àêët vaâo vaâ cuäng àaä taåo ra sûå taác àöång maånh túái töëc àöå tùng trûúãng cuãa ngaânh. Luêåt Xêy dûång, Luêåt Nhaâ ÚÃ vaâ Luêåt Kinh Doanh Bêët Àöång Saãn, Luêåt Quy Hoaåch Àö Thõ àaä àûúåc ban haânh taåo khung phaáp lyá hoaân thiïån cho cöng taác quaãn lyá quy hoaåch, phaát triïín àö thõ, nhaâ úã vaâ thõ trûúâng bêët àöång saãn. Chêët lûúång vaâ trònh àöå xêy dûång cuäng àaä àûúåc caãi thiïån àaáng kïí. Àïën nay, caác doanh nghiïåp xêy dûång Viïåt Nam àaä laâm chuã cöng nghïå thiïët kïë, thi cöng caác cöng trònh cao têìng, cöng trònh nhõp lúán, cöng trònh * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân 68 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

69 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN ngêìm, cöng trònh trïn nïìn àõa chêët phûác taåp coá khaã nùng caånh tranh vúái caác doanh nghiïåp nûúác ngoaâi. Coá thïí thêëy ngaânh xêy dûång thûåc sûå àaä coá nhûäng bûúác tiïën nhaãy voåt vïì kyä thuêåt dêîn àïën sûå phaát triïín rûåc rúä caã vïì lûúång vaâ vïì chêët. Tuy nhiïn, thûåc tïë cho thêëy ngaânh xêy dûång vêîn töìn taåi möåt söë haån chïë laâm giaãm khaã nùng caånh tranh cuãa caác doanh nghiïåp xêy dûång Viïåt Nam. Möåt trong söë àoá chñnh laâ nguöìn nhên lûåc chûa àaáp ûáng àûúåc vúái yïu cêìu phaát triïín cuãa ngaânh, nhêët laâ nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. Chñnh phuã cuäng àaä thïí hiïån sûå quan têm túái vêën àïì naây thöng qua möåt söë àïì aán ûu tiïn khi thûåc hiïån Quy hoaåch phaát triïín nhên lûåc ngaânh Xêy dûång giai àoaån : Àïì aán Quy hoaåch maång lûúái caác trûúâng àaâo taåo thuöåc ngaânh Xêy dûång; àïì aán Xêy dûång cú súã vêåt chêët vaâ phaát triïín àaâo taåo nghïì, nhêët laâ àaâo taåo nghïì ngùæn haån; àïì aán Xêy dûång àöåi nguä giaáo viïn; àïì aán Àaâo taåo, böìi dûúäng caán böå cöng chûác àûúng nhiïåm vïì chuyïn mön vaâ nghiïåp vuå; àïì aán àaâo taåo böìi dûúäng nêng cao nùng lûåc quaãn lyá Xêy dûång vaâ phaát triïín àö thõ àöëi vúái cöng chûác laänh àaåo, chuyïn mön àö thõ caác cêëp àaä àûúåc Thuã tûúáng Chñnh phuã phï duyïåt taåi Quyïët àõnh söë 1961/QÀ-TTg ngaây 25/10/2010. Coá thïí thêëy rùçng, àïí xaác àõnh hûúáng ài àuáng àùæn cho tûúng lai, ngaânh xêy dûång phaãi chuá troång hún nûäa trong cöng taác àaâo taåo vaâ phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao trong thúâi kyâ höåi nhêåp toaân diïån hiïån nay. Nhûäng nhên töë aãnh hûúãng túái phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao cho ngaânh Xêy dûång Trïn thûåc tïë, cho àïën nay vêîn chûa coá khaái niïåm thöëng nhêët hay nhûäng tiïu chñ cú baãn àïí xaác àõnh thïë naâo laâ nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. Tuy nhiïn, theo Àaåi tûâ àiïín kinh tïë thõ trûúâng thò cho rùçng nhên lûåc chêët lûúång cao laâ nhûäng ngûúâi, trong nhûäng àiïìu kiïån xaä höåi nhêët àõnh, coá tri thûác chuyïn mön nhêët àõnh, coá nùng lûåc vaâ kyä nùng cao, vúái tñnh lao àöång saáng taåo cuãa baãn thên trong àiïìu kiïån thûåc tiïîn hoaåt àöång xaä höåi, coá khaã nùng àoáng goáp phêìn cöëng hiïën naâo àoá àöëi vúái sûå phaát triïín cuãa xaä höåi, cuãa nhên loaåi (Nguyïîn Hûäu Quyânh, 1998, tr 1064). Möåt söë yá kiïën khaác laåi nhòn nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao vúái nhiïìu goác àöå khaác nhau, theo caách hiïíu mang tñnh àõnh tñnh, nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao àûúåc xem laâ möåt böå phêån cuãa lûåc lûúång lao àöång, coá khaã nùng àaáp ûáng àûúåc nhûäng yïu cêìu phûác taåp cuãa cöng viïåc; tûâ àoá taåo ra nùng suêët vaâ hiïåu quaã cao trong cöng viïåc, coá nhûäng àoáng goáp àaáng kïí cho sûå tùng trûúãng vaâ phaát triïín cuãa cöång àöìng noái riïng vaâ cho toaân xaä höåi noái chung. Coân nïëu tiïëp cêån theo àõnh lûúång thò nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao cuäng àûúåc hiïíu theo nhiïìu caách khaác nhau. Thûá nhêët, nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao laâ nhûäng lao àöång àaä qua àaâo taåo, coá bùçng cêëp vaâ trònh àöå chuyïn mön kyä thuêåt. Tuy nhiïn khaái niïåm lao àöång àaä qua àaâo taåo rêët khoá àaánh giaá vò hiïån nay coá rêët nhiïìu hònh thûác àaâo taåo khaác nhau. Hoåc nghïì ngùæn haån hay hoåc cao àùèng, àaåi hoåc àïìu coá thïí gom vaâo khaái niïåm lao àöång àaä qua àaâo taåo. Nïëu coi nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao laâ lao àöång àaä qua àaâo taåo thò seä coá möåt sûå phên hoáa khaá lúán vïì trònh àöå cuãa nguöìn nhên lûåc naây. Caách hiïíu àõnh lûúång heåp hún, coi nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao laâ nguöìn nhên lûåc coá trònh àöå àaåi hoåc, cao àùèng; nguöìn nhên lûåc laänh àaåo, quaãn lyá vaâ hoaåch àõnh chñnh saách; nguöìn nhên lûåc khoa hoåc cöng nghïå, àöåi nguä giaãng viïn caác trûúâng àaåi hoåc, cao àùèng, hoåc viïån... Coân coá möåt caách hiïíu heåp hún nûäa chó xem nhûäng ngûúâi coá trònh àöå thaåc sô, tiïën sô laâ nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. Nhû vêåy, vïì mùåt khaái niïåm, chûa coá sûå thöëng nhêët vïì khaái niïåm nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao vaâ caã hai caách hiïíu àõnh tñnh vaâ àõnh lûúång àïìu coá nhûäng nhûúåc àiïím nhêët àõnh. Caách hiïíu vïì mùåt àõnh tñnh taåo ra khoá khùn cho viïåc xaác àõnh nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao vïì mùåt thöëng kï. Caách hiïíu vïì mùåt àõnh lûúång seä khöng bao göìm caác nghïå nhên, nhûäng ngûúâi coá khaã nùng àùåc biïåt, laâm àûúåc nhûäng viïåc ñt ngûúâi laâm àûúåc nhûng laåi khöng qua trûúâng lúáp àaâo taåo. Mùåt khaác, khöng phaãi ngûúâi lao àöång naâo àaä qua àaâo taåo àïìu coá khaã nùng àaáp ûáng àûúåc caác yïu cêìu cuãa cöng viïåc tûúng ûáng vúái trònh àöå àûúåc àaâo taåo, do àoá rêët khoá coá thïí xem nhûäng lao àöång naây laâ nhên lûåc coá chêët lûúång cao. Vêåy, àïí nghiïn cûáu vaâ phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao, coá thïí hiïíu nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao laâ möåt böå phêån cuãa nguöìn nhên lûåc, kïët tinh nhûäng gò tinh tuáy, chêët lûúång cuãa nguöìn nhên lûåc, laâ böå phêån lao àöång xaä höåi coá trònh àöå hoåc vêën vaâ chuyïn mön kyä thuêåt cao; coá kyä nùng lao àöång gioãi vaâ coá khaã nùng thñch ûáng nhanh vúái nhûäng thay àöíi cuãa cöng nghïå saãn xuêët; coá sûác khoãe vaâ phêím chêët töët; coá khaã nùng vêån duång saáng taåo nhûäng tri thûác, nhûäng kyä nùng àaä àûúåc àaâo taåo vaâo quaá trònh lao àöång saãn xuêët nhùçm àem laåi nùng suêët, chêët lûúång vaâ hiïåu quaã cao. Àïí nêng cao chêët lûúång cho lûåc lûúång lao àöång troång yïëu ngaânh Xêy dûång, trûúác tiïn cêìn tòm hiïíu nhûäng nhên töë aãnh hûúãng àïën cöng taác phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. - Xu thïë höåi nhêåp quöëc tïë: Sûå höåi nhêåp quöëc tïë àang diïîn ra maånh meä trïn toaân thïë giúái, tuy nhiïn caác quöëc gia khaác nhau coá Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 69

70 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN thúâi àiïím höåi nhêåp khaác nhau, töëc àöå höåi nhêåp khaác nhau dêîn àïën sûå chïnh lïåch vïì kinh tïë, xaä höåi, giaáo duåc giûäa caác quöëc gia. Sûå khaác nhau trong cêìu cuãa nïìn kinh tïë, trong hïå thöëng àaâo taåo cho àïën caác chûúng trònh àaâo taåo laâm cho nhêån thûác vaâ trònh àöå cuãa ngûúâi hoåc úã caác quöëc gia khaác nhau laâ khaác nhau. Àoá cuäng laâ nguyïn nhên khiïën chêët lûúång nguöìn nhên lûåc àûúåc àaâo taåo trong nûúác coân möåt khoaãng caách khaá lúán so vúái chêët lûúång nguöìn nhên lûåc úã caác quöëc gia khaác. Viïåc hoåc têåp, nghiïn cûáu coân nhiïìu vêën àïì: chûúng trònh, hònh thûác vaâ phûúng phaáp àaâo taåo chûa thûåc sûå phuâ húåp vúái hïå thöëng giaáo duåc vaâ àaâo taåo trïn thïë giúái. Caác chûúng trònh àaâo taåo vaâ àaánh giaá hoåc lûåc cuãa caác trûúâng trong khöëi ngaânh xêy dûång cuäng khöng thöëng nhêët. Àiïìu naây dêîn àïën chêët lûúång sinh viïn giûäa caác trûúâng khaác nhau vaâ sûå caånh tranh trong tòm kiïëm viïåc laâm cuãa sinh viïn múái töët nghiïåp ngaây caâng maånh hún. Sûå caånh tranh naây khöng phaãi do baãn thên cöng viïåc àoâi hoãi nùng lûåc giaãi quyïët cöng viïåc cuãa ngûúâi thûåc hiïån, maâ möåt phêìn do chñnh saách tuyïín duång, do chïë àöå àaäi ngöå giûäa caác doanh nghiïåp khaác nhau taåo ra sûå lûåa choån khaác nhau. Àiïìu naây dêîn àïën hiïån tûúång ngûúâi tòm viïåc chiïëm àaåi àa söë trong khi sûå toaân cêìu hoáa vaâ quöëc tïë hoáa taåo nïn hiïån tûúång viïåc tòm ngûúâi ngaây möåt nhiïìu hún. Vò vêåy chêët lûúång àaâo taåo cêìn àûúåc quan têm laâm khúãi nguöìn cho möåt nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao trong xaä höåi noái chung vaâ ngaânh xêy dûång noái riïng. Trong thïë giúái phùèng hiïån nay, tri thûác cuãa con ngûúâi kïët húåp vúái cöng nghïå hiïån àaåi trúã thaânh yïëu töë caånh tranh khöng chó cuãa riïng ngaânh xêy dûång maâ cuãa caã quöëc gia vaâ laâ yïëu töë quan troång nhêët so vúái vöën taâi nguyïn vaâ lao àöång cú bùæp. Tiïën böå khoa hoåc kyä thuêåt khiïën con ngûúâi trúã nïn hiïíu biïët hún, vùn minh hún. Trong àiïìu kiïån àoá, sûå phaát triïín cuãa ngaânh kinh tïë phuå thuöåc vaâo khai thaác, duy trò, sûã duång vaâ saáng taåo ra taâi nguyïn cuãa nguöìn nhên lûåc thay vò dûåa vaâo nguöìn taâi nguyïn sùén coá. Trong caác nguöìn lûåc cuãa doanh nghiïåp, coá nhûäng nguöìn lûåc vaâo thúâi àiïím khaác nhau seä giûä nhûäng vai troâ khaác nhau nhûng nguöìn nhên lûåc luön àoáng vai troâ quan troång, laâ traái tim cuãa möåt doanh nghiïåp, vò thïë cêìn nêng cao sûác saáng taåo cuãa nguöìn nhên lûåc, nêng cao chêët lûúång nguöìn nhên lûåc àïí nêng cao khaã nùng caånh tranh. Quaá trònh toaân cêìu hoáa diïîn ra trïn moåi mùåt cuãa àúâi söëng vaâ tûå do hoáa thûúng maåi laâ têët yïëu khaách quan. Àoá laâ viïåc múã röång trao àöíi thûúng maåi vïì haâng hoáa, dõch vuå, tiïìn tïå, taâi nguyïn, nguöìn nhên lûåc cuäng nhû thöng tin giûäa caác quöëc gia, caác vuâng laänh thöí kinh tïë. Vúái riïng ngaânh xêy dûång, khi Viïåt Nam hoâa vaâo xu thïë toaân cêìu hoáa coá nghôa ngaânh xêy dûång nûúác ta coá cú höåi vûún ra thõ trûúâng thïë giúái, nhûng cuäng coá nghôa seä phaãi caånh tranh maånh meä vúái caác doanh nghiïåp nûúác ngoaâi vïì caã trònh àöå khoa hoåc cöng nghïå, vïì nguöìn lûåc taâi chñnh vaâ caã caånh tranh àïí thu huát nguöìn nhên lûåc nhêët laâ nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. Chñnh saách phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao Viïåt Nam àang coá lúåi thïë dên söë vaâng, thïí hiïån nguöìn nhên lûåc trong àöå tuöíi lao àöång lyá tûúãng. Tuy nhiïn, chêët lûúång nguöìn nhên lûåc thêëp nïn cêìn àûúåc quan têm àêìu tû nêng cao chêët lûúång. Hún 90 triïåu dên nhûng chó khoaãng 2,2% coá trònh àöå àaåi hoåc vaâ trïn àaåi hoåc, gêìn 10% laâ cöng nhên coân laåi gêìn 70% nguöìn nhên lûåc laâ nöng dên, nhên lûåc coá trònh àöå phöí thöng chiïëm tyã lïå àaåi àa söë. Ngên haâng thïë giúái àaánh giaá Viïåt Nam thiïëu lao àöång coá trònh àöå, coá tay nghïì, thiïëu cöng nhên kyä thuêåt bêåc cao vaâ xïëp haång theo thang àiïím 10 vïì chêët lûúång nguöìn nhên lûåc thò Viïåt Nam àûúåc 3,79 àiïím; Haân Quöëc àûúåc 6,91 àiïím; ÊËn Àöå àûúåc 5,76 àiïím; Malaysia àûúåc 5,59 àiïím; Thaái Lan àûúåc 4,94 àiïím 1. Nhû vêåy, so vúái caác nûúác cuâng khu vûåc Chêu AÁ, chêët lûúång nguöìn nhên lûåc cuãa Viïåt Nam thêëp hún nhiïìu. Àoá cuäng laâ nguyïn nhên dêîn àïën mûác thu nhêåp cuãa ngûúâi lao àöång Viïåt Nam thêëp hún so vúái caác quöëc gia khaác trong khu vûåc vaâ trïn thïë giúái. Nhêån thûác roä àiïìu àoá, Cûúng lônh xêy dûång àêët nûúác trong thúâi kyâ quaá àöå lïn chuã nghôa xaä höåi àûúåc thöng qua taåi Àaåi höåi Àaãng toaân quöëc lêìn thûá XI cuãa Àaãng cöång saãn Viïåt Nam nhêën maånh: Con ngûúâi laâ trung têm cuãa chiïën lûúåc phaát triïín, àöìng thúâi laâ chuã thïí phaát triïín. Giaáo duåc vaâ àaâo taåo coá sûá mïånh nêng cao dên trñ, phaát triïín nguöìn nhên lûåc, böìi dûúäng nhên taâi, goáp phêìn quan troång phaát triïín àêët nûúác, xêy dûång nïìn vùn hoáa vaâ con ngûúâi Viïåt Nam. Phaát triïín giaáo duåc vaâ àaâo taåo cuâng phaát triïín khoa hoåc cöng nghïå laâ quöëc saách haâng àêìu trong giai àoaån hiïån nay. Taåo àöång lûåc lao àöång cho nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao Chñnh saách thuâ lao, àaäi ngöå nguöìn nhên lûåc bao göìm chñnh saách tiïìn lûúng, tiïìn thûúãng, tiïìn laâm thïm giúâ, chñnh saách höî trúå nhaâ úã, chñnh saách khen thûúãng vûúåt giúâ, vûúåt àõnh mûác, thûúãng chuyïn cêìn, chñnh saách baão hiïím y tïë, baão hiïím xaä höåi, baão hiïím thêët nghiïåp, chñnh saách troång duång nhên taâi... Àêy laâ nhûäng chñnh saách hûúáng túái àaãm baão öín àõnh cuöåc söëng vaâ khñch lïå tinh thêìn laâm viïåc cuãa ngûúâi 1 Baáo caáo Ngên haâng thïë giúái 70 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

71 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN lao àöång. Khi caác chñnh saách naây àûúåc Nhaâ nûúác, caác ngaânh quan têm vaâ àõnh hûúáng cho caác töí chûác thûåc hiïån àêìy àuã seä laâm cho ngûúâi lao àöång yïn têm laâm viïåc, khuyïën khñch hoå phaát huy tñnh tñch cûåc, nùng àöång, saáng taåo, yïu nghïì vaâ thuác àêíy hoå hoåc têån tuåy, hùng say laâm viïåc. Àöìng thúâi, caác chñnh saách naây cuäng laâ cöng cuå àïí caác doanh nghiïåp thu huát lao àöång vaâ giûä chên nhên taâi. Ngûúåc laåi, nïëu caác chñnh saách naây khöng àûúåc quan têm àïí yá àïën, thò baãn thên ngûúâi lao àöång khöng coá cú höåi àïí hoaân thiïån vaâ phaát triïín baãn thên. Doanh nghiïåp khöng thïí giûä chên àûúåc ngûúâi lao àöång, khiïën tònh traång nhaãy viïåc, boã viïåc xaãy ra nhiïìu, vaâ nguy cú caác töí chûác phaãi àöëi diïån vúái tònh traång thiïëu huåt lao àöång laâ rêët cao hoùåc chêët lûúång lao àöång bõ giaãm suát. Nhû vêåy, hïå thöëng àaäi ngöå hiïåu quaã seä laâ chêët kïët dñnh giûäa con ngûúâi vaâ doanh nghiïåp, laâ kim chó nam cuãa ban laänh àaåo. Nhúâ àoá, doanh nghiïåp coá sûå öín àõnh vïì nhên sûå àïí àaåt àûúåc muåc tiïu àùåt ra, ngûúâi lao àöång tòm thêëy niïìm vui, haånh phuác vaâ sûå àam mï trong cöng viïåc, laâm viïåc hïët loâng vò töí chûác. Chñnh saách àaäi ngöå coân laâ àiïìu kiïån àuã àïí nêng cao chêët lûúång vaâ hiïåu quaã hoaåt àöång kinh doanh cuãa doanh nghiïåp. Àaäi ngöå nhên sûå goáp phêìn duy trò nguöìn nhên lûåc öín àõnh, coá chêët lûúång cho doanh nghiïåp, nêng cao hiïåu quaã caác chûác nùng quaãn trõ nhên sûå khaác. Tûâ àoá, àaäi ngöå nhên sûå giuáp duy trò àûúåc nguöìn nhên lûåc öín àõnh vaâ coá chêët lûúång cho xaä höåi. Noái röång ra, quöëc gia naâo coá hïå thöëng àaäi ngöå töët seä giuáp cho quöëc gia àoá nhanh choáng tùng trûúãng, phaát triïín, coá àûúåc võ thïë caånh tranh dûåa vaâo nguöìn lûåc quan troång nhêët - NGUÖÌN NHÊN LÛÅC. Àiïìu kiïån laâm viïåc cuãa lao àöång trong möåt töí chûác bao göìm caác yïëu töë thuöåc vïì baãn thên cöng viïåc vaâ caác yïëu töë ngoaâi baãn thên cöng viïåc. Cuå thïí, nhûäng yïëu töë thuöåc vïì baãn thên cöng viïåc nhû: aánh saáng, tiïëng öìn, àöå rung, àöå buåi... yïëu töë àöåc haåi aãnh hûúãng àïën sûác khoãe cuãa ngûúâi lao àöång; Nhûäng yïëu töë ngoaâi baãn thên cöng viïåc nhû: quy mö vaâ trònh àöå trang bõ kyä thuêåt, maáy moác cöng nghïå, trang thiïët bõ baão höå lao àöång, sûå tham gia cuãa Cöng àoaân... Caác yïëu töë vïì quy mö maáy moác, thiïët bõ kyä thuêåt phêìn naâo phaãn aánh àûúåc söë lûúång, cú cêëu vaâ chêët lûúång cuãa nguöìn nhên lûåc. Cuå thïí, vúái àùåc àiïím cöng nghïå vaâ trang thiïët bõ kyä thuêåt àoá thò töí chûác cêìn bao nhiïu lao àöång àïí thûåc hiïån? Yïu cêìu trònh àöå chuyïn mön àïí vêån haânh hïå thöëng maáy moác, cöng nghïå àoá nhû thïë naâo? Cú cêëu vïì lao àöång nhû thïë naâo laâ húåp lyá? Àöìng thúâi àiïìu kiïån laâm viïåc taác àöång thuêån lúåi hoùåc gêy khoá khùn gò cho lao àöång trong quaá trònh laâm viïåc? Vúái möîi ngaânh nghïì, àiïìu kiïån laâm viïåc tûúng àöëi khaác nhau, trong àoá töí chûác luön cöë gùæng thûåc hiïån töët cöng taác an toaân vïå sinh lao àöång, haån chïë nhûäng yïëu töë coá haåi aãnh hûúãng túái sûác khoãe ngûúâi lao àöång vaâ ngûúâi lao àöång coá nùng suêët lao àöång cao nhêët. Trong ngaânh xêy dûång, caác lao àöång khaác nhau thò coá möi trûúâng laâm viïåc tûúng àöëi khaác nhau. Vñ duå, kyä sû hay giaám saát cöng trònh thûúâng xuyïn phaãi laâm viïåc dûúái cöng trûúâng, àiïìu kiïån laâm viïåc buåi, öìn vaâ khi muöën tùng tiïën àöå cöng trònh thò laâm caã ngaây, caã àïm cho nïn sûác khoãe bõ aãnh hûúãng tûúng àöëi nhiïìu. Trong khi àoá, cöng nhên lao àöång trûåc tiïëp cuäng phaãi chõu sûå taác àöång lúán tûâ möi trûúâng nhû laâm viïåc dûúái trúâi nùæng noáng, trong ngaây mûa reát, laâm viïåc trong tiïëng öìn, buåi, trong muâi sún àöåc haåi... Lûåc lûúång lao àöång naây àûúåc trang bõ àêìy àuã vïì trang phuåc baão höå lao àöång nhû muä, quêìn aáo, gùng tay, khêíu trang vaâ thiïët bõ baão höå lao àöång cêìn thiïët khi laâm viïåc trïn cao. Ngaânh xêy dûång àang laâ ngaânh muäi nhoån cuãa nïìn kinh tïë, Nhaâ nûúác cuäng coá nhûäng chñnh saách höî trúå cho ngaânh nhû ban haânh Luêåt Nhaâ ÚÃ ( sûãa àöíi) vaâo nùm 2014 laâm cho thõ trûúâng xêy dûång dên duång phaát triïín maånh meä. Bïn caånh àoá, Nhaâ nûúác cuäng xaác àõnh xêy dûång cú súã haå têìng laâ tiïìn àïì cho xêy dûång kiïën truác thûúång têìng. Àïí àaåt àûúåc muåc tiïu àoá, ngaânh xêy dûång phaãi coá nhûäng bûúác tiïën roä rïåt maâ troång têm hiïån nay chñnh laâ xêy dûång àöåi nguä lao àöång coá chêët lûúång cao. Möåt söë giaãi phaáp nhùçm phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao cuãa ngaânh Xêy dûång Giaãi phaáp vïì phña nhaâ nûúác: - Möåt laâ, hoaân thiïån, àöíi múái cú chïë chñnh saách vïì àaâo taåo, nêng cao chêët lûúång nguöìn nhên lûåc cuãa ngaânh Xêy dûång hûúáng túái nïìn cöng nghiïåp 4.0. Hoaân thiïån caác cú chïë chñnh saách àöëi vúái caác chuã thïí coá liïn quan, nhû: chñnh saách vúái cú súã àaâo taåo, nhêët laâ caác cú súã àaâo àaåo giaáo duåc nhaâ nûúác trong ngaânh xêy dûång; chñnh saách àöëi vúái ngûúâi hoåc; àöëi vúái doanh nghiïåp tham gia àaâo taåo nghïì nghiïåp; hoaân thiïån caác cú chïë chñnh saách vïì phaát triïín àöåi nguä nhaâ giaáo, chuêín hoáa vïì chêët lûúång àaâo taåo àöëi vúái caác cú súã àaâo taåo trong ngaânh Xêy dûång. Trong àoá, àùåc biïåt quan têm túái cöng taác tuyïín duång, àaâo taåo laåi, böìi dûúäng nêng cao nghiïåp vuå cho giaáo viïn. Bïn caånh àoá, àöíi múái cú cêëu hïå thöëng giaáo duåc theo hûúáng tûâ àaâo taåo nghïì kheáp kñn thaânh hïå thöëng àaâo taåo múã cuäng seä goáp phêìn taåo tiïìn àïì cho cöng taác phaát triïín nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. - Hai laâ, hoaân thiïån, àöëi múái cú chïë chñnh saách tuyïín duång, böë trñ sûã duång vaâ àaäi ngöå nguöìn nhên Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 71

72 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN lûåc chêët lûúång cao ngaânh Xêy dûång. Khi chñnh saách tuyïín duång, sûã duång vaâ àaäi ngöå trúã thaânh möåt trong nhûäng yïëu töë thuác àêíy àöång lûåc laâm viïåc cho ngûúâi lao àöång thò ngaânh Xêy dûång coá thïí thu huát àûúåc lao àöång chêët lûúång cao. Caác chuyïn gia gioãi, caác nhaâ quaãn lyá taâi nùng, thêåm chñ cöng nhên laânh nghïì seä yïn têm cöng taác, gùæn boá vúái cöng viïåc vaâ khöng ngûâng nöî lûåc nêng cao nùng suêët lao àöång cuãa baãn thên àïí nhêån àûúåc àaäi ngöå xûáng àaáng. - Ba laâ, àöíi múái chñnh saách nhùçm tùng cûúáng húåp taác quöëc tïë trong lônh vûåc àaâo taåo, trong àoá coá ngaânh Xêy dûång. Múã röång cú chïë húåp taác àaâo taåo song phûúng, àa phûúng trong lônh vûåc giaáo duåc àaâo taåo nhû: trao àöíi hoåc thuêåt, böìi dûúäng giaáo viïn, caác böå quaãn lyá, húåp taác böìi dûúäng hoåc viïn... Bïn caånh àoá taåo àiïìu kiïån thuêån lúåi, möi trûúâng phaáp lyá àïí caác nhaâ àêìu tû nûúác ngoaâi múã cú súã giaáo duåc chêët lûúång cao cho ngaânh Xêy dûång úã Viïåt Nam. Giaãi phaáp vïì phña cú súã àaâo taåo ngaânh Xêy dûång: - Caác cú súã àaâo taåo cêìn àöíi múái nöåi dung, chûúng trònh àaâo taåo theo hûúáng àaáp ûáng nhu cêìu thõ trûúâng, àaåt àûúåc tiïu chuêín àaâo taåo quöëc gia, hoåc viïn sau àaâu taåo cêìn àaåt àûúåc tiïu chuêín kyä nùng nghïì nghiïåp, tiïu chuêín kyä nùng mïìm phuâ húåp vúái böëi caãnh höåi nhêåp kinh tïë quöëc tïë. Caác cú súã àaâo taåo cêìn chuyïín dõch hïå thöëng, nöåi dung àaâo taåo tûâ cûáng nhùæc, kheáp kñn thaânh giaáo duåc àaâo taåo linh hoaåt, liïn thöng giûäa caác thaânh töë cuãa hïå thöëng giaáo duåc vaâ liïn thöng vúái caác bêåc hoåc khaác trong hïå thöëng giaáo duåc quöëc gia. - Ngoaâi ra, caác cú súã àaâo taåo cêìn nêng cao nùng lûåc vaâ chêët lûúång àöåi nguä nhaâ giaáo, caán böå quaãn lyá giaáo duåc. Phaãi àöíi múái chûúng trònh, taâi liïåu àaâo taåo, böìi dûúäng vïì nghiïåp vuå sû phaåm, kyä nùng nghïì cho giaáo viïn trïn cú súã tiïu chuêín giaãng viïn. Töí chûác àaâo taåo, taåo àiïìu kiïån àïí giaáo viïn àûúåc böìi dûúäng nghiïåp vuå vaâ kyä nùng úã nûúác ngoaâi vaâ caác chûúng trònh tiïn tiïën trong nûúác. Caãi caách, thay àöíi cú chïë traã lûúng, àaäi ngöå vúái giaãng viïn trïn cú súã kyä nùng nghïì nghiïåp vaâ hiïåu quaã cöng viïåc nhùçm khuyïën khñch giaáo viïn lao àöång vúái nùng suêët vaâ chêët lûúång cao hún. Giaãi phaáp vïì phña caác doanh nghiïåp ngaânh Xêy dûång: - Quan têm túái cöng taác xêy dûång, böë trñ sûã duång húåp lyá, vaâ àaäi ngöå nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. Caác doanh nghiïåp cêìn coá cú chïë tuyïín duång roä raâng, minh baåch, cöng khai caác tiïu chuêín, chïë àöåi àaäi ngöå nhùçm thu huát nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao. Chuá troång cöng taác àaâo taåo nêng cao chêët lûúång nguöìn nhên lûåc: cêìn thûåc hiïån cöng taác àaâo taåo saát vúái yïu cêìu cuãa thûåc tïë dûåa trïn cùn cûá laâ nhu cêìu vaâ khaã nùng cuãa doanh nghiïåp. Cêìn tiïën haânh raâ soaát thûúâng xuyïn nhu cêìu àaâo taåo cuãa doanh nghiïåp àïí xêy dûång chûúng trònh àaâo taåo saát vúái yïu cêìu cuãa thûåc tïë, traánh laäng phñ caác nguöìn lûåc maâ hiïåu quaã àaåt àûúåc khöng cao. Coá chïë àöåi àaäi ngöå nguöìn nhên lûåc chêët lûúång cao theo nùng lûåc vaâ kïët quaã laâm viïåc xûáng àaáng, àöång viïn khen thûúãng kõp thúâi àïí taåo sûå gùæn boá giûäa ngûúâi lao àöång vaâ doanh nghiïåp cuäng nhû thuác àêíy ngûúâi lao àöång hùng say laâm viïåc, tûâ àoá nêng cao nùng suêët lao àöång cho toaân doanh nghiïåp. Taâi liïåu tham khaão 1. Nguyïîn Hûäu Quyânh(1998). Àaåi tûâ àiïín kinh tïë thõ trûúâng, NXB Tûâ àiïín baách khoa, Haâ Nöåi. 2. Töíng höåi Xêy dûång Viïåt Nam, Böå Xêy dûång, Böå Lao àöång, Thûúng binh vaâ xaä höåi (2016). Taâi liïåu Höåi thaão Nguöìn nhên lûåc ngaânh Xêy dûång trong höåi nhêåp quöëc tïë - Thûåc traång vaâ giaãi phaáp, ngaây 09/11/2016, Haâ Nöåi. 3. Trêìn Ngoåc Huâng (2016). Nguöìn nhên lûåc hoaåt àöång xêy dûång úã Viïåt Nam - Thûåc traång vaâ giaãi phaáp, tham luêån Höåi thaão Nguöìn nhên lûåc ngaânh Xêy dûång trong höåi nhêåp quöëc tïë - Thûåc traång vaâ giaãi phaáp, ngaây 09/ 11/2016, Haâ Nöåi. 4. Töíng cuåc Thöëng kï (2016). Baáo caáo nùng suêët lao àöång cuãa Viïåt Nam. Thûåc traång vaâ giaãi phaáp. 5. Nguyïîn Kim Thanh, Möåt söë giaãi phaáp nhùçm nêng cao chêët lûúång nhên lûåc ngaânh Xêy dûång, Taåp chñ Kinh tïë vaâ dûå baáo söë 10 nùm NÊNG CAO VÕ THÏË CUÃA... (Tiïëp theo trang 63) lêîn nhau, khùæc phuåc khoá khùn, phaát huy nöåi lûåc àïí hoaân thaânh nhiïåm vuå. Thûá ba, böí sung, hoaân thiïån, thïí chïë hoáa caác quan àiïím chuã trûúng cuãa Àaãng, chñnh saách cuãa Nhaâ nûúác vïì cöng taác phuå nûä vaâ cöng taác caán böå nûä trong tònh hònh múái. Xêy dûång vaâ hoaân thiïån hïå thöëng phaáp luêåt vïì phuå nûä vaâ quyïìn cuãa ngûúâi phuå nûä. Cêìn tùng söë lûúång phuå nûä trong caác cú quan nhaâ nûúác, trong caác võ trñ laänh àaåo àïí hoå khùèng àõnh mònh. Thûá tû, phaát huy vai troâ cuãa Höåi liïn hiïåp phuå nûä Viïåt Nam vaâ chi höåi phuå nûä caác cêëp vïì cöng taác phuå nûä vaâ bònh àùèng giúái. Tñch cûåc tuyïn truyïìn, nêng cao nhêån thûác vïì võ trñ, vai troâ cuãa ngûúâi phuå nûä trong xaä höåi. Àêëu tranh baão vïå quyïìn lúåi húåp phaáp vaâ chñnh àaáng cho ngûúâi phuå nûä. Giaãi phoáng phuå nûä vaâ nêng cao võ thïë cuãa mònh laâ nguyïån voång chñnh àaáng cuãa ngûúâi phuå nûä, do àoá Höåi liïn hiïåp phuå nûä cêìn phöëi húåp vúái caác ngaânh tham mûu cho Àaãng vaâ Nhaâ nûúác ban haânh nhûäng chuã trûúng, chñnh saách taåo àiïìu kiïån phaát huy hún nûäa vai troâ cuãa ngûúâi phuå nûä, àaáp ûáng àûúåc nhu cêìu cuãa xaä höåi. 72 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

73 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN THÕ TRÛÚÂNG TAÂI CHÑNH VIÏÅT NAM VAÂ NHÛÄNG BIÏËN ÀÖÅNG ÀÏËN TÛÂ CHÑNH CAÁC NHAÂ ÀÊÌU TÛ NGUYÏÎN QUÖËC VIÏÅT* Ngaây nhêån: 08/07/2017 Ngaây phaãn biïån: 24/08/2017 Ngaây duyïåt àùng: 28/09/2017 Toám tùæt: Têm lyá caác nhaâ àêìu tû chi phöëi rêët lúán àïën mûác àöå öín àõnh cuãa thõ trûúâng, àùåc biïåt laâ àöëi vúái thõ trûúâng taâi chñnh. Sûå taác àöång phûác taåp cuãa yïëu töë têm lyá khöng nhûäng khiïën thõ trûúâng taâi chñnh luön tiïìm êín yïëu töë bêët öín àõnh cao maâ coân laâ nhên töë chuã yïëu gêy ra caác cuöåc hoaãng loaån thõ trûúâng, khiïën cho viïåc triïín khai caác chñnh saách kinh tïë vô mö luön gùåp rêët nhiïìu khoá khùn, thêåm chñ kïët quaã ài ngûúåc so vúái muåc tiïu kyâ voång. Àöëi vúái Viïåt Nam, sûå taác àöång cuãa yïëu töë têm lyá trïn thõ trûúâng taâi chñnh nhûäng nùm qua rêët phûác taåp, gêy ra nhûäng hïå quaã xêëu, mêët öín àõnh kinh tïë vô mö, an ninh taâi chñnh. Thûåc tïë naây àùåt ra yïu cêìu cêìn phaãi coá caác nghiïn cûáu nghiïm tuác vïì sûå aãnh hûúãng cuãa têm lyá caác nhaâ àêìu tû trïn thõ trûúâng taâi chñnh tiïìn tïå úã Viïåt Nam. Baâi viïët têåp trung àïì cêåp àïën nhûäng àùåc àiïím têm lyá nhaâ àêìu tû vaâ sûå taác àöång cuãa noá túái sûå öín àõnh cuãa thõ trûúâng taâi chñnh Viïåt Nam nhûäng nùm qua, tûâ àoá àïì xuêët möåt söë khuyïën nghõ chñnh saách nhùçm öín àõnh têm lyá cho caác nhaâ àêìu tû trong nhûäng nùm túái. Tûâ khoáa: Thõ trûúâng taâi chñnh, Viïåt Nam, têm lyá nhaâ àêìu tû EFFECT OF INVESTORS PSYCHOLOGY ON THE STABILITY OF VIETNAM S FINANCIAL MARKET Abstract: Psychology s investors have dominant influence on market stability, especially onfinancial market. The unpredicted variation of psychological factors not only affects financialmarket but it has also been a driver cause of market chaotics, leading to the difficulties ofconducting macroeconomics policies. In Vietnam, the impact of psychological factor onfinancial market has been verysophisticated, creating negative consequences, threateningmacro and financial stability. This requires a thorough study of seeking the influences ofpsychology s investors on the Vietnamese financial market. This paper presents some featuresof psychology s investors and theirs impact on the stability of Vietnames financial market,then proposes policy implications to stabilize psychology s investors in the future. Keywords: Financial market, Vietnam, psychology s investors. 1. Àùåc àiïím têm lyá nhaâ àêìu tû trïn thõ trûúâng taâi chñnh Viïåt Nam Nhaâ àêìu tû (NÀT) laâ ngûúâi thûåc hiïån caác hoaåt àöång àêìu tû trïn nhûäng phên khuác thõ trûúâng khaác nhau, dûúái caác hònh thûác khaác nhau nhùçm thu àûúåc caác lúåi ñch theo kyâ voång. NÀT bao haâm caã NÀT töí chûác vaâ NÀT caá nhên. Trong möîi nïìn kinh tïë, NÀT coá vai troâ rêët quan troång búãi hoå laâ ngûúâi khai phaá caác cú höåi àêìu tû trong nïìn kinh tïë, giuáp böí sung nguöìn lûåc cho àêìu tû phaát triïín, tûâ àoá giuáp thuác àêíy nïìn kinh tïë xaä höåi phaát triïín.têm lyá NÀT trïn thõ trûúâng taâi chñnh laâ sûå phaãn aánh thaái àöå cuãa NÀT trûúác caác diïîn biïën cuãa thõ trûúâng taâi chñnh. Bêët cûá diïîn biïën naâo cuãa thõ trûúâng taâi chñnh àïìu taác àöång tûác thúâi àïën diïîn biïën têm lyá cuãa NÀT. Trïn thõ trûúâng taâi chñnh Viïåt Nam caác NÀT coá caác àùåc àiïím têm lyá: têm lyá tûå tin thaái quaá, têm lyá höëi tiïëc, têm lyá bêìy àaân, têm lyá baão toaân - khöng thñch mêët maát vaâ têm lyá dûåa vaâo kinh nghiïåm. Àùåc àiïím têm lyá NÀT Viïåt Nam trïn thõ trûúâng taâi chñnh chõu sûå chi phöëi cuãa caác nhên töë khaách quan lêîn chuã quan nhû nùng lûåc, àöå tuöíi, giúái tñnh, têm lyá. Nhûäng nhên töë naây àùåc biïåt chi phöëi maånh meä túái têm lyá NÀT vaâ tûâ àoá aãnh hûúãng túái mûác àöå öín àõnh cuãa thõ trûúâng taâi chñnh. 2. AÃnh hûúãng têm lyá nhaâ àêìu tû túái sûå öín àõnh cuãa thõ trûúâng taâi chñnh Viïåt Nam 2.1. Àöëi vúái hoaåt àöång huy àöång vöën vaâ tñn duång cuãa ngên haâng Do nïìn taãng taâi chñnh yïëu keám, caác cöng cuå huy àöång vöën truyïìn thöëng khaá àún àiïåu, têm lyá nhûäng ngûúâi gûãi tiïìn coân khaá bêët an do ruãi ro * Trûúâng Àaåi hoåc Cöng Àoaân. Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 73

74 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN tiïìm êín trong hïå thöëng NH coân khaá cao, laäi suêët vêîn chûa thûåc sûå hêëp dêîn ngûúâi gûãi tiïìn vò chûa àuã buâ àùæp àûúåc nhûäng ruãi ro tiïìm êín, thanh khoaãn cuãa möåt söë NHTM vêîn coân rêët yïëu... nïn khaã nùng bêët öín cuãa lûúång tiïìn gûãi vêîn coân cao. Tûâ àoá, khaã nùng kñch hoaåt caác cuöåc chaåy àua nêng laäi suêët huy àöång vöën trong hïå thöëng NH vêîn coá thïí xaãy ra bêët cûá luác naâo. Àùåc biïåt trong thúâi gian vûâa qua, Viïåt Nam àaä traãi qua möåt söë cuöåc chaåy àua laäi suêët vaâo caác nùm: 2008, 2009 vaâ Àöëi vúái thõ trûúâng ngoaåi höëi Caác NÀT trïn thõ trûúâng ngoaåi höëi Viïåt Nam luön coá têm lyá baão toaân - súå mêët maát vaâ àöi khi chõu sûå chi phöëi búãi têm lyá àaám àöng dêîn àïën àa söë caác NÀT nhêët laâ caác NÀT töí chûác (chuã yïëu laâ caác nhaâ xuêët nhêåp khêíu...) thûúâng muöën gùm giûä ngoaåi tïå. Nguyïn nhên chñnh àïí giaãi thñch tònh traång àêìu cú gùm giûä ngoaåi tïå cuãa caác NÀT taåi Viïåt Nam nhûäng nùm qua laâ do khuãng hoaãng taâi chñnh, suy thoaái kinh tïë toaân cêìu taác àöång. Nhiïìu doanh nghiïåp xuêët khêíu àaä gùm giûä ngoaåi tïå vò lo súå sûå biïën àöång cuãa tyã giaá quaá lúán laâm cho caác NH khöng coá nguöìn cung ngoaåi tïå àïí àuã àiïìu hoâa cho nïìn kinh tïë gêy ra tònh traång cùng thùèng cho thõ trûúâng ngoaåi höëi. Khöng chó vêåy, giúái àêìu cú coân àûa ra caác tin àöìn thêët thiïåt nhùçm kiïëm lúâi trïn sûå biïën àöång tyã giaá maånh taåi thõ trûúâng phi chñnh thûác- thõ trûúâng mua baán ngoaåi tïå tûå do. Thûåc tïë cuäng cho thêëy têm lyá gùm giûä ngoaåi tïå coá taác àöång khöng töët àïën thõ trûúâng ngoaåi höëi àaä àûúåc giaãm búát nhúâ vaâo nhûäng hiïåu ûáng tñch cûåc tûâ àiïìu chónh tyã giaá. Noái möåt caách khaác, têm lyá vaâ haânh vi gùm giûä ngoaåi tïå laâ möåt hiïån tûúång thuác àêíy nhûäng àöíi múái cho CSTT cuãa Viïåt Nam. Bïn caånh têm lyá gùm giûä ngoaåi tïå, thò caác têm lyá khaác àöìng thúâi taác àöång àïën haânh vi cuãa caác NÀT khi kinh doanh ngoaåi tïå, àoá laâ caác NHTM nhoã thûúâng cùn cûá vaâo haânh àöång cuãa caác NH lúán hún àïí àiïìu chónh tyã giaá mua vaâo vaâ baán ra. Xeát trïn goác àöå caác caá nhên kinh doanh ngoaåi höëi, khi aáp duång phên tñch kyä thuêåt, hoå thûúâng quaá tûå tin vaâo khaã nùng nhêån daång xu thïë seä tiïëp tuåc xaãy ra - xu thïë cuãng cöë hoùåc àaão chiïìu. Àöëi vúái thõ trûúâng biïën àöång nhû thõtrûúâng tiïìn tïå Viïåt Nam, nhiïìu nhaâ àêìu cú tiïìn tïå cho rùçng nïn cùn cûá vaâo biïën àöång daâi haån trong khi caác NÀT laåi quaá tin vaâo nhûäng sûå biïën àöång ngùæn haån. Ngoaâi ra, têm lyá cuãa caác NÀT trong nûúác thûúâng coá xu hûúáng taách baåch giûäa hai loaåi taâi khoaãn laäi vaâ löî. Khi ngoaåi tïå tùng giaá vaâ caãm thêëy coá lúâi, hoå seä chêëp nhêån baán ngay àïí thu lúåi nhuêån trong khi nïëu löî thò xu hûúáng chung hoå vêîn nùæm giûä vúái kyâ voång laâ àöìng ngoaåi tïå seä tùng trúã laåi. Cuäng giöëng nhû hêìu hïët caác thõ trûúâng taâi chñnh, sûå biïën àöång trong giaá ngoaåi höëi chõu aãnh hûúãng chñnh cuãa cung vaâ cêìu.têm lyá thõ trûúâng cuäng coá thïí àoáng möåt vai troâ quan troång trong viïåc taác àöång àïën giaá tiïìn tïå. Hêìu hïët caác giao dõch ngoaåi höëi àûúåc thûåc hiïån vúái muåc àñch kiïëm tiïìn. Caác nhaâ àêìu tû lúán coá thïí thûåc hiïån nhiïìu giao dõch ngoaåi höëi lúán chó trong möåt ngaây, liïn tuåc phaãn ûáng vaâ dûå àoaán caác biïën àöång trong giaá tiïìn tïå. Sûå dïî daâng möåt caách tûúng àöëi trong viïåc loaåi tiïìn tïå naâo coá thïí àûúåc giao dõch goáp phêìn laâm noá trúã thaânh möåt taâi saãn coá tñnh thanh khoaãn cao, àêy laâ möåt phêìn lñ do vò sao thõ trûúâng ngoaåi höëi coá thïí bêët öín hún so vúái caác thõ trûúâng khaác AÃnh hûúãng àïën thõ trûúâng chûáng khoaán Thõ trûúâng chûáng khoaán (TTCK) Viïåt Nam àûúåc àaánh giaá laâ thõ trûúâng cuãa caác NÀTnhoã leã haânh àöång theo têm lyá àaám àöng. Trong àoá, caác NÀT trong nûúác chó biïët nhêån thöng tin nhiïîu, thiïëu nhûäng tòm hiïíu bïì sêu cuãa nhûäng thöng tin cöng böë hoùåc tham khaão yá kiïën chuyïn gia trong vaâ ngoaâi nûúác. Vò vêåy, hoå tham gia thõ trûúâng vúái àöå ruãi ro cao vaâ chó thêëy àûúåc têìm nhòn ngùæn haån. Ngûúåc laåi, nhûäng NÀT ngoaåi coá caã nhûäng nghiïåp vuå vaâ kinh nghiïåm hoå nhêån thêëy nhûäng biïën àöång têët yïëu cuãa thõ trûúâng, àïën khi nhêån ra thúâi àiïím nguy hiïím, sûå noáng lïn cuãa thõ trûúâng vaâ lùång leä baán dêìn khöng gêy ra tñn hiïåu thaáo chaåy trïn thõ trûúâng. Trong khi àoá, NÀT nûúác ngoaâi luön giûä möåt àöång thaái àöåc lêåp vaâ taách rúâi khoãi têm lyá àaám àöng. Trong nhûäng àúåt thõ trûúâng suåt giaãm maånh nhû trong giai àoaån vaâ hêìu nhû khöng coá dêëu hiïåu gò laâ àaão chiïìu khöng khñ aãm àaåm löå roä úã caác NÀT trong nûúác, thò NÀT nûúác ngoaâi vêîn chiïëm khöëi lûúång giao dõch khaá cao (khoaãng 20% toaân thõ trûúâng). Hoå nùæm giûä nhûäng cöí phiïëu úã mûác giaá khaác nhau, mua vaâo - baán ra theo kiïíu cuöën chiïëu, taåo thaânh möåt àöång thaái coá thïí dêîn dùæt thõ trûúâng. Coân NÀT trong nûúác laåi keám nhaåy beán trûúác nhûäng thöng tin thõ trûúâng. Mùåt khaác, caác thöng tin naây hiïån àûúåc àaánh giaá laâ chûa àêìy àuã, vaâ nhiïìu tin àöìn laâm aãnh hûúãng túái têm lyá NÀT, gêy ra sûå hoang mang vaâ chaåy theo àaám àöng nhû quan saát úã möåt vaâi thúâi kyâ. Viïåc mua - baán cuãa NÀT nûúác ngoaâi ñt nhiïìu aãnh hûúãng àïën têm lyá NÀT trong nûúác vaâ xu hûúáng naây àang ngaây caâng maånh hún trong nhûäng nùm gêìn àêy. NÀT trong nûúác bùæt àêìu chuá troång vaâo caác àöång 74 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

75 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN thaái mua baán cuãa NÀT nûúác ngoaâi vaâ chaåy theo xu hûúáng àoá. Trong khi nguöìn vöën NÀT nûúác ngoaâi àang coá xu hûúáng tùng taåi thõ trûúâng Viïåt Nam vaâ noá seä ngaây caâng chi phöëi TTCK thöng qua caác kïnh àêìu tû vöën. Àêy cuäng thuöåc möåt daång chaåy theo àaám àöng nhûäng NÀT chuyïn nghiïåp cuãa NÀT trong nûúác. Ngoaâi ra, caác NÀT nûúác ngoaâi chia laâm 2 nhoám: möåt nhoám têåp trung vaâo caác chiïën lûúåc àêìu tû trung vaâ daâi haån dûåa trïn danh muåc àêìu tû roä raâng, nhoám khaác chó têåp trung àêìu tû ngùæn haån. Möåt àiïìu àaáng lo ngaåi laâ sûå tùng lïn vïì söë lûúång cuãa nhoám hai vaâ coá vai troâ dêîn dùæt thõ trûúâng Viïåt Nam, tham gia vaâo luäng àoaån thõ trûúâng vaâ laâm giaá trong tûâng thúâi àiïím cuãa thõ trûúâng vaâ hoå laåi laâ ngûúâi nùæm giûä lûúång lúán cöí phiïëu úã caác mûác giaá khaác nhau. Vúái phûúng thûác mua baán cuöën chiïëu úã tûâng mûác giaá, hoå coá thïí dêîn dùæt thõ trûúâng vaâ laâm naáo loaån thõ trûúâng. Àïën khi NÀT trong nûúác coá thïí biïët àûúåc coá khöëi lûúång baán ra laâm giaá cöí phiïëu suåt giaãm thò àaä muöån vaâ rúi vaâo tònh traång baán thaáo vúi mûác giaá reã ra thõ trûúâng. Àiïìu àoá cho thêëy NÀT trong nûúác vêîn coân thiïëu nhaåy beán, àöå nùng àöång tòm kiïëm, phaãn ûáng vaâ xûã lyá thöng tin vaâ luön bõ àùåt trong tònh traång bõ àöång vaâ rúi vaâo chiïëc bêîy chi phöëi cuãa NÀT nûúác ngoaâi. Möåt vêën àïì àaáng quan têm khaác laâ coá àïën 90% caác NÀT laâ caác caá nhên ngûúâi Viïåt Nam, hêìu nhû khöng coá möåt töí chûác kinh doanh chûáng khoaán nöåi àõa (cuãa ngûúâi Viïåt Nam) naâo caã. Phêìn lúán caác töí chûác àêìu tû chuyïn nghiïåp laâ nhûäng töí chûác do ngûúâi nûúác ngoaâi thaânh lêåp taåi Viïåt Nam. Con söë vaâ quy mö cuãa caác töí chûác naây tuy coân nhoã, nhûng àang phaát triïín khaá nhanh vaâ hoå hoaåt àöång vúái möåt sûå laåc quan coá chûâng mûåc. Vò vêåy, NÀT trong nûúác thiïëu nhûäng caái nhòn tónh taáo hún vïì thõ trûúâng, luön aão tûúãng theo caác thöng tin àûa ra vaâ taåo thaânh möåt têm lyá phong traâo, thõ trûúâng àaä liïn tuåc bõ àêíy búãi nhûäng cún soáng nöëi tiïëp nhau. Têët caã caác vêën àïì nïu trïn cho thêëy cêìn coá biïån phaáp àïí haån chïë phuå thuöåc vaâo nhûäng NÀT nûúác ngoaâi, nïëu khöng TTCK seä laâ möåt canh baåc maâ nhûäng nhên töë chñnh laâ nhûäng NÀT nûúác ngoaâi. Nhûäng biïën àöång phûác taåp khoá lûúâng cuãa TTCK nûúác ta nhûäng nùm qua möåt mùåt aãnh hûúãng lúán àïën sûå phaát triïín öín àõnh vaâ laânh maånh cuãa thõ trûúâng naây, nhûng mùåt khaác, möåt thûåc tïë laâ sûå liïn thöng giûäa TTCK vaâ thõ trûúâng tiïìn tïå cuäng àaä vaâ àang tiïëp tuåc gêy xoái moân àïën hiïåu lûåc cuãa CSTT búãi suy cho cuâng thò muåc tiïu hoaåt àöång cuãa TTCK laâ nhùçm giaãm caác aáp lûåc vïì vöën àöëi vúái hïå thöëng caác TCTD, song àiïìu naây trong nhiïìu giai àoaån àaä khöng àûúåc àaáp ûáng nïn caác aáp lûåc vïì vöën trong nïìn kinh tïë vêîn thuöåc vïì hïå thöëng NHTM vaâ trong möåt söë giai àoaån, vöën tûâ caác NHTM chaãy vaâo TTCK cho muåc àñch àêìu cú, gêy ra caác bong boáng chûáng khoaán cuäng nhû noáng trïn thõ trûúâng tñn duång, àiïìu naây laåi taác àöång àïën LS vaâ giaán tiïëp laâm noáng caác thõ trûúâng khaác. 3. Khuyïën nghõ chñnh saách nhùçm giaãm thiïíu aãnh hûúãng têm lyá nhaâ àêìu tû túái sûå öín àõnh cuãa thõ trûúâng taâi chñnh Viïåt Nam Thûá nhêët, hoaân thiïån haânh lang phaáp lyá vïì lônh vûåc taâi chñnh, baão àaãm sûå nhêët trñ giûäa caác quy àõnh phaáp luêåt vïì taâi chñnh vúái caác quy àõnh khaác coá liïn quan. Trong nïìn kinh tïë thõ trûúâng, phaáp luêåt laâ khêu troång yïëu búãi qua àoá giuáp Nhaâ nûúác kiïím soaát caác hoaåt àöång kinh tïë xaä höåi theo àuáng trêåt tûå àûúåc kyâ voång. Àöëi vúái lônh vûåc taâi chñnh, haânh lang phaáp lyá caâng coá vai troâ quan troång àùåc biïåt do àêy khöng nhûäng laâ lônh vûåc kinh tïë coá mûác àöå ruãi ro tiïìm êín rêët cao maâ àêy coân laâ khu vûåc yïët hêìu cuãa nïìn kinh tïë - xaä höåi. Vò vêåy, àoâi hoãi cêìn coá haânh lang phaáp luêåt àöìng böå vaâ hoaân thiïån. Àiïìu naây khöng chó giuáp hoaåt àöång cuãa hïå thöëng taâi chñnh quöëc gia ài àuáng hûúáng, tûâ àoá, thuác àêíy thûåc hiïån töët caác muåc tiïu kinh tïë xaä höåi maâ Chñnh phuã hoaåch àõnh, maâ noá coân giuáp giaãm thiïíu nhûäng ruãi ro vöën luön tiïìm êín trong hïå thöëng taâi chñnh. Tuy nhiïn, do baãn thên hïå thöëng taâi chñnh coá phaåm vi aãnh hûúãng rêët röång, liïn quan àïën têët caã caác hoaåt àöång kinh tïë - xaä höåi nïn viïåchoaân thiïån haânh lang phaáp lyá àöëi vúái lônh vûåc hoaåt àöång naây laâ vö cuâng khoá khùn, phûác taåp, àoâi hoãi phaãi àûúåc xûã lyá möåt caách baâi baãn, khêín trûúng, coá àõnh hûúáng vaâ theo trêåt tûå ûu tiïn. Xeát vïì nguyïn lyá thò vò lônh vûåc taâi chñnh coá têìm quan troång àùåc biïåt, coá phaåm vi aãnh hûúãng rêët röång khùæp nïn cêìn phaãi àûúåc ûu tiïn, trong khi caác hïå thöëng phaáp luêåt khaác coá caác àiïìu khoaãn liïn quan àïën taâi chñnh thò phaãi tuên thuã caác quy àõnh trong caác vùn baãn phaáp luêåt chuyïn ngaânh taâi chñnh. Muöën nhû vêåy, caác àiïìu khoaãn trong caác vùn baãn phaáp luêåt vïìtaâi chñnh phaãi coá sûå chuêín mûåc nhêët àõnh. Trïn cú súã àoá, tiïën haânh raâ soaát laåi caác àiïìu khoaãn coá liïn quan trong hïå thöëng caác vùn baãn luêåt khaác, baão àaãm coá sûå nhêët trñ àïí khöng caãn trúã, thêåm chñ laâm mêët hiïåu lûåc caác quy àõnh phaáp luêåt vïì taâi chñnh. Trong böëi caãnh höåinhêåp taâi chñnh NH sêu sùæc, caác hoaåt àöång taâi chñnh xuyïn biïn giúái, thò caác quy àõnh phaáp luêåt vïì taâi chñnh tiïìn tïå cuäng cêìn coá têìm nhòn, baão àaãm rùçng caác quy àõnh phaáp lyá vïì lônh vûåc naây khöng bõ sûãa àöíi thûúâng xuyïn, búãi chñnh Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 75

76 KINH NGHIÏÅM - THÛÅC TIÏÎN viïåc phaãi thûúâng xuyïn àiïìu chónh, sûãa àöíi caác àiïìu luêåt vïì taâi chñnh tiïìn tïå cuäng àaä laâm suy giaãm hiïåu lûåc cuãa hïå thöëng phaáp luêåt naây. Thûá hai, tiïëp tuåc tùng cûúâng hún nûäa caác thöng baáo vïì chñnh saách Chñnh phuã cêìn sûã duång möåt caách àöìng böå vaâ hiïåu quaã caác thöng baáo vïì chñnh saách cho NÀT vaâ xaä höåi thöng qua viïåc thiïët kïë möåt khuön khöí caác giaãi phaáp àïí xêy dûång caác nöåi dung thöng àiïåp, chia seã thöng àiïåp vaâ theo doäi caác phaãn ûáng vïì caác thöng àiïåp. Àiïìu naây àoâi hoãi NHNN cêìn coá möåt àöåi nguä chuyïn gia chuyïn nghiïåp àïí coá thïí vêån haânh töët khuön khöí naây.cêìn hònh thaânh caác kïnh liïn laåc khaác nhau àïí Chñnh phuã coá thïí nùæm bùæt àûúåc têm lyánàt taåi caác thúâi àiïím khaác nhau. Viïåc naây nhùçm giuáp Chñnh phuã coá thïí nghe phaãn ûáng cuãa NÀT vïì hoaåt àöång àiïìu haânh chñnh saách cuãa Chñnh phuã, tiïën haânh thûúâng xuyïn caác cuöåc àiïìu tra, khaão saát àïí thu thêåp vaâ phaãn aánh kõp thúâi sûå thay àöíi trong têm lyá cuãa NÀT vaâ caác àöëi tûúång khaác trûúác nhûäng chñnh saách àûúåc thûåc thi. Ngoaâi ra, Chñnh phuã cêìn coá sûå cöng khai kõp thúâi, minh baåch hún vïì thöng tin kinh tïë - xaä höåi, àùåc biïåt laâ hïå thöëng thöng tin taâi chñnh tiïìn tïå. Caác thöng tin trïn website cuãa Chñnh phuã coân thiïëu caác thöng tin cêìn thiïët mang tñnh thöng àiïåp chñnh saách cuãa cú quan quaãn lyá àïí caác NÀT coá thïí tham khaão. Thöng qua viïåc cöng khai naây, caác NÀT hoùåc cöng chuáng quan têm coá thïí hiïíu roä caách tiïëp cêån, phên tñch vaâ quan àiïím cuãa caác nhaâ àiïìu haânh chñnh saách vïì àiïìu kiïån kinh tïë trong nûúác vaâ thïë giúái, thõ trûúâng taâi chñnh thïë giúái vaâ viïåc xem xeát caác chñnh saách kinh tïë taâi chñnh trong nûúác, tûâ àoá àûa ra quyïët àõnh vïì caác haânh àöång sùæp túái cuãa Chñnh phuã. Thûá ba, tùng cûúâng cöng taác giaám saát thõ trûúâng nhùçm nhêån diïån caác xu hûúáng têm lyá àaám àöng diïîn biïën phûác taåp coá nguy cú gêy ra caác diïîn biïën xêëu trïn thõ trûúâng taâi chñnh Nhûäng nùm vûâa qua, mùåc duâ Chñnh phuã thûúâng xuyïn chuá troång cöng taác giaám saát thõ trûúâng vaâ àaä kõp thúâi nhêån diïån caác xu hûúáng àêìu cú thao tuáng trïn caác thõ trûúâng chûáng khoaán, vaâng, ngoaåi tïå, bêët àöång saãn... vaâ àaä àûa ra caác biïån phaáp àöëi troång thêåm chñ thöng qua caác biïån phaáp haânh chñnh maånh tay nhùçm xûã lyá caác haânh vi vi phaåm phaáp luêåt nhûng nhûäng diïîn biïën trïn thõ trûúâng taâi chñnh luön rêët phûác taåp, khoá lûúâng xuêët phaát tûâ tñnh chêët àa daång trong têm lyá caác NÀT, àùåc biïåt tûâ caác nhaâ àêìu tû coá töí chûác quöëc tïë gùæn vúái caác phûúng tiïån vaâ cöng cuå àêìu tû múái, dêîn àïën coá khöng ñt caác diïîn biïën trïn thõ trûúâng taâi chñnh maâ caác nhaâ chûác traách àaä chûa nhêån diïån kõp thúâi vaâ bõ àöång trong ûáng phoá. Sûå bõ àöång ñt nhiïìu cuäng khiïën caác hoaåt àöång can thiïåp gêy söëc cho thõ trûúâng cuäng nhû phñ töín can thiïåp gia tùng. Tûâ thûåc tïë naây, nghiïn cûáu àïì xuêët trong thúâi gian túái Chñnh phuã tiïëp tuåc tùng cûúâng hún nûäa cöng taác giaám saát thõ trûúâng taâi chñnh gùæn vúái nêng cao trònh àöå nùng lûåc cuãa àöåi nguä caán böå giaám saát vaâ hiïån àaåi hoáa haå têìng kyä thuêåt cöng nghïå, nhêët laâ ûáng duång caác phêìn mïìm quaãn lyá thõ trûúâng. Qua àoá, goáp phêìn caãi thiïån chêët lûúång cuãa cöng taác dûå baáo. Trong àiïìu kiïån thõ trûúâng taâi chñnh coá sûå höåi nhêåp rêët sêu nhû hiïån nay gùæn vúái cuöåc caách maång cöng nghïå thöng tin thò caác raâo caãn kyä thuêåt seä bõ suy giaãm, thêåm chñ bõ mêët taác duång kiïím soaát thõ trûúâng, do vêåy, caác dûå baáo seä laâ cú súã töët cho caác nhaâ chûác traách ra caác quyïët àõnh kõp thúâi,àuáng liïìu lûúång vaâ khöng gêy söëc cho thõ trûúâng thöng qua kyä thuêåt can thiïåp húåp lyá. Thûá tû, tùng cûúâng nùng lûåc ûáng phoá vúái caác diïîn biïën thõ trûúâng Gùæn vúái höåi nhêåp taâi chñnh thò caác nguy cú gêy bêët öín thõ trûúâng luön thûúâng trûåc, hún nûäa, tûâ caác cuöåc khuãng hoaãng taâi chñnh nhûäng nùm qua cho thêëy rùçng caác cuá söëc taâi chñnh quöëc tïë coá xu hûúáng ngaây caâng nhiïìu hún búãi caác hoaåt àöång àêìu tû gêy nhiïîu thõ trûúâng nhùçm truåc lúåi cuãa caác NÀT töí chûác coá têìm cúä quöëc tïë. Caác cuá söëc gêìn àêy thêåm chñ àaä gêy ra nhûäng thiïåt haåi rêët lúán vïì taâi chñnh lêîn uy tñn quöëc gia. Caác quöëc gia caâng yïëu keám trong viïåc nhêån diïån caác xu hûúáng àêìu cú thao tuáng quöëc tïë thò nhûäng thiïåt haåi caâng lúán do can thiïåp thiïëu kõp thúâi vaâ khöng àuáng caách, thiïëu sûå höî trúå cuãa quöëc tïë. Tûâ thûåc tïë naây, nghiïn cûáu àïì xuêët vúái Chñnh phuã cêìn nêng cao nùng lûåc ûáng phoá vúái caác diïîn biïën têm lyá NÀT trïn thõtrûúâng taâi chñnh. Taâi liïåu tham khaão [1] Alexander Kurov (2010): Investor sentiment and the stock market s reaction tomonetary policy. Journal of banking & Finance. Volume 34. Issue 1. January. Page [2] Arunima Sinha (2016): Monetary policy uncertainty and investor expectation. Journalof Macroeconomics. Volume 47, Part B. March, Page [3] Nguyïîn Àûác Hiïín (2012): Haânh vi cuãa nhaâ àêìu tû trïn thõ trûúâng chûáng khoaán ViïåtNam. Luêån aán Tiïën sô kinh tïë. Àaåi hoåc Kinh tïë Quöëc dên. [4] Tö Kim Ngoåc (2012): Giaáo trònh Tiïìn tïå - ngên haâng. NXB Dên Trñ. [5] Kim Tiïìn (2016): Laäi suêët huy àöång bêåt tùng trúã laåi. Ngaây Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

77 KINH NGHIÏÅM TIN TÛÁC - THÛÅC - SÛÅ KIÏÅN TIÏÎN TRÛÚÂNG ÀAÅI HOÅC CÖNG ÀOAÂN THAM GIA CAÁC HOAÅT ÀÖÅNG KYÃ NIÏÅM NÙM ÀOAÂN KÏËT HÛÄU NGHÕ VIÏÅT NAM - LAÂO 2017 Thûåc hiïån chó àaåo cuãa Ban chó àaåo quöëc gia Nùm àoaân kïët hûäu nghõ Viïåt Nam - Laâo 2017, Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam àaä töí chûác caác hoaåt àöång taåi Nghïå An tûâ ngaây 8-10/8/2017: Höåi thaão töíng kïët cöng taác àaâo taåo cho caán böå Cöng àoaân Laâo caác cêëp giai àoaån ; Thiïët lêåp quan hïå vaâ kyá kïët Thoãa thuêån húåp taác song phûúng giûäa cöng àoaân 3 tónh giaáp biïn cuãa hai nûúác; Trao tùång quaâ cuãa caác cêëp Cöng àoaân Viïåt Nam cho Trung ûúng Liïn hiïåp Cöng àoaân Laâo vaâ caác Cöng àoaân àõa phûúng cuãa Laâo. PGS.TS. Phaåm Vùn Haâ - Bñ thû Àaãng uãy, Hiïåu trûúãng Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân àaä àoåc tham luêån taåi Höåi thaão töíng kïët cöng taác àaâo taåo cho caán böå Cöng àoaân Laâo caác cêëp giai àoaån Àöìng chñ nhêën maånh, hún 26 nùm qua Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân àaä àaâo taåo caán böå cho Cöng àoaân Laâo: Àaâo taåo ngùæn haån 881 caán böå; Hïå trung cêëp 48 caán böå; Àaâo taåo àaåi hoåc 73 caán böå; Àaâo taåo cao hoåc 04 caán böå. Nhên dõp naây, Trung ûúng Liïn hiïåp Cöng àoaân Laâo àaä trao tùång àöìng chñ Phaåm Vùn Haâ Kyã niïåm chûúng Vò sûå nghiïåp Cöng àoaân. BBT Website Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 77

78 TIN KINH TÛÁC NGHIÏÅM - SÛÅ KIÏÅN - THÛÅC TIÏÎN LÏÎ BÏË GIAÃNG VAÂ TRAO BÙÇNG TÖËT NGHIÏÅP TRÛÚÂNG ÀAÅI HOÅC CÖNG ÀOAÂN NÙM 2017 Thaáng 6 nùm 2017, Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân àaä long troång töí chûác Lïî Bïë giaãng vaâ trao bùçng töët nghiïåp cho sinh viïn bêåc àaåi hoåc, cao àùèng - Hïå chñnh quy nùm Àïën dûå Lïî Bïë giaãng vaâ trao bùçng töët nghiïåp cho sinh viïn coá sûå tham dûå cuãa PGS,TS. Phaåm Vùn Haâ - Hiïåu trûúãng Nhaâ trûúâng, TS. Nguyïîn Àûác Tônh - Phoá hiïåu trûúãng Nhaâ trûúâng, TS. Dûúng Thõ Thanh Xuên - Phoá hiïåu trûúãng Nhaâ trûúâng cuâng àaåi diïån caác caán böå, giaãng viïn caác khoa, phoâng, böå mön túái chuác mûâng 1588 sinh viïn hoaân thaânh nhiïåm vuå vaâ nhêån bùçng töët nghiïåp trònh àöå àaåi hoåc (trong àoá coá 11 sinh viïn Cöång hoâa dên chuã nhên dên Laâo, 3 sinh viïn Vûúng quöëc Campuchia) vaâ 39 sinh viïn hoaân thaânh vaâ nhêån bùçng cao àùèng. Múã àêìu buöíi lïî, laänh àaåo Nhaâ trûúâng cuâng toaân thïí caán böå, giaãng viïn vaâ àaåi diïån caác em sinh viïn xuêët sùæc caác khoa àaä dêng hûúng taåi Tûúång àaâi Chuã tõch Höì Chñ Minh. Trong buöíi lïî, PGS, TS. Phaåm Vùn Haâ - Hiïåu trûúãng Nhaâ trûúâng àaä trao bùçng töët nghiïåp cho nhûäng sinh viïn xuêët sùæc cuãa caác khoa. Cuäng taåi buöíi lïî, laänh àaåo Nhaâ trûúâng àaä cöng böë vaâ trao giêëy chûáng nhêån sinh viïn nghiïn cûáu khoa hoåc cho caác sinh viïn nùm cuöëi àaåt giaãi cêëp trûúâng, àöìng thúâi cöng böë vaâ trao giêëy khen cho sinh viïn xuêët sùæc vaâ gioãi toaân khoáa hoåc. Buöíi lïî àaä diïîn ra trong khöng khñ tûng bûâng, phêën khúãi cuãa caác tên cûã nhên, tên kyä sû, àaä kïët thuác töët àeåp quaá trònh hoåc têåp vaâ reân luyïån taåi Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân àïí chuêín bõ bûúác sang möåt giai àoaån phaát triïín múái - giai àoaån lêåp thên lêåp nghiïåp vúái haânh trang kiïën thûác maâ caác em tñch luäy àûúåc àïí cöëng hiïën, xêy dûång vaâ baão vïå Töí quöëc. BBT Website 78 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân

79 KINH NGHIÏÅM TIN TÛÁC - THÛÅC - SÛÅ KIÏÅN TIÏÎN BÏË GIAÃNG LÚÁP TÊÅP HUÊËN NGHIÏÅP VUÅ CÖNG ÀOAÂN CHO CAÁN BÖÅ TRUNG ÛÚNG LIÏN HIÏÅP CÖNG ÀOAÂN LAÂO Thaáng 6 nùm 2017 Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân àaä töí chûác Lïî bïë giaãng Lúáp têåp huêën nghiïåp vuå cöng àoaân cho caán böå chuã chöët Trung ûúng Liïn hiïåp Cöng àoaân Laâo. Àïën dûå coá àöìng chñ Trêìn Vùn Lyá - Phoá Chuã tõch Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam, Chuã tõch Höåi àöìng Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân; àöìng chñ Àùång Trung Duäng - Phoá trûúãng Ban Àöëi ngoaåi Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam; àöìng chñ Amphavanh Koangmanivanh - Bñ thû thûá nhêët Àaåi sûá quaán CHDCND Laâo taåi Viïåt Nam; PGS,TS. Phaåm Vùn Haâ - Bñ thû Àaãng uãy, Hiïåu trûúãng Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân; àaåi diïån Ban Töí chûác; àaåi diïån Baáo Lao àöång Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam; àaåi diïån caác Khoa, Phoâng cuãa Nhaâ trûúâng. sûå quan têm chu àaáo, höî trúå giuáp àúä vaâ taåo àiïìu vïì moåi mùåt nhû núi ùn chöën úã, böë trñ lúáp hoåc cuãa Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân. Àöìng chñ trûúãng àoaân cam kïët rùçng, sau khi kïët thuác lúáp têåp huêën naây, vúái nhûäng kiïën thûác, nhûäng kinh nghiïåm cuâng vúái caác kyä nùng maâ àûúåc caác thêìy, cö giaáo trang bõ seä àûúåc tiïëp tuåc töí chûác triïín khai trong phong traâo hoaåt àöång cuãa Cöng àoaân Laâo ngaây caâng àûúåc cuãng cöë vaâ àaåt kïët quaã cao hún. Trong thúâi gian 3 thaáng Lúáp têåp huêìn nghiïåp vuå cöng àoaân cho caán böå Trung ûúng Liïn hiïåp Cöng àoaân Laâo àaä hoaân thaânh chûúng trònh àïì ra. Höåi àöìng xeát cêëp chûáng chó töët nghiïåp cuãa Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân àaä quyïët àõnh cêëp chûáng chó töët nghiïåp cho 15 hoåc viïn. Trong àoá coá 9 hoåc viïn àaåt loaåi Xuêët sùæc vaâ 6 hoåc viïn àaåt loaåi Gioãi. BT Website Phaát biïíu taåi Lïî bïë giaãng, àöìng chñ Trêìn Vùn Lyá àaánh giaá cao sûå nöî lûåc cöë gùæng khùæc phuåc khoá khùn vïì cú súã vêåt chêët, têån têm, traách nhiïåm cuãa Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân, Ban töí chûác lúáp hoåc cuãa caác giaãng viïn, baáo caáo viïn vaâ hoåc viïn àaä hoaân thaânh chûúng trònh, àaãm baão àuáng tiïën àöå vaâ thúâi gian àïì ra. Àöìng chñ Phoá Chuã tõch Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam hy voång nhûäng kiïën thûác, kyä nùng nghiïåp vuå cöng àoaân maâ caác hoåc viïn àaä hoåc seä àûúåc vêån duång trong hoaåt àöång cöng àoaân taåi Laâo. Thay mùåt cho caác hoåc viïn, àöìng chñ Trûúãng àoaân Khamsing Sythanongsack - Chuã tõch Liïn hiïåp Cöng àoaân tónh Chùm-pa sùæc baây toã Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân 79

80 KINH TIN TÛÁC NGHIÏÅM - SÛÅ KIÏÅN - THÛÅC TIÏÎN TRÛÚÂNG ÀAÅI HOÅC CÖNG ÀOAÂN TIÏËP VAÂ TRAO ÀÖÍI VÚÁI ÀOAÂN ÀAÅI BIÏÍU HOÅC VIÏÅN QUAN HÏÅ LAO ÀÖÅNG TRUNG QUÖËC Nhêån lúâi múâi cuãa Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân, saáng ngaây 6 thaáng 6 nùm 2017, Àoaân àaåi biïíu Hoåc viïån Quan hïå lao àöång Trung Quöëc do GS. Lûu Lïå Höìng - Phoá Viïån trûúãng laâm Trûúãng àoaân sang thùm vaâ laâm viïåc taåi Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân. PGS,TS. Phaåm Vùn Haâ - UÃy viïn Àoaân Chuã tõch Töíng Liïn àoaân Lao àöång Viïåt Nam, Bñ thû Àaãng uãy, Hiïåu trûúãng Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân àaä tiïëp vaâ trao àöíi vúái Àoaân. Taåi buöíi laâm viïåc PGS,TS. Phaåm Vùn Haâ àaä giúái thiïåu vïì quaá trònh hònh thaânh, phaát triïín hún 70 nùm cuãa Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân göìm coá: cú cêëu töí chûác, cöng taác àaâo taåo, böìi dûúäng caán böå, cöng taác nghiïn cûáu khoa hoåc vaâ húåp taác quöëc tïë cuãa Nhaâ trûúâng. Àöìng chñ nhêën maånh vïì möëi quan hïå húåp taác giûäa Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân vaâ Hoåc viïån Quan hïå lao àöång Trung Quöëc àaä khöng ngûâng phaát triïín. Haâng nùm, hai bïn àïìu cûã caác àoaân laänh àaåo, giaãng viïn, àöåi nguä laänh àaåo quaãn lyá sang thùm vaâ laâm viïåc vaâ trao àöíi kinh nghiïåm. Phaát biïíu taåi buöíi laâm viïåc, Phoá Viïån trûúãng Hoåc viïån Quan hïå lao àöång Trung Quöëc Lûu Lïå Höìng caãm ún sûå àoán tiïëp nhiïåt tònh cuãa Trûúâng Àaåi hoåc Cöng àoaân. Phoá Viïån trûúãng Lûu Lïå Höìng hy voång trong thúâi gian túái hai bïn àêíy maånh hún nûäa húåp taác trong àaâo taåo, böìi dûúäng caán böå cöng àoaân, nghiïn cûáu khoa hoåc, cuâng töí chûác caác höåi thaão khoa hoåc quöëc tïë. BBT Website 80 Taåp chñ Nghiïn cûáu khoa hoåc cöng àoaân