hái - p vò phong trµo thi ua "x y dùng tr êng häc th n thiön, häc sinh tých cùc C u hái 1. Phong trµo thi ua X y dùng tr êng häc th n thiön, häc sinh tých cùc cã môc tiªu, yªu cçu vµ néi dung g? 1. Hai môc tiªu a) Huy éng søc m¹nh tæng hîp cña c c lùc l îng trong vµ ngoµi nhµ tr êng Ó x y dùng m«i tr êng gi o dôc an toµn, th n thiön, hiöu qu, phï hîp víi iòu kiön cña Þa ph ng vµ p øng nhu cçu x héi. b) Ph t huy týnh chñ éng, tých cùc, s ng t¹o cña häc sinh trong häc tëp vµ c c ho¹t éng x héi mét c ch phï hîp vµ hiöu qu. 2. N m yªu cçu a) TËp trung c c nguån lùc Ó gi i quyõt døt ióm nh ng yõu kðm vò c së vët chêt, thiõt bþ tr êng häc, t¹o iòu kiön cho häc sinh khi Õn tr êng îc an toµn, th n thiön, vui vî. b) T ng c êng sù tham gia mét c ch høng thó cña häc sinh trong c c ho¹t éng gi o dôc trong nhµ tr êng vµ t¹i céng ång, víi th i é tù gi c, chñ éng vµ ý thøc s ng t¹o. c) Ph t huy sù chñ éng, s ng t¹o cña thçy, c«gi o p øng yªu cçu æi míi ph ng ph p gi o dôc trong iòu kiön héi nhëp quèc tõ. d) Huy éng vµ t¹o iòu kiön Ó cã sù tham gia ho¹t éng a d¹ng vµ phong phó cña c c tæ chøc, c nh n trong viöc gi o dôc v n ho, truyòn thèng lþch sö c ch m¹ng cho häc sinh. ) Phong trµo thi ua ph i m b o týnh tù gi c, kh«ng g y p lùc qu t i trong c«ng viöc cña nhµ tr êng, s t víi iòu kiön ë c së. Néi dung cô thó cña phong trµo lµ do c së tù chän, phï hîp víi iòu kiön cña nhµ tr êng, lµm cho chêt l îng gi o dôc îc n ng lªn vµ cã dêu Ên cña Þa ph ng mét c ch m¹nh mï. 3. N m néi dung a) X y dùng tr êng, líp xanh, s¹ch, Ñp, an toµn. b) D¹y vµ häc cã hiöu qu, phï hîp víi Æc ióm løa tuæi cña häc sinh ë mçi Þa ph ng, gióp c c em tù tin trong häc tëp. c) RÌn luyön kü n ng sèng cho häc sinh.
d) Tæ chøc c c ho¹t éng tëp thó vui t i, lµnh m¹nh. ) Häc sinh tham gia t m hióu, ch m sãc vµ ph t huy gi trþ c c di tých lþch sö, v n ho, c ch m¹ng ë Þa ph ng. C u hái 4. Lµm thõ nµo Ó thùc hiön tèt néi dung D¹y vµ häc cã hiöu qu, phï hîp víi Æc ióm løa tuæi cña häc sinh ë mçi Þa ph ng, gióp c c em tù tin trong häc tëp? Néi dung thø hai trong 5 néi dung cña ChØ thþ sè 40/2008/CT BGD T, nªu: D¹y vµ häc cã hiöu qu, phï hîp víi Æc ióm løa tuæi cña häc sinh ë mçi Þa ph ng, gióp c c em tù tin trong häc tëp ThÇy, c«gi o tých cùc æi míi ph ng ph p gi ng d¹y nh»m khuyõn khých sù chuyªn cçn, tých cùc, chñ éng, s ng t¹o vµ ý thøc v n lªn, rìn luyön kh n ng tù häc cña häc sinh. Häc sinh îc khuyõn khých Ò xuêt s ng kiõn vµ cïng c c thçy, c«gi o thùc hiön c c gi i ph p Ó viöc d¹y vµ häc cã hiöu qu ngµy cµng cao. Ó gãp phçn thùc hiön tèt néi dung trªn, nhµ tr êng cçn quan t m: 1. Theo sù chø ¹o cña Së Gi o dôc vµ µo t¹o vµ c c n vþ, c c dù n cña Bé, Côc Nhµ gi o vµ C n bé qu n lý c së gi o dôc giíi thiöu tµi liöu, ph ng tiön nghe nh n vµ tæ chøc tëp huên vò æi míi ph ng ph p d¹y häc cho gi o viªn, nh n c c ión h nh gi o viªn giái cña tr êng vµ Þa ph ng cho c c thçy, c«gi o cña mçi tr êng. 2. éng viªn khých lö häc sinh phên Êu v n lªn trong häc tëp vµ rìn luyön, Æc biöt lµ khých lö kþp thêi èi víi häc sinh yõu kðm khi c c em cã sù tiõn bé dï lµ rêt nhá. 3. X y dùng mét sè b ng h nh vò tiõt d¹y hoæc ho¹t éng ngo¹i khãa, lång ghðp néi dung d¹y kiõn thøc víi gi o dôc b o vö m«i tr êng phï hîp víi iòu kiön cña mçi Þa ph ng. 4. éng viªn gi o viªn s u tçm tµi liöu, s ch b o; tra cøu th«ng tin trªn Internet Ó x y dùng c së d liöu iön tö phôc vô gi ng d¹y vµ häc tëp, nghiªn cøu, Ò xuêt s ng kiõn vò æi míi ph ng ph p d¹y häc; p dông c c ph ng ph p d¹y häc tiªn tiõn. 5. KhuyÕn khých, h íng dén häc sinh gióp ì nhau trong häc tëp, häc sinh kh giái gióp ì häc sinh yõu kðm. éng viªn c c em m¹nh d¹n Ò xuêt c c ý kiõn, s ng kiõn cña m nh trong häc tëp. RÌn cho c c em cã thãi quen tù häc, tù nghiªn cøu, t m hióu thªm tµi liöu ngoµi bµi gi ng cña gi o viªn ë tr êng. N i cã iòu kiön th nªn h íng dén häc sinh t m kiõm t liöu bæ Ých trªn Internet, giíi thiöu vµ h íng dén c c em khai th c mét sè trang web nh http://www.moet.gov.vn (trang web cña Bé Gi o dôc vµ µo t¹o); http://vi.wikipedia.org (b ch khoa toµn th cã néi dung më); http://vi.wiktionary.org (tõ ión cã néi dung më); http://vi.wikibooks.org (tñ s ch më), Ó hç trî cho viöc häc trªn líp vµ lµm cho häc sinh høng thó häc tëp h n. C u hái 5. Lµm thõ nµo Ó RÌn luyön kü n ng sèng cho häc sinh? Néi dung thø ba trong 5 néi dung cña ChØ thþ sè 40/2008/CT BGD T, nªu: RÌn luyön kü n ng sèng cho häc sinh RÌn luyön kü n ng øng xö hîp lý víi c c t nh huèng trong cuéc sèng, thãi quen vµ kü n ng lµm viöc, sinh ho¹t theo nhãm. 1
RÌn luyön søc kháe vµ ý thøc b o vö søc kháe, kü n ng phßng, chèng tai n¹n giao th«ng, uèi n íc vµ c c tai n¹n th ng tých kh c. RÌn luyön kü n ng øng xö v n ho, chung sèng hßa b nh, phßng ngõa b¹o lùc vµ c c tö n¹n x héi. ViÖc rìn luyön kü n ng sèng cho häc sinh îc thùc hiön th«ng qua mét sè m«n häc vµ c c ho¹t éng gi o dôc, îc trión khai réng kh¾p trong toµn quèc. Bé Gi o dôc vµ µo t¹o chñ tr, phèi hîp chæt chï víi oµn TNCS Hå ChÝ Minh, tæ chøc biªn so¹n tµi liöu vò néi dung kü n ng sèng Ó gi o dôc cho häc sinh ë c c cêp häc, h íng dén vò ph ng ph p rìn luyön kü n ng sèng vµ ph ng ph p nh gi kü n ng sèng ¹t îc ë häc sinh. C n cø vµo iòu kiön thùc tõ, HiÖu tr ëng nhµ tr êng thèng nhêt víi c c Phßng Gi o dôc vµ µo t¹o hoæc Së Gi o dôc vµ µo t¹o vµ tæ chøc oµn TNCS Hå ChÝ Minh quyõt Þnh trión khai cô thó trong tõng n m häc néi dung rìn luyön kü n ng sèng cho häc sinh mét c ch hiöu qu, bæ Ých, kh«ng g y qu t i cho ho¹t éng gi o dôc. Th«ng qua ho¹t éng cña oµn TNCS Hå ChÝ Minh, éi TNTP Hå ChÝ Minh cã thó tæ chøc c c cuéc thi liªn quan Õn kü n ng sèng nh : thi dùng lòu c¾m tr¹i nhanh vµ ch¾c ch¾n nhêt, thi nêu c m nhanh vµ Ýt tèn cñi, thi xö lý t nh huèng, thi diôn thuyõt vò c c Ò tµi thanh thiõu niªn vµ x héi quan t m, lµm cho viöc rìn luyön kü n ng sèng cã týnh tù nhiªn vµ hiöu qu. C u hái 10. HiÖu tr ëng cçn lµm g èi víi viöc æi míi ph ng ph p d¹y häc nh»m khuyõn khých häc sinh chuyªn cçn, tých cùc, chñ éng, s ng t¹o vµ cã ý thøc v n lªn? Ó æi míi ph ng ph p d¹y häc nh»m khuyõn khých häc sinh chuyªn cçn, tých cùc, chñ éng vµ cã ý thøc v n lªn, HiÖu tr ëng nhµ tr êng cçn ph i: NhËn thøc s u s¾c cèt lâi cña æi míi ph ng ph p d¹y häc lµ: + D¹y häc sinh c ch häc vµ h íng dén häc sinh c ch tù häc; + Chó träng rìn luyön ph ng ph p t duy, t¹o høng thó, kých thých nhu cçu hµnh éng vµ ý chý v n lªn cña häc sinh; + ThÓ hiön îc mèi quan hö tých cùc gi a ng êi häc vµ ng êi d¹y; + KÕt hîp gi a häc tëp c nh n víi häc tëp hîp t c, gi a h nh thøc häc tëp c nh n víi häc tëp theo nhãm; + G¾n tri thøc s ch vë víi thùc tiôn cuéc sèng; + Ph t huy týnh tých cùc, chñ éng, s ng t¹o, tiõp nhën cã ph n biön, tù kh m ph vµ chiõm lünh tri thøc cña häc sinh. Cung cêp cho gi o viªn nh ng th«ng tin vò æi míi ph ng ph p d¹y häc, (khuyõn khých viöc øng dông c«ng nghö th«ng tin, b n å t duy, d¹y häc theo nhãm, hç trî d¹y häc th«ng qua c u l¹c bé,...); BiÕt l¾ng nghe vµ xö lý th«ng tin nhiòu chiòu vò chêt l îng d¹y häc, Æc biöt vò æi míi ph ng ph p d¹y cña gi o viªn vµ ph ng ph p häc cña häc sinh; a d¹ng ho c c h nh thøc ho¹t éng d¹y häc lµm cho häc sinh høng thó tham gia víi t c ch chñ thó; 2
Cã biön ph p éng viªn, khuyõn khých gi o viªn, häc sinh thùc hiön æi míi ph ng ph p d¹y häc. X y dùng kõ ho¹ch vµ cã gi i ph p cô thó Ó t ng c êng týnh tých cùc cña häc sinh, éng viªn, khen th ëng kþp thêi vµ nh n réng g ng viöc tèt, viöc lµm tých cùc cña häc sinh. HiÖu tr ëng ph i lµ ng êi tiªn phong æi míi, kh«ng thó lµ ng êi i sau, cµng kh«ng îc lµ ng êi c n trë. C u hái 11. Nhµ tr êng phèi hîp víi phô huynh häc sinh, chýnh quyòn, c c oµn thó, tæ chøc ë Þa ph ng nh thõ nµo Ó häc sinh i häc an toµn? 1. Nhµ tr êng phèi hîp víi phô huynh häc sinh, chýnh quyòn, c c oµn thó, tæ chøc ë Þa ph ng Ó t¹o iòu kiön vµ h íng dén c c em trong c c kh u sau y: a) ChuÈn bþ tinh thçn, t m lý tèt tr íc khi i häc: Bµi tëp vò nhµ võa søc häc sinh. Häc sinh lµm bµi Çy ñ ë nhµ, chuèn bþ s ch vë vµ å dïng häc tëp cho phï hîp víi yªu cçu cña tõng ngµy, tr nh mang nhiòu, thõa sï g y t m lý næng nò, qu søc hoæc mang thiõu sï g y t m lý lo l¾ng. CÇn t¹o kh«ng gian häc tëp tèt nhêt cho häc sinh tù häc ë nhµ, häc nhãm. Gia nh éng viªn, nh¾c nhë c c em tr íc lóc i häc, tr nh g y t m lý c ng th¼ng. b) Trªn êng i häc: i óng lµn êng, phçn êng dµnh cho m nh. Nhµ tr êng thèng nhêt víi phô huynh vµ häc sinh kh«ng Ó c c em tù i xe m y Õn tr êng. Nªn bè trý thµnh nhãm b¹n (2 3 häc sinh/nhãm) cïng rñ nhau i häc trªn cïng mét tuyõn êng Ó hç trî nhau Õn tr êng an toµn vµ th n thiön; kh«ng sa vµo c c tô ióm trß ch i iön tö vµ c c tö n¹n x héi; tr nh bþ c c phçn tö xêu dô dç, b¾t n¹t, hoæc gæp sù cè bêt th êng. Khi ngåi trªn xe m y, häc sinh phæ th«ng ph i éi mò b o hióm, ng êi lín ph i lµm g ng trong viöc tu n thñ c c quy Þnh vò an toµn giao th«ng. c) Khi Õn tr êng: ThÇy, c«gi o cçn t m hióu nguyªn nh n häc sinh kh«ng i häc; trong tr êng hîp cçn thiõt ph i th«ng tin tíi gia nh ngay. Gia nh chñ éng th«ng tin sím Õn thçy, c«gi o vò viöc nghø häc hoæc hiön t îng Æc biöt cña häc sinh. T m hióu c c tr êng hîp nghø häc kh«ng cã lý do Ó t m gi i ph p chên chønh. d) Trong líp häc: Bè trý ngåi xen kï häc sinh kh giái víi häc sinh yõu kðm, kõt thµnh «i b¹n cïng tiõn. Häc sinh îc nh n râ b ng, lu n chuyón chç ngåi theo Þnh k. ë mäi chç, häc sinh îc nghe râ lêi thçy, c«gi o; hióu îc néi dung c b n cña bµi gi ng; ñ thêi gian lµm bµi tëp t¹i líp; îc chêm ióm c«ng b»ng, îc khen óng møc khi cã tiõn bé; îc ph t bióu ý kiõn vµ trao æi víi b¹n; îc vui ch i, sinh ho¹t vµ îc bµy tá iòu mong muèn. e) Khi tan tr êng: Nh ng tr êng «ng häc sinh nªn bè trý lþch kõt thóc buæi häc cña mét sè líp löch nhau, n i ãn cña phô huynh häc sinh r i ra theo líp, ph n luång i vµ d n l îng häc sinh ra khái tr êng Ó m b o an toµn giao th«ng. 2. Nhµ tr êng phèi hîp c c oµn thó, tæ chøc båi d ìng n ng cao hióu biõt cho gi o viªn, nhêt lµ gi o viªn chñ nhiöm líp vò t m sinh lý løa tuæi häc sinh, tæ chøc c c sinh ho¹t tëp thó (c u l¹c bé, c c nhãm b¹n,...) Ó cã thó n¾m b¾t kþp thêi, xö lý phï hîp c c diôn biõn t m, sinh lý bêt th êng cña häc sinh, gióp c c em v ît qua c c rµo c n trong häc tëp, sinh ho¹t. H nh thµnh c c tëp thó, tæ chøc phï hîp Ó t vên, rìn luyön kü n ng sèng cho häc sinh. 3
3. Nhµ tr êng phèi hîp víi c c oµn thó, tæ chøc tham m u cho chýnh quyòn Þa ph ng n i tr êng ãng, n i häc sinh ë vµ trªn êng Õn tr êng Ó tuyªn truyòn, gi o dôc, vën éng kh«ng thùc hiön c c ho¹t éng nh h ëng xêu Õn häc sinh nh : mua b n c c s n phèm éc h¹i, dô g y th ng tých, game online cã néi dung xêu, rñ rª r îu chì, cê b¹c; b¾t n¹t häc sinh,... ; ång thêi ph t hiön, ng n chæn, th«ng b o cho nhµ tr êng c c hµnh vi xêu cña häc sinh. C u hái 13. V sao gi o viªn cçn ph i chó träng h n nh ng kiõn thøc t m sinh lý løa tuæi vµ kü n ng t vên häc êng? HiÖn nay khi giao tiõp, øng xö víi häc sinh mét sè gi o viªn chñ yõu dùa trªn nh ng mong muèn mang týnh chñ quan cña ng êi lín, ch a vën dông tèt kiõn thøc t m sinh lý løa tuæi nhá. Mét sè gi o viªn chø quan t m Õn viöc truyòn d¹y kiõn thøc m«n häc, Ýt hoæc ch a thùc sù quan t m Õn nh ng suy nghü, mong muèn, c m nhën cña häc sinh. Mçi khi c c em m¾c lçi (kh«ng hoµn thµnh bµi tëp, bþ ióm kðm, ) thay v cè g¾ng t m hióu nguyªn nh n, ång c m chia sî, éng viªn Ó c c em béc lé th mét vµi gi o viªn l¹i th êng phª b nh häc sinh. iòu nµy cã thó lµm th ng tæn c c em, dén Õn nh ng ph n øng th i qu g y ra hëu qu ng tiõc. Mét sè häc sinh häc yõu kðm kh«ng h¼n v kðm th«ng minh mµ do gæp ph i nh ng vên Ò t m lý nh : c ng th¼ng víi cha mñ, mæc c m víi thçy, c«gi o, sù trªu ghño, tèy chay cña b¹n bì, mµ kh«ng tù m nh gi i quyõt îc. Nh ng häc sinh nµy rêt cçn îc gi o viªn t vên Ó biõt c ch v ît qua chýnh m nh. Trang bþ cho gi o viªn nh ng kiõn thøc t m sinh lý løa tuæi, kü n ng t vên häc êng Ó hä biõt c ch hãa gi i sù c ng th¼ng, xung ét, duy tr bçu kh«ng th n thiön cëi më lµm cho qu tr nh d¹y vµ häc trë nªn hiöu qu h n. KiÕn thøc, kü n ng s ph¹m, sù hióu biõt t m lý häc sinh, kü n ng t vên häc êng lu«n lµ nh ng hµnh trang cçn thiõt èi víi mçi gi o viªn. Qu tr nh d¹y vµ häc hiöu qu cao h n nõu cã m«i tr êng häc tëp th n thiön, giçu xóc c m tých cùc, häc sinh høng thó häc tëp. C n bé, gi o viªn ph i tù häc, tù trau dåi tri thøc vò t m lý løa tuæi tõ lý luën, s ch vë Õn thùc tiôn cuéc sèng. ång thêi cçn cã sù trao æi víi ång nghiöp, phô huynh vµ céng ång Ó kþp thêi gi i quyõt c c vên Ò Æt ra. Nhµ tr êng cçn phèi hîp víi c c oµn thó, c quan chuyªn m«n tæ chøc båi d ìng cho gi o viªn c c kiõn thøc vò t m sinh lý løa tuæi vµ kü n ng t vên cho häc sinh. Gi o viªn lu«n khých lö häc sinh tëp d ît t m tßi, kh m ph t m hióu kiõn thøc th«ng qua nh ng h nh thøc thých hîp víi t m lý løa tuæi nh : häc nhãm, tù lëp b n å t duy, tham gia c u l¹c bé, äc s ch b o ë th viön,... C u hái 15. Gi o viªn cçn cã gi i ph p g Ó t ng c êng týnh tých cùc cña häc sinh? TÝnh tých cùc cña häc sinh thó hiön ë c c hµnh vi: ham häc, chuèn bþ bµi Çy ñ, i häc óng giê, trang phôc gän gµng s¹ch sï, l¾ng nghe tých cùc, chñ éng ghi chðp, tham gia ph t bióu, trao æi bµi, gióp ì 4
b¹n häc tëp ë líp còng nh trong vui ch i sinh ho¹t, bµy tá ý kiõn víi gi o viªn mét c ch chñ éng vµ tù tin, tham gia vui ch i nhiöt t nh, cã sù tiõn bé vò häc tëp vµ ¹o øc, lèi sèng. Ó t ng c êng týnh tých cùc cña häc sinh, gi o viªn cçn thùc hiön mét sè viöc sau: Gi o viªn chñ nhiöm biõt râ häc sinh vò häc lùc vµ ¹o øc, týnh c ch Ó cã gi i ph p gi o dôc theo mçi nhãm. Ph t huy týnh tých cùc cña nhãm häc kh giái, cã h¹nh kióm tèt vµ ph n c«ng gióp ì c c b¹n yõu kðm h n, gióp c c em ph t huy ióm m¹nh, h¹n chõ ióm yõu. èi víi häc sinh c biöt th cçn ph n lo¹i Ó t m nguyªn nh n cña tõng tr êng hîp. Sau ã ph n tých ch n t nh, râ rµng, nªu g ng ng êi thët, viöc thët Ó thuyõt phôc; giao viöc võa søc, t¹o iòu kiön hßa nhëp trong sinh ho¹t chung, kþp thêi éng viªn, khých lö khi tiõn bé hoæc cã ãng gãp. Tæ chøc c c c u l¹c bé phï hîp løa tuæi, së thých cña häc sinh Ó gióp ì rìn luyön kü n ng sèng, ¹o øc, n ng lùc c«ng d n cho c c em. Gi o viªn lu«n khých lö, éng viªn vµ cã thó nhën ì Çu mét sè häc sinh c biöt (yõu kðm, cã hoµn c nh khã kh n, cã kh n ng vò mét mæt nµo ã) Ó gióp c c em tiõn bé tõng b íc. æi míi ph ng ph p d¹y häc vµ h íng dén tù häc cã thó theo c c ph ng ph p linh ho¹t nh : ph ng ph p d¹y häc ph t hiön vµ gi i quyõt vên Ò, d¹y häc hîp t c, d¹y häc theo dù n, thiõt kõ b n å t duy,... Ph ng ph p thiõt kõ b n å t duy: lµ h nh thøc ghi chðp kõ thõa, më réng vµ ë møc é cao h n cña viöc lëp b ng bióu, s å. Häc sinh tù m nh ghi chðp trªn b n å t duy b»ng tõ khãa vµ ý chýnh, côm tõ, viõt t¾t, nh sè vµ c c êng liªn kõt, ghi chó,... b»ng c c mµu s¾c, kióu d ng ch kh c nhau. Khi tù ghi b»ng c c tõ cña m nh, häc sinh sï chñ éng s ng t¹o, tých cùc vµ ghi nhí bòn v ng h n, më réng, µo s u ý t ëng vµ lu«n cã îc niòm vui tr íc s n phèm kiõn thøc do tù m nh lµm ra d íi sù h íng dén cña thçy, c«gi o vµ sù hîp t c cña tëp thó. Gi o viªn th êng xuyªn t¹o îc kh«ng khý th n thiön, dô gçn gòi, chia sî víi häc sinh, t¹o m«i tr êng s ph¹m lµnh m¹nh, th n thiön ë trong tr êng vµ gi a nhµ tr êng víi Þa ph ng. c u hái 25. C c tr êng häc ë vïng khã kh n khi trión khai phong trµo thi ua X y dùng tr êng häc th n thiön, häc sinh tých cùc cçn l u ý nh ng ióm g? C c tr êng häc ë vïng khã kh n víi nh ng Æc thï cña m nh, khi trión khai phong trµo thi ua cçn l u ý mét sè ióm nh sau: C n bé, gi o viªn cçn n¾m v ng vµ vën dông c c phong tôc, tëp qu n v n ho cña Þa ph ng Ó x y dùng îc sù tin cëy, th n thiön gi a nhµ tr êng víi chýnh quyòn vµ nh n d n Þa ph ng, gi a gi o viªn víi häc sinh, gi a häc sinh víi häc sinh cña c c d n téc, c c th«n b n kh c nhau. Huy éng c c nguån lùc Ó tõng b íc gi i quyõt døt ióm nh ng yõu kðm vò c së vët chêt, sao cho mçi líp häc, mçi ióm tr êng Òu cã mét m«i tr êng xanh, s¹ch, Ñp vµ cao h n lµ mét ióm v n ho tiªu bióu cña th«n, b n. Tæ chøc d¹y vµ häc phï hîp víi iòu kiön vïng miòn vµ g¾n liòn víi b n s¾c v n ho cña d n téc, cña Þa ph ng. 5
Huy éng sù tham gia cña c c tæ chøc, c nh n trong viöc gi o dôc truyòn thèng vµ b n s¾c v n ho d n téc, còng nh trong viöc s u tçm vµ tæ chøc c c trß ch i d n gian truyòn thèng cña Þa ph ng, cña d n téc. VËn éng vµ t¹o iòu kiön vò vët chêt (cêp s ch, vë, dông cô häc tëp) Ó mäi häc sinh trong é tuæi îc Õn tr êng. éng viªn, khých lö kþp thêi sù tiõn bé (dï lµ rêt nhá) cña nh ng em häc sinh yõu kðm hoæc gia nh cã hoµn c nh khã kh n. C u hái 26. CÇn chó ý nh ng ióm g khi trión khai phong trµo thi ua X y dùng tr êng häc th n thiön, häc sinh tých cùc ë tr êng phæ th«ng d n téc néi tró? Khi trión khai phong trµo ë tr êng phæ th«ng d n téc néi tró cçn chó ý mét sè néi dung sau: 1. Kh o s t Ó t m hióu häc sinh theo kh n ng häc tëp vµ Æc ióm vò c nh n NhiÒu häc sinh d n téc thióu sè cã kiõn thøc bþ hæng tõ nh ng líp häc tr íc y, hçu hõt c c em sèng ë vïng cã iòu kiön kinh tõ x héi khã kh n hoæc Æc biöt khã kh n. HÇu hõt c c em khi vµo tr êng Òu nhót nh t, e dì vµ mét sè em cßn mæc c m, thiõu tù tin dén Õn ch n häc. Kh n ng äc, viõt, nãi b»ng tiõng ViÖt cßn h¹n chõ, do ã dén Õn viöc tiõp thu bµi cßn chëm. Mçi em cã nõp sèng cña d n téc m nh tõ ã t¹o ra sù a d¹ng, phong phó vò v n hãa vµ cã thó giao l u, ph t huy b n s¾c v n hãa tèt trong m«i tr êng cã nhiòu d n téc cïng häc tëp, sinh sèng. NhiÒu em cã n ng khiõu vò thó hiön v n hãa d n téc (h t d n ca, bióu diôn nh¹c cô, móa, trß ch i, thó thao d n gian, d n téc,...) vµ cã thó ph t huy tèt trong tr êng d n téc néi tró. Tõ viöc ã, nhµ tr êng cã kõ ho¹ch phï hîp Ó ph t huy thõ m¹nh vµ kh¾c phôc iòu cßn h¹n chõ cña c c em. 2. Mét sè kinh nghiöm vµ biön ph p Cã kõ ho¹ch cô thó vµ t ng c êng n ng cao hiöu qu giê tù häc cña häc sinh víi tinh thçn tù qu n vµ cã sù hç trî cña c n bé gi o viªn vò chuyªn m«n vµ h íng dén c ch tù häc (c c nhãm häc sinh cã thó «n tëp, cñng cè kiõn thøc b»ng c ch lëp b ng bióu, s å, b n å t duy,... Ó ghi nhí, kh¾c s u, vën dông hö thèng hãa nh ng kiõn thøc c b n, träng t m). X y dùng c c mèi quan hö th n thiön èi víi: líp häc, gi o viªn, c n bé qu n lý, nh n viªn phôc vô, häc sinh,... C c mèi quan hö nµy îc cô thó hãa thµnh c c côm tõ cho dô nhí, dô thùc hiön. RÌn luyön kü n ng sèng, thµnh lëp c c c u l¹c bé thó thao, v n nghö, ho¹t éng v n hãa, giao l u do häc sinh tù qu n víi sù cè vên cña c n bé gi o viªn. Ph n c«ng cô thó gi o viªn chuyªn m«n phô tr ch 1 2 phßng ë cña häc sinh Ó cã thó quan t m toµn diön Õn c c em trong vµ ngoµi giê häc. RÌn luyön lèi sèng ng n n¾p, gän gµng trong phßng ë, líp, tr êng vµ Æc biöt lµ cã kü n ng gi g n vö sinh c nh n vµ vö sinh chung, tham gia tù qu n c c khu vö sinh chung, x y dùng nhµ tr êng xanh, s¹ch, Ñp, an toµn, kh«ng khãi thuèc l (c n bé gi o viªn ph i g ng méu). 6
Tæ chøc thi, tr nh diôn c c trß ch i d n gian cña c c d n téc thióu sè, c c trang phôc d n téc, x y dùng phßng truyòn thèng nhµ tr êng (trong ã cã giíi thiöu c c d n téc anh em). S u tçm c c lµn iöu d n ca cña c c d n téc Ó giíi thiöu cho häc sinh, tæ chøc giíi thiöu mét sè phong tôc tëp qu n cña mçi d n téc,... Cã quü t nh th ng Ó gióp häc sinh cã hoµn c nh khã kh n h n. T m nguån Ó hç trî tiòn n cho häc sinh, trång rau (ë n i cã iòu kiön). C n bé gi o viªn cã thó nhën ì Çu mét sè häc sinh diön yõu kðm, cã hoµn c nh khã kh n h n Ó gióp ì toµn diön cho c c em. Cã phßng truyòn thèng, phßng äc s ch vµ cã thó më cöa ngoµi giê cho häc sinh tham quan, t m hióu. C u hái 28. Nhµ tr êng cçn lµm g Ó duy tr bòn v ng c c ho¹t éng ngo¹i khãa cña häc sinh? Ó duy tr bòn v ng c c ho¹t éng ngo¹i kho cña häc sinh, nhµ tr êng cçn: C i tiõn néi dung d¹y häc vµ c c ho¹t éng gi o dôc cho phï hîp víi nhu cçu vµ cuéc sèng cña häc sinh t¹i Þa ph ng, trªn c së m b o c c nguyªn t¾c vµ yªu cçu mµ Bé Gi o dôc vµ µo t¹o quy Þnh vµ h íng dén. T«n träng vai trß cïng tham gia cña häc sinh. T¹o bçu kh«ng khý th n thiön, cëi më, trong ã häc sinh îc l¾ng nghe, chia sî, hoµ nhëp, tù tin vµ c m thêy an toµn, høng thó trong mçi ho¹t éng (cã hßm th vò tr êng häc th n thiön, häc sinh tých cùc Ó lêy ý kiõn cña häc sinh vµ xö lý th«ng tin kþp thêi; cã biön ph p quan t m thùc sù Õn nh ng häc sinh cã hoµn c nh khã kh n, ). Dù trï ng n s ch h»ng n m Ó mua s¾m míi vµ bæ sung c c dông cô thó thao nh : bãng, bãng ræ, bãng chuyòn, cçu l«ng, qu cçu (dïng cho cçu), d y kðo co; c c nh¹c cô, trong ã cã c c nh¹c cô d n téc,... Ó tæ chøc cho häc sinh ho¹t éng, vui ch i, ca h t phï hîp víi iòu kiön s n b i, c së vët chêt cña tr êng. Ph t éng gi o viªn, häc sinh, c c oµn viªn thanh niªn lín tuæi, häc sinh cò cña tr êng, c c bëc phô huynh vµ tæ chøc x héi, c c c nh n, doanh nghiöp quan t m hoæc s u tçm, s n xuêt ãng gãp c c dông cô, ph ng tiön Ó tæng cho nhµ tr êng, hoæc ãng gãp kinh phý cho c«ng viöc nµy; lëp sæ vµng ghi danh c c c nh n vµ tëp thó ã Ó Ban ChØ ¹o c c cêp tæng hîp, chän läc vµ c«ng bè trªn trang web cña Bé Gi o dôc vµ µo t¹o hoæc c c ph ng tiön truyòn th«ng kh c. Tæ chøc cho häc sinh tù lµm hoæc s u tçm c c dông cô vò trß ch i d n gian. T¹o iòu kiön vò vët chêt vµ tinh thçn cho häc sinh ph t huy týnh s ng t¹o th«ng qua viöc tham gia sinh ho¹t c u l¹c bé (c u l¹c bé khoa häc kü thuët, c u l¹c bé v n ho v n nghö, c u l¹c bé thó thao,...); c c ho¹t éng cã týnh chêt kh o s t, t m hióu (s u tçm vèn v n ho d n gian, trß ch i d n gian, t m hióu vò di tých lþch sö, v n ho ë Þa ph ng, ). m b o b nh ¼ng vò giíi th«ng qua häc tëp còng nh qua viöc tæ chøc c c ho¹t éng vui ch i nãi chung, trß ch i d n gian, h t d n ca, ho¹t éng thó dôc thó thao nãi riªng. C u hái 31. Lµm thõ nµo Ó x y dùng c u l¹c bé bæ Ých, høng thó cña häc sinh? 7
Giíi thiöu c c m«h nh c u l¹c bé phï hîp trong nhµ tr êng: Tæ chøc Ó häc sinh tù Ò xuêt thµnh lëp c u l¹c bé phï hîp, cã týnh kh thi cao. Thµnh lëp thý ióm 1 2 c u l¹c bé víi quy m«nhá dµnh cho nh ng häc sinh yªu thých vµ cã kh n ng nhêt. Thµnh lëp Ban cè vên kho ng 5 7 ng êi gåm ¹i diön Ban gi m hiöu, Tæng phô tr ch éi ThiÕu niªn (BÝ th oµn Thanh niªn), gi o viªn, cha mñ häc sinh, nhµ tµi trî, hç trî chuyªn m«n (nõu cã); Ban chñ nhiöm c u l¹c bé gåm kho ng 5 7 häc sinh do häc sinh líp gçn cuèi cêp häc lµm chñ nhiöm; ph n c«ng thµnh c c nhãm trong c u l¹c bé, x y dùng iòu lö/néi quy, ch ng tr nh hµnh éng hµng th ng trong n m, x c Þnh nguån c së vët chêt, kinh phý thùc hiön. Sau khi cã kõt qu tèt, sï më réng vò quy m«vµ lo¹i h nh c u l¹c bé phï hîp. Tæ chøc ho¹t éng qua c c h nh thøc phong phó: héi th o, trao æi theo chñ Ò, tëp luyön, bióu diôn, thi Êu (nõu cã), giao l u víi c c n vþ kh c ngoµi tr êng. C c ho¹t éng nµy Òu do häc sinh tù lµm víi sù chø ¹o cña Ban cè vên. nh gi theo Þnh k rót ra bµi häc kinh nghiöm, kõt qu vµ îc ghi nhën b»ng nhiòu h nh thøc phong phó (tuyªn d ng tr íc líp, tr êng trong c c buæi sinh ho¹t, a lªn b n tin, trang web cña tr êng, l u gi trong phßng truyòn thèng víi c c h nh thøc phong phó, l u niöm trªn c c s n phèm, tµi liöu cña nhµ tr êng, häc sinh, phô huynh,...). L u ý: Chän lo¹i h nh c u l¹c bé, x y dùng ch ng tr nh hµnh éng, thùc hiön lµ do häc sinh chñ éng, tù lo lµ chýnh, Ban cè vên chø lµ cè vên chuyªn m«n, Þnh h íng. Nªn mêi c c doanh nghiöp, n vþ, c nh n øng ra hç trî, tµi trî c vò vët chêt, tinh thçn cho c u l¹c bé. Ban ¹i diön cha mñ häc sinh, éi ThiÕu niªn, oµn Thanh niªn chñ éng vµ tham gia tých cùc trong c c c u l¹c bé. Trang web cña nhµ tr êng (nõu cã) nªn cã diôn µn cho häc sinh Ó lµm kªnh th«ng tin trong ho¹t éng c u l¹c bé. C u hái 32. Lµm thõ nµo Ó tæ chøc mét lo¹i h nh c u l¹c bé hiöu qu, ch¼ng h¹n C u l¹c bé Sinh häc vµ M«i tr êng vµ duy tr ho¹t éng cña c u l¹c bé nµy suèt n m häc? Mét lo¹i h nh c u l¹c bé chø cã hiöu qu khi p øng nhu cçu, mong muèn cña häc sinh, ph i x c Þnh râ môc tiªu ho¹t éng cña c u l¹c bé, èi t îng tham gia c u l¹c bé, thµnh lëp Ban cè vên, Ban chñ nhiöm c u l¹c bé, x y dùng kõ ho¹ch, néi dung ch ng tr nh ho¹t éng cô thó cña c u l¹c bé cho c n m häc (theo chñ Ò tõng tuçn/ th ng), x y dùng iòu lö/néi quy ho¹t éng c u l¹c bé, lùa chän h nh thøc tæ chøc thých hîp víi tõng chñ Ò, chuèn bþ c së vët chêt, t m nguån kinh phý cho c c ho¹t éng cña c u l¹c bé, Giíi thiöu mét m«h nh C u l¹c bé Sinh häc vµ M«i tr êng 1. Môc tiªu: Häc sinh thêy îc t c h¹i cña sù «nhiôm m«i tr êng; b íc Çu nhën thøc îc tçm quan träng vµ tr ch nhiöm cña mçi ng êi; h nh thµnh thãi quen vµ hµnh éng cô thó b o vö m«i tr êng. 8
2. èi t îng: Nh ng häc sinh, quan t m Õn vên Ò b o vö m«i tr êng. 3. C«ng t c tæ chøc: (1) Thµnh lëp Ban cè vên: ¹i diön Ban gi m hiöu, Tæng phô tr ch éi, ¹i diön phô huynh, gi o viªn m«n Sinh häc; (2) Thµnh lëp Ban chñ nhiöm c u l¹c bé; (3) X y dùng iòu lö/ néi quy ho¹t éng cña c u l¹c bé. 4. X y dùng chñ Ò sinh ho¹t theo th ng: Th ng 9: Tæ chøc tuyªn truyòn, th m dß nhu cçu, chuèn bþ néi dung cho buæi ra m¾t. Th ng 10: M«i tr êng Tr êng em xanh s¹ch Ñp. Th ng 11: An toµn thùc phèm. Th ng 12 : VÖ sinh c nh n, gia nh vµ céng ång. Th ng 1: BiÕn æi khý hëu. Th ng 2: Vai trß cña rõng. Th ng 3: M«i tr êng vµ søc kháe. Th ng 4: M«i tr êng vµ sù ph t trión x héi. Tõng chñ Ò ph i îc th o luën kü, Æt ra c c môc tiªu, x c Þnh 4 5 c u hái liªn quan. 5. H nh thøc: S u tçm h nh nh trªn m¹ng, qua b o chý, tù chôp c nh thët, viõt bµi. Trß ch i: Tæ chøc c c trß ch i tëp thó, dùng c c tióu phèm hµi, tr nh diôn thêi trang b»ng c c vët liöu t i sö dông, t i chõ. Tuyªn truyòn: vï tranh, p phých, tê r i, pann«, sinh ho¹t d íi cê, b n tin, a tin, bµi lªn trang web cña tr êng. 6. ChuÈn bþ c së vët chêt: phßng tr ng bµy, m y chiõu; tranh, å dïng häc tëp do chýnh häc sinh, gi o viªn s ng t¹o ra, mêi tæ chøc, c nh n ì Çu. 7. C c c ch thøc nh gi : Tuyªn d ng trong buæi sinh ho¹t, b n tin. 8. Khã kh n: Cã thó lµ thiõu sù ñng hé nhiöt t nh cña HiÖu tr ëng, thiõu kinh phý, thiõu kinh nghiöm tæ chøc, häc sinh kh«ng hµo høng tham gia. Dùa vµo m«h nh nµy cã thó thµnh lëp c c c u l¹c bé kh c nh : tuæi Teen; Hïng biön; TiÕng Anh; To n häc; äc vµ gi i to n trªn t¹p chý To n häc vµ Tuæi trî, To n Tuæi th. C u hái 34. RÌn luyön kü n ng tù quyõt Þnh cã vai trß g trong häc tëp vµ trong cuéc sèng? KÜ n ng tù quyõt Þnh cã t c dông c b n nh sau: RÌn luyön kh n ng t duy phª ph n: Kh n ng ph n tých mét c ch cã phª ph n víi viöc häc tëp còng nh víi sù vët, hiön t îng, th«ng tin a d¹ng, phøc t¹p t c éng dån dëp Õn b n th n. Ph n tých dùa trªn c c iòu kiön kh ch quan th«ng qua tr nh é hióu biõt chñ quan cña b n th n. Do ã, viöc n ng cao sù hióu biõt cµng cao th kh n ng ph n tých cµng cã nhiòu thuën lîi h n. Kh«ng nãng véi Ó cã tri thøc, kõt qu häc tëp tèt ngay mµ ph i l u ý lµ lu«n ph i häc kh«ng ngõng víi h nh thøc, møc é phï hîp. 9
X y dùng lèi suy nghü s ng t¹o: iòu kiön kh ch quan lu«n vën éng, con ng êi lu«n ph i xö lý c c t nh huèng míi, kh«ng hoµn toµn gièng tr íc. T duy s ng t¹o cçn trong lóc xö lý c c hoµn c nh bêt ngê míi lµ yªu cçu th êng trùc cña mçi ng êi. ång thêi, èi víi nh ng viöc t ng èi æn Þnh th t duy s ng t¹o Ó t m ra c ch lµm hiöu qu h n l¹i lµ ph ng thøc Ó tån t¹i vµ ph t trión trong iòu kiön míi, nhêt lµ trong iòu kiön æi míi vµ héi nhëp hiön nay. X y dùng c c ph ng n vµ chän ph ng n tèt nhêt: X y dùng hö thèng c c gi i ph p cã thó cã, trao æi víi c c bªn cã liªn quan (c nh n, tëp thó), dù b o c c rñi ro, tèt, xêu cña mçi gi i ph p, t m c ch gi m thióu rñi ro, lùa chän, quyõt Þnh chän vµ tëp trung nguån lùc Ó thùc hiön. H nh thµnh thãi quen lµm viöc g còng ph i cã îc kõt qu cuèi cïng. Ghi nhí tãm t¾t c c gi i ph p Ó trión khai b»ng c c h nh thøc phï hîp (cã thó lëp b n å t duy theo dâi tiõn é kõt qu thùc hiön). C u hái 35. Xö lý t nh huèng dô g y ra c ng th¼ng trong häc tëp, trong cuéc sèng nh thõ nµo? 1. T nh huèng dô g y ra c ng th¼ng nhiòu khi lµ yõu tè tých cùc buéc c nh n ph i tëp trung vµo c«ng viöc vµ cã s ng t¹o trong xö lý cho phï hîp. Tuy nhiªn, nõu kh«ng cã kü n ng øng phã th ã l¹i lµ sù bõ t¾c trong häc tëp, cuéc sèng cña häc sinh. 2. Sù c ng th¼ng thó hiön ë c c yõu tè sau y: YÕu tè c thó: möt mái, æ må h«i, chãng mæt, au c b¾p, tim Ëp nhanh, au Çu, thëm chý muèn ngêt. YÕu tè t nh c m: c m xóc lén lén, c m thêy cã lçi, vui mõng cao é, næi giën, buån, bþ dån nðn, v«väng, mêt ph ng h íng, dô bþ tæn th ng, hoang mang, lo l¾ng. YÕu tè t duy: khã tëp trung, suy nghü chëm, kh«ng nhí, lén lén, tiªu cùc, nghi ngê, hoang t ëng, kh«ng biõt quyõt Þnh, c m thêy mêt lßng tin. YÕu tè hµnh vi: khã n, khã ngñ, nãi kh«ng râ, lêi nãi vµ hµnh éng khã hióu, nãi liªn tôc vò mét viöc læp l¹i nhiòu lçn, phãng ¹i, rót lui, kh«ng muèn nãi víi ai n a,... 3. Mét sè c ch Ó h¹n chõ c ng th¼ng: Tù ph t hiön ra c c bióu hiön cña sù c ng th¼ng. Tr nh sù c ng th¼ng nõu kh«ng gi i quyõt îc, nghø ng i th gi n, ch i thó thao, äc s ch, i ch i vui vî, chia sî víi b¹n bì, ng êi th n, thçy, c«gi o. X c Þnh nguyªn nh n c ng th¼ng, trao æi víi ng êi kh c mét c ch kh ch quan. Suy nghü l¹c quan vµ x y dùng lé tr nh, kõ ho¹ch phï hîp, cô thó Ó thùc hiön tõng viöc nhá, cô thó cho tèt. NhiÒu khi ph i bá qua Ó lµm viöc kh c cã Ých h n. C u hái 37. Ngµy héi v n hãa d n gian trong tr êng phæ th«ng îc tæ chøc nh thõ nµo? 1. Môc Ých cña viöc tæ chøc Ngµy héi v n hãa d n gian: 10
Gióp häc sinh hióu biõt vµ kh¾c s u h n c c gi trþ b n s¾c v n hãa d n téc th«ng qua c c ho¹t éng cô thó tõ thùc tiôn cña Þa ph ng, quª h ng, Êt n íc. y lµ s n ch i phï hîp víi løa tuæi häc êng, gióp cho häc sinh rìn luyön kü n ng, hoµn thiön dçn t c phong, lèi sèng. Häc sinh îc tù tæ chøc c c ho¹t éng trong ngµy héi, t¹o cho c c em týnh chñ éng, tých cùc trong ho¹t éng nhãm, ho¹t éng tëp thó, ho¹t éng x héi. Qua ã c c em biõt hîp t c, g¾n bã víi nhau, víi nh ng ng êi tham dù, víi gia nh vµ céng ång. 2. Néi dung chýnh cña Ngµy héi v n hãa d n gian: Thi t m hióu vò truyòn thèng v n hãa Þa ph ng, khu vùc, Êt n íc víi c c h nh thøc nh : è vui, thi Êu gi a c c nhãm, éi, líp víi nhau. Cã thó vën dông c c h nh thøc ch i trªn truyòn h nh ë trong tr êng vµ Þa ph ng cho phï hîp víi løa tuæi. Thi c c trß ch i d n gian nh : kðo co, nh y lß cß, ch¹y tiõp søc,... Thi v n nghö d n gian: h t d n ca, bióu diôn nh¹c cô d n téc, móa d n gian, c c lo¹i h nh v n nghö d n gian ë Þa ph ng, vïng miòn, giíi thiöu, thi t m hióu vò v n nghö d n gian. Tr nh bµy, t m hióu c c tranh, nh, t c phèm v n häc,... vò truyòn thèng d n téc nh : tranh vï d n gian, truyòn thuyõt, sö thi, ca dao, tôc ng, ång dao, thµnh ng, th ph p, tranh nh thó hiön lþch sö Þa ph ng, Êt n íc,... Thi nêu n: häc sinh tù nêu hoæc tham gia nêu c c mãn n phï hîp víi løa tuæi. Chó träng phçn giíi thiöu mãn n d n gian cho hêp dén. Qua ã cã kiõn thøc, kü n ng vµ ý thøc èi víi viöc nêu n nãi riªng vµ g n gi v n hãa Èm thùc nãi chung. Giíi thiöu c c phong tôc tëp qu n tèt Ñp, kh¾c phôc thãi quen l¹c hëu ë Þa ph ng, Êt n íc: cã h nh nh, hiön vët thó hiön c c gi trþ v n hãa tèt Ñp ë Þa ph ng, Êt n íc kìm theo lêi giíi thiöu cña häc sinh. Cã thó giíi thiöu c c lô héi, truyòn thèng lµng nghò, phong tôc tëp qu n cña mét sè d n téc, cña Êt n íc. Ngoµi ra cã thó cã mét sè h nh thøc kh c do nhµ tr êng s u tçm, lùa chän cho phï hîp. 3. H nh thøc thó hiön: Häc sinh tù x y dùng kþch b n vµ thùc hiön ( èi víi THCS vµ THPT), cã sù gióp ì cña cha mñ häc sinh, c n bé gi o viªn nhµ tr êng, chýnh quyòn Þa ph ng. S u tçm tµi liöu, lêy ý kiõn häc sinh qua phiõu hái, x y dùng hö thèng c u l¹c bé, mêi cè vên chuyªn m«n, liªn hö nguån lùc thùc hiön, lµm thý ióm sau ã hoµn chønh kõ ho¹ch. Tæ chøc vµo mét ngµy nghø, ngµy lô, thø 7, chñ nhët hoæc kõt hîp víi c c sù kiön lín ë Þa ph ng. Tæ chøc vën éng hç trî v môc Ých x y dùng tr êng, líp xanh, s¹ch, Ñp, an toµn vµ rìn luyön kü n ng sèng cho häc sinh. Ban ¹i diön cha mñ häc sinh, Héi KhuyÕn häc hoæc oµn Thanh niªn chñ tr b o trî, nhµ tr êng tham gia cè vên, éng viªn. 11