trung t©m khxh vµ nvqg

Bản ghi

1 58 X héi häc sè 2 (74), 2001 T m hióu møc é tiõp cën th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng cña ng êi n«ng d n ch u thæ s«ng Hång trong thêi kú æi míi Tr ng xu n tr êng I- DÉn nhëp Cã thó nãi b¾t Çu tõ n m 1986, lµng quª ViÖt Nam, nhêt lµ ë khu vùc ch u thæ s«ng Hång b¾t Çu cã sù chuyón éng. ã lµ tõ khi ng êi n«ng d n cã nh ng mïa vô béi thu theo c chõ kho n, gia nh îc x c Þnh lµ n vþ tù chñ trong s n xuêt - kinh doanh vµ c chõ kinh tõ thþ tr êng b¾t Çu lan táa víi møc é kh c nhau ë mçi miòn quª. NÕu vai trß hé gia nh trong thêi kú hîp t c x tëp trung bao cêp bþ thu hñp ë chøc n ng t i s n xuêt con ng êi, mét phçn cña chøc n ng x héi hãa... th hiön nay vai trß cña gia nh n«ng th«n îc n ng lªn rêt ng kó mµ tr íc hõt lµ sù trë vò cña chøc n ng kinh tõ. Tuy nhiªn gia nh n«ng th«n h«m nay cã cßn gi nguyªn, ë møc é nµo hay kh c biöt víi khu«n méu gia nh truyòn thèng tr íc y vén lµ mét vên Ò ang cã nhiòu ý kiõn kh c nhau. Sù chuyón æi cêu tróc vµ vai trß cña gia nh hiön nay, tr íc hõt lµ do t c éng trùc tiõp cña nòn kinh tõ thþ tr êng. Phæ cêu tróc gia nh ë c c lµng quª h«m nay lµ c c gia nh h¹t nh n hai thõ hö (T n Hång - H i D ng: 62%; Ninh HiÖp - Hµ Néi: 77%; H i V n - Nam Þnh: 66%; V n M«n - B¾c Ninh: 69%; Vò Héi - Th i B nh:72%) víi quy m«gia nh trung b nh dao éng trong kho ng 4-5 nh n khèu. Ng êi gia tr ëng trong gia nh n«ng th«n hiön nay còng kh c tr íc. ë nhiòu gia nh, ng êi gia tr ëng (còng th êng lµ chñ hé) chø cßn cã ý nghüa tinh thçn trong khi ng êi chø huy vµ iòu phèi thùc sù trong gia nh lµ ng êi cã Çu ãc tæ chøc s n xuêt - kinh doanh, ng êi thùc tõ mang l¹i thu nhëp nhiòu nhêt trong gia nh. Kinh tõ ph t trión lµm t ng thu nhëp cho ng êi n«ng d n mét c ch t ng èi, kðo theo sù t ng lªn cña nhu cçu tiªu dïng c vò êi sèng sinh ho¹t vµ v n hãa tinh thçn. Cã kh«ng Ýt gia nh n«ng d n s¾m söa îc c c lo¹i éng c phôc vô s n xuêt kinh doanh vµ c c ph ng tiön nh xe m y, tivi, radio cassette...v vëy ë nhiòu vïng quª tõ s ng Õn khuya Çm µo bao thø m thanh ph vì kh«ng khý ªm truyòn thèng. ë hçu hõt c c lµng x vïng n«ng th«n ång b»ng B¾c Bé hiön nay, hö thèng êng lµng, ngâ xãm îc c i t¹o, n ng cêp, x y dùng míi theo xu h íng nhùa hãa hoæc bª t«ng hãa. VÒ nhµ ë, nõu nh thëp niªn 80 ré lªn xu h íng ngãi hãa th ë thëp niªn 90 xu h íng chýnh cã lï lµ bª t«ng vµ cao tçng hãa. M«h nh ë lý

2 Tr ng Xu n Tr êng 59 t ëng truyòn thèng lµ: nhµ ngãi- tr íc cau, sau mýt... kh«ng cßn îc a chuéng ë nh ng vïng quª b¾t Çu nhiôm s¾c th i «thþ hãa. MÆc dï cã nhiòu khã kh n vµ phøc t¹p nh ng xu h íng chuyón æi c cêu lao éng nghò nghiöp ë n«ng th«n ång b»ng B¾c Bé còng vµ ang diôn ra. Nã cã quan hö g¾n bã h u c, cã thó coi võa lµ nguyªn nh n võa lµ kõt qu cña qu tr nh ph n tçng x héi, mµ tr íc hõt lµ vò thu nhëp vµ møc sèng, ang diôn ra m¹nh mï hiön nay. Theo Niªn gi m Thèng kª-1997 th thu nhëp b nh qu n Çu ng êi mét th ng n m 1996 cña n m nhãm thu nhëp, tõ thêp Õn cao cña hé gia nh ång b»ng s«ng Hång lµ: Nhãm I: ång, II: ång, III: ång, IV: ång, V: ång; chªnh löch gi a nhãm I vµ nhãm V lµ: 6,55 lçn. Theo nh gi cña Ban N«ng nghiöp Trung ng, sù chªnh löch giµu nghìo ë ång b»ng s«ng Hång thêi kú lµ tõ 1,5-2 lçn, lµ 3-4 lçn; Õn thêi kú lªn Õn 6-8 lçn, mét vµi n m tiõp theo t ng lªn Õn 9-10 lçn [1, tr. 43]. HiÖn nay, theo mét sè nghiªn cøu gçn y th é chªnh löch giµu nghìo cßn cao h n nhiòu. iòu ã îc thó hiön qua c c chø b o vò thu nhëp, qua viöc sö dông c c å dïng, ph ng tiön ¾t tiòn vµ hiön ¹i, qua nhµ ë... Râ rµng lµ tèc é ph n hãa giµu nghìo lµ kh cao ë vïng ch u thæ s«ng Hång trong thêi kú æi míi. Qu tr nh ph n tçng x héi vò møc sèng còng kðo theo sù ph n tçng vò v n hãa. Râ rµng c c nhãm d n c n«ng th«n cã thu nhëp vµ møc sèng kh c nhau sï cã kh n ng vµ iòu kiön kh c nhau cho viöc Çu t vµ tiªu dïng v n hãa. V vëy kho ng c ch vò tr nh é ph t trión gi a c c lo¹i hé gia nh, gi a c c lµng x cµng ngµy cµng béc lé râ röt h n. Nh ng chuyón biõn míi ã ch¾c ch¾n sï cã nh ng nh h ëng chi phèi Õn viöc tiõp nhën th«ng tin qua c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng cña ng êi n«ng d n. II. C c chø b o vò ph ng tiön sinh ho¹t vµ tiªu dïng v n hãa Nãi truyòn th«ng ¹i chóng lµ nãi Õn c c lo¹i h nh b o chý, ph t thanh, truyòn h nh. Ng êi ta còng xõp vµo y c c lo¹i th«ng iöp qu ng c o nh tê r i, p phých, s ch tuyªn truyòn. C së vët chêt Ó tiõp nhën th«ng tin tõ c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng còng nh quyõt Þnh sù tån t¹i cña hö thèng truyòn th«ng nµy lµ c c yõu tè vët chêt nh loa µi, cassette, ti vi; lµ hö thèng b u iön, c c ¹i lý, cöa hiöu s ch b o, th viön, nhµ v n hãa. V vëy kh o s t vò c c ph ng tiön phôc vô tiªu dïng v n hãa, trong ã bao hµm c ý nghüa lµ ph ng tiön thu nhën th«ng tin cã ý nghüa rêt quan träng èi víi vên Ò nghiªn cøu nµy. Cïng víi thu nhëp lµ c c iòu kiön vò nhµ ë, ph ng tiön sinh ho¹t còng îc n ng cêp vµ gia t ng v ît bëc, ng kó nhêt lµ nhiòu tiön nghi sinh ho¹t hiön ¹i vµ ¾t tiòn xuêt hiön trong thêi kú æi míi ë c c gia nh n«ng th«n vïng ch u thæ s«ng Hång. Kh o s t x héi häc vò C cêu x héi n«ng th«n ång b»ng B¾c Bé do ViÖn X héi häc tiõn hµnh n m 1983 t¹i mét vïng träng ióm lóa ë ång b»ng B¾c Bé lµ tønh Th i B nh cho thêy: c c ph ng tiön sinh ho¹t ng kó nhêt trong c c hé gia nh lµ xe ¹p, m y kh u, radio, cassette vµ ti vi. Trong ã chñng lo¹i cã chø sè cao nhêt, chiõm h n mét nöa lµ xe ¹p (53,3%), nh ng thø cßn l¹i chiõm tû lö rêt

3 60 T m hióu møc é tiõp cën th«ng tin... thêp. Cô thó chø cã 2,7% ng êi îc hái cã m y kh u, c ba ph ng tiön phôc vô tiªu dïng v n hãa lµ radio, cassette vµ ti vi còng chø chiõm mét tû lö rêt khiªm tèn lµ 13,6% c c hé îc pháng vên. iòu tra cña ViÖn X héi häc n m 1984 ë n«ng th«n Th i B nh ( «ng C, «ng D ng) vµ n«ng th«n Hµ T y (B nh Minh, ¹i Yªn) cho kõt qu lµ trong c c gia nh n«ng d n ch a hò cã ph ng tiön ti vi, ph ng tiön radio cã rêt Ýt (kh«ng ë u cã qu 15%). Õn nh ng n m cuèi thëp kû 80, trong c c hé gia nh n«ng d n vïng ång b»ng s«ng Hång xuêt hiön c c ph ng tiön sinh ho¹t v n hãa hiön ¹i nh cassette, ti vi...vµ tû lö cña c c ph ng tiön ã gia t ng nhanh chãng trong thëp kû 90. iòu ã îc thó hiön qua b ng 1 sau y. B ng1: C c ph ng tiön sinh ho¹t v n hãa trong hé gia nh n«ng d n (%) Ph ng tiön N«ng th«n Th i B nh 1993 (1) N«ng th«n Th i B nh 1997 (2) Radio 26.5 * Cassette Bé giµn 1.9 * Ti vi Video * cã sè liöu Nguån: (1) - KAP-1993; (2) -VNMS-97 Qua c c chø sè nªu cã c m nhën lµ n«ng th«n vïng ch u thæ ång b»ng s«ng Hång trong thëp kû 90 b íc vµo thêi kú tiòn bïng næ truyòn th«ng. iòu ng l u ý lµ x T n Hång (H i D ng) c ch Hµ Néi kho ng 40km vò phýa «ng B¾c lµ mét lµng thuçn n«ng, cho Õn hiön nay vén cã tíi 90% sè hé cã nghò s n xuêt n«ng nghiöp lµ chýnh, møc sèng vµo lo¹i trung b nh cña ång b»ng s«ng Hång. VËy mµ ë thêi ióm 1998 cã tíi 50,2% sè hé cã ph ng tiön radio cassette vµ 55,5% cã ph ng tiön ti vi (c ti vi en tr¾ng vµ ti vi mµu). Nh vëy cã thó nãi lµ phçn lín c d n n«ng nghiöp ë y cã thó tiõp cën víi truyòn th«ng ¹i chóng. y lµ chø b o quan träng vò truyòn th«ng nãi riªng vµ sù ph t trión nãi chung. Tuy nhiªn, c c ph ng tiön v n hãa ã îc ph n bè rêt kh«ng Òu, nhêt lµ trong thêi kú æi míi, gi a c c nhãm x héi n«ng nghiöp n«ng th«n. Kh o s t ë Hång Minh n m 1992 th sù kh c biöt vò ph n bè c c ph ng tiön ã lµ ch a lín. Cô thó lµ kh«ng cã sù chªnh löch ng kó vò c c chø sè ph ng tiön trong c c biõn: t«n gi o (ng êi theo ¹o Thiªn Chóa vµ ng êi kh«ng theo ¹o), giíi týnh, v n hãa, sè con; chø cã sù kh c biöt ng kó vò chø sè ë c c biõn nghò nghiöp vµ é tuæi. Cô thó lµ ë c c ph ng tiön tivi th nh ng ng êi nhiòu tuæi cã chø sè cao nhêt (d íi 30 tuæi: 5,7%; tuæi: 12,5% vµ trªn 39 tuæi: 36,4%). T ng tù nhãm cã ngµnh nghò hçn hîp còng cã chø sè cao h n h¼n nhãm thuçn n«ng (20,5% so víi

4 Tr ng Xu n Tr êng 61 5,0%). Õn thêi ióm kh o s t ë T n Hång n m 1998 th sù kh c biöt vò chø sè gi a c c nhãm cµng râ röt h n. (xem b ng 2,3). ë b ng 2 cho thêy sù kh c biöt kh râ theo é tuæi vµ häc vên vò ph ng tiön sinh ho¹t v n hãa. Nh ng hé gia nh cã chñ nhµ d íi 30 tuæi trë xuèng hçu nh kh«ng cã ph ng tiön Çu video, bé giµn. Riªng vò hai thø cã kh phæ biõn lµ cassette, tivi th chø sè cña c c gia nh trî còng chø b»ng kho ng 1/2 so víi c c gia nh cã chñ nhµ ë løa tuæi cao h n. T ng tù nh vëy nh ng hé gia nh mµ chñ nhµ cã häc vên cµng cao th cµng cã chø sè cao h n vò ph ng tiön sinh ho¹t v n hãa. Nh ng gia nh mµ vî chång cã v n hãa thêp, tõ cêp I trë xuèng th hçu nh kh«ng cã c c ph ng tiön ¾t tiòn, hiön ¹i nh Çu video, bé giµn nghe nh¹c, nh ng chø sè vò cassette vµ tivi cña hä còng thêp h n h¼n nh ng gia nh cã häc vên cao h n. B ng 2: Ph n bè c c ph ng tiön sinh ho¹t v n hãa (theo é tuæi, häc vên) (X T n Hång) (%) é tuæi Häc vên Ph ng tiön Chung BiÕt äc, viõt CÊpI CÊpII CÊpIII Radio Cassette Bé giµn Tivi Çu video (Nguån TTDS - II) C c chø sè ë b ng 3 lµ mét sù ph n nh cô thó vò sù ph n tçng kinh tõ - x héi ë Þa bµn kh o s t. HÇu hõt c c gia nh cã møc sèng giµu cã vµ kh gi Òu cã c c ph ng tiön tiªu dïng v n hãa. Nh ng gia nh mµ kinh tõ thiõu thèn vµ nghìo ãi cã rêt Ýt nh ng ph ng tiön nµy. VÒ nghò nghiöp th nhãm nghò nghiöp thuçn n«ng th êng lµ nghìo h n vµ ë y còng thêy râ lµ hä cã Ýt ph ng tiön tiªu dïng v n hãa h n nhãm hé cã ngµnh nghò hçn hîp. B ng 3: Ph n bè c c ph ng tiön sinh ho¹t v n hãa (theo møc sèng nghò nghiöp) (X T n Hång) (%) Ph ng tiön Chung Møc sèng NghÒ nghiöp Giµu Kh gi Trung b nh ThiÕu thèn NghÌo ãi ThuÇn n«ng Hçn hîp Radio Cassette Bé giµn Tivi Çu video (Nguån TTDS - II)

5 62 T m hióu møc é tiõp cën th«ng tin... C c sè liöu ë b ng 1, b ng 2 vµ 3 dï ch a thó kõt luën g nhiòu nh ng Ýt nhêt còng cho phðp nh n nhën r»ng sù gia t ng m¹nh c c ph ng tiön nghe, nh n trong c c hé gia nh n«ng d n gi n tiõp cho thêy sù th m nhëp ng kó cña c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng ë c c Þa bµn n«ng th«n khu vùc ång b»ng s«ng Hång. MÆt kh c mét gi thuyõt îc Æt ra lµ c c nhãm gia nh häc vên thêp vµ gia nh nghìo th cã Ýt h n c c ph ng tiön tiªu dïng v n hãa, vµ v vëy mµ rêt cã thó hä sï gæp nhiòu khã kh n h n khi tiõp cën th«ng tin cña truyòn th«ng ¹i chóng. Râ rµng lµ møc sèng cña ng êi n«ng d n ång b»ng s«ng Hång hiön nay so víi 10 n m tr íc îc n ng cao rêt nhiòu vµ v vëy mµ chêt l îng cuéc sèng nãi chung cña hä còng îc c i thiön ng kó qua nh ng n m tiõn hµnh æi míi. KÐo theo ã lµ sù gia t ng tiªu dïng v n hãa, n ng cao v n hãa vµ sù biõn æi cña hö thèng chuèn mùc, gi trþ. ViÖc xuêt hiön trong êi sèng ng êi n«ng d n nh ng vët dông ¾t tiòn nh å dïng sinh ho¹t(qu¹t iön, tñ l¹nh, m y giæt), ph ng tiön giao th«ng (xe m y, «t«), ph ng tiön tiªu dïng v n hãa- gi i trý (cassette, bé giµn, ti vi, iön tho¹i), kh«ng chø chøng minh vò sù gia t ng møc sèng mµ quan träng h n nã chø ra r»ng: b¾t Çu xuêt hiön ë n«ng th«n mét kh«ng gian giao tiõp- truyòn th«ng réng lín. iòu ã cho phðp sù th m nhëp cña nh ng ý t ëng míi, nh ng gi trþ míi. III. Kh n ng tiõp cën th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng cña ng êi n«ng d n ång b»ng s«ng Hång trong thêi kú æi míi. a. Møc é tiõp cën th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng. ViÖc c c hé n«ng d n hiön nay mua s¾m trang bþ nhiòu ph ng tiön nghe, nh n lµ mét chø b o quan träng vò sù t ng tiõn møc sèng. Tuy nhiªn iòu ã ch a nãi îc g nhiòu vò kh n ng tiªu dïng v n hãa. Tõ viöc cã ph ng tiön Õn viöc cã sö dông ph ng tiön Ýt nhiòu vén cßn cã mét kho ng c ch. ph i chø riªng ng êi n«ng d n ViÖt Nam mµ lµ t m lý n«ng d n nãi chung, thønh ng êi ta vén cã thó mua s¾m nh ng thø ¾t tiòn coi nh mét d¹ng tých tr cña c i hoæc thëm chý chø lµ mét c ch ch i, kióu tr ëng gi nhµ quª. V vëy kh o s t thùc tõ møc é thu nhën th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng cã ý nghüa o l êng vò kh n ng th m nhëp c c lo¹i h nh th«ng tin hiön ¹i nµy ë Þa bµn n«ng th«n. ióm cçn l u ý ë y lµ vò nguyªn t¾c mçi lo¹i h nh truyòn th«ng ¹i chóng cã nh ng Æc tr ng còng nh nh ng lîi thõ vµ mæt h¹n chõ riªng. Cô thó nh ph ng tiön äc lµ lo¹i h nh ho¹t éng trý tuö cao cêp, ßi hái ng êi äc cã mét tr nh é v n hãa nhêt Þnh vµ nh äc b o ch¼ng h¹n cßn cçn mét iòu kiön quan träng kh c lµ ph i cã b o Òu Æn. Trong khi ã nghe µi th thýnh gi kh«ng îc quyòn chän ch ng tr nh m nh thých vµ khi theo dâi th ph i tëp trung cao v nãi nh thµnh ng lµ "lêi nãi giã bay". TruyÒn h nh còng cã nh îc ióm lµ kh n gi kh«ng îc quyòn lùa chän ch ng tr nh còng nh thêi l îng vµ thêi ióm ph t sãng. Tuy nhiªn truyòn h nh cã lîi thõ m¹nh lµ cã h nh nh trùc quan nªn dô hióu vµ t¹o Ên t îng, phï hîp víi nhiòu lo¹i c«ng chóng. B ng 4 vµ 5 lµ kõt qu kh o s t vò møc é theo dâi th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng ¹i chóng cña ng êi n«ng d n ång b»ng s«ng Hång. C c chø sè îc tëp

6 Tr ng Xu n Tr êng 63 hîp tõ c c cuéc nghiªn cøu chän méu kh c nhau trong thëp kû 90. Tõ kõt qu ë b ng 4 vµ 5, iòu nhën xðt tr íc hõt lµ, nh n chung ng êi n«ng d n ång b»ng s«ng Hång rêt quan t m theo dâi th«ng tin tõ c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng. ChØ sè cã theo dâi th«ng tin qua b o chý ¹t kho ng trªn d íi 50% sè ý kiõn tr lêi, qua Radio lµ trªn 50% vµ Æc biöt cã xem ti vi th êng ¹t chø sè trªn 90%. Tr íc hõt, tõ nh ng sè liöu nªu cho phðp nhën xðt lµ ng êi n«ng d n ngµy cµng Ýt g¾n bã víi c c ph ng tiön nghe vµ äc. B»ng chøng lµ ë nh ng Þa bµn îc kh o s t, sè nh ng ng êi kh«ng äc s ch b o x a cao th b y giê còng vëy, thëm chý cã n i, tû lö kh«ng äc b o hiön nay cßn cao h n. Sè liöu kh o s t ë n«ng th«n Th i B nh n m 1993 cã 34,3%, kh«ng äc s ch b o th kõt qu kh o s t cña Ò n VNRP n m 1997 ë mét x cã møc sèng kh gi n»m c¹nh thþ x Th i B nh lµ Vò Héi cho biõt sè ng êi äc s ch b o ë nhµ chø cã 4,0%. T ng tù nh vëy, ë n«ng th«n Th i B nh n m 1993 chø cã 5,3% sè ý kiõn tr lêi lµ kh«ng nghe µi th ë Vò Héi n m 1997, sè ã lµ 89,0%. Chóng t«i biõt r»ng viöc so s nh sè liöu gi a c c cuéc nghiªn cøu chø cã ý nghüa t ng èi (do môc Ých vµ ph ng thøc trión khai nghiªn cøu cã thó kh c nhau), song c m nhën trªn chóng t«i cho lµ cã lý. Mét mæt, sù ph t trión m¹nh mï cña truyòn h nh cïng víi viöc ng êi d n cã møc sèng ngµy mét khêm kh h n nªn mua s¾m îc ti vi thay thõ îc ph ng tiön äc vµ nghe. MÆt kh c, nòn kinh tõ thþ tr êng cuèn hót ng êi n«ng d n vµo c«ng viöc s n xuêt - kinh doanh t ng thu nhëp, v vëy thêi gian nhµn rçi dµnh cho tiªu dïng v n hãa còng bþ co l¹i. Ngoµi ra mæc dï hiön nay nh c c chø sè nªu lµ trong gia nh n«ng th«n ång b»ng s«ng Hång sè hé cã Radio, Cassette lµ kh nhiòu, kho ng 50%, trong khi tû lö nghe µi th êng lµ rêt thêp, v lï néi dung cña µi ph t thanh trong nh ng n m qua còng ch a cã nhiòu thay æi, v«tuyõn truyòn h nh víi u thõ cña m nh thùc sù thu hót îc mäi giíi c«ng chóng, kó c nh ng ng êi n«ng d n kh«ng cã ti vi th hä i xem nhê. B ng 4: Møc é theo dâi th«ng tin trªn c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng cña ng êi n«ng d n (%) äc b o Nghe µi Xem tivi V n Nh n 1990 (1) Hång Minh 1992 (2) N«ng th«n Th i B nh 1993 (3) (Nguån: (1): FFS; (2): TTDS I; (3): KAP 1993). ViÖc ng êi n«ng d n Ýt g¾n bã víi lo¹i h nh b o chý lµ iòu dô hióu nh ng iòu ng l u ý lµ h nh nh hä ngµy cµng xa rêi víi lo¹i h nh truyòn th«ng ¹i chóng nµy. Thùc tõ kh o s t cho thêy rêt hiõm gæp c c tê b o cã mæt th êng ngµy ë c c lµng x. ë Þa bµn n«ng th«n ång b»ng s«ng Hång hiön nay chø cã ë thþ trên huyön, mµ

7 64 T m hióu møc é tiõp cën th«ng tin... còng chø cã ë c quan b u iön huyön míi cã b o, rêt hiõm thþ trên cã s¹p b o éc lëp vµ cã ñ b o, cßn ë x th têt c c c tønh mµ chóng t«i kh o s t Òu kh«ng cã s¹p b o, chø cã mét sè tê b o îc Æt mua cña c c c quan chýnh quyòn, oµn thó, chøc n ng nghiöp vô; nh ng c nh n cã Æt mua b o kú h¹n th êng lµ rêt hiõm hoi ë céng ång d n c nµy. B ng 5: Møc é theo dâi th«ng tin trªn c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng cña ng êi n«ng d n (%) äc b o Nghe µi Xem tivi T n Hång 1998 (1) D n Hoµ 2000 (2) H i B¾c 2000 (3) (Nguån: (1): TTDS II; (2, 3):VHCS-2000.) B ng 4 vµ 5 còng cho chóng t«i mét nhën xðt n a lµ kh«ng cã sù kh c biöt vò møc é theo dâi th«ng tin gi a c c lµng x thuçn n«ng vµ kh«ng thuçn n«ng, gi a c c céng ång t«n gi o vµ kh«ng t«n gi o. Cô thó lµ ë c c x : V n Nh n, T n Hång, H i B¾c lµ c c Þa bµn cã nghò n«ng lµ chýnh vµ c c x cßn l¹i cã xu h íng hçn hîp ngµnh nghò. VÒ t«n gi o, trong c c x nªu th x Hång Minh, H i B¾c vµ x D n Hßa cã céng ång d n c theo ¹o Thiªn chóa. Tuy nhiªn trªn mét céng ång lµng x cô thó, c c kh o s t còng cho thêy sù kh c biöt vò møc é theo dâi th«ng tin gi a c c nhãm x héi cña céng ång d n c ã. Kh o s t ë T n Hång cho thêy sù kh c biöt ã lµ: - VÒ giíi týnh: N giíi còng cã tû lö tham gia theo dâi th«ng tin qua c c ph ng tiön th«ng tin äc, nghe, nh n Ýt h n nam giíi; sè kh«ng äc b o cña n giíi lµ 51,4% so víi nam lµ 47,9%; kh«ng nghe µi cña n lµ 31,4% so víi nam lµ 12,5%; kh«ng xem ti vi cña n lµ 12,2% so víi nam lµ 7,9%. Cïng víi c c cø liöu kh c cho phðp chóng t«i nhën xðt r»ng, kh«ng ph i ng êi phô n Ýt quan t m Õn viöc theo dâi th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng mµ vên Ò chýnh lµ do hä Ýt cã iòu kiön thùc hiön iòu ã. Víi c u hái iòu tra lµ Trong gia nh ta, ai lµ ng êi th êng lµm c c viöc sau y?, kõt qu kh o s t còng ë T n Hång cho thêy hçu hõt nh ng ng êi phô n - ng êi vî ph i lµm mäi c«ng viöc néi trî. Ch¼ng h¹n nh nêu n, ng êi vî lµ 78,5% (so víi chång lµ 1,2%); röa b t, ng êi vî lµ 66,2% (so víi chång lµ 0,9%); giæt giò, ng êi vî lµ 70,6% (so víi chång lµ 0,9%); chî bóa, ng êi vî lµ 85,5% (so víi chång lµ 1,6%); ch m sãc con c i, ng êi vî lµ 36,2% (so víi chång lµ 4,5%). Ng êi chång chø cã mét c«ng viöc cã chø sè v ît tréi lµ thay mæt gia nh i héi häp: 67,4% so víi vî lµ 18,2%. Ai còng biõt c«ng viöc néi trî lµ vêt v, næng nhäc vµ mêt rêt nhiòu thêi gian, vµ trí trªu thay trong x héi n«ng th«n, cho Õn hiön nay vén phæ biõn quan niöm r»ng, ã lµ c«ng viöc cña µn bµ. V vëy ng êi phô n n«ng th«n Ýt cã iòu kiön Ó theo dâi th«ng tin trªn c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng nãi riªng vµ tiªu dïng v n hãa nãi chung lµ iòu c¾t nghüa îc.

8 Tr ng Xu n Tr êng 65 - Häc vên: iòu ai còng c m nhën îc lµ nh ng ng êi cã häc vên thêp sï tiõp cën víi truyòn th«ng ¹i chóng Ýt h n so víi ng êi cã tr nh é häc vên cao h n. Tuy nhiªn nh n vµo kõt qu kh o s t còng cã «i iòu ng l u ý. Tr íc hõt vò b o chý, cã tíi 90,0% sè ng êi chø biõt äc, biõt viõt kh«ng quan t m vµ 66,8% sè ng êi häc vên cêp I kh«ng äc b o, cã Õn kho ng 1/4 nh ng ng êi häc vên thêp (tõ cêp I trë xuèng) kh«ng nghe µi. Tuy nhiªn iòu ng l u ý lµ cßn cã tíi 41,5% nh ng ng êi häc vên cêp III kh«ng äc b o vµ 17,2% nh ng ng êi ë tr nh é Êy kh«ng nghe µi. iòu cã vî ng ng¹c nhiªn lµ èi víi ph ng tiön ti vi th møc é theo dâi ë c c nhãm häc vên lµ t ng tù nhau, thëm chý ë nhãm tr nh é häc vên thêp cßn cã phçn nhønh h n vò møc é quan t m theo dâi. Sè ng êi th êng xem ti vi (tøc lµ theo dâi hµng ngµy) ë c c nhãm cô thó ã lµ: Häc vên biõt äc, biõt viõt: 80,0%; cêp I : 87,6%; cêp II:80,2% vµ cêp III: 76,3%. Râ rµng ti vi lµ ph ng tiön truyòn th«ng hiön ¹i cã søc thu hót mäi tçng líp x héi, nh ng cã lï iòu quan träng h n lµ theo dâi néi dung g vµ tiªu hãa nã nh thõ nµo. - Møc sèng: T ng tù nh ë biõn häc vên, ë nhãm møc sèng còng cã t nh tr¹ng nh ng ng êi cã møc sèng thêp Ýt quan t m Õn viöc äc b o, nghe µi, thëm chý hçu hõt nh ng ng êi thuéc diön nghìo ãi kh«ng äc b o (85%) vµ cã Õn mét nöa ë nhãm nµy kh«ng nghe µi. VÒ môc xem ti vi th còng t ng tù nh ë biõn häc vên lµ gi a c c nhãm møc sèng kh«ng cã c c chø sè kh c biöt nhau ng kó. Víi c c chø b o nªu còng gîi lªn c m gi c kh râ lµ : cã lï nh ng ng êi cã häc vên thêp, nh ng ng êi nghìo ë n«ng th«n hiön nay còng cã kh nhiòu thêi gian nhµn rçi? Mét khýa c¹nh kh o s t kh c lµ t m hióu kho ng thêi gian trong ngµy cña ng êi n«ng d n dïng Ó äc b o, nghe µi, xem ti vi. Nh n chung còng lµ iòu dô hióu khi a sè nh ng ng êi cã theo dâi th«ng tin chø dµnh thêi gian buæi tèi cho c c ho¹t éng ã. Cô thó trong thêi gian buæi tèi dµnh Ó äc b o lµ 47,3%; nghe µi: 53,3%; xem ti vi: 75,8%. Tuy nhiªn víi c c lo¹i h nh truyòn th«ng ¹i chóng cô thó th cã sù kh c biöt «i chót. Víi viöc theo dâi th«ng tin qua b o chý th ngoµi buæi tèi còng cã mét chø sè t ng èi dïng thêi gian trong ngµy Ó äc, cã 18,2% äc b o vµo buæi chiòu (13-17 giê), 16,7% äc b o vµo buæi s ng (7-11 giê). T nh h nh nghe µi cã kh c h n, tøc lµ ngoµi buæi tèi th sau ã cã tíi 18,5% nghe µi vµo buæi tr a (11-13 giê) vµ 14,6% nghe µi vµo lóc s ng sím (tr íc 7 giê). (Xem b ng 6). B ng 6: Kho ng thêi gian trong ngµy dïng Ó äc b o, nghe µi, xem tivi (X T n-hång) (%) äc b o Nghe µi Xem ti vi Tr íc 7 giê 4,2 14,6 3, giê 16,7 7,3 5, giê 13,5 18,5 8, giê 18,2 6,3 7, giê 41,8 25,9 59,0 Sau 22 giê 5,5 27,4 16,8 (Nguån: TTDS II)

9 66 T m hióu møc é tiõp cën th«ng tin... Nh vëy, víi c c sè liöu îc a ra th iòu râ rµng lµ ng êi n«ng d n ång b»ng s«ng Hång kh quan t m Õn viöc theo dâi th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng. Tuy nhiªn cã mét xu h íng b¾t Çu béc lé râ lµ sù chiõm lünh thþ phçn c«ng chóng ngµy cµng m¹nh mï cña ph ng tiön v«tuyõn truyòn h nh. B o chý lµ lo¹i h nh truyòn th«ng ¹i chóng îc c«ng chóng thµnh phè a thých theo dâi. Theo TrÇn H u Quang th ë nh ng ióm îc kh o s t ë Thµnh phè Hå ChÝ Minh cã Õn 51% nh ng ng êi îc hái mua b o hµng ngµy; 21% mua b o mçi tuçn vµi lçn vµ 8% mua b o mçi th ng vµi lçn [8, tr. 67]. Dï sao th tõ x a Õn nay b o chý vén lµ lo¹i h nh khã i vµo qu ng ¹i quçn chóng réng r i ë n«ng th«n. Ng îc l¹i, µi ph t thanh ngay tõ khi xuêt hiön cã îc qu ng ¹i c«ng chóng mäi miòn trªn c n íc, thõ nh ng kó tõ khi cã sù xuêt hiön vµ ph t trión cña v«tuyõn truyòn h nh, µi ph t thanh mêt dçn c«ng chóng ë thµnh phè vµ tiõp theo lµ n«ng th«n. Ch a cã sè liöu kh o s t chýnh x c nh ng cã mét sè cø liöu cho thêy c«ng chóng chñ yõu cña µi ph t thanh hiön nay lµ ng êi d n ë miòn nói, vïng s u, vïng xa vµ h i o. Sè liöu kh o s t ë thµnh phè Hå ChÝ Minh n m 1997 th chø cã 12,5% nghe µi th êng vµ 69,6% hçu nh kh«ng nghe µi [8, tr. 99]. Tû lö ã cßn thêp h n ë nh ng Þa bµn n«ng th«n mµ chóng t«i kh o s t. Sù éc chiõm thþ tr êng c«ng chóng cña lo¹i h nh v«tuyõn truyòn h nh ph n nh xu thõ ph t trión cña Êt n íc, nh ng iòu ng quan t m lµ víi c c lo¹i h nh truyòn th«ng ¹i chóng kh c, nhêt lµ µi ph t thanh cçn cã nh ng c i tiõn vµ æi míi Ó p øng îc nhu cçu cña qu ng ¹i c«ng chóng trong thêi kú míi. b. TiÕp cën néi dung th«ng tin trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng VÒ néi dung th«ng tin îc c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng truyòn t i Õn víi c c èi t îng n«ng d n îc thó hiön qua b ng 7 vµ 8. Cã 5 nhãm néi dung lín îc ph n nh trªn c c ph ng tiön ¹i chóng th nh n chung a sè c«ng chóng n«ng th«n vén giµnh thêi gian theo dâi chñ yõu cho néi dung v n hãa - v n nghö, nhêt lµ ë ph ng tiön v«tuyõn (78,8% vµ 82,9%), xõp vþ trý thø hai nh ng c c chø sè thêp h n nhiòu lµ néi dung søc khoî, d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh. Ngay ë ph ng tiön îc theo dâi nhiòu nhêt lµ v«tuyõn th còng chø cã h n 1/2 sè ng êi tr lêi ë T n Hång vµ ch a Õn mét nöa ë Hång Minh cã theo dâi néi dung nµy. ë néi dung th«ng tin s n xuêt- kinh doanh vµ thêi sù chýnh trþ x héi th c c chø sè theo dâi lµ t ng ng, ph ng tiön îc theo dâi nhiòu nhêt còng chø chiõm kho ng1/3. VÒ khýa c¹nh ph ng tiön truyòn th«ng cã sù sôt gi m c«ng chóng cña hai thó lo¹i b o chý vµ µi ë phçn lín néi dung th«ng tin kó tõ thêi ióm kh o s t ë Hång Minh Õn thêi ióm kh o s t ë T n Hång. Riªng néi dung søc khoî, d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh th ë ph ng tiön b o chý, ng êi d n ë T n Hång theo dâi nhiòu h n so víi Hång Minh (22,4 so víi 15,0%). iòu nµy cã lï do ë thêi ióm 1998 lµ khi c c tëp san, s ch tuyªn truyòn vò d n sè îc ph t Õn tën ng êi d n nhiòu h n. Cã mét néi dung mµ c c chø sè theo dâi Òu t ng ë c ba ph ng tiön äc, nghe vµ nh n gi a hai ióm kh o s t lµ néi dung kh c. PhÇn néi dung nµy bao gåm c c tióu néi dung nh qu ng c o, gi o dôc tõ xa, c c chuyªn Ò khoa häc - kü thuët...viöc t ng chø sè theo dâi ë néi dung nµy qua b o chý lµ tõ 0,0% Õn 4,6%, µi

10 Tr ng Xu n Tr êng 67 3,5% Õn 10,8% vµ v«tuyõn tõ 6,2% lªn 42,5% lµ mét chø b o tých cùc vò sù gia t ng kiõn thøc nãi chung cña c«ng chóng n«ng th«n hiön nay. B ng 7: Møc é theo dâi c c néi dung trªn ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng. (%) S n xuêt Kinh doanh Thêi sù, ChÝnh trþ X héi Søc khoî Néi dung/ ph ng tiön Hång Minh T n Hång B o chý µi V«tuyÕn B o chý µi V«tuyÕn B o chý d n sè - kõ ho¹ch hãa µi gia nh V«tuyÕn V n hãa V n nghö Kh c (Nguån: TTDS I, II) B o chý µi V«tuyÕn B o chý µi V«tuyÕn VÒ t ng quan c c nhãm x héi cô thó, xðt riªng vò néi dung søc kháe, d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh th ë T n Hång, nam giíi chø nghe µi nhiòu h n n vò néi dung nµy (29,9% so víi 12,6%); trong khi ã phô n quan t m Õn néi dung søc kháe, d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh cao h n nam giíi ë viöc äc b o (31,5% vµ 17,6%) vµ xem v«tuyõn (68,6% vµ 56,2%). VÒ é tuæi, nh ng ng êi trung niªn (31-40 tuæi) cã chø sè cao nhêt vò äc b o víi néi dung søc kháe, d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh, vµ ë hai ph ng tiön cßn l¹i (nghe vµ nh n) th nh ng ng êi cao tuæi tõ 41 tuæi trë lªn l¹i quan t m nhiòu nhêt. iòu g khiõn nh ng ng êi trî tuæi, èi t îng chñ yõu cña ch ng tr nh kõ ho¹ch hãa gia nh Ýt quan t m Õn néi dung nµy lµ vên Ò quan träng cçn îc lý gi i. Víi c c nhãm x héi kh c nh häc vên, møc sèng th c c chø sè theo dâi ë néi dung søc kháe, d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh còng nghiªng h¼n vò tçng líp cã møc sèng kh, häc vên cao. y còng lµ thªm mét b»ng cí vò sù thiöt thßi cña c c nhãm cã häc vên vµ møc sèng thêp. Ó thªm cø liöu vò khýa c¹nh nµy trong thêi ióm hiön nay cã cuéc kh o s t gçn y ë D n Hßa vµ H i B¾c (n m 2000). Æc biöt ë x H i B¾c lµ céng ång c«ng gi o toµn tßng. B ng 8 cho thêy 3 møc é theo dâi (th êng, thønh vµ kh«ng ) vò c c néi dung qua c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng. iòu ng chó ý lµ ë c hai céng ång d n c nµy th trong 8 nhãm néi dung îc ph n nh trªn c c ph ng tiön nghe, nh n vµ äc, ba néi dung îc quan t m nhêt lµ: 1- Thêi sù (trong n íc vµ quèc tõ), 2- T nh h nh s n xuêt - kinh doanh vµ 3- V n häc -

11 68 T m hióu møc é tiõp cën th«ng tin... nghö thuët. Riªng néi dung: d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh îc xõp ë thø h¹ng sè 5. Cô thó ë môc th êng theo dâi th«ng tin d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh ë D n Hßa lµ: 11,7% vµ ë H i B¾c lµ 16,3%. Cã lï trong thêi ióm hiön t¹i vên Ò h¹ thêp tû lö ph t trión d n sè, kióm so t møc sinh ång b»ng s«ng Hång nãi chung vµ ë c c ióm kh o s t nãi riªng vò c b n îc gi i quyõt nªn nhën thøc vò vên Ò nµy kh«ng cßn nãng báng nh tr íc èi víi c n bé vµ ng êi d n ë c c céng ång d n c nµy. V l¹i èi víi céng ång thiªn chóa gi o, vèn tõ x a Õn nay Ýt khi coi träng vên Ò kióm so t møc sinh víi sù can thiöp cña con ng êi. èi víi hä chø cã thó cã t c éng Õn nhën thøc vµ hµnh vi khi cã nh ng nh n tè lµm nh h ëng Õn êi sèng cô thó. Nh ng sè liöu nªu còng cho thêy mét gi thiõt n a lµ ph i ch ng hiön nay trong nhën thøc cña mét bé phën kh«ng Ýt ng êi n«ng d n ång b»ng s«ng Hång vên Ò d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh b o hßa vµ v thõ kh«ng cçn thiõt ph i quan t m nhiòu h n n a? B ng 8: Néi dung th êng îc theo dâi trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng (%) D n Hoµ H i B¾c T nh h nh s n xuêt kinh doanh Thêi sù trong n íc vµ quèc tõ TÖ n¹n x héi Khoa häc - gi o dôc D n sè-kõ ho¹ch hãa gia nh Y tõ - søc kháe V n häc - nghö thuët Kh c (Nguån: VHCS ). Chóng t«i nghü r»ng gi thiõt nµy lµ t ng èi cã c n cø. Cuéc kh o s t gçn y cña dù n VNRP ë Þa bµn Vò Héi (Th i B nh) vµ a Tèn (Hµ Néi) vò khýa c¹nh theo dâi c c néi dung trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng, trong 5 nhãm néi dung th 3 néi dung îc u tiªn nhêt lµ: V n nghö gi i trý, thêi sù, c c chuyªn Ò kinh tõ. Cô thó ë Vò Héi: néi dung v n nghö gi i trý (51,5%); thêi sù (43,5%) vµ c c chuyªn Ò kinh tõ (14,5%); vµ ë a Tèn: thêi sù (53,0%), v n nghö gi i trý (51,5%); vµ c c chuyªn Ò kinh tõ (14,5%). Trong khi ã nhãm néi dung kh c (trong ã bao gåm c vên Ò d n sè - kõ ho¹ch hãa gia nh) th cã chø sè thêp, xõp ë bëc cuèi, cô thó ë a Tèn, nhãm néi dung nµy xõp thø 5 (11,5%) vµ ë Vò Héi xõp thø 4 (13,5%). nh gi vò ho¹t éng cung cêp th«ng tin lµ mét khýa c¹nh cña sù ph n håi truyòn th«ng. y lµ mét vên Ò kh réng vµ phøc t¹p. Ph¹m vi cña bµi viõt nµy khã cã thó gi i quyõt îc, v l¹i nã còng ch a ph i lµ môc Ých chýnh. V vëy ë y chóng t«i chø xin i vµo mét khýa c¹nh nhá, Ó qua ã phçn nµo thêy îc sù nh

12 Tr ng Xu n Tr êng 69 gi cña ng êi n«ng d n èi víi sù cung cêp th«ng tin cña c c ph ng tiön truyòn th«ng ¹i chóng. Sè liöu kh o s t ë V n M«n, n m 1997 cña ViÖn V n hãa nghö thuët khi t m hióu sù nh gi èi víi c c ch ng tr nh v«tuyõn nãi chung th cã tíi 43,9% sè ý kiõn cho r»ng c c tiõt môc cßn n gi n, kh«ng hêp dén; 79,1% sè ý kiõn cho r»ng qu ng c o cßn qu nhiòu vµ lén xén vµ 43,0% th thêy h nh nh Ýt mµ lêi nãi th qu nhiòu. Qu thët ph ng thøc truyòn th«ng trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng hiön nay vén cßn nh ng tån t¹i cçn îc gi i quyõt Ó n ng cao hiöu qu truyòn th«ng trong thêi kú míi. Cô thó nh viöc a c c néi dung vµ c ch thøc chuyón t i th«ng iöp trªn c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng. Chóng t«i cho r»ng vên Ò s ch, b o, µi, v«tuyõn vµ nãi chung c c s n phèm v n hãa lµ rêt quan träng trong viöc tuyªn truyòn. Trong khi hiön nay chóng t«i thêy trªn v«tuyõn, video toµn phim n íc ngoµi, phim ch ëng ba l ng nh ng, ph n gi o dôc. Trong khi trong x héi, ¹o øc ang xuèng cêp, con c i bêt ngh víi cha mñ t¹i sao kh«ng lªn µi, dùng phim Ó gi o dôc. T«i cho viöc x y dùng kû c ng nòn nõp x héi ph i b¾t Çu tõ gia nh. Vµ vên Ò tuyªn truyòn gi o dôc vò gia nh lµ rêt quan träng. T«i cho r»ng hiön nay vên Ò qu n lý s ch b o, phim nh ë ta lµ ch a tèt. V thõ nã cã nh ng chuyön t nh yªu, t nh dôc hiön ¹i lµ kh«ng lµnh m¹nh, nh ng t t ëng thùc dông lµ gi n tiõp nh h ëng Õn ¹o øc x héi. (Chñ tþch UBND x. TTDS - I) HoÆc lµ: T«i còng ph i phª b nh mét sè «ng ¹o diôn lµ, vý dô nh thõ nµy ch¼ng h¹n lµ ¹o diôn bé phim hay vë kþch nµo ã nãi vò mét «i vî chång c íi nhau th chø «m hoa, èt ph o, d¾t tay nhau vµo phßng råi bu«ng mµn thõ lµ ñ, lµ râ l¾m råi, thõ mµ c c «ng ¹o diôn cßn cho ph«bµy, cø lµ... lµ nh nhéng. ThËt ch¼ng biõt lµm sao n a, lµ tö qu! Trong khi chø cçn kðo c i mµn lµ ñ råi thõ mµ cø ph i bµy ñ thø. T«i th thêy rêt lµ t c h¹i, v xem phim råi häc theo phim. Nªn t¹i sao ng êi ta Î nhiòu, råi th t o h«n, råi th lµ t¹m øng tr íc cho nhau còng x y ra. Ch¼ng qua lµ do phim nh kých éng vò t nh dôc. Vµ còng c kých éng vò b¹o lùc, trî con b y giê cø lµ thých Êm. y lµ iòu rêt nguy hióm. (Tr êng hîp sè 9, n,33 tuæi, 2 con. TTDS - I) ë y chóng t«i kh«ng bµn Õn c i óng, sai cña trµo l u v n hãa kióu míi ph ng T y vµ trong hoµn c nh hiön nay sù va ch¹m, xung ét gi a c c gi trþ v n hãa kh c nhau trong thêi kú Çu x c lëp kinh tõ thþ tr êng lµ iòu c¾t nghüa îc. Tuy nhiªn iòu cçn ph i týnh Õn lµ trong iòu kiön v n hãa ViÖt Nam, nhêt lµ ë Þa bµn lµng x sù du nhëp trµn lan kh«ng cã lùa chän mäi thø v n hãa hiön ¹i xem ra lµ ch a thých hîp. * * * Râ rµng lµ c c cø liöu kh o s t cho thêy c«ng cuéc æi míi mµ ng ta chñ x íng thùc sù lµm biõn æi bé mæt lµng quª ång b»ng B¾c Bé. Víi nòn kinh tõ thþ tr êng theo Þnh h íng X héi chñ nghüa, nòn n«ng nghiöp îc cñng cè vµ ph t trión, n ng suêt lao éng îc t ng lªn. Æc biöt lµ víi viöc kh¼ng Þnh gia nh lµ n vþ kinh tõ tù chñ trong s n xuêt - kinh doanh thùc sù thóc Èy ph t huy mäi

13 70 T m hióu møc é tiõp cën th«ng tin... nguån néi lùc ë lµng quª, a d¹ng hãa viöc lµm vµ thu nhëp, gia t ng c c c héi th ng tiõn vµ ph t trión cho ng êi n«ng d n. Qua m êi l m n m æi míi bé mæt n«ng th«n ång b»ng B¾c Bé thùc sù æi thay, giµu cã h n, khang trang h n vµ nhiòu sinh khý míi. Tuy nhiªn, c«ng cuéc æi míi ë n«ng th«n ång b»ng B¾c Bé cho Õn nay còng Æt ra nhiòu vên Ò kinh tõ- x héi nh nh ng th ch thøc cña qu tr nh ph t trión. Nh ng vên Ò nh : gia t ng d n sè, d thõa lao éng, khan hiõm Êt ai canh t c, vên Ò nghìo ãi vµ m«i tr êng... ang thùc sù lµ nh ng vên Ò nan gi i èi víi n«ng th«n ång b»ng B¾c Bé trªn con êng tiõn vµo thêi kú c«ng nghiöp hãa vµ hiön ¹i hãa. ViÖc t m hióu b íc Çu vò sù tiõp cën th«ng tin qua c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng cho nh ng chø b o quan träng vò møc é tiªu dïng v n hãa cña ng êi n«ng d n vïng ång b»ng s«ng Hång trong thêi kú æi míi. Cïng víi sù gia t ng vò êi sèng kinh tõ th sù ph t trión nhu cçu tiªu dïng v n hãa cña ng êi n«ng d n t ng nhanh trong thëp kû 90. iòu ã còng kh¼ng Þnh vai trß cña truyòn th«ng nãi chung vµ truyòn th«ng ¹i chóng nãi riªng trong êi sèng kinh tõ - x héi ë n íc ta hiön nay. MÆt kh c nã còng Æt ra nhiöm vô næng nò cho ho¹t éng cña c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng èi víi sù nghiöp ph t trión n«ng th«n chuèn bþ b íc vµo thêi kú c«ng nghiöp hãa vµ hiön ¹i hãa. Tµi liöu tham kh o vµ trých dén: 1. Ban N«ng nghiöp Trung ng: Kinh tõ x héi n«ng th«n ViÖt Nam ngµy nay. NXB T t ëng - v n hãa. Hµ Néi Gourou. P: Ng êi n«ng d n ë vïng ång b»ng B¾c Bé (1936). T liöu Th viön viön X héi häc. TL T«Duy Hîp (Chñ biªn): Ninh HiÖp- truyòn thèng vµ ph t trión. NXB ChÝnh trþ Quèc gia. Hµ Néi Mai V n Hai: Phô n n«ng th«n víi viöc h ëng thô v n hãa qua c c ph ng tiön th«ng tin ¹i chóng. T¹p chý X héi häc sè Ng n hµng ThÕ giíi: B o c o vò t nh h nh ph t trión thõ giíi: Tri thøc cho ph t trión. NXB ChÝnh trþ Quèc gia. Hµ Néi Phan Ngäc: V n hãa ViÖt Nam vµ c ch tiõp cën míi. NXB V n hãa th«ng tin. Hµ Néi Mai Quúnh Nam: MÊy vên Ò vò d luën x héi trong c«ng cuéc æi míi. T¹p chý X héi häc, sè TrÇn H u Quang: TruyÒn th«ng ¹i chóng vµ c«ng chóng, tr êng hîp thµnh phè Hå ChÝ Minh. LuËn n tiõn sü x héi häc. ViÖn X héi häc. Hµ Néi Tæng côc Thèng kª: Niªn gi m thèng kª NXB Thèng kª. Hµ Néi, c c n m tõ NguyÔn Tïng: BiÕn æi vò tæ chøc kh«ng gian vµ d n sè ë T Thanh Oai. T liöu v n phßng EFEO. Hµ Néi ViÖn nghiªn cøu qu n lý kinh tõ Trung ng, ViÖn Priedrich Ebert: Nh ng kh c biöt trong ph t trión kinh tõ gi a thµnh thþ - n«ng th«n vµ nh h ëng x héi cña nã trong qu tr nh æi míi kinh tõ t¹i ViÖt Nam. Dù th o I. Hµ Néi-12/1996.