Ch n nu«i tr u bß c i sinh s n NỘI DUNG CÊu t¹o c quan sinh dôc c i - Chu kú éng dôc - Mang thai vµ Î - Phôc håi sinh dôc sau Î - Ph t hiön éng dôc, phèi gièng vµ kh m thai - Nu«i d ìng vµ ch m sãc - nh gi kh n ng ng sinh s n - Nh n tè nh h íng tíi sinh s n - iòu khión sinh s n 2 c quan sinh dôc c i Manh nang NiÖu qu n m ¹o Tr. trµng Th n T.cung Þnh vþ c quan sinh dôc c i HËu m«n m m«n Lç niöu X ng chëu Bãng i Loa kìn Vßi Falop Cæ tõ cung Sõng tö cung Buång trøng Mµng treo lín trùc trµng cæ t/c m ¹o tö cung èng dén trøng B.trøng 3 4 C c c quan sinh dôc bªn trong CÊu t¹o cæ tö cung bß Lç T/C Cæ tö cung m ¹o Manh nang NÕp gêp vßng Th n tö cung 5 6 1
C c cêu tróc trªn buång trøng bß No n bao chýn No n bao ang ph t trión Trøng rông No n bao vì M«Öm M¹ch qu n ThÓ vµng 7 Contents 8 Rông trøng Chu kú éng dôc éng dôc Sau éng dôc TiÒn éng dôc Yªn tünh Yªn tünh TiÒn éng dôc -Trªn buång trøng mét no n bao lín b¾t lín nhanh (sau khi thó vµng cña chu kú tr íc bþ tho i ho ). -V ch m ¹o dµy lªn, êng sinh dôc t ng sinh, xung huyõt. -C c tuyõn sinh dôc phô t ng tiõt dþch nhên trong suèt, khã øt. - m m«n h i bãng mäng. Cæ tö cung hð më. -Bá n, hay kªu rèng vµ i r¾t. -Cã nhiòu bß ùc theo trªn b i ch n, nh ng ch a chþu ùc. N o TuyÕn yªn Buång trøng 9 10 Hµnh vi éng dôc DÞch no n bao éng dôc -Bß chþu ùc cao é. -Thêi gian chþu ùc dao éng trong kho ng 6-30 giê, bß t trung b nh 12 giê, bß c i sinh s n 18 giê. -Niªm dþch ch y ra nhiòu, cµng vò cuèi cµng tr¾ng ôc nh hå nõp, é keo dýnh t ng. - m m«n mµu hång á, cµng vò cuèi cµng thèm. -Cæ tö cung më réng, hång á. No n bao trªn buång trøng No n bao 11 HËu éng dôc Rông trøng ThÓ vµng ho -C quan sinh dôc dçn trë l¹i tr¹ng th i b nh th êng (kho ng 5 ngµy). -Con c i thê víi con ùc vµ kh«ng cho giao phèi. - Niªm dþch trë thµnh b Ëu. -Sau khi th«i chþu ùc 10-12 12 giê th rông trøng. Kho ng 70% sè lçn rông trøng vµo ban ªm. -Cã kho ng 50% bß c i vµ 90% bß t bþ ch y m u trong giai o¹n nµy. 12 2
Thêi kú yªn tünh - Æc tr ng bëi sù tån t¹i cña thó vµng -NÕu kh«ng cã chöa th thó vµng sï thµnh thôc kho ng 8 ngµy sau khi rông trøng vµ tiõp tôc ho¹t éng (tiõt progesteron) trong vßng 8-9 ngµy n a vµ sau ã tho i ho (ngµy 16-17). 17). Lóc ã mét giai o¹n tiòn éng dôc cña mét chu kú míi l¹i b¾t Çu. -NÕu trøng îc thô tinh th giai o¹n nµy îc thay thõ b»ng thêi kú mang thai (thó vµng tån t¹i vµ tiõt progesteron), Î vµ mét thêi kú kh«ng cã ho¹t éng chu kú sau khi Î tr íc khi bß c i trë l¹i cã ho¹t éng chu kú tiõp. ThÓ vµng trªn buång trøng iòu hoµ chu kú éng dôc Feed-back Inhibin (+) (+) (-) Oestrogen FSH TÝn hiöu tõ vá n o Hypothalamus (+)GnRH Trøng chýn vµ rông LH Progesteron Ngo¹i c nh: T 0, as, d 2, mïi vþ (-) ThÓ vµng (-) Feed-back (-) 13 14 Hàm l ượng hormone Diễn biến trong chu kỳ động dục ở bò Rụng trứng PGF 2a E2 Rụng trứng FSH LH Noãn bao trội Thoái hóa Thể vàng Progesterone φ (mm) 15 10 Sãng ph t trión no n bao trong chu kú éng dôc P4 PGF2α Noãn bao trội Tiêu thể ể vàng Nội mạc tử cung PGF 2a 0 3 6 9 12 15 18 21 Động dục 5 10 15 Động dục Ngày sau rụng trứng 16 Ginther et al., Sự thoái hoá thể vàng (ngày 17 của chu kỳ) Nội mạc tử cung Oxytocin receptors Thể vàng Oxytocin PGF2α Oxytoxin Noãn bao trội Thể vàng (ngày 17) PGF2α 17 Tiêu thể vàng Rụng trứng 18 3
Ph t trión no n bao ë bß éng dôc vµ cã thai φ (mm) 15 10 P4 Noãn bao trội PGF2α Thể ể vàng chửa Phôi Interferon tau (IFN-τ) néi m¹c tö cung Oxytocin PGF2α Thể vàng chửa Tiªu thó vµng 0 3 6 9 12 15 18 21 Ngày sau rụng trứng 19 Kh«ng rụng trứng Rông trøng Contents 20 << Mang thai vµ Î Qu tr nh ph t trión cña ph«i thai Mang thai trung b nh 280 ngµy ë bß vµ 315 ngµy ë tr u Hîp tö h nh thµnh 1/3 phýa trªn èng Én trøng vµ tr«i tíi tö cung vµo ngµy thø 5-6. Ph«i b m vµo tö cung vµo ngµy thø 30 (nhau thai sï dçn dçn b m vµo nóm nhau mñ t¹i néi m¹c tö cung). Sau 60 ngµy toµn bé c c c quan îc h nh thµnh vµ ph t trión. Trong 2-2,5 th ng cuèi khèi l îng cña thai t ng b»ng kho ng 2/3 Õn 3/4 khèi l îng s sinh. Contents 21 22 Nh ng biõn æi cña bß mñ trong thêi gian mang thai -Khèi l îng c thó t ng, Æc bþªt lµ 2 th ng cuèi, do sù ph t trión cña thai, tö cung, hö thèng nhau thai vµ do kh n ng ng tých luü dinh d ìng cña bß mñ t ng lªn. -Trao æi chêt vµ n ng ng l îng t ng -Thay æi trong hö thèng néi tiõt: + ThÓ vµng îc h nh thµnh vµ tiõt progesteron trong suèt thêi gian mang + Nhau thai tiõt estrogen vµ c c hocm«n gonadotropin -C c c quan néi t¹ng, Æc biöt lµ c quan tiªu ho, tuçn hoµn, h«hêp, bµi tiõt cã sù thay æi thých HiÖn t îng bß s¾p Î - Bông sö -D y ch»ng m«ng-khum nh o g y hiön t îng sôt m«ng - m hé sa, s ng mäng, niªm dþch ch y ra nhiòu, trong suèt -BÇu vó c ng, con cao s n cã thó ch y s a Çu - u«i th êng cong lªn -Bß hay cã hiön t îng gi g n, t m chç réng r i tho ng ng hay chç kýn o Ó øng nh»m tr nh nh ng con kh c -Cã hiön t îng øng n»m kh«ng yªn, l ng cong kìm theo ræn Î, cµng gçn lóc Î th tçn sè ræn cµng t ng -Hay i tióu væt øng 23 24 4
Quá trình đẻ (1) Chia thành 3 giai đoạn: Mở cổ tử cung Đẻ (sổ thai) Sổ nhau Quá trình đẻ (2) 25 26 Quá trình đẻ (3) 27 HiÖn t îng bß Î -Sù co bãp cña c quan sinh dôc t¹o ra nh ng ng c n ræn Èy thai qua cæ tö cung vµ i vµo m ¹o. -Bµo thai cµng i ra phçn ngoµi th cµng t ng kých thých cho c co bãp -Bß mñ bån chån, øng n»m kh«ng yªn, ch n cµo Êt, cã con ch n sau vµo bông, l ng cong lªn mµ ræn. -Tö cung co bãp liªn tôc dån n íc èi ra nhiòu, thai còng îc a ra nªn p lùc trong bäc thai t ng lªn lµm vì bäc èi. Sau khi vì èi søc ræn cña gia sóc cµng m¹nh Èy thai vµ mµng thai qua êng sinh dôc (th êng sau 1 giê). -PhÇn Çu cña thai ra tr íc, tiõp Õn phçn ngùc ra sau. Lóc nµy søc ræn con mñ gi m xuèng. PhÇn cßn l¹i cña thai nhê søc ¹p cña hai ch n sau mµ ra ngoµi hoµn toµn. -Sau Î bß mñ nghø mét thêi gian råi quay l¹i liõm con -Sau Î tö cung vén co bãp vµ tiõp tôc nh ng ng 28 c n ræn a nhau thai ra ngoµi (4-6 giê) Contents Phôc håi sinh dôc sau khi Î Thành phần của khoảng cách lứa đẻ ĐẺ K/C lứa đẻ Tử cung Cơ co Nội mạc hồi phục THỜI KỲ SAU ĐẺ Buồng trứng Tiết hócmôn Đẻ Phối giống (chửa lại) Không chửa Mang thai (280 ngày) Đẻ Cạn sữa (45-60 ngày) Xoang thải hết sản dịch Rụng trứng Tiết sữa (10 tháng) CHỬA LẠI 29 5
Khoảng cách lứa đẻ Thời kỳ sau đẻ của bò cái K/C lứa đẻ Hồi phục tử cung Đỉnh chu kỳ sữa Đẻ Phối giống (Chửa) Không chửa Mang thai (280 ngày) Tiết sữa (10 tháng) Đẻ Dry period (45-60 days) 0 Stress sau đẻ 45 ngày Đẻ khó Sát nhau Nhiễm trùng tử cung Rối loạn TĐC Nang trứng Đông dục lần 1 Phối giống lần 1 60-90 ngày Ức chế gonadotropin do bê bú Viêm vú Phôc håi sãng no n bao sau Î Bß s a Bß thþt nu«i con bó Ph t hiön éng dôc, phèi gièng vµ kh m thai Ph t hiön éng dôc X c Þnh thêi gian phèi gièng thých hîp Kh m thai Ngµy cña chu kú Contents 33 Contents 34 Ph t hiön éng dôc Quan s t trùc tiõp a. Quan s t trùc tiõp +> b. Dïng bß ùc thý t nh -Cã thó dïng ùc thý t nh víi chðn s n nh dêu. c. Dïng c c dông cô hç trî ph t hiön éng dôc -ChØ thþ mµu: Dïng chêt keo dýnh trªn xèp nhuém mµu g¾n lªn m«ng bß c i vµ cã thó æi mµu khi bß c i éng dôc îc con kh c nh y lªn nhiòu lçn. -S n u«i. B«i mét líp s n ë cuèng u«i bß c i. Líp s n nµy sï bþ xo khi bß c i éng dôc îc nh ng con kh c nh y lªn. d. Sê n¾n qua trùc trµng e. Dïng bß c i kých dôc b»ng xö lý víi testosteron f. X c Þnh hµm l îng progesteron trong s a 35 36 6
37 38 Phát hiện động dục 39 40 Thêi gian phèi gièng thých hîp Thêi gian phèi gièng thých hîp Quy t¾c S ng- ChiÒu: Quan s t c c dêu hiöu éng dôc 2 lçn/ngµy, nõu thêy bß c i éng dôc vµo buæi s ng th phèi vµo lóc chiòu tèi, cßn nõu thêy éng dôc vµo chiòu tèi th phèi vµo s ng sím ngµy h«m sau. Cã thó tiõn hµnh phèi tinh læp l¹i 12 giê sau lçn phèi thø nhêt. 41 42 7
ChÈn o n cã thai NUÔI DƯỠNG VÀ CHĂM SÓC KiÓmtra quatrùc trµng Ł KiÓm tra b»ng m y siªu m KiÓm tra b»ng m y iön tim thai Ph n tých progesteron trong s a hoæc m u Nuôi dưỡng trâu bò cái sinh sản Chăm sóc trâu bò cái mang thai Hộ lý trâu bò đẻ Hộ lý trâu bò sau khi đẻ Nuôi dưỡng và chăm sóc sau khi đẻ Contents 43 Contents 44 Nu«i d ìng tr u bß c i sinh s n 1. Tiªu chuèn n - Nhu cçu duy tr - Nhu cçu nu«i thai - Nhu cçu tých luü - Nhu cçu s n xuêt 2. KhÈu phçn n -Phèi hîp tõ nhiòu lo¹i thøc n cã thó cã. -CÇn chó ý Õn sù ph t trión cña thai: Thêi kú Çu nªn lêy thøc n th«xanh lµ chñ yõu; vò cuèi nªn gi m thøc n cã dung tých lín, t ng thøc n cã hµm l îng dinh d ìng cao. - iòu chønh khèu phçn Ó bß kh«ng qu bðo hay qu gçy tr íc khi Î 45 Ch m sãc bß c i mang thai -Th êng xuyªn gi vö sinh th n thó -Bß cµy kðo cho nghø lµm viöc tr íc vµ sau khi Î 1 th ng. -Bß s a ph i cho c¹n s a tr íc khi Î 45-60 ngµy. -Ph n µn theo thêi gian cã chöa (nõu nu«i tëp trung) -Kh«ng ch n d¾t ë nh ng ng n i dèc trªn 20-25 25 o. -Ch n th ë nh ng ng n i cá tèt, gçn chuång, dô quan s t -Chuång tr¹i ph i s¹ch sï, yªn tünh, kh«ng tr n. - èi víi bß t vµ bß thêp s n cçn kých thých xoa bãp bçu vó tõ th ng cã thai thø 5 trë i. - èi víi bß s¾p Î kh«ng nªn t c éng vµo bçu vó 46 Hé lý bß Î -ChuÈn bþ dông cô ì Î, buång Î vµ còi bª. -Dïng cá kh«s¹ch lãt nòn dµy 3-5 cm. - Ó bß ë ngoµi chuång, dïng n íc s¹ch pha thuèc tým 0,1% hay n íc muèi röa s¹ch toµn bé phçn th n sau cña bß. -Lau kh«vµ s t trïng b»ng dung dþch crezin 1%. -Dïng b«ng cån s t trïng bé phën sinh dôc bªn ngoµi (mðp m m«n). -Cho bß vµo buång Î cã chuèn bþ s½n, cã cá vµ n íc uèng y ñ. - Ó bß yªn tünh, tr nh ng êi vµ bß kh c qua l¹i. -Khi bß c i b¾t Çu ræn Î cã thó cho tay vµo êng sinh dôc kióm tra thai. NÕu thai b nh th êng th Ó tù Î. NÕu thai trong t thõ kh«ng b nh th êng th nªn chønh ng«i thai cho bß mñ dô Î. -Kh«ng îc l«i kðo thai qu sím, lµm tæn th ng êng sinh dôc, trõ tr êng hîp Î ng îc th viöc l«i thai l¹i rêt cçn thiõt Ó tr nh thai bþ ng¹t do uèng ph i n íc thai. -XÐ r ch mµng èi vµ lau s¹ch n íc nhên dýnh ë mòi thai nõu Çu thai Ngôi thai bình thường 47 48 ra h¼n mµ vén vþ mµng èi bao bäc. 8
Ng«i thai kh«ng b nh th êng Hé lý bª con sau khi Î -Mãc s¹ch nhít ë miöng vµ hai lç mòi Ó tr nh cho bª ng¹t thë -Dïng r m hay bao t i s¹ch lau qua nhít bèn cho bª. -NÕu thêy bª cã triöu chøng bþ ng¹t thë th ph i lµm h«hêp nh n t¹o. - Ó cho bß mñ liõm s¹ch bª con. -C¾t rèn: vuèt s¹ch m u ë d y rèn cho vò phýa con con, s t trïng d y rèn b»ng cån i--èt 5%, dïng kðo s t trïng c¾t rèn c ch thµnh bông chõng 8-10cm vµ s t trïng chç c¾t rèn b»ng cån i-èt 5%. -C n bª tr íc tr íc khi cho bó s a Çu. -Cho bª bó trùc tiõp s a Çu cña chýnh mñ nã, chëm nhêt lµ 1 giê sau khi Î. 49 50 Hé lý bß mñ sau khi Î -Cho uèng n íc muèi hay chýnh n íc èi cña nã. - Ó s½n cá ngon trong chuång cho bß tù n. Hai ba giê sau cã thó cho n ch o lo ng. -Röa s¹ch phçn th n sau b»ng n íc s¹ch cã pha thuèc tým 0,1%, n íc muèi sinh lý 0,9% hay crezin 1%. -Dïng cá kh«x t m¹nh lªn c thó bß m b o cho tuçn hoµn l u th«ng, kh«ng cho n»m nhiòu Ò phßng b¹i liöt sau khi Î. -KiÓm tra s a Çu, nõu s a tèt th cho bª bó. S a Çu cçn Õn u v¾t Õn ã. -Khi bß sæ nhau ra ngoµi th ph i kióm tra thët kü xem nhau thai cã b nh th êng hay kh«ng. -NÕu qu 12 giê mµ nhau kh«ng ra th ph i can Nu«i d ìng ch m sãc bß giai o¹n sau Î Cho n thøc n chêt l îng cao (bï l¹i thu nhën gi m). T ng hµm l îng protein, kho ng vµ vitamin trong khèu phçn (do c n b»ng n ng ng l îng m) iòu trþ bönh s n khoa (nõu cã). Theo dâi éng dôc cèn thën vµ phèi gièng kþp thêi. Contents thiöp. 51 52 nh gi søc sinh s n cña tr u bß c i 1. Tuæi Î løa Çu + Tuæi éng dôc lçn Çu + Tuæi phèi gièng lçn Çu 2.Kho ng c ch løa Î + Chöa l¹i sau khi Î + Đéng dôc l¹i sau khi Î + Tû lö thô thai +Thêi gian mang thai 53 30 20 10 NS sữa (kg/con/ ngày) đẻ n đầu chu kì Khoảng cách lứa đẻ lý tưởng đỉnh của chu kỳ sữa -2-1 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Thụ tinh nhân tạo giữa chu kì Chửa (9 tháng) cạn sữa cuối chu kì đẻ n + 1 1 2tháng sau khi đẻ Contents 54 9
C c nh n tè nh h ëng Õn kh n ng ng sinh s n cña bß c i iòu khión sinh s n 1. Æc ióm bèm sinh -Chi phèi cña di truyòn èi víi c c týnh tr¹ng sinh s n -Kh n ng ng thých nghi -C c cè tët bèm sinh, nhêt lµ cè tët vò êng sinh dôc Gây động dục đồng 2. Nu«i d ìng - Møc nu«i d ìng loạt -Lo¹i h nh thøc n Kích thích động dục -C n b»ng c c chêt dinh d ìng 3. Ch m sãc qu n lý Gây rụng nhiều -Ch m sãc søc khoî, bönh tët trứng và cấy truyền -Ph t hiön éng dôc vµ kü thuët phèi gièng -C c bönh sinh s n vµ s n khoa phôi 4. C c nguyªn nh n kh c -Gi c bª gièng, -ChÝnh s ch -Ph ng phêp chän phèi -Tuèi gia sóc -Thêi tiõt-khý hëu -Møc é lao t c Contents 55 Contents 56 g y éng dôc vµ rông trøng ång lo¹t Tiªu huû thó vµng => gi m progesteron => no n bao ph t trión => éng dôc vµ rông trøng sím. Progesterone ngo¹i sinh => øc chõ éng dôc vµ rông trøng ë gia sóc tho i ho thó vµng tù nhiªn. Ph ng ph p g y éng dôc vµ rông trøng ång lo¹t 1.. Tiªu huû thó vµng: -Tiªu huû c häc -Sö dông prostaglandin F2α (PGF2α) hay c c chêt t ng tù -KÕt hîp PG víi gonadotropin 2. Dïng progesterone ngo¹i sinh -Dïng progesteron tù nhiªn hay tæng hîp (progestogen) -KÕt hîp progesteron víi gonadotropin 3. KÕt hîp progesteron víi PG hay estrogen 57 < 58 kých thých éng dôc vµ rông trøng ë tr u bß G y rông nhiòu trøng vµ CÊy truyòn ph«i Bò nhận phôi Bò cho phôi C c hocm«n ngo¹i sinh cã ho¹t lùc gonadotropin kých thých sinh tr ëng vµ rông trøng ë gia sóc kh«ng nh îc n ng ng buång trøng Progesteron ngo¹i sinh øc chõ ph n tiõt gonadotropin tõ tuyõn yªn. Sau khi lo¹i bá øc chõ t¹m thêi nµy gonadotropin tiõt nhiòu => t ng tiõt FSH vµ LH => éng dôc vµ rông trøng. Prostaglandin kých thých phôc håi, chèng viªm néi m¹c tö cung, kých thých tiõt GnRH => t ng tiõt LH => kh«i phôc nhanh tö cung vµ chu kú týnh ë gia sóc sau khi Î. H¹n chõ bó => gi m øc chõ ph n tiõt gonadotropin cña tuyõn yªn => ho¹t éng chu kú týnh trë l¹i sím sau khi Î. Đực giống Gây rụng nhiều trứng Phối giống Thu phôi Phối giống lại bình thường hay gây rụng nhiều trứng sau 2-3 tháng Gây động dục đồng pha Động dục Cấy truyền phôi Mang thai < 59 Nhiều đời sau chất lượng cao < 60 10
Bß cho ph«i Bß c i cho ph«i ph i îc chän tõ µn h¹t nh n, cã nguån gèc vµ lý lþch râ rµng, cã kh n ng ng sinh s n tèt. C c chø tiªu sinh s n chýnh îc quan t m lµ sè l îng, chêt l îng ph«i còng nh c êng é khai th c ph«i tõ con bß ã. Bß nhën ph«i -Bß nhën ph«i lµ nh ng ng con mang thai hé, cho nªn khi chän lµm con nhën ph«i kh«ng cçn c n cø vµo phèm gièng hay n ng ng suêt cña b n th n con bß ã. -Bß nhën ph«i chø nh h ëng Õn viöc tiõp nhën ph«i, mang thai mµ kh«ng ãng gãp vµo kióu di truyòn cña êi con. -ChØ cçn chän nh ng ng con ¹t c c yªu cçu sau: Î Ýt nhêt 2 th ng tr íc ã (bß c i sinh s n) hay bß t. ñ tr ëng thµnh vµ c thó ñ lín. Do ã cçn ph i biõt gièng vµ lo¹i ph«i sï îc cêy Ó nã cã kh n ng mang thai Õn lóc Î vµ Î b nh th êng. Kh«ng cã bönh tët. Sinh tr ëng, ph t trión vµ sinh lý sinh s n b nh th êng. < < 61 62 G y rông nhiòu trøng Nguyªn lý: T ng gonadotropin (FSH vµ LH) => nhiòu no n bao ph t trión, chýn vµ rông trøng Ph ng ph p: 1. Dïng c c hocm«n gonadotropin: tiªm PMSG hay FSH Ó kých thých no n bao, sau vµi ngµy tiªm LH hoæc HCG Ó kých thých trøng rông 2. KÕt hîp Gonadotropin víi PGF2α 3. MiÔn dþch inhibin (chñ éng hoæc bþ éng) => t ng tiõt FSH => t ng sè l îng trøng chýn vµ rông < 63 Phèi gièng Khi bß cho ph«i îc xö lý g y siªu bµi no n vµ éng dôc, ng êi ta tiõn hµnh thô tinh nh n t¹o cho nã (sö dông tinh cña nh ng ng ùc gièng tèt). Nªn phèi læp l¹i 2-3 lçn, mçi lçn c ch nhau tõ 8 Õn 10 giê, v sau khi tiªm hãcm«n g y siªu bµi no n sè l îng trøng sï rông nhiòu vµ kðo dµi sau mçi lçn éng dôc. < 64 Thu ph«i Cã hai ph ng ph p thu ph«i: ph ng ph p phéu thuët vµ ph ng ph p kh«ng phéu thuët. TiÕn hµnh vµo ngµy thø 6, 7 hoæc 8 sau khi phèi tinh víi viöc sö dông mét dông cô chuyªn dïng (èng th«ng hai chiòu) vµ dung dþch röa tö cung ( ång thêi còng lµ dung dþch nu«i ph«i ngoµi c thó mñ). Dung dþch th êng dïng lµ dung dþch PBS (Phosphate Buffered Saline). < 65 KiÓm tra vµ ph n lo¹i ph«i Dung dþch hót ra îc Ó l¾ng trong vßng 30 phót, tr íc khi kióm tra vµ ph n lo¹i ph«i. ViÖc ph n lo¹i ph«i dùa vµo kých th íc vµ h nh th i cña ph«i, mçu s¾c cña ph«i, sù ph n bè, s¾p xõp c c tõ bµo ph«i. Tiªu chuèn nh gi chêt l îng ph«i bß s a vµ bß thþt ë ViÖt Nam îc Bé NN vµ PTNT ban hµnh th ng 6/2002. 66 11
Cắt phôi Sau khi thu ph«i, sè ph«i s n xuêt cã thó t ng h n nhiòu lçn nõu ta p dông c«ng nghö c¾t ph«i, tøc lµ t ch ph«i thµnh 2 hay 4 phçn riªng biöt Ó tõ mçi phçn nµy sï t i t¹o thµnh mét ph«i míi. B o qu n ph«i NÕu ph«i kh«ng dïng Ó cêy truyòn ngay sau khi thu th cã thó em b o qu n «ng l¹nh Ó sö dông vò sau. Ph«i îc ãng vµo cäng r¹ tr íc khi em cêy hoæc b o qu n l¹nh. Víi tr êng hîp b o qu n «ng l¹nh, nhiöt é îc h¹ tõ tõ trong thiõt bþ tù éng cho tíi -30 C. Sau ã ph«i îc b o qu n trùc tiõp trong nit láng (- 196 C) trong nhiòu n m. Glycerol 10% (1,4M) vµ Ethylene Glycol (EG) 1,5M th êng îc dïng lµm chêt b o vö l¹nh. 67 68 Gi i «ng ph«i Tr íc khi cêy truyòn, ph«i b o qu n «ng l¹nh ph i îc gi i «ng. Gi i «ng còng ph i îc thùc hiön ë nhiöt é 20-30 0 C. Khi kh«ng thó gi i «ng îc ë nhiöt é ã th ph i pha lo ng chêt b o vö l¹nh cµng nhanh khi nhiöt é cµng cao. LÊy cäng r¹ ra khái ni t láng, gi 10 gi y vµ sau ã ë 30 0 C trong 15-20 gi y. Sau khi gi i «ng a ph«i vµo cäng r¹ Ó cêy truyòn. < 69 G y éng dôc ång pha Ph«i cçn îc cêy cho con nhën cã thêi gian éng dôc cµng gçn víi thêi gian éng dôc cña bß cho ph«i cµng tèt. G y éng dôc ång pha nh»m t¹o ra îc nhiòu bß nhën ph«i cã thêi gian éng dôc ång thêi víi bß cho ph«i (nõu cêy ph«i t i) hoæc phï hîp víi tuæi ph«i (nõu cêy ph«i «ng l¹nh). Ó g y éng dôc ång pha, ng êi ta cã thó sö dông PMSG, PGF2α, progesteron v.v. Nh ng hãc-m«n nµy îc dïng riªng lî hoæc kõt hîp víi c c liòu l îng vµ ph c å kh c nhau t ng tù nh kü thuët g y éng dôc ång lo¹t. < 70 CÊy truyòn ph«i CÊy ph«i kh«ng phéu thuët: ph«i îc cêy vµo 1/3 phýa trªn sõng tö cung. Ph«i îc a vµo cäng r¹ 0,25ml vµ Æt vµo Çu sõng tö cung t ng øng víi phýa buång trøng cã thó vµng ho¹t éng. Phong bõ thçn kinh tuû sèng th êng îc sö dông Ó lo¹i bá co bãp trùc trµng vµ do ã cho phðp Æt ph«i chýnh x c h n vµ Ýt g y tæn th ng h n. CÊy ph«i phéu thuët îc thùc hiön th«ng qua võt c¾t t ng øng víi phýa buång trøng cã thó vµng chøc n ng. ng. Ph«i îc cêy b»ng èng th«ng nhá vµo Çu sõng tö cung cïng phýa. VÕt c¾t îc g y mª côc bé trong lóc phéu thuët. < 71 12