1. giíi thiöu chung 1.1. Më Çu Khu c«ng nghiöp (KCN) ãng mét vai trß v«cïng quan träng thóc Èy qu tr nh c«ng nghiöp hãa ë hçu hõt c c quèc gia trªn thõ giíi, Æc biöt lμ c c n íc ang ph t trión ë ch u. HiÖn nay, Ên é cã kho ng h n 1000 KCN; Trung Quèc cã h n 600 KCN, 32 Æc khu kinh tõ vμ 51 khu c«ng nghö cao (KCNC); In «nªxia cã 148 KCN; Malayxia cã 311 KCN; Philippine cã 77 KCN; Th i Lan cã 29 KCN; ViÖt Nam cã 100 KCN (týnh Õn th ng 03/2004). C c KCN ph t trión nhanh chãng em l¹i lîi Ých vò kinh tõ rêt lín cho c c quèc gia. Tuy nhiªn, sù tëp trung c«ng nghiöp trong mét khu vùc nhêt Þnh cμng lμm t ng thªm c c t c éng xêu vèn cã cöa c«ng nghiöp tíi m«i tr êng. C c quèc gia Òu nhën ra r»ng c i gi ph i tr cho vên Ò m«i tr êng cña sù ph t trión nμy lμ rêt lín. Ng êi ta Æt ra c u hái: LiÖu cã nªn tiõp tôc ph t trión m«h nh KCN vμ nõu ph t trión tiõp tôc th m«h nh nμy sï ph i thay æi nh thõ nμo? N m 1992, Héi nghþ Liªn hîp quèc vò m«i tr êng vμ ph t trión häp t¹i Rio de Janeiro, Braxin, kh¼ng Þnh quyòn lîi cña con ng êi, b o vö sù toμn vñn cña hö thèng m«i tr êng vμ ph t trión bòn v ng. y lμ mét mèc lþch sö quan träng mμ tõ ã c c nghiªn cøu mét c ch hö thèng vò ph t trión bòn v ng trong mäi lünh vùc c«ng nghiöp, kinh tõ, quy ho¹ch, îc hoμn thiön vμ øng dông réng kh¾p. Kh i niöm KCN sinh th i (KCNST) b¾t Çu îc ph t trión tõ Çu nh ng n m 90 cña thõ kû 20 trªn c së cña Sinh th i häc c«ng nghiöp (STHCN): HÖ c«ng nghiöp kh«ng ph i lμ c c thùc thó riªng rï mμ lμ mét tæng thó c c hö thèng liªn quan gièng nh hö sinh th i; STHCN t m c ch lo¹i trõ kh i niöm chêt th i trong s n xuêt c«ng nghiöp. Môc tiªu c b n cña nã lμ t ng c êng hiöu qu cña ho¹t éng c«ng nghiöp vμ c i thiön m«i tr êng: gi m thióu sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn kh«ng thó t i t¹o, gi m thióu c c t c éng xêu m«i tr êng, duy tr hö sinh th i tù nhiªn cña khu vùc,...
KCN Kalundborg, an M¹ch îc coi lμ KCN ión h nh Çu tiªn trªn thõ giíi øng dông Céng sinh c«ng nghiöp, mét trong nh ng nghiªn cøu cña STHCN, vμo viöc ph t trión mét hö thèng trao æi n ng l îng vμ nguyªn vët liöu gi a c c c«ng ty tõ n m 1972. Trong vßng 15 n m (tõ 1982-1997), l îng tiªu thô tμi nguyªn cña KCN nμy gi m îc 19.000 tên dçu, 30.000 tên than, 600.000 m3 n íc, vμ gi m 130.000 tên c cbon dioxide th i ra. Theo thèng kª n m 2001, c c c«ng ty trong KCN nμy thu îc 160 triöu USD lîi nhuën trªn tæng Çu t 75 triöu USD. M«h nh ho¹t éng KCN nμy lμ c së quan träng Ó h nh thμnh hö thèng lý luën STHCN vμ c c KCNST trªn thõ giíi. HiÖn nay trªn thõ giíi cã kho ng 30 KCNST, phçn lín n»m ë n íc Mü vμ ch u u. T¹i ch u, m¹ng l íi c«ng nghiöp sinh th i víi mét sè c c KCNST îc thμnh lëp vμ ph t trión ë NhËt B n, Trung Quèc, Ên é vμ mét sè n íc kh c. Víi sù nghiªn cøu ngμy cμng s u vò STHCN vμ c c lünh vùc liªn quan kh c, víi c c tiõn bé v ît bëc cña khoa häc kü thuët vμ c«ng nghö, KCNST trë thμnh mét m«h nh míi cho ph t trión c«ng nghiöp, kinh tõ vμ x héi phï hîp víi tiõn tr nh ph t trión bòn v ng toμn cçu. C«ng nghiöp hãa nhanh chãng vμ bòn v ng lμ yªu cçu Æt ra èi víi c c n íc ang ph t trión nh ViÖt Nam. Tõ khi KCN Çu tiªn îc thμnh lëp n m 1991 Õn nay, c c KCN ë ViÖt Nam ¹t îc rêt nhiòu thμnh c«ng nh ng còng ang g y ra kh«ng Ýt c c nh h ëng m«i tr êng vμ x héi. Þnh h íng ph t trión c«ng nghiöp theo STHCN vμ x y dùng m«h nh KCN míi - KCNST lμ mét viöc lμm kh«ng thó chëm trô. Trong n m 2002 vμ 2003, Bé c«ng nghiöp ViÖt Nam (MOI) kõt hîp víi HiÖp héi m«i tr êng Mü-Ch u (US-AEP) vμ Ban qu n lý c c KCN Th i Lan (IEAT) tiõn hμnh c c héi th o, c c khãa μo t¹o, tham quan häc tëp, vò ph t trión c«ng nghiöp sinh th i vμ dù Þnh sï p dông KÕ ho¹ch qu n lý m«i tr êng sinh th i c«ng nghiöp vμo mét sè KCN ë ViÖt Nam. Cuèn s ch nμy nh»m cung cêp nh ng kh i niöm c b n nhêt vò KCNST vμ c c chø dén còng nh nguyªn t¾c c b n Ó x y dùng vμ ph t trión KCNST ë ViÖt Nam. 2
1.2. Kh i niöm KCNST KCNST lμ mét céng ång c c doanh nghiöp s n xuêt vμ dþch vô cã mèi liªn hö mët thiõt trªn cïng mét lîi Ých: h íng tíi mét ho¹t éng mang týnh x héi, kinh tõ vμ m«i tr êng chêt l îng cao, th«ng qua sù hîp t c trong viöc qu n lý c c vên Ò vò m«i tr êng vμ nguån tμi nguyªn. B»ng c c ho¹t éng hîp t c chæt chï víi nhau, céng ång KCNST sï ¹t îc mét hiöu qu tæng thó lín h n nhiòu so víi tæng c c hiöu qu mμ tõng doanh nghiöp ho¹t éng riªng lî gép l¹i. KCNST îc h nh thμnh dùa trªn c c nghiªn cøu vμ thö nghiöm trong c c lünh vùc cêp thiõt hiön nay nh : sinh th i häc c«ng nghiöp, s n xuêt s¹ch; quy ho¹ch, kiõn tróc vμ x y dùng bòn v ng; tiõt kiön n ng l îng; hîp t c doanh nghiöp. C c lünh vùc nμy ang t¹o nªn mét trμo l u réng kh¾p b»ng c c nghiªn cøu, chýnh s ch vμ dù n cô thó nh»m chøng tá c c nguyªn t¾c cña ph t trión bòn v ng. Môc tiªu cña KCNST lμ c i thiön ho¹t éng kinh tõ ång thêi gi m thióu c c t c éng tíi m«i tr êng cña c c doanh nghiöp thμnh viªn (DNTV) trong KCNST. Mét KCNST thùc sù cçn ph i lμ: Mét m¹ng l íi hay mét nhãm c c doanh nghiöp sö dông c c phõ phèm, phô phèm cña nhau (BPX) (Xem phçn 3.3). Mét tëp hîp c c doanh nghiöp t i chõ. Mét tëp hîp c c c«ng ty cã c«ng nghö s n xuêt b o vö m«i tr êng. Mét tëp hîp c c c«ng ty s n xuêt s n phèm s¹ch. KCN îc thiõt kõ theo mét chñ Ò m«i tr êng nhêt Þnh (vý dô KCNST n ng l îng t i sinh, t i t¹o tμi nguyªn). KCN víi hö thèng h¹ tçng kü thuët (HTKT) vμ c«ng tr nh x y dùng b o vö m«i tr êng. 3
Khu vùc ph t trión hçn hîp (c«ng nghiöp, th ng m¹i, ë, ). KCNST víi hö thèng HTKT vμ c«ng tr nh x y dùng b o vö m«i tr êng 4
1.3. C c lîi Ých cña KCNST 1.3.1. Lîi Ých cho c«ng nghiöp èi víi c c DNTV vμ chñ Çu t KCNST: Gi m chi phý s n xuêt, t ng hiöu qu s n xuêt b»ng c ch: tiõt kiöm, t i chõ, t i sö dông nguyªn vët liöu vμ n ng l îng; t i chõ vμ t i sö dông c c chêt th i. iòu ã sï lμm t ng týnh c¹nh tranh cña s n phèm. ¹t hiöu qu kinh tõ cao h n nhê chia sî chi phý cho c c dþch vô chung nh : qu n lý chêt th i, μo t¹o nh n lùc, nguån cung cêp, hö thèng th«ng tin m«i tr êng cïng c c dþch vô hç trî kh c. Nh ng doanh nghiöp võa vμ nhá (DNV&V) th êng gæp khã kh n trong viöc tiõp cën nguån th«ng tin, t vên vμ bý quyõt c«ng nghö. Gi i ph p toμn diön trong sù ph t trión KCNST gióp c c doanh nghiöp nμy v ît qua c c rμo c n vμ nhën îc c c nguån Çu t Ó ph t trión. Nh ng lîi Ých cho c c DNTV còng lμm t ng gi trþ bêt éng s n vμ lîi nhuën cho chñ Çu t. èi víi nòn c«ng nghiöp nãi chung: KCNST lμ mét éng lùc ph t trión kinh tõ c«ng nghiöp cña toμn khu vùc: gia t ng gi trþ s n xuêt c«ng nghiöp, dþch vô, thu hót Çu t, t ng viöc lμm, T¹o iòu kiön hç trî vμ ph t trión c c ngμnh c«ng nghiöp nhá Þa ph ng. Thóc Èy qu tr nh æi míi, nghiªn cøu vμ øng dông c c thμnh tùu khoa häc c«ng nghö míi. Tãm l¹i, KCNST cã thó mang l¹i c c lîi thõ c¹nh tranh vμ lîi Ých quan träng trong thêi ióm mμ c c KCN ë c c n íc ch u kh«ng p øng îc nhu cçu ph t trión c«ng nghiöp thêi ¹i míi. 5
1.3.2. Lîi Ých cho m«i tr êng Gi m c c nguån g y «nhiôm m«i tr êng, gi m l îng chêt th i còng nh gi m nhu cçu sö dông tμi nguyªn thiªn nhiªn th«ng qua c c nghiªn cøu míi nhêt vò s n xuêt s¹ch, bao gåm: h¹n chõ «nhiôm, tiõt kiöm n ng l îng, qu n lý chêt th i, t i t¹o tμi nguyªn vμ c c ph ng ph p qu n lý m«i tr êng vμ c«ng nghö míi kh c. m b o c n b»ng sinh th i: Qu tr nh h nh thμnh vμ ph t trión cña KCNST (tõ lùa chän Þa ióm, quy ho¹ch, x y dùng, hö thèng HTKT, lùa chän doanh nghiöp, qu tr nh ho¹t éng, qu n lý,) Òu phï hîp c c iòu kiön thùc tõ vμ Æc ióm sinh th i cña cña khu Êt x y dùng vμ khu vùc xung quanh. PhÊn Êu v môc tiªu ngμy cμng cao vò m«i tr êng: Mçi mét KCNST cã mét m«h nh ph t trión vμ qu n lý riªng Ó kh«ng ngõng n ng cao Æc tr ng c b n cña nã vò b o vö m«i tr êng. 1.3.3. LîÝ Ých cho x héi KCNST lμ mét éng lùc ph t trión kinh tõ - x héi m¹nh cña khu vùc, thu hót c c tëp oμn lín, t¹o viöc lμm míi trong c c lünh vùc c«ng nghiöp vμ dþch vô. T¹o éng lùc vμ hç trî c c dù n ph t trión më réng Þa ph ng nh : μo t¹o nh n lùc, ph t trión nhμ ë, c i t¹o hö thèng HTKT, KCNST chýnh lμ mét trung t m tù nhiªn cña m¹ng l íi sinh th i c«ng nghiöp. C c lîi Ých vò kinh tõ vμ m«i tr êng do KCNST em l¹i sï t¹o ra mét bé mæt míi, mét m«i tr êng trong s¹ch vμ hêp dén h n cho toμn khu vùc. KCNST t¹o c c iòu kiön hîp t c víi c c c quan Nhμ n íc trong viöc thiõt lëp c c chýnh s ch, luët lö vò m«i tr êng vμ kinh doanh ngμy cμng thých hîp h n. 6
Lîi Ých cho c«ng nghiöp: C c nhμ m y s n xuêt s¹ch trong KCNST Lîi Ých cho m«i tr êng: Duy tr hö sinh th i tù nhiªn cña khu vùc 7
Lîi Ých cho x héi: Thóc Èy sù ph t trión cña céng ång khu vùc 1.4. nh ng Rñi ro vμ th ch thøc cña KCNST KCNST lμ mét m«h nh ph t trión míi, Æc biöt lμ èi víi c c n íc ang ph t trión ë ch u. KCNST lu«n ph i èi mæt víi c c rñi ro vμ th ch thøc trong qu tr nh ph t trión. 1.4.1. Chi phý Nh n chung, KCNST ßi hái mét chi phý ban Çu cao h n, thêi gian thu håi vèn vμ lîi nhuën dμi h n c c KCN th«ng th êng. Chñ Çu t cçn ph i cã sù b o m cung cêp tμi chýnh (cña ng n hμng, c c tæ chøc hç trî,..) cho dù n víi thêi gian dμi h n. Tuy nhiªn, mét sè c c KCNST cã thó cã chi phý Çu t kh«ng cao h n c c KCN th«ng th êng, phô thuéc vμo c c thiõt kõ trong dù n. VÝ dô mét sè c c c«ng tr nh HTKT víi c«ng nghö míi cã chi phý x y dùng vμ ho¹t éng thêp h n. 8
C c chi phý cã thó ph t sinh tõ qu tr nh thiõt kõ, chuèn bþ Þa ióm, Æc ióm hö thèng HTKT, qu tr nh x y dùng, vμ tõ nhiòu vên Ò kh c. C c nhμ Çu t cçn l êng tr íc vên Ò ph t sinh nμy, Æc biöt lμ èi víi c c chñ Çu t lμ Nhμ n íc. C c DNV&N cã thó lîi dông c c dþch vô m«i tr êng chung nh ng hä l¹i rêt khã cã thó ¹t îc c c c«ng nghö míi cçn thiõt Ó c i thiön ho¹t éng m«i tr êng. V vëy cçn ph i cã dþch vô hç trî tμi chýnh trong KCNST. 1.4.2. Ph t trión vμ ho¹t éng Lμ mét céng ång, c c DNTV trong KCNST cçn ph i liªn kõt mët thiõt víi nhau vμ kh«ng ngõng hîp t c n ng cao hiöu qu ho¹t éng trªn mäi lünh vùc. BÊt cø sù nh trö, yõu kðm t¹i bêt cø kh u nμo trong hö thèng còng lμm gi m hiöu qu ho¹t éng cña KCNST. VÝ dô c c c«ng ty sö dông c c phõ phèm cña c«ng ty kh c cã thó gæp rñi ro mêt nguån cung cêp tõ mét nhμ m y bþ ph s n hay ho¹t éng kðm hiöu qu. Mét sè c c c«ng ty ch a tõng ho¹t éng trong mét céng ång cã thó sï lo sî sù phô thuéc t ng t c nμy. Sù hîp t c cã thó rêt khã kh n nõu c c DNTV Õn tõ nhiòu n íc vμ nòn v n hãa kh c nhau. C c c«ng ty sö dông phõ phèm vμ t i chõ sï dçn thay thõ c c hé kinh doanh nhá. T¹i nhiòu n íc ang ph t trión, khu vùc kinh tõ nhá nμy kiõm lîi nhuën tõ r c th i vμ phõ phèm. ViÖc thiõt lëp mang l íi t i chõ hay sö dông phõ phèm sï chêm døt nguån sèng cña rêt nhiòu gia nh. Chñ Çu t KCNST cçn cã gi i ph p hç trî c c hé kinh doanh nμy t ng c êng ho¹t éng theo h íng b o vö m«i tr êng. Hä cã thó tham gia vμo KCNST hay trung t m t i chõ. 1.4.3. C c chýnh s ch C c yªu cçu míi trong viöc ph t trión KCNST cã thó kh«ng îc c c c quan qu n lý Nhμ n íc chêp thuën hay chëm th«ng qua, Æc biöt lμ èi víi c c n íc ang ph t trión cã bé m y hμnh chýnh phøc t¹p vμ tham nhòng cao. RÊt nhiòu chýnh s ch vò m«i tr êng cña c c n íc ang ph t trión tëp trung vμo viöc xö lý Çu ra h n lμ c c gi i ph p h¹n chõ cña STHCN. C c c«ng ty cung cêp còng g y thªm p lùc 9
nμy víi viöc b n rî hay hç trî c c c«ng nghö vμ dþch vô xö lý Çu ra. Chñ Çu t KCNST cçn vën éng Ó thiõt lëp c c chýnh s ch vμ chiõn l îc míi theo h íng s n xuêt s¹ch vμ STHCN. 1.5. C c c héi KCNST em l¹i rêt nhiòu c héi èi víi: HÖ tù nhiªn KCNST cã thó hßa hîp víi hö sinh th i tù nhiªn b»ng c ch gi m thióu c c t c éng m«i tr êng ång thêi víi gi m chi phý ho¹t éng vμ gi m nhu cçu tiªu thô c c nguån tμi nguyªn kh«ng thó t i t¹o. N ng l îng TiÕt kiöm n ng l îng lμ nguyªn t¾c chñ yõu Ó gi m chi phý vμ t c éng m«i tr êng. Trong KCNST, c c c«ng ty lu«n h íng tíi sù tiõt kiöm n ng l îng trong thiõt kõ tõng c«ng tr nh, chiõu s ng vμ trang thiõt bþ. T¹i nhiòu khu vùc, cã thó sö dông c c nguån n ng l îng t i sinh nh giã, n ng l îng mæt trêi. Nguyªn vët liöu Trong KCNST, c c c«ng ty coi chêt th i nh lμ c c s n phèm chø kh«ng ph i Ó tiªu hñy hay chuyón i n i kh c. Tõng DNTV trong KCNST sö dông tèi a mäi nguyªn vët liöu, phõ th i vμ gi m thióu sö dông c c chêt éc h¹i. CÊp tho t n íc C c c«ng tr nh trong KCNST îc thiõt kõ víi c c trang thiõt bþ tiõt kiöm n íc cao. N íc sau sö dông cña nhμ m y nμy cã thó îc t i sö dông ë nhμ m y kh c. HÖ thèng HTKT trong KCNST cã thó bao gåm nhiòu êng èng cho c c lo¹i n íc (phô thuéc nhu cçu cña c c nhμ m y) vμ c c hö thèng thu gom, sö dông n íc m a. ThiÕt kõ vμ x y dùng bòn v ng C c c«ng tr nh vμ hö thèng HTKT trong KCNST îc quy ho¹ch vμ thiõt kõ Ó tën dông hiöu qu nhêt c c nguån tμi nguyªn vμ gi m thióu c c t c éng «nhiôm. ViÖc chuèn bþ kü thuët Êt ai rêt kü l ìng cïng víi c c gi i ph p x y dùng b o vö m«i tr êng sï kh«ng g y nh h ëng tíi hö sinh th i. Toμn bé KCNST îc thiõt kõ theo nguyªn t¾c duy tr bòn v ng vμ cã kh n ng thay æi linh ho¹t. Khi kõt thóc dù n, nguyªn vët liöu vμ c c hö thèng cã thó t i sö dông hoæc îc t i chõ. 10
KCNST hßa hîp víi hö sinh th i tù nhiªn cña khu vùc Qu n lý vμ c c dþch vô hç trî Lμ mét céng ång c c c«ng ty, KCNST cã mét hö thèng qu n lý vμ hç trî phøc t¹p vμ cao cêp h n nhiòu so víi c c KCN th«ng th êng. Ban qu n lý, víi tr ch nhiöm trong viöc lùa chän c c DNTV, sï hç trî viöc trao æi c c phõ phèm gi a c c c«ng ty vμ gióp hä thých øng víi nh ng thay æi trong céng ång (vý dô mét nhμ cung cêp hay tiªu thô chuyón i). Ban qu n lý còng duy tr c c mèi quan hö víi hö thèng c c c«ng ty sö dông phõ phèm trong vïng vμ hö thèng th«ng tin liªn l¹c réng kh¾p. KCNST cßn cung cêp c c dþch vô c«ng céng chung nh : trung t m μo t¹o, v n phßng giao dþch s n phèm, vën chuyón hμng hãa, Ó c c c«ng ty cã thó gi m chi phý ho¹t éng. Céng ång Þa ph ng Mèi quan hö hoμ nhëp gi a chñ Çu t víi céng ång Þa ph ng xung quanh sï em l¹i nhiòu lîi Ých cho KCNST: sö dông c c dþch vô cña Nhμ n íc, hö thèng gi o dôc, nhμ ë, Dù n cçn hoμn l¹i c c lîi Ých trªn cho céng ång th«ng qua viöc hç trî h nh thμnh c c doanh nghiöp míi vμ më réng c c doanh nghiöp cò trong khu vùc. Mét sè c c doanh nghiöp nμy cã thó tham gia vμo KCNST hay cung cêp Çu vμo vμ 11
dþch vô cho c c c«ng ty trong KCN. C c ch ng tr nh μo t¹o sï h nh thμnh lùc l îng lao éng chêt l îng cao vμ thóc Èy kinh tõ Þa ph ng. C c c«ng tr nh vμ hö thèng HTKT trong KCNST îc thiõt kõ vμ x y dùng bòn v ng, b o vö m«i tr êng 1.6. c c Nguyªn t¾c quy ho¹ch vμ thiõt kõ c b n Sau y lμ c c nguyªn t¾c c b n cã týnh Þnh h íng chýnh trong viöc quy ho¹ch vμ thiõt kõ KCNST: Hoμ nhëp víi hö tù nhiªn Lùa chän Þa ióm b»ng viöc nh gi kh n ng cña m«i tr êng sinh th i vμ thiõt kõ trong ph¹m vi x c Þnh ã. 12
Hßa nhëp KCNST víi c nh quan khu vùc, hö thèng cêp tho t n íc tù nhiªn vμ hö sinh th i toμn vïng. Gi m thióu c c t c éng m«i tr êng toμn cçu (vý dô gi m l îng khý nhμ kýnh). HÖ thèng n ng l îng TiÕt kiöm tèi a n ng l îng th«ng qua viöc thiõt kõ hay c i t¹o c c c«ng tr nh phôc vô, t i sö dông n ng l îng thõa hay b»ng nh ng ph ng ph p kh c. TiÕt kiöm th«ng qua m¹ng l íi dßng n ng l îng liªn hoμn gi a c c nhμ m y. Sö dông réng r i c c nguån n ng l îng t i sinh. Qu n lý dßng nguyªn vët liöu vμ chêt th i T ng c êng s n xuêt s¹ch vμ h¹n chõ «nhiôm, Æc biöt èi víi chêt éc h¹i. T ng c êng t i sö dông vμ t i chõ nguyªn vët liöu gi a c c DNTV. Gi m nh h ëng cña chêt éc h¹i th«ng qua c c gi i ph p thay thõ vët liöu vμ xö lý chêt th i chung. Liªn kõt c c DNTV víi c c c«ng ty ngoμi KCNST trong viöc s n xuêt vμ tiªu thô c c phõ phèm th«ng qua m¹ng l íi c c c«ng ty t i chõ vμ t i sö dông. CÊp tho t n íc ThiÕt kõ hö thèng cêp tho t n íc Ó b o vö c c nguån n íc vμ gi m «nhiôm theo c c nguyªn t¾c t ng tù nh èi víi n ng l îng vμ nguyªn vët liöu T i sö dông n íc ë nhiòu møc é kh c nhau. Qu n lý KCNST hiöu qu Ngoμi viöc cung cêp c c dþch vô, lùa chän doanh nghiöp, duy tr c c ho¹t éng, ban qu n lý cßn cã tr ch nhiöm: 13
Duy tr ho¹t éng mét tëp hîp c c c«ng ty sö dông phõ phèm cña nhau. Hç trî tõng doanh nghiöp còng nh toμn KCNST c i thiön c c ho¹t éng n ng cao chêt l îng m«i tr êng. Cung cêp hö thèng th«ng tin réng kh¾p, hç trî liªn l¹c gi a c c DNTV víi nhau vμ víi c c doanh nghiöp bªn ngoμi kh c, c c th«ng b o vò iòu kiön m«i tr êng khu vùc vμ c c ph n håi tõ ho¹t éng cña KCNST. X y dùng / c i t¹o ViÖc x y dùng míi hay c i t¹o c c c«ng tr nh hiön cã cçn theo s t c c nguyªn cøu míi nhêt vò m«i tr êng trong viöc lùa chän vët liöu vμ c«ng nghö tßa nhμ nh : t i chõ hay t i sö dông vët liöu, thêi h¹n sö dông vët liöu, n ng l îng vët liöu vμ c«ng nghö míi kh c. Hoμ nhëp víi céng ång Þa ph ng em l¹i lîi Ých cho nòn kinh tõ vμ x héi Þa ph ng th«ng qua c c ch ng tr nh μo t¹o, ph t trión kinh doanh, x y nhμ ë cho c«ng nh n viªn, hîp t c quy ho¹ch «thþ, 1.7. Bèi c nh Ph t trión KCNST Kh«ng cã mét tiªu chý chung nμo cho sù ph t trión c c KCNST. Mçi mét KCNST lμ mét tr êng hîp riªng biöt. ThiÕt kõ KCNST cçn ph i dùa vμo c c Æc ióm c«ng nghiöp, kinh tõ, sinh th i, x héi vμ v n ho thùc tõ cña tõng khu vùc, ång thêi còng ph i týnh Õn c c xu thõ ph t trión cêp quèc gia vμ toμn cçu. 1.7.1. Ph t trión ph i dùa vμo iòu kiön thùc tõ cña khu vùc ThiÕt kõ KCNST ph i dùa trªn Æc ióm thùc tõ cña c c hö sinh th i tù nhiªn khu vùc. C c môc tiªu ph t trión cçn phï hîp víi c c nguån tμi nguyªn vμ nhu cçu cña nòn kinh tõ khu vùc. iòu nμy nhên m¹nh sù cçn thiõt cña c c ph ng ph p iòu tra kh o s t thùc tõ trong qu tr nh thiõt kõ vμ häc tëp kinh nghiöm cña c c KCNST cã. CÇn ph i t m ra gi i ph p thých hîp nhêt cho khu Êt îc lùa chän vμ céng ång khu vùc trong mét lo¹t 14
c c nguyªn t¾c cña STHCN, quy ho¹ch, kiõn tróc vμ x y dùng bòn v ng. 1.7.2. Ph t trión trong thêi kú cã nhiòu biõn æi lín Chóng ta ang ë trong giai o¹n ph t trión vμ thay æi nhanh chãng vò khoa häc c«ng nghö, kinh tõ, x héi vμ chýnh trþ. Mét sè c c biõn æi liªn quan trùc tiõp tíi KCNST gåm: Thay æi khý hëu, tμi nguyªn c¹n kiöt vμ mêt sù a d¹ng sinh häc lμ c c thay æi toμn cçu ßi hái sù chuyón biõn cña toμn hö thèng c«ng nghiöp. NÒn kinh tõ bòn v ng lμ xu thõ ph t trión cña thêi ¹i. Nã t¹o ra nhiòu c héi ph t trión còng nh nhiòu th ch thøc èi víi ho¹t éng kinh doanh. NhiÒu ChÝnh phñ ang trong qu tr nh t nh n hãa, cæ phçn hãa, ph n quyòn, h¹n chõ c c ch ng tr nh hç trî, c¾t gi m quü ph t trión Þa ph ng, Trong xu thõ héi nhëp kinh tõ toμn cçu, nòn kinh tõ c c n íc trë nªn phô thuéc lén nhau vμ gi m kh n ng tù kióm so t (tiòn tö, l i suêt,...). C c tëp oμn kinh tõ vμ c c ng n hμng quèc tõ lín ang t m c ch iòu khión qu tr nh toμn cçu hãa. Lμn sãng s t nhëp doanh nghiöp cïng víi viöc liªn tôc thay æi c«ng nghö sï t ng c êng søc m¹nh doanh nghiöp, t ng chêt l îng s n phèm, h¹ gi thμnh nh ng còng ång nghüa víi gi m viöc lμm. C c trang Web vμ m¹ng Internet t¹o ra c c c héi kinh doanh míi. Ph t trión dù n trong giai o¹n biõn éng hiön nay ßi hái chñ Çu t KCNST ph i rêt linh ho¹t, rót kinh nghiöm nhanh chãnh tõ c c thêt b¹i vμ thμnh c«ng tr íc ã. 1.8. KCNST vμ céng ång Þa ph ng BÊt cø mét KCNST nμo còng n»m trong mèi quan hö tæng thó víi céng ång Þa ph ng xung quanh vò chýnh s ch (kinh tõ, 15
m«i tr êng, ), con ng êi (nguån lao éng, nhμ ë, ), nguån cung cêp (c c doanh nghiöp Þa ph ng cung cêp nguyªn vët liöu cho c c DNTV), thþ tr êng tiªu thô (c c doanh nghiöp ph n phèi s n phèm Þa ph ng), dþch vô (t vên, μo t¹o, chuyón giao c«ng nghö, m«i giíi, ), th ng m¹i vμ c c vên Ò liªn quan kh c. V vëy, chñ Çu t KCNST cçn thiõt lëp mèi quan hö v ng ch¾c vμ cçn îc sù ñng hé cña céng ång Þa ph ng. Mèi quan hö nμy sï îc cñng cè thªm khi KCN cung cêp viöc lμm, c c c héi kinh doanh, hay Çu t vμo c c ch ng tr nh c i thiön céng ång. Chñ Çu t KCNST, c c DNTV, c c c quan Nhμ n íc, vμ c d n cçn hîp t c chæt chï víi nhau v sù thμnh c«ng cña m«h nh ph t trión míi nμy. Mét KCNST sï thμnh c«ng h n nõu nã lμ mét phçn trong tæng thó ph t trión céng ång víi c c dù n hç trî nh : Ph t trión nhμ ë cho ng êi lao éng trong KCNST; X y dùng mét quy ho¹ch Þnh h íng chung cho viöc gi m tæng l îng chêt th i (tõ khu ë, th ng m¹i, c«ng céng vμ c«ng nghiöp); Ph t trión BPX toμn vïng hiöu qu cao, t¹o lëp thþ tr êng cho c c chêt th i hiön t¹i; T ng c êng søc m¹nh trong quy ho¹ch ph t trión kinh tõ; Ph t trión hö thèng gi o dôc μo t¹o; Ch ng tr nh hμnh éng gi m l îng khý nhμ kýnh; 1.8.1. C c lîi Ých chung vμ riªng Cã rêt nhiòu c héi c i thiön m«i tr êng hay ph t trión kinh tõ khu vùc (lîi Ých chung) do c c doanh nghiöp t nh n Ò xuêt vμ thùc hiön víi chi phý rêt lín. Khi ph t trión KCNST, c c c héi nμy cã thó bþ mêt nõu kh«ng cã gi i ph p thých hîp Ó c n b»ng víi chi phý vμ lîi nhuën cña doanh nghiöp (lîi Ých riªng). V vëy, Nhμ n íc cçn cã c c gi i ph p thých hîp hç trî tμi chýnh cho chñ Çu t Ó thùc hiön tèt dù n. VÝ dô nh hç trî tμi chýnh cho hö thèng xö lý chêt th i, x y dùng khu vui ch i gi i trý, trung t m y tõ hay nhμ trî trong KCNST. MÆt kh c, c c lîi Ých riªng cña chñ Çu t KCNST chø cã thó ¹t îc khi hßa nhëp tèt víi céng ång vμ khi céng ång nhën thøc îc c c lîi Ých chung mμ KCNST em l¹i. KCNST cçn cung cêp c c ch ng tr nh μo t¹o vμ gi o dôc cho lao éng quanh vïng, hç trî ph t trión c c hé kinh doanh nhá phôc vô nhu 16
cçu c c DNTV, hç trî ph t trión s n xuêt s¹ch ngoμi KCNST vμ c c ch ng tr nh t ng tù. Khi chñ Çu t trë thμnh mét ng êi b¹n tèt cña céng ång, qu tr nh xin phðp, th«ng qua hay qu tr nh x y dùng, häat éng cña dù n sï cã nhiòu thuën lîi. 1.8.2. T¹o lëp mét m«i tr êng thuën lîi cho KCNST T¹o lëp sù ñng hé vμ tham gia cña céng ång lμ nguyªn lý c n b n dén tíi thμnh c«ng cña KCNST, khëi Çu b»ng sù ñng hé cña c c doanh nghiöp, tëp oμn, tæ chøc vμ c c nh n vët quan träng trong vïng (L nh ¹o vò tμi chýnh vμ c«ng nghiöp; Phßng th ng m¹i vμ c«ng nghiöp; ¹i diön c c c«ng ty Þa ph ng vμ c c doanh nghiöp dù kiõn tham gia KCNST; L nh ¹o c c c quan Nhμ n íc (ph t trión kinh tõ, quy ho¹ch «thþ, b o vö m«i tr êng, viöc lμm x héi vμ t i chõ); ¹i diön ng êi lao éng, c c tæ chøc vò m«i tr êng vμ céng ång; ¹i diön c c c së gi o dôc, ) C c tæ chøc vμ c nh n sï cã nh ng quan ióm kh c nhau vò KCNST. V thõ viöc x y dùng mét nhën thøc óng ¾n chung vò KCNST lμ b íc khëi Çu quan träng. C c biön ph p c b n lμ tuyªn truyòn, gi o dôc, iòu tra, pháng vên, héi th o, trang web, th«ng qua c c tæ chøc c nh n hay tëp thó. Tõ ã, céng ång sï hióu îc c c nguyªn lý c b n cña STHCN vμ KCNST, t m hióu c c ph t kiõn míi vò KCN, thö nghiöm chóng trong c cêu ph t trión khu vùc vμ x c Þnh c c b íc tiõp theo cho viöc thiõt lëp c c dù n. Mét cuéc iòu tra tæng thó trªn c hai khu vùc t nh n vμ Nhμ n íc lμ rêt cçn thiõt Ó bao qu t sù ph t trión kinh tõ, tμi chýnh, b o vö m«i tr êng, quy ho¹ch «thþ, ph t trión céng ång vμ gi o dôc μo t¹o cña toμn khu vùc. Qu tr nh iòu tra sï x c Þnh îc chýnh x c kh n ng cña c c nguån lùc cçn thiõt cho sù ph t trión. C c b o c o tõ cuéc iòu tra nμy chýnh lμ d liöu c së cho KCNST vμ c c dù n kh c cña céng ång. 1.9. X y dùng viôn c nh vò KCNST Trong giai o¹n chuèn bþ Çu t vμ tiõp cën céng ång,cçn x y dùng mét viôn c nh chung vò KCNST cho céng ång vμ cho chýnh ho¹t éng cña KCNST. VÊn Ò quan träng 17
nhêt cña Tuyªn bè viôn c nh lμ nhên m¹nh môc tiªu cao c cña KCNST: Sù chó träng Æc biöt vò vên Ò ph t trión bòn v ng vμ m«i tr êng, x héi trong c c ho¹t éng c«ng nghiöp vμ kinh tõ. Mét viôn c nh vμ nhiöm vô râ rμng sï lμ kim chø nam cho mäi ho¹t éng cña c c doanh nghiöp. Tuyªn bè nμy còng cçn ph n nh c c môc tiªu ban Çu cña ho¹t éng kinh tõ vμ m«i tr êng trong KCNST. ViÔn c nh vò m«i tr êng cña KCNST cçn nhên m¹nh sù bòn v ng vμ thých hîp cña KCNST trong hö sinh th i chung, c c nguyªn t¾c Ó c i thiön vμ ¹t îc môc Ých Ò ra. Ó ¹t îc thμnh c«ng dμi h¹n, môc Ých chiõn l îc cña viôn c nh vμ nhiöm vô KCNST cçn îc mäi thμnh viªn (cña KCNST vμ céng ång) tham gia trong qu tr nh x c Þnh, thiõt lëp vμ khíp nèi. Mét viôn c nh t i s ng do KCNST em l¹i cho céng ång khu vùc sï t¹o îc rêt nhiòu sù ñng hé vμ gióp ì cho KCNST. Mét trong nh ng viôn c nh vò KCNST 18