MÔN HOÁ HỌC

Bản ghi

1 MÔN HOÁ HỌC

2 NguyÔn V n hoµ nguyôn v n lô Vò minh tiõn Vò quèc trung «n thi vμo líp 10 Trung häc phæ th«ng chuyªn M«n Ho häc Nhµ xuêt b n gi o dôc ViÖt Nam 1

3 2

4 lêi nãi Çu HiÖn nay, m¹ng l íi c c tr êng Trung häc phæ th«ng chuyªn ph t trión réng kh¾p ë c c tønh trong c n íc. Nh»m gióp c c em häc sinh, c c thçy c«gi o cã mét tμi liöu «n thi, Nhμ xuêt b n Gi o dôc ViÖt Nam tæ chøc biªn so¹n bé s ch " n thi vμo líp 10 Trung häc phæ th«ng chuyªn" cho c c bé m«n To n häc, V n häc, TiÕng Anh, Ngo¹i ng, Ho häc, Sinh häc vμ VËt LÝ. Cuèn s ch n thi vμo líp 10 Trung häc phæ th«ng chuyªn M«n Ho häc gåm 2 phçn : PhÇn mét : H íng dén «n tëp. PhÇn nμy bao gåm hai phçn : PhÇn kiõn thøc träng t m, c c t c gi i hö thèng c c kiõn thøc cçn «n tëp trong ch ng tr nh Ho häc Trung häc c së, nh»m gióp c c em n¾m ch¾c îc c c kiõn thøc c b n vμ n ng cao cña ch ng tr nh Ho häc Trung häc c së. Sau phçn KiÕn thøc träng t m lμ phçn Bμi tëp, gåm c c bμi tëp tr¾c nghiöm, bμi tëp tù luën cã lêi gi i vμ kh«ng cã lêi gi i. PhÇn hai : Mét sè Ò thi PhÇn nμy giíi thiöu mét sè Ò «n luyön cã néi dung vμ cêu tróc b m s t c c Ò thi vμo líp 10 Trung häc phæ th«ng chuyªn trong nh ng n m gçn y. Ngoμi 5 Ò thi do c c t c gi biªn so¹n, cuèn s ch cßn giíi thiöu 5 Ò thi vμo líp 10 Trung häc phæ th«ng chuyªn n m häc cña c c tønh Hμ Néi, Thμnh phè Hå ChÝ Minh, μ N½ng, H i Phßng vμ H i D ng. Sau phçn giíi thiöu Ò lμ phçn H íng dén gi i chi tiõt cã bióu ióm kìm theo nh»m gióp c c em tù kióm tra kiõn thøc, kü n ng cña m nh tr íc k thi quan träng nμy. 3

5 Chóng t«i hi väng cuèn n thi vμo líp 10 Trung häc phæ th«ng chuyªn M«n Ho häc sï lμ cuèn s ch tham kh o h u Ých cho c c em häc sinh líp 9 chuèn bþ thi vμo líp 10 Trung häc phæ th«ng chuyªn. MÆc dï c c t c gi rêt cè g¾ng, nh ng vén khã tr nh khái nh ng thiõu sãt. C c t c gi rêt mong nhën îc nh ng ý kiõn ãng gãp cña c c thçy c«gi o, c c bëc phô huynh vμ c c em häc sinh Ó cuèn s ch îc hoμn thiön trong nh ng lçn t i b n sau. Xin tr n träng c m n! C c t c gi 4

6 PhÇn mét H íng dén «n tëp Chñ Ò 1 Mét sè kh i niöm vμ Þnh luët quan träng A. kiõn thøc träng t m I. mét sè kh i niöm 1. Nguyªn tö Nguyªn tö lμ h¹t v«cïng nhá vμ trung hoμ vò iön. Nguyªn tö gåm h¹t nh n mang iön tých d ng vμ vá t¹o bëi mét hay nhiòu electron mang iön tých m. H¹t nh n t¹o bëi proton vμ n tron, trong mçi nguyªn tö sè proton (p, +) b»ng sè electron (e, ). Electron lu«n chuyón éng quanh h¹t nh n vμ s¾p xõp thμnh tõng líp. 2. Nguyªn tè ho häc Nguyªn tè ho häc lμ tëp hîp nh ng nguyªn tö cïng lo¹i, cã cïng sè proton trong h¹t nh n. Mçi nguyªn tè îc bióu diôn b»ng mét hay hai ch c i Çu trong tªn gäi La tinh cña nguyªn tè, trong ã ch c i Çu îc viõt ë d¹ng in hoa gäi lμ ký hiöu ho häc. Nguyªn tö khèi lμ khèi l îng cña mét nguyªn tö týnh b»ng n vþ cacbon. Mét n vþ cacbon ( vc) b»ng 1/12 khèi l îng cña nguyªn tö C. Mçi nguyªn tè cã nguyªn tö khèi riªng biöt. 3. n chêt n chêt lμ nh ng chêt t¹o nªn tõ mét nguyªn tè ho häc. Th êng ng êi ta dùa vμo týnh chêt vët lý cña c c n chêt Ó chia nã thμnh n chêt kim lo¹i vμ n chêt phi kim. Mét nguyªn tè cã thó t¹o ra nhiòu n chêt. ThÝ dô : nguyªn tè oxi cã hai n chêt lμ oxi (O 2 ) vμ ozon (O 3 ). 5

7 4. Hîp chêt Hîp chêt lμ nh ng chêt t¹o nªn tõ hai nguyªn tè ho häc trë lªn. ThÝ dô : CaO, H 2 O, CaSO 4. Nh ng hîp chêt cña cacbon (trõ CO, CO 2, H 2 CO 3, c c muèi cacbonat kim lo¹i, ) lμ hîp chêt h u c, c c hîp chêt cßn l¹i lμ hîp chêt v«c. 5. Ph n tö Ph n tö lμ h¹t ¹i diön cho chêt, gåm mét sè nguyªn tö liªn kõt víi nhau vμ thó hiön Çy ñ týnh chêt ho häc cña chêt. Ph n tö khèi lμ khèi l îng cña mét ph n tö týnh b»ng n vþ cacbon, b»ng tæng nguyªn tö khèi cña c c nguyªn tö trong ph n tö. Mçi méu chêt lμ mét tëp hîp v«cïng lín nh ng h¹t lμ ph n tö hay nguyªn tö. Tïy iòu kiön, mét chêt cã thó ë ba tr¹ng th i : r¾n, láng vμ khý (hay h i). ë tr¹ng th i khý c c h¹t ë rêt xa nhau. 6. Ho trþ Ho trþ cña nguyªn tè (hay nhãm nguyªn tè) lμ con sè bióu thþ kh n ng liªn kõt cña nguyªn tö (hay nhãm nguyªn tö), îc x c Þnh theo ho trþ cña H chän lμm n vþ vμ ho trþ cña O lμ hai n vþ. ThÝ dô : trong HCl, clo ho trþ I, trong CaO, canxi ho trþ II,. 7. Ph n øng ho häc Ph n øng ho häc lμ qu tr nh biõn æi chêt nμy thμnh chêt kh c. Ó ph n øng ho häc x y ra îc c c chêt tham gia ph i tiõp xóc víi nhau, cã khi cçn un nãng hoæc cçn chêt xóc t c, C c ph n øng ho häc îc chia thμnh c c lo¹i : Ph n øng ho hîp : Lμ ph n øng trong ã hai hay nhiòu chêt kõt hîp víi nhau t¹o thμnh mét chêt. t ThÝ dô : 2H 2 + O 2 o 2H 2 O Ph n øng ph n hñy : Lμ ph n øng tõ mét chêt t¹o ra nhiòu chêt kh c. t ThÝ dô : CaCO 3 o CaO + CO 2 Ph n øng thõ : Lμ ph n øng gi a n chêt vμ hîp chêt, trong ã nguyªn tö cña n chêt thay thõ nguyªn tö cña nguyªn tè kh c trong hîp chêt. ThÝ dô : Zn + 2HCl ZnCl 2 + H 2 6

8 Ph n øng trao æi : Lμ ph n øng trong ã hai hîp chêt tham gia ph n øng trao æi víi nhau nh ng thμnh phçn cêu t¹o cña chóng Ó t¹o ra nh ng hîp chêt míi (kh«ng tan hoæc chêt khý,...) ThÝ dô : CaCl 2 + Na 2 CO 3 CaCO 3 + 2NaCl 8. Mol Mol lμ l îng chêt cã chøa N (6, ) nguyªn tö hoæc ph n tö chêt ã. Khèi l îng mol cña mét chêt lμ khèi l îng cña N nguyªn tö hoæc ph n tö chêt ã, týnh b»ng gam, cã trþ sè b»ng nguyªn tö khèi hoæc ph n tö khèi. ThÓ tých mol cña chêt khý lμ thó tých chiõm bëi N ph n tö chêt ã. C c c«ng thøc chuyón æi : n = m (mol) ; n = V (mol) M 22,4 9. Dung dþch Dung dþch lμ hçn hîp ång nhêt cña dung m«i vμ chêt tan. Dung dþch ch a b o hoμ lμ dung dþch cã thó hoμ tan thªm chêt tan. Dung dþch b o hoμ lμ dung dþch kh«ng thó hoμ tan thªm chêt tan. é tan (ký hiöu S) cña mét chêt trong n íc lμ sè gam chêt ã hoμ tan trong 100 gam n íc Ó t¹o thμnh dung dþch b o hoμ ë mét nhiöt é x c Þnh. Nång é phçn tr m (ký hiöu C%) cña mét dung dþch cho ta biõt sè gam chêt tan cã mct trong 100 gam dung dþch. C«ng thøc týnh : C% = m.100%. Nång é mol (ký hiöu C M ) cña dung dþch cho biõt sè mol chêt tan cã trong 1 lýt dung dþch. C«ng thøc týnh : C M = n V (mol/l). dd II. Mét sè Þnh luët 1. Þnh luët b o toµn khèi l îng Trong ph n øng ho häc, tæng khèi l îng cña c c chêt s n phèm b»ng tæng khèi l îng cña c c chêt tham gia ph n øng. 7

9 2. Þnh luët Avoga ro ë cïng mét iòu kiön vò nhiöt é vμ p suêt, mét mol cña mäi chêt khý Òu chiõm mét thó tých nh nhau. ë ktc, mét mol chêt khý cã thó tých 22,4 lýt. C«ng thøc liªn hö gi a thó tých vμ sè mol chêt khý nh sau : V = 22,4.n = 22,4. m (lýt) M Trong ã V lμ thó tých khý o ë ktc. T liöu bæ sung Nguyªn tö, ph n tö Nguyªn tö cã cêu t¹o rçng, gåm h¹t nh n n»m ë t m nguyªn tö, c c electron chuyón éng rêt nhanh xung quanh h¹t nh n kh«ng theo mét quü ¹o x c Þnh nμo, mμ trong c c vïng kh«ng gian bao quanh h¹t nh n nguyªn tö chøa hçu nh toμn bé iön tých cña m m y îc gäi lμ obitan nguyªn tö. Obitan nguyªn tö lμ khu vùc kh«ng gian bao quanh h¹t nh n mμ t¹i ã x c suêt cã mæt (x c suêt t m thêy) electron kho ng 90%. C c obitan cña c c ph n líp, c c líp kh c nhau cã h nh d¹ng, kých th íc vμ n ng l îng kh c nhau. Mçi obitan nguyªn tö chø cã thó chøa tèi a hai electron. H¹t nh n nguyªn tö cã kých th íc rêt nhá so víi kých th íc nguyªn tö (nhá h n kho ng 10 4 lçn), h¹t nh n gåm c c h¹t proton vμ n tron, proton mang iön tých d ng, sè proton trong h¹t nh n nguyªn tö cho biõt sè hiöu nguyªn tö (ký hiöu lμ Z), tæng sè proton vμ n tron trong nguyªn tö cho biõt sè khèi cña h¹t nh n (ký hiöu lμ A, A = Z + N). Ó ký hiöu nguyªn tö ng êi ta th êng ghi c c chø sè Æc tr ng ë bªn tr i ký hiöu nguyªn tè X, víi sè khèi A ë phýa trªn, sè hiöu nguyªn tö Z ë phýa d íi : A Z X. Trong nguyªn tö, c c electron îc s¾p xõp thμnh tõng líp, c c líp îc s¾p xõp tõ gçn h¹t nh n ra xa h¹t nh n. C c electron trªn cïng mét líp cã n ng l îng gçn b»ng nhau, mçi líp electron l¹i ph n chia thμnh c c ph n líp, c c electron trªn cïng mét ph n líp cã n ng l îng b»ng nhau. Nh ng electron ë líp bªn trong liªn kõt víi h¹t nh n bòn chæt h n nh ng electron ë líp bªn ngoμi. C n cø vμo sè electron cã trong nguyªn tö, n ng l îng cña electron nguyªn tö, c c nguyªn lý vμ quy t¾c ph n bè electron trong nguyªn tö, ng êi ta cã thó viõt îc cêu h nh electron cña nguyªn tö. CÊu h nh electron cña nguyªn tö bióu diôn sù ph n bè electron trªn c c ph n líp thuéc c c líp kh c nhau. C c electron ë líp ngoμi cïng quyõt Þnh týnh chêt hãa häc cña mét nguyªn tè. 8

10 Trong tù nhiªn, nguyªn tö c c nguyªn tè tån t¹i chñ yõu d íi d¹ng ph n tö hoæc tinh thó, nghüa lμ cã sù kõt hîp c c nguyªn tö l¹i víi nhau, sù kõt hîp nμy gäi lμ liªn kõt hãa häc, sù liªn kõt gi a c c nguyªn tö t¹o thμnh ph n tö hay tinh thó îc gi i thých b»ng sù gi m n ng l îng khi chuyón c c nguyªn tö riªng rï thμnh ph n tö hay tinh thó. Khi cã sù chuyón c c nguyªn tö riªng rï thμnh ph n tö hay tinh thó tøc lμ cã liªn kõt hãa häc, th nguyªn tö cã xu h íng ¹t tíi cêu h nh bòn v ng cña khý hiõm. Ta biõt, c c khý hiõm ho¹t éng hãa häc rêt kðm, trong tù nhiªn chóng tån t¹i d íi d¹ng nguyªn tö riªng rï, c c nguyªn tö khý hiõm Òu cã 8 electron ë líp ngoμi cïng (trõ He chø cã 2 electron). Nh vëy víi cêu h nh 8 electron ë líp ngoμi cïng (hoæc 2 electron víi He) lμ cêu h nh bòn v ng. Theo quy t¾c nμy th nguyªn tö cña c c nguyªn tè cã khuynh h íng liªn kõt víi c c nguyªn tö kh c Ó ¹t îc cêu h nh bòn v ng cña c c khý hiõm. Quy t¾c nμy cã thó gi i thých Þnh týnh sù h nh thμnh c c lo¹i liªn kõt trong ph n tö, Æc biöt lμ c ch viõt c«ng thøc cêu t¹o cña c c hîp chêt th«ng th êng. Ó ¹t îc cêu h nh bòn v ng cña khý hiõm, khi h nh thμnh ph n tö c c nguyªn tö th êng cã hai xu h íng : Nguyªn tö cã thó mêt bít hoæc thu thªm electron, khi mêt hoæc thu electron nã sï trë thμnh phçn tö mang iön tých d ng hoæc iön tých m. PhÇn tö mang iön îc t¹o ra tõ nguyªn tö hoæc nhãm nguyªn tö gäi lμ ion. Khi mêt electron t¹o ra ion d ng (cation), khi thu electron t¹o ra ion m (anion). C c ion mang iön tých tr i dêu hót nhau b»ng lùc hót tünh iön t¹o nªn liªn kõt ion trong ph n tö hay tinh thó. Ph n tö t¹o nªn theo xu h íng nμy gäi lμ ph n tö ion. Nguyªn tö c c nguyªn tè cã thó bá ra mét hay nhiòu electron Ó t¹o ra mét hay nhiòu cæp electron dïng chung gi a hai nguyªn tö liªn kõt víi nhau Ó t¹o thμnh ph n tö, kióu liªn kõt nμy îc gäi lμ liªn kõt céng hãa trþ. Ph n tö t¹o nªn theo xu h íng nμy gäi lμ ph n tö céng hãa trþ. Ph n øng oxi hãa - khö Hãa trþ cña mét nguyªn tè îc x c Þnh b»ng sè liªn kõt mμ nguyªn tö cña nguyªn tè ã t¹o îc víi c c nguyªn tö kh c trong ph n tö. Trong phçn ph n tö, ta nãi Õn ph n tö ion vμ ph n tö céng hãa trþ, nªn ta sï cã hãa trþ cña mét nguyªn tè trong hîp chêt ion vμ hãa trþ cña mét nguyªn tè trong hîp chêt céng hãa trþ. Hãa trþ cña mét nguyªn tè trong hîp chêt ion gäi lμ iön hãa trþ vμ b»ng iön tých cña ion ã, trþ sè iön hãa trþ cña mét nguyªn tè b»ng sè electron mμ nguyªn tö cña nguyªn tè ã nh êng i hoæc thu vμo Ó t¹o thμnh ion, khi ghi iön hãa trþ cña mét nguyªn tè, ng êi ta ghi trþ sè cña iön tých tr íc, dêu cña iön tých sau. 9

11 Hãa trþ cña mét nguyªn tè trong hîp chêt céng hãa trþ gäi lμ céng hãa trþ vμ b»ng sè liªn kõt céng hãa trþ mμ nguyªn tö cña nguyªn tè ã t¹o ra îc víi c c nguyªn tö kh c trong ph n tö. Ngμy nay, Ó tiön cho viöc nghiªn cøu ph n øng oxi hãa khö, ng êi ta dïng kh i niöm sè oxi hãa. Sè oxi hãa cña nguyªn tè lμ mét sè ¹i sè îc g n cho nguyªn tè theo c c quy t¾c sau : Trong c c n chêt, sè oxi hãa cña nguyªn tè b»ng 0. Trong mét ph n tö, tæng sè sè oxi hãa cña c c nguyªn tè nh n víi sè nguyªn tö cña tõng nguyªn tè b»ng 0. Trong c c ion n nguyªn tö, sè oxi hãa cña nguyªn tè b»ng iön tých cña ion ã. Trong c c ion a nguyªn tö, tæng sè sè oxi hãa cña c c nguyªn tè nh n víi sè nguyªn tö cña tõng nguyªn tè b»ng iön tých cña tõng ion ã. Trong hçu hõt c c hîp chêt, sè oxi hãa cña H b»ng + 1 (trõ hi rua kim lo¹i : NaH, CaH 2, ). Sè oxi hãa cña O b»ng 2 (trõ OF 2, H 2 O 2, ). Ó ph n lo¹i c c ph n øng hãa häc x y ra trong thùc tõ, ng êi ta th êng dïng c ch ph n lo¹i dùa vμo sù thay æi sè oxi hãa cña c c chêt trong ph n øng. Theo c ch nμy, ng êi ta ph n ph n øng hãa häc lμm hai lo¹i : Ph n øng kh«ng kìm theo sù thay æi sè oxi hãa vμ ph n øng cã kìm theo sù thay æi sè oxi hãa. Ph n øng cã kìm theo sù thay æi sè oxi hãa gäi lμ ph n øng oxi hãa khö. Ph n øng oxi hãa khö lμ ph n øng hãa häc cã sù chuyón electron gi a c c chêt (nguyªn tö, ph n tö, ion) ph n øng hay ph n øng oxi hãa khö lμ ph n øng hãa häc trong ã cã sù thay æi sè oxi hãa cña mét sè nguyªn tè. ChÊt cã sè oxi hãa t ng sau ph n øng gäi lμ chêt khö (chêt bþ oxi hãa), nã lμ chêt nh êng electron. Qu tr nh nμy gäi lμ qu tr nh oxi hãa hay sù oxi hãa. ChÊt cã sè oxi hãa gi m sau ph n øng gäi lμ chêt oxi hãa (chêt bþ khö), nã lμ chêt nhën electron. Qu tr nh nμy gäi lμ qu tr nh khö hay sù khö. Trong ph n øng oxi hãa khö diôn ra ång thêi hai qu tr nh : Qu tr nh oxi hãa vμ qu tr nh khö. Dung dþch Dung dþch lμ mét hçn hîp ång nhêt gåm hai hoæc nhiòu cêu tö (hîp phçn). Nã kh c víi hçn hîp ë chç c c phçn cña c c chêt îc ph n bè ång Òu ë mäi n i trong hçn hîp. Dung dþch cã thó ë tr¹ng th i r¾n, láng, khý. ThÝ dô : Kh«ng khý s¹ch cã thó xem lμ dung dþch cña c c khý N 2, O 2, CO 2, c c khý hiõm,. Dung dþch r¾n nh hîp kim cña ång vμ vμng. ë y, chóng ta chø Ò cëp Õn dung dþch láng, nghüa lμ ë iòu kiön th êng c c hîp phçn t¹o thμnh dung dþch ë tr¹ng th i láng, Æc biöt lμ dung dþch 10

12 n íc. Nh vëy, cã thó nãi dung dþch gåm cã dung m«i, chêt tan vμ c s n phèm t ng t c gi a chóng. Trong dung dþch, chêt tan ph n bè Òu Æn gi a c c ph n tö cña dung m«i, èi víi dung dþch láng th dung m«i cã thó lμ n íc, r îu, benzen, nh ng th êng dïng dung m«i lμ n íc, cßn chêt tan cã thó lμ chêt r¾n ( êng, muèi n, ), chêt láng (r îu, axit axetic, ), hoæc khý (HCl, NH 3, ). é tan cña mét chêt lμ l îng tèi a cña chêt ã cã thó tan trong mét dung m«i nhêt Þnh, ë mét nhiöt é nhêt Þnh. é tan cña mét chêt phô thuéc b n chêt cña chêt tan, dung m«i vμ nhiöt é. Trong tr êng hîp dung m«i lμ n íc th é tan cña mét chêt trong n íc ë mét nhiöt é nhêt Þnh lμ sè gam chêt ã cã thó tan tèi a trong 100 gam n íc. Theo quy íc gçn óng, nõu trong 100 gam n íc ë nhiöt é th êng hßa tan îc trªn 1 gam chêt tan, th ta nãi chêt ã dô tan hoæc tan nhiòu ; nõu tõ 0,01 1 gam th chêt ã Ýt tan ; cßn d íi 0,01 gam th thùc tõ kh«ng tan. Khi hßa tan c c chêt r¾n (muèi) vμo n íc, th êng th khi nhiöt é t ng, é tan t ng, dùa vμo týnh chêt nμy ng êi ta dïng Ó tinh chõ c c chêt hoæc t ch c c chêt ra khái nhau. Khi hßa tan c c chêt khý vμo n íc, khi nhiöt é t ng, é tan gi m, dùa vμo týnh chêt nμy ng êi ta dïng nhiöt Ó lo¹i bá c c chêt khý ra khái dung dþch. é tan cña mét sè chêt trong n íc ë c c nhiöt é kh c nhau (sè gam chêt tan/100 gam n íc) NhiÖt é 0 o C 20 o C 50 o C 100 o C ChÊt tan KCl (r) 27,6 34,0 42,6 56,7 KClO 3 (r) 3,3 7,4 19,3 56,2 KNO 3 (r) 13,3 31,6 85,5 246,0 NaCl (r) 35,7 36,0 37,0 39,8 CuSO 4 (r) 14,3 20,7 33,3 75,4 Cl 2 (k) 1,46 0,716 0,386 0 H 2 S (k) 0,699 0,378 0,186 0 NH 3 (k) 89,7 52,9 23,5 0 11

13 b. bμi tëp I. bµi tëp tr¾c nghiöm 1.1. Hçn hîp nµo d íi y cã thó t ch riªng c c chêt thµnh phçn b»ng c ch cho hçn hîp vµo n íc, sau ã khuêy kü vµ läc? A. Bét v«i vµ muèi ăn B. Bét than vµ bét s¾t C. êng vµ muèi D. GiÊm vµ r îu 1.2. Dùa vµo týnh chêt nµo d íi y mµ ta kh¼ng Þnh îc chêt láng lµ tinh khiõt? A. Kh«ng mµu, kh«ng mïi B. Kh«ng tan trong n íc C. Läc îc qua giêy läc D. Cã nhiöt é s«i nhêt Þnh 1.3. C ch hîp lý nhêt Ó t ch muèi n tõ n íc bión lµ A. läc. B. ch ng cêt. C. bay h i. D. Ó yªn cho muèi l¾ng xuèng råi g¹n n íc i Thµnh phçn cêu t¹o cña nguyªn tö gåm A. proton vµ electron. B. n tron vµ electron B. n tron vµ proton. D. proton, n tron vµ electron NÕu trong nguyªn tö cña mét nguyªn tè cã tæng sè h¹t lµ 28, th sè h¹t cã trong h¹t nh n nguyªn tö cña nguyªn tè ã lµ A. 17. B. 19. C. 21. D Kim loai M t¹o ra hi roxit cã c«ng thøc M(OH) 3. Ph n tö khèi cña oxit lµ 107, nguyªn tö khèi cña M lµ A. 24. B. 27. C. 56. D Trong sè c c chêt : CuO, Cu 2 O, CuS, Cu 2 S, hai chêt cã phçn tr m khèi l îng Cu b»ng nhau lµ A. Cu 2 S vµ Cu 2 O. B. CuS vµ CuO. C. Cu 2 S vµ CuO. D. Cu 2 S vµ CuS Ó khö hoµn toµn 13,2 gam hçn hîp gåm Fe, FeO, Fe 2 O 3 thµnh kim lo¹i cçn 3,36 lýt CO ( ktc). Khèi l îng s¾t thu îc lµ A. 10,4 gam. B. 10,6 gam. C. 10,8 gam. D. 11,0 gam. 12

14 1.9. Hçn hîp X gåm s¾t vµ oxit s¾t cã khèi l îng 3,0 gam. Cho luång khý CO i qua X un nãng, khý i ra sau ph n øng îc dén vµo b nh ùng n íc v«i trong d, thu îc 10 gam kõt tña. Khèi l îng s¾t cã trong hçn hîp X lµ A. 0,8 gam. B. 1,0 gam. C. 1,2 gam. D. 1,4 gam èt ch y kh«ng hoµn toµn mét l îng s¾t dïng hõt 1,12 lýt O 2 ( ktc) thu îc hçn hîp X gåm c c oxit s¾t vµ s¾t d. Khö hoµn toµn hçn hîp X b»ng khý CO d, khý i ra sau ph n øng îc dén vµo b nh ùng n íc v«i trong d, thu îc kõt tña cã khèi l îng m gam. Gi trþ cña m lµ A. 5. B. 10. C. 15. D Cho 7,25 gam hçn hîp A gåm Mg, Zn, Fe t c dông víi dung dþch H 2 SO 4 lo ng, d thêy tho t ra 3,36 lýt khý H 2 ( ktc). C«c¹n dung dþch sau ph n øng thu îc muèi khan cã khèi l îng lµ A. 21,0 gam. B. 21,65 gam. C. 22,0 gam. D. 22,65 gam Hoµ tan hoµn toµn hçn hîp gåm 0,1 mol Fe vµ 0,1 mol Fe 2 O 3 vµo dung dþch HCl d thu îc dung dþch A. Cho dung dþch A t c dông víi dung dþch NaOH d, thu îc kõt tña. Läc lêy kõt tña, röa s¹ch, sêy kh«vµ nung trong kh«ng khý Õn khèi l îng kh«ng æi îc m gam chêt r¾n, m cã gi trþ lµ A. 16. B. 20. C. 24. D Trén hai khý O 2 vµ CO 2 theo tø lö nµo sau y vò thó tých Ó îc hçn hîp khý cã tø khèi so víi kh«ng khý b»ng 1,42? A. 6 : 19. B. 6 : 38. C. 12 : 19. D. 12 : Trén V 1 lýt CH 4 víi V 2 lýt C 2 H 4 thu îc hçn hîp khý X cã khèi l îng riªng b»ng khèi l îng riªng cña C 2 H 2 (c c thó tých khý o ë iòu kiön tiªu chuèn). Tỉ lö thó tých V 1 : V 2 b»ng : A. 1 : 3. B. 1 : 4. C. 1 : 5. D. 1 : Dung dþch lµ hçn hîp ång nhêt cña A. chêt khý trong chêt láng. B. chêt r¾n trong chêt láng. C. c c chêt r¾n, láng, khý trong dung m«i. D. dung m«i vµ chêt tan ThÓ tých n íc cçn thªm vµo 2 lýt dung dþch NaOH 1M Ó thu îc dung dþch cã nång é 0,1M lµ A. 14 lýt. B. 16 lýt. C. 18 lýt. D. 20 lýt. 13

15 1.17. Cho dung dþch axit axetic (CH 3 COOH) t c dông hõt víi 0,5 lýt dung dþch NaOH 0,5M. a) Khèi l îng axit tham gia ph n øng lµ A. 13 gam. B. 13,5 gam. C. 15 gam. D. 16 gam. b) Khèi l îng muèi CH 3 COONa t¹o thµnh lµ A. 20,0 gam. B. 20,5 gam. C. 21,0 gam. D. 21,5 gam èt ch y hoµn toµn mét hi rocacbon thu îc 6,72 lýt CO 2 ( ktc) vµ 5,4 gam n íc. TØ khèi h i cña hi rocacbon so víi oxi b»ng 1,3125. C«ng thøc ph n tö cña hi rocacbon lµ A. C 2 H 4. B. C 2 H 6. C. C 3 H 6. D. C 3 H èt ch y hoµn toµn 1,15 gam mét chêt h u c thu îc 1,12 lýt CO 2 ( ktc) vµ 1,35 gam n íc. C«ng thøc ph n tö cña chêt h u c lµ A. C 2 H 6 O. B. C 2 H 4 O 2. C. C 3 H 8 O. D. C 3 H 6 O Ph n øng quang hîp cña c y xanh Ó tæng hîp tinh bét (C 6 H 10 O 5 ) n x y ra theo ph ng tr nh ho häc sau : 6nCO 2 + 5nH 2 O (C 6 H 10 O 5 ) n + 6nO 2 ThÓ tých khý CO 2 ( ktc) cçn Ó tæng hîp 10 kg tinh bét lµ A. 8154,30 lýt. B. 8296,15 lýt. C. 8312,45 lýt. D. 8375,75 lýt. p n bμi tëp tr¾c nghiöm 1.1. A 1.2. D 1.3. C 1.4. D 1.5. B 1.6. C 1.7. C 1.8. C 1.9. D B B C A C D C a) C b) B C A B II. Bµi tëp tù luën 1. Bµi tëp cã lêi gi i Tæng sè h¹t c b n trong nguyªn tö nguyªn tè X lµ 52. Trong ã sè h¹t n tron nhiòu h n sè h¹t proton lµ 1. X c Þnh sè l îng tõng h¹t trong nguyªn tö nguyªn tè X. 14

16 Nguyªn tö trung hßa iön nªn p = e (1) Theo bµi ra, ta cã : p + e + n = 52 (2) n = p + 1 (3) KÕt hîp (1), (2), (3) p = e = 17 ; n = T m c«ng thøc ho häc cña hîp chêt t¹o bëi nguyªn tè R cã ho trþ I víi hi ro, biõt ph n tö khèi cña hîp chêt ã gêp 10 lçn ph n tö khèi cña khý hi ro. Gäi c«ng thøc cña hîp chêt lµ RH. Theo bµi ra, ta cã : M = 10.M = 10.2 = 20 M = 20 1 = 19 (flo) RH H2 R C«ng thøc ho häc cña hîp chêt cçn t m lµ HF Cho 65 gam mét kim lo¹i A vµo dung dþch axit thu îc muèi vµ mét l îng khý hi ro cã khèi l îng b»ng 1/69 lçn khèi l îng c c chêt tham gia ph n øng, khèi l îng kim lo¹i A gêp 32,5 lçn khèi l îng khý hi ro t¹o thµnh. a) TÝnh khèi l îng axit cçn dïng nõu coi nh axit kh«ng bþ hao hôt trong ph n øng (H = 100%). b) T m c«ng thøc ho häc cña axit dïng. a) Theo bµi ra, ta cã : mh = 1 ( m ) 1 2 A + maxit = ma 69 32,5 Thay m A = 65 vµo ta îc : maxit = ma ma = 65 = 73 (gam) 32,5 32,5 b) Gäi c«ng thøc ho häc cña axit lµ H n X 65 Trong 73 gam H n X cã = 2 (gam) hi ro 32,5 Trong(n + X) gam H n X cã n gam hi ro 73.n = 2(n + X) 71n = 2X X = 35,5n ChØ cã n = 1 ; X = 35,5 lµ hîp lý X lµ clo VËy c«ng thøc ho häc cña axit lµ HCl. 15

17 1.24. DÉn khý cacbon oxit CO vµo èng sø chøa 1 lo¹i s¾t oxit thu îc bét s¾t vµ khý cacbon ioxit CO 2. a) NÕu biõt khèi l îng s¾t oxit vµ khèi l îng s¾t, cã thó týnh thó tých khý CO tham gia ph n øng ( ktc) mµ kh«ng týnh theo ph ng tr nh ho häc îc kh«ng? Gi i thých. b) TÝnh thó tých khý CO tham gia ph n øng ( ktc), biõt khèi l îng oxit s¾t lµ 23,2 gam vµ khèi l îng s¾t lµ 16,8 gam. 16 a) p dông LBTKL, ta cã : mµ n = n (b o toµn nguyª n tè C) CO CO 2 moxit s¾t + mco = ms¾t + mco 2 m m = n.44 n.28 n = oxit s¾t s¾t CO CO CO moxit s¾t ms¾t V CO =.22, 4 (*) 16 m oxit s¾t b) Thay moxits¾t = 23,2 gam; ms¾t = 16,8 gam vµo(*) Ta îc : 23, 2 16,8 V CO =.22,4 = 8,96 (lýt) m Cho 17 gam hçn hîp Na vµ K t c dông hõt víi n íc. a) ViÕt c c ph ng tr nh ho häc. b) TÝnh thó tých khý hi ro tho t ra ë ktc, biõt Na chiõm 54,117% khèi l îng hçn hîp. c) Ph i cçn bao nhiªu gam Na 2 O vµ K 2 O Ó khi t c dông víi n íc thu îc l îng baz nh trªn? a) C c ph ng tr nh ho häc : 2Na + 2H2O 2NaOH + H 2 (1) 2K + 2H O 2KOH + H (2) ,117 m = = 9,20 (gam) m = 17 9, 20 = 7,8 (gam) 100 9, 20 7,8 nna = = 0,40(mol); nk = = 0,20 (mol) b) Na K s¾t

18 Theo ph ng tr nh (1), sè mol hi ro gi i phãng ra lµ 0,20 mol Theo ph ng tr nh (2), sè mol hi ro gi i phãng ra lµ 0,10 mol Tæng sè mol hi ro îc gi i phãng ra trong qu tr nh ph n øng lµ : 0,20 + 0,10 = 0,30 (mol) ThÓ tých khý hi ro tho t ra ( ktc) lµ : V = 0,30.22,4 = 6,72 (lýt). c) Na 2 O + H 2 O 2NaOH K 2 O + H 2 O 2KOH n Na2O = 1 2 n NaOH = 0,2 (mol) n KO= n KOH = 0,1 (mol) m Na2O = 0,2.62 = 12,4 (gam) m KO= 0,1.94 = 9,4 (gam) Hoµn thµnh s å ph n øng sau : a) Ca CaO Ca(OH) 2 CaCO 3 CaO b) H 2 H 2 O H 2 SO 4 FeSO 4 Fe Fe 3 O 4 o t a) 2Ca + O 2 2CaO CaO + H 2 O Ca(OH) 2 Ca(OH) 2 + CO 2 CaCO 3 + H 2 O o t CaCO 3 CaO + CO 2 o t b) 2H 2 + O 2 2H 2 O H 2 O + SO 3 H 2 SO 4 H 2 SO 4 (lo ng) + Fe FeSO 4 + H 2 FeSO 4 + Zn Fe + ZnSO 4 o t 3Fe + 2O 2 Fe 3 O Cho 17,2 gam hçn hîp Ca vµ CaO t c dông hõt víi n íc thêy cã 3,36 lýt khý H 2 ( ktc) tho t ra. TÝnh khèi l îng Ca(OH) 2 thu îc. C c ph ng tr nh ho häc : Ca + H 2 O Ca(OH) 2 + H 2 (1) CaO + H 2 O Ca(OH) 2 (2) 17

19 Theo (1), khèi l îng Ca ph n øng lµ : 40.3,36 = 6, 00 (gam) 22,4 Khèi l îng CaO trong hçn hîp lµ : 17,2 6,0 = 11,2 (gam) Theo (1) vµ (2), khèi l îng Ca(OH) 2 thu îc lµ : , = 25,5 (gam) Hoµn thµnh s å chuyón ho sau : (1) FeCl 3 (2) FeCl 2 Fe (3) FeCl 2 (4) FeCl 3 (5) Fe(OH) 3 18 (6) Fe 3 O 4 (7) FeO (8) Fe 2 (SO 4 ) 3 2Fe + 3Cl 2 2FeCl 3 (1) FeCl 3 + Fe 2FeCl 2 (2) 2Fe + 2HCl 2FeCl 2 + H 2 (3) 2FeCl 2 + Cl 2 2FeCl 3 (4) FeCl 3 + 3NaOH Fe(OH) 3 + 3NaCl (5) o t 3Fe + 2O 2 Fe 3 O 4 (6) o t Fe 3 O 4 + 4CO 3FeO + 4CO 2 (7) 2FeO + 4H 2 SO 4 ( Æc, nãng) Fe 2 (SO 4 ) 3 + SO 2 + 4H 2 O (8) a) Hoµn thµnh c c ph ng tr nh ho häc sau : (1) NaOH + Ba(HCO 3 ) 2 (2) NaHCO 3 + KHSO 4 b) Cho ba dung dþch NaOH, HCl, NaCl cã cïng nång é mol. ChØ dïng mét thuèc thö lµ phenolphtalein h y ph n biöt ba dung dịch trªn.

20 a) NaOH + Ba(HCO 3 ) 2 BaCO 3 + NaHCO 3 + H 2 O (1) hoæc 2NaOH + Ba(HCO 3 ) 2 BaCO 3 + Na 2 CO 3 + 2H 2 O 2NaHCO 3 + 2KHSO 4 Na 2 SO 4 + K 2 SO 4 + 2CO 2 + 2H 2 O (2) b) LÊy ë mçi b nh 2 ml dung dþch Ó lµm méu thö. Cho vµi giät dung dþch phenolphtalein vµo c c méu thö, méu thö nµo tõ dung dþch kh«ng mµu chuyón sang mµu hång, méu ã lµ dung dþch NaOH. LÊy méu thö võa nhën ra îc (dung dþch NaOH) cho tõ tõ vµo 2 méu cßn l¹i, méu nµo lµm mêt mµu hång cña dung dþch cho vµo th méu ã lµ dung dþch HCl, méu cßn l¹i lµ dung dþch NaCl Oxi ho hoµn toµn mét hi rocacbon (X) b»ng CuO, thu îc h i n íc vµ khý cacbonic theo tø lö thó tých (ë cïng iòu kiön nhiöt é vµ p suêt) lµ : V :V = 1,25. X c Þnh c«ng thøc ph n tö cña hi rocacbon X. HO 2 CO2 Gäi c«ng thøc ph n tö cña hi rocacbon X lµ Ta cã s å ph n øng : C H (y 2x + 2,x,y N ) CuO y CxHy o xco2 + H2O t 2 ë cïng iòu kiön nhiöt é vµ p suêt th tø lö vò thó tých còng lµ tø lö vò sè mol nªn ta cã : V : V = n : n = 1,25 hay 0,5y :x= 1,25 y = 2,5x HO 2 CO2 HO 2 CO2 mµ y 2x + 2 nª n ta cã 0,5x 2 x 4 ChØ cã x = 4 ; y = 10 lµ hîp lý C«ng thøc ph n tö cña X lµ C 4 H Cho a mol AlCl 3 t c dông víi dung dþch chøa b mol NaOH. ViÕt ph ng tr nh ho häc x y ra vµ x c Þnh quan hö gi a a vµ b Ó sau ph n øng khèi l îng kõt tña thu îc b»ng kh«ng hoæc cùc ¹i. C c PTTH : AlCl 3 + 3NaOH Al(OH) 3 + 3NaCl (1) NÕu NaOH d th : Al(OH) 3 + NaOH NaAlO 2 + 2H 2 O (1 ) x y * 19