KiÓm tra kh«ng ph huû Ph n lo¹i vµ nh gi khuyõt tët mèi hµn b»ng ph ng ph p phim r nghen Non- destructive Classification and evaluation of seam defects by mean of radiogrammes Tiªu chuèn nµy p dông cho c c mèi hµn thðp vµ c c mèi hµn kim lo¹i nhñ, kh«ng p dông cho c c mèi hµn cã bò mæt trßn vµ èi víi c c mèi hµn máng d íi 3mm. 1. Ph n lo¹i khuyõt tët C c khuyõt tët cña mèi hµn bióu hiön trªn phim r nghen b»ng c c võt en, riªng xi vonfram bióu hiön b»ng c c võt tr¾ng. C c võt en kh«ng phim lµ c së Ó ph n biöt é lín, h nh d¹ng vµ vþ trý cña khuyõt tët. C c lo¹i khuyõt tët cña mèi hµn îc ph n lo¹i vµ ký hiöu trong b ng 1. Ph n lo¹i vµ ký hiöu khuyõt tët cña mèi hµn.
2. KÝ hiöu a) ChiÒu dµi lín nhêt cña khuyõt tët; b) ChiÒu réng lín nhêt cña khuyõt tët; c) Kho ng c ch gi a hai khuyõt tët cïng lo¹i; h) ChiÒu s u cña khuyõt tët; l) ChiÒu dµi cña khuyõt tët; s) ChiÒu dµy cña chi tiõt (chiòu dµy t«n); x) é lín khuyõt tët. 3. é lín khuyõt tët 3.1. é lín khuyõt tët X
X c Þnh é lín khuyõt tët Ó chän cêp é lín khuyõt tët. Th«ng th êng é lín khuyõt tët X lµ chiòu réng khuyõt tët b o îc trªn phim. Riªng èi víi c c khuyõt tët ch n mèi hµn th é lín khuyõt tët X óng b»ng chiòu s u cña khuyõt tët. nh gi chiòu s u h b»ng é en cña khuyõt tët bióu hiön trªn phim, hoæc b»ng c c méu chuèn chuyªn dïng. Khi chiòu s u h lín h n é lín X khi nh gi chêt l îng mèi hµn t ng cêp é lín khuyõt tët lªn mét cêp. 3.2. CÊp/ é lín khuyõt tët Tõ tø lö phçn tr m gi a é lín khuyõt tët víi chiòu dµy cña t«n x c Þnh îc cêp é lín khuyõt tët. Ph n thµnh 4 cêp é lín, tøc cêp 1 Õn cêp 4. ChiÒu dµy t«n 3 < S 10mm : X c Þnh cêp é lín theo h nh 2; ChiÒu dµy t«n S > l0mm : X c Þnh cêp é lín theo h nh 1 hoæc b ng 2; èi víi c c mèi hµn cã chiòu dµy t«n kh c nhau th S lµ chiòu dµy cña têm t«n máng nhêt. 3.3. Nh ng quy Þnh cô thó 3.3.1. NÕu cã nhiòu rç khý trßn cã é lín kh c nhau th é lín trung b nh cña chóng lµ é lín khuyõt tët. 3.3.2. Lµ rç khý d¹ng èng nõu do trªn phim rç khý ã cã a > 3b hoæc dùa vµo é en Ó x c Þnh. 3.3.3. Lµ rç khý d¹ng chuçi nõu cã bèn rç khý trë lªn cïng n»m trªn mét o¹n th¼ng ë vïng ch n mèi hµn vµ kho ng c ch gi a chóng C 2X. 3.3.4. XØ cã a > 3b lµ xø gi i. 3.3.5. èi víi nhiòu xø gi i hoæc c c xø gi i ch¹y song song còng nh èi víi khuyõt tët liªn kõt th chiòu réng lín nhêt cña khuyõt tët îc lêy lµm é lín khuyõt tët. 3.3.6. Tõ é en cña mét khuyõt tët nõu chiòu s u khuyõt tët nhá h n chiòu dµi vµ chiòu réng khuyõt tët th gi m cêp é lín khuyõt tët i mét cêp. Ng îc l¹i, khi chiòu s u khuyõt tët lín h n chiòu dµi khuyõt tët th t ng cêp é lín khuyõt tët lªn mét cêp. 3.3.7. XØ d¹ng trøng cã a < 3b coi lµ khuyõt tët ch n mèi hµn D c. 3.3.8. X c Þnh c c khuyõt tët bò mæt b»ng kióm tra quan s t. Nh ng khuyõt tët bò mæt îc phðp tån t¹i hay ph i xö lý tr íc khi kióm tra r nghen îc quy Þnh trong c c v n b n kü thuët cña c së chõ t¹o. V vëy trong biªn b n kióm tra chø nh dêu c c khuyõt tët nµy (nõu cã trong mèi hµn) b»ng mét g¹ch chðo. Fa : Ch n mèi hµn bþ vâng, tøc lµ ch n låi qu s u. Fb : MÆt mèi han phýa vïng kh«ng Òu, sãng hµn qu th«, mèi hµn kh«ng îc iòn Çy tõng vïng, cã nh ng chç nh«qu cao vµ nh ng chç ch n mèi hµn bþ vâng xuèng qu nhiòu. Fc : R nh khýa t¹i vïng mèi hµn, nh ng võt ho¾m s u c¹nh ch n cña c c mèi hµn mét phýa nõu ch a liöt vµo lo¹i khuyõt tët ch n mèi hµn.
B ng 2- CÊp é lín khuyõt tët CÊp é lín khuyõt tët é lín khuyõt tët 1 Tíi 10% chiòu dµy t«n nh ng kh«ng lín h n 3mm 2 Trªn 10 Õn 20% chiòu dµy t«n, nh ng kh«ng lín h n 5mm 3 Trªn 20 Õn 30% chiòu dµy t«n, nh ng kh«ng lín h n 7mm 4 Trªn 30% chiòu dµy t«n. 4. CÊp chiòu dµi khuyõt tët CÊp chiòu d i khuyõt tët îc x c Þnh tõ tø lö phçn tr m cña tæng chiòu dµi c c khuyõt tët cïng lo¹i n»m trong mæt chuèn víi chiòu dµi o¹n chuèn vµ ph n thµnh 4 cêp, tõ cêp 1 Õn cêp 4, x c Þnh b»ng h nh 3 hoæc 4. 4.1. o¹n chuèn X c Þnh chiòu dµi o¹n chuèn theo chiòu dçy t«n : Khi s 10mm : ChiÒu dµi o¹n chuèn b»ng 10.s, lín nhêt 300mm; Khi s < 10mm : ChiÒu dµi o¹n chuèn b»ng l00mm. èi víi mèi hµn èng êng kýnh tíi l00mm, chôp hai phim th tõ hai phim ã dùa vµo chiòu dµy èng mµ x c Þnh o¹n chuèn, Khi l0.s < 100 th o¹n chuèn lµ toµn bé chu vi mèi hµn èng. Phim chôp kh«ng îc ng¾n h n o¹n chuèn. NÕu v lý do kü thuët hoæc kinh tõ ph i sö dông phim ng¾n h n chiòu dµi o¹n chuèn th lêy toµn bé chiòu dµi mèi hµn hoæc chiòu dµi o¹n mèi hµn cã thó dõng nh gi khuyõt tët lµm chiòu dµi o¹n chuèn. Phim dµi h n chiòu dµi o¹n chuèn th nh gi khuyõt tët ë phçn phim cã tëp trung nhiòu khuyõt tët nhêt hoæc cã khuyõt tët nghiªm träng h n tån t¹i (h nh 3). NÕu khuyõt tët n»m ë mðp phim th chôp bæ sung mét phim tiõp liòn o¹n mèi hµn chôp vµ o¹n chuèn îc x c lëp trªn hai phim liªn tiõp ã.
4.2. CÊp chiòu dµi khuyõt tët 4.2.1. èi víi c c mèi hµn x c Þnh cêp chiòu dµi khuyõt tët theo b ng 3 hoæc h nh 4 B ng 3 X c Þnh cêp chiòu dµi khuyõt tët CÊp chiòu dµi khuyõt tët 1 Tíi 10% chiòu dµi é lín khuyõt tët 2 Trªn 10 Õn 20% chiòu dµi o¹n chuèn 3 Trªn 20 Õn 30% chiòu dµi o¹n chuèn 4 Trªn 30% chiòu dµi o¹n chuèn 4.2.2. ë c c mèi hµn kim lo¹i nhñ x c Þnh cêp chiòu dµi khuyõt tët èi víi rç khý vµ xø kim lo¹i theo h nh 5. KÝch th íc trung b nh cña rç khý vµ xø kim lo¹i nh n víi sè l îng khuyõt tët n»m trªn diön tých bò mæt 5.100mm lµ c së Ó chän cêp chiòu dµi khuyõt tët. C c rç khý cã êng kýnh nbá h n 0,2mm îcbá qua. Ph i Æt bò mæt 5.l00mm vµo vïng tëp trung nhiòu khuyõt tët nhêt vµ song song víi trôc mèi hµn. èi víi têt c c c khuyõt tët kh c, cêp chiòu dµi khuyõt tët îc x c Þnh theo b ng 3 hoæc h nh 5. 4.3. Nh ng quy Þnh kh c 4.3.1. ChiÒu dµi khuyõt tët îc dïng Ó x c Þnh cêp chiòu dµi khuyõt tët lµ tæng chiòu dµi cña c c khuyõt tët cïng lo¹i (l) do däc theo mèi hµn n»m trong mæt chuèn; xem sè thø tù 1 b ng 4. 4.3.2. C c lo¹i khuyõt tët Aa, Ba, vµ Bd n»m trong vïng réng 5mm däc theo trôc êng hµn îc céng l¹i, kó c c c khuyõt tët bþ c c êng giíi h¹n c¾t ngang qua; xem sè thø tù 3, b ng 4.
Lo¹i khuyõt tët Aa, Ab, Ba, Bc, B 11 12 ióm 1 2 3 4 5 CÊp khuyõt tët cho phðp theo b ng 2 vµ 3 13 22 31 Ac - 11 12 Bb - 11 12 23 32 13 22 31 13 22 C - - - 11
D - 1+14 22 23 Db - 11 12 12 Dc - 11 12 12 Dc - 11 12 Ea, Eb, Ec - - - - 13 22 5. nh gi khuyõt tët cña mèi hµn 5.1. Ph n lo¹i khuyõt tët TÊt c mäi khuyõt tët cña mèi hµn Òu îc ph n lo¹i vµ ghi vµo biªn b n kióm tra b»ng ký hiöu kìm theo hai ch sè tõ 1 Õn 4. Ch sè thø nhêt lµ cêp é lín khuyõt tët. Ch sè thø hai lµ cêp chiòu dµi khuyõt tët. Riªng nøt vµ khuyõt tët bò mæt th g¹ch chðo ë «t ng øng 5.2. X c Þnh ióm chêt l îng nh gi chêt l îng mèi hµn b»ng phim r ghen bióu thþ qua viöc x c Þnh ióm chêt l îng cña mèi hµn ã. ióm1lµ ióm tèt nhêt vµ ióm 5 lµ ióm xêu nhêt (b ng 5). ióm chêt l îng ph n nh chêt l îng mèi hµn cã liªn quan chæt chï víi é lín khuyõt tët vµ chiòu dµi khuyõt tët tån t¹i trong mèi hµn ã. Khi nh gi khuyõt tët vµ x c Þnh ióm chêt l îng cçn ph i tu n theo nh ng quy Þnh sau y: 5.2.1. TÊt c c c võt nøt Òu ph i xö lý vµ lu«n nhën ióm 5 kh«ng cçn chän cêp é lín vµ cêp chiòu dµi khuyõt tët cña chóng. 5.2.2. Khi trong mèi hµn ång thêi cã nhiòu lo¹i khuyõt tët th ph i nh gi cho ióm tõng lo¹i khuyõt tët. iòu xêu nhêt trong sè c c ióm cho bióu thþ chêt l îng mèi hµn. 5.2.3. Hai lo¹i khuyõt tët cïng cã ióm b»ng nhau th o¹n mèi hµn cã chøa hai lo¹i khuyõt tët ã nhën ióm kðm h n mét ióm so víi ióm x c Þnh cho tõng lo¹i khuyõt tët. 5.2.4. Khi mèi hµn cã nhiòu lo¹i khuyõt tët kh c nhau mµ chóng cã ióm chêt l îng nh nhau vµ kh c nhau th ióm chêt l îng chung cña mèi hµn x c Þnh theo iòu 5.2.2 vµ 5.2.3. 5.2.5. ë b ng 5 kh«ng ghi c c khuyõt tët bò mæt. Khi x c Þnh chêt l îng mèi hµn, tuú møc é cña chóng vµ tuú iòu kiön lµm viöc (lo¹i t i träng vµ é lín cña t i träng) cña s n phèm mµ kh«ng h¹ hoæc h¹ thêp ióm chêt l îng i mét ióm.
5.2.6. TÊt c c c khuyõt tët, trõ võt nøt, tån t¹i ë phçn mèi hµn nh«cao qu chiòu dµy t«n c b n Òu îc bá qua. Nh ng quy Þnh ã kh«ng p dông cho c c mèi hµn cña bé phën qóa nhiöt cña c c thiõt bþ sinh h i cã p suêt c«ng t c trªn 80MPa. 5.2.7. C c rç khý d¹ng èng îc nh gi theo iòu 3.3.2. èi víi c c thiõt bþ lµm viöc víi m«i tr êng n mßn, éc hoæc dô ch y th chóng ph i îc xö lý, kh«ng phô thuéc vµo ióm chêt l îng nõu chiòu dµi cña chóng lín h n êng kýnh cña mét rç khý trßn cho phðp hoæc h íng ph t trión lín nhêt cña chóng trïng víi h íng chiõu tia hoæc vu«ng gãc víi êng trôc mèi hµn. 5.3. KÕt luën vò chêt l îng Mèi hµn îc nh gi lµ Thµnh phèm hoæc sö dông îc nõu ióm chêt l îng ¹t b»ng hoæc cao h n ióm yªu cçu. ióm yªu cçu bióu thþ chêt l îng tèi thióu èi víi mèi hµn cña mçi s n phèm cô thó vµ îc quy Þnh trong c c v n b n cã gi trþ èi víi thiõt bþ ã hoæc quy Þnh trong tiªu chuèn Nhµ n íc. Nh ng mèi hµn mµ ióm chêt l îng thêp h n ióm yªu cçu Òu lµ phõ phèm hoæc kh«ng sö dông îc.
Phô lôc 1. Mét sè thuët ng sö dông trong tiªu chuèn 1.1. ChiÒu dµi lín nhêt cña khuyõt tët, ký hiöu lµ a, lµ kých th íc lín nhêt o îc tõ hai Çu mót cña võt en cña. khuyõt tët ã bióu hiön trªn phim. 1.2. ChiÒu dµi khuyõt tët, ký hiöu 1, lµ kých th íc o îc trªn phim, giíi h¹n bëi hai êng vu«ng gãc víi t m mèi hµn xuêt ph t tõ hai Çu mót cña khuyõt tët cçn x c Þnh. 1.3. Kho ng c ch gi a hai khuyõt tët cïng lo¹i, ký hiöu C, lµ kho ng c ch o îc tõ hai Çu mót gçn nhau cña hai khuyõt tët cïng lo¹i n»m gçn nhau nhêt vµ cïng n»m trong mæt chuèn. 1.4. ChiÒu s u khuyõt tët, ký hiöu h, kh«ng o îc trªn phim nh ng x c Þnh îc nhê so s nh é en cña nã víi é en cña nòn t«n c b n vµ dùa vµo kinh nghiöm. Khi é en cña võt khuyõt tët t ng ng é en cña nòn t«n c b n bióu hiön trªn phim th chiòu s u h t ng ng chiòu réng b cña khuyõt tët ã. 1.5. é lín khuyõt tët X Trõ c c võt nøt, c c khuyõt tët bò mæt vµ rç khý trßn, cßn èi víi têt c c c khuyõt tët óng b»ng chiòu réng lín nhêt cña khuyõt tët ã. Riªng èi víi rç khý trßn Aa, é lín X lµ gi trþ trung b nh cña êng khý n»m trong mæt chuèn. VÝ dô, trong mæt chuèn cã ba rç khý trßn cã êng kýnh 4mm, 3mm vµ 2mm th é lín 1.6. MÆt chuèn lµ mét bò mæt cã diön tých giíi h¹n bëi hai o¹n th¼ng song song víi nhau vµ c ch nhau 5mm. ChiÒu dµi cña hai o¹n th¼ng nµy óng b»ng chiòu dµi o¹n chuèn quy Þnh ë iòu 4.1. 1.7. Ó viöc nh gi khuyõt tët mèi hµn îc dõ dµng, mæt chuèn îc kî s½n trªn mét têm mica trong suèt. Khi nh gi khuyõt tët ph i Æt mæt chuèn vµo chç mèi hµn cã khuyõt tët vµ chç cã tëp trung nhiòu khuyõt tët nhêt, tøc lµ ph i Æt mæt chuèn vµo chç mèi hµn cã chêt l îng kðm nhêt. TÊt c c c khuyõt tët n»m trong mæt chuèn vµ c c khuyõt tët bþ c c êng giíi h¹n cña mæt chuèn c¾t qua Òu îc nh gi. C c khuyõt tët n»m ngoµi mæt chuèn Òu îc bá qua. 2. Mét sè Æc ióm thó hiön trªn phim cña c c khuyõt tët mèi hµn Trõ khuyõt tët xø vonfram, cßn têt c c c khuyõt tët kh c cña mèi hµn Òu bióu hiön trªn phim b»ng c c võt en. H nh d ng, vþ trý, h íng ph t trión vµ Æc ióm vò é en cña khuyõt tët lµ c së ph n biöt vµ x c Þnh lo¹i khuyõt tët cña mèi hµn. 2.1. Rç khý trßn bióu hiön lµ nh ng võt en h nh trßn hoæc h nh «van cã chiòu réng vµ chiòu dµi xêp xø nhau. é en Ëm nhêt t¹i vïng trung t m. é Ëm gi m dçn tõ trung t m ra ngoµi mðp võt en. 2.2. Rç khý d¹ng èng cßn cã tªn gäi lµ rç d¹ng dêu phèy (v cã h nh d ng gièng nh dêu phèy). Trªn phim r nghen, rç khý d¹ng èng bióu hiön lµ võt en Ëm ë phçn Çu trßn vµ phçn u«i kðo dµi mét h íng nµo ã cã é Ëm gi m dçn. 2.3. XØ a d¹ng
VÕt en lµ mét h nh khèi a d¹ng vµ phøc t¹p. êng viòn mðp cña võt en kh«ng Òu Æn, mê nh¹t, kh«ng s¾c nðt, é en vïng trung t m vµ vïng mðp kh«ng chªnh löch râ röt nh rç khý trßn. 2.4. XØ gi i VÕt en kðo dµi theo chiòu däc mèi hµn. VÕt en cã thó th¼ng, cã thó uèn l în nh ng kh«ng s¾c vµ th êng chø n»m ë hai vïng l/3 chiòu réng mèi hµn kó tõ hai mðp mèi hµn. 2.5. XØ d¹ng trøng cßn cã tªn gäi lµ xø d¹ng "thêu kýnh" v chóng cã h nh d ng gièng thêu kýnh héi tô kých th íc võt en : chiòu dµi nhá h n hoæc b»ng ba lçn chiòu réng. XØ dang trøng lµ khuyõt tët chø ph t sinh ë c c mèi hµn hµn hai phýa d íi bét b o vö trªn phim r nghen chóng n»m ë êng ph n «i chiòu réng mèi hµn. é en cña vïng trung t m vµ vïng mðp kh«ng chªnh löch nhau. 2.6. XØ kim lo¹i thó hiön b»ng võt tr¾ng trªn phim. VÕt tr¾ng cã thó trßn, «van hoæc a d¹ng. KhuyÕt tët xø kim lo¹i chø ph t sinh ë c c mèi hµn tù éng trong khi b o vö vµ sö dông iön cùc vonfram. 2.7. KhuyÕt tët liªn kõt C KhuyÕt tët liªn kõt do hµn kh«ng ngêu. VÕt en lµ c c o¹n th¼ng ng¾n, s¾c, song song víi mðp mèi hµn vµ n»m ë vþ trý s t mðp mèi hµn. VÕt en cã thó lµ c c vöt cong, s¾c, ch¹y theo sãng hµn. 2.8. C c võt nøt bióu hiön trªn phim lµ c c v¹ch s¾c, m nh. H íng ph t trªn cña chóng däc theo mèi hµn (nøt däc), c¾t ngang hoæc ch¹y xiªn theo chiòu ngang mèi hµn (nøt ngang) hoæc táa ra theo h íng kh c nhau (nøt d¹ng tia hay r¹n) 2.9. KhuyÕt tët bò mæt - Ch n mèi hµn qu låi bióu hiön trªn phim lµ c c vöt s ng ë vïng gi a mèi hµn. - MÆt mèi hµn kh«ng Òu Æn bióu hiön b»ng c c sãng hµn kh«ng Òu Æn bióu hiön b»ng c c sãng hµn cã é en Ëm vµ nh¹t rêt chªnh löch. - VÕt ch y khýa bióu hiön b»ng c c võt en Ëm t¹i mðp mèi hµn víi é en gi m dçn.