Forest Allocation VN

nh gi kõt qu b íc Çu vò c«ng t c giao rõng tù nhiªn GS. NguyÔn Ngäc Lung vµ c c céng t c viªn Tæ c«ng t c quèc gia vò l m nghiöp céng ång Hµ Néi, th ng 12/ 2003 ********* 1. Bèi c nh ViÖc giao Êt trèng åi nói träc cho n«ng d n Ó s n xuêt l m nghiöp lµ nhu cçu kh ch quan, cêp b ch, khi n«ng d n miòn nói vµ vïng gß åi ang thiõu Êt canh t c, l¹i d thõa søc lao éng nªn ngay tõ Çu thëp kø 90 nhµ n íc cã 2 nghþ Þnh rêt kþp thêi vµ h u hiöu: - NghÞ Þnh 01/CP ngµy 04/01/1995 cña ChÝnh phñ ban hµnh b n quy Þnh viöc giao kho n Êt sö dông vµo môc Ých s n xuêt n«ng nghiöp, l m nghiöp vµ nu«i trång thuû s n trong c c doanh nghiöp nhµ n íc. - NghÞ Þnh 02/CP ngµy 15/01/1994 cña ChÝnh phñ vò viöc giao Êt l m nghiöp cho tæ chøc, hé gia nh, c nh n sö dông æn Þnh l u dµi vµo môc Ých l m nghiöp,. nay lµ nghþ Þnh 163/1999/N -CP ngµy 16/11/1999. Õn cuèi n m 1999, mçi n m gçn 2 triöu ha rõng îc kho n cho nh n d n b o vö, hµng chôc v¹n ha rõng îc giao cho d n g y trång, ch m sãc cho nhµ n íc vµ 700 ngh n ha rõng vµ ang îc khoanh nu«i vµ xóc tiõn t i sinh tù nhiªn thuéc ch ng tr nh 327 týnh tíi n m 1998, trong ã trªn 50% lµ giao kho n cho hé gia nh n«ng d n thùc hiön. Ng êi d n nhën kho n trång rõng, ch m sãc, khoanh nu«i t i sinh, b o vö, trong ã cã kõt hîp trång c y c«ng nghiöp, Æc s n, c y l ng thùc thùc phèm vµ ch n nu«i îc m b o quyòn lîi quy Þnh trong quyõt Þnh sè 178/2001/Q -TTg ngµy 12/11/2001 cña Thñ t íng chýnh phñ vò quyòn lîi, nghüa vô cña hé gia nh, c nh n îc giao, îc thuª, nhën kho n rõng vµ Êt l m nghiöp. Theo nghþ Þnh 02/CP nay lµ 163/1999/N - CP, Õn hõt n m 1999 trong c n íc cã kho ng 1,8 triöu ha Êt trèng åi nói träc, b i hoang îc giao cho d n. Giao Êt trë thµnh iòu kiön tiªn quyõt cho viöc thùc thi c c dù n g y trång rõng vµ ph t trión l m nghiöp x héi, vµ chýnh giao Êt trë thµnh chýnh s ch phï hîp nguyön väng nh n d n vµ næi tiõng Ó thõ giíi biõt Õn ViÖt Nam trong thêi x y dung kinh tõ vµ æi míi x héi. HiÖu qu cña viöc kho n g y trång, b o vö rõng vµ giao Êt sö dông l u dµi æn Þnh vµo môc Ých l m nghiöp lµ trªn 55% Êt trèng åi nói träc îc giao cho c nh n, hé, nhãm hé trë thµnh rõng, v ên rõng, trang traþ, võa lµm t ng thu nhëp, c i thiön êi sèng x héi, 1

võa lµm xanh s¹ch m«i tr êng sèng (tæng kõt c c Ò tµi, luën n nh gi hiöu qu giao Êt l m nghiöp Õn n m 1999). VËy th viöc giao rõng tù nhiªn cho d n lµ b íc tiõp theo cña viöc giao Êt (theo 02 vµ 163/CP) hay lµ 1 ch ng tr nh kh c? Chóng ta h y nh n l¹i kõt qu tæng kióm kª rõng 1999 Ó thêy r»ng vén cßn tíi 2.958.617 ha rõng ch a cã chñ thët sù. STT BiÓu 1: Rõng c n íc thèng kª theo chñ qu n lý (ViÖn TQHR 1999) Chñ qu n lý DiÖn tých (1000 ha) (%) 1 Doanh nghiöp nhµ n íc (l m tr êng, c«ng ty) 3.578,4 32,8 2 C c c«ng ty, xý nghiöp liªn doanh 15,1 0,1 3 Lùc l îng vò trang 204,7 2,0 4 Hé gia nh, tëp thó 2.006,5 18,4 5 Ban qu n lý c c khu rõng phßng hé 1.025,2 9,4 6 Ban qu n lý c c khu rõng Æc dông 1.127,0 10,3 7 Ch a giao 2.958,7 27,0 Céng diön tých rõng c n íc 10.915,6 100,0 Sè phën cña gçn 3 triöu ha rõng ch a giao hiön nay ra sao? VÒ lý thuyõt th chñ rõng lµ nhµ n íc, mét nhµ n íc chung chung mµ khi cßn Bé L m nghiöp 1995 trë vò tr íc nõu ch a giao th Òu do KiÓm l m qu n lý. Thùc tõ b o vö rõng cña KiÓm l m lµ b o vö b»ng thõa hµnh ph p luët, b»ng tuyªn truyòn gi o dôc vµ b»ng gi m s t c c chñ rõng thùc thi ph p luët, chø kh«ng thay thõ chøc n ng qu n lý b o vö vµ tæ chøc s n xuêt cña chñ rõng îc. ë miòn B¾c, rõng ch a cã chñ nµy kh réng, th êng lµ c c khu rõng nghìo kiöt, nghìo l m s n nh rõng tre nøa pha gç nghìo, rõng nói v«i, rõng non míi phôc håi. ë miòn Trung vµ T y Nguyªn còng rêt Ýt khi lµ rõng giµu gç hoæc trung b nh, rõng le rõng khoäc, rõng non t i sinh sau n ng r y,... Do kh«ng cã chñ qu n lý b o vö nªn y lµ n i cung cêp l m s n cho nhu cçu gç, m ng tre, chim thó cho d n c, nhiòu n i cßn lµ vïng Êt chæt r y èt rõng cho d n x kh c x m canh, hoæc d n c tù do lµm n ng tr i phðp. Tr íc thùc tr¹ng nµy, nhiòu ång chý l nh ¹o cêp tønh t m c c gi i ph p vò chýnh s ch, vò tæ chøc, vò x héi Ó b o vö rõng, trong ã cã thö nghiöm viöc giao rõng tù nhiªn (kìm Êt rõng) cho d n. Daklak b¾t Çu tõ 1999, Thõa Thiªn HuÕ tõ 1999, S n La tõ n m 2000, Thanh Ho, Lai Ch u, Hoµ B nh, n m 2000 còng lµ c c tønh cã thö nghiöm giao rõng tù nhiªn cho d n. Song v giao thö nghiöm nªn vò ph ng ph p, vò quy m«, vò chých s ch h ëng lîi vµ nghüa vô cã kh c nhau, vi thế hiöu qu còng kh«ng nh nhau. Giao rõng nh thõ nµo, nh gi hiöu qu nh thõ nµo chýnh lµ s kõt Çu tiªn cña chóng t«i thùc hiön ë tønh Daklak, tønh giao rõng tù nhiªn thö nghiöm sím nhêt vµ tønh S n La lµ tønh 2

giao nhiòu nhêt trong 3 n m võa qua, Ó cã c c nhën xðt u khuyõt ióm vµ nh ng khuyõn nghþ phï hîp cho c c b íc tiõp theo. hoµn thµnh nhiöm vô nµy, nhiòu thµnh viªn tham gia kh o s t nh gi vµ ãng gãp nhiòu kinh nghiöm, c«ng søc cho viöc thu nhëp, pháng vên, chønh lý sè liöu nh sau: - Tõ dù n LNXH S«ng µ: Th. S. Ph¹m Quèc TuÊn ( Õn th ng 9/2003) - Tõ dù n H¹ l u Mªk«ng: C c NCS: TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn Quang T n ( Õn 7/2003) - Tõ chi côc KL S n La: KS. Quµng V n B nh - Tõ chi côc PTLN Daklak: KS. NguyÔn Träng T êng - Tõ h¹t KL Phó Léc - Thõa Thiªn HuÕ: KS. NguyÔn V n S n - Tõ chi côc KL Thanh Ho : KS. NguyÔn ThÕ Long. 2. Ph ng ph p tiõp cën 2.1 Sö dông tµi liöu thèng kª cña c c c quan chøc n ng t¹i Þa ph ng thùc hiön c c kõ ho¹ch giao Êt giao rõng (G GR) nh kióm l m, Þa chýnh, l m nghiöp Ó cã sè liöu b o c o, vµ c c nh gi tõ c c n vþ thùc hiön. Sè liöu cña c quan thèng kª Þa ph ng nµy sï îc kióm chøng th«ng qua ît kh o s t cña chñ nhiöm c«ng tr nh t¹i Þa ph ng cã sù tham gia cña ng êi d n. C c b n sè liöu nµy îc dén trong phçn phô lôc. 2.2 Ph ng ph p chuyªn gia sï sö dông kinh nghiöm cña c c céng t c viªn cã chuyªn m«n s u vò x héi, kinh tõ, l m nghiöp, d n téc Ó xem xðt qu tr nh G GR vµ hiöu qu cña nã trong 3 n m Çu tiªn. Kü thuët pháng vên vµ ph n tých c c bióu méu pháng vên ý kiõn cña mäi èi t c, tõ ng êi l nh ¹o qu n lý cêp tønh, cêp së Õn c c cêp chýnh quyòn tõ tønh, huyön, x vµ th«n b n, cho Õn ng êi d n nhën Êt nhën rõng vµ ch a nhën Êt nhën rõng Ó cã bøc tranh toµn c nh vµ ý kiõn tõ mäi vþ trý cña x. Ngoµi c c céng t c viªn ghi trong phçn bèi c nh, cßn cã sù hîp t c cña GS. Hoµng HoÌ t¹i Thanh Ho, Thõa thiªn HuÕ, TS. µo C«ng Khanh, PTS. B o Huy t¹i ¾c L¾c. 2.3 Kh o s t chuyªn Ò. Chän ngéu nhiªn mét sè b n cã G -GR cho hé, nhãm hé vµ cho céng ång th«n b n, ång thêi chän 1 sè hé hoæc nhãm hé mµ hiöu qu G GR îc Þa ph ng nh gi lµ tèt nhêt vµ yõu nhêt Ó cã iòu tra chuyªn Ò vµ t m ra c c nguyªn nh n g y ra c c kõt qu ã. 2.4 GÆp gì, héi th o Ó lêy ý kiõn trùc tiõp hoæc b nh luën cña réng r i c c thµnh phçn x héi, tõ c së Õn c c cêp huyön tønh. Cuèi cïng lµ héi th o cña Tæ c«ng t c quèc gia 3

vò l m nghiöp céng ång Ó nh gi. B o c o nµy sau khi îc nghiöm thu còng cçn cã b nh luën ph n håi tõ c c tønh tiõn hµnh G GR vµ kh o s t nh gi. 2.5 KÕ thõa c c nh gi tr íc y èi víi 2 tønh cã quy m«giao rõng tù nhiªn sím nhêt ( ¾c L¾c) vµ diön tých lín nhêt (S n la). ã lµ - B o c o kh o s t nh gi ch ng tr nh giao rõng tù nhiªn 2001 t¹i S n la, cña NguyÔn Ngäc Lung vµ Lª Ngäc Anh. - H íng dén nh gi hiöu qu giao rõng tù nhiªn cêp th«n bu«n 2003 cña TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn quang T n, Thomas Sikor, - nh h ëng cña giao rõng tù nhiªn ë cêp th«n/bu«n: Kinh nghiöm sau 3 n m thùc hiön ë tønh ¾c l¾c, 2003, cña TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn Quang T n, Thomas Sikor. 3. TiÕn tr nh giao rõng 3.1 Qu tr nh giao rõng tù nhiªn Theo kh o s t cña chóng t«i th a sè c c tønh cã rõng tù nhiªn vµ Æc biöt lµ tønh giµu rõng Òu cßn nhiòu khu rõng tù nhiªn ch a cã chñ thët sù, cho dï kh u quy ho¹ch ph n chia 3 lo¹i rõng (s n xuêt, phßng hé, Æc dông) hoµn thµnh tõ l u. VÝ dô, theo con sè kióm kª rõng 1999, Cao B»ng cßn tíi 109 ngh n ha, Lµo Cai cßn 119 ngh n ha, Yªn B i cßn 141 ngh n ha, Lai Ch u cßn 293 ngh n ha, NghÖ An cßn 292 ngh n ha, Qu ng B nh cßn 136 ngh n ha, Qu ng Nam cßn 245 ngh n ha, Gia Lai cßn 234 ngh n ha, Daklak cßn 102 ngh n ha, Kontum cßn 196 ngh n ha, B nh ThuËn cßn 65 ngh n ha, Kiªn Giang cßn 25 ngh n ha, Trong khi ã nhiòu tønh hçu hõt rõng îc giao hõt, do ã rõng cã chñ thët sù, diön tých ch a giao chø cßn d íi 2000 ha nh L m ång, Phó Thä, Hoµ B nh, Ninh B nh, B nh Ph íc, VÒ quy m«giao còng kh c nhau, ph ng ph p còng rêt phong phó mµ ch¾c ch¾n sï cã c c cuéc héi th o trao æi kinh nghiöm. Thèng kª t¹i 5 tønh giao rõng thö nghiöm Çu tiªn th sù kh c nhau nh sau BiÓu 2: DiÖn tých rõng tù nhiªn giao týnh Õn th ng 7/2003 STT TØnh HuyÖn DiÖn tých giao (ha) èi t îng nhën rõng 1 Thõa Thiªn HuÕ 1 1.570 Céng ång 2 Thanh Ho 14 119.252 Céng ång, nhãm hé, hé 3 Lai Ch u 9 132.445 Céng ång, nhãm hé, hé 4 S n La 16 384.784 Céng ång, nhãm hé, hé 5 Daklak 6 16.199 nhãm hé, hé Nh vëy èi t îng îc giao rõng cã 3 lo¹i: Céng ång th«n b n, nhãm hé, vµ hé gia inh, sï îc ph n tých kü h n ë phçn sau. 4

VÒ môc tiªu mµ mçi tønh a ra th îc tr nh bµy dµi ng¾n kh c nhau, nh ng kh«ng ngoµi 2 môc Ých sau y: Mét lµ t ng thu nhëp cho ng êi nhën rõng Hai lµ b o vö vµ ph t trión rõng tèt h n Nh ng do kh c nhau vò ph ng ph p giao, ng êi giao, ng êi nhën rõng. Nªn sù kh c nhau nµy lµm phong phó cho viöc trao æi kinh nghiöm, lµm t ng týnh kh thi phï hîp mäi iòu kiön kh c nhau cho tõng n i vò tµi nguyªn vµ x héi khi tæng kõt thµnh quy tr nh giao rõng tù nhiªn sau nµy. Ngay viöc c quan nµo lëp kõ ho¹ch vµ thùc thi viöc giao thö nghiöm còng kh c nhau ë mçi tønh, cho dï cïng lµ chñ tr ng vµ chø ¹o cña UBND tønh. ë Daklak, l m tr êng cã truyòn thèng lµ c quan nhµ n íc võa lµm kinh tõ, võa lµm d n vën, x héi, võa cïng d n lµm an ninh trët tù x héi ngay sau ngµy thèng nhêt Êt n íc, nay l m tr êng nh êng l¹i mét sè diön tých rõng vµ còng îc tønh giao nhiöm vô thùc thi viöc quy ho¹ch thiõt kõt vµ giao rõng cho d n víi sù chø ¹o cña Së NN-PTNT. Ngoµi l m tr êng, ¹i häc T y Nguyªn còng îc giao rõng thö nghiöm vµ gióp d n tæ chøc qu n lý b o vö rõng îc giao, ång thêi thö nghiöm c c kü thuët iòu tra thèng kª thó tých gç khu rõng, x y dung ph ng n b o vö, lµm giµu, trång thªm l m s n ngoµi gç, canh t c n«ng l m kõt hîp. KiÓm l m Thõa Thiªn HuÕ lµ n vþ quy ho¹ch vµ giao rõng tù nhiªn chø cho èi t îng céng ång th«n b n. H¹t kióm l m Phó Léc võa giao rõng, võa gióp th«n b n x y dung kõt ho¹ch b o vö, qu n lý, t c éng vµ sö dông, võa lµ c quan gi m s t, tæng kõt, rót kinh nghiöm, còng gièng nh kióm l m Thanh Ho thùc thi nhiöm vô nµy, nh ng èi t îng giao võa lµ hé gia nh, võa lµ nhãm hé hoæc céng ång ång thêi ë 1 sè x, huyön cã sù hç trî kü thuët vµ kinh phý tõ dù n Khu vùc l m nghiöp ADB. T¹i S n La, tønh chø ¹o viöc quy ho¹ch, x y dùng ph ng n, quy chõ quyòn lîi, nghüa vô, vµ kõ ho¹ch giao rõng cho c 3 èi t îng lµ hé gia nh, nhãm hé vµ céng ång. Nh ng thùc hiön viöc giao rõng l¹i lµ 2 c quan giao riªng biöt, ã lµ KiÓm l m vµ Þa chýnh. KiÓm l m m¹nh vò l m nghiöp vµ ph p chõ, Þa chýnh m¹nh vò o ¹c, giao Êt, cêp Êt, khi mçi bªn tæ chøc giao rõng riªng cho tõng huyön th ngoµi viöc ph t huy ióm m¹nh kh«ng kh¾c phôc îc c c ióm yõu cña m nh. Æc biöt nh ng n i sù tham gia cña ng êi d n mét c ch kh«ng Çy ñ nh h ëng lín tíi hiöu qu G GR. Trong khi ã ë tønh Lai Ch u th c quan chñ tr G GR l¹i chø lµ Þa chýnh. Nh vëy trong giai o¹n thö nghiöm, kõt qu giao rõng tù nhiªn ch a cã chñ qu n lý cho d n îc tiõn hµnh sím nhêt t¹i Daklak tõ 1999 vµ sau nµy lµ Thõa Thiªn HuÕ, S n La, Lai Ch u, Thanh Ho giao hµng tr m ngh n ha rõng tù nhiªn, mµ ióm gièng nhau ë mäi n i giao th ¹i a sè lµ rõng nghìo, rõng non míi t i sinh tr l îng thêp, rõng tre nøa, vµ «i khi c Êt trèng hoæc n ng r y, c y non t i sinh ch a thµnh rõng non (lo¹i Ic) nªn ch a hç trî kþp thêi cho nhu cçu cuéc sèng cña ng êi d n. 3.2 Quy tr nh kü thuët 5

Uû ban nh n d n tønh lµ c quan cao nhêt chø ¹o ch ng tr nh giao Êt cã rõng tù nhiªn (G GR) vµ ra c c v n b n ph p lý Ó m b o thùc hiön qu tr nh nµy trong tønh. Do mçi tønh l¹i giao tr ch nhiöm cho mét c quan kh c nhau chñ tr Ó phèi hîp víi c c c quan ban ngµnh kh c trong tønh nh KiÓm l m t¹i S n la, Thõa thiªn HuÕ, Thanh Ho, L m tr êng t¹i ¾c l¾c, Þa chýnh t¹i Lai Ch u nªn ë mçi tønh ph i dù th o mét b n h íng dén kü thuët hay cßn gäi lµ quy tr nh G GR. S n la îc coi lµ tønh cã hö thèng v n b n ph p quy Çy ñ nhêt. VÝ dô theo quyõt Þnh sè 3010/Q /UB ngµy 12/12/2000 cña Chñ tþch uû ban nh n d n tønh S n La vò viöc ban hµnh h íng dén kü thuët G GR do tæ t vên gióp viöc ban chø ¹o G GR tønh so¹n th o. ChÝnh c c c quan nghiöp vô nh dù n l m nghiöp x héi S«ng µ, dù n h¹ l u Mª K«ng, ¹i häc T y nguyªn tham gia c c tæ t vên Ó so¹n th o h íng dén kü thuët nµy. H íng dén kü thuët G GR cña tønh S n La gåm 7 b íc nh sau: B íc 1: C«ng t c chuèn bþ. B íc 2: KiÓm tra diön tých Êt, tr¹ng th i rõng sï giao, phæ biõn cho d n. B íc 3: X y dùng ph ng n giao rõng cêp x. B íc 4: o tr l îng rõng vµ ranh giíi rõng îc giao ngoµi thùc Þa. B íc 5: Hoµn thiön c c tµi liöu giao rõng. B íc 6: ThÈm Þnh vµ tr nh duyöt hå s Þa chýnh. B íc 7: NghiÖm thu quyõt to n, trao giêy chøng nhën quyòn sö dông Êt vµ rõng. T¹i S n La viöc kióm kª thó tých gç cho mçi l«rõng sï giao b»ng ph ng ph p Bitterlich. Cã sù trïng hîp mét c ch ngéu nhiªn vò thêi h¹n quy Þnh lµ 15 n m Ó chuyón quyòn së h u rõng tù nhiªn tõ nhµ n íc sang ng êi nhën rõng t¹i 2 tønh S n la, ¾c L¾c. ë S n la chñ rõng îc giao b o vö tèt sau 5 n m nõu khai th c îc h ëng 33% s n phèm, sau 10 n m îc h ëng 67%, sau 15 n m îc h ëng 100% s n phèm, cã nghüa lµ îc hoµn toµn së h u tµi nguyªn rõng cïng víi quyòn sö dông Êt l m nghiöp theo chýnh s ch hiön hµnh. T¹i ¾c chñ hé nhën rõng cho Õn khi khai th c gç, nõu b o vö tèt th mçi n m îc h ëng 6,67% nh vëy sau 15 n m b o vö tèt còng cã nghüa lµ îc toµn quyòn së h u tµi nguyªn rõng vµ quyòn së h u Êt l m nghiöp nh ë S n la quy Þnh. 4. Ph n tých hiöu qu vµ th o luën. 4.1 Tiªu chý nh gi hiöu qu vµ ph ng ph p tiõn hµnh Muc tiªu bao qu t vµ l u dµi mµ l nh ¹o UBND c c tønh thö nghiöm giao rõng ch a cã chñ qu n lý cho d n lµ: - T ng thu nhëp cho chñ nhën rõng vµ b o vö vµ ph t trión rõng tèt h n. Song trong c«ng tr nh nh gi b íc Çu vò c«ng t c giao rõng tù nhiªn cña tæ c«ng t c 6

quèc gia vò qu n lý rõng dùa vµo céng ång, chóng t«i Ò xuêt tiªu chý cô thó sau 4 n m ë ¾c l¾c vµ Thõa Thiªn HuÕ, sau 3 n m ë S n la. Ngoµi ra còng xem xðt sù hîp lý hay ch a hîp lý cña quy tr nh vµ tæ chøc giao rõng: 1- Sù thay æi cña tµi nguyªn rõng: mêt rõng vò diön tých, gi m sót chêt l îng tr l îng do chæt trém, chæt qu møc; hoæc ng îc l¹i rõng b o vö tèt lªn do t ng tr ëng tù nhiªn, do trång rõng thªm, lµm giµu b»ng c y gç hoæc s n phèm n«ng l m kõt hîp.. 2- Lîi Ých chñ rõng thu îc tõ rõng: lîi Ých vët chêt vò l m s n; vò dþch vô (du lþch, nguån n íc, m«i tr êng); sù thay æi lîi Ých so víi quy Þnh ban Çu khi nhën rõng. 3. Mèi quan hö gi a ng êi giao rõng, ng êi nhën rõng: Sù chuèn bþ vò mæt ph p lý, kü thuët, nguån lùc; sù tham gia cña ng êi d n; c quan nµo chñ tr viöc giao rõng thþ thuën lîi nhêt; chýnh s ch hç trî sau giao rõng. 4. Æc thï cña Þa ph ng vò phong tôc tëp qu n, d n téc, d n trý, thþ tr êng: Sù kh c nhau ã ßi hái ph i quy Þnh h¹n iòn, èi t îng nhën rõng lµ hé c thó hay céng ång? chýnh s ch u i sau giao, dån iòn æi thöa, dù tr thiõu hôt. Ó sö dông 4 tiªu chý nh gi nãi trªn, c«ng tr nh nµy tr nh bµy ph ng ph p tiõp cën t¹i phçn 2, ã chýnh lµ sö dông tæng hîp c c ph ng ph p: - Thèng kª sè liöu, ph ng ph p chuyªn gia, cã sù tham gia cña ng êi d n vµ c c cêp giao, nhën rõng( pháng vên, héi th o), vµ kõ thõa. T¹i c c tønh, hµng n m Òu cã nh gi viöc thùc hiön kõ ho¹ch vµ nh gi hiöu qu cña viöc giao rõng, ngoµi ra cã c c nh gi hiöu qu giao rõng sau 1 n m, 2 n m, vµ sau 3 n m. ViÖc nh gi hiöu qu còng sö dông c c ph ng ph p kh c nhau vµ ¹t kõt qu kh c nhau. Nãi chung, môc tiªu Ò ra lµ b o vö rõng tèt h n, vµ cã thu nhëp cho d n th Òu óng, nh ng hiön nay còng ch a thët cã hiöu qu cao, nhiòu n i vén mêt rõng, tuy Ýt h n nhiòu so víi rõng ch a cã chñ. Thu nhëp ch a cao, ch a c i thiön îc êi sèng cho d n vµ ch a hêp dén ng êi nhën rõng, nh ng tõng n i, tõng tønh l¹i cã møc é kh c nhau. C c t c gi TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn Quang T n, cïng TS. Thomas Sikor, chuyªn gia dµi h¹n dù n Mekong t¹i Daklak nghiªn cøu vµ Ò xuêt ph ng ph p nh gi hiöu qu giao rõng kh éc o vµ vën dông vµo Þa bµn Daklak ¹t îc c c kõt qu ph n nh kh ch quan sù thët, îc b o c o t¹i hai héi th o Hµ néi 18/7/2003 Ó trao æi kinh nghiöm, cho dï iòu kiön tµi nguyªn rõng, phong tôc tëp qu n t¹i Daklak cã Æc thï rõng nh nãi ë phçn hiön tr¹ng. Song thùc ra a ra c c gîi ý tèt Ó x y dùng c c tiªu chý nh gi võa tr nh bµy trªn Ph ng ph p nh gi cña c c t c gi nµy ßi hái cã sù tham gia cña ng êi d n nhën rõng vµ cêp qu n lý th«n, b n, x lµ chýnh. (còng dïng c«ng cô pháng vên vµ häp/héi th o nhãm hé). Néi dung cña ph ng ph p gåm 5 ióm sau y: 7

1. Thay æi tµi nguyªn rõng îc giao? - Thay æi giai o¹n nh gi - Dù b o thay æi t ng lai gçn 2. Thay æi lîi Ých tõ rõng îc giao? - Giai o¹n nh gi - Dù b o kh n ng thay æi t ng lai 3. Nh ng nh n tè nµo lµm thay æi (tµi nguyªn vµ lîi Ých)? 4. Mèi quan hö gi a ng êi îc giao rõng vµ ng êi tæ chøc giao? - NhËn thøc vò quyòn lîi nghüa vô ng êi îc giao rõng cã Çy ñ? - Sù tham gia cña ng êi d n Õn møc nµo, chñ éng hay bþ éng? 5. iòu kiön Æc thï vò tµi nguyªn, tëp qu n t¹o ra h nh thøc nhën rõng? Ph ng ph p nh gi hiöu qu giao rõng nµy îc chýnh c c t c gi tiõn hµnh t¹i 10 bu«n giai o¹n 1999-2002 èi víi 120 hé nhën rõng, 89 hé ch a nhën rõng vµ rõng l m tr êng qu n lý vµ b o c o t¹i héi th o lçn 2, Hµ Néi 7/2003 mµ b¹n äc cã thó tham kh o trong tµi liöu Giao rõng tù nhiªn cho n«ng d n vµ nh gi hiöu qu sau 3 n m cña NguyÔn Quang T n, TrÇn Ngäc Thanh, Thomas Sikor, NguyÔn Ngäc Lung ng trong T¹p chý N«ng nghiöp & ph t trión n«ng th«n sè 9/2003. 4.2 HiÖu qu cña giao rõng tù nhiªn cho d n <1> Sù thay æi cña rõng sau khi giao: 1.1 - Rõng sau khi giao, cã chñ thët sù îc b o vö tèt h n vò diön tých, kh«ng chø tõ nguån b o c o cña c c cêp qu n lý Þa ph ng mµ lµ 92% phiõu pháng vên n a. - Ng êi kinh nhën rõng x H t Lãt, huyön Mai S n, S n La trång c y n qu däc ch n nói, trång tre tróc vµo c c m Êt trång trªn s ên dèc ngay sau khi nhën sæ á. Ng êi d n téc M n«ng éi 6 x ¾c Tik HuyÖn ¾c R lap ( ¾c l¾c) trång c y n qu vµo n ng réy cò, tr«ng song m y, tre tróc vµo c c b i trèng trong rõng míi nhën trång c y gç lín vµo rõng nghìo kiöt Ó lµm giµu víi sù gióp ì c y gièng vµ kü thuët cña HTN. - Ng êi kinh vµ ng êi d n téc sèng däc theo quèc lé, n i gçn thþ trên d n c cã thþ tr êng tiªu thô Òu biõt trång thªm tre tróc, c y l m s n ngoµi gç t¹i S n la, Thanh Ho, Thõa Thiªn HuÕ lµm cho rõng nhanh phôc håi vµ cã gi trþ kinh tõ cao h n. 1.2 - a sè tr êng hîp lµ sau khi nhën rõng chø îc b o vö, tuçn tra chèng khai th c gç, l m s n trém, phßng chèng ch y rõng, vµ Ó nguyªn ch a t c éng, trõ viöc thu nhæt cñi kh«vµ lêy m ng, song m y nh tr íc khi nhën rõng. V vëy rõng sau khi nhën Ýt thay æi vò diön tých, l îng gç t ng tr ëng trong 3 n m khã kióm kª vµ th êng cßn n»m trong sai sè iòu tra khi giao rõng. - VÉn th êng xuyªn cã vi ph¹m chæt trém gç, lêy m ng, cñi bêt hîp ph p ë c c khu rõng giao cho céng ång b n Mu«ng, x ChiÒng ngçn, b n Cã x ChiÒng sinh (thþ x S n la) 8

nh ng ë quy m«nhá vµ kh«ng th êng xuyªn vµ nó nang nªn kh«ng b¾t, kh«ng b o lén nhau. - Mét sè hé îc giao rõng t¹i x ChiÒng Ve, huyön Mai S n (S n la) kh«ng îc häc tëp kü nªn cho r»ng hé cã quyòn sö dông Êt vµ rõng ngay chæt hõt gç, cñi b n cho nhµ m y êng vµ lµm nhµ nªn mêt rõng, dï chø d íi 10ha lo¹i IIb nªn bþ xö lý. - Céng ång b n M êng, x ChiÒng Yªn, thþ x S n la sau khi nhën rõng khai th c tr¾ng rõng tù nhiªn Ó b n gç, cñi chia tiòn cho c c hé, do c«ng t c häc tëp quy chõ kh«ng Çy ñ, lµm mêt rõng. 1.3 ViÖc mêt rõng ë ¾c l¾c l¹i do nguyªn nh n kh c, ã lµ søc Ðp khai hoang rõng trång l ng thùc vµ cµ phª, chì, tiªu, iòu. MÆc dug quy chõ giao rõng tù nhiªn cña tønh cho phðp c c hé thiõu Êt n«ng nghiöp îc giµnh 1 ha Êt trèng Ó trång c y l ng thùc, c y c«ng nghiöp, nh ng nhiòu hé vµ céng ång lµm qu møc quy Þnh. - Sau khi chýnh quyòn cã biön ph p ng n chæn n¹n ng êi th êng chæt rõng khai hoang trång iòu Ó b n Êt cho ng êi kinh th hiön nay phong tôc ßi n ng r y cò Ó tiõp tôc èt m ng lµm r y, chø cçn t m l¹i c y xoµi, c y mýt mµ tr íc y tr«ng trªn r y cò lµ ñ, hoæc cã bµ con chøng nhën khu rõng non lµ do gia nh hoæc bè mñ, «ng bµ tõng èt r y tr íc y còng ñ Ó hé gia nh khai hoang, cho dï khô rõng giao cho hé hay cho céng ång nhën. 1.4 Hai t c gi TrÇn Ngäc Thanh vµ NguyÔn Quang T n iòu tra diön tých mêt rõng trong 3 n m võa qua (1999-2002) t¹i 10 bu«n cã 120 hé nhën rõng bþ chæt 54,8 ha rõng lµm r y, chiõm tíi 10% diön tých giao. Song khi iòu tra diön tých rõng tù nhiªn do l m tr êng qu n lý mµ kh«ng giao cho d n còng thuéc 10 bu«n nµy th mêt tíi 183,8 ha, nghüa lµ 3 lçn lín h n rõng mµ l m tr êng giao cho hé d n qu n lý. 1.5 a sè c c khu rõng giao cho hé hoæc céng ång qu n lý Òu îc b o vö tèt h n, nh ng ë nh ng n i gçn thþ tr êng tiªu thô hoæc cã nhu cçu l m s n cao th viöc gi m tr l îng hoæc gi m l m s n ngoµi gç so víi lóc giao vén s y ra (tuy Ýt) nh däc quèc lé 6 (S n la), x Ea-sol huyön Ea H leo( ¾c l¾c) khi gç näc tiªu thiõu thèn th vén bþ x m h¹i lén nhau. <2> Lîi Ých thu îc tõ rõng 2.1 Sù h¹n chõ cña ng êi îc giao lµ do ¹i a sè tr êng hîp lµ rõng nghìo kiöt, rõng non t i sinh, lïm bôi, tre nøa v.v..nghüa lµ Ýt gi trþ kinh tõ do s n l îng tr l îng gç vµ l m s n ngoµi gç c¹n kiöt, tr íc khi giao cho d n th êng lµ ch a cã chñ thët sù lµ n i mµ d n tranh nhau lêy cñi, lêy m ng hoæc thu h i l m s n, v vëy nay giao cho chñ th : - Chñ rõng tiõp tôc sö dông rêt h¹n chõ khu rõng cña m nh bëi nh ng l m s n cho phðp nh cñi, tre nøa gia dông, m ng, mét Ýt c y thuèc, song m y v.v nh ng do m nh tù iòu chønh Ó sö dông l u dµi nh ë S n la, Thõa thiªn HuÕ. èi víi chñ rõng céng ång th viöc sö dông cßn h¹n chõ h n n a v quy chõ vµ h ng íc cçn îc t«n träng - ë T y nguyªn, trung b nh. 9

2.2 Qua kh o s t cho thêy kinh tõ l m nghiöp èi víi ng êi n«ng d n chø lµ thu nhëp phô, m b o chêt èt, 1 Ýt å gç gia dông hay tre nøa, m ng nêm, c y thuèc, Ýt khi thµnh hµng ho b n gãp vµo thu nhëp. iòu tra c cêu thu nhëp tõ rõng hé «ng Lß v n P«n ë b n Nhäp, x Cß Nßi huyön Mai S n (S n la) cho they trong 2 n m 2000-2001 chø chiõm 12-17%. HoÆc hé «ng Quµng v n S íng, th«n Tµ Vµi 1, x ChiÒng HÆc, huyön Yªn Ch u, thu nhëp tõ l m nghiöp cao nhêt còng ch a tíi 20% cña kinh tõ hé. ë ¾c l¾c, tuy rõng mµ l m tr êng nh îng l¹i Ó giao cho d n còng Òu lµ nghìo kiöt nh ng cßn tr l îng nªn b nh qu n mçi hé tr íc vµ sau khi cã chñ tr ng nhën rõng th êng khai th c sö dông 0,5 m3 gç/hé/n m thuéc 12 loµi c y a thých, lêy b nh qu n 5 cäc tiªu/n m/hé. Nh vëy ch a b»ng t ng tr ëng gç 1 ha rõng nghìo kiöt. 2.3 Rõng mã n íc däc suèi do céng ång qu n lý b o vö m b o n íc sinh ho¹t cho nhiòu b n lµng ë S n la, Lai ch u, ë Ea-sol, huyön Ea-H leo ( ¾c l¾c), Thuû Yªn th îng, x Léc Thuû (Thõa thiªn HuÕ). - T¹i Thuû Yªn Th îng, céng ång th«n kh«ng chø trång c y lµm giµu rõng mµ cßn lµm êng vµo rõng khuyõn khých du lþch vµ Çu t nghø ng i du lþch. - Céng ång còng cßn xem xðt nhu cçu gç lµm nhµ Ó xõp thø tù u tiªn sao cho l îng xin chæt hµng n m d íi l îng t ng tr ëng 2%. N m 2002 xin vay tr íc chø tiªu cña n m 2003 Ó gióp 1 vµi gia nh hang nhµ cçn lµm gêp. Hai khu rõng giao cho céng ång cïng huyön Phó léc (Thõa Thiªn HuÕ) lµ Thuû D ng, Phó H i, còng gièng nh Thuû Yªn th îng Òu x y dùng ph ng ph p qu n lý cã thu ho¹ch gç cñi bòn v ng l u dµi. 2.4 Còng theo ph n tých tµi liöu 10 th«n nhën rõng tõ 1999 Õn n m 2002 víi 2 x Ea sol, ¾c tik ( ¾c l¾c) th : 120 hé nhën rõng thu nhëp tõ rõng 450 000 VND/n m/hé, cßn 89 hé kh«ng nhën rõng khai th c tù do nh tr íc y chø thu nhëp b nh qu n 33 000 VND/n m/hé (TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn Quang T n, 2003). - Trong khi t¹i ¾c l¾c ang thö nghiöm giao rõng cho céng ång th rõng do hé îc nhën ang bþ 2 p lùc do phong tôc lµ: - Kh«ng ng n c n îc ng êi kh c x m nhëp vµo khu rõng riªng cña m nh vµ - RÊt khã tõ chèi khi ng êi kh«ng nhën rõng xin chæt cäc tiªu tõ c c loµi gç cøng. <3> Mèi quan hö gi a ng êi giao rõng vµ ng êi nhën rõng 3.1 Nh tr nh bµy trªn, c c tønh kh c nhau giao cho c c c quan chuyªn ngµnh kh c nhau chñ tr viöc G GR cho d n: + C quan l m nghiöp, l m tr êng: ¾c L¾c + KiÓm l m: Thanh ho, Thõa Thiªn HuÕ, S n la + Þa chýnh: Lai ch u, 1 phçn S n la. - Ngoµi nh ng quy Þnh vò chøc n ng nhiöm vô, c quan l m nghiöp vµ kióm l m cã chuyªn m«n s u vò nghò rõng, ph p luët vò rõng vµ kü n ng tuyªn truyòn gi o dôc, khuyõn l m cho d n nªn dô dµng so¹n th o quy tr nh giao rõng cã ng êi d n tham gia. 10

- L m tr êng tr íc y võa lµ doanh nghiöp võa lµ c quan sù nghiöp gióp d n ph t trión kinh tõ x héi, khuyõn l m vµ kó c an ninh vïng nói. Tõ khi chuyón sang doanh nghiöp mæc dï vén gi truyòn thèng g¾n víi d n vµ uy týn cò nªn nh êng 1 phçn rõng cña m nh vµ chñ tr viöc giao rõng vén tèt, nh ng kh«ng óng chøc n ng, nhêt lµ tr ch nhiöm tiõp tôc theo dâi, iòu chønh vµ Ò xuêt chýnh s ch hç trî sau giao rõng. - Þa chýnh víi nghiöp vô tèt vò o ¹c, x c Þnh, nghiöp vô ng ký, qu n lý vµ thñ tôc giao, cêp quyòn sö dông, song do thiõu nghiöp vô ph n chia 3 lo¹i rõng, x c Þnh tr l îng gç, gi i ph p l m sinh, khuyõn l m nªn rêt khã truyòn ¹t vµ tuyªn truyòn gi o dôc Ó d n hióu biõt luët ph p l m nghiöp nªn sï gæp nhiòu h¹n chõ nõu chñ tr viöc G - GR. VÊn Ò chän ng êi G -GR ph n nh kõt qu, hiöu qu G -GR mµ b o c o nµy tr nh bµy trong phçn ph n tých hiöu qu nµy. 3.2 Ng êi nhën rõng îc quy Þnh hiön nay lµ 3 lo¹i èi t îng: hé gia nh, nhãm hé, vµ céng ång trong 1 n vþ d n c nh th«n, bu«n, b n. Héi th o nhá cêp tønh vµ phiõu pháng vên ph n nh mét sè quy luët lùa chän sau y mét c ch rêt râ nðt. - Hé gia nh phï hîp víi ng êi kinh, hoæc ng êi cã Ýt nhiòu n ng lùc qu n lý, kinh doanh, cã vèn, hoæc ang sèng ë khu d n c, gçn thþ tr êng, hoæc c c vïng Ýt rõng, Ýt Êt, cã kü thuët, d n trý cao. V vëy hé gia nh nhën rõng phï hîp víi nhiòu tr êng hîp, nhiòu vïng cña nhiòu tønh khi c chõ thþ tr êng vµ s n xuêt hµng ho cµng ph t trión. - Nhãm hé nhën rõng phï hîp trong tr êng hîp Æc thï vò rõng hoæc vò d n sù. NÕu khu rõng khã chia c«ng b»ng nh mét qu nói cao, ch n nói b»ng ph¼ng, Êt tèt, s ên dèc Êt xêu, rõng nghìo, lªn Ønh hõt rõng, Êt trèng träc vµ xêu nh nhiòu tr êng hîp ë H t Lãt, Mai S n (S n la), Léc TiÕn, Léc Thuû, Phó Léc( Thõa Thiªn HuÕ) nªn chia khã c«ng b»ng, manh món.hoæc khi d n trý cßn thêp, cçn cã sù t ng hç trong b o vö rõng, trong Çu t, v vëy vïng ång bµo d n téc, vïng s u, vïng xa nªn xem xðt nguyön väng ch a muèn tù lëp cña tõng hé Ó giao rõng cho nhãm hé. Sau nhãm hé, khi ph t trión vén cã c héi chia l¹i cho tõng hé. - Céng ång lµ n vþ lín h n cã g¾n kõt truyòn thèng dßng hä hoæc Þa lý hµnh chýnh, nªn qu n lý c c khu rõng thiªng Ó thê cóng, rõng ma lµm nghüa Þa vµ rõng mã n íc b o vö Çu nguån suèi n íc theo truyòn thèng t¹i S n la, Lai ch u, Hoµ b nh. Còng phï hîp cho c c vïng kinh tõ thþ tr êng cßn kðm ph t trión, c c vïng d n téc cßn týnh céng ång cao nh T y b¾c, T y nguyªn hoæc n i an ninh an toµn ch a tèt cçn cã quy chõ, h ng íc vµ dùa vµo søc m¹nh tëp thó Ó b o vö rõng. ChÝnh v thõ kh«ng nªn cøng nh¾c trong c c tiªu chuèn x c Þnh èi t îng giao rõng vµ theo nguyön väng d n c. cã nh ng kinh nghiöm G -GR nh S n la ban Çu dù Þnh chø giao rõng cho hé, ¾c l¾c tíi nay míi giao cho céng ång v.v.. Song iòu chønh cho hîp lý lµ gi i ph p t«n träng quy luët ph t trión cña x héi. 3.3 Sù chuèn bþ: Ng êi giao vµ ng êi nhën ph i cã sù chuèn bþ cµng kü l ìng th hiöu qu sï cµng cao sau nµy, ã lµ bªn giao lo mæt ph p lý, mæt kü thuët, mæt, mæt nguån lùc vµ tµi chýnh. Quy tr nh G GR, khõ íc vµ tr ch nhiöm quyòn lîi lu«n lu«n bæ sung cho phï hîp chýnh s ch míi vµ iòu kiön, nguyön väng cña céng ång. 11

- Tõ thý ióm cho Õn lµm diön réng, tõ tham quan häc tëp cho Õn tù lµm cña tõng x, huyön, tønh Òu lµ c c bµi häc bæ Ých vµ ¾t gi. Æc biöt G GR lµ c«ng t c kinh tõ, x héi kh«ng nh 1 phong trµo thi ua. - Ng êi nhën còng cçn îc chuèn bþ chu o, häc tëp t m hióu nghüa vô, quyòn lîi khi nhën rõng, xem xðt rõng, Êt t¹i Þa ph ng vµ c c ph ng n dù kiªn. 3.4 Sù tham gia cña ng êi d n vµ chýnh quyòn c së, Ng êi d n lµ èi t îng Ó giao rõng lµ chñ l u dµi t c éng vµo rõng theo c c quy íc, ph ng n mµ chýnh ng êi d n ph i îc tham gia so¹n th o, v vëy ph i a ng êi d n vµo träng t m cña qu tr nh G - GR thý ióm, ngay tõ khi chuèn bþ, khi nh gi hiöu qu vµ c khi b o vö ph t trión rõng. C c ký hiöu sö dông chuyªn m«n s u cçn gi i thých cho ng êi d n hióu. - C c héi th o tønh vµ phiõu pháng vên cho thêy n i nµo thiõu sù tham gia cña ng êi d n th n i ã ph t sinh nhiòu vên Ò vµ cµng ph i iòu chønh nhiòu. Ngay c b o c o nµy còng cçn îc sù tham gia nh gi týnh kh ch quan, týnh trung thùc do ng êi d n nhën rõng xem xðt. 3.5 T¹i c c tønh cã thö nghiöm G -GR nãi chung, ang thiõu c c Ò xuêt vò chýnh s ch u tiªn hç trî sau G GR. y còng lµ c c thiõu sãt vò c c gi i ph p khi thùc thi ph ng n qu n lý ph t trión cña chñ rõng míi. - LÊy rõng nu«i rõng vµ vay ng¾n nu«i dµi th êng vén lµ c c khèu hiöu lµm sao biõn thµnh chýnh s ch, u tiªn, hµnh éng th míi nhanh ¹t c c hiöu qu mong muèn khi G - GR cho d n. - Kh o s t nh gi cho thêy sau G -GR nãi chung lµ chñ míi chø biõt t ng c êng b o vö chø kh«ng biõt hµnh éng ra sao? L y tõ u c c nhu cçu tµi chýnh, kü thuët Ó Çu t n ng cêp Ó kh c lóc ch a giao. <4> Æc thï cña tõng n i 4.1 Æc thï vò tµi nguyªn rõng, iòu kiön tù niªn, kinh tõ x héi, vµ Æc thï vò d n téc, d n trý, tëp qu n khiõn cho quy tr nh kü thuët G -GR ph i èi xö kh c nhau trong tõng tr êng hîp nh h¹n iòn, chän èi t îng giao, x y dùng quy chõ, h ng íc vµ ph ng n qu n lý kinh doanh. Ph ng ph p vµ quy tr nh G -GR còng cçn lu«n îc c i tiõn Ó phï hîp víi c c Æc thï cho vïng ch a ph t trión, vïng kinh tõ thþ tr êng vµ cho sù Æc thï lu«n thay æi, c i thiön iòu kiön vµ chýnh s ch, ph t trión kinh tõ x héi. CÇn cã 1 l îng dù tr Ó gi i quyõt c c tr êng hîp ét xuêt, chýnh s ch. 4.2 Do sù ph t trión kh«ng ång bé nªn ng êi d n vµ chýnh quyòn c së th êng ph n nh trong phiõu pháng vên Ó kh¾c phôc t nh tr¹ng manh móm cña c c khu rõng nhá, ph n t n cña mçi hé, còng nh ruéng Êt, chñ rõng vµ chýnh quyòn muèn cã sù iòu chønh æi thöa nh»m tëp trung ho vµ t¹o thuën lîi cho mçi hé trong viöc qu n lý ruéng Êt vµ rõng, cã mét sè thö nghiöm hoæc míi ë møc é chñ tr ng, song G -GR còng cçn nghü ngay Õn viöc nµy Ó dô iòu chønh trong t ng lai. 12

5- KÕt luën vµ khuyõn nghþ 5.1 KÕt luën Giao rõng tù nhiªn tíi nay îc 3-4 n m, mæc dï chø thö nghiöm ë mét sè Ýt tønh, nh ng qu tr nh iòu tra nh gýa hiöu qu cña nã i Õn c c kõt luën sau y: 1- Chñ tr ng giao c c khu rõng hiön ch a cã chñ qu n lý thët sù cho d n lµ hîp lý, võa b o vö vµ ph t trión îc rõng, võa t ng thu nhëp cho ng êi qu n lý b o vö. 2- Tuy míi 3 n m nh ng b íc Çu thêy t c dông b o vö rõng sau khi giao cho d n tèt h n ch a giao, c c tr êng hîp mêt rõng cã s y ra nh ng h n h u vµ dô kh¾c phôc. Rõng tù nhiªn vén cßn trong giai o¹n suy tho i nh ng tíi é mêt rõng ë T y nguyªn sau khi giao cho d n chø b»ng 1/3 tèc é mêt ë rõng ch a giao. 3- Thu nhëp tõ rõng trong kinh tõ hé nãi chung ch a cao, trõ tr êng hîp kinh doanh rõng trång, n«ng d n chø thu nhëp 0% kinh tõ tõ rõng. Khi nhën rõng nguån nµy æn Þnh, chñ éng vµ th êng xuyªn îc c i t¹o h n. C i lîi Ých gi n tiõp nh nguån n íc, m«i tr êng sinh th i, tiòm n ng du lþch ang îc h nh thµnh vµ t ng dçn, mæc dï mäi n i Òu míi giao rõng nghìo cho d n. 4- Cã thó c i tiõn ph ng ph p, quy tr nh kü thuët G GR vµ c«ng khai h n n a quyòn lîi, nghüa vô cña ng êi nhën rõng, tr ch nhiöm cña ng êi giao rõng Ó n ng cao hiöu qu cña G -GR cao h n n a khi ng êi d n îc tham gia vµo qu tr nh nµy nhiòu h n n a. 5- Rót tõ c c bµi häc giao rõng thö nghiöm 4 n m qua, nhµ n íc cã thó më réng quy m«toµn quèc Ó giao rõng ch a cã chñ cho d n nh»m ph t huy lîi Ých l u dµi bòn v ng cña rõng vµ nh»m phong phó ho c c thµnh phçn kinh tõ l m nghiöp gãp phçn ph t trøªn kinh tõ x héi vïng s u vïng xa. 5.2 KhuyÕn nghþ: 1- Õn lóc tæ chøc giao rõng ch a cã chñ cho d n sau khi hoµn thµnh viöc giao rõng Çy ñ cho c c thµnh phçn kinh tõ kh c. 2- Cã thó c i tiõn quy tr nh kü thuët giao rõng cho d n tèt h n n a ë c c kh u n gi n thñ tôc hµnh chýnh, cêp ph t sæ chøng nhën, quy Þnh râ thªm quyòn lîi nghüa vô cña ng êi nhën rõng vµ cã chýnh s ch khuyõn khých sau giao rõng. 3- o týnh tµi nguyªn rõng cçn n gi n nh ng chýnh x c h n nh»m thiõt kõ hö thèng theo dâi nh gi tµi nguyªn, gióp ng êi d n qu n lý rõng tèt h n vµ ¹t hiöu qu cao h n. 4- Thèng nhêt ho c c kh c biöt vò kü thuët nghiöp vô G -GR gi a c c tønh thö nghiöm, trong khi n ng cao týnh Æc thï vò tù nhiªn vµ x héi cña mçi Þa ph ng Ó cã gi i ph p vµ chýnh s ch p dông thých hîp cho tõng iòu kiön Æc thï. 5- Giao rõng cho d n lµ phï hîp víi nguyön väng cña hä. y lµ c héi tèt Ó c i tiõn tæ chøc s n xuêt, s¾p xõp cêu tróc x héi, gãp phçn c i thiön êi sèng, vët chêt, tinh thçn cho ång bµo d n téc vïng rõng nói. 13

6- Quan t m ngay tíi quy ho¹ch cho d n s n xuêt hµng ho l m s n vµ thþ tr êng tiªu thô, ång thêi Þnh h íng s n xuêt cho tõng vïng Ó kinh tõ l m nghiöp trë thµnh bé phën cña kinh tõ vïng. 7- Giao rõng cho d n chø tiõn hµnh khi cã quy ho¹ch liªn ngµnh vò ph t trión kinh tõ x héi cña tõng Þa ph ng tønh, huyön, x Ó tr nh ph i iòu chønh sau nµy. 14

Tµi liöu tham kh o 1- NguyÔn Ngäc Lung, Lª Ngäc Anh. B o c o kh o s t nh gi ch ng tr nh giao rõng tù nhiªn 2001 t¹i S n la vµ quy ho¹ch sö dông Êt vµ giao Êt l m nghiöp t¹i Lai Ch u. Dù n LNXH S«ng µ. Hµ néi 17/6/2002 2- NguyÔn Ngäc Lung. Report on study of community forestry and its policy. National workshop on policy framework to support community forestry management in Vietnam. Ha noi 14-15 Nov. 2001 3. TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn Quang T n, Thomas Sikor, NguyÔn Ngäc Lung. Giao rõng tù nhiªn cho n«ng d n vµ nh gi hiöu qu sau 3 n m. T¹p chý NN&PTNT sè 9/2003, trang 1182/1184. 4- TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn Quang T n, Thomas Sikor. nh h ëng cña giao rõng tù nhiªn ë cêp th«n/ bu«n: kinh nghiöm sau 3 n m thùc hiön ë tønh ¾c l¾c. Bu«n ma Thuét 06/2003. 5- TrÇn Ngäc Thanh, NguyÔn Quang T n, Thomas Sikor. H íng dén nh gi hiöu qu giao rõng tù nhiªn cêp th«n/ bu«n. Bu«n ma Thuét 06/2003. 6- UBND tønh S n la. H íng dén kü thuët giao Êt, giao rõng tù nhiªn tønh S n la ( c c quyõt Þnh cña uû ban nh n d n tønh vò giao rõng tù nhiªn cho d n. S n la. 01/2001. * 15

Phô lôc: 1- Tæng hîp kh o s t 5/2003 2- Danh s ch häp/héi th o nhá cêp tønh (vý dô cho Thõa Thiªn HuÕ) 3- Danh s ch pháng vên b»ng phiõu iòu tra cêp tønh, huyön (Thõa thiªn HuÕ) 4- Danh s ch pháng vên b»ng phiõu iòu tra èi víi ng êi nhën rõng vµ c n bé cêp th«n, x ( Thõa thiªn HuÕ) 5- Néi dung thèng kª diön tých giao Êt giao rõng, lo¹i rõng, èi t îng nhën rõng. *** 16

BiÓu 2 Tæng hîp kh o s t 2003 (Héi th o, pháng vên, lo¹i rõng vµ diön tých giao, èi t îng nhën rõng) TT 1 Néi dung Häp/Héi th o Pháng vên Thèng kª giao rõng CÊp tønh Thõa Thiªn HuÕ 12/6/03 7 ng êi 8 ng êi CÊp huyön - x - th«n Phó léc Léc thuû Thuû Yªn th îng 0 0 10 10 2 4 6 DiÖn tých rõng giao(ha) RSX n vþ nhën rõng 1569,7 ha Céng ång 2 Häp/héi th o Pháng vên Thèng kª giao rõng 3 Häp/héi th o Pháng vên Thèng kª giao rõng 4 Häp/héi th o Pháng vên Pháng vên Thèng kª giao rõng 5 Häp/héi th o Pháng vên Pháng vên Thèng kª giao rõng Céng 5 tønh Thanh Ho 10/6/03 8 ng êi 8 ng êi ¾c L¾c 19/9/03 9 ng êi 10 ng êi S n la 09/07/03 13 ng êi Lai ch u 11/07/03 10 ng êi 9 ng êi + 5 Héi th otønh 47 ng êi dù + Pháng vên cêp tønh 42 ng êi + Pháng vên cêp x 47 ng êi 0 0 0 10 14 247 LT L¾c ¾c ph i Bu«n ung 8 ng êi 6 ThÞ x SL ChiÒng NgÇn Mu«ng 7 ThÞ x SL ChiÒng Sinh b n Co 10 10 204 ThÞ x B Thanh X ng b n P nh 9 ThÞ x B ChiÒng Sinh b n Co 9 9 RSX, RPH, Êt LN 772.632,5 ha Nhãm, hé RSX, RPH 24.885,3 ha Nhãm hé, hé RSX, RPH 772,632,5 ha RSX, Êt LN Céng ång, nhãm hé, hé 135.445,0 ha Céng ång, nhãm hé, hé 41 huyön RSX, RPH, Céng ång, Êt LN nhãm hé, hé 1.050.784,2 ha 17

B ng 3: Häp héi th o cêp tønh Thõa Thiªn HuÕ MÝt tinh héi th o ng¾n TT- HuÕ (22/6/03) 1- TrÇn H u Banh 2- NguyÔn Träng 3- L ng Hång DÉn 4- T¹ v n Tu n 5- NguyÔn v n S n 6- NguyÔn Ngäc Lung 7- Hoµng HoÌ Chøc vô Chi côc Tr ëng L m nghiöp Chi côc Phã L m nghiöp Phßng Kü thuët CB Thèng kª H¹t KiÓm l m Phó léc NW G on CFM NWG on CFM B ng 4: Danh s ch pháng vên c n bé cêp tønh, huyön Danh s ch 1- Lª Hïng 2- NguyÔn Ph íc B o n 3- Lª v n Ngäc 4- Lª Kh¾c HËu 5- NguyÔn v n S n 6- ç Nam 7- Hå Hû 8- Vâ v n Dù Chøc vô Tr ëng phßng, chi côc kióm l m Tr ëng phßng, kü thuët l m nghiöp Tr¹m tr ëng, kióm l m Thõa L u Tr¹m tr ëng, kióm l m Thuû An H¹t phã kióm l m Phó léc G së KH-CN-MT Chi côc phã l m nghiöp PG së NN-PTNT B ng 5: Danh s ch pháng vên cêp th«n, x t¹i th«n Thuû Yªn, x Léc Thuû, huyön Phó léc, Thõa thiªn HuÕ. Hä vµ tªn 1- NguyÔn v n Nhiªn 2- TrÇn v n Mua 3- L ng T ng 4- Huúnh Ngäc HiÖp 5- Tr ng ViÕt HiÖp 6- NguyÔn Cöu L m 7- Lª ViÕt Thu 8- Huúnh Ngäc T«9- NguyÔn v n Bóa 10- NguyÔn S u Thµnh phçn BÝ th ng uû x Tr ëng th«n, n«ng d n Côm tr ëng n«ng d n N«ng d n N«ng d n Phã chñ tþch UBND x CB LN x Th«n phã, n«ng d n Th«n phã, n«ng d n Giµ lµng, n«ng d n 18

B ng 6: DiÖn tých rõng giao HuyÖn, x Diªn tých ( ha) Phó Léc - Léc Thuû 404,5 Phó Léc - Léc TiÕn Phó Léc - Léc vünh Phong iòn- Phong S n Phong iòn- Phong S n Phong iòn- Phong S n Tæng céng Thõa Thiªn HuÕ: 2 HuyÖn, 4 X 511,9 253,3 150 150 100 Lo¹i rõng IIIa1 IIIa1 IIb IIIa1 2c Ia (c t ven bión) IIIa1 IIIa1 IIIa1 1564,7 IIIa1, IIb, Ic, Ia Ng êi nhën ( Þa chø) Céng ång th«n Thuû Yªn th îng Céng ång th«n thuû D ng Céng ång th«n Phó H i 2 Céng ång th«n Thanh T m Céng ång th«n S n qu Céng ång th«n Thµnh C«ng Céng ång: 6 th«n ***** 19