- ĐẶT VẤN ĐỀ I -Lêi nãi Çu M«n To n lµ mét trong nh ng m«n häc cã vþ trý quan träng ë bëc TiÓu häc. Trong nh ng n m gçn y, xu thõ chung cña thõ giíi lµ æi míi ph ng ph p d¹y häc nh»m ph t huy týnh tých cùc, tù gi c, chñ éng s ng t¹o cña häc sinh trong qu tr nh d¹y häc. Mét trong nh ng bé phën cêu thµnh ch ng tr nh to n TiÓu häc mang ý nghüa chuèn bþ cho viöc häc m«n h nh häc ë c c cêp häc trªn, ång thêi gióp häc sinh nh ng hióu biõt cçn thiõt khi tiõp xóc víi nh ng t nh huèng to n häc trong cuéc sèng hµng ngµy. N m häc 2010-2011 t«i îc ph n c«ng d¹y líp 2. T«i nhën thêy viöc d¹y c c yõu tè h nh häc trong ch ng tr nh to n ë bëc tióu häc nãi chung vµ ë líp 2 nãi riªng lµ hõt søc cçn thiõt. ë løa tuæi häc sinh tióu häc, t duy cña c c em cßn h¹n chõ vò mæt suy luën, ph n tých viöc d¹y c c yªu tèc h nh häc ë TiÓu häc sï gãp phçn gióp häc sinh ph t trión îc n ng lùc t duy, kh n ng quan s t, trý t ëng t îng cao vµ kü n ng thùc hµnh h nh häc Æt nòn mãng v ng ch¾c cho c c em häc tèt m«n h nh häc sau nµy ë cêp häc phæ th«ng c së. Trong nh ng n m gçn y, phong trµo æi míi ph ng ph p d¹y häc trong tr êng TiÓu häc îc quan t m vµ Èy m¹nh kh«ng ngõng Ó ngay tõ cêp TiÓu häc, mçi häc sinh Òu cçn vµ cã thó ¹t îc tr nh é häc vên toµn diön, ång thêi ph t trión îc kh n ng cña m nh vò mét m«n nµo ã nh»m chuèn bþ ngay tõ bëc TiÓu häc nh ng con ng êi chñ éng, s ng t¹o p øng îc môc tiªu chung cña cêp häc vµ phï hîp víi yªu cçu ph t trión cña Êt n íc. ViÖc d¹y c c yõu tè h nh häc líp 2 nh thõ nµo Ó ¹t îc hiöu qu cao nhêt ph t huy îc týnh chñ éng tých cùc cña häc sinh phï hîp víi yªu cçu æi míi cña ph ng ph p d¹y häc ã lµ néi dung t«i muèn Ò cëp tíi trong Ò tµi. II -.THỰ TRẠNG Ủ VẤN ĐỀ NGHIÊN ỨU 1 Thùc tr¹ng ë tr êng tióu häc Thèng NhÊt: N m häc 2010-2011 tr êng cã 15 líp gåm 426 em häc sinh tõ líp 1 Õn líp 5. 1
Tæng sè c n bé gi o viªn lµ 38 ång chý. Trong ã gi o viªn trùc tiõp øng líp gi ng d¹y lµ 22 ång chý. Ó ph t huy hõt kh n ng, n ng lùc cña tõng gi o viªn nh»m ph t trión toµn diön nh n c ch cña häc sinh, nhµ tr êng chia thµnh 2 tæ chuyªn m«n. n th n t«i îc nhµ tr êng ph n c«ng chñ nhiöm líp 2 và trực tiếp giảng d¹y c c m«n To n vµ TiÕng viöt. n th n t«i lu«n lu«n cè g¾ng æi míi c c ph ng ph p d¹y häc Ó häc sinh n¾m îc bµi, cuèi n m thu îc kõt qu tèt. 2. KÕt qu, hiöu qu cña thùc tr¹ng trªn a. Kh o s t néi dung ch ng tr nh SGK: Néi dung d¹y häc c c yõu tè h nh häc líp 2 phong phó, a d¹ng, îc giíi thiöu Çy ñ vò êng th¼ng, ba ióm th¼ng hµng. - êng gêp khóc - TÝnh é dµi êng gêp khóc. - Giíi thiöu h nh tø gi c, h nh ch nhët. VÏ h nh trªn giêy «vu«ng. - Giíi thiöu kh i niöm ban Çu vò chu vi cña h nh häc. Êu tróc, néi dung c c yõu tè h nh häc trong s ch gi o khoa to n 2 îc s¾p xõp an xen víi c c m¹ch kiõn thøc kh c phï hîp víi sù ph t trión theo tõng giai o¹n cña häc sinh. 2. Yªu cçu c b n vò kiõn thøc vµ kü n ng: - Häc sinh biõt nhën biõt d¹ng vµ gäi óng tªn h nh ch nhët, h nh tø gi c, êng th¼ng, êng gêp khóc. Æc biöt l u ý häc sinh (nhën d¹ng h nh tæng thó ), ch a yªu cçu nhën ra h nh ch nhët còng lµ h nh tø gi c, h nh vu«ng còng lµ h nh ch nhët. n gi n. - iõt thùc hµnh vï h nh (theo méu) trªn giêy «vu«ng, xõp, ghðp c c h nh - Häc sinh b íc Çu lµm quen víi c c thao t c lùa chän, ph n tých, tæng hîp h nh, ph t trión t duy, trý t ëng t îng kh«ng gian 3. Kh o s t høng thó d¹y vµ häc c c yõu tè h nh häc cña gi o viªn vµ häc sinh. a. Høng thó cña gi o viªn * Qua trß chuyön víi gi o viªn cïng khèi, cïng tr êng t«i thu îc kõt qu nh sau: 2
a sè ý kiõn cho r»ng kh«ng thých d¹y c c yõu tè h nh häc b»ng c c phçn kh c trong m«n To n víi lý do : -¹y c c yõu tè h nh häc lµ khã so víi c c phçn kh c v t duy tr u t îng cña häc sinh líp 2 cßn h¹n chõ, nªn x c Þnh vµ chèt l¹i cho häc sinh lµ khã. - Giê häc c c yõu tè h nh häc th êng trçm, kh«ng s«i næi vµ kh«. Häc sinh Ýt chó ý vµo bµi, gi o viªn ph i chuèn bþ nhiòu å dïng cho mét tiõt d¹y nh : th íc, h nh méu,vët méu, phên mµu - å dïng trùc quan ë tr êng cßn Ýt ch a p øng ñ cho c c tiõt häc, gi o viªn ph i lµm å dïng trùc quan rêt nhiòu nh :Th íc kî, com pa, h nh méu,vët méu phï hîp víi c c tiõt d¹y Ó h íng dén häc sinh n¾m îc bµi. Ngoµi ra cßn sö dông b ng phô Ó vï h nh méu cho häc sinh quan s t vµ ghi c c bµi tëp. b. Høng thó cña häc sinh T«i lëp ra nh ng hö thèng c u hái, x y dùng phiõu tr¾c nghiöm Ó iòu tra høng thó vµ viöc häc c c yõu tè h nh häc cña häc sinh líp 2 n m häc 2010-2011.(Tæng sè häc sinh: 32 em) Em h y iòn dêu (x) vµo «trèng mµ em cho lµ hîp víi em nhêt: u 1: Em cã thých häc To n phçn h nh häc kh«ng? - RÊt thých : 7/32 em = 21,87% - nh th êng : 13/32 em = 40,62% - Kh«ng thých : 12/30 em = 37,5% u 2: Em cã lµm Çy ñ bµi tëp cña phçn h nh häc kh«ng? - ã : 25/32 em = 78,12% - Kh«ng : 0 em = 0% - ßn thiõu : 7/32 em = 21,88% * Qua kh o s t t«i thêy: - PhÇn lín häc sinh kh«ng thých häc phçn nµy, sè häc sinh thých lµ rêt Ýt vµ c c em Òu lµ nh ng häc sinh häc kh m«n häc nµy còng nh c c m«n kh c. - MÆc dï phçn nµy kh«ng g y nhiòu høng thó èi víi c c em nh ng trong giê häc c c em vén lu«n chó ý nghe bµi, h ng h i gi tay ph t bióu ý kiõn x y dùng bµi. - PhÇn lín c c em Òu tù häc vµ tù lµm bµi, lµm Çy ñ c c bµi tëp ë líp. - MÆc dï ch a g y îc høng thó nhiòu nh ng hçu hõt häc sinh Òu cã th i é tých cùc trong viöc lµm c c bµi tëp. 3
Víi nh ng lý do nªu trªn, b n th n t«i suy nghü, tr n trë, m¹nh d¹n a ra mét sè kinh nghiöm nh»m h íng dén hoc sinh hoc tèt m ng kiõn thøc vò c c yõu tè h nh häc - gi i quyõt vên Ò I- c c biön ph p thùc hiön Ngay tõ Çu n m häc, t«i chó ý t m hióu vò t nh h nh cña líp vµ thêy r»ng trong m«n To n Æc biöt ë ph n d¹y häc c c yõu tè h nh häc chêt l îng häc cña häc sinh cßn ch a cao. hýnh v thõ mµ t«i chän Ò tµi : ¹y c c yõu tè h nh häc trong m«n to n líp 2 Trªn thùc tõ häc sinh cßn cã mæt h¹n chõ vµ thiõu sãt nhêt Þnh so víi yªu cçu chung a ra. HiÓu îc tçm quan träng cña viöc d¹y häc c c yõu tè h nh häc vµ so s nh víi thùc tr¹ng t nh h nh häc tëp cña líp t«i, t«i rêt b n kho n vµ lo l¾ng, t m ra mét biön ph p gi i quyõt kþp thêi tr íc m¾t vµ rìn luyön l u dµi Ó h íng dén c c em nh ng biön ph p häc tëp cã hiöu qu. * KÕ ho¹ch nghiªn cøu 1- Kh o s t høng thó häc tëp vµ gi ng d¹y m«n To n phçn c c yõu tè h nh häc cña gi o viªn vµ häc sinh th«ng qua c c bµi häc vµ trao æi gi a gi o viªn vµ häc sinh. 2- T m äc c c tµi liöu cã liªn quan tíi viöc d¹y häc c c yõu tè h nh häc cña häc sinh tióu häc xung quanh m«n To n. 3- ù giê th m líp ång nghiöp Ó rót kinh nghiöm 4- Kh o s t thùc tr¹ng viöc d¹y vµ häc m«n To n phçn c c yõu tè h nh häc cña gi o viªn vµ häc sinh Ó thu thëp sè liöu, ph n tých èi chiõu vµ so s nh - T m ra nh ng sai sãt vµ dù o n nh ng nguyªn nh n dén Õn sai lçm ã. - Ò ra biön ph p kh¾c phôc nh ng sai lçm mét c ch chýnh x c vµ khoa häc. 5- Ò xuêt ý kiõn Ó cã nh ng biön ph p c i thiön viöc d¹y vµ häc m«nto n phçn c c yõu tè h nh häc. Ph t huy kh n ng t duy vµ t ëng t îng cña häc sinh tióu häc th«ng qua c c bµi tëp cña m«n häc nµy. Tõ ã, Ò xuêt nh ng biön ph p cô thó, thiõt thùc Ó n ng cao chêt l îng d¹y vµ häc m«n To n phçn c c yõu tè h nh häc, ph t huy kh n ng t duy cña häc sinh. II- c c biön ph p tæ chøc thùc hiön 1. T c dông cña m«n To n phçn c c yõu tè h nh häc 4
XuÊt ph t tõ nhiöm vô cña m«n To n phçn c c yõu tè h nh häc îc tr nh bµy ë trªn, gióp häc sinh n¾m îc c c yªu cçu c b n vò kiõn thøc vµ kü n ng mµ häc sinh cçn ¹t îc, phï hîp víi møc é ë líp 2 nh nhën d¹ng h nh tæng thó, c c bµi thùc hµnh, luyön tëp n gi n, bµi tëp xõp, ghðp h nh, dô thùc hiön ). Víi hö thèng c c bµi tëp a d¹ng g y høng thó häc tëp cña häc sinh. ë líp 2, ch a yªu cçu häc sinh n¾m îc c c kh i niöm, îc nh ng h nh häc dùa trªn c c Æc ióm quan hö c c yõu tè cña h nh (ch¼ng h¹n ch a yªu cçu häc sinh biõt h nh ch nhët lµ h nh tø gi c cã 4 gãc vu«ng, hoæc cã 2 c¹nh èi diön b»ng nhau) chø yªu cçu häc sinh nhën biõt îc h nh ë d¹ng tæng thó ph n biöt îc h nh nµy víi h nh kh c vµ gäi óng tªn h nh cña nã. íc Çu vï îc h nh ã b»ng c ch nèi c c ióm hoæc vï dùa trªn c c êng kî «vu«ng (giêy kî «ly, ). Mét c ch kh c n a, khi d¹y th gi o viªn cçn l u ý cho häc sinh cã thãi quen Æt c u hái t¹i sao vµ tù suy nghü Ó tr lêi c c c u hái ã. Trong nhiòu t nh huèng gi o viªn cßn cã thó Æt ra c u hái T¹i sao lµm nh vëy? ã c ch nµo kh c kh«ng? ã c ch nµo hay h n kh«ng?. c c u hái cña gi o viªn nh t¹i sao, v sao th«i thóc häc sinh ph i suy nghü t m tßi gi i thých. ã lµ chç dùa Ó a ra c ch lµm hoæc c ch gi i sù lùa chän trong vèn kiõn thøc häc Ó tr lêi. Khi d¹y c c yõu tè h nh häc cho häc sinh líp 2, viöc tëp cho häc sinh cã thãi quen Æt ra c u hái t¹i sao vµ t m c ch gi i thých lµm cho vên Ò îc s ng tá lµ nhiöm vô cña ng êi gi o viªn. Tõ thãi quen trong suy nghü ta h nh thµnh vµ rìn luyön thãi quen ã trong diôn ¹t, trong tr nh bµy. VÝ dô: µi chu vi h nh tam gi c.(tuçn 26) khi d¹y t«i ph i vï h nh trªn b ng phô vµ cho häc sinh nh¾c l¹i c ch týnh chu vi cña h nh tam gi c. 4cm 4cm 4cm Häc sinh cã thó týnh chu vi tam gi c b»ng c c c ch: 4+4+4=12(cm) 5
HoÆc : 4 x 3 = 12 (cm) ho häc sinh so s nh c c kõt qu kh¼ng Þnh lµ lµm óng. Lóc ã gi o viªn hái: T¹i sao con l¹i lêy 4 x 3 Ó týnh chu vi h nh tam gi c (v 3 c¹nh h nh tam gi c cã sè o b»ng nhau = 4 cm). - So s nh 2 c ch lµm trªn con thêy c ch nµo lµm nhanh h n? (c ch 2). + Tæng é dµi c c c¹nh cña h nh tam gi c lµ chu vi cña h nh tam gi c ã. * Trong SGK to n 2, hö thèng c c bµi tëp thùc hµnh vò yõu tè h nh häc cã mêy d¹ng c b n sau: 1. VÒ nhën biõt h nh : a. VÒ o¹n th¼ng, êng th¼ng. VÊn Ò o¹n th¼ng, êng th¼ng îc giíi thiöu ë tióu häc cã thó cã nhiòu c ch kh c nhau. Trong s ch to n 2, kh i niöm êng th¼ng îc giíi thiöu b¾t Çu tõ o¹n th¼ng ( îc häc ë líp 1) nh sau: - ho ióm vµ ióm, lêy th íc vµ bót nèi hai ióm ã ta îc o¹n th¼ng. - KÐo dµi o¹n th¼ng vò hai phýa, ta îc êng th¼ng - L u ý: Kh i niöm êng th¼ng kh«ng Þnh nghüa îc, häc sinh lµm quen víi bióu t îng vò êng th¼ng th«ng qua ho¹t éng thùc hµnh: VÏ êng th¼ng qua 2 ióm, vï êng th¼ng qua 1 ióm. b. NhËn biõt giao ióm cña hai o¹n th¼ng: VÝ dô bµi 4 trang 49 o¹n th¼ng c¾t o¹n th¼ng t¹i ióm nµo? - Khi ch a bµi gi o viªn cho häc sinh tëp diôn ¹t kõt qu bµi lµm. h¼ng h¹n häc sinh nªu l¹i o¹n th¼ng c¾t o¹n th¼ng t¹i ióm O. 6
HoÆc gi o viªn hái: ã c ch nµo kh c kh«ng? Häc sinh suy nghü tr lêi: Hai o¹n th¼ng vµ c¾t nhau t¹i ióm O. HoÆc O lµ ióm c¾t nhau cña êng th¼ng vµ. c. NhËn biõt 3 ióm th¼ng hµng: VÝ dô: µi 2 trang 73 Nªu tªn 3 ióm th¼ng hµng (dïng th íc th¼ng Ó kióm tra): a) b) N M O P Q O - Gi o viªn giíi thiöu vò ba ióm th¼ng hµng (ba ióm ph i cïng n»m trªn mét êng th¼ng). - Häc sinh ph i dïng th íc kî kióm tra xem cã c c bé ba ióm nµo th¼ng hµng råi ch a. VÝ dô nh : a. a ióm O, M, N th¼ng hµng; a ióm O, P, Q th¼ng hµng. b. a ióm, O, th¼ng hµng; a ióm, O, th¼ng hµng. d. NhËn biõt h nh ch nhët, h nh tø gi c ë líp 2, ch a yªu cçu häc sinh n¾m îc kh i niöm, Þnh nghüa h nh häc dùa trªn c c Æc ióm, quan hö cña h nh (ch¼ng h¹n, ch a yªu cçu häc sinh biõt h nh ch nhët lµ tø gi c cã 4 gãc vu«ng, hoæc cã 2 c¹nh èi diön b»ng nhau ), chø yªu cçu häc sinh ph n biöt îc h nh ë d¹ng tæng thó, ph n biöt îc h nh nµy víi h nh thøc kh c vµ gäi óng tªn h nh cña nã. íc Çu vï îc h nh ã b»ng c ch nèi c c ióm hoæc vï dùa trªn c c êng kî «vu«ng (giêy kî «ly) VÝ dô d¹y häc bµi H nh ch nhët theo yªu cçu trªn, cã thó nh sau: - Giíi thiöu h nh ch nhët (häc sinh îc quan s t vët chêt cã d¹ng h nh ch nhët, lµ c c miõng b a hoæc nhùa trong hép å dïng häc tëp, Ó nhën biõt d¹ng tæng thó y lµ h nh ch nhët ). 7
- VÏ vµ ghi tªn h nh ch nhët (nèi 4 ióm trªn giêy kî «vu«ng Ó îc h nh ch nhët, ch¼ng h¹n h nh ch nhët H, h nh ch nhët MNPQ). M N Q P - NhËn biõt îc h nh ch nhët trong tëp hîp mét sè h nh (cã c h nh kh«ng ph i lµ h nh ch nhët), ch¼ng h¹n: T«mµu (hoæc nh dêu x ) vµo h nh ch nhët cã trong mçi h nh sau: - Thùc hµnh cñng cè nhën biõt h nh ch nhët: VÝ dô: µi 1 trang 85: Mçi h nh d íi y lµ h nh g? 8
3 m 4 m 2cm a) b) c) d) e) g) e. NhËn biõt êng gêp khóc: Gi o viªn cho häc sinh quan s t êng gêp khóc. êng gêp khóc gåm 3 o¹n th¼ng:, vµ. é dµi êng gêp khóc lµ tæng é dµi c c o¹nth¼ng cña êng gêp khóc ã êng gêp khóc Gi o viªn giíi thiöu: y lµ ng gêp khóc (chø vµo h nh vï). Häc sinh lçn l ît nh¾c l¹i: êng gêp khóc. Gi o viªn hái: êng gêp khóc nµy gåm mêy o¹n th¼ng? Häc sinh nªu: Gåm 3 o¹n th¼ng,, ( lµ ióm chung cña hai o¹n th¼ng vµ, lµ ióm chung cña hai o¹n th¼ng vµ ). Häc sinh îc thùc hµnh ë tiõp bµi tëp 3 (trang 104). Ghi tªn c c êng gêp khóc cã trong h nh vï sau, biõt: + êng gêp khóc ã gåm 3 o¹n th¼ng. + êng gêp khóc ã gåm 2 o¹n th¼ng. 9
Yªu cçu cçu sinh ghi tªn äc tªn êng gêp khóc Gi o viªn cho häc sinh dïng bót ch mµu vµ ph n biöt c c êng gêp khóc cã o¹n th¼ng chung: a. êng gêp khóc gåm 3 o¹n th¼ng lµ:,,. b. êng gêp khóc gåm 2 o¹n th¼ng lµ: vµ. 2. VÒ H nh vï. ë líp 1,2,3 häc sinh îc lµm quen víi ho¹t éng vï h nh n gi n theo c c h nh thøc sau: a. VÏ h nh kh«ng yªu cçu cã sè o c c kých th íc. VÏ h nh trªn giêy «vu«ng VÝ dô bµi 1 trang 23. ïng th íc vµ ghðp nèi c c ióm. a) H nh ch nhët b) H nh tø gi c. M N E Q P Yªu cçu b íc Çu häc sinh vï îc h nh ch nhët, h nh tø gi c (nèi c c ióm cã s½n trªn giêy kî «ly). b. VÏ h nh theo méu: VÝ dô bµi 4 trang 59. 10
VÏ h nh theo méu. MÉu - Gi o viªn cho häc sinh nh n kü méu råi lçn l ît chêm tõng ióm vµo sæ: ïng th íc kî vµ bót nèi c c ióm Ó cã h nh vu«ng. c. VÏ êng th¼ng. VÝ dô bµi 4 trang 74 VÏ êng th¼ng. a) i qua hai ióm M, N b) i qua ióm O. M. N. O c) i qua hai trong ba ióm,,.... Sau khi gi o viªn d¹y bµi êng th¼ng vµ c ch vï bµi nµy lµ thùc hµnh. PhÇn (a). VÏ êng th¼ng i qua 2 ióm MN. Häc sinh nªu c ch vï: Æt th íc sao cho 2 ióm M vµ N Òu n»m trªn mðp th íc. KÎ êng th¼ng i qua 2 ióm MN. Gi o viªn : NÕu bµi yªu cçu ta vï o¹n th¼ng MN th ta vï nh thõ nµo? Häc sinh : Ta chø nèi o¹n th¼ng tõ M tíi N. Gi o viªn : VÏ o¹n th¼ng MN kh c g so víi êng th¼ng MN? Häc sinh : Khi vï o¹n th¼ng ta chø cçn nèi M víi N, cßn khi vï êng 11
th¼ng ta ph i kðo dµi vò 2 phýa MN. PhÇn (b). VÏ êng th¼ng i qua ióm O. Gi o viªn cho häc sinh nªu c ch vï: Æt th íc sao cho mðp th íc i qua O sau ã kî 1 êng th¼ng theo mðp th íc îc êng th¼ng qua O. Häc sinh tù vï vï îc nhiòu êng th¼ng qua O. Gi o viªn kõt luën : Qua 1 ióm cã rêt nhiòu êng th¼ng. PhÇn (c). VÏ êng th¼ng i qua 2 trong 3 ióm,,. Häc sinh : Thùc hiön thao t c nèi. Gi o viªn yªu cçu kó tªn c c êng th¼ng cã trong h nh. Häc sinh : êng th¼ng,,. Gi o viªn hái : Mçi êng th¼ng i qua mêy ióm? ( i qua 2 ióm). Gi o viªn cho häc sinh thùc hµnh vï êng th¼ng. Häc sinh nªu c ch vï: KÐo dµi êng th¼ng vò 2 phýa Ó cã c c êng th¼ng. Gi o viªn hái : Ta cã mêy êng th¼ng? ã lµ nh ng êng th¼ng nµo? Häc sinh : Ta cã 3 êng th¼ng ã lµ: êng th¼ng, êng th¼ng, êng th¼ng. b. VÏ thªm êng th¼ng Ó îc h nh míi: VÝ dô bµi 3 trang 23. KÎ thªm mét o¹n th¼ng trong h nh sau Ó îc: + Mét h nh ch nhët vµ mét h nh tam gi c + a h nh tø gi c 12
* Gi o viªn: KÎ thªm nghüa lµ vï thªm 1 o¹n n a vµo trong h nh: Gi o viªn vï h nh lªn b ng vµ cho häc sinh Æt tªn cho h nh: E Gi o viªn há i : on vï thõ nµo? Häc sinh : on nèi víi. Gi o viªn cho häc sinh äc tªn h nh: H nh ch nhët H nh tam gi c Häc sinh Æt tªn cho h nh: ho häc sinh tù kî: E G G G HoÆc: b íc sau: Gi o viªn yªu cçu häc sinh äc tªn c c h nh vï îc trong c 2 c ch vï. Häc sinh äc tªn h nh: GE, EG, vµ EG, GE,. * Khi d¹y häc sinh c ch vï h nh, dùng h nh t«i th êng tu n thñ theo c c a. H íng dén häc sinh biõt c ch sö dông th íc kî, bót ch, bót mùc Ó vï h nh. Çn sö dông hîp lý chøc n ng cña mçi dông cô, th íc th¼ng cã v¹ch chia dïng Ó o é dµi o¹n th¼ng, vï o¹n th¼ng ( êng th¼ng), th íc th¼ng cßn dïng Ó kióm tra sù th¼ng hµng cña c c ióm. 13
b. Häc sinh ph i îc h íng dén vµ îc luyön tëp kü n ng vò h nh, dùng h nh theo quy tr nh hîp lý thó hiön îc nh ng Æc ióm cña h nh ph i vï. c. H nh vï ph i râ rµng, chuèn x c vò h nh d¹ng vµ Æc ióm, c c nðt vï ph i m nh, kh«ng nhoì, kh«ng tèy xo. 3. VÒ xõp, ghðp h nh: VÝ dô µi 5 (trang 178). XÕp 4 h nh tam gi c thµnh h nh mòi tªn: - Yªu cçu cña bµi xõp, ghðp h nh ë líp 2 lµ: Tõ 4 h nh tam gi c cho, häc sinh xõp, ghðp îc thµnh h nh míi theo yªu cçu Ò bµi (ch¼ng h¹n ë vý dô trªn lµ xõp thµnh h nh mòi tªn. - ch thùc hiön: Mçi häc sinh cçn cã mét bé h nh tam gi c Ó xõp h nh (bé xõp h nh nµy cã trong hép å dïng häc to n líp 2, hoæc häc sinh cã thó tù lµm b»ng c ch tõ mét h nh vu«ng c¾t theo 2 êng chðo Ó îc 4 h nh tam gi c). Häc sinh lùa chän vþ trý thých hîp Ó xõp, ghðp 4 h nh tam gi c thµnh h nh míi (ch¼ng h¹n nh h nh mòi tªn). 14
- L u ý: Lo¹i to n, xõp, ghðp h nh chø cã ý nghüa khi mçi häc sinh ph i îc tù xõp, ghðp h nh (c c em cã thó xõp, ghðp nhanh chëm kh c nhau), nh ng kõt qu ¹t îc lµ s n phèm do mçi em îc tù thiõt kõ vµ thi c«ng vµ do ã sï g y høng thó häc tëp cho mçi em). - iòu c b n lµ khuyõn khých häc sinh t m îc c c c ch kh c nhau ã. Qua viöc xõp, ghðp nµy c c em îc ph t trión t duy, trý t ëng t îng kh«ng gian vµ sù khðo tay, kiªn tr, s ng t¹o. VÝ dô: XÕp 4 h nh tam gi c: Thµnh c c h nh sau: 4. VÒ týnh é dµi d êng gêp khóc hoæc chu vi cña h nh: 15
3cm 3cm 2m 2m 2m 2m a. TÝnh é dµi êng gêp khóc: VÝ dô: µi 5 trang (105). 2m Häc sinh gi i: é dµi êng gêp khóc lµ: 3 + 3 + 3 = 9 (cm) Gi o viªn hái: on lµm thõ nµo ra 9 cm? Häc sinh 1: êng gêp khóc nµy gåm 3 o¹n th¼ng, mçi o¹n th¼ng Òu lµ 3 cm. Nªn con týnh tæng é dµi 3 o¹n th¼ng t¹o lªn mçi êng gêp khóc. Gi o viªn hái: ã con nµo lµm bµi kh c b¹n kh«ng? Häc sinh 2: on lêy 3 x 3 = 9 (cm) ho häc sinh so s nh c c kõt qu tõ ã kh¼ng Þnh lµ ai lµm óng. b. TÝnh chu vi h nh tam gi c, chu vi h nh tø gi c: yªu cçu häc chu vi ë líp 2 phï hîp víi tr nh é chuèn cña to n 2. ô thó lµ: ë líp 2, ch a yªu cçu häc sinh n¾m îc kh i niöm, bióu t îng vò chu vi cña h nh, chø yªu cçu häc sinh biõt c ch týnh chu vi h nh tam gi c, tø gi c khi cho s½n é dµi mçi c¹nh cña h nh ã, b»ng c ch týnh tæng é dµi cña h nh ( é dµi c c c¹nh cña h nh cã cïng mét n vþ o). h¼ng h¹n: - TÝnh chu vi cña h nh tam gi c cã é dµi 3 c¹nh lµ: 10cm, 20cm, 15cm. µi gi i hu vi h nh tam gi c lµ: 10 + 20 +15 = 45 (cm) p sè: 45 (cm) - TÝnh chu vi h nh tø gi c cã é dµi 4 canh lµ: 10 cm, 20cm, 10cm vµ 20 cm. µi gi i 16
hu vi h nh tø gi c lµ: 10 + 20 + 10 + 20 = 60 (cm) p sè: 60 (cm) HoÆc mét d¹ng bµi n a: VÝ dô: µi 3 (trang 130): + o råi ghi sè o é dµi c c c¹nh cña h nh tam gi c. + TÝnh chu vi h nh tam gi c. H íng dén gi i: Ph i cho häc sinh dïng th íc th¼ng cã v¹ch chia Ó o é dµi c c c¹nh cña h nh tam gi c. (mçi c¹nh lµ 3cm). hu vi cña h nh tam gi c lµ: 3 + 3 + 3 = 9 (cm) HoÆc: 3 x 3 = 9 (cm). So s nh 2 c ch lµm trªn con thêy c ch nµo nhanh h n? ( ch 2) 5. Mét sè bµi tëp: a. Õm h nh Lo¹i bµi Õm h nh trong s ch gi o khoa to n 2 lµ lo¹i bµi to n cã týnh ph t trión, ßi hái häc sinh biõt ph n tých, tæng hîp. o ã sï lµ khã èi víi mét sè häc sinh ch a lµm quen hoæc ch a biõt nªn xuêt ph t tõ u khi gi i bµi to n nµy. Sau y xin gîi ý mét c ch Ó häc sinh dô thùc hiön Õm h nh (khái bþ sãt h nh). ã lµ c ch nh sè vµo h nh råi Õm h nh, ch¼ng h¹n: VÝ dô 1: trong h nh bªn cã mêy h nh tam gi c? Gîi ý c ch Õm: - nh sè vµo h nh, ch¼ng h¹n: 17 1 2
1, 2, 3, 4. - H nh tam gi c nµo chø gåm mét h nh cã nh sè? (ã 4 h nh lµ h nh 1, h nh 2, h nh 3 vµ h nh 4). H nh tam gi c nµo gåm 2 h nh cã nh sè? (ã 2 h nh lµ h nh gåm h nh 2, h nh 3, gåm h nh 1 vµ h nh 4). - H nh tam gi c nµo gåm 3 h nh cã nh sè? (kh«ng cã). - H nh tam gi c nµo gåm 4 h nh cã nh sè? (ã 1 h nh gåm h nh 1, h nh 2, h nh 3 vµ h nh 4). VËy têt c cã 7 h nh tam gi c (4 + 2 + 0 + 1 = 7). VÝ dô 2: Trong h nh bªn cã mêy h nh tø gi c Gîi ý c ch Õm: - Ghi tªn vµ nh sè vµo h nh, ch¼ng h¹n. - H y xem cã h nh tø gi c nµo chø gåm mét h nh cã nh sè (kh«ng cã) - H nh tø gi c nµo gåm 2 h nh cã nh sè? (ã mét h nh lµ h nh gåm h nh 1 vµ h nh 2 (h nh tø gi c IE)). - H nh tø gi c nµo gåm 3 h nh cã nh sè? ( ã 2 h nh, h nh gåm h nh 1, h nh 2, vµ h nh 5 (h nh tø gi c E); h nh gåm h nh 1, h nh 2, h nh 3 (h nh tø gi c E)). - H nh tø gi c nµo gåm 4 h nh cã nh sè? (ã 2 h nh, h nh gåm h nh 2, h nh 3, vµ h nh 4 h nh tø gi c (0 + 1 + 2 + 1 = 4). 3 1 E 3 2 5 4 18
L u ý: ë líp 2 chø yªu cçu häc sinh Õm îc sè h nh (tr lêi óng sè l îng h nh cçn Õm lµ îc), ch a yªu cçu häc sinh viõt c ch gi i thých nh trªn. b. µi tëp tr¾c nghiöm : Khoanh vµo ch Æt tr íc kõt qu óng: Sè h nh tø gi c trong h nh vï lµ:. 1. 2. 3. 4 ho häc sinh tù lµm. Häc sinh nªu c ch lµm: on Õm sè h nh tø gi c îc 4 h nh tø gi c, nªu khoanh vµo ch. - KÕt luën 1, KÕt qu nghiªn cøu Qua thùc tõ gi ng d¹y ë líp 2, víi c ch d¹y trªn, khi d¹y c c yõu tè h nh häc trong m«n To n líp 2 t«i nhën thêy häc sinh cã nhiòu tiõn bé. Víi c ch d¹y vµ häc trªn häc sinh ch m chó say mª häc to n, c c em kh«ng ng¹i khi gi i c c bµi to n cã néi dung h nh häc. Häc sinh tých cùc, chñ éng t m tßi, s ng t¹o x y dùng kiõn thøc cña bµi häc. Nhê vëy mµ häc sinh n¾m bµi nhanh, nhí kiõn thøc l u h n, ch¾c h n vµ tù tin lµm cho kh«ng khý tiõt häc s«i næi, kh«ng gß bã, häc sinh îc thùc sù béc lé hõt kh n ng cña m nh. Tõ ã häc sinh cã høng thó häc to n, t¹o thµnh thãi quen tù suy nghü, chñ éng lµm bµi Ó t m ra c ch gi i hay vµ nhanh nhêt. * KÕt qu ¹t îc: - Sau khi p dông ph ng ph p nµy líp t«i d¹y ¹t hiöu qu cao. N m häc 2010-2011 qua khảo sat định kỳ cả 3 lần häc sinh ¹t tõ lo¹i kha trë lªn là 90%. Häc kú I cña n m häc 2010-2011, ¹t 98% häc sinh kh, giái. Æc biöt ë k thi kh o s t chêt l îng mòi nhän n m häc 2009-2010 líp t«i d¹y cã 13 em ¹t gi i 19
m«n To n.trong ã cã 5 em ¹t gi i nhêt, 3 em ¹t gi i nh, 2em ¹t gi i ba vµ 3 em ¹t gi i khuyõn khých 2. KiÕn nghþ, Ò xuêt Qua kõt qu thùc nghiöm vµ thùc tõ gi ng d¹y m«n To n phçn c c yõu tè h nh häc ë líp 2, t«i thêy Ó tiõt d¹y cã kõt qu tèt cçn thùc hiön tèt c c gi i ph p: 1. So¹n bµi c c tiõt To n thët cèn thën chi tiõt vµ cã chêt l îng. 2. Th êng xuyªn äc c c tµi liöu, trao æi kinh nghiöm gi ng d¹y, trau dåi kiõn thøc m«n To n víi c c ång nghiöp. 3.Tæ chøc häc tëp b»ng nhiòu h nh thøc: häc c nh n, häc nhãm, h i hoa d n chñ æi míi ph ng ph p d¹y häc, ph t huy týnh chñ éng s ng t¹o cña häc sinh. 4. Sö dông å dïng trùc quan, vët méu Ó t¹o høng thó häc tëp cho häc sinh vµ nhí nhanh néi dung bµi häc. 5. ïng hö thèng c u hái gîi më gióp häc sinh t m îc óng, ñ sè h nh. 6. Çn qu n triöt ph ng ph p lêy häc sinh lµm trung t m, coi häc sinh lµm chñ thó cña ho¹t éng nhën thøc, biõn c c em thµnh ng êi chñ éng trong qu tr nh häc tëp, lünh héi tri thøc. c em ph i hoµn toµn tù m nh tham gia mäi ho¹t éng nhën thøc. Sau khi thùc hiön Ò tµi nµy, t«i nhën thêy häc sinh kh«ng nh ng häc tèt m«n To n mµ cßn häc tèt c nh ng ph n m«n kh c trong ch ng tr nh TiÓu häc. Trªn y lµ mét sè s ng kiõn thùc hiön Ò tµi cña t«i nh»m thùc hiön óng æi míi ph ng ph p d¹y häc m«n To n líp 2 vµ n ng cao chêt l îng d¹y häc Ó ¹t kõt qu cao. RÊt mong îc sù gãp ý cña héi ång khoa häc nhµ tr êng. T«i xin ch n thµnh c m n. Thèng NhÊt, ngµy 05 th ng 03 n m 2011 Ng êi viõt TrÞnh ThÞ Lan 20
21