X c Þnh v a x éng m¹ch c nh b»ng siªu m doppler ë bönh nh n t ng huyõt p vµ c c yõu tè liªn quan PGS.TS. T«v n h I TS. Bïi Xu n TuyÕt 1
Æt VÊn Ò VX M lµ mét trong nh ng bönh phæ biõn G y tæn th ng m¹ch m u cña nhiòu c quan Ph t sinh nhiòu biõn chøng nguy hióm THA m¹n týnh g y t ng sinh tõ bµo c tr n, dµy líp o gi a g y hñp lßng M g y t ng søc c n ngo¹i vi vµ g y THA ång thêi g y thiõu m u nu«i d ìng c c c quan 2
Æt VÊn Ò HAT kðo dµi lµm t ng p lùc cña dßng m u vµo líp tõ bµo néi m«thµnh m¹ch g y tæn th ng líp néi m«m¹ch m u, lµ tiòn Ò cho tæn th ng v a x ĐM h nh thµnh vµ ph t trión (Ross, Glomset). Víi p lùc cao do bönh THA, m u cã thó lät vµo gi a c c líp cña thµnh M bþ x v a, t ch däc c c líp ã ra g y biõn chøng phång t ch M 3
Æt VÊn Ò VX M lµ träng t m N/C cña nhiòu n íc nh ng Õn nay, vên Ò nµy vén ang tån t¹i, bönh VX M vén tiõp tôc ph t trión g y nhiòu biõn chøng nguy hióm, kh«ng nh ng cho ng êi nhiòu tuæi mµ gçn y cßn gæp c ë nh ng ng êi trî tuæi. Do ã, viöc ph t hiön thêi kú Çu cña VX M cã tçm quan träng Æc biöt Ó t m c ch phßng vµ ch a sím nhiòu bönh. Ó t m hióu vò mèi liªn quan gi a VX M vµ bönh THA, chóng t«i thùc hiön N/C Ò tµi nh»m môc tiªu: 4
MôC TiªU NGHIªN CøU 1 X c Þnh v a x éng m¹ch c nh b»ng siªu m Doppler ë bönh nh n t ng huyõt p 2. T m hióu c c yõu tè liªn quan víi v a x éng m¹ch c nh 5
èi t îng vµ ph ng ph p nghiªn cøu èi t îng nghiªn cøu Gồm 111 bönh nh n îc chèn o n t ng huyõt p iòu trị t¹i khoa ThÇn kinh vµ PKSKCB BÖnh viön Thanh Nhµn, Hà Nội tõ th ng 1 n m 2009 Õn th ng 6 n m 2010. 6
TIÊU CHUẨN CHỌN BỆNH NHÂN Chọn những bệnh nhân được chẩn đoán THA theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị THA của Bộ Y tế ngày 27-12-2007: HuyÕt p tâm thu 140/90 mmhg và hoặc huyết áp tâm trương 90 mmhg. 7
Tiªu chuèn lo¹i trõ Lo¹i trõ c c bönh nh n ang bþ c c bönh nhiôm trïng, bönh êng tiªu ho, gan mët vµ bönh nh n < 40 tuæi 8
PH NG PH P nghiªn cøu Nghiªn cøu håi cøu, tiõn cøu, m«t c¾t ngang: L m sµng: * Sö dông mét méu bönh n nghiªn cøu thèng nhêt * Khai th c tiòn sö * Kh m l m sµng Xét nghiệm: Hóa sinh: Cholesterol, triglicerid, 9
PH NG PH P nghiªn cøu XÉT NGHIỆM: Siêu âm Doppler động mạch cảnh ngoài sọ bằng máy siêu âm Doppler: V730 Pro V5.0.3.154 do Thụy Sỹ sản xuất đặt tại Bệnh viện Thanh Nhàn, Hà Nội. Đánh giá tình trạng xơ vữa và độ dầy mảng xơ vữa, loét trong mảng xơ vữa Đo độ hẹp của lòng mạch tại chỗ xơ vữa 10
PH NG PH P nghiªn cøu Th m dß S Doppler hö M c nh o¹n ngoµi sä îc tiõn hµnh ë c hai bªn cæ bönh nh n. C c M cçn N/C lµ M c nh chung, M c nh trong, M èt sèng hai bªn 11
KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN BẢNG 1: Ph n bè èi t îng nghiªn cøu theo tuæi vµ giíi BN Nhóm tuổi Nam Nữ Tổng n % n % n % 40 50 5 8,62 7 13,21 12 10,81 51 60 14 24,14 9 16,98 23 20,72 61 70 17 29,31 14 26,42 31 27,93 71-80 16 27,59 19 35,85 35 31,53 > 80 6 10,34 4 7,54 10 9,01 TỔNG SỐ 58 100 53 100 111 100 Nhận xét: bệnh THA xuất hiện nhiều ở nhóm tuổi từ 71 đến 80 và nam nhiều hơn nữ. 12
BẢNG 2: Thời gian phát hiện bệnh tăng huyết áp Thời gian Bệnh nhân Số bệnh nhân < 1 năm 1 5 năm 6 10 năm > 10 năm Tổng 42 40 19 10 111 Tỷ lệ % 37,84 36,03 17,12 9,01 100 Nhận xét: Số bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp từ 1 đến 5 năm chiếm tỷ lệ cao nhất. 13
BẢNG 3: Các bệnh khác kèm theo Số bệnh nhân Bệnh Số bệnh nhân Tỷ lệ % Tăng huyết áp đơn thuần 25 22,52 Đái tháo đường 22 19,82 Tăng lipid máu 53 47,75 Goutte 2 1,80 Béo phì 9 8,11 Parkinson 4 3,6 HCTĐ 8 7,21 Nhận xét: Trong các bệnh kèm theo, tăng lipid máu và đái tháo đường chiếm tỷ lệ cao nhất. 14
BẢNG 4: Số bệnh nhân bị xơ vữa động mạch Tình trạng mạch Bệnh nhân N Tỷ lệ % Không bị xơ vữa mạch 23 20,72 Có bị xơ vữa mạch 88 79,28 Tổng số 111 100 Nhận xét: Số bệnh nhân tăng huyết áp bị xơ vữa động mạch chiếm tỷ lệ cao, gấp gần 4 lần so với số bệnh nhân không bị xơ vữa động mạch. 15
BẢNG 5: Số bệnh nhân bị xơ vữa mạch ở các lứa tuổi Nhóm tuổi 40-50 51-60 61-70 71-80 > 80 Tổng Số bệnh nhân xơ vữa 4 15 28 32 9 88 Tỷ lệ % 4,56 17,05 31,82 36,34 10,23 100 Nhận xðt: Tỷ lệ vữa xơ động mạch cao nhất ở những bệnh nhân trên 60 tuổi. Hollander M. N/C 4217 người tuổi > 55: 100% có 1 hoặc nhiều mảng vữa xơ ở sáu vị trí trong hệ động mạch cảnh 16
BẢNG 7: Liên quan giữa vữa xơ động mạch và mức độ tăng huyết áp Tăng huyết áp Số bệnh nhân Tiền tăng HA Độ 1 Độ 2 Độ 3 Tổng số Vữa xơ động mạch 5 20 25 38 88 Tỷ lệ % 5,68 22,73 28,41 43,18 100 Nhận xðt: Số bệnh nhân tăng huyết áp độ 2, độ 3 bị vữa xơ động mạch nhiều hơn bệnh nhân tăng huyết áp độ 1. 17
BẢNG 8: Liên quan giữa tuổi và tình trạng xơ vữa động mạch Tuổi 40-50 51-60 61-70 71-80 > 80 Tổng số Tình tr. mạch máu Dày thành động mạch 4 7 5 1 0 17 Vữa xơ lan tỏa chưa gây hẹp 0 5 15 9 1 30 Hẹp động mạch 10-30% 0 2 2 15 3 22 Hẹp động mạch 30 70 % 0 1 4 5 2 12 Hẹp động mạch > 70% 0 0 2 2 3 7 Tổng số 4 15 28 32 9 88 Nhận xét: Tuổi càng cao, mức độ tổn thương vữa xơ động mạch càng nặng. 18
BẢNG 11: Liên quan giữa tình trạng vữa xơ động mạch và thời gian bị tăng huyết áp Thời gian phát hiện THA < 1 năm 1 5 năm 6 10 năm > 10 năm Tổng số Tình tr. mạch máu Dày thành động mạch 11 8 5 0 24 Vữa xơ lan tỏa chưa gây hẹp 14 17 6 3 40 Hẹp động mạch 10-30% 5 5 2 2 14 Hẹp động mạch 30-70 % 0 1 3 1 5 Hẹp động mạch > 70% 0 0 2 3 5 Tổng số 30 31 18 9 88 Nhận xét: Tình trạng vữa xơ động mạch nặng hơn ở những người bị tăng huyết áp kéo dài. 19
BẢNG 12: Liên quan giữa tình trạng mạch máu và mức độ tăng huyết áp Tăng huyết áp Tình tr. mạch máu Tiền tăng HA Độ 1 Độ 2 Độ 3 Số lượng Tỷ lệ % Dày thành động mạch 4 5 7 8 24 27,27 Vữa xơ lan tỏa chưa gây hẹp 1 12 10 17 40 45,46 Hẹp động mạch 10-30% 0 3 5 6 14 15,91 Hẹp động mạch 30 70 % 0 0 1 4 5 5,68 Hẹp động mạch > 70% 0 0 2 3 5 5,68 Tổng số 5 20 25 38 88 100 Nhận xét: bệnh nhân tăng huyết áp càng nặng thì mức độ tổn thương thành mạch càng nhiều. 20
KÕt luën Qua nghiên cứu 111 bệnh nhân tăng huyết áp: 1. Xác định vữa xơ động mạch cảnh đoạn ngoài sọ thấy: Có 88 bệnh nhân bị VXĐM, chiếm tỷ lệ 79,28%. Tỷ lệ VXĐM cao nhất ở những BN trên 60 tuổi. Bệnh nhân THA độ 3 bị vữa xơ ĐM nhiều nhất, chiếm tỷ lệ 43,18%. Tình trạng VX ĐM nặng hơn ở những người bị THA kéo dài. 21
2. Tìm hiểu các yếu tố liên quan thấy: Bệnh THA xuất hiện nhiều ở nhóm tuổi từ 71 đến 80 và nam nhiều hơn nữ. Tuổi càng cao, mức độ tổn thương VXĐM càng nặng. Trong các bệnh kèm theo, tăng lipid máu và đái tháo đường chiếm tỷ lệ cao nhất. Bệnh nhân THA kèm đái tháo đường, tăng lipide máu bị VXĐM nhiều hơn BN THA đơn thuần. 22
23
Hình ảnh tổn thương vữa xơ ĐM Hình ảnh các mảng vữa xơ trong lòng động mạch 24
Bệnh nhân nam 57 tuổi, mới điều trị THA 03 tháng, mạch bình thường 25
Bệnh nhân nam, 68 tuổi, THA 10 năm, độ 3, hẹp 30% ĐK lòng mạch. 26
Bệnh nhân nam 64 tuổi, THA 5 năm, độ 2, VXĐM chưa hẹp lòng mạch 27
Bệnh nhân nam 70 tuổi, THA 12 năm, độ 3, tăng lipide máu, hẹp 65% lòng mạch 28
Bệnh nhân nam 86 tuổi, THA, ĐTĐ, tăng lipide máu, hẹp 85% lòng mạch 29
Xin c m n sù quan t m, chó ý cña c c qói vþ ¹i bióu! 30