GS. TS. Vò TriÖu M n 0912176623 Phytoplasma (DÞch khuèn bµo h¹i thùc vët) 1. Æc ióm vµ ph n lo¹i Bµi gi ng tãm t¾t cña GS. TS. Vò TriÖu M n N m 1967 Doi vµ ctv NhËt B n ph t hiön bönh do mét nhãm t c nh n g y ra trªn thùc vët gièng nh Mycoplasma (MLO). Õn Çu nh ng n m 90, khi kü thuët PCR îc thùc hiön - B n chêt cña Phytoplasma míi d îc nghiªn cøu. MLO cã 3 Æc ióm: 1. HÇu hõt kh«ng nu«i cêy îc trªn m«i tr êng (trõ Spiroplasma h¹i cam, chanh) ë vïng «n íi. 2. Tån t¹i trong m¹ch phloem (m¹ch r y). 3. ChØ cã hai líp mµng (kh c vi khuèn). Tuy nhiªn, do nhiòu Æc ióm cêu t¹o cña h¹t phytoplasma gièng vi khuèn, trong B ng ph n lo¹i vi khuèn cña Bergey (2004), phytoplasma îc xõp vµo chi Cadidatus Phytoplasma (Ca.Phytoplasma), bé Acholeplasmatales, líp Mollicutes, ngµnh Firmucutes, giíi Vi khuèn (Bacteria). B»ng c ch so s nh chuçi DNA ribosome (16S rdna nhê kü thuët RFLP hay gi i tr nh tù gene - C c loµi Ca.phytoplasma îc xõp vµo 16 nhãm ph hö (ký hiöu 16 Srl...) c c nhãm cã tªn riªng, vý dô nhãm Aster yellowing (biõn vµng c y cóc t y) cã tªn lµ 16Srl (Ph n lo¹i dùa vµo Æc ióm RNA ribosome 16S). 2. TriÖu chøng chýnh: Do mêt c n b»ng phytohormon trong c y, c y bþ bönh Phytoplasma th êng cã c c triöu chøng sau; 1. L biõn mµu (vµng hay á) 2. Hoa bþ diöp ho (phyllody) c nh hoa ho xanh cã cêu tróc gièng l. 3. Hoa bþ lôc ho (virescence) c nh ho xanh. 4. C y bþ cßi cäc, lïn.
5. Ngän rôt ng¾n, hoa co ng¾n 6. RÊt phæ biõn d¹ng Chæi phï thuû (Witches' broom): chåi phô mäc thµnh chïm, lãng kðo dµi. 3. H nh th i ThÓ phytoplasma th êng cã d¹ng cçu, bçu dôc... hoæc v«þnh h nh, kých th íc biõn éng, th êng tõ 20-30nm êng kýnh... lín nhêt cã thó tíi vµi tr m nm. 4. Lan truyòn Phytoplasma truyòn chñ yõu nhê c«n trïng chýnh hót hä Cicadellidea (rçyl ) vµ Fulgoridea (rçy th n) theo kióu bòn v ng t i sinh. Phytoplasma th êng kh«ng bþ mêt sau mçi lçn lét x c. Cã thó truyòn qua giao phèi Õn thõ hö sau vµ cã thó nh n lªn vò sè l îng trong c thó c«n trïng, nªn bönh rêt nguy hióm. BÖnh còng truyòn qua ghðp c y vµ truyòn qua nh n gièng v«týnh,qua c y t hång nh ng kh«ng truyòn qua h¹t gièng. Kh«ng truyòn qua l y nhiôm c häc. 5. C c Ca.Phytoplasma Asteris lµ c c phytoplasma phæ biõn trªn thõ giíi, chóng ký sinh trªn 300 loµi c y thuéc 48 hä. 6. Phßng chèng: - Nhæ bá vµ tiªu huû tµn d. - Phßng chèng c«n trïng b»ng ho häc vµ sinh häc. - Kh«ng dïng c y bönh lµm gièng. - Xö lý hom b»ng n íc nãng 54 o C trong 40 phót (theo kinh nghiöm µi Loan). - Kh«ng vën chuyón, trao æi hom tõ vïng bönh sang vïng khoî. - Víi c y cam ë Nam Mü cßn sö dông Tetracyline tiªm vµo c y Ó diöt mçm bönh... (kh«ng dïng îc cho c y mýa).
nh 1 vµ 2: (Pl11A vµ Pl 11B) Phytoplasma trong tõ bµo c y QuÕ tróc bþ bönh ho xanh lôc (M. Le Norman vµ ctv) nh 3, 4, 5: L cam vµ qu cam bþ bönh Phytoplasma Stubborn (J. Claude Vignaut)
nh 6, 7: Phytoplasma vµ Spiroplasma trong tõ bµo c y cam bþ bönh (J. Claude Vignaut) nh 8: C«n trïng Neoaliturus tenellus truyòn bönh phytoplasma h¹i cam chanh (Barker)
nh 9, 10: TriÖu chøng bönh tr¾ng l trªn c y mýa (VTM) nh 11: TriÖu chøng bönh tr¾ng l trªn cá d¹i (VTM)
nh 12: Phytoplasma trong tõ bµo c y mýa tr¾ng l phãng ¹i 100.000 lçn (Vò TriÖu M n vµ ctv) nh 13: Phytoplasma trong tõ bµo c y lóa vµng l (Vò TriÖu M n vµ ctv)
nh 14: Phytoplasma trong tõ bµo c y cµ phª vµng l (Vò TriÖu M n vµ ctv) nh 15: Phytoplasma trong tõ bµo c y ng«lïn (Vò TriÖu M n vµ ctv) nh 16: Phytoplasma trong tõ bµo c y khoai n íc (Vò TriÖu M n vµ ctv)