Lâ p Kê Hoa ch cho Con Đươ ng La m Viê c cu a Tôi Sổ tay hướng dẫn dành cho học sinh khuyết tật sắp rời trường trung học

Lâ p Kê Hoa ch cho Con Đươ ng La m Viê c cu a Tôi Sổ tay hướng dẫn dành cho học sinh khuyết tật sắp rời trường trung học

Lâ p Kê Hoa ch cho Con Đươ ng La m Viê c cu a Tôi Mục lục Lơ i ca m ơn Thư chào mừng Giới thiệu...1 Mu c 1: Khái quát vê kê hoa ch chuyê n tiê p...3 Mu c 2: Các ky năng tư quyê t định...8 Mu c 3: Kê hoa ch thuận tiện được trọng tâm vào cá nhân...11 Mu c 4: Các dịch vu chuyê n tiê p...13 Mu c 5: Ti m hiê u các tài nguyên trong cô ng đô ng cu a ba n...18 Mu c 6: Các dịch vu Khuyê t Tật Phát Triê n dành cho Ngươ i Lớn...19 Mu c 7: Các dịch vu Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp...25 Mu c 8: Trợ cấp An Sinh Xã Hô i...29 Mu c 9: Chuyê n giao quyê n pháp lý cu a phu huynh...33 Mu c 10: Nhà ơ và các tài nguyên khác...36 Phu lu c...41 A. Các dịch vu dành cho ngươ i lớn và ti nh đu điê u kiện...42 B. Thông Tin Liên La c cu a Nho m Hỗ Trợ Chuyê n Tiê p...45 C. Hô Sơ Tiê p Xúc Trong Việc Lập Kê Hoa ch Chuyê n Tiê p...47 D. Kha o Sát Kê Hoa ch Chuyê n Tiê p Hàng Năm...49 E. Kê Hoa ch Hành Đô ng vê Mu c Tiêu Chuyê n Tiê p...52

Lâ p Kê Hoa ch cho Con Đươ ng La m Viê c cu a Tôi Lơ i Ca m Ơn Chúng tôi gư i lơ i ca m ơn đă c biệt đê n như ng ngươ i sau đây đã qua ng đa i dành thơ i gian và kinh nghiệm cu a mi nh cho dư án này. U y Ban Cô Vâ n Chuyên Nghiê p Barbara Hedrick, Giám Đốc Điê u Hành, Tổ Chư c Môi Giới Creative Supports Sally Simich, Chuyên Gia Giáo Du c Chuyê n Tiê p Cấp Trung Học, Bô Giáo Du c Oregon (Oregon Department of Education) Melissa Glover, Chuyên Gia Giáo Du c, Bô Giáo Du c Oregon David Abramowitz, Cố Vấn Chuyê n Tiê p và Giáo Viên Giáo Du c Đă c Biệt đã Nghi Hưu Keith Ozols, Điê u Phối Viên cấp Tiê u Bang cu a Chương Tri nh Chuyê n Tiê p Giáo Du c dành cho Thanh Thiê u Niên (Youth Transition Program, hay còn gọi là YTP), Sơ Dịch Vu Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp (Office of Vocational Rehabilitation Services, hay còn gọi là VR) Cheryl Cisneros, Giám Đốc Điê u Hành (Phu Huynh), Ma ng Lưới Gia Đi nh Đê Cao Cơ Hô i (Creating Opportunities Family Network) Cynthia Owens, Chuyên Gia Chuyê n Tiê p và Ngành Nghê (Parent), Hô i Đô ng Vê Khuyê t Tật Phát Triê n Oregon (Oregon Council on Developmental Disabilities, hay còn gọi là OCDD) Leslie Sutton, Chi nh Sách Phân Ti ch Viên, Hô i Đô ng Vê Khuyê t Tật Phát Triê n Oregon (Oregon Council on Developmental Disabilities, hay còn gọi là OCDD) Jaime Daignault, Giám Đốc Điê u Hành, Hô i Đô ng Vê Khuyê t Tật Phát Triê n Oregon (Oregon Council on Developmental Disabilities, hay còn gọi là OCDD) U y Ban Tư Vâ n Da nh Cho Phụ Huynh Crystal Bishop Springfield Neva Donaldson Eugene Michael Schockley John Day Alicia DeLashmutt Portland Joyce Rogers Medford Như ng nha đo ng go p quan trọng kha c Heather Lindsey, Liên La c Viên cho Chuyê n Tiê p Trung Học, Bô Giáo Du c Oregon Joe Wykowski, Giám Đốc Điê u Hành, Tổ Chư c Hướng Cô ng Đô ng vê Tương Lai (Community Vision, Inc.) Andee Joyce, Thành Viên (Tư Biện Hô Viên), Uỷ Ban Hỗ Trợ Bệnh Tư Kỷ (Oregon Commission on Autism Spectrum Disorder) Larry Rhodes, Tư Vấn Viên Hô i Đô ng Vê Khuyê t Tật Phát Triê n Oregon xuất ba n tập hướng dâ n này với sư giúp đơ từ Bô Giáo Du c Oregon và tài trợ từ Bô Xã Hô i Oregon, và Sơ Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp.

Lâ p Kê Hoa ch cho Con Đươ ng La m Viê c cu a Tôi Ca c Học Sinh va Phụ Huynh Thân Mê n, Cha o mừng ca c ba n đã đi đê n giai đoa n chuyển từ viê c học qua viê c la m! Thanh thiê u niên ngày nay co nhiê u kỳ vọng cao cho cuô c sống trươ ng thành cu a các ba n. Các ba n muốn sống, làm việc, học đa i học và vui chơi trong cô ng đô ng bên ca nh ba n bè, hàng xo m và gia đi nh cu a mi nh. Cuốn hướng dâ n này là dành cho các ba n - như ng ngươ i trẻ tuổi khuyê t tật co thê đu điê u kiện đê nhận các dịch vu vê Khuyê t Tật Phát Triê n (DD) hoă c Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp (VR) (xem phần 6 và 7). Nê u ba n đa t đu điê u kiện, ba n co thê xin được nhận thêm hỗ trợ đê giúp ba n đa t được mu c tiêu công việc cu a ba n. Hướng dâ n này bao gô m các thông tin quan trọng đê giúp ba n đa t được ước mơ và mu c tiêu cu a mi nh và lên kê hoa ch cho công việc và sư nghiệp. "Sư chuyê n tiê p" là mô t quá tri nh di chuyê n từ giai đoa n này đê n giai đoa n tiê p theo. Giống như bất kỳ quá tri nh chuyê n tiê p nào, việc lập kê hoa ch cẩn thận là việc cần thiê t đê co thê thành công như ba n mong muốn. Quá tri nh chuyê n tiê p sẽ giúp ba n thư c hiện việc di chuyê n từ giai đoa n đi học đê n giai đoa n đi làm, đê n việc học bổ sung hay ca hai. Ba n chi đa o cuô c hành tri nh cu a riêng ba n với sư giúp đơ từ gia đi nh và nho m lập kê hoa ch chuyê n tiê p. Nho m lập kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n bao gô m như ng ngươ i mà sẽ giúp ba n kê t nối các hoa t đô ng trong trươ ng học với việc làm, đa i học và các nguô n lư c khác dư a trên sơ thi ch nghê nghiệp, ước mơ và mu c tiêu cu a ba n. Nho m cu a ba n bao gô m như ng thành phần sau đây: Bạn và gia đình của bạn là như ng thành viên quan trọng nhất trong nho m. Ba n và gia đi nh sẽ cùng nhau chi đa o quá tri nh chuyê n tiê p dư a trên sơ thi ch và ước mơ cho tương lai cu a ba n. Các giáo viên và nhân viên chuyển tiếp từ khu học quận của bạn sẽ giúp ba n thư c hiện kê hoa ch chuyê n tiê p cho mi nh và đa m ba o rằng các hoa t đô ng trong trươ ng học cu a ba n luôn co sư pha trô n cu a kinh nghiệm giáo du c, cô ng đô ng và nghê nghiệp đê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a mi nh. Một điều phối viên dịch vụ từ chương trình cộng đồng dành cho người khuyết tật phát triển (Community Developmental Disability Program, hay còn gọi là CDDP) hoặc một nhân viên từ một môi giới dịch vụ hỗ trợ sẽ giúp ba n kê t nối với các dịch vu Khuyê t Tật Phát Triê n (DD) nê u ba n co đu điê u kiện. Một cố vấn Phục Hồi Chức Năng Nghề Nghiệp (VR) sẽ kê t nối ba n với các dịch vu và nguô n lư c đê giúp ba n đa t được mu c tiêu công việc cu a mi nh. Những cá nhân khác có khả năng giúp đỡ (vi du : nhân viên bô xã hô i, nhân viên phu trách sư c khỏe tâm thần, v.v.) sẽ đo ng go p thông tin và nguô n lư c đê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a mi nh. Mục đích của cuốn hướng dẫn này là để: Giúp ba n vượt qua quá tri nh chuyê n tiê p; Hiê u các quyê n pháp lý, dịch vu và các nguô n tin tư c mà co thê giúp ba n và gia đi nh cu a ba n; Cung cấp thông tin đê giúp ba n hiê u được các hệ thống dịch vu dành cho ngươ i lớn khá phư c ta p; Nhấn ma nh là chi nh ba n là ngươ i định hướng chuyê n đổi cho mi nh; Ủng hô việc ba n và nho m cu a ba n thiê t kê quá tri nh chuyê n đổi chi dành cho ba n; và Xác định công việc và mu c tiêu cho cuô c sống trươ ng thành cho ba n và mô t kê hoa ch đê đa t được như ng mu c tiêu đo. Sự chuyển tiê p tuy mê t nhọc... nhưng nho m kê hoa ch sẽ giúp ba n! Chúng tôi chúc ba n mỹ mãn tha nh công trong qua trình chuyển từ giai đoa n đi học sang đi la m cũng như trong cuộc sô ng trưởng tha nh cu a mình.

Lâ p Kê Hoa ch cho Con Đươ ng La m Viê c cu a Tôi Giới Thiê u Co thê ba n hư ng thú với nghê nghiệp trong tương lai cu a ba n và cuô c sống trươ ng thành sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Ba n co thê co thă c mă c vê như ng dịch vu, hỗ trợ 1 và các tài nguyên mà co thê giúp ba n đa t được như ng mu c tiêu cu a mi nh. Mỗi mu c trong cuốn sổ tay hướng dâ n này chư a các tin tư c đê gia i đáp như ng thă c mă c này. Các giáo viên và nhân viên nhà trươ ng cu a ba n cu ng sẽ giúp ba n lư a chọn. Tiê n tri nh chuyê n tiê p hỗ trợ ba n khi ba n chuyê n từ giai đoa n đi học sang đi làm, tiê p tu c học hoă c ca hai. Sư chuyê n tiê p đòi hỏi phần trách nhiệm cua ba n, gia đi nh ba n, học khu cu a ba n và như ng ngươ i khác. Trong tiê n tri nh chuyê n tiê p, ba n sẽ dư định cẩn thận ba n muốn cuô c sống cu a ba n sẽ giống như thê nào. Bố me, gia đi nh cu a ba n và như ng ngươ i khác co vai trò quan trọng đối với ba n sẽ giúp ba n. Chúng tôi soa n tha o tài liệu hướng dâ n này nhằm mu c đi ch: Giúp ba n hiê u được các dịch vu và tài nguyên co thê giúp ba n chuyê n tiê p thành công từ giai đoa n đi học sang đi làm và cuô c sống trươ ng thành; Nhấn ma nh chi nh ba n thư c hiện việc chuyê n tiê p cu a ba n; và Ta o lập kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n với các mu c tiêu giáo du c và việc làm trong tâm tri. Chú trọng đê n viê c la m Tài liệu hướng dâ n này tập trung vào việc chuyê n tiê p từ trươ ng học đê n việc làm ca nh tranh bi nh đẳng. Co được mô t công việc trong lư c lượng lao đô ng tổng quát giúp ba n tránh được ca nh thiê u thốn vê vật chất, kiê m được lợi tư c và tham gia cô ng đô ng. Chuyê n tiê p trư c tiê p từ giai đoa n đi học sang đi làm đă c biệt gay go đối với như ng học sinh bị khuyê t tật đương nhiên pha i đối pho với như ng rào ca n vê việc làm. Quyê n được tiê p cận với việc làm từ lâu đã là quyê n công dân cu a như ng ngươ i bị khuyê t tật. Như ng vấn đê khác bao gô m: Như ng kỳ vọng thấp vê học vấn và việc làm dành cho thanh niên bị khuyê t tật; Nhận thư c sai lầm vê như ng ngươ i bị khuyê t tật; và Nguy cơ bị tách biệt trong các chương tri nh ban ngày hoă c trong các công xươ ng nơi mà như ng ngươ i bị khuyê t tật kiê m tiê n i t hơn mư c lương tối thiê u. Lập Kê Hoa ch cho Con Đươ ng Làm Việc cu a Tôi nêu lên như ng vấn đê này bằng cách chuẩn bị cho ba n să n sàng tham gia lư c lượng lao đô ng chung và đê đo ng go p cho cô ng đô ng cu a ba n. Các cơ quan khác Các tài nguyên cộng đồng Các giáo viên và nhân viên nhà trường Học sinh và gia đình Nhân viên tư vấn phục hồi chức năng hướng nghiệp Bạn bè và những người quen thân của bạn Người đại diện cá nhân hoặc điều phối viên dịch vụ Hình 1. Nhóm lập kế hoạch chuyển tiếp của bạn Viê c la m ca nh tranh bình đẳng la gì? Ngươ i lao đô ng: Co công việc toàn thơ i gian hoă c bán thơ i gian trong lư c lượng lao đô ng tổng quát; Được hươ ng mư c lương tối thiê u hoă c hơn; Làm việc cùng với các đô ng nghiệp không bị khuyê t tật; Được tiê p cận với các hoa t đô ng và quyê n lợi tương tư như như ng công nhân không bị khuyê t tật; Co cơ hô i bi nh đẳng đê tiê n thân và thay đổi công việc; Co thê điê u hành kinh doanh đô c lập. 1 Hỗ trợ là mô t thuật ngư rô ng được sư du ng đê mô ta sư giúp đơ ba n cần đê đa t được vê mu c tiêu cu a ba n. 1

Lâ p Kê Hoa ch cho Con Đươ ng La m Viê c cu a Tôi Ca ch thư c sư dụng ta i liê u hướng dẫn na y Chúng tôi să p xê p tài liệu hướng dâ n này thành 10 mu c đê giúp ba n hiê u được toàn bô quy tri nh chuyê n tiê p. Hãy đọc toàn bô tài liệu hướng dâ n này hoă c đọc các mu c thi ch hợp nhất với ba n. Mục 1 Mục 2 Mục 3 Mục 4 Mục 5 Mục 6 Mục 7 Mục 8 Mục 9 Mục 10 là phần khái quát vê quy tri nh lập kê hoa ch chuyê n tiê p và nho m lập kê hoa ch cu a ba n. mô ta cách thư c phát triê n các ky năng tư quyê t định quan trọng. ri nh bày việc lập kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm được hướng dâ n như mô t công cu đê xác định như ng năng khiê u, ưu điê m và năng lư c cu a ba n. nêu chi tiê t vê như ng nô i dung trong kê hoa ch giáo du c cá nhân (IEP) cu a ba n cu ng như các quyê n lợi, dịch vu chuyê n tiê p và các chọn lư a tùy ý vê bằng cấp cu a ba n. tha o luận vê việc ti m ra các tài nguyên tư nhiên trong cô ng đô ng cu a ba n đê mang la i tra i nghiệm trong công việc và trong cô ng đô ng. trao đổi vê các dịch vu dành cho khuyê t tật vê phát triê n, cách thư c nô p đơn xin hươ ng như ng dịch vu đo, tiê n tri nh vê ti nh đu điê u kiện và kê hoa ch hỗ trợ cá nhân (ISP) đê nhận như ng dịch vu đo. mô ta các dịch vu Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp (VR), ti nh đu điê u kiện, các bước đê co việc làm, cu ng như các quyê n lợi và trách nhiệm cu a ba n trong các dịch vu VR. to m tă t các trợ cấp An Sinh Xã Hô i, lập kê hoa ch vê trợ cấp và các chương tri nh nhằm duy tri các trợ cấp cu a ba n trong khi ba n co lợi tư c. gia i thi ch vê như ng hành đô ng diễn tiê n hợp pháp khi ba n đê n tuổi trươ ng thành. Mu c này giúp ba n và gia đi nh cu a ba n chuẩn bị să n sàng cho sư kiện quan trọng này. bao gô m các tài nguyên giúp ba n đáp ư ng các mu c tiêu vê nhà ơ và nê p sống đô c lập, bao gô m phương tiện vận chuyê n. Hầu hê t các phần kê t thúc với danh sách các tài nguyên. Mỗi danh sách bao gô m các trang web và các tài nguyên khác trên Internet chư a các siêu liên kê t trong mu c đo. Phu Lu c bao gô m các công cu đê ghi chú các tin tư c vê tiê n tri nh chuyê n tiê p cu a ba n. 2

Mu c 1: Khái quát vê lâ p kê hoa ch chuyê n tiê p Mục 1: Kha i qua t vê lâ p kê hoa ch chuyển tiê p Kha i qua t mục Lập kê hoa ch chuyê n tiê p Ti m hiê u xem co như ng ai trong nho m lập kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n Tri nh chuyê n tiê p Tài nguyên Lâ p kê hoa ch chuyển tiê p Ba n và nho m lập kê hoa ch cu a ba n (Hi nh 1) sẽ trao đổi vê các mu c tiêu và ước vọng vê tương lai cu a ba n. Ba n cu ng sẽ lập kê hoa ch vê như ng tra i nghiệm cu a mi nh ta i trươ ng học, nơi làm việc và trong cô ng đô ng mà ba n cần đê đa t được các mu c tiêu cu a mi nh. Đa o Luật vê Ca i Thiện và Giáo Du c dành cho Các Cá Nhân Bị Khuyê t Tật, hay còn gọi là IDEA 2004 là luật liên bang được ban hành vào năm 1975 nhằm ba o đa m như ng trẻ em bị khuyê t tật co thê được nhận chương tri nh giáo du c công lập phù hợp miễn phi (FAPE). Luật này cu ng bao gô m các dịch vu vê chuyê n tiê p đê giúp ba n chuyê n từ giai đoa n đi học sang đi làm, tiê p tu c học lên, các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành, sống đô c lập hoă c tham gia cô ng đô ng dưới các hi nh thư c khác. Trươ ng cu a ba n viê t các dịch vu này trong kê hoa ch giáo du c cá nhân cu a ba n hay còn được gọi là IEP. Các cơ quan khác Các tài nguyên cộng đồng Các giáo viên và nhân viên nhà trường Học sinh và gia đình Nhân viên tư vấn phục hồi chức năng hướng nghiệp Bạn bè và những người quen thân của bạn Người đại diện cá nhân hoặc điều phối viên dịch vụ Hình 1. Nhóm lập kế hoạch chuyển tiếp của bạn Đối với tiê n tri nh chuyê n tiê p, IEP cu a ba n pha i bao gô m: Các mu c tiêu sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông co thê đo lươ ng thi ch hợp dư a trên các đánh giá vê đào ta o, giáo du c, việc làm và ky năng sống tư lập đối với lư a tuổi cu a ba n; Như ng gi mà ba n muốn học và các dịch vu chuyê n tiê p mà ba n sẽ cần đê giúp ba n đa t được các mu c tiêu cu a mi nh; và Sư tham gia thi ch hợp cu a các cơ quan khác, với sư chấp thuận cu a cha me ba n hoă c ba n (nê u ba n từ 18 tuổi trơ lên). Sau khi ba n bă t đầu lập kê hoa ch chuyê n tiê p, các giáo viên cu a ba n sẽ thêm mu c mới vê tin tư c chuyê n tiê p vào IEP cu a ba n. Do đo IEP cu a ba n sẽ trơ thành kê hoa ch chuyê n tiê p trong suốt tiê n tri nh học trung học phổ thông cu a ba n. Ba n và nho m cu a ba n sẽ cập nhật các sinh hoa t trong kê hoa ch cu a ba n i t nhất mô t năm mô t lần. Như ng sinh hoa t này sẽ giúp ba n chuyê n từ giai đoa n đi học sang đi làm và cuô c sống trươ ng thành. Trươ ng học cu a ba n pha i tuân theo các sinh hoa t được xác định trong IEP cu a ba n. IDEA năm 2004 đòi hỏi, cho đê n đô tuổi 16, IEP cu a ba n pha i bao gô m tất ca các dịch vu chuyê n tiê p mà ba n cần. IEP cu a ba n cu ng pha i ghi chú ngươ i nào hay tổ chư c nào co trách nhiệm cung cấp các dịch vu đo. Việc lập kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n co thê bă t đầu ơ giai đoa n đầu cu a tuổi 14 theo yêu cầu cu a ba n, hoă c nê u được nho m IEP cu a ba n cho là thi ch hợp. Chúng tôi khuyê n nghị nên lập kê hoa ch chuyê n tiê p bă t đầu càng sớm càng tốt đê cung cấp cho ba n nhiê u thơ i gian đê lập kê hoa ch và tốt nghiệp khi đã co lư a chọn văn bằng thi ch hợp (xem Mu c 4). Điê u này sẽ giúp ba n đa t được các mu c tiêu vê việc làm và học vấn sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. 3

Mu c 1: Khái quát vê lâ p kê hoa ch chuyê n tiê p Tìm hiểu xem co như ng ai trong nho m lâ p kê hoa ch chuyển tiê p cu a ba n Nho m lập kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n bao gô m ba n và gia đi nh ba n, các giáo viên cu a ba n và nhân viên nhà trươ ng, cùng các đa i diện cơ quan phu trách dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành (xem Hi nh 1). Như ng ngươ i sau đây pha i tham gia các cuô c họp IEP cu a ba n với tư cách là các thành viên trong nho m IEP: Bạn, với vai trò là học sinh, là thành viên quan trọng nhất trong nho m IEP no i to m la i, đo là cuô c sống cu a ba n! Nho m cu a ba n pha i đưa ba n vào tiê n tri nh lập kê hoa ch vê các nhu cầu và dịch vu chuyê n tiê p cu a ba n nê u co thê. Họ pha i đă t bất kỳ quyê t định nào vê các nhu cầu hoă c dịch vu chuyê n tiê p cu a ba n trên cơ sơ ưu tiên, sơ thi ch, nhu cầu và ưu điê m cu a ba n. Các phụ huynh và các thành viên khác trong gia đình thươ ng hiê u ro ba n hơn bất cư ngươ i nào khác. Họ biê t các giá trị vê gia đi nh, sơ thi ch và bệnh lý cu a ba n. Họ cu ng biê t ba n phát huy tốt nhất kha năng cu a mi nh ta i thơ i điê m nào và ơ địa điê m nào. Các giáo viên giáo dục chính thức pha i co mă t nê u ba n được gia ng da y trong lớp học giáo du c chi nh thư c. Các giáo viên giáo du c chi nh thư c không cần pha i tham dư tất ca các cuô c họp IEP nê u ba n, cha me ba n và học khu cu a ba n đã ký vào mô t ba n thỏa thuận. Các giáo viên giáo dục đặc biệt hoă c các chuyên gia khác hỗ trợ ba n, giống như mô t giáo viên cua phòng tài nguyên, nhà trị liệu ngôn ngư hoă c nhà trị liệu nghê nghiệp, co tham gia nho m cu a ba n. Một đại diện từ học khu của bạn pha i co mă t đê giám sát các dịch vu giáo du c và chuyê n tiê p cu a ba n. Ngươ i đa i diện cu ng co thê tha o luận vê giáo tri nh và các tài nguyên co să n. Một người mà có thể giải thích các kết quả đánh giá cu ng thuô c nho m chuyê n tiê p cu a ba n. Các đại diện của các cơ quan phụ trách dịch vụ dành cho người trươ ng thành co thê được mơ i đê n đê kê t nối ba n với các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành. Ba n hoă c cha me cu a ba n (nê u ba n dưới 18 tuổi) pha i đô ng ý với việc ngươ i đa i diện đo co mă t trong nho m cu a ba n. Ngươ i đa i diện co thê là: Mô t điê u phối viên từ Chương Tri nh Cô ng Đô ng Dành Cho Ngươ i Khuyê t Tật Phát Triê n (CDDP), hoă c mô t đa i diện cá nhân từ mô t môi giới cu a các tổ chư c dịch vu dành cho ngươ i lớn (xem Mu c 6); và Cố vấn Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp (VR) đê đưa ra các lư a chọn vê công việc dư a trên ky năng, kha năng và sơ thi ch nghê nghiệp cu a ba n. Ti m hiê u thêm vê các dịch vu VR ta i Mu c 7. Những người khác hiểu ro bạn co thê đo ng go p cho kê hoa ch cu a ba n. Họ co thê là như ng ngươ i ba n thân, huấn luyện viên, giáo viên hoă c lãnh đa o nhà thơ. To m la i, các thành viên trong nho m cu a ba n cô ng tác với nhau đê hỗ trợ việc chuyê n tiê p cu a ba n. Họ thư c hiện như ng bước cu thê (cùng nhau và riêng rẽ) đê giúp ba n chuyê n tiê p từ giai đoa n đi học sang đi làm và cuô c sống trong cô ng đô ng với các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành mà ba n co đu điê u kiện đê được nhận. Ba n và gia đi nh cu a ba n là trọng tâm cu a sư thiê t lập kê hoa ch và là các thành viên quan trọng nhất trong nho m cu a ba n! Ca c di ch vụ da nh cho ngươ i trưởng tha nh va ti nh đu điê u kiê n Ti m hiê u mô t loa t các cơ quan đê phát hiện cơ quan nào co thê cung cấp sư hỗ trợ, các dịch vu và tài nguyên đê giúp ba n lập kê hoa ch cho con đươ ng làm việc cu a ba n. Trong hầu hê t các trươ ng hợp, mô t cơ quan co thê giúp ba n hay không tùy thuô c vào việc ba n co đu điê u kiện đê nhận các dịch vu cu a cơ quan đo không và liệu như ng dịch vu cu a cơ quan đo co phù hợp với nhu cầu cu a ba n hay không. Các mu c tiêu vê công việc và cuô c sống trươ ng thành cu a ba n cu ng quan trọng. Chúng tôi đã đưa vào ba n to m tă t trong Phu Lu c A (xem A. Các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành và ti nh đu điê u kiện). Tài liệu này cung cấp mô t khái quát nhanh vê các dịch vu được mô ta chi tiê t hơn trong cuốn sổ tay hướng dâ n này. 4

La m viê c theo nho m Ước vọng Kha m pha Xây dựng kỹ năng 5 Qua trình chuyển tiê p Ba n co thê bă t đầu các hoa t đô ng chuyê n tiê p cu a mi nh khi ba n thấy phù hợp. Quá tri nh này co chi dâ n các hoa t đô ng chu chốt phù hợp với tuổi cu a ba n, cho dù ba n bă t đầu ơ tuổi 14, 16 hoă c lớn hơn. Hãy sư du ng quá tri nh này như mô t công cu lập kê hoa ch. Chúng tôi khuyê n khi ch ba n khơ i sư càng sớm càng tốt. Khơ i sư sớm sẽ cho ba n co nhiê u thơ i gian đê khám phá ra như ng sơ thi ch cu a mi nh, và lên kê hoa ch cu ng như đưa ra quyê t định vê tương lai cu a ba n. Hãy la m viê c với nho m lâ p kê hoa ch chuyển tiê p cu a ba n Ba n và gia đi nh cu a ba n là như ng ngươ i tham gia chi nh. Giáo viên hoă c nhân viên nhà trươ ng cu a ba n phối hợp với nho m. Ba n bè cu a ba n và như ng ngươ i khác biê t ro vê ba n chia sẻ như ng tin tư c hư u i ch vê ba n. Điê u phối viên dịch vu cu a ba n hoă c đa i diện cá nhân kê t nối ba n với các dịch vu và hỗ trợ đang tiê p diễn. Cố vấn Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp cu a ba n sẽ giúp ba n lập kê hoa ch ti m việc làm và kê t nối ba n với các nơi cung cấp dịch vu việc làm. Các thành viên khác co thê là các nhà trị liệu, các nhà cung cấp dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành, chu hãng và nhiê u ngươ i khác. Các cơ quan khác Các tài nguyên cộng đồng Các giáo viên và nhân viên nhà trường Học sinh và gia đình Nhân viên tư vấn phục hồi chức năng hướng nghiệp Bạn bè và những người quen thân của bạn Người đại diện cá nhân hoặc điều phối viên dịch vụ Hình 1. Nhóm lập kế hoạch chuyển tiếp của bạn Nê u ba n bắt đầu viê c chuyển tiê p cu a mình ở tuổi 14, hãy xem xét ca c hoa t động sau: La m viê c theo nho m 14 tuổi trở lên Thiê t lập phương thư c ba n và các thành viên trong nho m cu a ba n sẽ giao tiê p với nhau. Giao tiê p liên tu c là yê u tố chi nh! Tham gia hoă c chi đa o các cuô c họp IEP cu a ba n. Trao đổi vê như ng ưu tiên, sơ thi ch, nhu cầu và ưu điê m (PINS) cu a ba n trong các cuô c họp lập kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n. Lập kê hoa ch vê chương tri nh học trung học phổ thông đê phù hợp với quy định cua bằng cấp và sơ thi ch nghê nghiệp cu a ba n. Lập kê hoa ch vê như ng tra i nghiệm học tập trong nhà trươ ng và cô ng đô ng đê giúp ba n phát triê n các ky năng cần thiê t. Điê u phối việc chuyê n tiê p từ như ng hỗ trợ ta i trươ ng học tới các dịch vu và hỗ trợ liên tu c dành cho ngươ i trươ ng thành. Ước vọng 14 tuổi trở lên Sư du ng quy tri nh lập kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm đượchướng dâ n đê hiê u ro ước mơ cu a ba n và khám phá ra như ng ưu điê m cu a ba n. Ta o hô sơ mô t trang đê sư du ng khi ba n gă p gơ mọi ngươ i vào lần đầu tiên. Chia sẻ ước vọng cua ba n vê tương lai cu a ba n như mô t ngươ i trươ ng thành. Chọn mô t lư a chọn vê bằng cấp phù hợp với ước vọng cu a ba n. Kha m pha 14 tuổi trở lên Kha o sát cách sư du ng các thiê t bị hỗ trợ, ky thuật chuyê n đô ng, như ng hỗ trợ và tiện nghi cua môi trươ ng đê giúp ba n trơ nên đô c lập hơn. Lập kê hoa ch cho các đánh giá chuyê n tiê p đê giúp nho m cu a ba n khám phá ra các tin tư c co giá trị vê ba n. Sư du ng ba ng kê khai vê sơ thi ch đê ti m hiê u vê nghê nghiệp. Sư du ng cách theo do i công việc đê giúp xác định các ky năng làm việc, sơ thi ch và hỗ trợ thi ch hợp. Thăm viê ng các địa điê m trong cô ng đô ng cu a ba n làm ba n quan tâm với công việc, gă p gơ ba n bè và làm như ng điê u thú vị. Xây dựng kỹ năng 14 tuổi trở lên Phát triê n các ky năng cần thiê t trong cuô c sống trươ ng thành cu a ba n tư quyê t, lập ngân sách, nấu ăn, mua să m, làm việc vă t, phương tiện vận chuyê n, các mối quan hệ, xã hô i, vệ sinh, sư c khỏe và gia i tri. Thư c hành ti nh tư quyê t định và các ky năng khác ơ trươ ng và ơ nhà. Tham gia các hoa t đô ng ngoài giáo tri nh với ba n bè đô ng lư a bị hoă c không bị khuyê t tật.

Kê t nô i Trau giồi Đa t được mục tiêu cu a mình! Nê u ba n bắt đầu viê c chuyển tiê p cu a mình ở tuổi 16, hãy xem xét ca c hoa t động sau đây: Kha m pha 16 tuổi trở lên Tham gia các hô i chợ vê chuyê n tiê p và hô i chợ vê việc làm đê ti m hiê u vê công việc, trươ ng đa i học và các cơ hô i khác. Trò chuyện với như ng ngươ i trẻ tuổi khác mà đã thư c hiện chuyê n tiê p thành công từ giai đoa n đi học sang đi làm hoă c đi học đa i học. Điê u phối các dịch vu và hỗ trợ liên tu c dành cho ngươ i trươ ng thành trước khi ba n rơ i nhà trươ ng. Duy tri tiê p cận việc tiê p xúc và ky thuật khác. Nê u ba n co việc làm, hãy lên kê hoa ch đi học và thơ i gian cùng ba n bè xoay quanh lịch tri nh làm việc cu a ba n đê co mô t cuô c sống cân bằng. Xây dựng kỹ năng 16 tuổi trở lên Tiê p tu c xây dư ng ti nh tư quyê t định và các ky năng khác mà ba n sẽ cần trong cuô c sống trươ ng thành. Học cách trao đổi vê các ưu điê m và ti nh tra ng khuyê t tật cu a ba n. Học cách yêu cầu các tiện nghi và no i cho như ng ngươ i khác biê t cách hỗ trợ ba n tốt nhất. Yêu cầu được huấn luyện vê di chuyê n với cơ quan giao thông công cô ng ta i địa phương cu a ba n. Lập kê hoa ch cho việc chuyên chơ từ trươ ng học đê n nơi làm việc và ngược la i. Lấy bằng lái xe hoă c thẻ căn cước cu a tiê u bang. Phát triê n các ky năng trong công việc khi tham gia các tra i nghiệm vê việc làm trong nhà trươ ng và mùa hè được tra lương hoă c không được tra lương. Ta o sơ yê u lý lịch hoă c hô sơ năng lư c. Kê t nô i 16 tuổi trở lên Chuẩn bị cho cách thư c đưa ra quyê t định cu a ba n vê việc học tập khi ba n bước sang tuổi 18. Quyê t định xem gia đi nh cu a ba n sẽ tham gia như thê nào. Ti m hiê u vê các chương tri nh ơ trươ ng đa i học, các trươ ng ky thuật và các chương tri nh đào ta o. Hãy xem xe t sư tin cậy vào các nhu cầu đă c biệt và cân nhă c xem liệu quyê n giám hô co phù hợp với ba n hay không. Nô p đơn xin hươ ng Trợ Cấp An Sinh Phu Trô i (SSI) hoă c Ba o Hiê m vê Khuyê t Tật An Sinh Xã Hô i (SSDI) ta i văn phòng cu a Sơ An Sinh Xã Hô i ta i địa phương cu a ba n. Nô p đơn xin hươ ng các dịch vu vê khuyê t tật phát triê n (DD) ta i văn phòng vê chương tri nh DD trong cô ng đô ng (CDDP) ta i địa phương cu a ba n. Ghe thăm CDDP và gă p gơ bên môi giới đê lư a chọn mô t bên cung cấp các dịch vu vê qua n lý hô sơ cu a ba n. Nô p đơn xin hươ ng các dịch vu Phu c Hô i Chư c Năng Nghê Nghiệp (VR) ta i Sơ VR địa phương cu a ba n. Yêu cầu cố vấn vê trợ cấp đê ti m hiê u xem trợ cấp cu a mi nh bị a nh hươ ng như thê nào bơ i lợi tư c từ công việc. Phỏng vấn các nhà cung cấp dịch vu việc làm co thê giúp ba n co được công việc trước khi ba n rơ i nhà trươ ng. Mơ mô t tài khoa n phát triê n cá nhân (IDA) đê tiê t kiệm tiê n dành cho việc học, việc làm, thiê t bị chuyên du ng hoă c các mu c tiêu vê nhà ơ cua ba n. Nô p đơn xin hươ ng các chương tri nh hỗ trợ nhà ơ đê thuê hoă c sơ hư u ngôi nhà cu a riêng ba n. Khi ba n gần được 18 tuổi hoă c rơ i nha trươ ng, hãy cân nhắc ca c hoa t động sau đây: Trau giồi Sau 16 tuổi Kha o sát nhiê u yê u tố trong cuô c sống trươ ng thành đòi hỏi đưa ra quyê t định liên tu c và lập kê hoa ch chẳng ha n như: Thơ i gian và tiê p cận với gia đi nh và ba n bè; Các lưa chọn tuỳ ý vê phương tiện vận chuyê n trong cô ng đô ng; Các hoa t đô ng gia i tri mà ba n thi ch; Các hoa t đô ng vê thê du c đê duy tri sư c khỏe; Các cơ hô i ti nh nguyện đê nâng cao cuô c sống cu a ba n; Các mu c tiêu ngă n và dài ha n cho nơi ba n muốn sống khi thành ngươ i lớn; và Lư a chọn các nhà cung cấp dịch vu chăm so c sư c khỏe dành cho ngươ i trươ ng thành bao gô m nha si. Tham gia cô ng đô ng cu a ba n thông qua các nho m bỏ phiê u và bênh vư c. Ghi tên đê bỏ phiê u! Ba n sẽ thâ y nhiê u chi tiê t hơn vê từng hoa t động trong ca c phần kê tiê p. 6

Mu c 1: Khái quát vê lâ p kê hoa ch chuyê n tiê p Nhi n chung, các thành viên trong nho m làm việc với nhau đê giúp ba n hoàn thành các sinh hoa t này. Tuy nhiên, mô t cơ quan nào đo co thê co trách nhiệm giúp ba n thư c hiện mô t sinh hoa t. Điê u đă c biệt quan trọng là cần biê t pha i kỳ vọng như ng điê u gi từ mỗi cơ quan và thơ i điê m kỳ vọng như ng điê u đo đê ba n co thê lập kê hoa ch và đa t được các mu c tiêu cu a ba n. Tùy thuô c vào ba n và gia đi nh ba n đê : Nêu thă c mă c vê tiê n tri nh này; Xác định xem ai và như ng cơ quan nào mà ba n muốn co mă t trong nho m lập kê hoa ch cu a ba n; và Yêu cầu các dịch vu ta i nhà trươ ng và các hoa t đô ng trong cô ng đô ng, bao gô m công việc được tra lương và không được tra lương, đê giúp đa t được các mu c tiêu vê việc làm cu a ba n. Nhiê u công cu được gom trong phu lu c đê giúp ba n ghi che p các tin tư c quan trọng: Tài liệu vê các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành và ti nh đu điê u kiện (Phu Lu c A) to m tă t các quy định vê dịch vu và ti nh đu điê u kiện đối với các chương tri nh co thê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a mi nh. Như ng ngươ i liên la c trong nho m chuyê n tiê p (Phu Lu c B) là nơi đê lưu giư các tin tư c liên la c cu a thành viên trong nho m. Hô sơ giao dịch vê lập kê hoa ch chuyê n tiê p (Phu Lu c C) là mô t công cu đê ghi la i các kê t qua cu a các cuô c trò chuyện với các thành viên trong nho m lập kê hoa ch cu a ba n. Ba n kha o sát vê lập kê hoa ch chuyê n tiê p hàng năm (Phu Lu c D) là mô t nơi đê lưu các tin tư c mà ba n ti m hiê u vê như ng ưu điê m, sơ thi ch, ky năng cu a ba n và như ng điê u khác vê ba n. Ba n co thê cập nhật mâ u này mỗi năm. Kê hoa ch hành đô ng cho mu c tiêu chuyê n tiê p (Phu Lu c E) là mô t công cu lập kê hoa ch đê tập trung vào mu c tiêu; cách thư c đánh giá mu c tiêu; các hoa t đô ng mà ba n sẽ làm đê đa t được mu c tiêu cu a ba n; như ng ngươ i chịu trách nhiệm đối với từng mu c tiêu; và thơ i điê m sẽ hoàn thành từng hoa t đô ng. Cuối cùng, việc lập kê hoa ch chuyê n tiê p cung cấp cho ba n nhiê u cơ hô i ma nh mẽ đê thư c hành các ky năng mà co thê giúp hi nh thành tương lai cu a ba n. Các vi du bao gô m thiê t lập mu c tiêu, gia i quyê t vấn đê, đưa ra quyê t định và giao dịch. Thậm chi ba n co thê chi đa o các cuô c họp lập kê hoa ch cu a ba n. Chúng tôi trao đổi nhiê u hơn vê vấn đê này trong mu c tiê p theo. Ta i nguyên Đạo Luật về Cải Thiện và Giáo Dục dành cho Các Cá Nhân Bị Khuyết Tật năm 2004 http://idea.ed.gov/download/statute.html Quy Tă c Hành Chính Oregon 581-015-2000, Giáo Dục Đặc Biệt http://arcweb.sos.state.or.us/pages/rules/oars_500/oar_581/581_015.html Chính sách về Ưu Tiên Việc Làm của Oregon www.oregon.gov/dhs/employment/employment-first/documents/policy.pdf Bản Thoả Thuận về Việc Chuyển Tiếp của Học Sinh bị Khuyết Tật sang Lư c Lượng Lao Động www.oregon.gov/dhs/dd/rebar/documents/mou%20transition%20services.pdf Lệnh 15-01, Cung cấp các dịch vụ việc làm cho người khuyết tật trí tuệ và phát triển www.oregon.gov/gov/documents/executive_orders/eo_15_01.pdf 7

Mu c 2: Ca c ky năng tư quyê t định Mục 2: Ca c kỹ năng tự quyê t đi nh Kha i qua t mục Các ky năng tư quyê t định và lý do ta i sao các ky năng đo quan trọng Thúc đẩy sư tư quyê t định ơ trươ ng học IEP theo chi đa o cu a học sinh Vai trò cu a phu huynh Tài nguyên Ca c kỹ năng tự quyê t đi nh va ly do ta i sao ca c kỹ năng đo quan trọng Tư quyê t định co nghi a là co kiê n thư c, ky năng và thái đô đê điê u hướng cuô c sống cu a riêng ba n hướng đê n các mu c tiêu và ước mơ cu a ba n vê tương lai. Mô t số ngươ i coi vấn đê tư quyê t định là làm chu cuô c sống cu a riêng ba n. Nhiê u nghiên cư u sưu tầm xác định mối quan hệ ma nh mẽ giư a thư c hành tư quyê t định và tra i nghiệm kê t qua ti ch cư c khi học tập và sau khi tốt nghiệp, như tốt nghiệp co bằng cấp, nhận được mô t công việc và vào đa i học. Thiết lập mục tiêu và lập kế hoạch Tự điều chỉnh Nói về bản thân bạn Cung cấp ý kiên phản hồi Học sinh Lựa chọn và ra quyết định Chịu trách nhiệm Hướng dẫn các cuộc họp IEP Lên tiếng (tự bênh vực) Hình 2. Các ky năng tư quyết định Các ky năng tư quyê t định đo ng vai trò quan trọng bơ i vi ba n cần chúng đê ta o ra cuô c sống mà ba n muốn. Ngoài ra, điê u rất quan trọng là phát triê n như ng ky năng này trước khi ba n bước sang tuổi 18, khi cha me chuyê n giao quyê n sang cho ba n (xem Mu c 9). Khi ba n làm chu cuô c sống cu a riêng ba n, ba n co thê tư do đưa ra quyê t định cu a riêng mi nh, chịu trách nhiệm cho các hành đô ng cu a ba n, kiê m soát các dịch vu và hỗ trợ cu a ba n, thư c hiện quyê n vê tài nguyên cu a ba n và biê t được điê u gi hiệu qua và điê u gi không hiệu qua đối với ba n. Đối với học sinh, điê u này co nghi a là: Ti ch cư c tham gia, hoă c chi đa o các cuô c họp IEP cu a ba n; Lên tiê ng hoă c bênh vư c cho chi nh mi nh và no i ra như ng điê u ba n thi ch và không thi ch; Đưa ra quyê t định vê cuô c sống riêng cu a ba n với sư hỗ trợ từ gia đi nh cu a ba n và các thành viên khác trong nho m lập kê hoa ch cu a ba n; Xác định các nhu cầu cần hỗ trợ cu a ba n đê đa t được các mu c tiêu vê học tập và công việc cu a ba n; Đưa ra ý kiê n pha n hô i cho nho m lập kê hoa ch cu a ba n vê như ng điê u mang la i hiệu qua và như ng điê u không mang la i hiệu qua cho ba n; Chịu trách nhiệm vê các quyê t định mà ba n thư c hiện và học hỏi từ như ng sai lầm. Các giáo viên và phu huynh đo ng vai trò bổ sung trong việc giúp học sinh phát triê n các ky năng tư quyê t định. Đê khuyê n khi ch sư tư quyê t định, các giáo viên và phu huynh co thê trao đổi các kỳ vọng cao với học sinh cu a họ sớm và thươ ng xuyên. Các học sinh bị khuyê t tật thươ ng nhận thư c được như ng việc họ không thê làm được, và co nhận thư c i t hơn vê các ưu điê m và kha năng đô c đáo cu a mi nh. Như ng kỳ vọng cao làm cho họ co nhiê u kha năng đê thành công hơn. 8

Mu c 2: Ca c ky năng tư quyê t định Thúc đâ y sự tự quyê t đi nh ở trươ ng học Các giáo viên đo ng vai trò quan trọng trong việc gia ng da y các ky năng và kiê n thư c mà học sinh cần đê co thê tư quyê t định. Các giáo viên làm như vậy bằng cách ta o các cơ hô i đê phát triê n các ky năng này trong các hoa t đô ng và tra i nghiệm giáo du c đô ng thơ i ghi che p vào IEP. Các chương tri nh giáo du c dành cho tất ca học sinh cần xúc tiê n các cơ hô i đê : Lên tiê ng hoă c bênh vư c cho chi nh chúng; Lư a chọn dư a vào sơ thi ch và mối quan tâm cá nhân; Tham gia các quyê t định co a nh hươ ng đê n phẩm chất cuô c sống cu a học sinh; Thiê t lập các mu c tiêu cá nhân; Gia i quyê t các vấn đê co tác đô ng làm ca n trơ việc hoàn thành như ng mu c tiêu này; Ta o lập các kê hoa ch hành đô ng đê đa t được mu c tiêu; và Tư điê u chi nh và tư gia i quyê t các hành đô ng hàng ngày. Sau đây là như ng vi du vê các cơ hô i học tập ta i trươ ng học mà giáo viên co thê thư c hiện cho các học sinh từ cấp tiê u học đê n trung học phổ thông. Như ng năm đầu tiểu học Ta o các cơ hô i cho học sinh đê đưa ra sư lư a chọn. Da y học sinh kiê m soát như ng lư a chọn này và biê t hầu hê t các lư a chọn co các chọn lưa tuỳ ý giới ha n. Đẩy ma nh các ky năng gia i quyê t vấn đê ban đầu bằng cách khuyê n khi ch học sinh no i lên suy nghi khi các em nêu lên các vấn đê đơn gia n. Giáo viên cần làm mâ u cho các phương pháp gia i quyê t vấn đê cu a chi nh họ. Cung cấp ý kiê n pha n hô i vê kê t qua cu a như ng lư a chọn cu a học sinh đê da y học sinh mối liên kê t giư a lư a chọn và hậu qua. Như ng năm cuô i tiểu học va trung học Da y học sinh phân ti ch các lưa chọn tuỳ ý, xác định các lý lẽ thuận và chống cu a từng lưa chọn tuỳ ý, và xem xe t các quyê t định trong quá khư đê xác định xem như ng hậu qua đo co pha i theo dư đoán hay mong muốn không. Hướng dâ n học sinh thiê t lập các mu c tiêu cá nhân và học vấn, xác định các bước đê đa t được mu c tiêu, và theo do i sư tiê n bô cu a học sinh. Khuyê n khi ch học sinh đánh giá hiệu qua học tập cu a các em và pha n ánh cách thư c ca i thiện. Trung học đê nhâ t câ p va trung học đê nhi câ p Khuyê n khi ch học sinh đưa ra quyê t định co a nh hươ ng đê n các hoa t đô ng hàng ngày cu a các em, bao gô m các mu c tiêu vê học vấn, kê t qua sau khi tốt nghiệp, lịch tri nh và như ng vấn đê khác. Chú trọng đê n mối liên kê t giư a các mu c tiêu do học sinh thiê t lập và các quyê t định hàng ngày cu a các em. Da y học sinh chi đa o các cuô c họp IEP cu a chi nh mi nh. IEP theo chi đa o cu a học sinh Truyê n đa t như ng ky vọng cao cho học sinh sớm va thươ ng xuyên. Chúng tôi khuyê n khi ch tất ca học sinh đo ng vai trò ti ch cư c trong các cuô c họp IEP đê bă t đầu làm chu được cuô c sống cu a chi nh mi nh. Co rất nhiê u lợi i ch khi tham gia. Với vai trò là như ng ngươ i tham gia ti ch cư c, học sinh: Ti m hiê u thêm vê ti nh tra ng khuyê t tật cu a các em, bao gô m cách thư c no i chuyện và gia i thi ch vê ti nh chất cu a ti nh tra ng khuyê t tật cu a mi nh cho như ng ngươ i khác; Đa t được sư tư tin khi no i chuyện trước đám đông; Ti m hiê u cách thư c lên tiê ng cho chi nh ba n thân học sinh và đă t câu hỏi; và Tham gia nhiê u hơn vào việc học tập cu a mi nh. 9

Mu c 2: Ca c ky năng tư quyê t định Lợi i ch khác cu a việc tham gia đo là chuẩn bị cho tương lai. Khi học sinh bước sang tuổi 18 thi họ là như ng ngươ i trươ ng thành theo pháp luật và quy tri nh này giúp họ chuẩn bị să n sàng đê chịu trách nhiệm như ngươ i trươ ng thành và đưa ra quyê t định cu a chi nh họ (xem Mu c 9). Ba n co thê chi đa o các cuô c họp IEP cu a ba n bằng nhiê u cách. Mô t số học sinh bă t đầu bằng cách chào đo n mọi ngươ i đê n tham dư cuô c họp và giới thiệu như ng ngươ i tham gia. Với việc thư c hành và chuẩn bị, ba n cu ng co thê tri nh bày như ng tin quan trọng vê ba n (như như ng ưu điê m và sơ thi ch cu a ba n, sư tiê n bô vê mu c tiêu cu a ba n, hay như ng ý tươ ng đối với như ng mu c tiêu mới). Ba n được tư do tiê p xúc bằng ngôn từ hoă c mô t thiê t bị trợ giúp, hãy sư du ng bài thuyê t tri nh bằng PowerPoint hay chia sẻ các ghi chú bằng văn ba n. Cách thư c ba n tham gia là tùy thuô c vào ba n. Vai tro cu a phụ huynh Phu huynh co cơ hô i cổ vu ti nh tư quyê t định bă t đầu từ như ng năm đầu đơ i. Ngoài việc truyê n đa t như ng kỳ vọng cao, ba n còn co thê cung cấp như ng kinh nghiệm ơ nhà đê bổ sung vào như ng việc sẽ xa y ra ơ trươ ng. Như ng ý tươ ng sau đây đê cổ vu ti nh tư quyê t định là xuất phát từ như ng phu huynh khác cu a các học sinh khuyê t tật: Bênh vư c cho con quý vị được gia nhập vào việc học tập chung với các ba n bè đô ng lư a không bị khuyê t tật. Ta o các cơ hô i cho học sinh cu a quý vị sinh hoa t càng đô c lập càng tốt ơ nhà và trong cô ng đô ng. Da y con quý vị các cách gia i quyê t vấn đê bằng cách xác định vấn đê, các gia i pháp tư duy và cân nhă c các lý lẽ thuận và chống. Tha o luận các vấn đê liên quan đê n việc sống đô c lập, như thanh toán các ho a đơn và sống trong pha m vi ngân sách. Cho phe p học sinh lên tiê ng cho ba n thân em. Kê t nối các học sinh cu a quý vị với các hoa t đô ng với ba n bè đô ng lư a bị và không bị khuyê t tật co chung sơ thi ch. Hỗ trợ học sinh cu a quý vị tham gia hoă c chi đa o các cuô c họp IEP cu a ba n thân em. Ta i nguyên Đẩy mạnh Tính Tư Quyết Định: Hướng Dẫn Thư c Hành (2010) http://ngsd.org/sites/default/files/promoting_self-determination_a_practice_guide.pdf Tư Quyết định và Giáo Dục dành cho Học Sinh Khuyết Tật (2002) http://eric.ed.gov/?id=ed470036 Cổ vũ tính Tư Quyết Định Trong Số Các Trẻ Em và Thanh Niên bị Khuyết Tật: Ý kiến từ phụ huynh dành cho phụ huynh (2011) http://www.waisman.wisc.edu/naturalsupports/pdfs/fosteringselfdetermination.pdf Các Cuộc Họp IEP do Học Sinh Chi Đạo (2010) http://faculty.virginia.edu/pullenlab/edis5141onlinemodules/mod10/mod10_print.html Giáo Dục Đặc Biệt: Tài Liệu Hướng Dẫn dành cho Phụ Huynh và Người Bênh Vư c, ấn bản thứ sáu (2012) http://factoregon.org/wp-content/uploads/2012/10/dro-sped_guide-6e-with-fact-logo.pdf Với tư ca ch phụ huynh cu a một đư a trẻ bi khuyê t tâ t, quy vi la ngươ i quan trọng nhâ t trong viê c gia o dục con em mình. Quy vi biê t con quy vi ro hơn bâ t ky ngươ i na o kha c. 10

Mu c 3: Lâ p kê hoa ch lâ y con ngươ i la m trung tâm được hướng dẫn 11 Mục 3: Lâ p kê hoa ch lâ y con ngươ i la m trung tâm được hướng dẫn Kha i qua t mục Lý do ta i sao việc lập kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm được hướng dâ n la i hư u i ch Phương pháp dư a trên các ưu điê m Yêu cầu kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm được hướng dâ n Hô sơ mô t trang Tài nguyên Ly do ta i sao viê c lâ p kê hoa ch lâ y con ngươ i la m trung tâm được hướng dẫn la i hư u i ch Việc lập kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm được hướng dâ n sẽ giúp ba n và như ng ngươ i khác no i vê như ng ưu điê m và giấc mơ cu a ba n. No khác với IEP cu a ba n, no hướng dâ n phần giáo du c cua ba n. Việc lập kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm được hướng dâ n sẽ không thay thê IEP cu a ba n hoă c bất kỳ tiê n tri nh lập kê hoa ch nào khác mà ba n sư du ng đê nhận được dịch vu sau khi ba n chuyê n tiê p từ nhà trươ ng. Tuy nhiên, việc lập kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm được hướng dâ n co thê cung cấp như ng tin mới và giúp gia đi nh ba n tham gia hiệu qua hơn. Kê hoa ch lâ y con ngươ i la m trung tâm được hướng dẫn cu a ba n: Cung cấp phương cách cho gia đi nh và ba n bè, các giáo viên cu a ba n và như ng ngươ i khác suy nghi vê ba n và cách thư c họ co thê hỗ trợ ba n tốt nhất; Cổ vu các mối quan hệ làm việc ti ch cư c giư a ba n và gia đi nh cu a ba n và như ng ngươ i khác trong nho m IEP cu a ba n; Ca i tiê n các hoa t đô ng đánh giá và lập kê hoa ch cho các dịch vu ta i trươ ng học và các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành; Cung cấp hướng dâ n cho các dịch vu ta i nhà trươ ng và các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành đê giúp ba n đáp ư ng các mu c tiêu vê công việc và cuô c sống cu a ba n sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông; Xác định các mối quan hệ và hỗ trợ tư nhiên cua cô ng đô ng đê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a ba n. Phương pha p dựa trên ca c ưu điểm Các bước tiếp theo Ước mơ và triển vọng Lịch sử của tôi Những điều không có hiệu quả Các ưu điểm, năng khiếu và năng lực Những điều có hiệu quả Hình 3. Kế hoạch trọng tâm vào cá nhân của bạn Bây giơ chúng ta hãy no i vê cách thư c hoa t đô ng cu a tiê n tri nh lập kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm. Ngươ i điê u hành được đào ta o sư du ng các bài tập được cấu trúc đê thu thập tin tư c vê như ng ưu điê m, sơ thi ch và các cơ hô i trong cô ng đô ng cu a ba n. Điê u này giúp ta o ra như ng ý tươ ng vê như ng điê u mang la i hiệu qua cho ba n. Điê u này mang la i kê t qua với mô t hi nh a nh vê con ngươ i cu a ba n với như ng kha năng trong tương lai, các bước hành đô ng và trách nhiệm cu a ba n. Cuô c họp thươ ng bao gô m các thành viên trong gia đi nh, ba n bè thân thiê t và như ng ngươ i khác quan tâm tới ba n. Các thành viên trong gia đi nh và như ng ngươ i khác co thê no i vê như ng ưu điê m, sơ thi ch và cơ hô i cu a ba n. Các giáo viên, chuyên gia, cố vấn VR, điê u phối viên dịch vu hoă c các đa i diện cá nhân và như ng ngươ i khác co thê đo ng go p tài nguyên và các cách thư c sáng ta o đê đáp ư ng mu c tiêu cu a ba n. Các cuô c họp thươ ng ke o dài không quá hai giơ và co thê diễn ra ơ nhà cu a ba n hoă c bất kỳ nơi họp thoa i mái nào khác. Như ng ngươ i điê u hành thươ ng sư du ng tơ giấy khổ lớn dán trên tươ ng đê ghi phần thông tin bằng từ ngư và hi nh a nh. Sau đo, phần thông tin này trơ thành mô t tài liệu được in ra đê ba n co thê mang theo bên mi nh đê n IEP và các cuô c họp lập kê hoa ch khác. Kê hoa ch cu a ba n sẽ to m tă t: Như ng năng khiê u và ưu điê m cu a ba n; Như ng việc mang la i hiệu qua và như ng việc không mang la i hiệu qua cho ba n;

Mu c 3: Lâ p kê hoa ch lâ y con ngươ i la m trung tâm được hướng dẫn Điê u quan trọng đối với ba n và dành cho ba n; Như ng sơ thi ch, kê t nối và ước mơ cu a ba n; Các bước tiê p theo đê giúp ba n đê n được nơi ba n muốn đê n; và Như ng con ngươ i, chương tri nh và các cơ quan co thê giúp ba n đê n được nơiđo. Yêu cầu kê hoa ch lâ y con ngươ i la m trung tâm được hướng dẫn No i với giáo viên cu a ba n nê u ba n muốn să p xê p lịch tri nh mô t kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm dưới sư hướng dâ n. Ông ta hoă c bà ta co thê kê t nối ba n với ngươ i điê u hành được huấn luyện. Ba n cu ng co thê liên la c với Hô i Đô ng Vê Khuyê t Tật Phát Triê n Oregon (Oregon Council on Developmental Disabilities) ơ số 503-945-9941 hoă c số 1-800-292-4154, hoă c Tổ Chư c Hợp Tác Gia Đi nh và Cô ng Đô ng Oregon (Family and Community Together of Oregon - FACT) ơ số 503-786-6082 hoă c Công Ty Hỗ Trợ Ky Thuật Oregon (Oregon Technical Assistance Corporation) ơ số 503-364-9943 hoă c số 1-888-988-3228 đê ti m mô t hỗ trợ viên được đào ta o ta i địa phương. Hồ sơ một trang Hô sơ mô t trang nă m bă t như ng ưu điê m cu a ba n và như ng hỗ trợ ba n cần đê phát huy tốt nhất. Mă c dù không yêu cầu hô sơ, ba n sẽ được hươ ng quyê n lợi co thê được tri nh bày như ng ưu điê m và năng khiê u cu a ba n cho như ng ngươ i khác. Kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm dưới sư hướng dâ n cu a ba n co thê cung cấp phần thông tin cho hô sơ mô t trang cu a ba n. Ba n co thê sư du ng hô sơ mô t trang theo các cách sau đây: Đê chia sẻ phần thông tin vê ba n với như ng ngươ i ba n biê t và như ng ngươ i gă p ba n lần đầu tiên như các giáo viên mới, các thành viên mới cu a nho m lập kê hoa ch cu a ba n hoă c chu hãng co thê co ; Làm trang bi a cho IEP cu a ba n; Làm nguô n tin vê ba n co thê được thi ch ư ng với môi trươ ng trươ ng học, các hoa t đô ng cô ng đô ng hoă c kinh nghiệm làm việc; và Như công cu đê tha o luận vê như ng điê u đang và không mang la i hiệu qua cho ba n và cách thư c hỗ trợ ba n tốt nhất. Co ba phần trong hô sơ mô t trang: Như ng ngươ i nào đánh giá cao vê ba n cá ti nh cu a ba n, năng khiê u và tài năng cu a ba n; Theo ba n điê u gi quan trọng nhất đối với ba n; và Cách thư c hỗ trợ ba n phát huy kha năng tốt nhất cu a ba n. Ta i nguyên Tính Cấp Thiết của việc Lập Kế Hoạch Lấy Con Người Làm Trung Tâm như Thư c Hành Dư a Trên Bă ng Chứng (2007) www.helensandersonassociates.co.uk/media/25609/research_person_centred_planning.pdf Hội Đồng Về Khuyết Tật Phát Triển Oregon www.ocdd.org FACT Oregon http://factoregon.org Các kế hoạch mẫu về việc lấy con người làm trung tâm và các biểu mẫu, FACT Oregon http://factoregon.org/resources/person-centered-plan-samples Tại Sao Mỗi Đứa Trẻ Cần Có Một Hồ Sơ Một Trang www.personalisingeducation.org/wp-content/uploads/2012/09/why-every-child-needs-a-one-page.pdf Các mẫu hồ sơ một trang, các biểu mẫu và lời khuyên dành cho việc soạn thảo các hồ sơ một trang, Cộng Đồng Học Tập đối với các Thư c Hành Lấy Con Người Làm Trung Tâm http://www.learningcommunity.us/onepageprofiles.htm 12

13 Mu c 4: Ca c di ch vu chuyê n tiê p Mục 4: Ca c di ch vụ chuyển tiê p Kha i qua t mục Các quy định vê chuyê n tiê p IEP Các quyê n lợi IEP cu a ba n Nô i dung kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n Các dịch vu chuyê n tiê p Các lưa chọn tuỳ ý vê bằng cấp To m tă t thành ti ch Tài nguyên Ca c quy đi nh vê chuyển tiê p IEP Mu c 1 chư a ba n khái quát ngă n gọn vê việc lập kê hoa ch chuyê n tiê p và cách thư c ba n và nho m IEP cu a ba n co thê làm việc cùng nhau đê việc chuyê n tiê p cu a ba n từ giai đoa n đi học sang đi làm thành công. Trong mu c này, chúng tôi sẽ tha o luận vê các quy định cu a liên bang và tiê u bang mà trươ ng học cu a ba n pha i tuân theo đê lập kê hoa ch và thư c hiện IEP chuyê n tiê p cu a ba n. Phần này cu ng tha o luận vê các quyê n cu a học sinh và phu huynh. IEP cu a ba n pha i co kê hoa ch chuyê n tiê p với các mu c tiêu, các hoa t đô ng và dịch vu được thiê t kê đê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a ba n vào thơ i điê m ba n bước sang tuổi 16. Các dịch vu chuyê n tiê p giúp ba n chuyê n từ giai đoa n đi học sang đi làm, tiê p tu c học lên, các dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành, sống đô c lập hoă c các hi nh thư c tham gia cô ng đô ng khác. Kê hoa ch cu a ba n dư a trên mu c tiêu và ước vọng cu a ba n vê tương lai. Do đo, các hoa t đô ng được mô ta trong kê hoa ch cu a ba n pha i nêu lên các ưu tiên, sơ thi ch, nhu cầu và ưu điê m (PINS) được xác định bằng cách đánh giá việc chuyê n tiê p phù hợp lư a tuổi. Trong các cuô c họp IEP cu a ba n, ba n và nho m IEP cu a ba n sẽ quyê t định ba n cần như ng dịch vu chuyê n tiê p nào. Ba n và cha me ba n sẽ được hươ ng lợi i ch từ việc ti ch cư c tham gia vào các cuô c họp IEP và biê t được các quyê n lợi vê IEP cu a ba n. Ca c quyê n lợi IEP cu a ba n Qua trình lâ p kê hoa ch chuyển tiê p cu a nho m IEP cu a ba n Nhà trươ ng sẽ gư i mô t thư mơ i họp đê n học sinh và các thành viên khác trong nho m lập kê hoa ch. Phu huynh hoă c học sinh trươ ng thành cung cấp văn ba n chấp thuận mơ i các cơ quan phu trách dịch vu dành cho ngươ i trươ ng thành. Nho m giúp học sinh phát triê n các ưu tiên, sơ thi ch, nhu cầu và các ưu điê m (PINS) cu a mi nh cho phù hợp với lư a tuổi cu a học sinh. Nhà trươ ng ghi che p PINS trong IEP. Học sinh và nho m triê n khai các mu c tiêu bao gô m việc làm, huấn luyện, giáo du c và cuô c sống đô c lập. Học sinh hoàn tất kho a học mỗi năm đê đáp ư ng các quy định vê bằng tốt nghiệp. Học sinh và nho m triê n khai các mu c tiêu hàng năm hỗ trợ các mu c tiêu cu a học sinh sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Nhà trươ ng gư i cho phu huynh và học sinh ba n thông báo vê việc chuyê n giao các quyê n giáo du c trước khi em bước sang tuổi 18 (xem Mu c 9). Theo Quy Tă c Hành Chi nh Oregon (OAR) vê Giáo Du c Đă c Biệt, ba n co quyê n: Nhận thông báo bằng văn ba n bất cư lúc nào học khu đê nghị xem xe t hoă c sư a đổi IEP cu a ba n; Nhận thông báo bằng văn ba n bất cư lúc nào học khu từ chối thư c hiện thay đổi mà ba n đã yêu cầu đối với IEP; Yêu cầu tổ chư c cuô c họp IEP bất cư lúc nào; Co mă t và tham gia tất ca các cuô c họp IEP cu a ba n; Mơ i như ng ngươ i khác đê n các cuô c họp IEP cu a ba n; Nhận mô t ba n sao IEP cu a ba n; và Được gia i thi ch vê bất kỳ phần nào trong IEP cu a ba n. Đê gia i quyê t bất kỳ tranh chấp nào trong IEP: Yêu cầu tổ chư c nhiê u cuô c họp IEP hơn; Yêu cầu hòa gia i; Viê t thư khiê u na i; hoă c Yêu cầu mô t phiên điê u trần vê việc tố tu ng đúng thơ i điê m.

Mu c 4: Ca c di ch vu chuyê n tiê p Nội dung kê hoa ch chuyển tiê p cu a ba n Như đã no i ban đầu, kê hoa ch chuyê n tiê p cu a ba n pha i nêu lên các mu c tiêu cu a ba n và cung cấp như ng tra i nghiệm vê học tập, làm việc và cô ng đô ng mà ba n cần co đê đa t được mu c tiêu. Kê hoa ch cu a ba n sẽ xác định như ng việc mà trươ ng học cu a ba n và như ng ngươ i khác sẽ làm đê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a ba n. Sau đây là ba n to m tă t rất ngă n gọn vê từng phần trong IEP cu a ba n. Đê biê t thêm tin tư c vê các điê u khoa n được liệt kê dưới đây, hãy truy cập Ma ng Lưới Cô ng Đô ng Chuyê n Tiê p (xem mu c Tài Nguyên). IEP cu a ba n bao gô m: Các đánh giá phù hợp lứa tuổi xác định các ưu tiên, sơ thi ch, nhu cầu và ưu điê m cu a ba n (PINS). Như ng đánh giá này co thê bao gô m ba ng liệt kê sơ thi ch, huấn luyện ta i nơi làm việc hay mô t cuô c phỏng vấn với ba n. Các mục tiêu có thể đo lường được đối với cuô c sống sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông đê co việc làm, kho a huấn luyện, học tập và cuô c sống đô c lập. Như ng mu c tiêu này pha i được dư a trên các đánh giá phù hợp lư a tuổi và PINS cu a ba n. Các dịch vụ chuyển tiếp đê được hướng dâ n, làm việc, kinh nghiệm cua cô ng đô ng hoă c các dịch vu chuyên nghiệp liên quan đê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a mi nh sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Quá trình học tập mô ta các lớp học mà ba n sẽ tham gia mỗi năm cho đê n khi ba n tốt nghiệp. Điê u này pha i liên quan đê n các mu c tiêu cu a ba n sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Các mục tiêu IEP hàng năm. Ba n và nho m cu a ba n thiê t lập các mu c tiêu quy mô mỗi năm đê giúp ba n đa t được chu đi ch toàn diện vê học vấn và chư c năng cu a ba n. Sư tham gia của các cơ quan khác ngoài trường học với sư chấp thuận cu a ba n và/hoă c cha me cu a ba n. Bao gô m các doanh nghiệp, tổ chư c dịch vu và các tài nguyên khác trong cô ng đô ng. Ca c di ch vụ chuyển tiê p Ba n và nho m cu a ba n sẽ lập kê hoa ch vê kho a học và thiê t kê các dịch vu chuyê n tiê p đê giúp ba n đa t được mu c tiêu cu a mi nh. IEP cu a ba n sẽ ghi la i các dịch vu này cho thấy mối quan hệ ro ràng giư a các mu c tiêu cu a ba n với các dịch vu mà ba n nhận được. Vi du vê các dịch vu chuyê n tiê p bao gô m: Kinh nghiệm cua cô ng đô ng; Kiê m việc làm; Đánh giá nghê nghiệp; Huấn nghệ; Hướng dâ n vê các sinh hoa t cu a cuô c sống hàng ngày; và Các mu c tiêu cho đơ i sống sau khi tốt nghiệp trung học phổ thông. Ca c di ch vụ chuyển tiê p liên quan đê n công viê c Ba n và cha me cu a ba n co thê yêu cầu kinh nghiệm làm việc được hoă c không được tra lương đê giúp ba n phát triê n các ky năng làm việc. Như ng kinh nghiệm này cần pha n ánh như ng ưu điê m và sơ thi ch nghê nghiệp cu a ba n. Trươ ng học cu a ba n pha i giúp ba n co được các ky năng làm việc liên quan đê n các sơ thi ch và mu c tiêu nghê nghiệp cu a ba n được ghi trong IEP cu a ba n. Tin tư c từ kê hoa ch lấy con ngươ i làm trung tâm hoă c quy tri nh să p xê p cô ng đô ng cu a ba n (Mu c 5) cu ng co thê giúp phát triê n như ng kinh nghiệm liên quan đê n công việc trong khi ba n vâ n còn đang ngô i trên ghê nhà trươ ng. Nho m cu a ba n cu ng cần giúp ba n să p xê p cho ba n mô t công việc và theo do i ba n trong thơ i gian chuyê n tiê p từ giai đoa n đi học sang đi làm. Kinh nghiệm làm việc được trả lương Cố vấn Thực tập sinh Các dịch vụ chuyển tiếp liên quan đến công việc mà bạn có thể yêu cầu Dự khán công việc Thăm các nơi làm việc Thực tập phỏng vấn xin việc Hình 4. Các dịch vụ chuyển tiếp liên quan đến công việc 14