Microsoft Word - Modele_TRUYEN1.doc

Bản ghi

1 Điện Biên Phủ - Điểm Hẹn Lịch Sử Võ Nguyên Giáp Chương 1 CUÔ C HO P Ở TỈN KEO Cuô c khańg chiêń đa sang năm thư taḿ. Ha tuâǹ thańg 5 năm 1953, tôi tư Sâ m Nưa vê tơí khu căn cư. Nhưñg trâṇ mưa đâù muà đa bă t đâù. Cać đơn vi không đươ c nghi ngơi, khâ n trương bă t tay vaò cuô c luyêṇ quân chuâ n bi cho môṭ muà khô mơí: muà khô Săṕ co môṭ hiê p điṇh ngưǹg băń taị Triêù Tiên. Hiǹh thaí chiêń tranh trên bań đaỏ Triêù Tiên khác hẳn vơí chiêń tranh Viêṭ Nam. Đây la cuô c đo sưć chu yêú giưã lư c lươṇg nhưñg quân đôị chińh quy, đươ c trang bi vu khi hiêṇ đaị, trên môṭ đâ t nươć không rôṇg nhưng co hê thôńg đươǹg sa tương đôí pha t triê n. Nêú như cuô c khańg chiêń cuả ta "lâý yêú đańh maṇh" thi ở Triêù Tiên la "lâý maṇh đańh maṇh". Chi môṭ thơì gian ngăń, quân đôị Bắc Triêù Tiên đa tiêń xuôńg Hań Thaǹh, giaỉ phońg phâǹ lơń đâ t đai ở miêǹ Nam. Nhưng 80 ngaỳ sau, khi quân can thiê p My đô bô lên Nhân Xuyên (In chon), thi quân đôị Băć Triêù Tiên buô c phaỉ nhanh chońg ru t lui. Quân My không nhưñg có măṭ bên trên vi tuyêń 38 ma coǹ tiêń tơí sông aṕ Lu c, đe doạ nươć Côṇg hoa nhân dân Trung Hoa, buô c Giaỉ phońg quân Trung Quôć phaỉ can thiê p. Quân va dân Băć Triêù Tiên cuǹg vơí Chi nguyêṇ quân Trung Quôć, đươ c Liên Xô chi viêṇ đa đâỷ luì quân My va nhiêù nươć đôǹg minh vê bên kia vi tuyêń 38. Hai năm qua, cuô c chiêń tranh ở Triêù Tiên diêñ ra dươí hiǹh thưć chiêń tranh đươǹg hâ m, nhưñg trâṇ đâú phaó do c vuǹg rưǹg nuí vi tuyêń 38, va nhưñg trâṇ đańh nhau trên không. Qua nhiêù lâǹ đo sưć, My đa thâý phaó binh, xe tăng, maý bay hiêṇ đaị cuả miǹh không thể giaǹh ưu thê trong cuô c đôí đâù vơí sưć maṇh quân sư cuả cać nươć xa hôị chu nghiã, viê c thiê t lâ p thêm môṭ tiêǹ đôǹ thôńg côṇg ở Đông A la vô cuǹg kho khăn, buô c phaỉ ti m caćh kê t thuć chiêń tranh. Nhân di p cać cươǹg quôć đang baǹ giaỉ phaṕ cho chiêń tranh Triêù Tiên, trong chińh giơí Phaṕ laị xuâ t hiêṇ y kiêń vê môṭ cuô c điêù điǹh. Ngaỳ 18 thańg 7 năm 1953, An be Xa rô (Albert Sarraut), cưụ toaǹ quyêǹ Đông Dương, noí ro đây la cơ hôị tô t nhâ t luć naỳ đê giaỉ quyê t vâń đê Đông Dương vơí ngươì sẵn saǹg điêù điǹh nhâ t, nghiã la vơí Hồ Chi Minh". Số đông ngươì Phaṕ tư lâu đa hiêủ ro nguyêṇ voṇg hoà biǹh thư c sư cuả Chu ti ch Hồ Chi Minh. Nhưng đo la hoà biǹh trên cơ sơ đô c lâ p va thôńg nhâ t cuả Viêṭ Nam ma giơí câ m quyêǹ Phaṕ trong nhưñg năm qua chưa thâý buô c phaỉ châṕ nhâṇ. Phaṕ không coǹ đu sưć chiụ đưṇg gańh năṇg chiêń tranh xâm lươ c đa qua keó daì. Nhưng khać vơí chiêń tranh Triêù Tiên, chińh quyêǹ Phaṕ chưa thâý co gi đe doạ sô phâṇ quân viêñ chinh đang la m chu vuǹg trơì, vuǹg biê n, va hâù hê t nhưñg thaǹh phô lơń trên bań đaỏ Đông Dương. Nguy cơ su p đô hôì Đông Xuân đa qua. Vơí sư giuṕ đơ co haṇ tư bên ngoaì, "quân đoaǹ tać chiêń" (corps de bataille) cuả đôí phương se không vươṭ qua con sô 6 đaị đoaǹ bô binh đơn thuâǹ. Quân viêñ chinh vâñ không phaỉ đương đâù vơí xe tăng, maý bay, taù chiêń, phaó cao xa va phaó măṭ đâ t hiêṇ đaị. Họ chi câǹ đôí pho vơí chiêń tranh du kićh trên chiêń trươǹg đôǹg băǹg, nhưñg đôị quân nho thươǹg vôị va ru t lui khi nhưñg binh đoaǹ cơ đôṇg xuâ t hiêṇ. Sưć maṇh cuả đôí phương la tać chiêń ở vuǹg rưǹg nuí. Nhưng chiêń lươ c con nhín" cuñg đa chưńg to hiêụ qua Phaṕ vâñ coǹ nhiêù kha năng tăng cươǹg lư c lươṇg băǹg caćh xây dưṇg quân đôị cać quôć gia liên kê t, va bô sung nhưñg trang bi hiêṇ đaị do My viêṇ trơ. Giơí câḿ quyêǹ Phaṕ đa hê t hy voṇg giaǹh chiêń thăńg, nhưng vâñ tin coǹ đu thơì gian va điêù kiêṇ đê ti m caćh kê t thuć co lơị, theo caí ho goị la "lôí thoa t danh dư ". My không thê bo mă c Phaṕ ở Đông Dương. Ngaỳ 13 thańg 7 năm 1953, trong cuô c gă p ngoaị trươ ng My đa le t (John Foster Dulles) taị Oasinhtơn, Biđôn (Georges Bidault), bô trươ ng ngoaị giao Phaṕ noí: "Chuńg tôi không thê tiêṕ tu c cuô c thâ p tư chinh môṭ miǹh, tuy nhiên chuńg tôi cuñg không muôń ngưǹg laị băǹg bâ t kê caćh naò. Đă c biêṭ, không co điêù điǹh trư c tiêṕ vơí Hồ Chi Minh". Nôị cać Phaṕ khu ng hoa ng liên miên. Nhưñg ngươì kê tiêṕ lên câ m đâù vâñ thuô c phaí hưũ. Như chuńg ta đa dư đoań, nêú tiǹh hiǹh Triêù Tiên taṃ ô n điṇh, My se dôǹ nhưñg nô lư c chôńg côṇg vaò Đông Dương. - Trang 1

2 Ngaỳ 24 thańg 7 năm 1953, thu tươńg chińh phu bu nhiǹ Nguyêñ Văn Tâm đươ c Tô ng thôńg Aixenhao (Dwight D. Eisenhower) mơì sang Hoa Ky. Cuôí thańg 7, Aixenhao quyê t điṇh daǹh 400 triêụ đô la cho Đông Dương đê "tô chưć môṭ quân đôị Viêṭ Nam thư c sư ". Phaṕ đê nghi My viêṇ trơ 650 triêụ đô la cho niên khoá 1953, va đươ c châṕ nhâṇ 385 triêụ. My hưá năm 1954 se tăng viêṇ trơ cho Phaṕ taị Đông Dương lên gâṕ đôi. My cuñg chuyê n giao cho Phaṕ nhiêù trang bi, vu khi, trong đo co 123 maý bay va 212 taù chiêń cać loaị. Ngaỳ 27 thańg 7 năm 1953, hiê p điṇh ngưǹg băń ở Triêù Tiên đươ c ky taị Baǹ Môn Điêḿ. Hăng ri Nava (Hen ri Navarre) tơí Saì Goǹ ngaỳ 19 thańg 5 năm Tư khi bâṭ đâù chiêń tranh, nươć Phaṕ đa bâỷ lâǹ bô nhiêṃ tô ng chi huy đôị quân viêñ chinh. Tôi chi thi cho cơ quan tham mưu ti m hiêủ ngay vê viên tươńg naỳ. Chuńg ta chi biê t đươ c râ t i t. Nava la tươńg bôń sao, 55 tuôỉ, nguyên tham mưu trươ ng lu c quân Phaṕ thuô c khôí Băć Đaị Tây Dương đońg ở Trung âu Nava đa tưǹg phu traćh công tać tiǹh baó pha n giań trong quân đôị Phaṕ, va chi huy môṭ sư đoaǹ thiê t giaṕ. Baó chi hươńg Tây ca ngơị Nava như môṭ "danh tươńg" co thê uôń năń laị tiǹh hiǹh Đông Dương". Ngaỳ 3 thańg 7, Nava trơ laị Pa ri. Chi sau hơn môṭ thańg nghiên cưú tiǹh hiǹh taị chô, Nava đa có môṭ kê hoa ch đê triǹh trươć Hôị đôǹg Tham mưu trương va Hôị đôǹg Quôć phoǹg tôí cao Phaṕ. Lâǹ đâù trong chiêń tranh Đông Dương, môṭ tô ng chi huy co kê hoa ch chiêń lươ c vê quân sư nhă m giaǹh chiêń thăńg trong hai năm. Nava đa gây đươ c âń tươṇg tô t trong giơí quân sư va chińh tri Phaṕ. Trên baó chi Phaṕ laị xuâ t hiêṇ tư '',chiêń thăńg" đa biêń mâ t cuǹg vơí Đơ La t (De Lattre de Tassigny). Điêù quan troṇg hơn, kê hoa ch Nava đươ c My tań thaǹh. NO chi gă p trơ ngaị khi bô trươ ng taì chińh Phô (Edgar Faure) nêu ra viê c thư c thi kê hoa ch phaỉ chi i t nhâ t la 100 ti trăng. Môṭ con sô qua lơń! Ở Hôị đôǹg Tham mưu trươ ng cuñg như Hôị đôǹg Quôć phoǹg, ngươì ta baǹ nên bơ t cho Nava nhiêṃ vu baỏ vê nươć Laò đê ra trong kê hoa ch, đê gia m bơ t chi tiêu. Thôńg chê Giăng (Juin), ngươì pha t ngôn cuả cać tham mưu trươ ng, nhâń maṇh: câǹ trao cho Bộ Ngoaị giao yêu câù My va Anh phaỉ baỏ đa m sư toaǹ veṇ lañh thô cuả Laò, đôǹg thơì lưu y Liên Xô va Trung Quôć nguy cơ xung đôṭ quôć tê co thê diêñ ra nêú Laò bi xâm chiêḿ. Nava đê nghi chinh phu co quyê t điṇh ro raǹg băǹg văn ba n. Điêù đo liên quan đêń trâṇ Điêṇ Biên Phu, va se la m tôń kha nhiêù giâý mư c sau naỳ. Ngaỳ 2 thańg 8 năm 1953, Nava trơ laị Saì Goǹ. Cu c Quân baó đươ c chi thi gâṕ ru t ti m hiêủ kê hoa ch Nava. So vơí nhưñg tươńg liñh Phaṕ ma ta đa tưǹg gă p trong chiêń tranh như Lơcleć (Leclerc), Đơ La t... thi Nava la môṭ tên tuôỉ mơí i t gây âń tươṇg. Nhưng Nava đươ c đă c biêṭ chu y vi gắn vơí môṭ thơì ky mơí sau cuô c chiêń Triêù Tiên. Viêṭ Nam đa trơ thaǹh nươć thư mươì hai cuả phe xa hôị chu nghiã, se nôỉ lên như môṭ điê m nońg duy nhâ t trong cuô c đôí đâú giưã Đông va Tây. My chăć chăń se ra sưć giuṕ Phaṕ đê cuôí cuǹg, hâ t că ng Phaṕ khoỉ Đông Dương. Tư năm 1950, chu nghiã thư c dân mơí bắt đâù tranh giaǹh a nh hươ ng vơí chu nghiã thư c dân cu ở vuǹg taṃ bi chiêḿ. Môṭ sô phâǹ tư cơ hôị chińh tri nga theo My. Vơí viê c trao "đô c lâ p", "chu quyêǹ" cho cać quôć gia liên kê t, xây dưṇg môṭ "quân đôị quôć gia" băǹg tiêǹ va vu khi My nhă m mu c tiêu chôńg côṇg, Phaṕ đa đi vaò qua triǹh chuyê n giao Đông Dương cho My. Sau chiêń di ch Tây Băć, cuôí năm 1952, bô đôị ta đa tâ p trung nghiên cưú đańh tâ p đoaǹ cư điê m. Ta nhâṇ thâý đây co thê la caćh đôí pho cuôí cuǹg cuả đi ch trươć môṭ cuô c tiêń công trên điạ hiǹh rưǹg nuí. Nêú diêṭ đươ c tâ p đoaǹ cư điê m gô m môṭ sô tiêủ đoaǹ quân tinh nhuê cuả đi ch ta se taọ nên bươć chuyê n biêń mơí trong chiêń tranh. Ba n châ t chiêń tranh xâm lươ c buô c quân đi ch phaỉ phân tań lư c lươṇg đê thư c hiêṇ nhiêṃ vu chiêḿ đońg. Môṭ tâ p đoaǹ cư điê m lơń bi tiêu diêṭ se keó theo sư pha sa n cuả chiêń lươ c "chiêń tranh đôǹ binh" cô điê n cuả quân xâm lươ c. Tuy nhiên, muôń giaỉ quyê t môṭ tâ p đoaǹ cư điê m như Na Sa n, ngoaì viê c reǹ luyêṇ bô đôị, ti m ra chiêń thuâṭ thićh hơ p, câǹ phaỉ co sư trơ lư c cuả troṇg phaó va phaó cao xa đê gia m nhe thương vong cuả bô đôị trong môṭ trâṇ đańh daì ngaỳ. Trong quy I năm 1958, trung đoaǹ lưụ phaó 105 ly do baṇ trang bi va huâń luyêṇ đa vê nươć. Viê c vań chuyê n troṇg phaó tư Vân Nam vê Viêṭ Băć phaỉ duǹg be đi theo sông Hôǹg qua nhiêù ghêǹh thać. Trung đoaǹ cao xa 37 ly đang đươ c gâṕ ru t chuâ n bi vê nhân sư. Trâṇ đańh Na Sa n chi co thê bắt đâù vaò muà khô năm nay. Chuńg ta đăṭ hy voṇg vaò trâṇ đańh naỳ, trâṇ đańh giaỉ phońg hoaǹ toaǹ vuǹg rưǹg nuí Tây Băć. Có thê la trâṇ đańh ba n lề cuả chiêń tranh. Ngaỳ 17 thańg 7 năm 1953, trơì vưà raṇg sańg, hai tiêủ đoaǹ du Phaṕ bâ t thâǹ nhaỷ xuôńg thi xa Laṇg Sơn Sau đo môṭ tiêủ đoaǹ du khác nhaỷ xuôńg Lô c Biǹh trên đươǹg sô 4. Nhưñg nơi naỳ đêù nă m sâu trong hâụ phương ta. Ở thi xa Laṇg Sơn, quân đi ch luǹg su c vaò môṭ sô kho vu khi pha phaćh rôĩ vôị va ru t theo đươǹg sô 4. Tơí Lô c Biǹh, chuńg kê t hơ p vơí tiêủ đoaǹ du ở đây thaǹh môṭ binh đoaǹ, tiêṕ tu c đi - Trang 2

3 vê phiá bơ biê n. Môṭ đôị quân cơ đôṇg đa tiêń lên đoń chuńg ở Điǹh Lâ p vơí nhưñg xe vâṇ taỉ. Tư đây chuńg haǹh quân băǹg cơ giơí vê Tiên Yên. Cuô c haǹh binh chơṕ nhoańg khiêń lư c lươṇg vu trang ta không ki p pha n ưńg Mâý ngaỳ sau, ta biê t đây la cuô c haǹh binh Con nhaṇ (Hirondelle) do đaị ta đuycuôćnô (Ducournau) chi huy. Haǹh đôṇg taó baọ cuả đi ch chưńg to chuńg năḿ chă c sư bô tri sơ khoańg cuả ta ở môṭ ti nh giaṕ giơí vơí Trung Quôć đa đươ c giaỉ phońg trươć đo ba năm. Ngaỳ 12 thańg 8 năm 1953, tôi nhâṇ đươ c baó caó quân đi ch đa ru t khoỉ Na Sa n. Môṭ tin hoaǹ toaǹ bâ t ngơ! Toaǹ bô quân đi ch ru t băǹg đươǹg không caćh đo ba ngaỳ. đi ch đa kheó nghi binh đańh lưà ta. Thâý maý bay vâṇ taỉ xuâ t hiêṇ nhiêù, bô đôị đońg chung quanh Na Sa n laị tươ ng lâ m đi ch tăng cươǹg lư c lươṇg đê đôí pho vơí cuô c tiêń công săṕ tơí. Na va giaǹh thăńg lơị đâù tiên băǹg môṭ cuô c ru t lui. Vê sau chuńg ta mơí biê t: tâ p đoaǹ cư điê m Na Sa n không đươ c duy tri vi qua chiêń di ch Sâ m Nưa, no đa chưńg to không co kha năng ngăn chăṇ cać đaị đoaǹ chu lư c cuả ta tiêń sang Thươṇg Laò. Nêú như đoǹ biêṭ kićh cuả Na va nhăḿ vaò Laṇg Sơn chi nhăć ta đê cao ca nh giać, thi sau khi đi ch ru t quân khoỉ Na Sa n, Tô ng quân uỷ phaỉ trao nhiêṃ vu cho Bộ Tô ng tham mưu nhiǹ laị toaǹ cu c, nghiên cưú môṭ kê hoa ch mơí cho muà khô tơí. Chu trương vâñ la chu đôṇg tiêń công. Phương hươńg co thê la giaỉ phońg Lai Châu, tiêń sang giaỉ phońg Thươṇg Laò, nôí liêǹ vuǹg mơí giaỉ phońg vơí căn cư điạ Sâḿ Nưa. Ta tiêṕ tu c nghiên cưú tô chưć môṭ cańh quân vu hôì, lâǹ naỳ co thê tư Banaphaò đańh sang Trung Laò, tiêń xuôńg Ha Laò vi ở đây baṇ đa co căn cư điạ Laò Ngam kha maṇh. Muà khô chi mơí bă t đâù. TRƯƠĆ khi vaò muà khô , so sańh lư c lươṇg vê quân sô, đi ch đa vươṭ lên ta kha xa. Tô ng quân sô cuả đi ch la ngươì, gô m quân Âu Phi (33%) va quân nguỵ (67%). Tô ng quân sô cuả ta la ngươì. Như vâỵ, quân đi ch đông hơn ta: ngươì. Riêng quân nguỵ cuñg đa đông hơn ta: ngươì. Thơì gian trươć mă t, quân sô cuñg như trang bi cuả lư c lươṇg ta đa tơí giơí haṇ. Vê phiá đi ch, vơí hưá heṇ cuả My năm 1954 se tăng viêṇ trơ quân sư cho Đông Dương lên gâṕ đôi, Phaṕ coǹ kha năng tăng quân sô, co thêm nhiêù vu khi hiêṇ đaị va nhưñg phương tiêṇ chiêǹ tranh mơí. Có thê noí: Trong cuô c chiêń chôńg laị chu nghiã đê quôć chuńg ta se không bao giơ co đươ c lư c lươṇg vâṭ châ t maṇh hơn đi ch, không chi riêng vê vu khi, ma ca sô quân. Ta phaỉ châṕ nhâṇ thư c tê đo đê ti m caćh giaǹh chiêń thăńg. Lư c lươṇg cu thê cuả đi ch va ta luć naỳ như sau: - Vê bô binh, đi ch co 267 tiêủ đoaǹ. Vê phaó binh, Phaṕ co 25 tiêủ đoaǹ; nguỵ co 8 tiêủ đoaǹ. Về cơ giơí, Phaṕ co 10 trung đoaǹ, 6 tiêủ đoaǹ va 10 đaị đôị; nguỵ co 1 trung đoaǹ va 7 đaị đôị. Vê không quân, Phaṕ co 580 maý bay; nguỵ co 25 maý bay thaḿ thińh va liên la c Vê haỉ quân, Phaṕ co 391 ta,u; nguỵ co 104 taù loaị nho va 8 taù ngư lôi. Lư c lươṇg ta vâñ đơn thuâǹ la bô binh, gô m 6 đaị đoaǹ, 18 trung đoaǹ va 19 tiêủ đoaǹ. Vê phaó binh, ta co 2 trung đoaǹ, 8 tiêủ đoaǹ va 4 đaị đôị. Vê phoǹg không, ta co 1 trung đoaǹ va 2 tiêủ đoaǹ. - Tińh theo sô tiêủ đoaǹ bô binh, ta co tô ng côṇg 127 tiêủ đoaǹ so vơí 267 tiêủ đoaǹ cuả đi ch. Biên chê tiêủ đoaǹ cuả ta la : 635 ngươì; biên chê tiêủ đoaǹ đi ch tư ngươì. Tuy nhiên, bên caṇh bô đôị chu lư c va điạ phương, trên ca nươć ta đa co khoa ng hai triêụ dân quân, du kićh. Đây la lư c lươṇg nưả vu trang, chu yêú baḿ sa t cać laǹg xa, thi trâń, thaǹh phô ở vuǹg taṃ bi chiêń va vuǹg tranh châṕ, đôí pho vơí bô maý va lư c lươṇg đaǹ aṕ, ki m ke p cuả đi ch, chôńg caǹ, hô trơ đăć lư c cho bô đôị chu lư c trong môĩ trâṇ đańh cuñg như ać chiêń di ch. Theo lơì Bać, đây chińh la bưć tươǹg să t ma ke đi ch naò đuṇg vaò cuñg phaỉ tan. Lư c lươṇg naỳ coǹ la nguôǹ bô sung vô cuǹg quy gia cho đôị quân chu lư c. Sư chênh lê ch vê quân sô, vu khi, trang bi không hoaǹ toaǹ pha n ańh sưć maṇh cuả đôi bên trong cuô c chiêń. Đi ch tuy co ưu thê vươṭ trôị vê binh lư c, nhưng chiêń tranh nhân dân cuả ta đa la m cho quân đi ch phaỉ phân tań trên khăṕ cać chiêń trươǹg. Không nhưñg chuńg không thê tâ p trung toaǹ bô ưu thê đo vaò môṭ trâṇ đańh quyê t điṇh, ma cuñg chưa đu lư c lươṇg đê mơ môṭ cuô c tiêń công lơń vaò cać đaị đoaǹ chu lư c ta trên miêǹ Băć. Trong tô ng sô 267 tiêủ đoaǹ cuả đi ch, thi 185 tiêủ đoaǹ đa phaỉ trư c tiêṕ la m nhiêṃ vu chiêḿ đońg, chi coǹ 82 tiêủ đoaǹ la m nhiêṃ vu cơ đôṇg chiêń thuâṭ va chiêń lươ c. Gia nưả lư c lươṇg cơ đôṇg đi ch, 44 tiêủ đoaǹ, phaỉ tâ p trung trên miêǹ Băć đê đôí pho vơí chu lư c ta. Vaò thơì điê m naỳ, nêú tińh chung trên chiêń trươǹg Băć Bô, lư c lươṇg ta mơí băǹg 2/3 lư c lươṇg đi ch (76 tiêủ đoaǹ/112 tiêủ đoaǹ), nhưng tińh riêng lư c lươṇg cơ đôṇg chiêń lươ c, thi lư c lươṇg ta đa vươṭ hơn đi ch vê sô tiêủ đoaǹ (56/44). Điêù naỳ râ t co y nghiã trươć khi bươć vaò muà khô mơí. (Ta co saú đaị đoaǹ bô binh: 304, 308, 312, 316, 320, 325 va hai tiêủ đoaǹ cuả trung đoaǹ 246 trư c thuô c Bô ) - Trang 3

4 Moị cô găńg cuả Phaṕ va My vâñ chưa caỉ thiêṇ đươ c tiǹh thê cuả Phaṕ trong chiêń tranh xâm lươ c. Phương Tây đa ra sưć tô ve cuô c "chiêń tranh bâ n thiủ thaǹh cuô c "Thâ p tư chinh chôńg côṇg", nhưng vâñ không vư c đươ c sư sa su t vê tinh thâǹ cuả quân viêñ chinh, đă c biêṭ la quân nguỵ luć naỳ đa chiêḿ ti lê lơń trong haǹg ngu đi ch. Binh lińh không hiêủ chiêń đâú cho ai va chiêń đâú đê la m gi? Trong khi đo, nhưñg cuô c chi nh huâń, chi nh quân muà he đa nâng cao loǹg yêu nươć, tinh thâǹ đoaǹ kê t chiêń đâú va y thưć giai câṕ trong quân đôị, reǹ luyêṇ thêm vê ky thuâṭ, chiêń thuâṭ, mang laị cho cań bô, chiêń si tinh thâǹ naó nưć thi đua chiêń đâú lâ p công. Tư năm 1950, chuńg ta vâñ giư quyêǹ chu đôṇg trên chiêń trươǹg chińh Băć Bô. Ha tuần thańg Chiń năm 1953, cać đôǹg chi Trung Quôć chuyê n cho ta môṭ ba n kê hoa ch Nava vơí ca ba n đô do cơ quan tiǹh baó cuả baṇ thu thâ p đươ c. Nava chu trương xuć tiêń chính saćh mơí cuả Chińh phu Phaṕ la trao "chu quyêǹ" va "đô c lâ p" cho cać quôć gia liên kê t, nhă m pha t triê n cać "quân đôị quôć gia" thaǹh môṭ lư c lươṇg lơń maṇh. Đây la caćh duy nhâ t giuṕ Phaṕ giaỉ quyê t vâń đê quân sô thiêú huṭ, không thê lâý thêm tư chińh quôć, đôǹg thơì taọ điêù kiêṇ cho Nava gâṕ ru t tô chưć môṭ lư c lươṇg cơ đôṇg chiêń lươ c maṇh đê thoa t khoỉ tiǹh traṇg phoǹg ngư bi đôṇg, tiêń tơí giaǹh laị quyêǹ chu đôṇg trên chiêń trươǹg chińh. Phaṕ dưạ vaò My đê tiêṕ tu c chiêń tranh vi lơị ićh cuả ba n thân miǹh, chư không phaỉ đê cho My thay thê Phaṕ ở Đông Dương. Muôń đươ c như vâỵ đôị quân viêñ chinh phaỉ giaǹh đươ c môṭ thăńg lơỉ quân sư quyê t điṇh. Kê hoa ch Nava vê đaị thê chia la m hai bươć: - Trong Thu Đông năm 1953 va muà Xuân năm 1954, giư thê phoǹg ngư chiêń lươ c ở miêǹ Băć, tâ p trung môṭ lư c lươṇg cơ đôṇg lơń ở đôǹg băǹg Băć Bộ đê đôí pho vơí cuô c tiêń công cuả ta; thư c hiêṇ tiêń công chiêń lươ c ở miêǹ Nam nhă m chiêḿ đońg ba ti nh tư do ở đôǹg băǹg Liên khu 5; đôǹg thơì đâỷ maṇh viê c mơ rôṇg quân nguỵ va xây dưṇg môṭ đôị quân cơ đôṇg lơń đu sưć đańh baị cać đaị đoaǹ chu lư c cuả ta. - Tư Thu Đông năm 1954, sau khi đa hoaǹ thaǹh nhưñg mu c tiêu trên, se dôǹ toaǹ lư c ra Băć, chuyê n sang tiêń công chiêń lươ c trên chiêń trươǹg chính giaǹh thăńg lơị lơń vê quân sư, buô c ta phaỉ châṕ nhâṇ điêù điǹh theo nhưñg điêù kiêṇ cuả Phaṕ, nêú ta khươć tư, quân cơ đôṇg chiêń lươ c cuả đi ch se tâ p trung moị nô lư c loaị trư chu lư c ta. Đê có đu lư c lươṇg thư c hiêṇ kê hoa ch, Nava chu trương duǹg ba biêṇ phaṕ: pha t triê n cać "quân đôị quôć gia" theo quy mô rôṇg lơń; ru t môṭ bô phâṇ lư c lươṇg chiêḿ đońg tăng cươǹg cho lư c lươṇg cơ đôṇg chiêń lươ c; xin tăng viêṇ từ Phaṕ sang. Sau naỳ ta biê t thêm, Nava dư tińh tô chưć ngay trong năm 1953, 84 tiêủ đoaǹ khinh quân nguỵ, va năm 1954, se tăng lư c lươṇg naỳ lên gâṕ đôi, 168 tiêủ đoaǹ. Như-vâỵ, quân nguỵ se co gâǹ 30 vaṇ, không kê sô quân nguỵ nă m trong quân viêñ chinh. Vê lư c lươṇg cơ đôṇg chiêń lươ c, Nava dư điṇh trong thơì gian , se xây dưṇg 27 binh đoaǹ cơ đôṇg, trong đo có 1 sư đoaǹ quân nhaỷ du. Kê hoa ch Nava la sư cu thê hoá nhưñg y tươ ng cuả Đơ La t đơ Ta txinhi trươć đây thaǹh môṭ chương triǹh haǹh đôṇg trong tiǹh hiǹh mơí. Đông Dương đa trơ thaǹh điê m nońg duy nhâ t trong chiêń tranh laṇh. Nó mang tâ m voć chiêń lươ c, tiê m â n nhưñg nguy cơ lâu daì đôí vơí ta, va đươ c My coi như môṭ bươć thư c hiêṇ nhưñg mưa đô cuả chińh miǹh sau thâ t baị taị Triêù Tiên. Cać phaí đoaǹ quân sư My liên tiêṕ đêń Saì Goǹ, đôć thuć, giaḿ sa t viêṇ thư c hiêṇ kê hoa ch. Viêṇ trơ quân sư My cho Phaṕ đa chiêḿ 73% chi phi chiêń tranh Đông Dương. Phaṕ lơị duṇg sư giuṕ đơ cuả My đê duy tri nhưñg quyêǹ lơị cuả miǹh trên bań đaỏ. My duǹg viêṇ trơ gaṭ dâǹ Phaṕ đê trở thaǹh ngươì thay thê Phaṕ. Luć naỳ, ca Phaṕ va My gă p nhau trong mu c tiêu giaǹh môṭ chiêń thắng quân sư quyê t điṇh, buô c ta phaỉ châṕ nhâṇ kê t thuć cuô c chiêń theo nhưñg điêù kiêṇ do ho đăṭ ra. Đôǹg chi Vi Quôć Thanh vê nươć mơí sang, cuǹg tôi lên Khui Ta t gă p Bać. Sau khi nghe triǹh baỳ kê hoa ch cuả đi ch, Bać noí: "Nava râ t nhiêù tham voṇg, muôń giaǹh chiêń thăńg lơń vê quân sư. Đi ch muôń chu đôṇg, ta buô c chuńg phaỉ lâm vaò bi đôṇg. Đi ch muôń tâ p trung quân cơ đôṇg thi ta co kê hoa ch buô c chuńg phaỉ phân tań ma đańh!. Tôi va đôǹg chi Vi Quốc Thanh nhâ t tri mơ nhưñg cuô c tiêń công nhăḿ vaò nhưñg chiêń trươǹg hiê m yêú ma đi ch yêú, hoă c tương đôí yêú, nhưng laị không thê bo, la caćh tô t nhâ t buô c đi ch phaỉ phân tań lư c lươṇg. Cuñg nhâ t tri vê hươńg Lai Châu, hươńg Trung va Ha Laò. Se giao cho cơ quan tham mưu baǹ cu thê vơí cać baṇ Laò môṭ kê hoa ch phôí hơ p chiêń đâú trong muà khô nghiên cưú vâń đê điêù đôṇg va sư duṇg lư c lươṇg tương đôí hoaǹ chi nh, đê đưa triǹh cuô c ho p Bộ Chińh tri săṕ tơí. Ngay sau khi nhâṃ chưć, Nava đa nêu cao nhưñg khâủ hiêụ: "luôn luôn chu dôṇg", "luôn luôn tiêń công". - Trang 4

5 Trong muà He va muà Thu năm 1953, đi ch liên tiêṕ mơ haǹg chu c cuô c haǹh quân caǹ que t dư dôị vuǹg taṃ bi chiêḿ ở Băć Bô, Biǹh - Tri - Thiên va Nam Bô. Chuńg ra sưć đańh pha nhưñg căn cư du kićh, dôǹ dân vaò cać khu tâ p trung đê kiê m soa t, pha hoaị kinh tê, vây bắt thanh niên va duǹg moị thu đoaṇ đê thư c hiêṇ kê hoa ch mơ rôṇg quân nguỵ. Tuy nhiên, lư c lươṇg vu trang va nhân dân ta ở hâụ đi ch đa quen đôí pho vơí nhưñg cuô c caǹ que t loaị naỳ. Môṭ si quan trong tô ng haǹh dinh cuả Nava đa nhâṇ xe t: "Taị Biǹh - Tri - Thiên thańg 7 năm 1953, tươńg Lơblăng (Leblanc) tô chưć cuô c caǹ..., ông ta câ t vo nhưng không thu đươ c kê t qua naò. Trung đoaǹ 95 đa loṭ qua lô vo chi đê laị vaì chô vươńg raćh... Nhưñg cuô c caǹ que t ở Băć Bô... đa thu hu t nhưñg phương tiêṇ tôí đa va tô t nhâ t, nhưng laị chi thu đươ c nhưñg kê t qua tôí thiêủ? Nhưñg hoaṭ đôṇg đâù tiên chưńg to Nava la môṭ tô ng chi huy năng đôṇg, taó baọ, qua tư tin va kha chu quan Luć naỳ ta đa năḿ đươ c muà khô , đi ch se đańh vaò ba ti nh tư do Liên khu 5, đê mơ đâù cuô c tiêń công ở miêǹ Nam như trong kê hoa ch. Trên miêǹ Băć, đi ch chu trương giư thê phoǹg ngư, nhưng không co nghiã chuńg chi tâ p trung lư c lươṇg ở đôǹg băǹg chơ đoń cuô c tiêń công? Chuńg ta câǹ co kê hoa ch pha vơ âm mưu cuả đi ch trên chiêń trươǹg ca nươć. Sau khi đi ch ru t khoỉ Na Sa n, cơ quan tham mưu cuả ta đa gă p kho khăn trong viê c choṇ hươńg tiêń công chiêń lươ c. Trong muà He va muà Thu, cać đaị đoaǹ chu lư c tiêṕ tu c ho c tâ p chiêń thuâṭ công kiên va đańh vâṇ đôṇg. Vê công kiên, ho c đańh tâ p đoaǹ cư điê m va đańh công sư mơí (bunker). Tư nhưñg kinh nghiêṃ thu đươ c ở Hoà Biǹh, Na Sa n, kê t hơ p vơí nhưñg kinh nghiêṃ cuả baṇ, đă c biêṭ la chiêń di ch Hoaì Haỉ, chuńg ta đa nhâṇ thâý co hai caćh đańh tâ p,đoaǹ cư điê m: Môṭ la, duǹg toaǹ bô lư c lươṇg đańh cuǹg môṭ luć. Môṭ muĩ đôṭ kićh maṇh cho c sâu vaò sơ chi huy cuả tâ p đoaǹ cư điê m, giôńg như môṭ lươĩ gươm xo c vaò tim đi ch, taọ nên sư rôí loaṇ ngay tư bên trong. Nhưñg muĩ khać se nhă m nhưñg hươńg đi ch sơ hơ, đańh đôǹg thơì, taọ nên sư rôí loaṇ ở ca bên trong va bên ngoaì. Ta goị đo la caćh "đańh nhanh giaỉ quyê t nhanh". Hai la, tiêu diêṭ dâǹ tưǹg'' trung tâm đê khańg, tưǹg cư điê m tư ngoaì vaò trong, thu he p phaṃ vi chiêḿ đońg cho tơí luć đi ch không coǹ sưć khańg cư. Caćh đańh naỳ câń môṭ thơì gian chuâ n bi va chiêń đâú daì ngaỳ tuỳ theo kha năng đôí pho cuả đi ch va sưć maṇh công kićh cuả ta, thươǹg goị la "đańh chắc tiêń chắc", cuñg coǹ đươ c goị la "đańh'' boć vo ". Qua ho c tâ p, cać đơn vi đa nhâṇ thâý không phaỉ bô đôị ta không co kha năng tiêu diêṭ "con nhiḿ". Vê vâṇ đôṇg, ho c đańh đi ch đang vâṇ đôṇg hoă c mơí chiêḿ liñh trâṇ điạ co maý bay, phaó binh, cơ giơí yê m hô chăṭ che. Bộ đôị đươ c luyêṇ tâ p đańh ca ban ngaỳ va ban đêm. Trung đoaǹ lưụ phaó 105 ly đâù tiên cuả ta, gô m 24 khâủ phaó My vơí viên đaṇ, đa co măṭ ở Bắc Mu c, Tuyên Quang, săñ saǹg nhâṇ nhiêṃ vu chiêń đâú Đây la hoả lư c maṇh nhâ t cuả quân đôị ta luć naỳ. Trung đoaǹ lưụ phaó nă m trong đôị hiǹh cuả đaị đoaǹ công phaó 351. Riêng trung đoaǹ phaó cao xa 37 ly, do Liên Xô trang bi, mơí thaǹh lâ p tư thańg 9 năm 1953, chi có thê co măṭ vaò cuôí năm. Sau thơì gian ho c tâ p, bă t đâù vaò muà khô, cać đơn vi đêù nońg loǹg chơ lêṇh lên đươǹg. Nhưng đańh đi ch ở đâu? Suô t thańg Taḿ, cơ quan tham mưu trăn trơ vơí câu hoỉ naỳ. Trên chiêń trươǹg chińh Băć Bộ chi co hai hươńg la đôǹg băǹg va rưǹg nuí. Ta chưa thê mơ môṭ cuô c tiêń công lơń ở đôǹg băǹg, nơi Nava đa baỳ sẵn thê trâṇ va ta chưa co kha năng haṇ chê sưć maṇh cuả maý bay va phaó đi ch. Do đo ở đôǹg băǹg vâñ phaỉ tiêń haǹh chiêń tranh du kićh kê t hơ p vơí vâṇ đôṇg đańh nho cuả bô đôị chu lư c. Coǹ ở rưǹg nuí? Trên toaǹ bô vuǹg thươṇg du phiá bắc, chi co hai ngaǹ quân đi ch ở Lai Châu. Không câǹ tơí môṭ lư c lươṇg lơń đê tiêu diêṭ sô quân naỳ. Có thê mơ tiêṕ môṭ chiêń di ch ở Thươṇg Laò? Nhưng sau khi giaỉ phońg Sâḿ Nưa, tuyêń đươǹg tiêṕ tê vôń đa xa laị caǹg xa. Va cuñg không thê đưa phâǹ lơń cać đaị đoaǹ chu lư c cuả ta sang Thươṇg Laò, trong luć gia nưả sô quân cơ đôṇg cuả Nava đang tâ p trung ở đôǹg băǹg săñ saǹg khai thać môĩ sơ hơ ở hâụ phương ta! Tôi va anh Thaí cuǹg baǹ ba c vơí cać đôǹg chi cô vâń xây dưṇg môṭ kê hoa ch đańh đi ch ở nhiêù hươńg buô c đi ch phaỉ phân tań đôí pho, nhă m trươć hê t la pha thê tâ p trung binh lư c cuả đi ch ở đôǹg băǹg. Cuôí thańg 8 năm 1953, Bộ Tô ng tham mưu baó caó vơí Tô ng quân uỷ môṭ ba n kê hoa ch tać chiêń vơí bôń nhiêṃ vu : 1. Đâỷ maṇh chiêń tranh du kićh ở đi ch hâụ pha tan âm mưu biǹh điṇh cuả đi ch, pha kê hoa ch mơ rôṇg quân nguỵ. 2. Bộ đôị chu lư c duǹg phương thưć hoaṭ đôṇg thićh hơ p tiêu diêṭ tưǹg bô phâṇ sinh lư c đi ch, co thê tać chiêń lơń trên chiêń trươǹg đôǹg băǹg đê reǹ luyêṇ bô đôị. 3. Có kê hoa ch bô tri lư c lươṇg tiêu diêṭ đi ch khi chuńg đańh ra vuǹg tư do. 4. Tăng cươǹg hoaṭ đôṇg lên hươńg Tây Bắc (Lai Châu), Thươṇg Laò va cać chiêń trươǹg khać đê phân tań chu lư c đi ch. - Trang 5

6 ** Vê sư duṇg binh lư c, Bộ Tô ng tham mưu dự kiêń: - Măṭ trâṇ Tây Bắc va Thươṇg Laò, co đaị đoaǹ 316 va trung đoaǹ Măṭ trâṇ Trung Du co tư 2 tơí 3 đaị đoaǹ va bô đôị điạ phương. - Măṭ trâṇ Hưũ Ngaṇ Liên khu 3, co 2 đaị đoaǹ, trong đo, môṭ bô phâṇ vaò đi ch hâụ. - Măṭ trâṇ Tây Nguyên co cać trưng đoaǹ chu lư c cuả Liên khu 5. Đây la phać thaỏ đâù tiên kê hoa ch tać chiêń chiêń cu c Đông Xuân Môṭ buôỉ sańg đâù thańg 10 năm 1953, tôi tư cơ quan Bộ Tô ng tư lêṇh đi dư cuô c ho p baǹ vê kê hoa ch tać chiêń Đông - Xuân do Bộ Chińh tri triêụ tâ p. Muà Thu năm nay đêń vơí nhưñg lo âu va hy voṇg. Không khi co phâǹ căng thă ng. Không năm naò vaò thơì gian naỳ, nhưñg đoaǹ cań bô chuâ n bi chiêń trươǹg laị chưa lên đươǹg. Ta vâñ chưa xać điṇh trâṇ đańh lơń trong muà khô se nô ra ở đâu. Tư Điê m Mă c tơí Lu c Gia, đi ngưạ khoa ng vaì giơ. Trơì mưa. Con đươǹg moǹ lâỳ lôị chaỵ dươí chân nuí Hôǹg, qua nhưñg rưǹg vâù, nhưñg thưả ruôṇg bâ c thang, nhưñg ba n nho thưa thơ t. Nưả buôỉ sańg, tơí Tiń Keo, môṭ ba n cuả thôn Lu c Gia, nă m ở chân nuí. Tư đây co đươǹg sang Tân Traò qua Đeò Gie. Lên môṭ đoaṇ dôć không xa, đa nhiǹ thâý ngôi nha tre nho lâṕ lo bên sươǹ nuí, giưã rưǹg vâù. Bać ở Khui Ta t, môṭ ba n ngươì Dao, tâṇ trên đi nh nuí. Ngôi nha naỳ la nơi Bać thươǹg đêń ho p vơí Bộ Chińh tri. Tư năm 1951, phâǹ lơń cać cơ quan trung ương đêù ở Điṇh Hoá, Thaí Nguyên. Nhiêù laǹg ba n, sô cań bô, bô đôị nhân viên cơ quan đông hơn dân điạ phương. Maý bay đi ch săm soi, đańh pha nhiêù lâǹ vâñ không truńg cać cơ quan. Chắc chuńg không ngơ chuà raćh buṭ vaǹg", nhưñg ba n laǹg ngheò naǹ, văńg ve naỳ laị chưá đưṇg bô phâṇ đâù naõ cuả khańg chiêń. Nhưñg cańh cưả sô băǹg nưá đa đươ c chôńg cao. Trong nha co môṭ baǹ tre rôṇg va mâý chiêć ghê gheṕ băǹg ôńg bương. Ngôì đây nhiǹ thâý cańh đôǹg bâ c thang dươí chân nuí. Giưã cańh đôǹg nôỉ lên môṭ cây cô thu. Môĩ lâǹ vê ho p, nhiǹ thâý caí cây như gă p laị ngươì quen. Sau hai cuô c khańg chiêń, tôi trơ laị Tiń Keo. Quanh nêǹ nha cu, haǹg bông buṭ vâñ đơm hoa. Nhưng giưã cańh đôńg, cây cô thu không coǹ. Nó đa bi nươć cuôń trôi trong môṭ muà lu. Chôć la t, Bać, anh Trươǹg Chinh, anh Phaṃ Văn Đôǹg cuǹg tơí. Anh Nguyêñ Chi Thanh va anh Trâǹ Đăng Ninh không đêń ho p đươ c vi đang bi mêṭ. Riêng anh Ninh đa phaỉ đi điêù tri. Cać chiêń di ch lơń Biên Giơí, Tây Bắc, Thươṇg Laò, anh Trâǹ Đăng Ninh đa hoaǹ thaǹh xuâ t săć viê c huy đôṇg nhân vâṭ lư c phu c vu chiêń di ch va công tać hâụ câǹ baỏ đa m cho tać chiêń. Se thêm môṭ kho khan mơí trong Đông Xuân nêú vắng anh. Cuô c ho p lâǹ naỳ co triêụ tâ p thêm anh Hoaǹg Văn Thaí, Tô ng tham mưa trươ ng. Tôi bă t đâù triǹh baỳ tiǹh hiǹh đi ch tư thańg 5 năm 1953, Hăng ri Nava đa sang thay Xalăng (Raoul Sa lan) la m tô ng chi huy quân đôị viêñ chinh Phaṕ. Nava đa cho mơ nhiêũ cuô c haǹh binh caǹ que t lơń taị vuǹg đi ch hâụ trên ca nươć, nhaỷ du xuôńg Laṇg Sơn, đă c biêṭ, trong thańg Taḿ, Nava bâ t thâǹ ru t quân Phaṕ khoỉ tâ p đoaǹ cư điê m Na Sa n. Na Sa n la môṭ mu c tiêu trong muà khô. Vi so sańh vơí đôǹg bằng, thi vuǹg rưǹg nuí vâñ la chiêń trươǹg thuâṇ lơị hơn. Tây Băć laị la hươńg ta đa lưạ choṇ. Đi ch ru t quân khoỉ Na Sa n không khoỉ a nh hươ ng tơí kê hoa ch Đông Xuân. Trên chiêń trươǹg rưǹg nuí Băć Bô, Phaṕ chi coǹ hai lư c lươṇg nho, môṭ ở Lai Châu, môṭ ở Haỉ Ninh. Có y kiêń nên tiêu diêṭ hai bô phâṇ naỳ đê giaỉ phońg hoaǹ toaǹ biên giơí Viêṭ - Trung. Đây la nhưñg chô yêú cuả đi ch. Nhưng kê hoa ch Đông Xuân phaỉ nhă m tiêu diêṭ môṭ bô phâṇ quan troṇg quân đi ch, taọ nên môṭ chuyê n biêń mơí trong chiêń tranh. Tư ngaỳ ho c tâ p vê caỉ caćh ruôṇg đâ t, cać chiêń si đêù mong moỉ đươ c trở vê đôǹg băǹg đê giaỉ phońg quê hương. Nhưng đôǹg băǹg laị la chô răń nhâ t. Phoǹg tuyêń boong ke cuả Đơ La t tuy không ngăn ca n đươ c bô đôị ta thâm nhâ p đôǹg băǹg, nhưng vâñ gây kho khăn cho ta trong nhưñg trâṇ đańh lơń. Hiêṇ nay Nava đa tâ p trung ở đôǹg băǹg môṭ lư c lươṇg cơ đôṇg lơń chưa tưǹg co tư khi khởi đâù chiêń tranh, săñ saǹg chơ đoń cuô c tiêń công cuả ta... Bać ngôì ho p, thaí đô biǹh tha n, điêú thuôć la ke p giưã hai ngoń tay duôĩ thă ng. Thuôć la la thư "xa xi " duy nhâ t cuả Ngươì trong sinh hoaṭ haǹg ngaỳ. Có luć Ngươì đa noí vui vơí cań bô : "Miǹh có hai khuyê t điê m: môṭ la không lâ p gia điǹh, hai la... hu t thuôć la ". Đôi mă t Ngươì chơṭ lô ve chăm chu. Baǹ tay Bać đăṭ trên baǹ, bôñg giơ lên va năḿ laị. Ngươì noí: - Đi ch tâ p trung quân cơ đôṇg đê taọ nên sưć maṇh... Không sơ! Ta buô c chuńg phaỉ phân tań binh lư c thi sưć maṇh đo không coǹ. Baǹ tay Bać mở ra, môĩ ngoń tay tro vê môṭ hươńg. Tôi baó caó tiêṕ. Gâǹ đây, co thêm nguôǹ tin cuả baṇ, chuńg ta đa năḿ đươ c nhưñg y đô nguy hiê m cuả Phaṕ - My trong kê hoa ch Nava. Muà khô naỳ, Nava chu trương tiêń haǹh biǹh điṇh ở Nam Viêṭ Nam, trańh giao chiêń vơí chu lư c ta trên chiêń trươǹg - Trang 6

7 Băć Bô. Quân Phaṕ se duǹg moị caćh đańh pha vuǹg tư do, đańh sâu vaò hâụ phương nhă m ki m giư va tiêu hao chu lư c ta, pha vơ kê hoa ch tiêń công cuả ta trên chiêń trươǹg chińh. Đôǹg thơì, Nava vâñ ra sưć tranh thu xây dưṇg lư c lươṇg cơ đôṇg lơń maṇh đê thư c hiêṇ y đô đe be p cać đaị đoaǹ chu lư c cuả ta trong môṭ trâṇ đańh quyê t điṇh vaò muà khô sau. Nava dư tinh thư c hiêṇ âm mưu naỳ trong voǹg 18 thańg. Tô ng quân uỷ đê nghi : Đê giư vưñg va pha t huy quyêǹ chu đôṇg, duǹg môṭ bô phâṇ quân chu lư c, kê t hơ p vơí lư c lươṇg điạ phương, mở cuô c tiêń công vaò nhưñg hươńg chiêń lươ c hiê m yêú ma đi ch tương đôí yêú nhă m tiêu diêṭ sinh lư c đi ch, giaỉ phońg đâ t đai, buô c đi ch phaỉ phân tań quân cơ đôṇg đê đôí pho. Tiêṕ tu c khoe t sâu vaò mâu thuâñ cơ ba n giưã tâ p trung va phân tań binh lư c cuả đi ch, taọ nên thê trâṇ mơí, thơì cơ mơí. Theo doĩ sa t tiǹh hiǹh, khi thơì cơ xuâ t hiêṇ, se nhanh chońg tâ p trung lư c lươṇg, tâ p trung chu lư c, tiêu diêṭ sinh lư c quan troṇg cuả đi ch, la m chuyê n biêń cu c diêṇ chiêń tranh. Trên chiêń trươǹg Băć Bô, se mở cuô c tiêń công lên hươńg Tây Băć, tiêu diêṭ quân đi ch coǹ chiêḿ đońg Lai Châu, uy hiêṕ quân đi ch ở Thươṇg Laò. Hươńg thư hai, la Trung Laò. Hươńg thư ba, la Ha Laỏ. Ta se đê nghi Quân giaỉ phońg Pa the t Laò phôí hơ p vơí bô đôị Viêṭ Nam mở cuô c tiêń công vaò hai hươńg naỳ, nhă m tiêu diêṭ sinh lư c đi ch va giaỉ phońg đâ t đai. Hươńg thư tư, la băć Tây Nguyên. Vuǹg tư do ba ti nh Liên khu 5 se la mu c tiêu chińh nhưñg cuô c tiêń công đańh chiêḿ trong muà khô naỳ. Ta maṇh daṇ đưa phâǹ lơń bô đôị chu lư c cuả Liên khu 5 đańh lên vuǹg rưǹg nuí băć Tây Nguyên. Đây chińh la biêṇ phaṕ vưà tiêu diêṭ sinh lư c đi ch, vưà baỏ vê vuǹg tư do Liên khu 5 môṭ caćh hiêụ qua. Vơí cać chiêń trươǹg Nam Bô, Cư c Nam Trung Bộ va chiêń trươǹg sau lưng đi ch ở đôǹg băǹg Băć Bô, phaỉ đâỷ maṇh chiêń tranh du kićh, vưà ki m chân đi ch, vưà tranh thu tiêu diêṭ sinh lư c đi ch trong khi chuńg phaỉ điêù quân cơ đôṇg đi đôí pho ở cać hươńg khać. Taị chiêń trươǹg thaǹh Băć Bô, ta se co kê hoa ch baỏ vê vuǹg tư do, giâú môṭ sô đơn vi maṇh ở nhưñg vi tri cơ đôṇg, ki p thơì tiêu diêṭ đi ch khi chuńg đańh ra... Chi câǹ pha vơ thê tâ p trung binh lư c cuả đi ch la ta đa la m thâ t baị vê cơ ba n kê hoa ch Na va. Bać hoỉ: - Dư kiêń đưa quân lên Tây Băć thi đi ch se pha n ưńg ra sao? - Chuńg co thê tăng cươǹg lư c lươṇg giư Tây Băć, hoă c đańh ra vuǹg tư do keó quân ta vê. Chúng cuñg co thê ru t quân khoỉ Lai Châu, như vâỵ toaǹ bô Tây Băć se đươ c giaỉ phońg. - Cać hươńg khać có kha năng thu hu t quân cơ đôṇg đi ch không? Ngoaì Tây Băć va Thươṇg Laò, coǹ Tây Nguyên va Trung Laò, Ha Laò la nhưñg hươńg xung yêú ma đi ch không thê bo. Đi ch cuñg se đańh ra vuǹg tư do, co thê la Phu Tho hoă c Thanh Hoá. Luć naỳ ta coǹ phaỉ nghiên cưú đê nâṃ đươ c nhưñg điê m cu thê trong âm mưu mơí cuả đi ch, nên phương châm chi đaọ tać chiêń la : cơ đôṇg, linh hoaṭ. Hôị nghi Bộ Chińh tri goṕ nhiêù y kiêń quan troṇg, đă c biêṭ nhâń maṇh phương châm: "Tićh cư c, chu đôṇg, cơ đôṇg, linh hoaṭ" trươć khi thông qua ba n đê ań tać chiêń Đông Xuân cuả Tô ng quân uỷ. Bać noí khi kê t thuć hôị nghi : - Tô ng quân uỷ phaỉ co môṭ kê hoa ch lâu daì vê moị măṭ đê đôí pho vơí ke đi ch trên chiêń trươǹg toaǹ quôć, sau đo phaỉ có môṭ kê hoa ch đâỷ maṇh nhưñg hoaṭ đôṇg du kićh taị đôǹg băǹg Bâ c Bô. Vê hươńg hoaṭ đôṇg lâý Tây Băć la hươńg chińh, cać hươńg khać la phôí hơ p. Hươńg chińh hiêṇ nay không thay đôỉ, nhưng trong hoaṭ đôṇg co thê thay đôỉ. Pheṕ duǹg binh la phaỉ "thiên biêń vaṇ hoá Chương 2 CHỈ ĐƯỢC THẮNG ĐÊ ań Đông Xuân đa đươ c Bộ Chińh tri cho y kiêń va thông qua. Bộ Chính tri xać điṇh Tây Băć la hươńg chińh. Nhưng lư c lươṇg đi ch ở Lai Châu i t, nêú chúng không tăng viêṇ, ta se không có điêù kiêṇ đańh lơń. Binh lư c sư duṇg taị đây chi câǹ môṭ đaị đoaǹ. Ta đa trao đôỉ vơí cać baṇ Laò, lư c lươṇg ta se phôí hơ p vơí lư c lươṇg baṇ va quân tiǹh nguyêṇ giaỉ phońg ngay ti nh Phông Xa Lỳ ở Thươṇg Laò. Như vâỵ, se hiǹh thaǹh ba hươńg tiêń công lơń: hươńg Tây Bać, hươńg Trung, Ha Laò, hươńg Tây Nguyên, va hươńg phôí hơ p la trung du va đôǹg băǹg Băć Bô. - Trang 7

8 Bộ Tô ng tham mưu khâ n trương xây dưṇg kê hoa ch tać chiêń Đông Xuân Lâǹ đâù, ta co môṭ kê hoa ch tać chiêń phôí hơ p trên quy mô hâù hê t bań đaỏ Đông Dương. Hươńg chińh Tây Bắc, bươć đâù sư duṇg đaị đoaǹ 316 tiêu diêṭ đi ch ở Lai Châu, giaỉ phońg hoaǹ toaǹ khu Tây Băć; bươć thư hai, phôí hơ p giưã đaị đoaǹ 316 vơí trung đoaǹ 148 cuả khu Tây Băć, bô đôị tiǹh nguyêṇ va Quân giaỉ phońg Pa the t Laò giaỉ phońg ti nh Phông Xa Lỳ. Hươńg naỳ do cać đôǹg chi Lê Qua ng Ba, Chu Huy Mân, tư lêṇh va chińh uỷ đaị đoaǹ 316 phu traćh. Hươńg Trung va Ha Laò, lư c lươṇg gô m trung đoaǹ 66 cuả 304, trung đoaǹ 101 cuả 325, do đôǹg chi Hoaǹg Sâm, tư lêṇh đaị đoaǹ 304 va đôǹg chi Trâń Quy Hai, tư lêṇh kiêm chińh uỷ đaị đoaǹ 325 phu traćh, phôí hơ p vơí baṇ mở rôṇg vuǹg giaỉ phońg, đańh thông haǹh lang Nam - Bâ c Đông Dương. Taị đaý se thaǹh lâ p bô chi huy Măṭ trâṇ Trung va Ha Laò. Hươńg Tây Nguyên, hai trung đoaǹ 108 va 803, chu lư c cuả Liên khu 5, do đôǹg chi Nguyêñ Chańh, tư lêṇh kiêm chińh uỷ Liên khu 5 trư c tiêṕ phu traćh, se chiêḿ baǹ đa p bâ c Tây Nguyên, pha âm mưu cu ng cać va biǹh điṇh Nam Viêṭ Nam cuả đi ch. Hươńg phôí hơ p trung du va đôǹg băǹg Băć Bô, đaị đoaǹ 320 va cać trung đoaǹ chu lư c cuả Liên khu 3 se chiêń đâú thu he p phaṃ vi chiêḿ đońg cuả đi ch, đańh giao thông, pha huỷ cać phương tiêṇ vâṇ chuyê n đươǹg bô, đươǹg thuỷ, đươǹg không. Ở khăṕ cać vuǹg taṃ chiêḿ tư trung du, đôǹg băǹg Băć Bô, Trung Bộ va Nam Bô, đêń chiêń trươǹg Laò va Campuchia se đâỷ maṇh chiêń tranh du kićh buôṭ đi ch phaỉ căng mo ng lư c lươṇg đôí pho vơí ta. Khôí chu lư c coǹ laị gô m cać đaị đoaǹ 308, 312, 304 (thiêú trung đoaǹ 66), đaị đoaǹ công phaó 351, trung đoaǹ 246 bi mâṭ giâú quân taị trung du, săñ saǹg cơ đôṇg lên Tây Băć, va đańh đi ch tiêń công ra vuǹg tư do. Riêng đaị đoaǹ 325 (thiêú trung đoaǹ 101) đê laị trung đoaǹ 18 hoaṭ đôṇg ở Biǹh - Tri - Thiên, trung đoaǹ 95 ra Nghê An chi nh huâń, la m lư c lươṇg dư bi cho Bô, săñ saǹg cơ đôṇg trên cać hươńg. Vơí kinh nghiêṃ chiêń di ch Thươṇg Laò muà Xuân năm nay, tôi tin răǹg sư bô tri binh lư c cuả Nava trên chiêń trươǹg Đông Dương se bi đaỏ lôṇ khi cać hoaṭ đôṇg cuả ta bă t đâù triê n khai. Nhưng Nava đa nhanh chońg ra tay trươć. Ngaỳ 15 thańg 10 năm 1953, địch huy đôṇg 22 tiêủ đoaǹ thuộc 6 binh đoaǹ cơ đôṇg, do tươńg Gin (Gilles) chi huy, mở cuô c haǹh binh Haỉ âu (Mouette) đańh ra tây nam Ninh Biǹh. Cać tiêủ đoaǹ đươ c tô chưć thaǹh hai đaị đoaǹ nhe, môṭ do Đơ Ca txtơri (Dc Caistries), môṭ do Vanuyxem (Vanuxem) chi huy, xuâ t pha t tư Chơ Ghêǹh theo đươǹg 59 đańh chiêḿ Riạ caćh đo 25 kilôme t. Đơ Ca t chia quân chiêḿ nhưñg điê m cao va đońg thaǹh nhiêù vi tri liên hoaǹ taị Riạ đê phoǹg môṭ cuô c tiêń công cuả ta. Vanuyxem raỉ quân lâ p nhưñg cư điê m do c đươǹg 59. Cuñg trong ngaỳ, môṭ cuô c haǹh binh thư hai mang tên "Con bô nông" (Peĺican) đươ c haỉ quân tiêń haǹh taị vuǹg biê n Thanh Hoá. Haǹg không mâũ haṃ Arômăngsơ (Arromanches) va nhiêù taù chiêń, maý bay xuâ t hiêṇ ngoaì khơi. Ngaỳ 16, đi ch đô bô xuôńg bơ biê n Thanh Hoá 500 quân, va tung môṭ bô phâṇ biêṭ kićh vaò đô t pha ở Khoa Trươǹg. Nhưñg triêụ chưńg giôńg như cuô c tiêń công muà khô cuả đi ch đa khởi đâù, vơí mu c tiêu la vuǹg tư do Liên khu 4. Tư đâù thańg Mươì, đi ch đa co nhiêù hoaṭ đôṇg chiêń tranh tâm ly ở Liên khu 4. Maý bay tha giâý thông haǹh cho nhưñg ai muôń trở vê vuǹg taṃ chiêḿ, va duǹg loa phońg thanh loan tin quân Phaṕ se tiêń công Thanh Hoá. Taù chiêń đi ch la ng va ng ngoaì khơi. Biêṭ kićh đi ch xâm nhâ p vaò vuǹg Riạ - Nho Quan, Ninh Biǹh. Bộ Tô ng tư lêṇh dư kiêń vaò đâù muà khô đi ch co thê đańh ra vuǹg tư do Chi Nê, Nho Quan, điêṇ cho anh Văn Tiêń Duñg, tư lêṇh kiêm chińh uỷ đaị đoaǹ 320, săñ saǹg đôí pho vơí cuô c tiêń công cuả giă c Phaṕ ra vuǹg tư do Chi Nê, Nho Quan. Trươć ngaỳ đi ch mở cuô c tiêń công ta đa pha t hiêṇ môṭ sô binh đoaǹ tâ p kê t ở khu vư c Ghêǹh (Yên MÔ - Ninh Biǹh) va khu vư c Hoaǹg Đan do c sông Đaý (Y Yên - Nam Điṇh). Đaị đoaǹ 820 đa cuǹg vơí lư c lươṇg vu trang điạ phương tińh cư c chuâ n bi chiêń đâú. Đê có thê vưà hoaǹ thaǹh nhiêṃ vu huâń luyêṇ vưà saǹ saǹg chiêń đâú, đaị đoaǹ đa bô tri trung đoaǹ 64 ở vuǹg Riạ, chơ đańh đi ch trên đươǹg sô 59, trung đoaǹ 52 ở khu vư c thi trâń Nho Quan đańh đi ch trên đươǹg 59 va đươǹg 12 lên, trung đoaǹ 48 ở Phô Ca t (Tha ch Thaǹh - Thanh Hoá) la m lư c lươṇg cơ đôṇg. Bộ đôị điạ phương ti nh va bôń huyêṇ cuả Ninh Biǹh đươ c bô sung quân sô, trang bi thêm vu khi, bô tri đańh đi ch trên đươǹg 12, đươǹg 59. Dân quân du kićh chuâ n bi nhưñg trâṇ điạ mai phu c khăṕ cać nga đươǹg lơń, nho quân giă c có thê keó tơí. Cać kho vu khi, thoć gaọ trong huyêṇ Nho Quan đã đươ c chuyê n đêń nhưñg điạ điê m mơí. - Trang 8

9 Trên điạ baǹ Liên khu 4 luć naỳ chuńg ta co cać đaị đoaǹ 820, 304, va môṭ trung đoaǹ cuả 316. Đươ c tin đi ch đańh ra tây - nam Ninh Biǹh, cać đaị đoaǹ đêù naó nưć chơ lêṇh xuâ t quân. Nhưng co đuńg la đi ch muôń chiêḿ đońg Thanh Hoá không? Hay đây la môṭ đoǹ thăm do hoǹg pha kê hoa ch ta đang chuâ n bi? Hoă c chi la môṭ hoaṭ đôṇg nhă m gây a nh hưởng tơ i cuô c ho p Quôć hôị Phaṕ vaò ha tuâǹ thańg Mươì se thaỏ luâṇ vê ngân saćh chiêń tranh Đông Dương, cuñg la thơì gian Pho tô ng thôńg My Nićhxơn (Richard Nixon) se tơí Viêṭ Nam kinh ly...? Trong khi chơ đơị nhưñg diêñ biêń mơí ở tây nam Ninh Biǹh, Bộ Tô ng tư lêṇh quyê t điṇh chi sư duṇg đaị đoaǹ 320 đang có măṭ taị chô, đôí pho vơí quân đi ch, cać đaị đoaǹ khać vâñ tiêṕ tu c chi nh huâń theo kê hoa ch. Sư điêù đôṇg binh lực luć naỳ câǹ hê t sưć cân nhăć. Kê hoa ch Đông Xuân cuả ta vâñ chưa triê n khai. Ta đa năḿ đươ c trong muà khô , Nava chu trương duy tri thê phoǹg ngư chiêń lươ c taị Băć Bô. Râ t i t kha năng đi ch mở rôṇg phaṃ vi chiêḿ đońg ra Liên khu 4. Vi sao đi ch đôṭ nhiên đưa hâù hê t quân cơ đôṇg tư đôǹg băǹg Băć Bộ ra tây-nam Ninh Biǹh? Nhưñg hoaṭ đôṇg râ t đôṭ ngôṭ, nhanh chońg vưà qua chưńg to viên tô ng chi huy mơí cuả quân viêñ chinh thińh nhưñg đoǹ chơṕ nhoańg vơí mu c đićh thăm do. Khu vư c đi ch vưà triê n khai lư c lươṇg râ t gâǹ vơí phoǹg tuyêń Đơ La t. Muôń mở môṭ trâṇ đańh lơń ở vuǹg naỳ, câǹ phaỉ huy đôṇg toaǹ bô nhưñg đaị đoaǹ chu lư c cuả ta, va cuñg kho giaǹh thăńg lơị trên điạ hiǹh đôǹg băǹg, giao thông thuâṇ lơị, liêǹ kê vơí nhưñg căn cư lơń cuả đi ch. Va nêú sau nhiêù ngaỳ, cać đaị đoaǹ ta vâṇ đôṇg tơí nơi, đi ch không tiêṕ nhâṇ chiêń đâú, nhanh chońg ru t toaǹ bô quân cơ đôṇg vê nhưñg vi tri cu taị đôńg băǹg? Chi câǹ môṭ vaì cuô c điêù quân vô ićh như vâỵ, lư c lươṇg ta se bi tiêu hao va muà khô se qua đi! Ngay tư nhưñg ngaỳ đâù, bô đôị điạ phương va dân quân du kićh cać huyêṇ Gia Viêñ, Yên Mô, Nho Quan mở liên tiêṕ nhưñg trâṇ đańh nho la m châṃ bươć tiêń cuả đi ch. Tranh thu thơì cơ quân đi ch mơí đêń chưa ki p cu ng cô trâṇ điạ, đêm ngaỳ 18 raṇg ngaỳ 19 thańg 10, hai tiêủ đoaǹ thuô c trung đoaǹ 64 tâ p kićh cać vi tri đôì 94 va 201 diêṭ goṇ 2 đaị đôị, đánh thiêṭ haị năṇg 2 đaị đôị khác. Cuǹg luć, ở đi ch hâụ Nam Điṇh, trung đoaǹ 42, chu lư c cuả Liên khu 3, cuǹg cać lư c lươṇg vu trang điạ phương tâ p kićh hai vi tri đi ch ở Văn Ly, Xương Điêǹ, diêṭ hai tiêủ đoaǹ khinh quân nguỵ. Đaì pha t thanh cuả quân viêñ chinh râ m rô tuyên truyêǹ đây la cuô c haǹh binh "lơń nhâ t, chưa tưǹg thâý tư thơì tươńg Lơcleć đêń nay" nhă m mu c đićh "cho c sâu vaò vuǹg căn cư đôí phương, nơi co đaị đoaǹ 320 đońg, cô găńg tiêu diêṭ phâǹ lơń đaị đoaǹ chu lư c naỳ, đôǹg thơì chăṇ đưńg không cho đaị đoaǹ 304 thâm nhâ p sâu vaò đôǹg băǹg". Quân đi ch đô bô xuôńg bơ biê n Thanh Hoá va cho c sâu vaò Khoa Trưởng đa nhanh chońg ru t lui. Quân baó cuả đaị đoaǹ 320 baó caó ở tây - nam Ninh Biǹh, cać đơn vi cuả đi ch không tiêń qua 10 kilôme t ngoaì tâ m kiê m soa t cuả phaó binh. âm mưu cuả Nava đa lô ro. Cuô c haǹh binh Haỉ âu ra tây - nam Ninh Biǹh, chi la sư lă p laị cuô c haǹh binh Hô t tơ Anpơ (Hautes Alpes) cuả Xalăng hôì muà Xuân, cuñg taị chińh khu vư c naỳ, nhă m ki m chân hai đaị đoaǹ 320, 304 đang co măṭ taị Thanh Hoá. Bộ Tô ng tư lêṇh chi thi chg đaị đoaǹ 320 tranh thu cơ hôị đi ch đańh ra ma tiêu diêṭ chuńg băǹg caćh tâ p kićh, phu c kićh. Cać đaị đoaǹ khać vâñ ở nguyên vi tri tiêṕ tu c ho c tâ p quân sư va săñ saǹg lên đươǹg khi co lêṇh. Ta tiêṕ tu c chuâ n bi kê hoa ch Đông Xuân Ngaỳ 21 thańg 10, Ban Bi thư Trung ương Đa ng ra thông baó gưỉ cać câṕ uỷ nêu ro mu c đićh va thu đoaṇ tiêń công cuả đi ch ra vuǹg tư do Liên khu 3 va Thanh Hoá, chi ra caćh đôí pho cuả ta la : ở măṭ trâṇ chińh diêṇ, taọ cơ hôị phu c kićh tiêu diêṭ đi ch trong vâṇ đôṇg, lơị duṇg luć đi ch mơí đońg quân chưa ki p cu ng cô ma tâ p kićh tiêu diêṭ, kê t hơ p vưà đańh đi ch vưà baỏ vê tińh maṇg va taì sa n cuả nhân đâǹ; ở măṭ trâṇ sau lưng đi ch chuôṭ đôǹg băǹg Băć Bô, phaỉ hê t sưć lơị duṇg khi đi ch sơ hở đê mở rôṇg chiêń tranh du kićh, kê t hơ p vưà tać chiêń vưà vâṇ đôṇg binh linh nguỵ. Sau khi đańh chiêḿ laị cać đôì 94, 201 va chiêḿ thêm môṭ sô điê m cao khoe, sańg ngaỳ 22 thańg 10, quân đi ch cho bôń tiêủ đoaǹ bô binh, hai tiêủ đoaǹ phaó binh va môṭ tiêủ đoaǹ thiê t giaṕ tư Riạ chia la m ba muĩ tiêń vê thi trâń Nho Quan: mũi chińh tiêń theo đươǹg sô 59, môṭ muĩ voǹg qua phiá đông, môṭ muĩ voǹg qua phiá tây. Cać trung đoaǹ 52, 64 cuả 820 sư duṇg môṭ sô đơn vi nho phôí hơ p vơí dân quân du kićh mai phu c taị nhiêù laǹg, liên tu c chăṇ đańh tiêu hao năṇg quân đi ch, khiêń chuńg phaỉ tiêń quân râ t de dăṭ, đêń chiêù tôí mơí tơí đươ c thi trâń Nho Quan không ngươì. Ngaỳ 24, môṭ cańh quân co 20 xe tăng va xe bo c theṕ đi ke m, tư Riạ đańh tho c vê phiá Phu Đôì - Traị Ngo c. Môṭ đaị đôị thuô c trung đoaǹ 48 đã thư c hiêṇ môṭ trâṇ phu c kićh xuâ t săć bắn ho ng bâỷ xe tăng va xe bo c theṕ, bôń xe vâṇ taỉ, loaị khoỉ voǹg chiêń đâú gâǹ hai trăm tên đi ch, be gaỹ muĩ tiêń công. Ngaỳ 25 thańg 10, bôń tiêủ đoaǹ bô binh, bôń tiêủ đoaǹ phaó binh va môṭ tiêủ đoaǹ thiê t giaṕ tư khu vư c Ghêǹh mở cuô c caǹ que t vê phiá Bi m Sơn - Quy Hương, nơi chuńg nghi la căn cư cuả 320. Sau ba ngaỳ haǹh quân luǹg su c chung kê t qua, sańg - Trang 9

10 ngaỳ 27 thańg 10 quân đi ch ru t lui, bi mâṭ bô trí môṭ tiêủ đoaǹ lê dương va môṭ tiêủ đoaǹ nguỵ Thaí ở laị hoǹg phu c kićh quân ta. Môṭ tiêủ đoaǹ thuô c trung đoaǹ 48 baḿ sa t đi ch suô t mâý ngaỳ qua, lơị duṇg luć đi ch đang dôǹ quân laị, đôị hiǹh lôṇ xôṇ, xông ra tâ p kićh. Bi đańh bâ t ngơ, quân đi ch hoa ng sơ thaó chaỵ. Tiêủ đoaǹ cho môṭ bô phâṇ truy kićh vê phiá Giôć Giaǹg. Môṭ đa i đôị cuả trung đoaǹ 64 ki p thơì đêń tăng viêṇ. Maý bay đi ch băń ca n đươǹg quân ta. Cać đơn vi phoǹg không cuả đaị đoaǹ nô suńg đańh tra quyê t liêṭ. Sau ba giơ chiêń đâú, quań ta tiêu diêṭ hai tiêủ đoaǹ đi ch ở khu vư c Soǹg Caṇ - Giôć Giaǹg, băń rơi môṭ maý bay khu tru c ở Traị Ngo c. Hai trung đôị xe tăng tư Riạ tiêń vaò hoǹg cưú đôǹg boṇ cuñg bi chăṇ đańh. Cać đơn vi bô đôị chu lư c, điạ phương, dân quân du kićh cuả hai quân khu Ta Ngaṇ, Hưũ Ngaṇ lâ p tưć đâỷ maṇh hoaṭ đôṇg ở sau lưng đi ch, tâ p kićh vaò hâụ cư cać binh đoaǹ cơ đôṇg, va đańh đi ch khơṕ nơi. Ngaỳ 2 thańg 11, quân Phaṕ laị tung baỷ tiêủ đoaǹ mở cuô c haǹh quân lên thi trâń Nho Quan lâǹ thư hai. Đây la môṭ hoaṭ đôṇg đê đoń chaò Pho tô ng thôńg My Nićh-xơn sắp tơí thăm măṭ trâṇ. Sơ bi ta phu c kićh như lâǹ trươć, chuńg tiêń râ t châṃ. Ban đêm, môṭ đaị đôị chu lư c cuǹg dân quân du kićh tâ p kićh vaò vi tri tru quân cuả đi ch. Sańg ngaỳ 3, hai tiêủ đoaǹ đi baỏ vê sươǹ traí cuả đoaǹ quân, tư phiá chơ Câù ngoaì đươǹg 59 tiêń vaò Mońg La bi môṭ tiêủ đoaǹ chu lư c ta phu c kićh. Mă c du quân đi ch co maý bay, phaó binh yê m hô, sau 45 phu t chiêń đâú, bô đôị ta diêṭ goṇ hai đaị đôị, đańh tan môṭ đaị đôị khać. Ngaỳ 4 thańg 11 năm 1953, Pho tô ng thôńg My Nićhxơn tơí thăm măṭ trâṇ, tư lêṇh Băć Bộ Cańh (Ren Cogny) phaỉ raỉ quân suô t doṇ đươǹg sô 1, tư thi xa Ninh Biǹh tơí Ghêǹh, đê baỏ đa m an ninh. Sau hơn 20 ngaỳ, haǹg ngaǹ quân bi loaị khoỉ voǹg chiêń đâú ma không găṭ haí đươ c gi, Nava buô c phaỉ ra lêṇh ru t lui. Theo nhưñg nha sư ho c phương Tây thi Nava râ t lo môṭ cuô c tô ng tiêń công vaò đôǹg băǹg Băć Bô, tưởng la no săṕ bă t đâù, nên vôị va đưa quân ra tây - nam Ninh Biǹh đê pha sư chuâ n bi cuả ta. Yvơ Ra (Yves Gras) đa viê t: "Trong nhưñg tuâǹ cuôí muà Ha, môṭ sô dâú hiêụ va nhưñg tin tưć nghe trôṃ khiêń cho bô chi huy Phaṕ tin chăć la Viêṭ Minh se dôǹ moị nô lư c vaò đôǹg băǹg Bắc Bô. Giaṕ dư điṇh trong thư c tê tung ra môṭ cuô c tô ng tiêń công... Tươńg Nava quyê t điṇh đańh trươć đê loaị đaị đoaǹ 320 khoỉ cuô c chiêń đâú trươć khi no tiêń vaò đôǹg bằng. Ngaỳ 15 thańg 10, đuńg ngaỳ ma đaị đoaǹ naỳ phaỉ khởi đâù viê c thâm nhâ p, ông ta đa tung ra mô t hoaṭ đôṇg tâḿ cơ, cuô c haǹh binh "Mouette" nhăḿ vaò nhưñg căn cư ở phiá nam Ninh Biǹh... Tươńg Gian (ngươì chi huy cuô c haǹh binh) tiêṕ nhâṇ quan niêṃ vê cuô c haǹh binh tư tô ng chi huy, thâý no giôńg như cuô c haǹh binh đańh ra Hoà Biǹh... Tươńg Nava đa đaṭ đươ c mu c tiêu dư kiêń. Đaị đoaǹ 320 đa không thê thư c hiêṇ nhiêṃ vu thâm nhâ p vaò đôǹg băǹg. ông ta [Vo Nguyên Giaṕ] đa buô c phaỉ tư bo tư thańg Mươì cuô c tiêń công vaò đôǹg băǹg. Đây la nhưñg điêù râ t xa sư thâṭ. Haỹ nghe Nava biêṇ hô cho chu trương cuả miǹh qua ba n nhâṭ lêṇh kê t thuć cuô c haǹh binh: "Cuô c haǹh binh Haỉ âu la đoǹ đâù tiên trong nhưñg đoǹ tôi co y điṇh đańh vaò đôí phương... Trong cuô c haǹh binh đo, chuńg ta đa đaṭ mu c tiêu: lơị thơì gian? Chuńg ta đa buô c bô tư lêṇh Viêṭ Minh phaỉ xe t laị kê hoa ch tiêń công cuả ho. Chuńg ta đa năḿ quyêǹ chu đôṇg va chuńg ta muôń giư quyêǹ chu đôṇg đo ". Cônhi, keḿ khôn ngoan hơn, đa phơi baỳ y điṇh cuả tô ng chi huy trong cuô c ho p baó ngaỳ 7 tháng 11 năm 1953 taị Ha Nôị. Khi co nha baó hoỉ vi sao không ở laị nhưñg vuǹg mơí chiêḿ đươ c, Cônhi tra lơì: "Tôi xin caỉ chińh, cuô c haǹh binh Haỉ âu không hề nhă m mu c đićh chiếm đońg viñh viêñ đâ t đai. Vuǹg Nho Quan không co lơị gi ca ta cuñg thưa có y điṇh chiêḿ Thanh Hoá. Ta đô bô vaò vuǹg duyên haỉ Thanh Hoá la đê đańh lưà Viêṭ Minh ma thôi. Qua nhiên ho đa bi lưà, ta đa đaṭ đươ c mu c đićh..."! Thâ t baị cuả cuô c haǹh binh Haỉ âu đa khiêń Nava bă t đâù lo ngaị. Nha ky gia Phaṕ Rô côn (Pierrc Rocolle) đa viê t: "Tươṇg Nava đa phaỉ ru t ra kê t luâṇ sau cuô c haǹh binh Mouettc la : quân viêñ chinh Phaṕ keḿ kha năng chiêń đâú khi gă p chiêń trươǹg phưć ta p va phaỉ đương đâù vơí nhưñg trâṇ tao ngô chiêń. Thi du : binh đoaǹ cơ đôṇg sô 4 đa mâ t đư t 1 tiêủ đoaǹ trong ngaỳ 27 thańg 10 năm ". Nava cuñg đa thu nhâṇ điêù đo trong ba n tươǹg triǹh 707 ngaỳ 10 thańg 11 năm 1953 gưỉ Chińh phu Phaṕ: "Theo y kiêń cuả tôi, tươńg Conhi va tươńg Gin, nêú chuńg ta đưa lu c quân cuả chuńg ta, vơí châ t lươṇg như hiêṇ thơì, ra khoỉ môṭ bań kińh 10 kilôme t có phaó binh yê m trơ, nêú chaṃ trań vơí bô binh thi no se bi đańh baị". TRUNG tuâǹ thańg 11 năm 1953, theo kê hoa ch, đaị đoaǹ 316 tư điạ điê m tru quân taị Thanh Hoá tiêń lên Tây Băć. Tư đâù thańg 11, bô phâṇ chuâ n bi chiêń trươǹg cuả 316, do tham mưu trưởng Vu Lâ p dâñ đâù, đa lên đươǹg. Ngaỳ 15 thańg 11 năm 1953, 316 vươṭ sông Đa. - Trang 10

11 Trong thư c tê, đây chi la cuô c haǹh quân cuả cơ quan chi huy đaị đoaǹ cuǹg vơí trung đoaǹ 174 vê Tha ch Thaǹh, Thanh Hoá chi nh huâń sau chiêń di ch Thươṇg Laò. Hai trung đoaǹ khać cuả 316 vâñ không rơì điạ baǹ Tây Bắc. Trung đoaǹ 98 ở laị Sâ m Nưa môṭ thơì gian, giuṕ baṇ cu ng cô căn cư điạ, thańg 9 năm 1953 quay vê Sơn La. Trung đoaǹ 176 đươ c trao nhiêṃ vu tiêũ phi, khoa ng tên, do Phaṕ nhen nhoḿ do c hai bơ sông Đa đang quâý rôí hâụ phương ta. Hôị nghi cań bô phô biêń nhiêṃ vu quân sư va kê hoa ch Đông Xuân đươ c Bộ Tô ng tư lêṇh triêụ tâ p ngaỳ 19 thańg 11 năm 1953, taị Đôǹg Đau, huyêṇ Điṇh Hoá, Thaí Nguyên. Cań bô tư cać chiêń trươǹg, trư Nam Bộ qua xa, đêù co măṭ. Lâu lâu laị mơí co cuô c ho p đông đu thê naỳ. Moị ngươì gă p nhau tay bă t măṭ mưǹg. Môĩ ngươì mang vê đây hơi hươńg cuả cuô c chiêń đâú gian lao va anh duñg trên tưǹg chiêń trươǹg. Đêm khuya, nhưñg cuô c chuyêṇ tro vâñ râm ran cać khu lań. Tô ng quân uỷ triǹh baỳ chu trương quân sư Đông Xuân cuả Trung ương nhă m pha kê hoa ch Nava. Mâý ngaỳ trươć đo, Cu c 2 nhâṇ đươ c tin đi ch đang điêù đôṇg tâ p trung cać đơn vi nhaỷ du. Hôị nghi ho p sang ngaỳ thư hai thi trinh sa t tư Phu Tho baó caó vê, pha t hiêṇ nhiêù tôṕ maý bay, kê ca maý bay vâṇ taỉ, bay vê phiá Tây Băć. Ngaỳ 19, bô phâṇ đi chuâ n bi chiêń trươǹg ở Tây Băć điêṇ vê, maý bay trinh sa t đi ch lươṇ trên bâù trơì Điêṇ Biên Phu. Tôí ngaỳ 20, tôi nhâṇ đươ c tin môṭ sô tiêủ đoaǹ du cuả Phaṕ đa nhaỷ xuôńg Điêṇ Biên Phu. Taị đây, trong thơì gian naỳ chi co môṭ tiêủ đoaǹ cuǹg vơí trung đoaǹ bô cuả trung đoaǹ đô c lâ p 148 đang đońg quân. Cuô c hôị y Tô ng quân uỷ đươ c triêụ tâ p ngay. Chuńg tôi nhâṇ điṇh: Đi ch đa pha t hiêṇ 316 đang tiêń quân lên Tây Băć. Chuńg ca m thâý Lai Châu va Thươṇg Laò bi uy hiêṕ, nên đưa môṭ bô phâṇ lư c lươṇg lên Tây Bắc đôí pho. Cuô c ho p Bộ Chińh tri ở Tin Keo cuñg đa dư kiêń: nêú Tây Băć bi uy hiêṕ thi đi ch se tăng viêṇ lên hươńg naỳ, hoă c đańh rôṇg ra vuǹg tư do đê pha cuô c tiêń công cuả ta. Câǹ xuć tiêń nhanh viê c đańh Lai Châu, không đê cho quân đi ch đońg ở Lai Châu co vê Điêṇ Biên Phu. Ngay đêm hôm đo, môṭ bưć điêṇ khâ n đươ c gưỉ cho 316 đang trên đươǹg haǹh quân: "Đi ch nhaỷ du xuôńg Điêṇ Biên Phu la đê chc chở cho Lai Châu va Thươṇg Laò bi uy hiêṕ. Như vâỵ la bi đôṇg phân tań lư c lươṇg đê đôí pho vơí ta, tiǹh hiǹh căn ba n co lơị cho ta... Nắm cơ hôị tô t, taọ cơ hôị tô t đê tiêu diêṭ đi ch". Mêṇh lêṇh quy điṇh 316 tô chưć thaǹh nhưñg tiêủ đoaǹ haǹh quân cho nhanh, châṃ nhâ t ngaỳ 6 thańg 12 năm 1953 phaỉ co măṭ ở Tuâǹ Giaó. Ngaỳ 21, bô phâṇ tiêǹ traṃ cuả Bộ Tô ng tham mưu đi trươć băǹg ô tô lên Tây Băć bô tri sở chi huy tiêǹ phương. Bộ Tô ng tư lêṇh thông baó cho cać đaị đoaǹ săñ saǹg lên đươǹg chiêń đâú. Riêng đaị đoaǹ 304 (thiêú môṭ trung. đoaǹ) ở Thanh Hoá, đươ c lêṇh haǹh quân ngay lên hươńg Tây Bâć la m nhiêṃ vu nbơ''hi binh, rôì bi mâṭ luôǹ rưǹg quay vê Phu Tho. Ta dư kiêń nêú tiêṕ tu c điêù nhiêù đaị đoaǹ lên Tây Bắc, đi ch co thê tiêń công ra vuǹg tư do đê keó quân ta vê. Hôị nghi săṕ kê t thuć thi Bać tơí. Ngươì khen ngơị cać đaị biêủ đa sôi nôỉ thaỏ luâṇ va nhâ t tri vơí phương hươńg va kê hoa ch tać chiêń cuả Trung ương. Bać nhâń maṇh phương châm chi đaọ tać chiêń cuả Trung ương trong muà khô naỳ la : "Tićh cư c, chu đôṇg, cơ đôṇg, linh hoaṭ", va ''. đôṇg viên cań bô vươṭ moị kho khăn giaǹh thăńg lơị lơń nhâ t trong Đông Xuân Tôi cùng vơí anh Hoaǹg Văn Thaí la m viê c vơí cać đôǹg chi Hoa ng Sâm, đaị đoaǹ trưởng 304, Trâǹ Quy Hai, đaị đoaǹ trưởng 325, cu thê hoá nhiêṃ vu va hoaṭ đôṇg trên chiêń trươǹg Trung, Ha Laò: ở hươńg naỳ chưa diêñ ra hoaṭ đôṇg quân sư lơń, nên ke đi ch sơ hở va chu quan. Bộ đôị ta va Quân giaỉ phońg Pa the t Laò mở cuô c tiêń công có thê tiêu diêṭ sinh lư c đi ch, mở rôṇg vuǹg giaỉ phońg trên đâ t baṇ. Va đây cuñg la môṭ hươńg nhiêù kha năng thu hu t quân cơ đôṇg cuả đi ch. Tôi trư c tiêṕ trao nhiêṃ vu cho đôǹg chi Lê Kićh, phu traćh đơn vi tho c sâu xuôńg Ha Laò, nhâń maṇh phaỉ tuyêṭ đôí giư bi mâṭ trong haǹh quân đê taọ môṭ bâ t ngơ lơń. Chi huy cać chiêń trươǹg đêù phâń khởi nhâṇ nhiêṃ vu tuy biê t Đông Xuân naỳ se gă p nhiêù kho khăn. Riêng anh Nguyêñ Chańh, tư lêṇh Liên khu 5, to ve băn khoăn. Anh Chańh noí ở liên khu đa đươ c phô biêń tin muà khô naỳ đi ch se đańh chiêḿ cać ti nh tư do ở đôǹg băǹg, sơ khi trở vê kho thuyê t phu c liên khu uỷ nhâ t tri vơí chu trương đưa đaị bô phâṇ bô đôị chu lư c lên Tây Nguyên, chi đê laị môṭ bô phâṇ nho cuǹg vơí dân quân du kićh đôí pho vơí quân đi ch. Tôi biê t đây la vâń đê tâm ly không dê giaỉ quyê t: Đa ng bô va lư c lươṇg vu trang Liên khu 5 vôń co truyêǹ thôńg găń bo chăṭ che vơí dân. Bây giơ đi ch tơí ma bô đôị chu lư c laị không co măṭ! Nhưng Bộ Chińh tri đa tính toań ky, mở cuô c tiêń công lên Tây Nguyên la caćh tô t nhâ t đê baỏ vê vuǹg tư do Liên khu 5. Tôi baǹ vơí anh Chańh cô găńg la m cho liên khu uỷ thông suô t chu trương naỳ. Đê ki p thơì chuâ n bi tư tưởng cho cań bô trươć tiǹh hiǹh mơí, trong buôỉ kê t luâṇ hôị nghi ngaỳ 24 thańg 11 năm 1953, tôi noí: - Trang 11