MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P MĂ T TRÁI CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP TT. Thích Nhật Từ 2 I. BẢN CHẤT CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG

Bản ghi

1 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P MĂ T TRÁI CỦA CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP TT. Thích Nhật Từ 2 I. BẢN CHẤT CỦA CÁC CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP Mu a an cư năm 2018, tôi tri nh ba y chuyên đê Phâ t gia o và cuô c ca ch ma ng công nghiê p lâ n thứ 4, nhằm chia se go c nhi n đạo Phâ t vê sư tiê n bộ kỹ thuâ t va công nghê ma tâ t cả chu ng ta la như ng dư phâ n, du thư a nhâ n hay không thư a nhâ n. Con người hiện đại bị chi phô i bơ i hai chiê u ta c động ti ch cư c va tiêu cư c cu a cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n thứ 4. Trong chuyên đê na y tôi nhâ n mạnh ca c phương diện tiêu cư c cu a cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n thứ 4 đê thâ y rõ như ng gi chu ng ta đang tiê p nhâ n tư sư tiê n bộ cu a thê giơ i vâ t châ t bao giờ cu ng co mă t tra i cu a no. Ca ch nhi n cu a đạo Phâ t đô i vơ i một vâ n đê, hiện tươ ng, sư kiện phải mang ti nh minh sa t (vipassana), thâ y rõ đâu la hư u i ch va đâu la ta c hại bằng việc phân ti ch ca c nguyên nhân, duyên thuâ n, duyên nghịch dâ n đê n kê t quả hoă c hâ u quả trươ c mă t hoă c lâu da i. Trươ c khi phân ti ch mă t tra i, tôi điê m qua bản châ t cu a 1. Giác Minh Duyên phiên tả từ pháp thoại cu a thầy Thích Nhật Từ tại Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM, ngày Tiến sĩ Triết học, Đại học Allahabad, Hiện là Ủy viên Hội đồng Trị sự GHPGVN, Phó Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại TP.HCM

2 4 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 ca c cuộc ca ch mạng công nghiệp đã diê n ra trong khoảng 250 năm. Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 1 bă t đâ u khoảng năm Đo la giai đoạn bu ng nô vê năng lươ ng nươ c va hơi nươ c tạo sư thay đô i việc sản xuâ t ha ng loạt bằng ca c loại ma y mo c trong khi trươ c đo chu yê u bằng lao động tay chân. Sư tiê n bộ vê năng lươ ng nươ c mơ ra phương trời mơ i cu a giai đoạn kỹ thuâ t. Nê u đạo Phâ t bằng sư nhiệt huyê t nhâ p thê cu a ca c Tăng Ni ơ châu Âu va châu Mỹ tư thê kỷ thứ I trươ c Tây lịch thi nê n khoa ho c thê giơ i co thê tiê n bô hơn bây giờ i t nhâ t 500 đê n 1000 năm. Bơ i nê n minh triê t Phâ t gia o nhâ n mạnh ca c go c độ nhân quả ứng du ng trong khoa ho c vu tru, vâ t lý, sinh ho c, v.v Râ t tiê c đạo Phâ t chi mơ i tiê p câ n giơ i tri thức phương Tây va o thê kỷ XIX. Một sô người cho rằng điê u đo la cư c đoan. Ho phản biện rằng tại sao nê n khoa ho c kỹ thuâ t không pha t triê n ơ ca c nươ c châu Áma Phâ t gia o la quô c gia o ma chi pha t triê n tại châu Âu? Y ho muô n no i tha nh quả pha t triê n khoa ho c kỹ thuâ t hiện đại thuộc vê ca c tôn gia o kha c, co n Phâ t gia o gâ n như không co vai tro vê lãnh vư c na y. No i như thê chi đu ng ơ hiện tươ ng ma sai bản châ t. Người da tră ng vô n thông minh, co thê sa ng tạo nhưng ca c toa a n dị gia o La Mã thường tuyên a n tử hi nh bâ t kỳ nha khoa ho c na o no i chân ly khoa ho c ngươ c vơ i kinh tha nh, điê n hi nh la khoa ho c gia Galileo khi tuyên bô tra i đâ t hi nh tro n chứ không phải mă t phă ng; vu tru không phải la nă p vung ma vô tâ n. Ông đã bị đưa lên gia n hỏa thiêu. Ngoa i ra co n nhiê u nha khoa ho c phương Tây đã bị đa cản trơ cu a ca c to a a n dị gia o. Nê n khoa ho c phương Tây nê u không gă p đa cản trơ na y thi đã co thê tiê n bộ hơn va i trăm năm. Trong bô i cảnh đo, nê u Phâ t gia o đê n đươ c phương Tây ơ

3 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P thê kỷ thứ nhâ t thi chă c chă n như ng lời dạy minh triê t cu a đức Phâ t se giu p cho ca c khoa ho c gia pha t triê n nhiê u hơn. Cu ng như co giai đoạn ơ Campuchia, người ta không biê t gia trị cu a va ng. Ho đem va ng đô i muô i. Không phải do người dân không biê t ma va ng bô ng dưng không co gia trị ơ khu vư c. Du đươ c thư a nhâ n hay không thi gia trị cu a va ng vâ n giư nguyên như thê. Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 2 bă t đâ u năm Đây la giai đoạn bu ng nô năng lươ ng điện thay vi trươ c đây chi sử du ng đe n dâ u. Nguyê n Trường Tộ, sứ thâ n Việt Nam sang Pha p trơ vê mô tả sư tiê n bộ năng lươ ng điện cu a Pha p thi triê u đi nh va người dân Việt Nam cho rằng ông ảo tươ ng. Cuộc ca ch mạng công nghiệp na y thu c đâ y quy tri nh sản xuâ t ha ng loạt, nâng cao hiệu quả kinh tê Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 3 bă t đâ u năm , một sô nha khoa ho c cho rằng ke o da i đê n năm Đây la giai đoạn cu a pha t minh điện, thông tin, kỹ thuâ t dâ n đê n quy tri nh sản xuâ t tư động ha ng loạt. Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 vê thời điê m xuâ t pha t thi co nhiê u giả thuyê t kha c nhau. Ca c khoa ho c gia ha ng đâ u ơ Đức cho rằng bă t đâ u khoảng năm 2000, co người xa c định năm 2010, co n một sô kha c lại cho rằng năm 1983 khi internet co mă t. Đo la điê m xuâ t pha t, co n pha t triê n mạnh nhâ t vâ n tư năm Đây la giai đoạn pha t triê n kỹ thuâ t dâ n đê n tiê n tri nh công nghê hoa trong mo i li nh vư c sinh ho c, kỹ thuâ t sô, vâ t ly cao hơn nhiê u lâ n so vơ i ba cuộc ca ch mạng công nghiệp trươ c. Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 vê bản châ t la cuộc ca ch mạng kỹ thuâ t cao, hi nh tha nh nên thê giơ i thươ ng thức bằng nhãn quan. Thay vi trươ c đây, chu ng ta phải tiê p xu c trư c tiê p thi bây giờ chu ng ta co thê trải nghiệm bằng nhãn quan. Nô i trội nhâ t la internet of things (vạn vâ t kê t nô i). Kha i

4 6 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 niệm na y đã đươ c kinh Hoa Nghiêm - Phâ t gia o Đại thư a; kinh Tương Ưng - Phâ t gia o Nguyên thuỷ đê câ p ha ng nghi n năm trươ c, nhâ t la ho c thuyê t Mười huyê n môn vê ti nh tương quantheo công thức truyê n thô ng la ca i na y co ca i kia co, ca i na y sinh ca i kia sinh, ca i na y diệt ca i kia diệt. Tư kha i niệm đươ c Phâ t gia o đê câ p ca ch đây 26 thê kỷ, ca c khoa ho c gia đã tạo ra ho c thuyê t vê mạng lươ i tương ta c cu a mo i sư vâ t ma người Việt Nam thường dịch ngă n go n la vạn vâ t kê t nô i. Tro ng điê m cu a cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 la thông minh nhân tạo, giu p con người pha t minh ma y mo c thay cho con người, trong đo co công nghê robot, ca c loại xe, ma y bay nhỏ la i tư động. Hiện nay, như ng thử nghiệm đo đã tha nh công, chi chờ luâ t pha p cho phe p thi ca c ta i xê xe bus, taxi se đươ c thay thê bằng như ng phương tiện giao thông đươ c điê u khiê n tư động, như ma y bay khi câ t ca nh đê n độ cao nhâ t định thi phi công không câ n la m việc nư a. Chu ng ta đã pha t minh ca c phâ n mê m đâ u tư, dư liệu lơ n, công nghệ in 3D, kỹ thuâ t nano, kỹ thuâ t sinh ho c, vi ti nh lươ ng tử va râ t nhiê u pha t minh mơ i. Riêng vê sư kê t nô i vạn vâ t thi hệ thô ng ma y mo c se kê t nô i trư c tiê p vơ i con người nâng cao hiệu quả công việc. II. CƠ HỘI VÀTHÁCH THƯ C 2.1 Cơ hô i Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 go p phâ n cải thiện cuộc sô ng vâ t châ t. Ai thi ch ứng trên nê n tảng chuyên môn ho a kiê n thức kỹ thuâ t thi người đo co cơ hội nhâ n lương cao. Di nhiên ti nh trạng na y se dâ n đê n sư loại trư theo biê u đô kim tư tha p, chi một sô kỹ sư lô i lạc đươ c giư lại, sô co n lại bị sa thải hoă c không đươ c tro ng du ng. Vê phương diện sản xuâ t, cuộc ca ch mạng công nghiệp tạo ra ca c do ng sản phâ m, dịch vu mơ i; ki ch thi ch pha t triê n ca c nga nh nghê, trong đo xây dư ng la li nh vư c tiêu tô n nhiê u nhâ t.

5 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P Vê li nh vư c cung ứng sản phâ m ra thị trường thi cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 tạo thuâ n lơ i cho ca c chuô i cung ứng vi no co thê sản xuâ t ha ng loạt vơ i châ t lươ ng cao. Như vâ y, cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 tạo ra thị trường mơ i, mơ cửa nê n kinh tê mơ i va thay đô i ta c động toa n diện mo i phương diện cu a cuộc sô ng nhân sinh. 2.2 Tha ch thư c Tha ch thức cu a cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n thứ 4 la hi nh tha nh sư bâ t công toa n câ u, thi trường công việc bị rô i loạn. Kê đê n la như ng căng thă ng xã hội giư a ca c ca nhân, khi chi một thiê u sô như ng người giỏi thi ch ứng đươ c mơ i co thê tô n tại. Vê phương diện kinh doanh, cuộc ca ch mạng na y tạo sư kha c biệt hô i vô n cu ng như đâ u tư va ca ch ca c nha kinh doanh tuyê n du ng nhân sư. Vê bản châ t xã hội thi cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 la m giảm thiê u dâ n giai câ p trung lưu. No tạo khoảng ca ch lơ n giư a gia u va nghe o. Xã hội theo đo mâ t cân đô i. III. TÁC ĐỘNG TÍCH CƯ C 3.1. Kê t nô i thông tin nhanh Khi nhâ n diện cơ hội va tha ch thức, chu ng ta câ n thâ y như ng ta c động ti ch cư c. Đo la thay đô i ca ch sô ng cu a con người bao gô m la m việc, truyê n thông, va trao đô i ha ng hoa trư c tuyê n. Phương thức mua ha ng trư c tuyê n đã không xuâ t hiện tư cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 3 trơ vê trươ c. Hiện nay hai tâ p đoa n nô i tiê ng li nh vư c na y la Alibaba cu a Trung Quô c va Amazon cu a Hoa Kỳ. Truyê n thông cu ng co như ng thay đô i râ t ngoạn mu c. Ca c trang mạng xã hội như Facebook, Twitter, thay thê ca c phương tiện truyê n thông như ba o giâ y, tạp chi. Chă ng hạn, tờ New York Time cu a Hoa Kỳ đã phải pha sản đê n hai lâ n. Vơ i truyê n thông kỹ thuâ t sô, người sử du ng co cơ hội tiê p nhâ n thông tin nhanh hơn, tăng cường cơ hội giải tri.

6 8 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP Ta i câ u tru c chính phủ Ta c động quan tro ng cu a cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 la giu p ta i câ u tru c chi nh phu. Việt Nam la đâ t nươ c chi co 95 triệu dân ma co đê n 2,8 triệu công chức, bộ ma y cô ng kê nh va không hiệu quả. Hiện nay chi nh phu Việt Nam đang ta i câ u tru c tư câ p trung ương xuô ng câ p quâ n huyện, phường xã nhằm tăng cường ti nh kiê n tạo va giảm thiê u nơ công Nâng cao châ t lượng đơ i sô ng xã hô i Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 ta c động ti ch cư c đê n mô hi nh gia o du c đê nâng cao châ t lươ ng; ngoa i ra co n ta c động đê n lãnh vư c chăm so c sức khỏe, tạo ra ca c mô i quan hê xã hội, go p phâ n tăng trươ ng thê giơ i vâ t châ t, nhâ t la thê giơ i nghe nhi n. Như ng ta c động ti ch cư c cu a truyê n thông kỹ thuâ t sô la m con người dê bị nhiê m đă m, nê u đứng tư go c độ Phâ t ho c. Ca ng co nhiê u phương tiện giải tri, thươ ng thức, hươ ng thu thi con người ca ng dê rơi va o ti nh trạng thư c du ng, thiê n câ n. Cuộc ca ch mạng công nghiệp mang đê n sư pha t triê n vươ t trội vê khoa ho c sinh ho c đạo đức (bioe thics) trong ứng du ng nghiên cứu, đă c biệt la biê n đô i gen, như ng điê u ma ca c cuộc ca ch mạng công nghiệp trươ c không la m đươ c. Hiện nay, người ta đã biê n đô i mô va tạo ra quy tri nh sản xuâ t tra i cây nhân giô ng, kha c vơ i quy tri nh gieo hạt, chiê t cây trươ c đây. Sư pha t triê n sinh ho c đạo đức go p phâ n nâng cao sức khỏe va tuô i tho cho con người, chă ng hạn ứng du ng tê ba o gô c trong điê u trị. Theo đa na y thi sau năm thâ p niên nư a, con người se sô ng tho hơn, ca c chứng bệnh ung thư, HIV co thê đươ c khô ng chê. Sư pha t triê n kỹ thuâ t va công nghệ mơ i go p phâ n cải thiện đời sô ng vâ t châ t cu a con người. Con người hiện đại co nhiê u cơ hội, kha i niệm mang tiê m năng bản să c mơ i thay thê cho bản să c cu. No la m đảo lộn gia trị sô ng truyê n thô ng, buộc con người phải thi ch ứng.

7 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P Áp du ng va o giao thông thi cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 giu p giảm thiê u tai nạn giao thông nê u luâ t pha p cho phe p sử du ng phương tiện giao thông tư động thi không gian sô ng cu a con người se thoa ng hơn, thời gian di chuyê n nhanh hơn. IV. MĂ T TRÁI CỦA CUỘC CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP LẦN Áp lư c từ đo ng thuê Chi nh phu phải đô i diện a p lư c tư người dân đo ng thuê, vi chi nh phu hiện đại lệ thuộc va o hệ thô ng ma y mo c, thông minh nhân tạo đê quản trị dân sô va công chức nha nươ c. Yêu câ u tư người đo ng thuê la la m thê na o tinh go n bô ma y đê tiê n thuê đươ c sử du ng va o mu c đi nh chân chi nh 4.2. Đa o lô n nê n kinh tê sa n xuâ t Kinh doanh la ứng du ng ho c thuyê t kinh tê va o lãnh vư c mâ u dịch gă n liê n vơ i sản xuâ t va tiêu du ng. Hai phương diện ly thuyê t va thư c tiê n ta c động nên người ta phải xo a bỏ mô tuýp cu đê thi ch ứng mô tuýp mơ i. Quô c gia na o thi ch ứng nhanh thi se pha t triê n mạnh. Khi Việt Nam chu trương khai tha c bô xi t ơ Tây Nguyên, tâ p thê ca c nha tri thức Việt Nam, trong đo co ca c khoa ho c gia đã cảnh ba o rằng lơ i i ch nho m trong lãnh vư c na y râ t cao, việc mâ t an ninh quô c pho ng va tô n thâ t kinh tê la điê u ma chi nh phu phải cân nhă c. Nhưng chi nh phu đã không châ p nhâ n nên sau đo mơ i lâm va o cảnh thua lô. Tâ p đoa n than va điện lư c Việt Nam cu ng rơi va o ti nh trạng đo vi chu ng ta mua công nghê lạc hâ u tư Trung Quô c. Ngân sa ch nha nươ c vi thê ma thâ t thu, do không thâ y rõ sư đảo lộn kinh tê. Vinfast la niê m tư ha o cu a Việt Nam trong lãnh vư c sản xuâ t xe hơi du mơ i công bô ca ch đây 2 năm, nhờ mua công nghê cu a Đức. Vê độ an toa n môi trường thi công nghê na y thuộc 4.0 trong khi Đức đã đạt công nghê 5.0 cu ng vơ i ca c nươ c châu Âu kha c đang a p du ng. Nê u không nă m bă t sư đảo

8 10 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 lộn vê kinh tê thi ca c nha đâ u tư Việt Nam se thu vê phê phâ m cu a công nghệ lạc hâ u trên thê giơ i vơ i gia ba n ngâ t ngươ ng ma hiệu suâ t kinh tê không cao. Không co tâ m nhi n kinh tê se mang lại tô n thâ t đa ng kê cho quô c gia Ảnh hươ ng tiêu cư c đê n cô ng đô ng xã hô i Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 đảo lộn vâ n đê riêng tư cu a con người, quyê n sơ hư u cu a con người dê bị xâm phạm. Ca c hacker mô i nga y co thê kiê m đươ c va i chu c đê n va i trăm triệu đô ng bằng ca ch sử du ng phâ n mê m hacker tâ n công ta i khoản Facebook cu a người du ng trong xã hội. Tha ng 10 vư a qua, tôi bị hacker pha bô n ta i khoản Facebook. Tôi đã phải tô n va i chu c triệu đê mua lại mô i ta i khoản. Riêng Facebook âm nhạc va phim ảnh Phâ t gia o tôi vâ n chưa mua lại đươ c vi ho không ba n cho tôi ma ba n cho người kha c vơ i gia cao hơn. Ti nh sơ hư u ơ đời sô ng kỹ thuâ t sô co n bâ p bênh vi luâ t pha p co n nhiê u lô hô ng. Việt Nam la nươ c đâ u tiên đê xuâ t thông qua dư luâ t thay đô i đê đạt quyê n sơ hư u trên đời sô ng kỹ thuâ t sô. Đăng ky ta i khoản phải dư a va o sô chứng minh thư hoă c hộ chiê u. Tương tư, việc đê xuâ t mua ve tra nh ti nh trạng ba n chơ đen, tạo ra sư kha c biệt trong ca ch thức con người tiêu thu. Sư nghiệp cu a con người se pha t triê n nhanh cho ng nhưng su p đô cu ng râ t nhanh cho ng. Tư đo, no động tiêu cư c đê n mô i quan hệ con người. Trong đời sô ng kỹ thuâ t sô, người nô i tiê ng co thê bị tu t xuô ng, co n người kha c lại nô i lên. Vi du, Một cô be co biệt hiệu Ba Tưng ơ Nghê An khoe cơ thê, rô i truyê n thông đưa tin lạm du ng khiê n cô be bô ng trơ nên nô i tiê ng, sư nghiệp phu t chô c thăng hoa. Trong sản xuâ t va kinh doanh, cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 khiê n ca c nha đâ u tư luôn gă p a p lư c vê sư kỳ vo ng. Đo la như ng mă t tra i cu a truyê n thông kỹ thuâ t sô vê phương diện xã hội ma du chu ng ta muô n hay không, no vâ n diê n ra.

9 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P No tạo tiê n tri nh vô thường theo hai nghi a, tiêu cư c va ti ch cư c. Trươ c đây, khi bâ t đô ng chi nh sa ch cu a chi nh phu, người ta chi biê u ti nh cu c bô ; nhưng nga y nay do co mạng xã hội, người ta truyê n thông vơ i nhau nhanh cho ng. Chă ng hạn, trong tuâ n đâ u tha ng , ca c cuộc biê u ti nh chô ng tô ng thô ng Pha p va Đảng cai trị như ng cải ca ch mơ i liên hê việc đo ng thuê la m người dân vi muô n bảo vệ mi nh ma kha ng cư mạnh me, du chi nh sa ch cải ca ch đo co lơ i cho đâ t nươ c. Cuộc biê u ti nh dâ n đê n bạo động, đô t cha y, pha nha, gây thương ti ch, chê t cho c. La n so ng mạnh tơ i mức tô ng thô ng Pha p phải hoãn việc thi ha nh thâ m chi co thê huỷ bỏ Bâ t bi nh đă ng lao đô ng xã hô i Tôi đã đê câ p đê n sư bâ t bi nh đă ng trong tuyê n du ng người la m việc hiệu quả va giảm biên chê người lao động la m việc không hiệu quả. Tuy nhiên, ta c hại quan tro ng hơn la sư bâ t bi nh đă ng giư a con người va ma y mo c. No vư a la vâ n đê pha p lý, xã hội cu ng vư a la vâ n đê đạo đức. Trên phương diện ti ch cư c, cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 mang đê n nguô n thu nhâ p cao, cải thiện châ t lươ ng cuộc sô ng vâ t châ t cho một nho m nhỏ thi tư động tạo ra ca c bâ t công lơ n cho đa sô co n lại cu a xã hội. Khoảng ca ch gia u nghe o lơ n hơn. Như ng nươ c tiên tiê n va pha t triê n đi nh cao vê kinh tê như Hoa Kỳ, Đức, Pha p, Anh thi mức độ chênh lệch giư a gia u nghe o không cao, do giơ i trung lưu chiê m đại đa sô. Tôi tư ng đi nhiê u tha nh phô cu a châu Âu trong bô n lâ n thuyê t giảng cho cộng đô ng Việt Nam. Khi co mă t tại biên giơ i giư a Đức va Tiệp Khă c, tôi không thâ y sư kha c biệt cơ sơ hạ tâ ng. Nha cửa va châ t lươ ng sô ng cu a người dân vu ng biên địa không kha c mâ y so vơ i ca c tha nh phô trung tâm. Dân sô va diện ti ch Đức ngang vơ i Việt Nam nhưng đi khă p Đức, chu ng ta không co cảm gia c đông dân vi ho phân bô râ t đê u.

10 12 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 Ca c bâ t bi nh đă ng xã hội bă t nguô n tư việc thi ch ứng hay không. Người thi ch ứng công nghê mơ i se trơ tha nh một thiê u sô thông minh, gia u co ; người không thi ch ứng đươ c thi trơ nên châ m lu t, thâ t vo ng, tạo nhiê u xa o trộn vê đời sô ng ca nhân va gia đi nh. Trong cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 3, con người chi câ n co kỹ năng thi ch ứng đươ c vơ i công việc. Đô i vơ i cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 thi kỹ năng vâ n chưa đu ma phải co tri nh độ chuyên môn cao vê kỹ thuâ t va công nghê, bằng không se bị loại trư. Vi du, ca c hãng taxi truyê n thô ng tại Việt Nam nê u không thay đô i ca ch thức vâ n ha nh vơ i công nghệ mơ i thi ru i ro pha sản se cao trươ c sư cạnh tranh khô c liệt vơ i Grab va Uber. Vâ n nạn na y tư ng xảy ra ơ châu Âu ca ch đây 5 năm nhưng Việt Nam vâ n không ru t ra ba i ho c kinh nghiệm. Ca c hãng taxi truyê n thô ng cu a Pha p, Anh, Đức phải bị ru i ro pha sản vi công nghệ điê u ha nh cô ng kê nh, lạc hâ u va tô n ke m. Công nghê go i xe taxi bằng App đo đang đươ c taxi Việt Nam a p du ng. Khi tô ng đa i ba o địa chi cu a kha ch, ca c ta i xê tranh đua nhau chạy đê n, mười ta i xê thi chi một người đê n sơ m nhâ t đươ c đo n kha ch; chi n ta i xê co n lại tô n xăng, công sức, thời gian; công ty taxi phải tô n tiê n bảo dươ ng xe vâ n ha nh bộ ma y cô ng kê nh ơ văn pho ng điê u ha nh. Trong khi công nghệ điê u khiê n bằng App cu a Grab va Uber, chi câ n điê n địa chi xuâ t pha t va đê n, xe se co mă t nhanh cho ng. Ca c hãng nươ c ngoa i đã sử du ng công nghê mơ i na y tâ n công thi trường Việt Nam ca ch đây hai năm. Mô hi nh kinh doanh truyê n thô ng nê u không thi ch ứng, câ p nhâ t vơ i thời đại thi se bị loại trư. Đo la sư bâ t bi nh đă ng cơ hội nghê nghiệp nhưng đươ c luâ t pha p cho phe p. Hiện nay theo đa nh gia cu a một sô khoa ho c gia Đức thi co khoảng 600 triệu người ơ ca c quô c gia tiên tiê n không co cơ hội tiê p xu c vơ i cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 huô ng hô như ng nươ c lạc hâ u.

11 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P Trên thê giơ i khoảng 7,3 tỷ người thi 4 tỷ người không bă t kịp vơ i cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4. Trong đo, 3 tỷ người thuộc ca c nươ c châu Á va châu Phi. Việt Nam thuộc top 10 nươ c sử du ng internet, khoảng 60/90 triệu người sử du ng smartphone va internet. Râ t tiê c phâ n lơ n người Việt Nam sử du ng internet chi đê chơi game, cờ bạc online, ca độ, xem tin thị phi, giải tri chưa tâ n du ng mă t ti ch cư c cu a online trong lâ p nghiệp. Nê u chu ng ta thay đô i tho i quen online như la m kinh tê theo ca ch thức Amazon hoă c Alibaba thi nê n kinh tê Việt Nam se tăng trươ ng nhanh cho ng. Sư giải tri vô bô không khe o se pha tri vi theo Đông y đa thị hư thâ n, nghi a la xem nhiê u se bị hư thâ n kinh. Mô i nga y xem bô n tiê ng đô ng hô khiê n cho con người rô i loạn cảm xu c, 7-8 tiê ng se co nguy cơ tâm thâ n hoă c hoang tươ ng. Tôi la m công ta c tư vâ n tư 5 giờ đê n 7 giờ tô i mô i nga y tại chu a Gia c Ngô. Giơ i tre đê n vơ i tôi đa phâ n la trâ m cảm muô n tư tử, hay thâ t ti nh khiê n cho rô i loạn tâm thâ n, cảm xu c, rô i loạn đa nhân ca ch, đê u do sử du ng internet qua 3 giờ đô ng hô trơ lên. Đo la điê u đa ng suy ngâ m. Hiện nay, 2,4 tỷ dân sô toa n câ u thiê u nươ c sạch va 1,2 tỷ người thiê u điện. Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 không thê giải quyê t ca c vâ n đê na y du no thu c đâ y việc sử du ng năng lươ ng điện gio va mă t trời. Việt Nam la một trong như ng nươ c sử du ng thu y điện nhiê u nhâ t nhưng co n lạc hâ u. Hiện nay, ti nh Bi nh Thuâ n va Bạc Liêu đang thi nghiệm sử du ng năng lươ ng gio. Vi tâ m nhi n giơ i hạn va nhiê u lý do kha c ma diện ti ch biê n va nu i non tru ng điệp cu a Việt Nam chưa pha t huy đươ c tiê m lư c pha t triê n cu a no. Sư bâ t bi nh đă ng giư a con người va ma y mo c thê hiện ơ chô, ca c chu đâ u tư sa ng suô t lư a cho n. Du co ti nh cảm vơ i người A hay nho m ca nhân B nhưng chu đâ u tư câ n nhi n rõ hiệu quả la m việc con người không cao bằng ma y mo c đươ c

12 14 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 sản xuâ t tư tri thông minh nhân tạo.ti nh trạng i t nghê nghiệp, mâ t việc la m do thay thê bơ i ha ng loạt robot co thê diê n ra. Nhâ t Bản la quô c gia đi đâ u vê công nghê robot, kê đê n la Hoa Kỳ, Israel. Hoa Kỳ sản xuâ t đu loại robot như robot ti nh du c, ra p ma y, tiê p tân Nhâ t Bản tha nh công khi chê tạo robot tu ng kinh câ u an câ u siêu, va la nươ c đâ u tiên sản xuâ t robot phu c vu kha ch sạn, đưa kha ch tư quâ y tiê p tân đê n tư ng pho ng, mơ chi a kho a, mời va o pho ng, ke o vali, cha o hỏi vui ve. Vê robot cảm xu c thi Mỹ đang đứng đâ u ơ mức độ chi nh xa c như con người. Việc tuyê n du ng robot cho ca c lãnh vư c nghê đã la m cho con người rơi va o ru i ro thâ t nghiệp, la m đảo lộn thi trường công dân, nghê nghiệp. Đây la mă t tra i lơ n vê phương diện nhân đạo. Robot dâ n đươ c nạp va o kỹ năng giải quyê t vâ n nạn con người tạo ra, trong khi nê u con người la m việc na y thi ho phải la chuyên gia tâm lý ha ng đâ u hoă c ca c Tăng Ni dư a trên nê n minh triê t đạo Phâ t co kinh nghiệm thư c tiê n giải quyê t ca c vâ n nạn hôn nhân, luâ t pha p, nga nh nghê cho mo i đô i tươ ng va lứa tuô i Suy thoa i đa o đư c Khoảng hai thâ p niên trơ lại đây, một sô trường đại ho c tiên tiê n trên thê giơ i mơ nga nh ho c mơ i, go i la Khoa ho c đời sô ng (Life Sciences) dạy kỹ năng sô ng va gia trị sô ng, sư tương ta c giư a con người vơ i con người, giư a con người vơ i thiên nhiên đê giải quyê t ca c ti nh huô ng ma phâ n lơ n thuộc vê vâ n nạn. Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 mơ ra sư tiê n bô công nghê sinh ho c, giu p nha nghiên cứu sinh ho c biê n đô i gen. Điê u na y tạo ra biê t bao thay đô i ma chu ng ta không thê tươ ng tươ ng trong ca c cuộc ca ch mạng trươ c đo. Nê u đức Phâ t co n tại thê, người ta co thê lâ y công thức gen chuâ n va biê n đô i đê sao che p tha nh ca c vị tha nh kha c. Tư lý thuyê t cho đê n thư c tiê n co thê mâ t ha ng trăm năm nhưng chu ng ta vâ n co thê thư c hiện đươ c. Vi gen ta c động đê n lô i sô ng, ca ch ha nh xử chứ

13 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P không đơn thuâ n la môi trường sô ng, gia o du c va tho i quen. Nê u việc biê n đô i gen đươ c luâ t pha p cho phe p se tạo ra sư nhân bản vê con người. Như ng thay đô i khi nhân bản diê n ra như thê na o thi lại la vâ n đê phức tạp kha c. Điện ảnh Mỹ ca ch đây 15 năm đã sản xuâ t bô phim vê con người nhân bản, một người thiện nhưng bản sao cu a người thiện đo lại la a c, do môi trường sô ng. Hiện nay, robot Sophia cu a Mỹ đã đươ c câ p quyê n công dân. Con người co ông ba cha me, ho tộc, lịch sử thi se ý thức vê sư xâ u hô, lương tâm, danh tư, thê diện, sơ hãi nhờ đo trơ nên tô t hơn. Nhưng khi la con người nhân bản vô ti nh, ho không co truyê n thô ng, quan hệ huyê t thô ng nên khả năng tội phạm co thê gia tăng. Cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4 tạo ra kha i niệm designed baby -em be đươ c chê tạo bằng công nghệ. Việc thay đô i gen dâ n đê n vâ n nạn ma ca c nha tư pha p, ha nh pha p, lâ p pha p phải đau đâ u. Co le khoảng hai thâ p niên nư a mơ i co thê giải quyê t việc ứng du ng thi nghiệm đươ c phe p triê n khai hay không. Khi thông minh nhân tạo pha t triê n mạnh thi chu nghi a robot se chiê m li nh đời sô ng xã hội. Tư kỹ nghê sinh ho c, robot co khả năng tạo ra vu khi nguy hiê m, vu khi ho a ho c hiệu quả hơn sức sa ng tạo cu a con người. Nê u không kiê m soa t kỹ thi ca c robot cảm xu c co thê sơ hư u ca c vu khi gây nguy hại cho con người. Ru i ro vê xã hội, pha p lý, dân sư ta c động đê n đời sô ng đạo đức con người la râ t cao. Nê u thê giơ i hơn 200 quô c gia va vu ng lãnh thô cho phe p sử du ng robot cảm xu c không giơ i hạn, chu ng đươ c câ p quyê n công dân, đươ c sơ hư u su ng như Hoa Kỳ thi không biê t điê u gi se xảy ra! Điê u na y co thê mâ t va i thâ p niên nư a mơ i tha nh hiện thư c nhưng giả thuyê t vâ n co thê đươ c đă t ra vơ i ca c ta c hại vê phương diện đạo đức.

14 16 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 Riêng vê đời sô ng sô thi hiện nay an ninh mạng la vâ n nạn lơ n đô i vơ i ca c quô c gia ke m pha t triê n công nghê kỹ thuâ t, trơ tha nh nạn nhân cu a ca c nho m hacker đươ c nuôi dươ ng bơ i ca c nho m chi nh trị. Chiê n tranh mạng nga y ca ng ta c động mạnh me đê n nhiê u quô c gia như pha sư bâ u cử, pha nê n kinh tê va an toa n an ninh nhưng không truy cứu trươ c pha p luâ t. Ba quô c gia Trung Quô c, Nga, Bă c Triê u Tiên đươ c Hoa Kỳ cảnh ba o co nguy hại hacker nghiêm tro ng nhâ t thê giơ i, ta c động tiêu cư c đê n hê thô ng chi nh trị, an ninh quô c pho ng va đời sô ng kinh tê cu a nhiê u quô c gia. Đê n khi luâ t pha p thê giơ i giảm bơ t sư tư do vê an ninh mạng, tạo ra như ng ra ng buộc nhâ t định cho người sử du ng mạng phải ga nh tra ch nhiệm đạo đức va pha p lý vê như ng điê u truyê n thông, lu c đo ca c ru i ro na y co thê đươ c giảm thiê u. Râ t tiê c, luâ t an ninh mạng Việt Nam không đi theo hươ ng na y ma nhâ n mạnh đê n vâ n đê kiê m soa t va quản lý như ng người bâ t đô ng cha nh kiê n, đang khi bản châ t cu a an ninh mạng la đảm bảo an ninh quô c gia, an ninh quô c pho ng, chô ng hê thô ng hacker cu a như ng nươ c tiên tiê n va như ng nươ c xem nươ c ta la đô i thu. Chu ng ta câ n tăng cường an ninh mạng dươ i go c độ đo Tệ na n xã hô i văn ho a Một trong như ng nguyên nhân lơ n cu a tệ nạn xã hội va mâ t niê m tin la phương tiện truyê n thông hiện đại gây phân ho a xã hội lơ n ơ phạm vi toa n câ u, quô c gia, khu vư c, cộng đô ng, gia đi nh va ca nhân. Mô i người co mạng xã hội riêng đã trơ tha nh một phương tiện truyê n thông như một tờ nhâ t ba o hay kênh truyê n hi nh, điê u ma trươ c đây người ta chưa tư ng nghi đê n. Như ng người co lươ t theo dõi tư va i chu c nga n trơ lên co thê trơ tha nh một kênh truyê n hi nh, huô ng hô như ng người co va i trăm nga n hay va i triệu lươ t like. Mạng xã hội co ha ng triệu lươ t like co n hiệu quả hơn ca c kênh truyê n hi nh truyê n thô ng. Truyê n thông hiện đại tạo ra hai nho m, nho m u ng hô va

15 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P nho m chô ng đô i cho tư ng vâ n đê, tư đo ki ch động ngôn ngư hâ n thu. Chưa no i đê n tệ nạn truyê n ba thông tin giả, hoa n toa n mâ t kiê m soa t. Khi ca c phương tiện truyê n thông truyê n thô ng đươ c quản lý bơ i luâ t thi truyê n thông hiện đại thoa t khỏi sư gia m sa t đo, co cơ hội tung hoa nh, tạo nhiê u khu ng hoảng xã hội vơ i mức ta n pha ca c mô i quan hệ xã hội lơ n. Vi du, trường hơ p anh trai cu a nha lãnh đạo Bă c Triê u Tiên bị a m sa t ơ phi trường Malaysia va o năm 2018 ma nạn nhân di nh va o câu chuyện na y la chị Đoa n Thị Hương, một phu nư Việt Nam. Truyê n thông xã hội biê n một việc nhỏ trơ tha nh một vâ n nạn lơ n, một câu pha t biê u cu a nguyên thu quô c gia ca c nươ c siêu cường co thê tạo ra biê n đô i vê chi nh sa ch tiê n tê, chi nh sa ch kinh tê, thị trường chứng khoa n theo lô i chao đảo, thay đô i liên tu c. Chă ng hạn, sư việc United Airlines ứng xử tê bạc vơ i ba c si Việt kiê u David Đa o đã la m cho tâ p đoa n United Airlines điêu đứng, mâ t gâ n 6 tỷ USD trong vo ng 3 nga y, chi vi CEO cu a tâ p đoa n na y trả lời chô ng chê ma không xin lô i thâ t ti nh. Ngoa i ra, co n như ng tin tức giả gây tô n thâ t nă ng nê hơn, tạo bâ t ô n xã hội, gia đi nh ma người sử du ng mạng xã hội không biê t tường tâ n thông tin thâ t hay giả na y. Năm 2017, nho m chô ng Phâ t gia o phâ n lơ n la người kha c tôn gia o ơ Hoa Kỳ đưa va o ca c diê n đa n một thông tin giả. Đo la hi nh ảnh Tăng Ni sinh tại Ho c viện Phâ t gia o Việt Nam tại Ha Nội trên sân khâ u nhâ n chứng chi Lơ p bô i dươ ng kỹ năng pho ng tra nh thai an toa n cho Tăng Ni. Tư đo, sinh ra ha ng vạn nhâ n xe t tiêu cư c cu a công dân mạng, tạo bâ t ô n xã hội, vi ho tươ ng thâ t. Người ta chửi bơ i chô ng đô i Tăng Ni trong nươ c chi vi một tin giả do như ng ke xâ u xa tạo ra. Tôi đã liên lạc vơ i Ban gia m hiệu Ho c viện Phâ t gia o Việt Nam tại Ha Nội đê truy hi nh ảnh nga y diê n ra sư kiện ma người ta đa nh tra o thông tin na y. Tôi va o trang web chi nh,

16 18 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 lâ y hi nh gô c co go c chu p y hệt hi nh đã bị photoshop, chi kha c nhau ơ câu tiêu đê trên sân khâ u. Tiêu đê gô c la : Tuâ n lê quân đội da nh cho tăng ni Ho c viện Việt Nam Phâ t gia o tại Ha Nội. Di nhiên, vê châ t lươ ng thi hi nh gô c rõ ne t hơn hi nh đã đươ c biên tâ p lại. Tôi gửi hi nh gô c va hi nh bị biên tâ p va o ca c diê n đa n phô biê n ca c tin giả na y thi người ta im lă ng, không đi nh chi nh, xin lô i. Mu c đi ch cu a ke xâ u la tạo thông tin giả đê tâ n công Phâ t gia o, la m quâ n chu ng mâ t niê m tin ơ Phâ t gia o. Thông tin giả tạo ra ta c hại xâ u đô i xã hội con người râ t nghiêm tro ng. Chiê n tranh truyê n thông la vâ n nạn lơ n ma nê u chu ng ta không đi nh chi nh kịp thời thi hâ u quả khôn lường. Khi quâ n chu ng đã mâ t niê m tin bơ i thông tin giả, đôi lu c va i năm hay chu c năm sau, nạn nhân mơ i tha o mơ đươ c a m ảnh bơ i ca c thông tin giả na y. Mạng xã hội đôi khi la m mâ t niê m tin va o con người va cuộc sô ng, khiê n con người hoang mang, ngờ vư c, hoa i nghi, bâ t an, sơ hãi, tư đo, con người trơ nên sô ng thư c du ng. Ho mâ t niê m tin va o chân ly, như ng gia trị tâm linh, gia trị đạo đức, ho không co n tin va o nhân quả nư a. Ta c động cu a nhâ n thức sai lâ m do truyê n thông giả gây ra khiê n người xâ u trơ nên nguy hiê m hơn vê phương diện xã hội Xâm pha m quyê n riêng tư ca nhân Ca c nươ c tiên tiê n phương Tây đi đâ u vê lãnh vư c tôn tro ng quyê n riêng tư cu a con người tô i đa. Con người không muô n bị phiê n toa i nên du nha cạnh nhau, nê u không thông ba o trươ c, sang nha la ng xo m gõ cửa, người ta không muô n tiê p ma cứ gõ cửa, no i vo ng va o thi co thê gă p ră c rô i vê luâ t pha p. Ở Hoa Kỳ, chu nha chi câ n go i 911, cảnh sa t se xuâ t hiện va bă t người la m phiê n. Ti nh riêng tư trong hệ thô ng luâ t pha p Mỹ va ca c nươ c châu Âu râ t cao. Ở Mỹ co kha i niệm ô nhiê m tiê ng ô n (noise

17 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P pollution). Trươ c đây, chu ng ta chi biê t đê n ba kha i niệm: ô nhiê m đâ t, ô nhiê m nươ c, ô nhiê m không khi, bây giờ co thêm kha i niệm ô nhiê m tiê ng ô n. Kha i niệm ô nhiê m tiê ng ô n na y râ t phu hơ p vơ i kinh Trung Bô, Tiê ng ô n la cây gai cu a thiê n định. Trong môi trường tiê ng ô n, ha nh giả kho thư c tâ p thiê n. Tiê ng ô n la m rô i tri, tạo sư phân tâm. Ô nhiê m qua nghe nhi n dâ n đê n ô nhiê m cảm xu c va ô nhiê m tâm con người, la m con người sô ng trong bâ t an va bâ t hạnh. Nhân đo mơ i thâ y, lời Phâ t dạy vâ n luôn đi trươ c khoa ho c hiện đại. Người phương Tây đi tơ i đâu cu ng lă ng le, co n dân châu Á đă c biệt Trung Quô c, đi tơ i đâu tạo tiê ng ô n tơ i đo. Việt Nam, Tha i Lan cu ng co tho i quen cộng nghiệp tương tư, ơ đâu la ô n chô đo, thi ch chia se, to nhỏ tâm sư chuyện trong nha ngoa i phô ma phâ n lơ n la chuyện phiê m. Quyê n riêng tư cu a con người bị thương tô n khi Facebook va mạng xã hội bằng thuâ t toa n thông minh co thê biê t giơ i ti nh cu a chu ng ta, du chu ng ta tạo ta i khoản giả. Ngoa i ra, nghê nghiệp xã hội, ti nh trạng hôn nhân, nội dung chu ng ta truy câ p, thao ta c trên mạng xã hội cu ng bị ca c công ty chuyên ăn că p thông tin trên internet thu giư. Ho ba n ca c dư liệu đo cho ca c công ty chuyên phân ti ch xã hội va chi nh trị nhằm phu c vu mu c tiêu quảng ca o hoă c chi nh trị. Năm 2018, tâ p đoa n Facebook phải điê u trâ n trươ c quô c hội Mỹ, Anh va châu Âu vê vâ n đê ba n thông tin ca nhân cu a người sử du ng facebook cho tâ p đoa n Phân ti ch chi nh trị, la m đảo lộn thư c trạng bâ u cử tô ng thô ng Mỹ, giu p ông Donald Trump chiê n thă ng trươ c ba Clinton, trơ tha nh tô ng thô ng thứ 45. Co n ha ng trăm vu buôn ba n cu a ca c mạng xã hội vê dư liệu người sử du ng, cung câ p cho ca c tâ p đoa n đơn thuâ n vê kinh doanh. Tuy nhiên, việc na y phu c vu quảng ca o nên luâ t pha p chưa quan ngại. Điện thoại thông minh co thê giu p nha phân ti ch biê t rõ

18 20 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 nơi chô n người sử du ng đang co mă t du chu ng ta cô ti nh bâ m cho n địa điê m kha c. Một sô App lịch sư yêu câ u chu ng ta cho phe p thi ho mơ i truy câ p, không cho phe p thi không truy câ p. Nhưng phâ n lơ n nha sản xuâ t co thê biê t cu thê nga y tha ng năm chu ng ta co mă t ơ địa chi na o. Tương tư, ca c dịch vu tư App, chu ng ta truy câ p, sử du ng, tiêu thu nghe nhi n ca i gi thi hệ thô ng điện thoại thông minh đã chứa đư ng phâ n mê m gia n điệp. Chă ng hạn, gia m đô c điê u ha nh cu a công ty Huawei, Trung Quô c, vư a bị bă t tại Canada, vi công ty Huawei đươ c Hoa Kỳ xem la tâ p đoa n ti nh ba o vê đời sô ng sô cu a Trung Quô c khiê n thê giơ i tâ y chay. Nha sản xuâ t co thê biê t lịch sử mua să m cu a kha ch ha ng, thời điê m na o, thi ch loại ha ng na o, do ng sản phâ m na o, ca ch thức chu ng ta trả gia thê na o, cho đê n chu nghi a tiêu thu. Ho tư vâ n cho nha sản xuâ t giơ i thiệu do ng sản phâ m mơ i trên thị trường, thay đô i va đa p ứng kỳ vo ng cu a người tiêu du ng. Ba n dư liệu kha ch ha ng cho như ng nha phân ti ch la ca ch kiê m tiê n râ t dê da ng. Thông tin kha ch ha ng co n co ta c hại, pha hoại hạnh phu c gia đi nh khi nha mạng cung câ p thông tin người du ng đã truy câ p va o trang web dơ, hoă c ngoại ti nh đê người trong cuộc thâ t điên ba t đảo ma không thê tâ p trung cho chức nghiệp nga nh nghê cu a mi nh. Chiê n tranh tâm lý va chiê n tranh mạng ta c động va o mo i phương diện cu a cuộc sô ng la m cho quyê n riêng tư không co n đươ c an toa n. Người thi ch no i, chia se, tâm sư vê bản thân la sư bâ t ô n vê đời sô ng cảm xu c va đời sô ng gia đi nh. Hiện nay, ơ Anh co 6 triệu camera an ninh trên toa n quô c, theo dõi toa n bộ hoạt động cu a con người. Trung Quô c co sô camera co n nhiê u hơn nư a, hiện đang đi đâ u vê công nghệ nhâ n diện gương mă t con người vơ i tô c độ cư c nhanh. Một ke tội phạm vư a đươ c chu p hi nh ơ tha nh phô bâ t ki, nê u đươ c ti ch hơ p trong hê thô ng

19 MĂ T TRA I CU A CUÔ C CA CH MA NG CÔNG NGHIÊ P camera an ninh na y thi trong vo ng 6 phu t sau, người ta co thê biê t ke tội phạm đang ơ đâu. Trung Quô c la quô c gia sao che p công nghệ tuyệt đi nh trên thê giơ i. Bâ t cứ ca i gi thuộc vê công nghệ ơ châu Âu va ca c quô c gia tiên tiê n, Trung Quô c đê u co thê bă t chươ c đươ c, châ t lươ ng tương đương ma gia ba n re hơn nhiê u. Điê u na y khiê n thu nhâ p kinh tê cu a ca c tâ p đoa n lơ n bị ảnh hươ ng va ta c quyê n trên thê giơ i bị đảo lộn. KÊ T LUẬN To m lại, ba i viê t na y phân ti ch một va i mă t tra i cu ng như ta c hại cu a cuộc ca ch mạng kỹ thuâ t sô. Vơ i vai tro bâ c thâ y tâm linh, tôi mong quý thâ y va sư cô câ p nhâ t kiê n thức vê li nh vư c na y. Tha ng 10/2018, đức gia o hoa ng cu a đạo Công gia o La Mã đươ c truyê n hi nh trư c tiê p hươ ng dâ n ca c ma sơ, linh mu c sử du ng Facebook va ca c mạng xã hội đê khi ch lệ ca c vị tu si, gia o si Công gia o La mã trên toa n câ u nên câ p nhâ t một phâ n đời sô ng sô. Di nhiên, ca i gi cu ng co hai mă t. Khi chu ng ta lạm du ng kỹ thuâ t sô thi ru i ro pha hoại an ninh cảm xu c va an ninh tâm tri bằng ca c trang web, hi nh ảnh bâ n, se la m chu ng ta râ t kho la m chu sa u gia c quan đê trơ tha nh chân nhân cho đê n tha nh nhân. Cân nhă c giư a mă t hại va lơ i thi người sử du ng truyê n thông kỹ thuâ t sô câ n phải la m chu chi nh mi nh đê du ng ca c phương diện ti ch cư c tư cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4. Mă t ta c hại cu a truyê n thông kỹ thuâ t sô co thê gâ p ha ng triệu lâ n so vơ i mă t ti ch cư c nhưng chu ng ta không thê đứng ngoa i cuộc sô ng sô. Vâ n đê la phải nă m vư ng bản châ t đời sô ng sô đê khi sử du ng mă t ti ch cư c cu a truyê n thông kỹ thuâ t sô, chu ng ta không bị ô nhiê m bơ i ca c phương diện tiêu cư c tư cuộc ca ch mạng công nghiệp lâ n 4.

20 22 PHẬT GIÁO VÀ CÁCH MẠNG CÔNG NGHIỆP 4.0 ***