Dành cho Ban T chc S th t: Ngày nhn: Ngày Sáng to Vit Nam 2010 1 Bin i khí hu n d thi I. CHI TIT ÁN 1. Tên án: «Trng cây Jatropha Curcas có du nng lng sinh hc trên vùng i núi Bc Vit Nam» 2. a im thc hin án: ti 3 xã Du dng, D Nu, Hng Hóa, Huyn Tam Nông, tnh Phú Th 3. a ch liên h ca c quan/t chc tác gi án: Tên ca c quan/t chc: Trung tâm Tài nguyên t và Môi trng, Hi Khoa hc t Vit nam a ch: 61, Hàng Chui, Qun Hai Bà Trung, Thành ph Hà Ni in thoi: 84.4.38210374 Fax:84.4.9724757 Email: VaSS1991@yahoo.com.vn Tên ngi chu trách nhim chính v án: PGS.TS. ào Châu Thu Chc v: Giám c trung tâm Tài nguyên t và Môi trng in thoi: 0913275527 Fax: 84.4.9724757 Email: chauthu_9lvh@yahoo.co.uk 4. C quan thc hin: Trung tâm Tài nguyên t và Môi trng, Hi Khoa hc t Vit Nam c thành lp t 2002 Ngi sáng lp : GS.TS. Ánh Các thành viên ca Trung tâm Chuyên môn và kinh nghim Trung tâm c thành lp bi các thành viên làm khoa hc có chuyên môn và nhit tình cao và c s ng ý ca Hi Khoa hc t Vit Nam. Các cá nhân và t chc khác tán thành iu l và t nguyn tham gia trung tâm u có th tr thành thành viên. Các thành viên u có trách nhim, quyn hn xây dng và thc hin công vic ca trung tâm.
Ban qun lý Trung tâm bao gm Giám c và Phó giám c, tr lý và k toán c các thành viên bu ra và c Hi khoa hc t Vit Nam công nhn. Giám c có nhim v và quyn hn trong vic qun lý iu hành các hot ng ca Trung tâm phù hp vi quy nh ca iu l Liên Hip hi và pháp lut ca Vit Nam. S H và tên Chuyên môn Kinh nghim TT 1. GS. Ánh Nông hóa - Th nhng T vn khoa hc 2. PGS.TS. Lê Thái Bt Khoa hc t T vn KH, Ging dy, Hng dn KT ngành Khoa hc t 3. PGS.TS. Nguyn Th Dn Khoa hc t T vn KH, Ging dy, 4. PGS.TS. ào Châu Thu KH t và Môi trng T vn KH, Ging dy, Hng dn KT v KH t và MT 5. TS. Nguyn ình Bng Qun lý t ai Quy hoch, Chính sách t ai 6. ThS Luyn Hu C Ci to t Ging dy, Xây dng mô hình s dng, ci to t SXNN 7. THS Trng Th Toàn Phát trin nông thôn Khuyn nông, TH cng ng 8. KS Nguyn Xuân Trng Qun lý môi trng X lý và bo v môi trng NT 9. KS ào Th Ngc Lan Nông hc Xây dng mô hình TN cây trng 10. THS V Hng Qung Nông hc, ging cây trng La chn, lai to ging 11. THS Phm Minh Hnh Kinh t nông nghip Tài chính, k toán d án S hot ng ca Trung tâm GIÁM C TRUNG TÂM PHÓ GIÁM C TRUNG T VN KHOA HC QUN LÝ NHÂN S,T LIU K HOCH TÀI CHÍNH KHOA HC T MÔI TRNG T + NÔNG THÔN H THNG NÔNG NGHIP ÀO TO NGUN NHÂN LC NÔNG THÔN
Mc tiêu hot ng ca Trung tâm ng dng và chuyn giao các tin b k thut trong vic nâng cao phì nhiêu t, s dng tt tài nguyên t bo v môi trng, xây dng các mô hình canh tác tin b. Bo v môi trng t, nc, xây dng các h thng nông lâm nghip bn vng. T vn, phn bin và ào to k thut v qun lí môi trng t. H tr nông dân trong vic nâng cao thu nhp, xóa ói gim nghèo, c bit là i vi các vùng sâu, vùng xa. Ngân sách ly t âu : Ngun tài chính ca Trung tâm gm: tin huy ng ca các thành viên, kinh phí có c do hp ng d án, do tài tr ca các t chc và cá nhân trong và ngoài nc. Hot ng tài chính ca Trung tâm chu s qun lý trc tip t hi khoa hc t vit nam và phù hp vi qui nh hin hành v qun lý tài chính ca vit nam. Lit kê mt s d án ã thc hin, ngun tài chính? (1) Nghiên cu sn xut phân hu c sinh hc t rác thi và ph thi nông nông nghip cho h nông dân tnh Qung Tr ( 2007-2008 ) do d án qu Ford tài tr (2) Nghiên cu xây dng nhà v sinh an toàn x lý phân Bc và rác thi thành phân hu c sinh hc cho nông h và trng hc vùng nông thôn ( 2007-2009 ) d án hp tác nghiên cu do trng H Udine, Italy tài tr (3) Nghiên cu la chn ging và th nghim trng cây ly du sinh hc Jatropha Curcas trên t vùng i Bc Vit Nam ( 2007-2009 ) do Công ty Nng lng sinh hc CHLB c (ONYX ) tài tr (4) Xây dng mô hình th nghim ci to t thoái hóa hu c (2008-2010 ) do Liên hip các Hi Khoa hc & K thut Vit Nam và Hi Khoa hc t VN tài tr. Có d án nào tng nhn tài tr ca mt trong nhng nhà tài tr ca cuc thi này cha? Cha! 5. Tài khon ngân hàng ca c quan/t chc tác gi án : Tên tài khon (tài khon tin ng VN): Tên ch tài khon : TW Hi Khoa hc t Vit Nam S tài khon : 0671100112002 Ti ngân hàng :Ngân hàng TMCP Quân i, Phòng giao dch Trn Hng o, Chi nhánh Hoàn Kim, Hà Ni II. NI DUNG ÁN Mô t sáng kin bn xut, ít nht phi có nhng thông tin sau ây: (1) iu kin t nhiên, kinh t xã hi ca cng ng : a im la chn thc hin tài d án là vùng i Huyn Tam Nông, tnh Phú Th. Giáp Thành Ph Hà Ni mi v phía Tây, là vùng chuyn tip cu ng Bng Sông Hng vi vùng i núi phia Bc Vit Nam.
c im t nhiên : Tng din tích t nhiên toàn huyn 15.551 ha trong ó 2/3 là din tích t i núi, phn ln ã c khai thác t lâu i sx nông lâm nghip, t ã b bc màu hóa, kt von á ong hóa, nghèo kit dinh dng, nh hng khá xu n sinh trng và phát trin các loi cây trng. Vn nghiên cu xác nh c loi cây trng thích ng và cho hiu qu kinh t trên các loi t i xu ca Tam Nông là mt yêu cu cp bách và cn thit không ch cho ngi dân Tam Nông mà còn có th nhân rng ra các vùng i núi lân cn có cùng iu kin t nhiên v khí hu và t ai nh Tam Nông. c im kinh t : Là huyn thun nông, t trng sx nông lâm nghip khá cao ( chim > 7 80% ), Công nghip và tiu th công nghip ch khong 8%. t sx nông nghip và lâm nghip chim >60%, t cha s dng chim >27% tng din tích t ca huyn, Vì vy thu nhp bình quân u ngi/nm rt thp (2000.000 2.200.000 /ngi ). Còn nhiu xã vùng i và núi thuc din xã ói nghèo. D án la chn vùng sx nông nghip có nhiu khó khn và còn nhiu din tích t i cha s dng ca Tam Nông trng cây Jatropha không ch vì loi cây này thích ng vi iu kin t nhiên mà sn phm ca cây khá tt (hàm lng du trong ht và sinh khi ca cây) góp phn tng thu nhp và ci thin môi trng sx và môi trng sng ca nông dân. c im xã hi : Dân s ca huyn Tam Nông khong 80.000 ngi trong ó tng s lao ng chim >45%, ch yu là sn xut nông nghip, vi phng thc sx truyn thng, n gin và lc hu i vi các cây trng vùng i núi.vì vy không nhng gây khó khn cho i sng ngi dân mà còn làm suy thoái t sx nông lâm nghip. Trên vùng i ca Tam Nông ch yu vn ch trng sn, ngô, cây sn, rng bch àn nng sut rt thp, t nghèo kit dinh dng do tp quán trng không hoc ít bón phân, b ra trôi xói mòn v mùa ma và, kt von hóa, khô hn vào mùa khô. i b phân nông dân không có kh nng tip cn th trng do các loi cây trng hin ti ca khu vc này còn rt manh mún, cha có giá tr hàng hóa cao cha khuyn khích và hng dn nông dân chuyn i tp quán và ý thc sx t t cung t cp sang sx cây hàng hóa, sx cây nguyên liu phc v phát trin công nghip a phng và ci thin nhanh i sng, xã hi cng ng. (2) Mc tiêu : án : «Trng cây Jatropha Curcas có du nng lng sinh hc trên vùng i núi Bc Vit Nam» nhm t Mc tiêu chung : Bc u xây dng im trng cây Jatropha Curcas, mt loi cây có hàm lng du thc vt dùng làm nng lng tái to ( thay th mt phn nng lng hóa thch s cn kit ), thân thin vi môi trng sinh thái (thích hp vi vùng i núi), phù hp vi iu kin kinh t xã hi vùng nông thôn nghèo (cây d trng, không phi u t cao), bo v c môi trng sn xut ( chng xói mòn ra trôi t i, cho sinh khi cao chng hiu ng nhà kính, góp phn gim thiu bin i khí hu ). Mc tiêu c th : - Trng cây Jatropha trên mt s loi t i chính ca huyn Tam nông nhm xác nh iu kin sinh thái và kh nng sinh trng và phát trin thích hp ca cây
- Theo dõi quá trình sinh trng và phát trin ca cây nhm xây dng c quy trình gieo trng hp lý và các iu kin dinh dng cn thit cho cây ( phân bón, nc, chm sóc cây, thu hoch qu ), ánh giá nng sut ht và sinh khi ca cây. - Phân tích cht lng du ca ht Jatropha nhm khng nh giá tr nng lng sinh hc ca cây ly du này có th to ra c mt s sn phm thay th cho nng lng hóa thch ( du diezel sinh hc, du t, dc liu ) - Song song vi các hot ng trng cây và thu hoch, phân tích du, án s t chc tp hun chuyn giao k thut cho cng ng vùng trng cây ( t tính bn vng cho sx ) và t chc các hi tho trao i, tuyên truyn tác dng ca cây ly du thc vt này nhm khuyn cáo cng ng hng li và thu hút s quan tâm chú ý to kh nng nhân rng din tích và khu vc trng ti các vùng i ca Vit Nam. (3) Phm vi a lý và cng ng dân c mà án này s tác ng : Phm vi a lý : Cây Jatropha s c trng trên vùng t i ca huyên Tam Nông vì nhng th nghim nghiên cu bc u ca mt s d án trc ây ã cho thy ây là loi cây có th trng trên vùng t i, t hoang hóa nu c bón phân hu c và ti nc y trong hai nm u, cây có th sng và cho thu hoch t 30-40 nm. Nh vy trng cây trên vùng i hoc trên các loi t nghèo dinh dng s không ln chim din tích t sx lng thc, thc phm vn eo hp, không nh hng n vn an ninh lng thc Quc gia và có th góp phân tích cc phc hi các loi t trng, i trc, gim hiu ng nhà kính ( rng cây vi sinh khi ln ). Nh vây tác ng ca Jatropha i vi môi trng sx ca vùng i núi là rt ln : thân thin vi môi trng sx khó khn, ci thin nhanh môi trng sinh thái ( cây phát trin khá nhanh ). Jatropha có th c nhân rng khp các vùng i núi Vit Nam vì qua iu tra cho thy Jatropha ã c ngi dân khp vùng i núi t Biên gii Vit Trung n Tây Nguyên, Tây Nam B trng làm hàng rào (gi là cây Cc Rào) Tác ng n cng ng dân c : - i b phn các cng ng dân c vùng i núi huyn Tam Nông hin thuc nhóm có t l nghèo cao,có cuc sng khó khn và vi các phng thc sn xut n s, lc hu ( lao ng c bp là chính ). Các sn phm thu hoch trên vùng t i cho nng sut thp, giá tr kinh t rt thp ( sn, chè, da, nhãn.. ) vì h không có kh nng u t sx, không có th trng n nh... - án a cây Jatropha trng trên vùng t ca cng ng dân c này vi hy vng to ra c mt loi cây trng mi có sn phm c thù là du s góp phn gii quyt c mt phn vn kinh t xã hi cho cng ng : to công vic làm ( trng cây, ép du ), to sn phm du ( t s dng hoc ch bin, bán ), s dng sn phm ph làm dc liu, làm phân hu c tr li cho t, làm cht t ti gia... - Qua nhng d án nh th nghim ã thc hin mi ây cho thy, vic khuyn cáo và hng dn cng ng a phng t trng cây Jatropha rt d dàng vì quy trình sn xut n gin ( cây d trng, d chm sóc, ít sâu bnh... ), u t trng ít tn kém hn các loi cây khác ( không phi làm t k, ít công lao ng, gia súc không phá... )
(4) Các hot ng và phng pháp thc hin Các hot ng ca án ( Ni dung án ) : - iu tra, la chn các loi t i và các h nông dân tham gia trng Jatropha : Xác nh din tích và iu kin t ai, kh nng tham gia d án ca ngi dân. - Xây dng vm m cây ging cung cp cho các h trng - Hng dn k thut trng cây trên t ca nông h : T chc các lp tp hun cho dân, c cán b k thut ca Trung tâm và ca Huyn Tam Nông hng dn dân trng ti rung ( ào h, bón phân, trng bu cây, ti nc ) - Cán b k thut cùng nông h thc hin quy trình theo dõi, chm sóc cây trong quá trình sinh trng, phát trin ca cây, ánh giá kt qu trng sau 1 nm. - Thu hoch la ht u tiên ( sau 10 tháng ), ép du, phân tích cht lng du - T chc các cuc hi tho trao i kinh nghim trng cây và tác dng ca cây Jatropha phc v ý tng trin khai, nhân rng din tích trng sang các vùng lân cn. Phng pháp thc hin : - Phng pháp «Cùng tham gia «Participation» : Có s phi hp ch o, t chc, thc hin, ánh giá kt qu gia các thành viên tham gia d n ca Trung tâm Tài nguyên t và Môi trng, ca cán b phòng Nông nghip Huyn Tam Nông, lãnh o và nông dân các xã tham gia trng Jatropha. - Phng pháp xây dng mô hình sn xut ng rung : La chn t, chn nông h, chun b vt t, k thut, lao ng... - Phng pháp truyn thông, khuyn cáo : T chc các lp tp hun cho nông dân, các hi tho trao i cho cán b qun lý và k thut. (5) Tính sáng to ca án: án a ra ý tng phát trin trng cây Jatropha ly du nng lng sinh hc cùng vi mt s loi cây trng khác cng có th cho sn phm nng lng tái to trong tng lai thay th dn ngun nng lng hóa thch ( du ha, than á ) ngày càng cn kit. Hin nay mt s vùng ca nc ta và ngay c huyn Tam Nông cng ang bt u có nhng d án trng sn, ngô hoc mía ch bin và chit xut ly cn Ethanol pha vi du diesel thay th mt phn lng du hóa thch. Tuy nhiên sn và ngô thuc loi cây lng thc, và có sn phm cn Ethanol phi u t xây dng nhà máy vi công ngh chit xut phc tp và tn kém, ph thi và nc thi gây ô nhim môi trng sx và dân sinh nu không u t x lý tt. Trng cây Jatropha trên i không xâm ln t trng cây lng thc, qu ép ly du n gin, ch cn mt máy ép du nh ( 4m2 ), không cn nc và ph gia khác. Bã ép khô, thành thi cng không gây ô nhim môi trng. Vì vy có th nói rng án trng cây Jatropha ly du sinh hc là mt ý tng sáng to, khác bit vi nhng chng trình trng cây lng thc chng ct cn Ethanol. trng cây Jatropha, án ã s dng phng pháp tip cn mi là s dng mt loi cây trng vn có mt khp ni nhng cha c bit n kh nng cho du sinh hc và cha c trng tp trung, chm sóc và thu hoch ht.
án trng cây Jatropha theo phng thc mi khác vi mt s d án nghiên cu cây này mi xut hin vài nm gn ây. nghiên cu, thng xây dng các khu thí nghim riêng bit hoc thuê t ca nông dân và cán b nghiên cu thc hin là chính. Phng thc mi ca án này là hp tác vi a phng và cùng vi các nông h trng cây, ngi hng li kt qu án này ch yu là cng ng tham gia trng cây. Phng thc cùng hp tác vi cng ng trng Jatropha s có hiu qu và ích li hn vì gim c chi phí sn xut (thuê t, thuê công lao ng trc tip ), ngi hng li nm bt ngay c k thut trng và h c hng sn phm ngay trên tha rung ca h. Mô hình sn xut ca nông h s c tuyên truyn, khuyn cáo trong cng ng thun li hn ( theo phng thc «Farmer to Farmer» ), d chp nhn hn. (6) Các kt qu c th và các tác ng trc tip: Các kt qu c th ca d án : La chn 3 ha di ti 3 xã ca huyn Tam Nông trng th nghim trong iu kin sx nông h. Hng dn nông h dn rung, ào h, bón phân chung 3kg/h Hng dn phòng Nông nghip huyn xây dng mt vn m cây ging ( 1000 m2 ) chung cho 3 ha, mua ht ging, x lý ht và m cây bu (8000 bu cây ) Hng dn nông h trng cây ra rung úng thi v, khi trng bón phân NPK, ti nc, ph gc. Theo dõi sinh trng và phát trin cây theo nh k (1ln /tháng ) Sau 8 tháng cây ra hoa và bt u kt qu. Hng dn nông h theo dõi chín ca qu và thu hoch qu, bo qun qu ( phi, ct gi ht ) Sau 11 12 tháng 40-50% cây s cho thu hoch la u ( bói qu ) có th thu gom ht t các nông h, ép du và phân tích cht lng du, chúng ta có c sn phm du thc vt u tiên ch sau 1 nm trng. Nh vy có th khng nh so vi nhiu loi cây lâu nm ly du/nha nh tru, s, sn, cao su, Jatropha là loi cây phát trin nhanh và cho sn phm ngay nm u. án s xây dng c quy trình trng cây Jatropha hoàn chnh và k thut ép du t ht Jatropha án t chc 3 lp tp hun chuyn giao k thut trng Jatropha cho cng ng và t chc 2 cuc hi tho trao i KH và tuyên truyn m rng. Cán b khoa hc và k thut ca án s ng ti t 3-4 bài báo v kt qu thc hin án này trên các tp chí tiêu chun Quc gia và Quc t. Tác ng trc tip ca án n cng ng c hng li : c tính s ngi hng li t án : - Khi cán b KHKT và qun lý tham gia án : t Hi KH t n a phng huyn Tam Nông : 15-20 ngi : có c hi tip cn vi mt án thuc lnh vc mi «chuyn giao tin b k thut v vn sx NN liên quan n thân thin và bo v môi trng «- Khi cng ng nông dân trc tip hng li t án : 30 nông h /3xã hng li trc tip do tham gia trng cây Jatropha trên t ca mình và 150 nông h /3 xã c tham gia các lp tp hun tuyên truyn v tác dng ca cây Jatropha và k thut trng.
Cng ng này s có c hi trc tip làm quen và xác nhn tác dng ca cây Jatropha em li nhng li ích v kinh t, v bo v t và gim nh công lao ng so vi vic trng các loi cây khác. (7) ánh giá kt qu : Phng pháp và bin pháp ánh giá kt qu v s lng và cht lng án : V s lng : thc hin o m trc tip : s ngi thanm gia ( công t vn, ch o, lao ng ), s cây trng ( o m cây i din ), tính nng sut, cân lng du thu c/cây và /ha... V cht lng : Thông qua các báo cáo kt qu thc hin án thng k, các hi ngh u b, các báo cáo phn hi, thm nh ánh giá, các s liu phân tích (8) Tính bn vng v mt t chc và tài chính: Kh nng t chc hin án : Trung tâm TN ât và MT ã tp hp c các nhà Khoa hc có b dy nghiên cu và ging dy v KH t, Môi trng và Qun lý t ai, Phát trin Cng ng. Các nhà KH cu TT tham gia d án u ã và ang là nhng ngi trc tip ph trách các d án trong nc và Quc t khác, có kin thc và kinh nghim qun lý và t chc thc hin các d án nh án này. Cá nhân thay mt TT ph trách qun lý án : PGS.TS. ào Châu Thu, Giám c TT ã xây dng và qun lý, iu phi trên 10 d án nghiên cu KH, chuyn giao K thut thuc ngành nông nghip cp Quc gia và Quc t. Nm 2005 ã trúng thng tham gia ngày sáng to Vit Nam Ngân hàng Th gii t chc vi tài «Sn xut phân hu c sinh hc t rác thi và ph thi nông nghip cho sx nông nghip an toàn «Kh nng tài chính ca TT : Là mt Trung tâm nghiên cu khoa hc t nguyn nên ngun tài chính không ln song TT luôn có ngun tài tr t nhng d án nghiên cu hàng nm hot ng. Vn c nh ca TT là ngun óng góp ca các thành viên, khong 100.000.000 DVN hàng nm. Nhng khó khn thách thc, gii pháp : ây là mt án v cây trng có liên quan cht ch n iu kin khí hu, thi tit, mà ch c h tr trong 1 nm thì kt qu d án s b nh hng nu nh trong nm thc hin có s c v bin i khí hu, thiên tai...vi nhng d án liên quan n vn sx cây trng, n bin i khí hu, bo v môi trng, các nhà tài tr cn cho thêm thi hn án ( t 2-3 nm ) thì mi có kt qu rõ và chc chn c. Tuy nhiên nu theo quy nh thi hn ch trong mt nm ca án, chung tôi s xin c trích khong 5-10% kinh phí ca d án làm ngun kinh phí khc phc s c nht thi xy ra. Ví d : cây m b cht nhiu, s có lng ht mua b sung, có thêm lng cây m d tr, cây trng gp thiên tai, cht, s có cây d tr, phân bón b sung và công lao ng dm/trng li... Duy trì kt qu d án và trách nhim ca TT sau khi d án kt thúc : Vi kinh nghim hot ng nghiên cu trên lnh vc sn xut nông nghip ca các thành viên TT phi hp vi các n v ch o sx NN ca huyn Tam Nông i vi án này chúng tôi cng s có k hoch hp tác lâu dài vi a phng sau khi ht thi hn án :
- Bàn giao y tài liu kt qu ca án cho phòng NN huyn Tam Nông : quy trình trng Jatropha, din tích trng Jatropha ca các nông h, vn m ging - Cùng vi lãnh o huyn xây dng nhng d án cp huyn và cp tnh và hot ng khuyn nông v duy trì din tích ã trng ca án và trin khai trng cây Jatropha cho các nông h khác trong huyn - Trung tâm có kh nng tìm kim các d án nghiên cu và th nghim trng Jatropha trên t i huyn Tam Nông và các vùng lân cn t các ngun d án trong và ngoài nc khác vì ây cng là mt tài nghiên cu lâu dài ca Trung tâm và ca Hi Khoa hc t. (9) Kh nng nhân rng: Nu án ca chúng tôi c chp nhn và c thc hin thành công huyn Tam Nông, ý tng và kt qu ca án này có trin vng m rng sang các vùng i ca các tnh khác còn din tích t cha s dng hoc s dng trng các loi cây trng klhác không có hiu qu. Trong ba nm qua TT chúng tôi mi ch thc hin mt d án nghiên cu trng cây Jatropha trên mt s vùng i ca 4 tnh mà cng ã có các n v, công ty, vin, trng, hi Nông dân và c bit các ch trang tri vùng i ca Bc giang, Qung Ninh, Lng Sn, Sn La, Thanh Hóa, Ngh an, Qung Bình, Tây Nguyên có nguyn vng và sãn sàng hp tác th nghim. (10)) Tính kh thi: So vi các mc tiêu ã ra trên và vi ni dung, phng pháp thc hin ca án, vi kinh nghim hot ng d án ca các cán b TT và trên c s ã có nhng kt qu nghiên cu thc t v cây Jatropha trên t i Vit Nam trong hn 3 nm ca TT, chúng tôi hoàn toàn tin tng vic trin khai sn xut th cây Jatropha cho nông dân vùng i Tam Nông là kh thi. Chúng tôi ã xây dng ni dung án trên c s th nghim trng Jatropha có kt qu trong 1 nm và c tính kinh phí theo d toán cho phép ca nhà Tài tr ( khong 15.000 USD, tng ng vi khong 270 triu ng VN. ) (11) Các chi tit khác Gii thiu khái quát v cây Jatropha và tác dng i vi gim thiu bin i khí hu và ngun nng lng tái to - Jatropha là loi cây bi có ngun gc t vùng nhit i, có kh nng thích nghi rng trên nhiu loi t k c trên các loi t phì thp, khô hn hoc dc. - Jatropha trng sau mt nm có th ã có qu và nu c chm sóc có th cho qu n 30-40 nm, cy có sinh khi ln, min Bc VN cây rng lá hàng nm nên tr li t lng hu c khá ln. Vì vy ây là cây thân thin vi môi trng( gi m t, chng xói mòn ra trôi, tng hu c cho t ),và khi trng tp trung trên din tích ln có kh nng gim hiu ng nhà kính do tiêu th lng CO2 áng k. - Ht Jatropha cha du sinh hc vi hàm lng du cao ( >30% ) và cht lng tt, không ông nhit bình thng và thp. Kt qu thí nghim bc u ca công ty NLSH CHLB c cho thy du Jatropha có th dùng làm nng lng sinh hc tái to thay th cho du t hóa thch. Du dùng thp và un rt tt, ít khói, có th ch bin thành nhng sn phm khác nh xà phòng dc phm cha bnh ngoài da. Bã ép du
dùng làm phân hu c hoc cht t hoc làm khô du thc n gia súc nu c kh vài yu t gây c ca ht (Hàm lng Protein trong bã ép rt cao >20% ) - Lá, thân, nha, r cây Jatropha ch bin thành mt s loi thuc cha bi lit,, bnh l loét da, nga, gh, nm. V cây cha sai khp, lá cha bnh ngoài da, bong gân, au khp., thuc bo v thc vt tr sâu bnh. Mt s kt qu nghiên cu bc u trng tp trung các ging Jatropha (t ht di) trên t i phía Bc VN ( 2006-2007 ). Chng trình hp tác nghiên cu cây Jatropha Vit Nam gia Trung tâm TN t & MT, Hi KH t VN vi công ty NLSH Onyx- CHLB c. Các hot ng chính ca DA : - iu tra và thu thp ht ging t các tnh i núi Vit nam - iu tra la chn các im nghiên cu: i din cho vùng i phía Bc Vit Nam: Tam Nông-Phú th, Ba Vì-Hà Ni, Bình Lc -Lng Sn, Lng Sn-Thái Nguyên - Trin khai m cây ging ti các im nghiên cu - Xây dng các mô hình th nghim trng cây ti các im nghiên cu: - Theo dõi các ging Jatropha trng th nghim trên các vùng sình thái khác nhau - T chc i thc a nh k kim tra tình hình sinh trng và phát trin ca cây - T chc hi tho trao i khoa hc, tham quan, thu thp các thông tin v trng cây Jatropha Kt qu nghiên cu trng Jatropha tp trung ly ht du có nhng c thù nh : - Jatropha là loi cây có ht cha du mc khp ni ca vùng i núi Vit Nam. Khi ã trng thành chúng có th mc trên các loi t tt, xu khác nhau. - Khi mc hoang di hoc làm cc rào Jatropha cho lng ht rt thp - Dùng ht hoang di/mc thành hàng rào gieo trng tp trung cây s mc và cho qu không ng u ( phân ly mnh ) và cho nng sut qu rt thp - X lý ht ny mm trc khi gieo trng. m cây trong bu khong 1 tháng mi chuyn trng trên ng rung ( vn m ) - Trc khi trng cây m, phi ào h, bón phân chung/hu c và phân NPK. Sau khi trng, phi giu m thng xuyên cho cây con ( ti, ph gc ). Cây con thiu phân và b khô hn s mc còi cc và không phân cành, chm ra hoa kt qu - Ti nhng ni thp, chân i, cây b ngp úng sau khi ma vài ngày s cht hoc không ln c, không phân cành và cho qu. - Trên các loi t dc, tng t mng, b ra trôi xói mòn, t i ã trng bch àn bì thoái hóa, nu không có phân chung và t b khô cn, thiu nc, Jatropha s không mc hoc mc cn ci - Trên các loi t có phì cao hoc c bón phân hu c, t m, Jatropha mc rt tt, phân cành mnh, cho nhiu qu ngay t nm u. - Nu trng Jatropha vi din tích rng cn phi chú ý n tình hình sâu bnh Kt qu ép du t ht Jatropha ca VN cho thy t l du khá cao khong 30%, công ngh ép du n gin, sch, không gây ô nhim môi trng, có th sx ti nông h.
III. K HOCH THC HIN Các hot ng ca án 1.Công tác chun b thc hin d án : - Chun b nhân s và t liu ca Trung tâm - Chun b a bàn th nghim : huyn Tam Nông : tho lun vi lãnh o Huyn, la chn a im, chn nông h tham gia 2. iu tra, xác nh t trng và nông h tham gia, xây dng vn m cây, chun b phân hu c 3. Tp hun k thut trng Jatropha cho cán b và nông dân huyn Tam Nông : 3 lp 4. X lý ht m, m bu, Thit k rung i, ào Khung thi gian 10 ngày 15 ngày Chú thích Các hot ng này thc hin tip ni nhau 15 ngày Các hot ng thc hin song song 10 ngày Thc hin tip nhau 15 ngày Thc hin song song h, bón phân hu c Vào tháng 2/2011 5. Trng cây ra rung, bón phân NPK, ti nc, ph gc 10 ngày Cùng Thc hin ti các rung vào cui tháng 3, u tháng 4/2011 6. Theo dõi di bin khí hu thi tit ca khu vc trng Jatropha 11 tháng Do cán b NC Trung tâm thc hin song song vi thi gian m cây thu hoch 7. Chm sóc : theo dõi cây trng trên rung : ti hoc gi m t trong 4 tháng u, o m cây mu 120 ngày Thc hin cùng lúc trên các rung 8. Theo dõi thi k cây ra hoa : sinh trng,, t l phân cành, t l ra hoa, sinh khi ca cây 30 ngày Thc hin cùng lúc trên các rung 9. Theo dõi t l u qu n qu chín, thu hoch qu, phi khô, bo qun, Hi tho u b 50 ngày Thc hin cùng lúc trên các rung ( 11 12/2011 ) 10. Ép du t ht Jatropha 5 ngày Thu gom ht t các rung 11. Phân tích các ch tiêu theo dõi, cht lng du 15 ngày Ti phòng phân tích 12. S kt kt qu ng rung, vit báo cáo tng kt, 20 ngày Ti huyn và Trung tâm Hi tho khoa hc, báo cáo kt qu 13. Hoàn thin báo cáo, giao np kt qu 10 ngày Chú thích : Do ây là án sx cây trng nên thi gian thc hin phai tuân theo thi v trng cây là chính. Vì vy lch thi gian hot ng ca án này s là vào 12/2010 n 12/2011, trong ó tháng 12/2010 và tháng1/2011 là thi gian chun b nhân s, t liu, vt liu và a bàn trng Jatropha.
IV. I TNG HNG LI VÀ CÁC BÊN THAM GIA 1. Xin cho bit ai là ngi hng li t án, c hng nhng li ích gì và nh th nào? S Nhóm i tng c hng li TT 1 Cng ng a phng : - Cán b phòng Nông nghip huyn Tam Nông, cn b khuyn nông, cán b cp xã ca 3 xã th nghim trng Jatropha. - Cng ng nông dân vùng i ca 3 xã huyn Tam Nông 2 Các cán b Khoa hc và K thut ca trung tâm TN t và MT : - Các nhà Khoa hc lnh vc KH t, Môi trng, Nông hc - Các cán b nghiên cu chuyên môn v môi trng, th nhng nông hóa, nông hc, phát trin, nông thôn, cng ng Li ích ng hng và nh th nào - Có c hi tip cn vi cây trng mi có trin vng ci thin môi trng sx và iu kin KTXH vùng i - Có c hi tip thu nhng ý tng và phng pháp ng dng tin b KHKT mi t các nhà KH và CB KT vào sx NN vùng i, - Có thc tin tng cng mi quan h Nông nghip, Nông thôn Nông dân - c hng mt phn kinh phí u t trng và toàn b sn phm cây Jatropha trên rung ca h - c tip thu tin b KHKT mi cho vic trng cây Jatropha thông qua các lp tp hun, hi ngh u b và cùng trng, theo dõ cây trên rung vi cán b k thut ca trung tâm. - c hng kt qu tác dng ca cây Jatropha : du ép, bã dùng làm phân hu c, cây bo v và ci thin phì t i - Có c hi tip cn vi ý tng nghiên cu và th nghim mt cây trng mi thuc lnh vc to ra nng lng sinh hc tái to - Có c hi óng góp trí tu và kin thc KHKT vào thc tin sx NN, phc v trc tip cho nông dân ng thi nâng cao kh nng tip cn thc tin sn xut - Góp phn ào to ngun nhân lc : tp hun nông dân, to a bàn thc tp cho sinh viên và nghiên cu viên tr ca trng H và vin nghiên cu 2. Có ai trong s i tng hng li tham gia vào quá trình xin tài tr, lp k hoch và thit k án? Nu có thì xin cho bit c th nh th nào. PGS.TS. ào Châu Thu, thuc nhóm i tng hng li là các cán b KH&KT ca TT Tài nguyên t và Môi trng. Lý do xin tài tr và lp k hoch, thit kê án : ã nhn trc tip thông tin li mi ca i din t chc cuc thi Ngân hàng Th gii gi cho cá nhân qua E-mail, trong 3 nm qua ã ph trách mt d án ca TT v nghiên cu trng cây Jatropha trên vùng t i ca 4 tnh phía Bc VN. Thc s : Nguyn Chí Thng, thuc nhóm i tng hng li là cng ng a phng cán b qun lý cp huyn ( nguyên trng phòng Nông nghip huyn Tam Nông ) 3. S tham gia ca i tng hng li trong quá trình thc hin án nh th nào? Mc tham gia? Nhóm i tng hng li là cng ng a phng - Cán b qun lý a phng : T chc la chn các cán b KT và các nông h tham gia thc hin các hot ng sx trên ng rung và các lp tp hun cng ng
- Các nông h thuc 3 xã c chn trng Jatropha : Các nông h c tham gia tp hun, 30 nông h c la chn trng cây th nghim trc tip trng cây, chm sóc và cùng cán b KT theo dõi quá trình sinh trng và phát trin ca cây, tham gia ánh giá kt qu trng cây. Nhóm cán b KH&KY ca TT : - Tham gia xây dng quy trình trng Jatropha trên vùng i - Tham gia tp hun KT cho nông dân - Hng dn KT trc tip cho nông dân trng cây trên ng rung - Tham gia phân tích ánh giá t trng, quá trình sinh trng phát trin ca cây, ánh giá nng sut ht và cht lng du ca ht - Vit báo cáo kt qu thc hin án 4. S tham gia ca i tng hng li trong tng lai sau khi án ã hoàn thành. Nhóm i tng hng li là cng ng a phng - Cán b qun lý và k thut a phng : Tip tc có trách nhim khuyn khích và giúp các nông h chm sóc din tích th nghim ca án, ng thi tìm c hi m rng din tích sang các h khác trong xã to c lng du hàng hóa. - Các h nông dân tip tc chm sóc và thu hoc ht ép du và cung cp ht m rng din tích trng Nhóm cán b KH&KY ca TT : - Bàn giao y tài liu kt qu ca án cho phòng NN huyn Tam Nông : quy trình trng Jatropha, din tích trng Jatropha ca các nông h, vn m ging - Cùng vi lãnh o huyn xây dng nhng d án cp huyn và cp tnh và hot ng khuyn nông v duy trì din tích ã trng ca án và trin khai trng cây Jatropha cho các nông h khác trong huyn 5. án này có nhn c s ng h ca chính quyn a phng không? án này nhn c s ng h ca UBND Huyn Tam Nông vi lý do trong 3 nm qua TT ã có mt d án nghiên cu các ging Jatropha trên t i Tam Nông và ã nhn c s phi hp nghiên cu rt tt p. Mt i din ca UBND huyn Tam Nông : Thc s Nguyn Chí Thng ã cùng tham gia lp k hoch và thit k án này. 6. Có thành viên nào ca chính quyn a phng tham gia vào quá trình thit k án không? Thc s : Nguyn Chí Thng, thuc nhóm i tng hng li là cng ng a phng cán b qun lý cp huyn ( nguyên trng phòng Nông nghip huyn Tam Nông ) 7. Ai là ngi nm vai trò ch cht trong vic thc hin án. Các cán b thuc trung tâm Tài nguyên t và Môi trng, Hi Khoa hc t Vit Nam, ph trách d án là PGS.TS. ào Châu Thu
V. NGÂN SÁCH D ÁN 1. c tính tng kinh phí án: 15.000 USD ng vi 270.000.000 DVN ( theo ban t chc quy nh ) 2. S kinh phí ly t gii thng Cuc thi Ngày Sáng To Vit Nam là bao nhiêu là 100% 3. Lp k hoch kinh phí: ( triu ng VN ) Các khon chi phí 1. Chi phí liên quan n qun lý, chuyên gia - Ph trách qun lý án -iu phi, ch o hot ng án - Ch o hot ng A cp huyn - Ch o hoat ng sx cp xã - Thuê chuyên gia t vn chuyên môn -T chc thc hin ( hp, hp ng, chnim trng.) óng góp t t chc xin tài tr (nu có)* Ngun kinh phí t Tài tr t Ngân hàng Th gii (Triu ng) 5 5 5 3 5 4 Các ngun tài tr khác (nu có)** Tng cng (Triu ng ) 27 2. Chi phí i li Hot ng 1:i li ca cán b qun lý A và chuyên gia thuc TT t Hà Ni n Tam Nông ( trong 12 tháng ) Hot ng 2: i li ca cán b qun lý và KT ca a phng cho A ( 12 tháng ) Hot ng 3: i li ca cán b KT ca TT trên a bàn A Tam Nông (12 tháng). 3. Mua sm thit b, vt t, ging cây - Vt t và thit b xây dng vn m - Phân hu c bón cho Jatropha ( 3 ha ) - Phân NPK bón cho Jatropha (3 ha ) - Bm nc ti cây con ( 6 chic ) - Ht ging Jatropha (3 ha ) - Vt t x lý ht và m bu ( xô châu, ni lông, ô doa ti bu, phân NPK ) - Dng c phc v ép du ( xô, can, phu lc, chu ng - kinh phí in chy máy ép du - Kinh phí phân tích mu t, cây, ht, du ép 15 5 10 20 6 10 9 2 4 3 3 8 30 65 4. Thuê khoán chuyên môn : Ch o k thut gieo trng Jatropha, ép du - Thuê khoán chuyên môn 2 cán b x lý ht và m cây trong vn m 8 75
- Thuê khoán chuyên môn 2 cán b: iu tra t và diu tra nông h, la chn im trng cây - Thuê khoán chuyên môn 2 cán b KT hng dn nông h k thut trng và chm sóc Jatropha trên rung nông h ( 3 ha trong 7 tháng ) - Thuê công lao ng nông dân trng, chm sóc cây, thu hoch ht ( 3 ha ) - Thuê khoán chuyên môn 1 cán b KT hng dn công ngh ép du 4 28 30 5 5. Tp hun chuyn giao K thut trng Jatropha cho cng ng - Thuê khoán chuyên môn 2 giáo viên và tr lý tp hun 3 lp cho cng ng - H tr i li và n tra cho nông dân d TH (3 lp= 150 ngi x 60.000 d/ngi ) - Thuê hi trng, Micro (3 lp ) - Nc ung, hoa qu gi lao 8 9 1.2 1.8 20 6. Hi tho khoa hc, Báo cáo kt qu - Hi tho u b ti 3 im th nghim ( 50 i biu x100.000/ngi ) - Phc v hi tho - Hi tho khoa hc tng kt án ( 60 i biu x 150.000 /ngi ) -Thuê hi trng và Micro, trang trí hôi trng - Vit báo cáo kt qu nghiên cu - Công tác phí qua êm cho các i biu tnh khác ( 14 i biu x 150.000 /ng ) 8. Kinh phí vt tri do trt giá, d phòng ri ro do thiên tai - Vt tri - Ri ro do thiên tai 5 1 9 1 2 2 3 12 20 15 Tng cng 270 Chú thích: Nu khon kinh phí vt tri hoc ri ro không chi n trong thi gian thc hin án, chúng tôi s chuyn khon kinh phí này sang hot ng trng Jatro[ha tip cho a phng hoc tra li cho nhà tài tr nu chng trình yêu cu.
Chng trình nm nay có nhng ch nh sau, xin ánh du vào ch nh mà án ca ban tp trung vào Gim thiu tác ng ca Bin i khí hu: X Thích ng vi Bin i khí hu Các vn xuyên sut có liên quan n ch Bin i khí hu : X Các vn khác (xin nêu rõ) Bn bit v cuc thi qua ngun thông tin nào? _ Qua thông tin gi trc tip ca Ngân hàng Th gii ti Vit nam n PGS.TS. ào Châu Thu bng E-mail chauthu_9lvh@yahoo.co.uk NGI SON THO: PGS.TS. ào Châu Thu CHC V: Giám c Trung tâm KÝ TÊN: NGÀY: 18.3.2010