Con Nhà Giàu 1 (01) Con Nhà Giàu Bi u Chánh Quy n I Ông K hi n To i, ch t ã lâu r i, mà trong qu n Ch G o t già chí tr ai c ng còn

Bản ghi

1 Con Nhà Giàu 1 (01) Con Nhà Giàu Bi u Chánh Quy n I Ông K hi n To i, ch t ã lâu r i, mà trong qu n Ch G o t già chí tr ai c ng còn nh cái tên c a ông. Ông làm ch c K hi n là ch c c a. H i t trong làng xã t ng khi nào ình mi u h, ho c khi nào cúng t thánh th n thì góp ti n cho d, ch không ph i ông c m quy n chính tr hay là ông ban c r i nh n, nên thiên h c m oai h i, ngh a, mà ghi t c tên ông vào trí. n bây gi ng i ta còn nh ông là nh ng i giàu to, song s giàu y không có ích cho dân trong làng trong xóm chút nào h t, th m chí con trong nhà là ng i k nghi p n i dòng, mà c ng không nh c. Ông sanh tr ng t i làng M H i, nhà ông d a bên l á M Tho xu ng Ch o. Ông làm b n v i bà Võ Th Hi n sanh c hai ng i con, m t ng i con tra l n tên là Tr n Th ng Chí, v i m t ng i con gái nh tên là Tr n Th Ng c, ng i l n sanh tr c ng i nh ba n m. Khi con l n c a ông c 15 tu i, thì v ông m t. Lúc y, ông ã làm giàu r i, mà tu i a ông l i trên b n m i, n u ông ngh công v, th ng ph n con, ông góa mà h ng s nghi p nuôi con th, thì có l ông là m t ng i sung s ng h n h t trong làng trong t ng. Không hi u t i tr i khi n gia tài c a ông ph i tiêu tan, hay là t i ông không mu n cho hai a con c a ông c h ng nh công lao c a v ch ng ông, mà v m i ch t ít tháng thì ông l i lo toan ch p i. Ch chi ông ch p n i mà ông l a ch hi n c x ng ôi v a l a, thì c ng cho là ph i. Ng t vì ông nói s nghi p to mà con cháu ít là u vô ph c, nên ông tính ch n ng i tr tu i mà i ng ki m con thêm. i ó ai m ch cho ông không bi t, mà ông ra R ch Mi u ông c i cô Lê Th Nho i có 18 tu i, ngh a là l n h n con tr ng nam c a ông có 3 tu i. Cô Lý Th Nho v n là con nhà h i tr c c ng có n, nh ng vì b ki n th a sao ó mà ph i suy s p, nên c c ch ng ã, cô ph i ng ng i l n tu i mà giàu có, ng n ng d a t m thân. Cô ã có s c mà l i lanh l i, b i y ông c i cô v thì ông yêu cô vô cùng. Cách m t n m, cô sanh cho ông c m t a con trai. Ông m ng húm, bèn t tên là Tr n Th ng T. Ông càng ngày càng th ng yêu, càng tin c y v m i, các vi c trong nhà ông u phú thác cho v h t th y, th m chí chìa khóa t s t ông c ng giao cho v gi. Cô Lý Th Nho tr tu i mà cao trí; c ch ng già yêu tr ng mà cô không ng nh nh gái khác, cô càng nh nh, càng cung k nh, càng lo s, ch ng nh ng là cô h t lòng xem xét vi c trong nhà mà thôi, mà cô l i còn s n sóc con gh con ru t c ng nh nhau, ch ng mu n u chi thì cô làm cho ch ng v a ý h t th y, Ch ng Tr n Th ng Chí khôn l n, ông K hi n m i lo c i v cho con. Theo th th ng thì con l n ph i chung v i cha, ng hôm s m lo s n sóc ph ng s cha, khi cha già y u thì thay m t cho cha mà ph ng t ông bà. Không hi u cô Lý Th Nho nói làm sao, mà c i v cho Th ng Chí r i, ông K hi n l i mua m t m u v n c ng d a l, song p d i, r i c t m t cái nhà ngói nh ba c n vách ván mà cho con ra riêng. ch ng Th ng Chí s n sóc mi ng v n, làm vài dây ru ng, tuy không làm giàu c, song m nào c ng n, kh i c y nh cha. Ch ng Th ng Chí úng tu i, làng t ng v con nhà giàu

2 Con Nhà Giàu 2 nên c làm H ng ch c. Anh ta làm làng c 6 n m, k có vi c quan trên mu n c m t v Ban Bi n giúp v i Cai t ng trong vi c tu n phòng. Th ng Chí tính ra tranh ch c y, ng t vì trong nhà không có ti n d, nên ph i lên n n n v i cha mà xin 5 ngàn ng b c. Ông K hi n kêu v mà nói r ng: Th ng Hai nó xin 5 ngàn ng nó tranh ch c Ban Bi n. Má nó tính sao? Bà K hi n c i mà áp r ng: Ông có b c d thì ông cho nó ch tôi có ti n b c gì âu mà ông h i tôi. Mà tôi ngh d i n y ham tranh ua v i ng i ta mà làm gì. Làm Ban Bi n chém gi t ai c hay sao mà ph i vác b c ngàn ra lo. Ông K hi n ng i l ng thinh m t h i r i nói v i con r ng: Tao n m nay m c c t nhà có c d âu. Nh m y mu n làm Ban Bi n thì m y làm sao m y làm, ch tao không th giúp c. Th ng Chí bi t cha không thi u gì b c mà t i m gh nên cha không cho. Anh ta bu n ý, nên tr v nhà i vay 5 ngàn mà lo ch c Ban bi n. Ai c ng bi t ông K hi n To i là m t nhà i phú, b i v y con tr ng nam c a ông i vay b c, ai l i không cho. Th ng Chí vay b c thi t là d, mà có b c nhi u r i tranh ch c Ban bi n l i càng d h n n a. Bà K hi n nghe Th ng Chí c c p b ng Ban Bi n thì bà c i mà nói v i ch ng r ng : Tôi nghe nói th ng Hai nó gi n gay ông nên nó i vay ti n mà lo ch c Ban Bi n ó ó. Nó không c n ti n c a ông, nó c ng làm c. Th ng thi t c ng c i quá! N u nó t p cái tánh ó, tôi ch ng ông tr m tu i già ông ru ng t l i cho nó bao nhiêu, ch n h l y h t. Ông còn s ây mà nó dám i vay; ch ng ông ch t r i thì nó còn k gì n a Ông K hi n châu mày áp r ng; kh n n n, nó mu n m t thây k nó! Thôi, tôi lo cho th ng T n h c, ng ngày sau nó n i nghi p cho tôi. Th ng Chí nó mu n ng ngh ch thì nó làm sao nó làm. Nhà giàu l n, con tr ng nam xin ít ngàn ng b c ng làm cho n m t n mày v i ng i ta, mà ông không ch u cho, r i l i nghe l i v nh thêu d t mà t ý ghét con n a, bao nhiêu ó c ng th y ông th ng v nh h n là con dòng l n, và s quán su t gia ình ã v tay bà v nh lâu r i. Mà ông có thêm con trai nh, nên ông b t th ng con trai l n ã ành; có t u ai c ng l y làm k là ông có m t chút con gái, là cô Tr n Th Ng c, ông g cho Hà Trung H u, là con c a H i ng Th Ch G o, mà t ngày ông g l y ch ng r i, thì ông không ngó ngàn gì t i n a. ã bi t bên ch ng c a cô n giàu có l n c ng nh ông, nên cô ch ng h khi nào v rút r a nh con ng i ta, nh ng mà ông ành lòng làm ng, con r t i th m ch ng có m t n nào ông c m m t ng b c mà cho chúng nó i xe. Nói cho ph i ông K hi n To i b n s n v i m i ng i ch không ph i h p v i con dòng n còn r ng v i con v nh. Ch ng Th ng T úng tu i ông g i lên h c trên M Tho, m i ngày ông cho phép n bánh có 5 xu mà thôi, mà chi u th b y i v thì ông b t i b, ch ông không cho ti n i xe. N u Th ng T không phi n, y là vì có m út nhét, cha cho m i tu n ba c mà m lén a thêm ba ng b i v y bánh hàng ã ph phê mà chi u th b y l i m n xe kéo mà v g n t i nhà r i m i ch u xu ng xe i b cho cha ng bi t. Ch ng Th ng T c 19 tu i, ng h c trên Sàigòn, thì ông K hi n phát b nh, Bà hi n th y ông ã quá 60, mà ng y u nh v y thì bà lo s, nên bà òn khóc lóc xin ông hãy tính giùm vi c t ng lai cho bà, ch n u ông không tính tr c r i ông c i h c ch u tr i, thì ch c th y Ban Bi nth ng Chí dùng quy n tr ng nam mà thâu h t s nghi p r i m con bà không có ch mà dung thân. Ông K hi n l c u nói r ng:

3 Con Nhà Giàu Tôi ch a ch t âu mà bà lo. Nói cùng mà nghe, ví d u tôi có ch t i n a, bà là v th, có hôn th hôn thú h n hòi, bà n huê l i mãn i r i các con m i có phép t ng phân tài n c; th ng Chí nó nói gi ng gì c mà bà s. - Tôi là àn bà, tôi không bi t lu t phép. Tôi s ki n th a l m. N u ông th ng m con tôi xin ông tính giùm tr c cho yên. Thà là có gi y tr ng m c en v y cho d. - Bây gi bà mu n làm sao? - Th ng ghét c ng nh ông, ch tôi âu dám mu n s gì. - Tôi ch t r i bà l y ch ng khác hay không? Bà K hi n nghe ông h i nh v y thì bà khóc r ng lên, r i bà ng i t m t c t m t i mà nói ng: V cl ng v i nhau h n 20 n m nay, bây gi tôi m i bi t ông không th ng tôi. Tôi ti c vì con tôi nó còn kh d i quá, ch chi mà nó có gia th t nh ng i ta, thì tôi ch t ph t cho r i, ng làm chi mà ch ng nghi nh v y, thi t x u h h t s c. Ông K hi n nói r ng: - Không ph i tôi không th ng bà. Bà n m nay m i có 38 tu i, còn tr quá, tôi s góa mà nuôi con không c, b i v y tôi ph i h i cho ch c ng tôi có tinh ch. - N u ông mu n tôi ch t thì tôi ch t li n bây gi cho ông coi, ng ông h t nghi n a! - Ch t làm chi? Bà không hi u ý tôi. Vì tôi lo cho ph n con, nên tôi m i h i nh tôi ch t bà v y mà nuôi con hay là c i giá. Tôi lo v sau ch nào ph i tôi ghen t ng gì hay sao? Tôi ch t r i thì bà làm sao t ý bà, d u bà l y ch ng khác, tôi l i c n c hay sao mà ghen. - Tôi th trên có tr i d i có t, h th ng T nó h c xong, tôi c i v cho nó r i thì tôi ch t theo ông li n. Tôi lo cho con, ch thân tôi mà k gì. Tôi có ph i nh ng i ta v y âu. Tôi n c m v i mu i c ng c, tôi không ham vi c chi h t. Tôi s là s cho th ng, ch ng ông nh m m t theo ông theo bà r i thân nó ói rách t i nghi p mà thôi ch. Ch a gì mà tôi coi ý anh v i ch nó h m h m, cha ch, ch ng ông m t r i nó ch u sao i. Ông n m thiêm thi p không nói n a. Bà ng i m t bên thút thít khóc h i. Ông th y v y bèn nói r ng: Thôi, th ng th ng ít b a r i tôi s tính. Tuy ông nói ông tính mà không nghe ông tính v i ai h t, ch có nghe bà v c òn nói dây ru ng n y t i dây ru ng kia x u, dây ru ng n y ph i chia cho con mình, dây ru ng kia ph i trí ph n d ng lão. Bà òn ít b a r i ông sai tr i m i H ng chánh Dung, là ng i thông th o 2 tu ng ch, n t giùm t chúc ngôn cho ông. Bà K hi n th y H ng chánh Dung n thì bà ni m n t t, bà lén h a v i H ng chánh h t t rành r thì bà s th ng công m t tr m ng b c. ng chánh Dung nghe có l i thì ham, không k chi là công lý, b i v y ông K hi n nói s c i ý c a ông cho anh ta nghe r i anh ta t t, ch ng nh ng là t y theo l i ông d n mà thôi, mà anh ta l i còn thêu d t thêm chút nh cho bà có l i n a. chúc ngôn t tr n m t tu n l m i xong, i khái nói nh v y: Các con tuy 2 dòng, song n m t cha sanh ra, b i v y d u dòng chánh hay là dòng th c ng ng con h t th y nên h ng gia tài ph i h ng ng v i nhau, ông K hi n ng b c ng h t th y c 500 m u n. Ông trích ra 50 m u làm ph n h ng h a c a ông và bà v l n, trí cho Tr n Th ng Chí n huê l i mà ph ng t. Ông trích ra 50 m u n a làm ph n h ng h a cho ông bà, trí cho Tr n Th ng n huê l i mà ph ng t. Ông trích thêm 100 m u làm ph n d ng lão cho v th là Lý Th Nho, h bà s ng thì bà h ng huê l i, ch ng nào bà ch t thì chia làm 2 ph n, m t ph n v Tr n

4 Con Nhà Giàu 4 Th ng T n mà cúng qu y m, còn m t ph n thì v hai ng i con dòng chánh. Còn l i 300 u ông chia ng cho ba con, trai gái m i a u c ng c h ng 100 m u. chúc ngôn làm nh v y coi c ng ch ng thi t h i hai a con dòng chánh cho l m. Nh ng n sau ông l i bi u thêm m y câu r ng: Cái nhà ông ó l p làm nhà th giao cho Th ng T mà ph ng t. Còn nh ng ru ng t ông chia cho các con ó, tuy m i ng i u c c i tên ng b ph n c a mình, nh ng mà huê l i ph i cho v th là Lý Th Nho h ng tr n i ch ng nào Th Nho ch t r i, các con m i c h ng, n u các con a nào không tuân ý cha, ch ng cha ch t r i mà sanh chuy n ki n th a, thì ph i mang t i b t hi u và b c t ph n n. Ch ng t làm xong r i, ông K hi n m i cho kêu các con v ký tên và m i làng t ng n th nh n. Ng i con gái, là Tr n Th Ng c, c t r i cô khóc lóc than phi n cha chia không công bình; cô nói r ng công m cô c c kh m i g y d ng ra s nghi p, mà bây gi anh c a cô h ng không b ng con dòng th. Cô l i nói m gh c a cô còn tr tu i, l i giao ch ng nào m gh qua i r i anh em cô m i c h ng huê l i, th thì anh em cô không trông mong h ng c a cha tr c, b i vì cô s anh em cô ch t h t, mà bà k m u c ng ch a qua i. Cô làm l y xin cha giao h t ru ng t cho bà k m u làm ch, anh em cô không lãng làm chi. Làng t ng ai nghe m y l i phi n y c ng cho là h u lý, duy có m t mình ông K hi n ng l i cho là l i ng ngh ch, ng nhi c om sòm, làm gi n làm h n, r i l i r y lây n th y Ban bi n Th ng Chí, ông nói r ng th y bày m u cho em kháng c v i ông. Th y Ban bi n l y làm phi n trong lòng, nh ng vì th y cha có b nh, th y không dám cãi l v i cha. Th y r y áp em, r i th y gi n l y, nên l y vi t ký tên ph t vào t chúc ngôn t ng phân cho a lòng cha. Hà Trung H u, là ch ng c a cô Ng c, s mang ti ng xúi v tranh gia tài, l i th y Th ng Chí ã ký tên, nên nói v i v r ng: Cha m là tr ì bi n, mình làm con ch ng nên phi n trách. Cha sanh mình và nuôi mình cho nên vai nên vóc, n y tr ng quá, mình ã có làm u chi mà n b i chút nh hay ch a? Nay cha có b nh sao mình l i làm cho cha bu n nh v y? May cha có ru ng t l i cho minh, mình chê nhi u chê ít, ví nh cha nghèo n l i cho mình, r i mình nói th nào n a? Tôi khuyên mình ng có trái ý cha. i, giàu nghèo t i ông tr i, mình ham cho nhi u mà n u ông tr i không cho h ng, thì mình c ng không gi c âu mà ham. Cô Tr n Th Ng c c m vi t ký tên, mà cô khóc và kêu m cô nghe r t ghê g m. T ng làng ai th y tình c nh nh v y c ng u ng lòng. chúc ngôn t ng phân em óng bách phân c u ch ng c i b v a xong, thì ông K hi n To i m t. * * * Ông K hi n To i ki n th c theo x a, c x theo x a, th m chí cái nhà c a ông ông c t ki u coi c ng x a quá. N m tr c ông c t cái nhà t n h n m i ngàn ng b c. H i v g, ông tính c t ba c n hai chái b t v n, nh có bà v ng n c n, nói r ng c t r ng minh mông nh nhà ch sao cho h t, ông m i tóp b t cái vòng chung quanh, duy còn ba c n v i hai chái. N n xây cao t i m t th c, c t gõ tròn n m tay, uôi kèo ch m bát tiên, c a cu n g ch bán nguy t. Nhà coi thì cao ráo kho n khoát, nh ng mà trong thì r ng minh mông. Phía tr c d n ba bàn th lót ba b ván gõ, g n c a cái m t b gh tr ng k. Phía sau c ng lót ván gõ, hai cái bu ng hai bên thì hai cái gi ng cây v i cái t áo và m t cái t s t l n ch ch ng có ch ng n v t chi khác. khi ông m t r i, Th ng T m c h c trên tr ng, bà K hi n n i, phía sau, còn phía tr c bà óng c a h i, b i v y ván gh b i óng l p lâu l p m i coi m c thích.

5 Con Nhà Giàu 5 Hôm n Th ng T g i th v nói cho m hay r ng lúc n y chàng s a so n thi b ng c p t nghi p. Bà K hi n n m êm th m vái cho con thi u, ng có ti ng t m m t chút, r i bà lo cho con. Bà vái và trông g n m i ngày r i bà không c tin t c chi h t. t bu i chi u, bà K hi n n c m r i, bà ng n m trên võng a tòn ten mà trông tin con, thình lình con Mang, là a c a bà, nó ch y vô th a cho bà hay r ng c u T v. Bà l t t ng d y b c ra c a sau, thi t qu th y Th ng T ng i c a ngõ ng xâm xâm i vô, sau ng l i có m t ng i vác r ng i theo. Bà c i ng n ngo n mà h i r ng: Sao con v con không ánh dây thép cho má hay tr c ng má sai b y tr lên M ón xe l a mà r c? Th ng T th y m ã không m ng, mà nghe m h i c ng không tr l i, c l m l i i vô nhà. Bà K hi n và i theo con và h i n a r ng: Hôm tr c con nói con thi, v y mà con thi u hay không, sao con không g i th n a cho má hay, má trông d quá. Thu ng T cùng qu n áp r ng: Thi r t r i, g i th làm gi ng gì. C u và nói và qu ng cái nón lên ván, r i ch p tay sau ít i qua i l i, ti ng giày Tây ch m trên g ch tàu nghe l p b p. Bà K hi n nghe tin ch ng lành y thì bà ng ng n, li n b c l i ván ng i l y tr u têm n, mà m t mày bu n hiu. Ng i vác cái r ng b c r i lum khum d a c a. Th ng T không thèm ngó t i, anh n ng x r m t h i lâu r i m i nói r ng: Má cho m t ng b c ng tr ti n xe chút má. Bà K hi n i m t l y b c mà trao cho con. Th ng T cho ng i vác r ng ti n r i ng i y xá mà lui ra. Th ng T n c m r i leo lên võng mà n m. Bà K hi n n m trên b ván g n ó, ch c là trong trí bà lo lung l m, nên bà gát tay qua trán mà ngó ng n èn, bà không nói chuy n chi h t. y a d n d p xong r i, bèn coi óng c a tr c c a sau ch t ch a ng i ng. Ch ng hi u bà K hi n lo tính làm sao, mà cách m t h i lâu bà vùng ng i d y và nói r ng: - Thôi, n u con không ch u h c n a, con mu n c i v, thì má ki m v cho. - Má ki m âu? Nè, tôi nói tr c cho má bi t, tôi không thèm th con gái ng a má. Má ph i c i con gái ch, bi t nói chuy n, thông ch ngh a, tôi m i ch u. Con gái ng quê mùa quá, ai ch u cho n i. - Mình ng thì c i con gái ng, ch ki m ch v r i nó bi t làm gi ng gì. - Má tính c i v cho tôi ng má b t trèo cau hay là phát c hay sao? - Ai mà tính k c c nh v y. Mà u mình ru ng v n, mình ph i ki m a bi t công vi c theo ru ng v n, ng nó coi sóc vi c nhà, ch c i a ch, nó bi t ánh bóng a dáng, có bi t vi c gì âu mà coi sóc. Má nghe nói ông H i ng Th ng trên ch Ông V n còn m t a con gái út n m nay m i tám tu i mà ch a có ch ng. má m n th y coi tu i, nh t t thì má i coi r i má c y mai nói mà c i cho con. - Má th y con ó hay ch a? - Má nghe h nói ch ch a ngó th y. H nói con nh ó gi i d n khéo léo l m. - Không c âu má. Con gái v n quê mùa khó ch u l m. Tôi mu n má nói con ông Phán H ng má c i cho tôi. Cô y ng mà d th ng l m. - Ông Ph n H ng nào âu? Sao con bi t? - ng trên Xóm Gà, phía trong Bà Chi u m t chút. Tôi có m t a anh em b n h c, nó n nhà ng. Chúa nh t tôi hay vô nhà nó tôi ch i nên tôi th y con c a ông Phán. - Ông Phán ó giàu hay nghèo? - Má h i chuy n ó làm chi không bi t! Giàu làm chi, mà nghèo r i sao? H i tr c ng làm vi c s Tr ng ti n. Bây gi ng h u trí r i v Xóm Gà. Tôi th y ng m t cái

6 Con Nhà Giàu 6 nhà lá ba c n, vách ván s ch s, th y v y thì hay v y, ch ai coi trong t ng c mà bi t ng giàu hay nghèo. - Con là con nhà giàu có, con ph i l a ch cho x ng áng mà c i v. Má nghe nói ông i ng Th ng giàu h n mình nhi u l m, mà ng không có con trai, có hai a con gái, a l n g l y ch ng r i, nó v theo bên ch ng nó, còn a nh, v ch ng ng ng l m, tính g b t r, n u con sa vào ó con no l m. - Tôi nghèo c c gì mà ph i chui u theo bên v ng n ch c? Tôi không thèm âu. - Con ng có nói d i. Con giàu mà c v giàu l n n a thì càng quí ch. - Ông H i ng ó g con mà mu n bát r, v y ch ng s c nuôi tôi hôn? - Sao l i không s c! ng giàu l n l m mà; ng i ta nói ng giàu b ng ba mình l n. - Tôi xài l n l m a má à. Tôi s ng ch u không n i ch. - u con xài l n, mà sao con l i òi c i con ông Phán nào ó, ng nghèo r i ti n b c âu có cho con xài. - Thà là c i con ông phán nghèo, thì tôi xài ti n c a tôi, ch c i con ông H i ng giàu, mà ng l i giành ph n nuôi r n a, thì ng ph i bao h t th y ch. - c mà. Má nghe nói v ch ng ông H i ng c ng con nh ó l m, giao h t chìa khoá cho nó c m, xu t phát trong nhà m t tay nó h t th y. N u c i r i mà con làm cho v ch ng ông H i ng th ng con, thì ti n b c thi u gì mà con lo. Con n cho khôn khéo thì ng i ta mua ru ng t cho v ch ng con ng b riêng n a a. - Tôi có v mà tôi theo bên v thì má nhà m t mình r i má làm sao? - ây qua Ông V n mà xa x c gì. Con ch y qua ch y l i d t, có sao âu mà lo. - Sao h i nãy má nói má tính c i v cho tôi ng nó coi sóc vi c nhà? N u c i mà nó bên nhà nó, thì có coi sóc vi c gì c? - Nói thì ph i nói nh v y, ch vi c nhà mình c n gì ph i nó coi. C n cho nó coi vi c nhà bên nó ó, thì c ng nh nó coi vì c nhà c a mình; b i vì nó không có anh em trai, gia tài a cha rn nó ó t c th gia tài c a nó v i c a con. - Tôi hi u r i. Má mu n c i gia tài c a ông H i ng Th ng cho tôi. - con có v giàu thì t nhiên con c h ng nh ch sao. - Má ham giàu qu! - Giàu mà không ham, ch ham gi ng gì? - Có ti n xài ch i cho s ng thân thì thôi, giàu mà làm gì! - Thì ph i giàu m i có ti n mà xài ch! - y ch mình không có ti n hay sao? Cha ch t cha ru ng t cho má h ng huê l i i n m góp m i l m m i b y ngàn gi lúa thi u gì ti n mà ph i ham n a. - Mình có chút nh, n u có thêm n a thì càng t t ch sao con. - Có nhi u r i mà còn mu n có thêm n a, còn nh ng k nghèo kia h m i làm sao? - làm sao h làm, h i âu mà lo cho h. Th ng T n m l ng thinh m t h i r i m i nói r ng: Tôi th y h nghèo tôi th ng quá, nh c trên tr ng có th ng Kh, con c a ai Gò Công không bi t, cha m nó nghèo nên nó h c mà coi b kh không bi t ch ng nào. Nó b n áo v i qu n v i mà rách r i ph i vá mi ng nào

7 Con Nhà Giàu 7 mi ng n y b ng bàn tay. T u n m n bãi tr ng không khi nào th y nó c m m t mi ng bánh mà n. Chúa nh t c tr ng ai c ng ra i ch i, nó c l c th c trong tru ng mà h c, không dám i âu h t, có ti n âu mà i. Hôm thi r i, nó c u mà nó không vui. Tôi th y v y tôi h i nó thì nó nói nó không có ti n nên không bi t làm sao mà v, còn g i th xin cha m thì không bi t cha m có mà g i lên cho hay không nên không dám xin. Tôi nghe nó than nh v y tôi ng lòng, nên tôi còn tám ng b c tôi chia làm haì cho nó phân n a. Nó cám n tôi quá mà nó l y có hai ng, nói r ng bao nhiêu ó thì cho nó v t i nhà r i, không c n nhi u h n n a. Không bi t ch ng t i cha m th ng Kh nghèo, nên nó m i thi u ó a má a. Bà K hi n th ra mà áp r ng : - Con bi t th ng ng i ta, sao con không b t ch c ng i ta? Ng i ta nghèo c c mà ng i ta còn h c c, còn con h c t n hao c a cha m không bi t bao nhiêu, mà sao con c không nên? - i má a. - Sao mà t i má? - i má có ti n nhi u quá, má cho tôi hoài nên tôi m c lo n xài, có h c hành gì c. - Thôi, t rày s p lên má không cho con ng nào n a h t, cho con ti n thì con h ch có ích gì. - Ý, sao c! T h i nào t i bây gi tôi xài quen r i, má không cho n a sao c. Mà bây gi cha m t r i, ti n b c v m t tay má tr c sau gì má c ng ph i cho tôi ch cho ai, chuy n gì mà hà ti n không cho tôi xài. Má mua cho tôi m t cái xe h i i ch i má, mua xe nh nh, ch ng vài ba ngàn. Có xe ng tôi t p c m bánh r i chi u chi u tôi ch má lên M ch i ch. - È! Mua xe c làm gì nà. - a, có ti n thì xài cho sungg s ng t m thân, ch hà ti n r i ch ng ch t em theo c hay sao? - xài h t ti n r i mà c ng ch a ch t m i kh ch. - Thu nay tôi tính trong trí tôi hoài, h ngày nào tôi h t ti n tôi ch t li n, ch s ng mà nghèo kh thì s ng làm chi. - Con khéo nói b y! Con ng có se sua n xài l m, ng i ta nói. - Ai nói? Nói cái gì? - Con xài phí se sua l m r i anh Hai v i ch Ba con nó phân bì ch. - a tôi thì tôi xài, ch tôi xài c a nh ch hay sao mà nh ch nói? - a thì là c a chung, nh cha con th ng m con mình, cho má n huê l i mãn i mà nuôi con, n u mình làm quá anh ch con nó phi n bi t hôn? - Má cho nh ch xài chung v i thì có phi n gì c. - Cha ch! Ai có s c âu mà bao cùng h t v y cho n i. - Ti n b c c a cha làm ra, anh Hai v i ch Ba c ng là con, thì ph i cho nh ch h ng chút nh ch. - Nói ch con v y sao c. V y ch t di chúc c a cha con ó, con không th y hay sao? Ch ng nào má ch t r i, ai mu n làm sao thì làm, ch má còn s ng thì má góp huê l i, má không cho ai h t.

8 Con Nhà Giàu Má làm nh v y thì anh Hai con nh l y gì nh xài? - Nó làm sao nó làm, má bi t âu. mãn tang r i má giao 50 m u t h ng h a cho nó. Nó n cái ó m i n m c ng c g n vài ngàn gi lúa, còn gì n a. - Còn ph n h ng h a c a tôi, má giao cho tôi không? - Không c. Con chung v i má thì má góp lúa ng cúng qu y ông bà, giao cho con làm gì? - Má nói má c i v cho tôi r i tôi theo bên v. V y thì tôi có nhà âu mà cúng qu y ông bà? - t i ám gi thì v ch ng con v cúng. - Thì má ph i cho tôi góp lúa ru ng ph n h ng h a, tôi cúng m i c ch. N u má không cho tôi n ph n ó thì tôi l y gi ng gì tôi xài. - Con bên v thì con xài ti n bên v ch. - Coi k l m nà. Má không cho tôi thì tôi không thèm c i v âu. Mà không thôi ph i i con, ông Phán H ng cho tôi thì tôi m i ch u, ch tôi không ng con ông H i ng. -, thôi má c i v cho con r i má s cho con n ph n h ng h a. - c nh v y thì tôi m i ch u. Hai m con nói chuy n v nhau t i khuya r i m i i ng. * * *

9 Con Nhà Giàu 9 (2) Làm m ai c ng th ng con, mà bà m nào có m t a con mà thôi, thì s th ng d n tr n v a con y, t nhiên c ng nó lung l m. Nh ng mà cái th ng nó có nhi u cách: ng i th ng con thì lo r n d y cho nó bi t ph i qu y d i khôn, ng ch ng nó l n r i, nó thông th o ng i, nó ham vui nh n ngh a, nó bi t th cha kính m, nó bi t s anh th ng em. Ng i th ng con l i s con bu n lòng, b i v y nó mu n th nào c ng làm theo th n y, d u nó mu n làm qu y c ng ch ng ch u la r y. Còn có k th ng con l i lo làm cho có b c ti n ru ng t mà l i cho con, d u làm nh nhu c danh giá hay là kh kh c ng i ta c ng bít lai nh m m t mà làm, mi n là cho có ti n c thì thôi, không k l ng tâm bây gi hay qu báo ngày sau chút nào h t. Bà K hi n Lý Th Nho thi t là th ng con, mà l i bà có m t mình Th ng T mà thôi, i v y bà c ng thái quá. Con c a bà thì bà th ng bà c ng, cái ó là l t nhiên c a tr i t, mà ng là th ng tình c a con ng i, mình không có ch nào mà trách bà c. Ti c vì bà th ng con mà bà không bi t d y d con. T khi sanh con ra r i thì bà c lo m u n y tính k n ng làm cho con ngày sau có s n gia tài l n mà h ng, song ch ng h khi nào bà d y cho nó bi t cách h ng gia tài miên vi n. Mình ã ngó th y Th ng T thi r t r i không ch u h c n a, bà K hi n ch ng r y con t ti ng nào h t, mà bà còn xúi con c i v. Mà c i v cho con ch ng ph i bà tính ki m con nhà hi n c cho con k t ôi b n ng h h v i bà. Không, không ph i nh v y. C i v cho con, bà tính ki m thêm gia tài cho con n a, d u mà con ph i l i o ph ng t ông bà, d u mà con ph i b bà nhà tròi tr i m t mình, ng chui nh i theo n ch c c a v, bà c ng không n, mi n là con c ru ng t thêm nhi u thì bà vui lòng. Cách bà K hi n th ng con tuy không hi p v i o ngh a, song trùng theo cái thu t lý tài. Mà cách c u Th ng T làm con c ng, tuy ch a th y l i ni m m con, song ã có mòi h i v tài s n. m i s a so n l p gia th t cho c u thì c u ã toan tính cách phá ti n. Ch a gì mà c u ã òi s m xe h i, c u mong h ng huê l i ru ng h ng h a. M thì lo thâu con thì tính xu t, tánh ý hai m con khác nhau nh tr ng khác v i en. Nh ng mà ngh cho chí lý thì c ng nên khen th tr i khéo s p t, có ng i thâu thì ph i có ng i xu t ng ng ti n v n chuy n, ch thâu mà không xu t thì ti n b c có ích gì, còn xu t mà không thâu thì l y gì mà xu t? Mà ng i c ng con v i ng i con c ng i v i nhau thi t là ng l m, n trong nhà, ng i n y x ng bày ra vi c nào thì ng i n nói trái li n, song trái thì m t chút mà thôi, ch chung cu c r i vi c nào c ng xuôi thu n h t th y. Bà K hi n c y mai i nói tr c v i v ch ng ông H i ng Th ng, r ì d t Th ng T qua coi con gái út c a ông là cô Ba M nh. Tuy là con nhà giàu, nh ng mà cô Ba M nh so b nhan s c thì kém h n nhi u cô gái khác. Cô to x ng l n vóc nên i không có dáng y u u. Cô da en trán th p, mà l i không bi t trang m, nên g ng m t coi không c sáng láng. Th ng T coi r i ch ng lên xe tr v thì c u nói v i m r ng: Nhà ông H i ng t t, mà con gái c a ng x u quá má à. C i v nh v y coi không c. Con n y sánh v i con c a ông Phán H ng thì con kia m i còn n y không có m t. Bà K hi n châu mày áp r ng: Con so sánh t m b y hoài. Nhan sác n c hay sao mà ham nhan s c. Ng i ta nh v y mà ng i ta nhi u ti n; con xài già i c ng không h t, con c u cho c v nh v y, khéo làm b. Th ng T thi t tình chê cô Ba M nh ch không ph i làm b, b i v y trong m y ngày sau m h i thì c u c không ng hoài. Bà K hi n b o mai nh n h i d thì ý ông H i ng Th ng ch u g, song nài xin nuôi r y nh l i thiên h nói b y lâu nay. Bà nghe ng i ta ch u thì bà càng nôn h n n a, nên theo ép u ng con hoài. Bà dùng cách, bà vi n l mà nói

10 Con Nhà Giàu 10 i con. Ban u bà òn khuyên d. Th ng T không ch u. Bà ph i làm gi n làm h n. Th ng c ng không ch u. Bà ham cái gia tài c a ông H i ng Th ng lung quá, bà không th b mà i ki m làm sui ch khác c. Bà n ng không yên, bà lo tính hoài không bi t dùng ch c gì mà làm cho con xuôi thu n. Cùng th r i bà m i nói v i con nh con ng ch ó d u con mu n vi c gì bà c ng cho h t th y. Th ng T nói: Nh má mu n cho tôi ng con ó thì má ph i mua cho tôi m t cái xe h i li n bây gi i, ch ng tôi c i v r i má ph i cho tôi n ph n h ng a ng tôi xài ch i, có v y thì tôi m i ch u. Bà K hi n c i và nói r ng: - M ki p nó ng nh quá! C i v cho nó ch ph i c i v cho tôi hay sao mà nó theo chún ch n v i tôi nh v y không bi t! - Mà má ch u hay không nè? Nh không ch u thì thôi. - Con th y c ng nó r i nó làm núng quá! Thôi má c ng chìu lòng con m t cái. - Nh má ch u thì sáng mai má i Sài Gòn v i tôi ng l a mua m t cái xe h i. - Mua thì th ng th ng r i s mua, ch mua làm gì mà g p d v y? - Mua ng i ch i. X a rày v nhà bu n quá. Mua xe h i ph i t n m y ngàn ng b c. Bà K hi n d c d c, nh ng vì bà ngh mình mu n làm sui ch giàu có, thì ph i s m xe h i coi m i rôm r, và làm nh v y con mình nó m i vui lòng. B i v y bà d d vài b a r i bà i Sài Gòn v í Th ng T mà mua m t cái xe h i m i, 10 mã l c, 4 ch ng i. Mua xe r ì, Th ng T l y làm c ý, ki m m n m t ng i s p-ph, r i m con lên xe mà. Bà K hi n ng i xe h i, bà c ng vui lòng, nên lúc i d c ng bà h i con r ng: - Con òi xe h i má mua ó, con v a lòng hay ch a? - Tôi ch u l m. v nhà r i tôi bi u s p-ph d y tôi c m tay bánh ch y ch i. - Con th y má c ng con là d ng nào. Con mu n gì má c ng cho h t th y. V y má i nói v cho con, con ng có chún ch n n a a, nghe hôn. Th g T c i chúm chím. Th ng T có xe h i thì mê m n v i cái xe, s m m i h c c m bánh, bu i chi u ch y lên Châu Thành ch i. Bà K hi n th y con thu n tùng r i, thì lo c i v cho con; bà c y mai dong nói ri t v i v ch ng ông H i ng Th ng, bên gái giao u gì bà c ng ch u h t th y, n n i giao b t r bà ng ch u n a. i 3 b a r i, v ch ng Th ng T lo d n mùng m n qu n áo v bên nhà ông H i ng Th ng, bà K hi n bi u con em luôn cái xe v b n ng v ch ng qua l i mà th m cho. Lúc n y Th ng T c m bánh xe h i ã gi i r i. M i bu i chi u, h n c m r i thì c u bi u thay ng lên xe i ch i v i c u. Khi thì lên M Tho, khi thì qua Tân An, mà d u i n i nào c ng là i ch i, ch không có ích chi mà c ng không th m ai h t. Có khi bà H i ng th y lâu quá, bà. nh c con v mà th m ch sui, thì Th ng T m i d t v nhà, mà v nhà thì m t giây m t lát r i Th ng T ki m chuy n i, ch ch ng h ch u ch tr n ngày v i m. Cô Ba M nh tuy kém ph n nhan s c, nh ng mà ph n c h nh cô có d. Có ch ng ch ng t tháng thì cô th u áo tâm tánh c a ch ng, cô bi t ch ng cô là m t ng i ham du hí, a xài

11 Con Nhà Giàu 11 ti n, i v i v không có tình m n n ng, i v i m thi u sót ni m cung k nh. Cô l y làm bu n trong lòng, nh ng cô ngh ph n gái 12 b n n c g p trong thì nh, g p c thì ch u, nên cô ánh li u nh m m t a ch n, cô không than phi n mà cô c ng không i ý. Tuy v y mà cô không mu n chi u theo ý ch ng n a, ch ng theo ch ng, cô theo cô. Ch ng i ch i, cô không i theo, mà cô c ng không ng n c n. Cô c l c th c xem xét vi c nhà, lo c m n c cho m cha, lo thâu ti n góp lúa. không mà i ch i hoài, nh t là i ch i b ng xe h i, thì t nhiên hao t n lung l m Th ng i ch i, ch ng nh ng là t n d u t n m theo cái xe h i mà thôi, mà i nhi u ngày r i l i còn p bè c p b n d t vô khách s n, r c ra c u tàu, làm ch xe h i ph i xài theo b c sang giàu, ng i ta kêu b ng c u T ph i ch i cho úng n. Nh s ti n c a anh ch bà con cho trong a hi p c n và nh có ph c p thêm vài tr m ng b c ng v bên v, nên trong m y tu n l u c u ch i h i thong th không c n ph i ngó ch ng cái túi ti n. V cái túi ti n c a c u không ng gì cho l m, mà cách n xài c a c u thì tháo h i h t, b i v y c u i ch i ch ng c bao lâu thì túi ti n ã tr ng tr n. C u v nhà h i m xin ti n thì m nói r ng: Con xài vi c gì m i có t tháng mà tiêu h t b n n m tr m ng b c? Con theo bên v, thì con xin ti n bên v mà xài, ch ph i v i má hay sao mà xin ti n má. Bà K hi n i c i v cho con, b n tâm bà mu n sang s t c a nhà sui em v nhà bà, có l nào c i r i mà bà còn ch u t n ti n thêm n a, b i v y Th ng T nói h t l i mà bà c ng không cho, bà c bi u v xin bên v mà xài. Th ng T th t v ng, nên cùng qu n nói r ng: - Má c a cho ai n mà má không ch u cho tôi xài h ng bi t! Thôi, má giao ph n ru ng ng h a cho tôi. - R ng ó con mu n b ng i âu thì b ng i, má có c n âu. - B ng i âu! Tôi mu n l y huê l i ch l y ru ng sao c. Má giao huê l i cho tôi. - Lúa m i tr, có huê l i âu mà giao. ra giêng góp ti n r i s giao ch. - Bây gi không có ti n xài ây, ra giêng sao c? - Thì má bi u con xin ti n cha m v con mà xài. nh ch giàu có, ti n b c thi u gì. Con mu n xài thì h i nh ch, ch sao l i v rút r a má? - M i c i v mà xin ti n nh v y m c c quá, ai xin cho c. - Nh con không dám h i nh ch thì con h i con T mà xin. Nó gi chìa khóa, b c ti n trong tay nó, nó mu n cho con bao nhiêu không c. Con d i quá, có v giàu mà không dám m mi ng h i v, ch y v xin ti n nhà! Con v h i nó i, con o b nó, con mu n y ngàn c ng có mà. Th ng T nghe l i m, nên lên xe mà v ch Ông V n. a y nh m r m tháng 10, bu i chi u tr i trong, gió mát, làm cho ai c ng h n h trong lòng. Con nít Ông V n t nhau l b y oàn ba, t p thì lên c u s t ng coi ghe, t p thì l i sân ch ánh áo l, ng i l n c ng không trong nhà, àn ông thì i d o xóm mà nói chuy n, àn bà thì b ng con ra c a ng i út c m. Thiên h vui v nh v y ó, th m chí v ch ng ông H i ng Th ng n c m chi u r i, th y tr i t i c ng bi u tr nh c gh, ngoài sân ng ng i ch i. Có m t mình c u Th ng, không bi t vui, c u vô trong bu ng n m dàu dàu không mu n nói chuy n v i ai h t. Cô Ba M nh tình c b c vô phòng, th y ch ng n m tr tr thì h i r ng: B a nay sao mình không i ch i, l i n m nhà ó?

12 Con Nhà Giàu 12 Th ng T l ng thinh m t h i r i áp r ng: - H t ti n r i, làm sao mà i ch i cho c. - i ch i mà c n gì ph i có ti n. - Không có ti n làm sao d u x ng cho xe ch y. Cô Ba M nh chúm chím c i. Cô b c l i c a s mà ngó ra v n m t h i, r i cô day vô nhìn ch ng r t nghiêm ch nh mà nói r ng: Tôi không hi u t i sao mà mình a i ch i quá. i ch i làm chi v y? i ch i ã vô ích, mà có l còn b h i n a. i ch i t n ti n t n b c ch ng nói làm chi, tôi s b anh em r ren r i sa mê bài b c, cái h i m i thi t là l n. Tuy th y má không n nói ra, ch tôi coi ý th y má th y mình i ch i hoài th y má không vui chút nào h t. Tôi xin mình ng có i ch i n a, nhà coi sóc giùm nhà cho th y má. Th ng T nghe v khuyên l n thì l m c m ng i d y h i r ng: - Ai bi u mình d y khôn tôi ó? H! i ã tr r i mà không hay n a ch! Thu nay ch ng d y v, bây gi v tr l i d y ch ng! - Tôi nói chuy n ph i qu y cho mình nghe v y thôi ch d y gi ng gì. - Tôi không có d i h n ai âu. Mình ng có làm th y tôi. Thu nay tôi i ch i quen r i, nhà lúng túng tôi ch u không n i. - Thu nay mình ch a có v thì i ch i. Bây gi có v r i thì lo làm n, ch ch i hoài r i ti n âu có mà ch i? - Làm n cái gì? Mình mu n tôi mang vòng hái i g t v i h, hay là ch d a ch chu i i bán? - Ai mà mu n k nh v y, nghèo kh gì mà n n i ph i i g t i hái, ho c bán chu i bán a. - y ch mình mu n làm n cách nào âu, mình nói cho tôi nghe th coi. - Tôi tính ra giêng th a v i th y má l i cho mình ít dây ru ng g n nhà ng mình làm. Mình m n b n mua trâu mà làm thì b nào mãn mùa c ng té ra c n m b y tr m ho c t ngàn gi lúa. Mình làm nh v y trong ít n m có v n r i mình s làm l n h n n a. - Thôi, thôi. Tôi không ch u âu. Ai bi t làm ru ng mà bày chuy n c c kh v y nà! - t n y mu n có ti n thì ph i ch u c c. Ch n u không ch u c c thì ti n âu có mà xài. Mà mình làm ru ng thì có b n bè, mình coi sóc mà thôi, ch cày c y gi hay sao mà s c. - Không có c. Tôi bi t góp lúa, ch tôi không bi t làm ru ng. - Không ch u làm ru ng thì lúa âu có mà góp? Mình nói nghe k quá, mu n giàu mà không ch u làm. - y k nghèo thì h ph i làm c c kh ng có c m mà n. Mình là con giàu có, d i gì mà ph i i làm cho m t. - u v y, h con nhà giàu thì không nên làm n hay sao? Giàu cho m y i n a, mà n u không lo làm, c không i ch i phá ti n hoài, thì d u ru ng t cò bay th ng cánh i a, tôi s c ng ph i tiêu h t. - Mình có gi i làm thì mình làm i. Tôi i ch i, ch tôi không thèm làm vi c gì h t.

13 Con Nhà Giàu 13 Cô Ba M nh h t mu n nói chuy n v i ch ng n a. Cô l c u r i xoay l ng mu n i ra. Th ng T kêu cô l i mà nói r ng: a cho tôi ít tr m ng b c. Cô ch ng h ng, ng ngó u mà nói r ng: - c âu có mà a? V y ch b c l y v i b c má cho hôm v bên này ó mình làm tiêu t r i hay sao? - t r i. - Cha ch! Xài gi ng gì mà b n n m tr m ng b c m i h n m t tháng nay ã tiêu h t l n? - Tôi cho h m n. - Cho ai m n âu? Sao tôi không hay? - Mình không phép tra v n tôi trong cu c tôi n xài. Tôi không quen thói bo bo, có ng nào c c ca c c c m b ng ng n y nh h v y c. i bày ng ti n ng b c ng cho mình xài, b i v y h có ti n thì xài, d i gì mà hà li n. - Xài thì xài, song xài ph i cho có có l ng, ch xài c m ng nó tiêu h t r i còn gì mà n? - Ch a h t âu mà lo! - u bây gi ch a h t, thì m t lát n a nó c ng ph i h t. - Thây k, ch ng nào nó h t r i s hay. Bây gi còn thì xài. - Mình còn thì mình xài i, sao h i tôi n a làm chi? - a tôi h t r i. - t thì thôi. Tôi có ti n b c gì âu mà mình bi u tôi a cho mình? - Mình gi chìa khóa sao l i không có ti n? - c tôi gi ó là b c c a th y má, ch ph i b c c a tôi hay sao? - c c a th y má t c th b c c a mình ch c a ai? - Mình nói sao v y? B c c a th y má là b c c a th y má, ch c a tôi sao c? Mình coi a thiên h là c a mình h t hay sao nên mình nói nh v y? - Mình là con trong nhà; b c c a cha m là b c c a mình, tr c sau gì mình c ng xài, bây gi mình l y m nh m mình xài l i h i gì? - Mình mu n tôi n c p b c c a th y má mà a cho mình xài ph i hôn? Không c. Tôi không ch u làm cái thói ó. Thu nay tôi gi ti n b c không h bao gi tôi dám ng t i rn t ng xu. Nh mình mu n có ti n mà xài thì mình th a v i th y má mà xin. Ch ng nào th y má bi u a thì tôi a cho. - Ai mà xin k c c v y nà! - Mình không dám xin thì tôi làm sao dám cho. - Th i, mình xin gìùm cho tôi i. - Ý, ai dám! Xin bây gi bi t nói sao mà xin. - Làm sao thì làm, không bi t. Ph i có ti n cho tôi i ch i, b ng không thì tôi bu n ây tôi ánh mình ch t. - ánh thì ánh ch bi t làm sao cho có ti n.

14 Con Nhà Giàu 14 Th ng T x m t châu mày mà nói l m b m r ng: m i, bi u a ít tr m ng b c, nhi u l m hay sao? Khéo làm b chó ch t. Cô Ba M nh th y ch ng tr mòi thô l thì cô ch ng h ng; cô ngó ch ng m t cách r t khinh, r i cô b i ra ngoài. Tr i t i ã lâu r i, m t tr ng r m ã ló m c, v ch ng ông H i ng còn ng i tr c sân mà ch i. Cô Ba M nh ng d a c a, ngó cha m r i ngó m t tr ng, cô l y làm bu n cho m cha mà cô c ng l y làm th n v i bà Nguy t. * * * Cô Ba M nh là con gái nhà giàu thôn quê, h i nh có i h c t i tr ng trong làng, bi t ch qu c ng v i b n phép toán mà thôi, ch cô không có h c Nhà tr ng hay là N h c ng mà bi t nói ti ng Tây, bi t d i son ph n, bi t i giày cao gót, bi t xách bóp tòn ten nh con gái khác. Nh ng mà cô nh có cha hi n c, l i nh có m chín ch n, ng i d y luân lý, k t p n t na nên d u ch ki n th c c a cô không c r ng xa, ch lòng cô kính th cha m, cách cô giao ti p ng i trong xóm trong làng, cùng là cách cô c x v i b n bè tôi t, m i m i u úng n t th y. Trong gia ình ch ng có m t vi c nào mà cô không dòm ngó, cô coi n u n ng d i nhà d i, cô coi quét d n trên nhà trên, b i v y t khi cô m i 15 tu i thì cha m ã giao h t vi c trong nhà cho cô qu n su t. Ngày th ng thì cô c m chìa khóa t cây t s t h t th y, n mùa lúa thì cô coi th mà thâu lúa ru ng vào kho. B c ti n bao nhiêu m t tay cô gi gìn; lúa thóc bao nhiêu c ng m t tay cô c m s, thu nay nh ng ng i trong làng trong t ng th y ông H i ng có con gi i gi n nh v y thì ai ai c ng cho ông là ng i có ph c. ng m t ng i ó mà i v i cha m thì cha m có ph óc, còn i v i ch ng sao ch ng i m ng là m i r. Thu nay cô Ba M nh ch a t ng nghe ai nói v i cô m t ti ng n ng n. Cô có ch ng ch a c m y ngày, l i cô c ng ch ng có làm vi c chi qu y m y mà ch ng m ng là m i ; cô nh t i hai ti ng y thì cô au n t c t i trong lòng, ch ng khác nào nh chim b tên, nh hoa héo n ng. S au n t c t i n y có nên t cho cha m bi t, hay là ph i gi u gi m than tr m khóc th m? T cho cha m bi t thì làm bu n cho cha m, gi u gi m khóc th m thì càng nh c cho trí mình. ng s mình ph i g p ng i ch ng du hí du th c, phá c a phá ti n, không bi t l nghi, n nói thô l, thì mình c ng nên c i mà ch u, ch t v i ai làm chi mà c ng ch ng nên than phi n làm chi. Cô Ba M nh t èn b ng vào phòng, cô th y Th ng T còn n m trên gi ng, cô bèn móc túi l y hai cái gi y n m ng mà a và nói r ng: Tôi có m i ng b c riêng c a tôi ây, mình có mu n i ch i thì l y mà i, ch tôi không còn âu n a. Th ng T gi t hai t m gi y b c xé tan xé nát mà qu ng d i t và nói r ng: Tao có ph i n mày âu, nên xin n m m i ng b c. ng có khinh d tao. M t n y s ng l m mà, i coi thì bi t. Ch ng v t ch t b b t nh v y mà cô Ba M nh không gi n, cô c i ng n ngo n và nói êm ái ng: - Tôi có bao nhiêu thì tôi a bao nhiêu. Tôi không có nhi u n a, tôi bi t làm sao. - Nín. ng có t ng m t n y mê n c a v. Không thèm âu. - Tôi có nói mình n c a v bao gi âu mà mình gi n tôi. Th ng T ng i d y r i mang giày và l y áo qu n Tây mà m c. Cô Ba M nh th y b ch ng qu u qu, s ng ó ch ng kh i b m ng n a, nên cô quày qu b i ra. Th ng T thay r i

15 Con Nhà Giàu 15 u i xu ng nhà sau, quây máy xe h i mà i, không thèm trình cho cha m v bi t c u i âu. Bà H i ng ngó théo cái xe và nói r ng : Th ng i âu mà b a nào nó c ng i hoài v y không bi t. Ông H i ng th ra mà ông không tr l i. Ông ng d y b i vô nhà, bà kêu tr bi u d p gh r i c ng theo ông mà vô. Bà b c t i c a, bà th y con ng ng i trên ván mà lau n c m t, thì bà h i r ng : Th ng Ba nó i âu v y con? B a nay t i r i t ng nó nhà, té ra nó c ng i n a. Cô Ba M nh ng khóc th m cho thân ph n, thình lình th y cha m vô và nghe h i nh vây, cô l t t gi u bu n gi vui mà áp r ng: - i v bên nhà hay là i ch i không bi t n a. - Con làm gi ng gì mà b a nay b con bu n d v y? Th khi v ch ng gây l n v i nhau ây ch gì, ph i hôn? - Th a, không. - y ch sao mà th ng ngoe ngo y lên xe mà i, còn con ng i ây con khóc? Hay là con th y nó i hoài nên con bu n? Cô Ba M nh ng i nín khe, không tr l i. Ông H i ng ng i bên b gh gi a v n thu c mà hút, ông nghe bà h i nh v y thì ông day qua ngó con mà nói r ng: Th y nghe th ng ó c p bè c p b n, r i ch i b y b l m. Sao con không khuyên d t nó? i n y ch i ri t r i h thân ch có ích gì. Cô Ba M nh thi t mu n gi u tâm s, ng t vì cô ng c trong lòng mà m cha l i theo b i móc ch u t y n a, làm cho cô không th d n c, nên cô và khóc và nói r ng: Con khuyên t sao c. Con m i m mi ng thì m ng tr c con, có nói ph i qu y gì c âu. M i bi u con m t l y a ít tr m ng b c ng i ch i, con không nghe l i, gi n. m ng con r i b i ó. con trao chìa khóa cho má gi, ch con gi c theo bi u m t a ti n hoài, con ch u không n i. Ông H i ng th ra r i b i ra c a mà ng. Cô Ba M nh móc túi l y xâu chìa khóa tr c m t m r i cô i vô buông. Bà H i ng ng i ngó ng n èn r i l c u nói r ng: Con vô ph c quá, ai có dè âu! Th ng T h t ti n r ì, i ch i sao c. C u c m tay bánh xe ch y v M H i, tính òi ti n. Bà K hi n nghe xe vô c a bóp kèn te te, bà t ng con dâu th a tr ng thanh gió mát v th m bà, nên bà h i m y a b n m c a t èn l ng x ng. Ch ng bà th y có m t mình Th ng T c vô thì bà h i r ng: - Không có c n v hay sao? - Không - Sao không d t nó v ch i? - Th ó mà d t i âu kìa! - Con ng có ánh phách, có v c nh v y còn kêu ng i ta th kia th n n a! - Nó quí v i má, ch quí v i ai! Bà K hi n ch ng h ng, trong lòng nghi con v i dâu gây l n r i, song bà ch a k p h i, thì Th ng T nói r ng: Má cho tôi n m tr m, má. Bà càng ch ng h ng h n n a. Bà h i r ng: - m tr m gì?

16 Con Nhà Giàu m tr m ng b c ch n m tr m gì. - Tr i ôi! B c âu có mà cho d v y! Con xin mà làm vi c gì? - Tôi có chuy n dùng. - Chuy n gì? - Chuy n gì thây k tôi, má h i làm chi h ng bi t. - Tao không có b c. - Má nói không có, thôi má a chìa khóa cho tôi m t coi có hay không. - Chuy n gì l i ph i cho m y xét t n a! V m y thi u gì ti n, tao bi u h i nó l y mà xài, d i không dám m mi ng thì thôi, ai có ti n âu mà xin. - Nó nói nó không có ti n. - Nó làm ngh gì mà có ti n? Ti n c a cha m nó trong t, nó c m chìa khóa, bi u nó y nó a cho ch. - Th ngu, nó nói nó không dám l y ti n trong t. - Nó làm b v y ch gì. Ta bi u o b nó ch. Nó th ng m y bây gi bi u nó l móc ru t nó c ng móc, ch ng lu n là l y ti n. - O b cái gì! O b sao c. R t i tôi m ng nhi c, tôi òi ánh nó kia, nó còn ch a ch u a tllay. - Con thi t d i quá! Ai bi u con m ng nhi c nó? T i con r y nó, nên nó gi n nó ch ng không a. Con v o b nó i. - Thôi, không thèm. Má cho ti n tôi xài hè, l y ti n c a v h khi d. - Con d i quá! Có nhi u ng i l n i mà h còn n ch c c a àn bà kia sao, th con là con nít ai khinh d mà s. N u con s h c i, thôi con ng có i ch i. - Không i ch i sao. c. Bà K hi n không tr l i n a.th ng T ng i ngó m m t h i r i nói r ng: - Thôi, má cho ba tr m mà thôi. - Ta nói không có ti n! S m xe h i làm ám c i, t n hao th t kinh. Ti n âu còn mà xin m tr m ba tr m. - Thi t má không ch u cho hay sao? - không cho. - Thôi, má dành ó ng ch ng má ch t má em theo nghé. Tôi không thèm xin n a âu. - Tr i i! Th ng T nó r a tôi ch! Con quá r i! Th ng T ngoe ngo y b leo lên xe mà i, không thèm nói n a. Cái thái c a con i v i d ng y mà bà K hi n c i c, s c m t bà không l m t chút gi n nào h t. Trong s b u b n c a Th ng T hay ch i b i trên ch M Tho, dúy có th y thông Hàng thì Th ng T a h n h t. Th y thông Hàng tu i ã trên 30, th y có v có con, th y l ch lãm n ch i, hút á phi n c ng bi t, bài b c th nào c ng bi t, mà b n bán ph n buôn h ng a nào th y c ng bi t h t th y. Th ng T a th y là t i s thông th o c a th y ó, mà nh t là t i tánh th y ôn hòa, trong m y cu c ch i, d u ng i u ng r u, hay là n m nghe n, th y u êm ái

17 Con Nhà Giàu 17 nghiêm trang, không c i l l i, không nói thô t c, mà l i hay ch ch khôn ch d i cho anh em, ng kh i mang ti ng quê mùa và kh i b ng i l a g t. Th ng T b a ó xin ti n v không c, r i xin ti n m c ng không c n a thì n i gi n, i v y dông xe tu t lên M Tho mà ki m th y thông Hàng. C u v a ng ng, xe tr c c a, thì th y th y thông Hàng mình m c l a, tay c m ba ton, mi ng ng m xi gà, u i nón n, trong nhà b c ra mà i ch i. Anh em chào h i m ng r, r i Th ng T m i th y thông Hàng lên xe ng ch y xu ng c u tàu ng i h ng mát. Lúc y ã g n 9 gi. Trên tr i m nh tr ng v c v c, i sông dòng n c nao nao, tr ng d i c lòa lòa, n c g p gió d n d n. Cái c nh gió tr ng tr i n c y, khách thanh tao ai nh m vào c ng u h n h trong lòng. Th ng T m c có m t vi c riêng trong trí, b i v y c u ch ng c nh, c u ch ng ng tình chút nào h t; xe v a u ngay c u tàu, c u li n nói v i th y thông Hàng r ng: - Tôi gi n v tôi quá, nên tôi xách xe tôi i ây. - Sao mà gi n? - Th y ngh ó coi, mình h t ti n xài, bi u nó a ít tr m ng b c, nó a 10 ng! Tôi ghét tôi xé tôi qu ng r i tôi i. - u xài quá, mà c u trách m n i gì. N u c u h i bao nhiêu m a b y nhiêu, tôi s a kho b c ây c ng không mà a cho c u. - Gi ng gì mà t i c a Kho b c l n! Ông già v tôi thi u gì ti n, t i nó khinh th tôi ch. Mà bà già tôi c ng v y n a. Tôi v tôi xin c ng không ch u cho. Tôi nh t nh không thèm xin ai n a, tôi vay tôi xài coi h làm sao. Th y bi t bên này co ai cho vay hay không? Th y bi t x n ch giùm cho tôi vay m t ngàn. - Có ti n xài ch i, không ti n thì thôi. Vay h i ng i ta làm chi c u. - Thây k tôi mà. - Không có c. Thu nay ch i v i anh em, tôi không ch u cho anh em làm nh v y. Có ng i ta cho vay thi u gì. Nh t là c u giàu có, bên c u c ng giàu, mà bên v c ng giàu, c u l i có ng b ru ng t riêng n a, bây gi c u mu n vay m t muôn c ng có ng i cho, ch ng lu n là m t ngàn. Song c u ng có làm nh v y. T ng là mu n buôn bán làm n thì vay ch ng nói chi ch vay ng xài ch i thì b y quá mà. - Tôi c ng bi t vay ti n ng xài b y là m t u không t t. Nh ng mà tôi ngh s xài b y a tôi ó c ng có ch h u ich l m ch. - Xài b y mà h u ích n i gì? - y, tôi c t ngh a cho th y nghe. Tôi còn nh tu i, mà tôi là con nhà giàu. Tôi ã có t cái gia tài r i, mà v tôi m t ngày kia nó l i lãnh thêm m t cái gia tài bên nó còn l n n c a tôi n a. Ai c ng th y trong n m m i n m n a tôi s tr nên m t ng i giàu l n. ó ã ch c ch n r i, b i v y cho nên tôi lo l m. Làm m t anh chàng giàu ph i bi t khôn bi t d i ch n u l kh thì h l t da còn gì. Mình c ng th ng th y có nhi u c u nhà giàu ló n âu u b h hi p áp l a g t. Cái ó là t i không ch u h c tr c cái ngh nhà giàu nên m i b h i. Tôi mu n tránh cái h i y, nên tôi tính bây gi còn nh ph i ch i b i cho bi t d i bi t khôn v i ng i ta, ng sau kh i b ng i ta l a g t. Th y ngh ó coi, bây gi mình ch u t n m t ôi ngàn mà mua cái khôn, r i sau mình kh i m t m b y muôn, không ph i t n chút nh bây gi ó là h u ích hay sao? - u nh tu i mà trí c u cao quá. Thi t tôi ph c c u ngay! Ph i! Câu nói ph i l m. Nhi u ng i giàu có, vì không ch i b i, không giao ti p không thông th o, nên m i b h m u

18 Con Nhà Giàu 18 mà c p h t gia tài. C u tính khôn thi t, v y mà m v i bác không hi u, l i c n tr u ch! - Th y là anh em, th y ph i nói cho ngay, ng có v b ng tôi. Tôi ch i x a rày ó có qu y ch nào hay không? - Theo nh c u tính ó, thì c u ch i có ích v sau ch qu y cái gì. - y thì th y ph i ki m ch vay b c giùm cho tôi. - y thì c ng c, nh ng, mà tôi mu n c u v c t ngh a l i h i cho m ho c bác hi u r i y ti n nhà mà xài, ti n h n là i vay c a ng i ta. - Tôi ã nh t nh không thèm xin ti n nhà n a. H coi ng b c b ng cái bánh xe, h i làm gì? - ây có ông Giáo Chu t ng cho vay l n. Có ng i vay n n m b y ngàn ho c m t muôn ng c ng cho n a, song ng hay bu c th b ng khoán t quá. - Tòi có t mà tôi không có b ng khoán làm sao mà th? - Không. Tôi nghe nói ông h i tr c có làm chúc ngôn t ng phân r i. C u em b n t ng phân c u a cho ng thì xong, có khó gì. - Tr i i t t ng phân má tôi gi, tôi l y sao c. N u tôi h i thì b chuy n còn gì. - c, c. Tôi tính c. C u li u t n ít ng b c, c u làm n em vô Tòa b mà xin sao l c t t ng phân. H có b n t r i c u th cho ai c ng c h t th y. - y thì xin sao l c ti n h n. Bây gi còn s m, thôi hai anh em mình l i nhà ông Giáo Chu t mà nói chuy n coi ng ch u cho hay không. Nh ng ch u mà ng bu c ph i ng khoán th ch n thì sáng mai tôi s làm n tôi xin. - ng hút nên ng th c khuya l m. C u mu n t i nhà ng li n bây gi c ng c. Nè, ông già ó có m t a con gái m i tám m i chín tu i coi b nh l m. Tôi d n tr c c u, h vô ó thì ng có o nhãn con ng nghe hôn. N u c u o nhãn, ng ghét ng không cho vay thì c u ch u a. - Ai mà thèm. - u nói ch c hôn? Câu nói gi i c u th y r i coi c u có thèm hay không mà! Th ng T c i r i quây xe mà i vô nhà ông Giáo Chu t. * * * Ông Giáo Chu t làm th y giáo h i nào, d y tr ng nào âu không ai bi t. Cách ch ng 20 n m tr c, ng i ta th y ông l i h i m n m t mi ng t phía trên ch M Tho, d a mé sông u Quây, r i ông c t m t cái nhà lá nh mà. Lúc y không th y có v con chi h t, mà nói chuy n v i ng i trong xóm ông hay khoe tài ông d y b c gi i, b t lu n con nít sáng d hay là i d, h giao cho ông d y trong ba tháng thì bi t c ch qu c ng l làng, b i v y ng i ta ch c ông làm th y d y h c, nên kêu ông là th y giáo. Nay ông ã trên 50 tu i r i, tóc b c hoa râm, r ng r ng h t m y cáì, mà ông l i mang b nh hút, làm cho hình d ng ông m, da

19 Con Nhà Giàu 19 (3) Ông Giáo Chu t làm th y giáo h i nào, d y tr ng nào âu không ai bi t. Cách ch ng 20 n m tr c, ng i ta th y ông l i h i m n m t mi ng t phía trên ch M Tho, d a mé sông u Quây, r i ông c t m t cái nhà lá nh mà. Lúc y không th y có v con chi h t, mà nói chuy n v i ng i trong xóm ông hay khoe tài ông d y b c gi i, b t lu n con nít sáng d hay là i d, h giao cho ông d y trong ba tháng thì bi t c ch qu c ng l làng, b i v y ng i ta ch c ông làm th y d y h c, nên kêu ông là th y giáo. Nay ông ã trên 50 tu i r i, tóc b c hoa râm, r ng r ng h t m y cáì, mà ông l i mang b nh hút, làm cho hình d ng ông m, da m t ông dùn, coi b ông già nên ng i ta m i kêu ông là ông Giáo. Khi ông m i v ó, thì nhà c a ông d n d p t m th ng, cách n ông không h i h t cho l m. Ông ó c vài n m, r i ông d t m t ng i àn bà v v i ông, mà ng i àn bà y i có b ng m t a con gái m i sanh ch ng m t vài tháng. Ng i l i xóm c ng không bi t ng i àn bà y là ai, song cách ít ngày nghe ông kêu ng i y b ng mình, nghe kêu con y ng con thì ng i ta m i hay là v c a ông. ngày có hai m con ng i àn bà y v, thì ông mua s m t trong nhà l n l n; cách ít n m ông tri t cái nhà lá mà c t nhà ngói ba c n, n n úc, c a cu n, vách t ng, ông cho i bây gi ó. Còn a con gái tên là H u, c chín m i tu i, thì ng i m ch t, con nh i cho ông nuôi. T y ông m i kh i cho vay t n, nhà ông khách m i th ng t i lui, song không th y ông em ng i àn bà nào khác v nhà mà n a. n ngày nay cô H u ã c i tám tu i r i, cô kêu ông b ng ba, ông kêu cô b ng con, cha con v i nhau, không nghe ông tính g cô l y ch ng, mà c ng không nghe cô phi n trách ông vi c gì h t. Th y thông H ng d t c u Th ng T vô nhà ông Giáo Chu t, i d c ng th y s ông Giáo Chu t ã óng c a ng r i. Ch ng xe ng ng, th y dòm vô nhà, th y c a còn m, èn còn sáng, th y bèn nói v i c u r ng: May quá, ông già còn th c. xe ây, hai anh em mình vô. Th ng d c d c, mu n cho th y thông Hàng vô m t mình. Th y thông không ch u, th y ép c u ph i i theo và th y h a h vô nhà th y lãnh nói giùm, c u kh i nói ti ng chi h t. Hai ng i b c vô t i sân, th y cô Hai H u m c qu n l c so n tr ng, áo bà ba c ng b ng l a tr ng, ng ng i trên m t cái gh mây d a b i cau vàng mà n mía. Th y thông Hàng t i lui nhà n y th ng, b i v y th y ngó th y cô Hai H u thì th y h i r ng: Có ông Giáo nhà hay không cô Hai?. Cô Hai H u ng d y cúi u mà chào và áp r ng: Th a, có ba tôi trong nhà. Tr ng t r ng, l i thêm bóng èn trong nhà d i ra n a, b i v y c u Th ng T th y m t cô Hai u rõ ràng, thi t là qu c s c thiên h ng, cái ti ng b nh c a th y thông Hàng nói h i nãy ó là úng ch không ph i nói d i. Hai anh em b c vô nhà, th y ông Giáo Chu t n m vích c trên cái gi ng phía tay trái ng làm thu c á phi n mà hút, mình m c áo lá, còn qu n thì vén ng lên trên b p v. Ông Giáo Chu t th y có khách, l t t buông ng hút, ngóc u d y mà dòm. Th y thông Hàng li n h i r ng: Ông m nh gi i ông Giáo há? Ông Giáo l m c m ng i d y, rút p m t ki ng và ngó th y thông Hàng mà nói r ng: a! Th y thông! V y mà tôi không bi t ch!. Ông th y có m t th y l i theo th y thông, ông không bi t là ai, ông s th t l nên l t t c l i giá áo 1 l y m t cái áo l a tr ng mà m c, r i m i khách ng i l ng x ng. Th y thông Hàng nói r ng: Ông ng có làm ch n r n th t công. Ông n m xu ng ó mà hút i, hai anh 1 N i máng áo