ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN HỆ TỪ XA TẠI VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI 2016
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ HUYỀN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN HỆ TỪ XA TẠI VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. Nguyễn Mai Hƣơng HÀ NỘI 2016
LỜI CẢM ƠN Trong thời gian học tập và nghiên cứu đề tài, tôi đã nhận được sự quan tâm nhiệt tình, có trách nhiệm của các Quý Thầy, Cô giáo, bạn bè, gia đình và đồng nghiệp. Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS. Nguyễn Mai Hương - cán bộ hướng dẫn khoa học đã tận tình giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện Luận văn này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu Trường Đại học Giáo dục và quý Thầy, Cô giáo, Cán bộ viên chức thuộc các phòng, ban chức năng của Trường đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn và quan tâm giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Cuối cùng tôi đặc biệt cảm ơn Ban Giám hiệu Viện Đại học Mở Hà Nội, bạn bè, đồng nghiệp và gia đình đã động viên, hỗ trợ về tinh thần, thời gian và vật chất cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện Luận văn. Mặc dù đã có nhiều cố gắng, song Luận văn này vẫn khó tránh khỏi những thiếu sót, hạn chế. Tác giả kính mong nhận được những ý kiến góp ý, chỉ bảo của các thầy cô, các nhà khoa học, bạn bè đồng nghiệp và những người quan tâm để Luận văn được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! Hà Nội, tháng 11 năm 2015 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Huyền
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT STT Viết tắt Diễn giải 1 CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa 2 CNH Công nghiệp hóa 3 ĐHSP Đại học sư phạm 4 ĐHTX Đại học từ xa 5 ĐTTX Đào tạo từ xa 6 GDTX Giáo dục từ xa 7 HĐH Hiện đại hóa 8 HĐTH Hoạt động tự học 9 PGS Phó giáo sư 10 PTĐT Phát triển đào tạo 11 THVN Truyền hình Việt Nam 12 TNVN Tiếng nói Việt Nam 13 TS Tiến sỹ 14 TV Máy thu hình 15 Tr.CN Trước Công nguyên 16 UNESCO Tổ chức văn hóa Khoa học giáo dục Liên hợp quốc 17 XHCN Xã hội chủ nghĩa
MỤC LỤC Lời cảm ơn..... Danh mục các chữ viết tắt... Danh mục các bảng.... Danh mục các biểu đồ.... i ii viii ix MỞ ĐẦU... 1 Chƣơng 1 : CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN HỆ TỪ XA... 6 1. Tổng quan lịch sử vấn đề nghiên cứu..... 6 1.1.1. Trên thế giới..... 6 1.1.2. Ở Việt Nam... 7 1.2. Một số khái niệm cơ bản của vấn đề nghiên cứu.... 11 1.2.1. Các khái niệm liên quan đến quản lý... 11 1.2.1.1. Quản lý...... 11 1.2.1.2. Các chức năng quản lý...... 12 1.2.1.3. Quản lý nhà trường.... 14 1.2.1.4. Quản lý quá trình dạy học.... 15 1.2.2. Các khái niệm về tự học... 16 1.3. Đào tạo từ xa và hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa... 21
1.3.1. Đào tạo từ xa... 21 1.3.2. Hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa..... 28 1.4. Quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa... 31 1.4.1. Mục đích quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa.... 31 1.4.2. Các nội dung quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa... 32 1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động tự học và quản lý hoạt động tự học của sinh viên... 36 1.5.1. Yếu tố khách quan... 36 1.5.2. Yếu tố chủ quan... 37 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN HỆ TỪ XA TẠI VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI... 40 2.1. Tình hình chung của Viện Đại học Mở Hà Nội... 40 2.1.1. Khái quát về Viện Đại học Mở Hà Nội... 40 2.1.2. Loại hình và quy mô đào tạo của Viện Đại học Mở Hà Nội... 41 2.1.3. Đào tạo từ xa tại Viện Đại học Mở Hà Nội... 42 2.2. Thực trạng hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa tại Viện Đại học Mở Hà Nội... 44 2.2.1. Thực trạng của sinh viên hệ từ xa Viện Đại học Mở Hà Nội... 44 2.2.2. Thực trạng nhận thức và động cơ của sinh viên hệ từ xa về việc tự học.. 45 2.2.3. Thực trạng nội dung, phương pháp tự học của sinh viên hệ từ xa... 51 2.2.4. Thực trạng kỹ năng tự học của sinh viên hệ từ xa... 53 2.2.5. Thực trạng các điều kiện đảm bảo cho hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa... 55 2.3. Thực trạng quản lý hoạt động tự học đối với sinh viên hệ từ xa tại Viện Đại học Mở Hà Nội.... 61
2.3.1. Thực trạng quy trình quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa... 61 2.3.2. Thực trạng quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa... 62 2.4. Nhận xét chung về thực trạng quản lý hoạt động tự học của sinh viên tại Viện Đại học Mở Hà Nội... 67 2.4.1. Kết quả quản lý hoạt động và các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả... 67 2.4.2. Thuận lợi và khó khăn... 68 2.4.3. Nguyên nhân... 70 Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG TỰ HỌC CỦA SINH VIÊN HỆ TỪ XA TẠI VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI... 73 3.1. Một số nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa tại Viện Đại học Mở Hà Nội... 73 3.1.1. Tính pháp lý... 3.1.2. Tính hệ thống... 3.1.3. Tính hiệu quả và khả thi... 3.1.4. Tính thực tiễn... 3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa tại Viện Đại học Mở Hà Nội... 75 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức về hoạt động tự học cho sinh viên hệ từ xa... 75 3.2.2. Biện pháp 2: Phát triển đội ngũ cố vấn học tập hướng dẫn sinh viên hệ từ xa tự học có hiệu quả... 76 3.2.3. Biện pháp 3: Xây dựng hệ thống tài liệu hướng dẫn tự học cho sinh viên hệ từ xa... 78 73 74 74 74
3.2.4. Biện pháp 4: Tăng cường quản lý kế hoạch và kết quả tự học của sinh viên hệ từ xa... 79 3.2.5. Biện pháp 5: Đổi mới phương pháp kiểm tra đánh giá nhằm thúc đẩy hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa.... 80 3.2.6. Biện pháp 6: Hoàn thiện các điều kiện về vật chất, trang thiết bị phù hợp tạo thuận lợi cho sinh viên hệ từ xa tự học... 83 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lý hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa tại Viện Đại học Mở Hà Nội... 85 3.3.1 Mối quan hệ giữa các biện pháp quản lý...... 85 3.3.2. Khảo sát tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp... 87 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ... 92 1. Kết luận... 92 2. Khuyến nghị... 94 TÀI LIỆU THAM KHẢO... 97 PHỤ LỤC... 102
DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Bảng 2.1 Bảng 2.2 Tên bảng Kết quả khảo sát mức độ quan trọng về vai trò của hoạt động tự học... Kết quả khảo sát mức độ quan trọng của nội dung các động cơ tự học... Trang 47 49 Bảng 2.3 Kết quả khảo sát thực trạng nội dung tự học... 51 Bảng 2.4 Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng phương pháp tự... 52 Bảng 2.5 Kết quả khảo sát mức độ thực hiện kỹ năng tự học... 54 Bảng 2.6 Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Kết quả khảo sát mức độ đánh giá của sinh viên về các điều kiện phục vụ tự học... Kết quả khảo sát thực trạng sử dụng thời gian dành cho tự học của sinh viên hệ từ xa... Kết quả đánh giá mức độ thực hiện việc xây dựng tài liệu hướng dẫn tự học cho sinh viên hệ từ xa... Kết quả đánh giá mức độ thực hiện về xây dựng kế hoạch tự học cho sinh viên hệ từ xa... 56 58 63 65 Bảng 2.10 Kết quả đánh giá mức độ thực hiện quá trình kiểm tra - đánh giá kết quả tự học của sinh viên hệ từ xa... Bảng 2.11 Kết quả đánh giá về nguyên nhân ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý hoạt động tự học... 66 70 Bảng 3.1 Kiểm chứng tính cấp thiết của các biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động tự học của sinh viên hệ từ 87
Bảng 3.2 xa... Kiểm chứng tính khả thi của các biện pháp quản lý nâng cao hiệu quả hoạt động tự học của sinh viên hệ từ xa... 88
TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt Văn bản văn kiện Nghị quyết 14/2005/NQ-CP của Thủ tướng chính phủ về đổi mới căn bản và toàn diện GDĐH Việt Nam giai đoạn 2006-2020. Tác giả, tác phẩm 1. Nguyễn Ngọc Bảo (1980), Tổ chức dạy học, một số vấn đề về lý luận dạy học. Tủ sách trường CBQL và NVGD. 2. Đặng Quốc Bảo - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2009), Quản lý giáo dục, quản lý nhà trường. Bài giảng cho học viên cao học quản lý giáo dục 3. Thiên Giang Trần Kim Bảng (1967), Muốn học giỏi. Nhà sách khai trí Sài gòn 4. Lê Khánh Bằng (1998), Tổ chức phương pháp tự học cho sinh viên Đại học. Nxb ĐHSP Hà Nội. 5. Lê Khánh Bằng (1998), Phương pháp tự học (đề cương chuyên đề). Đại học sư phạm 6. B.P. Exipov chủ biên (1997), Những cơ sở lý luận dạy học, Tập 1. Nxb Giáo dục, 1997 7. Cẩm nang giáo dục từ xa (2009), Trần Đức Vượng dịch. Nxb Thế giới. 8. Nguyễn Duy Cần (1971), Tôi tự học. Nhà sách Khai trí - Sài Gòn 9. Hoàng Anh, Đỗ Thị Châu (2008), Tự học của sinh viên. Nxb Giáo dục, Hà Nội. 10. Vũ Quốc Chung, Lê Hải Yến (2003), Để tự học đạt hiệu quả. Nxb ĐHSP Hà Nội. 11. Nguyễn Cao Chƣơng (2009), Một số giải pháp phát triển giáo dục đại học theo phương thức từ xa tại Đà Nẵng và các tỉnh miền Trung Tây Nguyên. Báo cáo khoa học tại Hội thảo khoa học ở Viện Đại học Mở Hà Nội.
12. Phạm Khắc Chƣơng - J.A.Comenxki (1996), Ông tổ của nền sư phạm cận đại - NXB Giáo dục - Hà Nội. 13. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2009), Tập bài giảng Lý luận đại cương về quản lý. 14. Nguyễn Quốc Chí, Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2010), Lý luận đại cương về quản lý. Nxb Đại học Quốc gia, Hà Nội. 15. Nguyễn Quốc Chí - Nguyễn Thị Mỹ Lộc (1997), Những cơ sở khoa học về quản lý giáo dục. Trường CBQL giáo dục - Đào tạo, Hà Nội. 16. Đặng Trung Còn (1960), Luận ngữ - Từ Đức Tòng thư - Sài Gòn 17. Nguyễn Văn Đạo, Tự học - Tự đào tạo tư tưởng chiến lược của phát triển giáo dục Việt Nam. Nxb giáo dục, Hà Nội 18. Nguyễn Minh Đạo (1997), Cơ sở khoa học quản lý. NXB chính trị Quốc gia, Hà Nội. 19. Hà Thị Đức (1993), Về hoạt động tự học của sinh viên sư phạm. Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục số 5. 20. Hồ Chủ Tịch (1962), Bàn về giáo dục. NXB Giáo dục 21. Trình Thanh Hà (2004), Một số biện pháp quản lý hoạt động tự học đối với học viên hệ từ xa của Viện Đại học Mở Hà Nội. Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục, trường ĐHSP Hà Nội. 22. Phạm Minh Hạc (1986), Một số vấn đề về giáo dục và khoa học giáo dục. Nxb GD. Hà Nội. 23. Nguyễn Duy Hoan (2005), Một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy và quản lý đối với hệ đào tạo từ xa. Báo cáo khoa học tại Hội thảo khoa học ở Viện Đại học Mở Hà Nội. 24. Đặng Vũ Hoạt - Hà Thị Đức (1994), Lí luận dạy đại học. Nxb Trường ĐHSP Hà Nội.
25. Nguyễn Mai Hƣơng (2013), Những thách thức mới và hệ thống giải pháp đảm bảo phát triển bền vững đào tạo từ xa tại Viện Đại học Mở Hà Nội. Tạp chí Khoa học Viện Đại học Mở Hà Nội. N 0 1. 26. TS Nguyễn Mai Hƣơng (2012), Nghiên cứu phương pháp dạy học hiệu quả cho các lớp đại học hệ từ xa Viện ĐH Mở HN. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Viện. 27. Harold Koontz, Cyrill O,donnell. Heninz Weihrich (1992), Những vấn đề cốt yếu của quản lý. Nxb Khoa học Kỹ thuật, Hà Nội 28. Đặng Bá Lãm (2003), Kiểm tra - đánh giá trong dạy - học đại học. Nxb Giáo dục. Hà Nội. 29. Nguyễn Hiến Lê (2002), Tự học - một nhu cầu thời đại. Nxb Văn hóa Thông tin. Thành phố Hồ Chí Minh. 30. Vũ Thị Lý (2014), Quản lý hoạt động tự học của sinh viên trong đào tạo theo học chế tín chỉ tại trường Đại học Hòa Bình. Luận văn Thạc sĩ Quản lý Giáo dục, trường Đại học giáo dục. 31. Nguyễn Thị Mỹ Lộc (2006). Tâm lý học quản lý. Tài liệu dành cho học viên cao học quản lý giáo dục, khoa Sư phạm, ĐHQGHN. 32. Phan Trọng Luận (1998), Tự học - một chìa khóa vàng về Giáo dục. Tạp chí Nghiên cứu Giáo dục, số 2. 33. Makiguchi (1994), Giáo dục vì cuộc sống sáng tạo.trường ĐHTH Tp. Hồ Chí Minh, NXB Trẻ. 34. Nguyễn Ngọc Quang (1999), Những khái niệm cơ bản về lý luận quản lý giáo dục. Trường Cán bộ QLGD-ĐT Trung ương. 35. Rubakin (1962), Tự học như thế nào. Nxb Giáo dục. Hà Nội. 36. RaJa Roy Singh (1994), Nền giáo dục cho thế kỷ XXI Những triển vọng của châu á - Thái Bình Dương (bản dịch). Viện KHGD Hà Nội. 37. Roger Gal (1971), Lịch sử giáo dục học. NXB Trẻ, Sài Gòn.
38. Lâm Quang Thiệp (2000), Xây dựng một hệ thống giáo dục từ xa đích thực cho giáo dục đại học từ xa. Hà Nội. 39. Nguyễn Cảnh Toàn (1997), Quá trình dạy - tự học. Nxb Giáo dục. Hà Nội. 40. Nguyễn Cảnh Toàn (1999), Luận bàn về kinh nghiệm tự học. Nxb Giáo dục. Hà Nội. 41. Nguyễn Cảnh Toàn (2001), Tuyển tập tác phẩm tự học - Tự giáo dục - Tự nghiên cứu. Trường ĐHSP Hà Nội 42. Nguyễn Đức Trí (2002), Quản lý quá trình giáo dục và đào tạo. Viện phát triển giáo dục, Hà Nội. 43. Nguyễn Kim Truy (2013), Giáo dục từ xa - lý luận và thực tiễn. Tạp chí Khoa học - Viện Đại học Mở Hà Nội. 44. Trịnh Quang Từ (1996), Phương pháp tự học. Nxb Thành phố Hồ Chí Minh. 45. Phạm Viết Vƣợng (1996), Giáo dục học đại cương. Nxb Đại học Quốc Gia Hà Nội. 46. Trần Đức Vƣợng (2006), Giáo dục mở và từ xa: cơ sở lý luận và kinh nghiệm quốc tế. Đề tài NCKH cấp bộ, Viện Đại học Mở Hà Nội. 47. Nguyễn Hoàng Yến (1990), Tự học, một tư tưởng lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh về dạy học - Tạp chí NCGD số 3. Tiếng Anh 48. Garrison, R. (1993) Quality and access in distance education: theoretical considerations- In D. Keegan (Ed.) Theoretical Principles of Distance Education. New York: Routledge. 49. Moore, M. (1993) Theory of transactional distance. In D. Keegan (Ed.) Theoretical Principles of Distance Education. New York: Routledge. 50. Perraton, H. (2007) Open and Distance Learning in the Developing World
(2 nd edition). London: Routledge. 51. Peters, O. (1967) Distance education and industrial production: a comparative interpretation in outline. In D. Keegan (Ed) (1993) Otto Peters on Distance Education: the industrialization of teaching and learning. New York: Routl edge. 52. Peters, O. (1993) Distance education in post-industrial society. In D. Keegan (Ed.) (1993) Otto Peters on Distance Education: the industrialization of teaching and learning. New York: Routledge. 53. Peters, O. (1999) The University of the Future: pedagogical perspectives. Proceeding of the Ỉ9 íh World Conference on open Learning and Distance Education, Vienna, June.