Avetisyan Yura Nor 104.indd

Bản ghi

1 вڲêî²ÜÆ Ð²Üð²äºîàôÂÚ²Ü êöúàôèøæ ܲʲð²ðàôÂÚàôÜ Úàô. ê. ²ìºîÆêÚ²Ü ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ ºðºì²Ü 2011

2 ºñ³ß˳íáñí³Í ïå³ ñáõãû³ý ºñ ³ÝÇ å»ï³ï³ý ѳٳÉë³ñ³ÝÇ ë Ûáõéù³ ÇïáõÃÛ³Ý ³ÙμÇáÝÇ ÏáÕÙÇó Ðî :801.4 Ø 81.2Ð ²791 ÊÙμ³ ÇñÝ»ñ` μ³ý³ë. Çï. ¹áÏïáñ, åñáý. ê»ñ»û ³ÉëïÛ³Ý (ºñ ³Ý) γñá ²é³ù»ÉÛ³Ý (»ÛñáõÃ) ñ³ëáë` ù³õ³ù³ Çï. ¹áÏïáñ ²Ý¹ñ³ÝÇÏ î³»ëû³ý (»ÛñáõÃ) ²í»ïÇëÛ³Ý ÚáõñÇ êñ³åçáýç ²791 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàô ܲ- ² Üàô ÂÚàôÜ: / Úáõ. ²í»ïÇëÛ³Ý: ÊÙμ.ª ê. ³ÉëïÛ³Ý. ºñ.: ¼³Ý ³Ï 97, ç: àõ ëáõù ݳ ëç ñáõã Ûáõ ÝÁ ÝíÇñ í³í ñ³ Ï³Ý Ñ³ Û» ñ» ÝÇ»ñ Ïáõ Ûáõ Õ» ñçª ³ñ» ɳ ѳ- Û» ñ» ÝÇ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý Ñ³ Ù³ ϳñ» ñç ѳ Ù» Ù³ ï³ Ï³Ý ùýýáõã- Û³ ÝÁ: Ü» ñ³ éáõù Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñç μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñç ñáõã Ûáõ ÝÝ áõ ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ- ÛáõÝÁ, Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñç»ñï μ³ñ μ³é Ý» ñç Ïñ³Í á á Ëáõà ÛáõÝ Ý» ñá, û ï³ñ É» ½áõ Ý»- ñç ³½ ¹» óáõã Û³Ùμ å³û Ù³ ݳ íáñ í³í ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý ³ é³ýó ݳ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñá, ÑÝãÛáõ ݳ á ˳ Ï³Ý ³ÛÉ ³ÛÉ Ç ñá Õáõà ÛáõÝ Ý»ñ: ñ³ýù ïñíáõù»ý ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ÝáõÛÝ Ç ñá Õáõà ÛáõÝ Ý» ñç ½áõ ³¹ ñáõã Û³Ùμ: ܳ ˳ ï»ë í³í μáõ Ñ» ñç μ³ Ý³ ëç ñáõã Û³Ý ý³ ÏáõÉ ï»ï Ý» ñç áõ ë³ ÝáÕ Ý» ñç, Ù³- Çëï ñ³ýï Ý» ñç, ѳ Û» ñ» ÝÇ áõ ëáõ óçã Ý» ñç μá Éáñ Ýñ³Ýó ѳ Ù³ñ, áí ù»ñ Ñ»- ï³ùñùñíáõù»ý ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» Ýáí: ISBN Ðî :801.4 Ø 81.2Ð ²í»ïÇëÛ³Ý Úáõ. ê., 2011 ¼³Ý ³Ï 97, 2011

3 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ Üºð²Ì²Î²Ü Ø²ê ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÁ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÁ, ÉÇ Ý» Éáí ñ³ Ï³Ý Ù»Ï É»½ íç ï³ñμ» ñ³ï Ý»ñ ϳ٠Ûáõ Õ»ñ, ѳ Ù³ ϳñ ³ ÛÇÝ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý»ñ ã»ý ¹ñë áñáõù É»½ í³ Ï³Ý Ù³ ϳñ ¹³Ï Ý» ñáõù: È»½ íç ÑÝãÛáõ ݳ ÛÇÝ Ï³½ ÙÁ, Ó³Û Ý³íáñ μ³ Õ³ Ó³ÛÝ ÑÝãÛáõÝ Ý» ñç ѳ Ù³ ϳñ Á, μ³ é³ å³ ß³ ñá, ù» ñ³ ϳ ݳ- Ï³Ý Ï³ éáõó í³í ùá Ç ñ»ýó Áݹ ѳ Ýáõñ ѳï ϳ ÝÇß Ý» ñáí ѳ ÙÁÝÏ ÝáõÙ»Ý: áñí áõ Ý»Ýù Ù»Ï Áݹ ѳ Ýáõñ É»½ í³ Ï³Ý Ñ³ Ù³ ϳñ Ç Ñ»ï: ñ³ýù Ù»Ï ³½ ³ ÛÇÝ É»½ íç»ñ Ïáõ ¹ñë á ñáõù Ý»ñ»Ý, á ñáýù»ñ ÏáõëÝ É áõ Ý»Ý ñ³- Ï³Ý É»½ íç áñ ͳ éáõûã Ý»ñ: î³ñ μ» ñ³ï Ý»ñ»Ý, á ñáí Ñ»ï É»½ í³ Ï³Ý ÝáõÛÝ Ù³ ϳñ ¹³Ï Ý» ñáõùª ÑÝãÛáõ ݳ μ³ Ýáõà ÛáõÝ, μ³ é³ ÛÇÝ Ï³½Ù, ù» ñ³ ϳ- Ýáõà ÛáõÝ,»ñ ³Ý»Ý ѳ ÝáõÙ á ñá ß³ ÏÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý»ñ: ²Û¹ ï³ñ μ»- ñáõã ÛáõÝ Ý» ñá ÑÇ٠ݳ ϳ ÝáõÙ å³û Ù³ ݳ íáñ í³í»ý» ñ»ù áñ ÍáÝ Ý» ñáíª μ³ñ μ³ é³ ÛÇÝ ï³ñ μ»ñ ÑÇÙ ù» ñç ³é ϳ Ûáõà ÛáõÝ,» ñ³ ϳ É»½ íç ³½ ¹»- óáõã ÛáõÝ Ý»ñ, ѳ Û» ñ» ÝÇ ½³ñ ³ó Ù³Ý ñ³ ÛÇÝ ßñç³ ÝÇ Ý³ Ëáñ¹ áõ É» ñçª ñ³ μ³ ñç ÙÇ ççý ѳ Û» ñ» ÝÇ Ýϳï Ù³Ùμ ¹ñë áñ í³í ï³ñ μ» ñ³ï í³í í»- ñ³ μ»ñ ÙáõÝù: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÁ Ó ³ íáñ í»ó ÑÇ٠ݳ ϳ ÝáõÙ äáé ëç μ³ñμ³ éç ÑÇÙ ùç íñ³, Ùß³Ï Ù³Ý ÁÝ Ã³ó ùáõù á ñáß ã³ áí Ïñ»ó ýñ³ý ë» ñ» ÝÇ, ùçã ã³ áíª ³ÛÉ É» ½áõ Ý» ñç ³½ ¹» óáõã Ûáõ ÝÁ, ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý Ñ³ Ù³ ϳñ áí ù» ñ³ ϳ Ýáõà ۳Ùμ» Õ³í ÙÇ ççý ѳ Û» ñ» ÝÇ Å³ é³ý áñ ¹Á: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ»- ÝÁ Ó ³ íáñ í»ó ² ñ³ ñ³ï Û³Ý Ï³Ù ºñ ³ ÝÇ μ³ñ μ³ éç ÑÇÙ ùç íñ³, Ùß³Ï- Ù³Ý ÁÝ Ã³ó ùáõù Ýϳ ï» ÉÇ ã³ áí Ïñ»ó éáõ ë» ñ» ÝÇ ³½ ¹» óáõã Ûáõ ÝÁ, ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý Ñ³ Ù³ ϳñ áí, Ù³ ë³ùμ ù» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý Ç ñá Õáõà ÛáõÝ Ý» ñáí Ùáï Ùݳó ñ³ μ³ ñçý: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý» ñá ÑÇ٠ݳ ϳ- ÝáõÙ íï³û íáõù»ý ÑÝãÛáõ ݳ ÛÇÝ Ï³½ ÙáõÙ Ó ³ μ³ Ý³ Ï³Ý Ù³ ϳñ ¹³ ÏáõÙ: ³ é³ å³ ß³ ñ³ ÛÇÝ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý» ñá, Áëï Ýá ñ³ áõûý ïíû³é Ý» ñç, Ùáï ïá Ïáë»Ý: ²Û ëçýùýª Ùáï 16 ѳ ½³ñ μ³é»ñ Ïáõ ï³ñ μ» ñ³ï Ý»- ñáõù áõ Ý»Ý Ó ³ ÛÇÝ, Ç Ù³ë ï³ ÛÇÝ Ï³Ù Ó ³Ç Ù³ë ï³ ÛÇÝ á Ý» Ù»Ï ï³ñ μ»- ñáõã ÛáõÝ: ³ é³ ÛÇÝ Ï³½ ÙÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý» ñç Ûáõ ñ³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý»- 3

4 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý ñç Ù³ ëçý μ³ í³ ñ³ñ ã³ áí Ëáë í»é : ø» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý Ç ñá Õáõà ÛáõÝ Ý» ñç ѳ Ù» Ù³ ï³ Ï³Ý ùýýáõã Û³Ý áñ Ó»ñ ³ñ í»é»ý: ÐÝãÛáõ ݳ ÛÇÝ Ï³½ ÙÇ Ûáõñ³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñá ÝáõÛÝ å»ë ų Ù³ Ý³Ï ³é ų Ù³ Ý³Ï ¹³ñ Ó»É»Ý ùýý³ñ ÏáõÙ Ý» ñç ³ é³ñ ϳ 1 : ² é³ý ÓÇÝ ³ß ˳ ï³ýù ñí»é ³ñ» ɳ ѳ Û»- ñ» ÝÇ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ ÑÝã» ñ³ý ³ ÛÇÝ ³ é³ýó ݳ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñç í» ñ³ μ»ñ Û³É 2 : ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ μáõñ³ï³ý ¹³ ë³ ñ ùáõù ³ñ Ùï³ Ñ³- Û» ñ» ÝÇ μ³ é³ å³ ß³ ñ³ ÛÇÝ ³ é³ýó ݳ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñçý ÝíÇñ í³í ³ß- ˳ ïáõã ÛáõÝÝ»ñáõÙ á ñá ß³ ÏÇ Ñ»ï á Õ³ ϳ Ýáõà ۳Ùμ Ý»ñ ϳ Û³ó íáõù»ý ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝǪ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇó áõ Ý» ó³í ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý ï³ñ μ»- ñáõã ÛáõÝ Ý» ñá: Ýá ñáß û ñç Ý³Ï Ý» ñáí ³Ý¹ ñ³ ¹³ñ Ó Ï³ï³ñíáõ٠ݳ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ ÑÝãÛáõ ݳ á ˳ Ï³Ý Ûáõ ñ³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñçý 3 : ê³ï³ûý ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý Ñ³ Ù³ ϳñ-» ñç ³Ù μáõ ç³ Ï³Ý ½áõ ³¹ ñ³ Ï³Ý Ýϳ ñ³ ñáõã Ûáõ ÝÁ ï³ï³íçý μ³ í³ñ³ñ ã³ áí ãç ïñí»é: ²Ûë ³ß Ë³ ï³ý ùá áñó Ý»ñ ϳ Û³ó Ý» Éáõ»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñç ÑÝãÛáõ ݳ- Ï³Ý ³ é³ýó ݳ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñç ½áõ ³¹ ñ³ Ï³Ý Ï³Ù Ñ³ Ù» Ù³ ï³ Ï³Ý å³ï Ï» ñá, áñ Ý» ñ³ é» Éáõ Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñç μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñç ñáõã Ûáõ ÝÁ ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ, Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñç»ñï μ³ñ μ³é Ý» ñç Ïñ³Í á á- Ëáõà ÛáõÝ Ý» ñá, û ï³ñ É» ½áõ Ý» ñç ³½ ¹» óáõã Û³Ùμ å³û Ù³ ݳ íáñ í³í ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý ³ é³ýó ݳ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñá, ÑÝãÛáõ ݳ á ˳ Ï³Ý ³ÛÉ ³ÛÉ Ç ñá Õáõà ÛáõÝ Ý»ñ 4 : ñ³ýù ïñíáõù»ý ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ÝáõÛÝ Ç ñá ÕáõÃ- ÛáõÝ Ý» ñç ½áõ ³¹ ñáõã Û³ Ùμ: 1 î» ë Ð. ² ³éÛ³Ý, Èdzϳï³ñ ù»ñ³ï³ýáõãûáõý ѳÛáó É»½íÇ, Ñ. 1 6, ºñ ³Ý, , ². ê³ñ ëû³ý, ²ñ»É³Ñ³Û ³ñ Ùï³Ñ³Û ñ³ï³ý É»½áõÝ»ñ, ºñ ³Ý, 1985, è. ê³ù³å»ïáû³ý, ²ñ Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ¹³ë³ Çñù, ºñ ³Ý, 2006, è. ê³ù³å»ïáû³ý, ²ñ»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ³ñ Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ μ³é³å³ß³ñ³ûçý ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ºñ ³Ý, 2004, Úáõ. ²í»ïÇëÛ³Ý, ²ñ»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ³ñ Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ½áõ ³¹ñ³Ï³Ý ù»ñ³ï³ýáõãûáõý, ºñ ³Ý, 2007 ³ÛÉÝ: 2 î» ë ê. ÔáõϳëÛ³Ý, ñ³ï³ý ³ñ»É³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ³ñ Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ ÑÝã»ñ³Ý ³ÛÇÝ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ, ºñ ³Ý, 1990: 3 î» ë è. ê³ù³å»ïáû³ý, Ýßí³Í ³ß˳ïáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: 4 È»½í³Ï³Ý ÝÛáõÃÁ ÁÝïñ»ÉÇë û ïí»é»ýù ÇÝãå»ë г۳ëï³ÝáõÙ ê ÛáõéùáõÙ Ññ³ï³ñ³Ïí³Í ѳÝñ³Ñ³Ûï μ³é³ñ³ýý»ñçó, ³ÛÝå»ë É μý³ ñ³ûçý ³ÕμÛáõñÝ»ñÇóª ½»ï»Õí³Í Ñ»ÕÇݳÏÝ»ñÇ ³é³ÝÓÇÝ ñù»ñáõù ϳ٠ï³ñ³μýáõûã ÅáÕáí³ÍáõÝ»ñáõÙ áõ Ó»éݳñÏÝ»ñáõÙª ²ñ¹Ç Ñ³Û ñ³ï³ýáõãçõý, ϳ½Ù.ª Øáõß»Õ Æß˳Ý, Ñ. ²,,, ä ÛñáõÃ, , Ð³Û ñ³ï³ýáõãçõý, ϳ½Ù.ª Ú. úß³ï³ý, ºñáõë³Õ Ù, 1966, Ú. øçõñù»³ý, Ð³Û Ï»³Ýù»õ ñ³ï³ýáõãçõý, ²,,, ²Ã Ýù, , Î. ²é³ù»É»³Ý, 4

5 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ 1. ÐÜâÚàôÜ ºì î²è: ÐÜâÚàôÜܺðÆ îºê²îüºðà: àôôô²êàêàôâúàôü ºì àôôô² ðàôâúàôü ÐÝãÛáõÝ Ý» ñ᪠áñ å»ë É»½ íç ÝÛáõ ó Ï³Ý Ýí³ ½³ áõûý Ùdz íáñ Ý»ñ,»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù É ÇÝù ÝÇÝ Ýß³ ݳ Ïáõà ÛáõÝ ãáõ Ý»Ý, ë³ Ï³ÛÝ Í³ é³ ÛáõÙ»Ý áñ å»ë ÙÇ çáó Ç Ù³ë ï³ ÏÇñ Ùdz íáñ Ý»ñ ϳ½ Ù» Éáõ ѳ Ù³ñ: î³ é» ñá ÑÝãÛáõÝ Ý» ñç å³û Ù³ ݳ Ï³Ý ñ³ ÛÇÝ Ýß³Ý Ý»ñÝ»Ý ñ³ íáñ Ëáë ùáõù: г- Û» ñ»ý ³Û μáõ μ» ÝÇ Ûáõ ñ³ ù³ýã Ûáõñ ï³é»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù É Ýß³ ݳ- ÏáõÙ Ù»Ï ÑÝãÛáõÝ, Ûáõ ñ³ ù³ýã Ûáõñ ÑÝãÛáõÝ ³ñ ï³ Ñ³Ûï íáõù Ù»Ï ï³éáí: ê³ Ï³ÛÝ ÙÇ ù³ ÝÇ ÑÝãÛáõÝ Ý» ñç ï³ é» ñç ¹»å ùáõù ³ñ» ɳ ѳ Û»- ñ» ÝáõÙ, ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³Û¹ ѳ Ù³ å³ ï³ë ˳ Ýáõà Ûáõ ÝÁ ˳ËïíáõÙ, û ñç ݳϪ áñ ¹Ç [íûñ ÃÇ],» ñ»ë [Û ñ ë] ³ÛÉÝ: г Û» ñ» ÝÇ ³Û μáõ μ» ÝÁ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ áõ ÝÇ»ñ Ïáõ ÑÇ٠ݳ Ï³Ý ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ áõ Ý ï»õ ãç ñ³ íáõù ³Û μáõ μ» ÝáõÙª áñ å»ë ³ é³ý ÓÇÝ ï³é: ²ÛÝ Ã» Ù»Ï ÑÝãÛáõ ÝÇ ñ³- ÛÇÝ Ýß³Ý, μ³ûó ñíáõù»ñ Ïáõ ï³ éáíª á + õ, áõë ïç ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ áõ ï³ éç ï» ÕÁ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ½μ³ Õ»ó ÝáõÙ õ (íûáõý) ï³ éá: ²ñ»- ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ï³ éá ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ëá íá ñ³ μ³ñ ³ñ ï³ Ñ³Ûï íáõù ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã Û³Ù쪻 + õ, ë³ Ï³ÛÝ ¹ñ³Ýù ÝáõÛÝÝ»Ý ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ- Û³Ùμ. ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ï³ éá μ³ é³ ÙÇ çáõù Ï³Ù μ³ é³ í»ñ çáõù ÑÝãáõÙ áñ å»ë íª μ³ñ»é [μ³ ñ í É], ݳ [ݳ Û í] ϳ٠[ݳ Û í]. ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ñáõã Û³Ý ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý ³Ý ѳ Ù³ å³ ï³ë- ˳ Ýáõà ÛáõÝ Áëï áõã Û³Ý ãç ³ é³ ç³ ÝáõÙ, ÇÝã å»ëª μ³ ñ» õ»é [μ³ ñ õ É], ³ ñ»õ [³ ñ õ], ݳ»õ [ݳ Û õ] ϳ٠[ݳ Û õ]: ²Ûë ï³ñ μ» ñáõã Ûáõ ÝÁ å³û Ù³ ݳ íáñ í³í ÊáñÑñ ¹³ ÛÇÝ Ð³ Û³ë ï³ ÝáõÙ 1922 Ã. ϳ ï³ñ í³í áõõ Õ³ ñ³ Ï³Ý á á Ëáõà ۳Ùμ, á ñáí, Ç ÃÇíë ³ÛÉ á á Ëáõà ÛáõÝ Ý» ñç, í» ñ³ó í»ó ݳ õ Ç ñ᪠áñ å»ë ³ é³ý ÓÇÝ ï³é: ²ñ¹Ç ѳۻñ ÝÇ ù»ñ³ï³ýáõãçõý, Çñù 1, 2, 3, ä ÛñáõÃ, 1998, Ú. âáé³ù»³ý, гۻñ ÝÇ ³õ³Ý¹³Ï³Ý áõõõ³ ñáõãçõý, Ð³É å, 2000 ³ÛÉÝ: 5

6 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÁ å³ñ å³ Ý»ó ñ³ μ³ ñç ϳ٠³ í³ý ¹³ Ï³Ý áõõ Õ³ - ñáõã Ûáõ ÝÁ: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÁ ÁÝ ¹áõ Ý»ó Ýá ñ᪠ٳë ݳ ÏÇ á á Ëáõà ÛáõÝ- Ý» ñáí (1940 ÇÝ): ú ï³ áñ Í» Éáí ÝáõÛÝ ³Û μáõ μ» ÝÁª ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÁ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÁ»ñ ³Ý»Ý ѳ ÝáõÙ áõõ Õ³ ñ³ Ï³Ý ½ ³ ÉÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý»ñ, á ñáýù Ñ»ï ³Ýù»Ý áõõ Õ³ ñ³ Ï³Ý á á Ëáõà ۳Ý: àõõ Õ³ ñ³ Ï³Ý ³Û¹ ï³ñ μ»- ñáõã ÛáõÝ Ý» ñá ³Ù á íáõù»ý ÑÇ٠ݳ ϳ ÝáõÙ ÙÇ ù³ ÝÇ Ï» ï» ñáõù: 1.1. Ò²ÚܲìàðܺðÆ ²ðî²ê²ÜàôÂÚàôÜÀ ºì àôôô² ðàôâúàôüà Àëï Ó³Û ÝÇ ³Õ Ùáõ ÏÇ Ñ³ ñ³ μ» ñáõã ۳ݪ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ, ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ÑÝãÛáõÝ Ý» ñá»ñ Ïáõ ϳñ ǻݪ Ó³Û Ý³ íáñ μ³ Õ³- Ó³ÛÝ: Ò³Û Ý³ íáñ ÑÝãÛáõÝ Ý» ñá í»óý»ýª ³, (»), Á, Ç, û(á), áõ: ²ñ Ùï³- ѳ Û» ñ» ÝáõÙ Ó³Û Ý³ íáñ ÑÝãÛáõ ÝÇ ³ñ Å»ù áõ ÝÇ Ý³ Çõ ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã- Ûáõ ÝÁ (ýñ³ý ë» ñ» ݪ u): º ¾ ³ é³ëï½ μáõù ÑÝãÛáõ ÝÁ ñíáõù ï³ éáí, û ñç ݳϪ ç, ¾ç Ùdz ÍÇÝ, ¾ ñ»- μáõ ÝÇ, ³Ï,, Ç, Çñ, ñ, ÇÝù, Çù, ÇÝ, ç³ ÝÇß, áõ ÃÇõÝ 5 : ²Ûë Áݹ ѳ- Ýáõñ ϳ Ýá ÝÇó»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù É ß»Õ íáõù»ý û Å³Ý ¹³Ï μ³ ÛÇ Ý»ñ- ϳ ÛÇ Ó» ñá, á ñáý óáõù ³ñ ï³ ë³ý íáõ Ý ñ íáõù» ï³ éáíª μ³ ó³ éáõã- Û³Ùμ» ½³ ÏÇ»ñ ñáñ¹ ¹»Ù ùç, ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» Ýáõ٠ݳ Ñá ݳ ÏÇ»ñÏ ñáñ¹ ¹»Ù ùçª ³ñ»É.ª»Ù,»ë,,»Ýù,»ù,»Ý, ³ñ Ùï.ª»Ù,»ë,,»Ýù, ù,»ý: ¾ áí ëïëíáõ μ³ é» ñç áõõ Õ³ ñáõã Ûáõ ÝÁ ÝáõÛ Ýáõà ۳Ùμ å³ñ å³ý íáõù μ³ Õ³¹ñ Û³É Ï³½ Ùáõà ÛáõÝ Ý» ñç Ù»ç, ÇÝã å»ëª ³ Ù» ݳ ³ ϳÝ, ³ Ý ³ ݳÉ,» É» õ ç, í³û ñ çù, Ù³Ý ñ ³ μ³ý, ÇÝ ã» õ, áõ ñ» õ, ³ Ï, ã ÇÝù, Ï ç³¹ñ»ù: 5 Ü»ñϳ۳óíáÕ μáõý ϳÝáÝÇÝ ãí»ñ³μ»ñáõ áõõõ³ ñ³ï³ý ï³ñμ»ñáõãûáõýý»ñç ¹»åùáõÙ ûñçý³ïý»ñá ïñí»éáõ»ý Áëï ³ñ Ùï³Ñ³Û»ñ»ÝÇ: 6

7 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ ³ é³ëï½ μáõù Û ³ñ ï³ ë³ý í» ÉÇë ñíáõù», û ñç ݳϪ»Éù,»É É»É,» Ï» Õ»- óç,»ý ó ϳÛ,» 黳ï,» ñ» ˳Û,»ñ óÉ, º ñ» õ³ý, ºõ ñá å³: ³ñ μ³ é³- ÛÇÝ ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ۳Ù쪻 Ó³Û Ý³ íá ñá μ³ é³ëï½ μáõù ÑÝãáõÙ ª» Õ³- Ý³Ï Õ³ ݳ,»ñ ÏÇñ ñ Çñ,» ñ³ ÝÇ ñ Ý,» åçë Ïá åáë μçë ϳμûë,»ñ ¹áõÙÝ ñ ÃáõÙ ³ÛÉÝ: ñ³ Ï³Ý É»½ íçó Ý»ñ ùçý á ˳ éáõã ÛáõÝ- Ý» ñáõù ݳ ˳ Ó³ÛÝ» Ý ¹³é ÝáõÙ Û, ÇÝã å»ëª»ñ Û ñù,»ñ ³ ñ³ý Û ñù³ ñ³ý, ºñ ç³ ÝÇÏ Ú ñ ã³ ÝÇ ³ÛÉÝ 6 : ÆëÏ ñ³ Ï³Ý É»½ íáõù μá Éáñ ¹»åù» ñáõù û ñç ݳ ã³ Û ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ, ÇÝã å»ëª Û Õ³ ݳ, Û ñ Çñ, Û ñ Áñ μ³ ùáõã ÛáõÝ, Û ñ ³ ñ³»³ó ³ÛÉÝ: ²Ûë ëï½μáõý ùá ãç áñ ÍáõÙ á ñáß á ˳é Û³É μ³ é» ñáõù (ï» ë ç 11): àõõ Õ³ ñáõã Û³Ý ³ Ï³Ý ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý»ñ Ï³Ý μ³ é³ í»ñ çç μ³ é³ ÙÇçÇ ¹Çñ ù» ñáõù: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ, í» ñá Ýßí³Í ¹»å ù» ñçó μ³ óç, ÙÛáõë μá Éáñ ¹»å ù» ñáõùª μ³ é³ ÙÇ çáõù μ³ é³ í»ñ çáõù, ³ñ ï³ ë³ý í» ÉÇë ñíáõù»ª Ñ» ݳ Ï»ï, ùñçë ïá Ý»³ ϳÝ, ë»ý Û³Ï, Ù»Ï Ý»É, ñï»é, Ñ» ÕÇ- ݳÏ, áõ ï»é, ݳ Ëû ñ», ÙÇ çû ñ», áñ Ç ó», û,» û, ñ» û, ³Û ï»: ØÇÝã- ¹»é ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ áñ ÍáõÙ»Ý á ñá ß³ ÏÇá ñ»ý ³ÛÉ ëï½μáõýù Ý»ñ, á ñáýù ϳ ñ» ÉÇ Ý»ñ ϳ Û³ó Ý»É Ñ»ï Û³É Ï» ï» ñáí. 1. ³ é³ í»ñ çáõù ÙÇßï ñíáõù. ݳ Ëû ñ, γ ñç Ý,» Ã, ³Û ï, ñ» Ã, á ñ» õç ó, ÑÇõ É, Ù³Ý ñ, ³ ë : ê³ Ýß³ ݳ ÏáõÙ, áñ áí»ý ñíáõù ݳ ù» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý μá Éáñ ³ÛÝ Ó» ñá, á ñáýù μ³ é³ í»ñ çáõù áõý»ý ª μ³ ó³ é³ Ï³Ý Ñá Éá íá (ݳ Ý Ñá ¹Çó ³ é³ç)ª ïáõ Ý (Ý), ѳñ ó»- ñ (Ý), μ³ Û³Ó» ñáª μ» ñ, Á ë, ÏÁ ñ,»ñ ³ÛÉÝ: ³ é³ í»ñ çç Ý ÇÝãå»ë ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ, ³ÛÝ å»ë É ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ éç ³ Ù³Ý Ï³Ù á á ËáõÃ Û³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï ãç»ý óñÏ íáõù ÑÝãÛáõ ݳ á Ëáõà ۳Ý, ¹ñ³ ÝÇó Ñ» ïá ÉëíáÕ Ï³Ù ÃáõÛÉ ³ñ ï³ ë³ý íáõ Û Ó³Û Ý³ ϳ åá ãç ñíáõù, ÇÝã å»ëª Ññ ³ ϳÝ, ³ ϳÝ, ³ ë áí, áõ ÃÇõÝ, Ù³Ý ñ ³ ÏÇñ ³ÛÉÝ: ºñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù É» û μ³ Õ³¹ñ Û³É μ³ éç Ù»ç» Ý Ñ³ çáñ ¹áõÙ μ³- Õ³ Ó³Û ÝÇ, ³ñ ï³ ë³ý íáõù ª áñ å»ë å³ñ½ Ó³Û Ý³ íáñ, ÇÝã å»ëª ³ Ý»- ñ»ë ³ Ý ñ»ë, μ³½ Ù» ñ³ý μ³½ Ù ñ³ý, í» ñ»éù í» ñ Éù ³ÛÉÝ, ÇëÏ» û ѳ çáñ ¹áõÙ Ó³Û Ý³ íá ñç, ³ñ ï³ ë³ý íáõù Û ª ѳ Ù³»í ñá å³ Ï³Ý 6 î» ë Ð. ² ³éÛ³Ý, øýýáõãûáõý åáéë³ñ³û μ³ñμ³éç, ºñ ³Ý, 1941, ç 19: 7

8 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Ñ³ Ù³ Û í ñá å³ Ï³Ý, ³ Ù» ݳ»ñ ϳñ ³ Ù» ݳ Û ñ ϳñ: ²ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý ÝáõÛÝ á á Ëáõà Ûáõ ÝÁ ï» ÕÇ áõ Ý» Ýáõ٠ݳ μ³ Û³Ó» ñç ϳ½ ÙáõÃ Û³Ý Ù»çª Ï»ñ Ã³Ù Ï ñ óÙ, Ï»ñ»Ù Ï ñ»ù, Ï»É É»Ù Ï É É»Ù ³ÛÉÝ: º ñïáõ ϳٻ ñ»ù μ³ Õ³¹ ñçã Ý» ñáí ϳ½Ù í³í Ïó³ Ï³Ý Ãí³ Ï³Ý Ý» ñç Ù»ç» Ý ñ³ Ï³Ý É»½ íáõù ÑÝãáõÙ ª ùë³ Ý»ñ Ïáõ ùë³ Ý ñ Ïáõ, ùë³ Ý» ñ ù ùë³ Ý ñ ù,» ñ» ëáõ Ý» ñ ù» ñ» ëáõ Ý ñ ù ³ÛÉÝ: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: Ç ï³ñ ÏáõÙ Ý» ñá óáõûó»ý ï³ ÉÇë, áñ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ Ï»Ý- ¹³ ÝÇ ñ³ Ï³Ý É»½ íç ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ۳Ùμ» Ý ³Ûë Ãí³ Ï³Ý Ý» ñáõù Ù»Í Ù³ ë³ùμ ÑÝãáõÙ áñ å»ë Û ª ùë³ý[û ]ñ»ù, ï³ëý[(á)û ]ñ»ù, ù³ é³ ëáõý[û ]ñïáõ, áõãëáõý[û ]ñ»ù: ³ ó³ï ñáõã ÛáõÝ Ý» ñçó Ù»ÏÝ ³ÛÝ, áñ ï³ë Ý»ñ Ïáõ ï³ë Ý» ñ»ù Ãí³ Ï³Ý Ý» ñç ѳ Ù³ñ áñ ÍáõÙ ³ÛÝ Ãí³ Ï³Ý Ý» ñç ѳ Ù³ μ³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ, á ñáý óáõù, μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñç ½áõ áñ ¹áõà ۳Ùμ å³û Ù³ ݳ íáñ í³í, ÑÝãáõÙ Áª áñ å»ë ³ éá ³- ݳ Ï³Ý Ñ» ݳ ñ³ý, ÇÝã å»ëª ï³ë ÝÁ ÑÇÝ >ï³ë ÝÁ[Û ]ñ»ù, ï³ë ÝÁ í»ó>ï³ë- ÝÁ[Û ]ñïáõ, ÇëÏ»ñ Ïáõ Ãí³ Ï³ Ýáí μ³ Õ³¹ ñáõã ÛáõÝ Ý» ñáõù Û ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ å³û Ù³ ݳ íáñ í³í ݳ ³Û¹ Ãí³ Ï³ ÝÇ μ³ñ μ³ é³ ÛÇÝ ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ۳ ÝÁ ( ñ Ïáõ) ãýù³ý í» Éáõ Ñ³Ý ³ Ù³Ý ùáí: ³ óç ³Û¹, áõ Å»Õ ³Û¹ μ³ Õ³¹ ñçã Ý» ñç ³Ý Ï³Ë Ç ï³ï óáõ ÙÁ: á Éáñ ¹»å ù» ñáõù, áõ ß³ ñ³í, áñ Ýßí³Í Ãí³ Ï³Ý Ý» ñá»ñ ϳ ÏÇ ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ۳Ùμ»Ý μýáõ ó ñ íáõù ݳ ³ñ ¹Ç ñ³ Ï³Ý ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙª ï³ëý[ ]ñ ù // ï³ëý[(á)û ]ñ»ù,» ñ» ëáõý[ ]ñïáõ //» ñ» ëáõý[û ]ñïáõ ³ÛÉÝ: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ é³ëï½ μç Ï ã Ù³ë ÝÇÏ Ý» ñçó Ñ» ïá» Ý ³Û ëûñ ѳ ³Ë ³ñ ï³ ë³ý íáõù áã û, á ñá ñ³ Ï³Ý Ñ³ Û» ñ» ÝÇ Ï³ ÝáÝÝ, ³ÛÉ Û, ù³ ÝÇ áñ» Ý Ñ³ çáñ ¹áõÙ Ó³Û Ý³ íá ñç. Ñ³Ý ¹»ë ³ ÉÇë ÏÁ ãá ÑÝãíáÕ Ù³ë ÝÇÏ Ý» ñçó Ñ» ïá, ÇÝã å»ëª Ï (Á)Û Ý Ã³¹ ñç, Ï (Á)Û ñ³ ½Ç, Ï (Á)Û ñ Ç, Ï (Á)Û ñ ϳ ñ³ó ÝÇ, Ï (Á)Û Ý Ã³ñÏ íç, ã (Á)Û é³: Ü»ñ ϳ ÛáõÙë ³Ý Ý³ ˳- Í³Ý óáí ³ é³ý ÓÇÝ μ³ é» ñáõù» Ý áõ ÝÇ»ñ ϳ ÏÇ ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõݪ Û, ÇÝã å»ëª ³Ý Û Ï³Ù ï³ μ»ñ // ³ Ý Ï³Ù ï³ μ»ñ, ³Ý Û ñ ³ ϳ Û» ÉÇ // ³ Ý ñ ³ ϳ Û» ÉÇ, ³Ý Û Ý Ã³¹ ñ» ÉÇ // ³ Ý Ý Ã³¹ ñ» ÉÇ: ÜáõÛ ÝÁ ³ñ Ó³ ݳ- ñíáõù ݳ Ïó³ Ï³Ý Ãí³ Ï³Ý Ý» ñç ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý Ù»çª ùë³ý Û ñ»ù // ùë³ Ý ñ»ù,» ñ» ëáõý Û ñ»ù //» ñ» ëáõ Ý ñ»ù, ÑÇ ëáõý Û ñ Ïáõ // ÑÇ ëáõ Ý ñ- Ïáõ: ²ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý ³Ûë ï» Õ³ ß³ñ ÅÁ, Áëï Ù»ñ μ³ Ý³ íáñ ѳñó Ù³Ý ³ñ¹ ÛáõÝù Ý» ñç Ï»Ý ¹³ ÝÇ ñ³ Ï³Ý É»½ íç ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý ÉëáõÙ Ý» ñç, á ñáß ã³ áí Ýϳï íáõù ݳ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ.»ñ μ»ùý ÝáõÛÝ μ³ éç 8

9 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ Ï³Ù μ³ é³ó Ç ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý Ù»ç áõ Ý» ÝáõÙ»Ýù»ñ ϳ ÏÇ ÑÝãáõÙ, ÇÝãå»ëª Ï ñ»ù // ÏÁ Û ñ»ù, Ï Ý Ã³¹ ñ»ù // ÏÁ Û Ý Ã³¹ ñ»ù, ã ñ³ ½»Ýù // ãá Û ñ³ ½»Ýù, ã ñï Ý»Ý // ãá Û ñï Ý»Ý ³ÛÉÝ: ²ñ ï³ ë³ Ý³ ϳݻñÏ ñáñ¹ (Û áí) ï³ñ μ» ñ³ ÏÁª áñ å»ë Åá Õáíñ ¹³ Ëá ë³ï ó³ Ï³Ý Ó, áõ ÝÇ ³ é³ í»- ɳ å»ë á ³ Ï³Ý ³ñ ï³ Ñ³Ûï ã³ Ï³Ý Ýß³ ݳ Ïáõà ÛáõÝ: 2. ºñμ ³ñ Ù³ ïçó Ï³Ù μ³ éçó Ýáñ μ³é»ýù ϳ½ ÙáõÙ áõ Ý» ÝáõÙ»Ýù ÑÝãÛáõ ݳ á Ëáõà ÛáõÝ ( >Ç), ³ å³ ³Û¹ ³ñ Ù³ ïá Ï³Ù μ³ éá ñíáõù áí: ²ÛÉ Ï»ñå ³ ë³íª ß»ß ï³ á ËáõÃ Û³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï Ý ¹³é ÝáõÙ Ç, ÇëÏ» Ý Ù ÝáõÙ ³Ý á áëª ë ñ ëç ñ»é, μ³ûóª ë»ñ ë» ñáõóù, ï Çï ݳÉ, μ³ûóª»ï» ï³ï, ñ Çñ ݳÉ, μ³ûóª»ñ» ñ³ áûý, í ñ(ù) íç ñ³ ϳå, μ³ûóª í»ñ í» ñçý ³ÛÉÝ: ¾>Ç á á ËáõÃ Û³Ý á Éáñ ïá Áݹ ñ ÏáõÙ Ù»Í Ãíáí μ³ é»ñ, ¹ñ³Ý óçó»ý ݳ ª ¹ ½ ¹Ç ½»É, ¹ Ù(ù) ¹Ç Ù³Ï, Ó Ã ÓÇ Ã³å ïáõõ, Ù ï ÙÇ ïáõù ݳõáñ, íñ å íñç å»é, ¹ ï ¹Ç ï³ï, Ï ½ ÏÇ ½»É, Ù ç ÙÇ çáõï, Ù ÙÇ ³- Ù³Í, í íç»é, û ñ Ý û ñç ݳ Ï³Ý ³ÛÉÝ: Àëï á ñáõù, å³ñ ï³ ¹Çñ ã, áñ Ýßí³Í μ³ éá áí ñí» Éáõ ѳ Ù³ñ ³Ý å³û Ù³Ý μá Éáñ ϳ½ Ùáõà ÛáõÝ Ý»- ñáõù ÑÝãÛáõ ݳ á ËáõÃ Û³Ý»Ý Ã³ñÏ íç. Ï³Ý μ³ é»ñ, á ñáý óáí ϳ½Ù í³í μ³ Õ³¹ñ Û³É Ó» ñç ÙÇ Ù³ ëáõù >Ç ÑÝãÛáõ ݳ á Ëáõà ÛáõÝ ãç ÉÇ ÝáõÙ, ÇÝãå»ëª ß Ç ß³ ïçã, μ³ûóª ßáõ ÃÇõÝ, ß Ý³É, ϳ٪ ñ Ç ñáõï, Çñ- ݳÉ, μ³ûó ݳ ª ñ ݳÉ, ñáõ ÃÇõÝ ³ÛÉÝ (ï» ë ç 61 62): 3. ³ é³ í»ñ çç»ñ Ïáõ ³ñ Ù³ ï³ Ï³Ý μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñçó ³ é³ç ÙÇßï ñíáõù», ÇÝã å»ëª μ»ñ¹, Ññ³ Å»ßï, ï»ý¹, ½»ñ¹, í»ñç, Ë»ÝÃ, Ý»ñÏ, ûñÃ, Ù»Õñ ³ÛÉÝ: 4. ³ é» ñç ݳ ˳ í»ñ ççý í³ý ÏÇ í»ñ çáõù ÙÇßï ñíáõù», û ñç ݳϪ» ñ»- ÏáÛ, μ» ñ³ý, áë Ï» Õ Ý, ѳ Û» ÉÇ ³ÛÉÝ: 5. ¾ Ý ñ íáõù ݳ. ³) ²Ý ϳ ï³ñ ³Ýó Û³É, ³Ýó Û³ ÉÇ ³ å³é ÝÇ ÁÕ Ó³ Ï³Ý ³Ýó Û³ ÉÇ ³ å³é ÝÇ Å³ Ù³ Ý³Ï Ý» ñáí ¹ñí³Í μ³ Û» ñáõùª ³Ý ϳ ï³ñ ³Ýó ۳ɪ Ï»ñ ñ, ÏÁ Ëûë ñ, ÏÁ å³ ï³ë ˳ Ý Ç, ãáõ Ý ñ, ÁÕ Ó³ Ï³Ý ³Ýó Û³ ÉÇ ³ å³é ÝǪ»ñ ñ, 9

10 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Ëû ë ñ, å³ ï³ë ˳ Ý Ç, ³Ýó Û³ ÉÇ ³ å³é ÝǪ åç ïç»ñ ñ, åç ïç Ëûë ñ, åç ïç å³ ï³ë ˳ Ý Ç: ²ñ» ɳ Ï³Ý Ññ³ Ù³ Û³ ϳ ÝáõÙ, ÇÝã å»ë ݳ í»ñ Éáõ ͳ Ï³Ý Ï³½ Ùáõà ÛáõÝ- Ý» ñç ¹»ñ μ³ Û³ Ï³Ý Ù³ ëáõù ñíáõù ÙdzÛÝ»ª ³ñ» ɳ Ï³Ý Ññ³ Ù³ Û³ ϳݪ ÙÇ ñ»ñ, ÙÇ Ýϳ ñ»ñ, ³Ý ϳ ï³ñ Ý»ñ ϳª ãç»ñ»ñ ã»ñ»ñ (³ñ»É.ª ãç»ñ áõù), ãç áõ ½»ñ ã áõ ½»ñ (³ñ»É.ª ãç áõ ½áõÙ), ³Ý ϳ ï³ñ ³Ýó ۳ɪ ã Ç ñ»ñ (³ñ»É.ª ã Ç ñáõù), ã ÇÝù ñ»ñ (³ñ»É.ª ã ÇÝù ñáõù) ³ÛÉÝ: μ) ³ é³ ÙÇ çáõùª Ó³Û Ý³ íá ñçó ³ é³ç (μ³ ó³ éáõã Û³Ùμ»³Û,»û ÑÝãÛáõ ݳ- ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñç)ª ùñ ³ ϳÝ, ùñçë ïá Ý áõ ÃÇõÝ, áñ Íáõ Ý áõ ÃÇõÝ, ñ ÇÝ, ÙÇ çû ñ ³ ϳÝ, Ññ áõ ÑÇ, Ññ ³ ϳÝ, Ññ áõ ÃÇõÝ ³ÛÉÝ: ³Ûóª ùñçë ïá Ý»³Û, áñ Íáõ Ý»³Û, Ññ»³Û, ³ñ ¹»ûù: ) ³ Û³ Ï³Ý í»ñ ç³ íá ñáõã ÛáõÝ Ý» ñáõùª ù Çó ³ é³çª ñ ù, åç ïç ñ ù, ñ» ó ù, ÏÁ ñ ù, ÙÇ ñ ù ³ÛÉÝ: ¹) ¾É, ë, Ý, ³ë ÑÝãÛáõ ݳ ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñáí í»ñ ç³ óáõ ѳïáõÏ ³ ÝáõÝ Ý» ñáõùª è³ ³ Û É, Ü»ñ ë ë, Øáí ë ë, É, س Ýá õ É, ³μ Ý, Êá ñ Ý, Úáí Ñ³Ý Ý ë, ì³½ Ý, ²Ý¹ ñ ³ë ³ÛÉÝ:») ¾Ý áí í»ñ ç³ óáõ áã μ³ Û³ Ï³Ý μ³ é» ñáõùª ³ñ ¹ Ý, ³ Ù Ý, Ñ» É Ý, Ù Ý (ÙdzÏ), (Íá í³)ñ Ý, å³ï Ý, ù Ý, ѳ Û» ñ Ý ³ÛÉÝ: ² ï»ý, óá ñ»ý» Ñ»Ý μ³ é» ñá ñ³ μ³ñ Û³Ý ³ ﻳý, óá ñ»³ý» Ñ»³Ý Ó» ñçó»ý, áõë ïç ã»ý ñíáõù áí: (î³ é³ ÝáõÝ Ý» ñá ñíáõù»ý» áíª μ»ý, Ï»Ý, Ù»Ý): ½) ¾Ã áí í»ñ ç³ óáõ μá Éáñ Ùdz í³ýï μ³ é» ñáõù ѳ ïáõï ³ ÝáõÝ Ý» ñáõùª Ã, ê Ã, Ë Ã, Ð³Ù É Ã, Ú³ μ à ³ÛÉÝ: ³½ Ù³ í³ýï μ³ é» ñá ñíáõù»ý» áíª ³ μ»ã, ³Ý Ñ» ûÃ, ³ ûà ³ÛÉÝ: ) ¾³, û, á ÑÝãÛáõ ݳ ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý»ñ áõ Ý» óáõ á ˳é Û³É μ³ é» ñáõùª Ç ï ³É, Ç ï ³, É» áý, å³ý à áý, ѳ ïáõï ³ ÝáõÝ Ý» ñáõùª Â á ¹á ëç³, ³ ¹ áë, س à áë, ÎÕ á å³ï ñ³, áñ, â û ñ ù»³ý, ¾û Å» ÝÇ ³ÛÉÝ: 10

11 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ 6. ú ï³ñ μ³ é» ñç Ù»ç» ï³ é» ñç ñáõã Ûáõ ÝÁ Ñëï³Ï û ñç ݳ ã³ áõã- Û³Ùμ ¹Åí³ñ ë³ñ Ù³ Ý»É. å»ïù å³ñ å³ Ý»É ñ³ μ³ ñçý Ùáï» Õ³ ݳ ÏÁª ø» ë³å, Ü» Ý Ã, ù³ ë Ã, ³Ã É Ã, г É å, ² É Ý, Þ Ûùë Çñ, س ñç Ã, ÄÇõ- ÉÇ Ã ³ÛÉÝ: ² é³ý ÓÇÝ á ˳é Û³É μ³ é» ñáõù μ³ é³ëï½ μáõù ÉëíáÕ Ý ñ íáõù»ª ºÉ ɳ ¹³, º åç Ïáõñ,» åç Ïáõ ñ»³ý, ݳ» É»Ïïñ ³ñ Ù³ ïáí ϳ½Ù í³í μ³ é» ñáõùª» É»Ïï ñ³ ëçõý,» É»Ïï ñ³ ɳÙμ,» É»Ïï ñ³ ɳñ ³ÛÉÝ, ÇÝã å»ëª  º ¹á õ³ñ ¹Á, ûë ß³ ïáýó ã ÇÝù ³Û ó» É³Í ßñç³ ÝÁ, ÆÝ ãá±õ Ó»éù¹ ³Û¹» É»Ïï ñ³ ɳ ñçý ¹åóáõ óçñ. áñ Ó³Ý ùç Ï áõ ½»ë ѳÝ- ¹Ç åçé (Ð. øûáõñù Û³Ý), ²Ý ó»³é Ý» ñá,»ñμ» É»Ïï ñ³ Ï³Ý Ñá ë³ý ùá Û³Ý Ï³ñÍ Ë½á õ» ó³õ áõ ë³ý ¹áõË Ý» ñá Ùݳ óçý Ëáñ ÙÃáõ û³Ý Ù ç, ¹áõ éá μ³ óç áõ ÉáÛë ïá õç (γ ñá ² ɳ Ï»á½): 7. ØÇ ß³ñù μ³ é» ñç Ý μ³ é³ μ³ñ¹ Ù³Ý Ï³Ù ³ ͳÝó Ù³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï áë íáõù» Ç ( ñ³ μ³ ñáõù ¾>» ï³ é³ á Ëáõà Ûáõ ÝÁ μýá ñáß ñ ݳ ù»- ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý á á Ëáõà ÛáõÝ Ý» ñçýª ³ Õá õ ë ³ Õá õ» ëáõ,» Õ Ý» Õ»- ³Ý, å³ï Ý å³ï» ÝÇ, Æë ñ³ Û É Æë ñ³ Û» ÉÇ, ³ß ˳ñ ѳ μ³ ñáõùª áã): ñ³ýù ÑÇ٠ݳ ϳ ÝáõÙ ³ÛÝ μ³ é»ñý»ý, á ñáýù ãáõ Ý»Ý >Ç ÑÝãÛáõ ݳ á- Ëáõà ÛáõÝ. º Õ» Õ» Ýáõï,» Õ» Ý»³Û: ä³ ñ Ý å³ ñ» ݳ å³ñ, å³ ñ» ݳ õá ñ»é, å³ ñ» ݳ μ³ñó, å³ ñ» ݳ- Ùûñù: Ùμ Ã μ³ éá ñíáõù ݳ Ùμ»Ã Ó áí ³ 峪 Ùμ óñ¹ // Ùμ»- óñ¹, Ùμ ó Ó»õ // Ùμ» Ã³ Ó»õ, Ùμ ó ½³ñ¹ // Ùμ» Ã³ ½³ñ¹ (êï. Ø³É Ë³ë Û³Ý óá ÝßáõÙ áíª Ùμ ó Ó»õ, Ùμ óñ¹, Ùμ ó- ½³ñ¹. ³ÛÅ٠ݳ ˳ å³ï íáõã Ûáõ ÝÁ ïñíáõù» áí Ó» ñçý): ² Ù Ý μ³ éç ù» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý Ó» ñç ѳ Ù³ñ ѳÝÓ Ý³ ñ³ ñ» ÉÇ áí ñáõã- Ûáõ ÝÁª ³ Ù ÝáõÝ, ³ Ù Ý Ý, ³ Ù Ýáí: ÜáõÛÝ μ³ Õ³¹ ñç ãáí ³ Í³Ý ó³ íáñ ϳ½- Ùáõà ÛáõÝ Ý» ñá áõ ݻݻª ³ Ù» Ý» õçý, Û³ Ù» ݳÛÝ ¹ åë, ³Û ëá õ³ Ù» Ý³Û ÝÇõ, μ³ûóª ³ Ù Ý ùá: Ðá ¹³ ϳ åáí Çë ϳ Ï³Ý μ³ñ ¹áõà ÛáõÝ Ý» ñáõù ñíáõù»ª ³ Ù» ݳ ï ñ, ³ Ù» ݳ ï, ³ Ù» ݳ ѳë, ³ Ù» ݳ ϳÉ, ³ Ù» ݳ ï»ë, ³ Ù»- ݳë Çõé ³ÛÉÝ: ²Ý Ñá ¹³ ϳå (Ïó³ ϳÝ) μ³ñ ¹áõà ÛáõÝ Ý» ñáõù Ý å³ñå³ý íáõù ª ³ Ù Ýë ï»õí, ³ ٠ݳ ﻳó, ³ Ù ÝÁÝ ïçñ, ³ Ù Ýáõñ, ³ Ù Ý- ų Ù»³Û, ³ Ù ÝÇ Ù³ó, ³ Ù ÝûñÑ Ý»³É, ³ Ù Ýáõ ñ ù, ³ Ù Ýë Çõé (³ Ù»- ݳë Çõé) ³ÛÉÝ. ² ѳ ³ë ÇÙ ³ Ù Ýû ñ»³û ï» ë³ ñ³ýë ¹áõñ ëç ³ß- 11

12 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Ë³ñ Ñ Ý (è. гï ï» Û³Ý), ² ñá õ»ë ïç Ù³ñ ¹Á, ëï»õ ͳ áñ Íáõ ÙÇ ÝáõÇñ³ Ï³Ý áõ ³ Ù Ý Ý Ù³ë ݳ õáñ ϳñ Íá õ³í å³ Ñ» ñáõý ³Ý ³Ù ÙÇ Ý³Ï ã»ñ μ»ù (. Üáõ ñçï Û³Ý): ² ͳ Ï³Ý Ý» ñç» ñ³¹ ñ³ Ï³Ý ³ë ïç ³ ÝÁ ϳ½Ù íáõù ³ Ù» ݳ ³ Ù Ý Ý Ó» ñáí, Áݹ á ñáõù, ³ Ù» ݳ ³ Í³Ý óá ëá íá ñ³ μ³ñ ¹ñíáõÙ μ³ Õ³ Ó³Û- Ýáí ëïëíáõ ³ ͳ Ï³Ý Ý» ñç íñ³ª ³ Ù» ݳ ɳõ, ³ Ù» ݳ ß, ³ Ù» ݳ ѳë, ³ Ù» ݳ ͳÝñ, ÇëÏ ³ Ù Ý Ý ù» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý óáõ óç ãáª Ó³Û Ý³ íá ñáí (ݳ ª μ³ Õ³ Ó³Û Ýáí) ëïëíáõ ³ ͳ Ï³Ý Ý» ñç íñ³ª ³ Ù Ý Ý ³ Õ»Ï, ³ Ù Ý Ý ³ Ýáõß, ³ Ù Ý Ý ³ ½³ï: ²ÛÝ å»ë áñ, ³ Ù» ݳÁÝ ïçñ, ³ Ù» ݳáõß, ³ Ù» ݳ³½ ÝÇõ Ó» ñá ëá íá ñ³ Ï³Ý ã»ý ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ áñ ͳ ͳ Ï³Ý»Ý ¹³ñ Ó»É ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ³½ ¹» óáõã Û³Ùμ: ÀÝ ¹³ Ù ÝÁ μ³ éá ñíáõù áí: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: ³ Õ³¹ñ Û³É μ³ é» ñç ñáõã Û³Ý Ù»ç ³ Ù Ý μ³ éç áõõ Õ³ ñáõã Û³Ý í» ñ³ μ»ñ Û³É ùýý³ñ ÏáõÙ Ý»ñ ß³ï»Ý» Õ»É, á ñáß ï³ ñ³ ϳñ Íáõà ÛáõÝ Ý»ñ Ï³Ý Ý³ ³Û ëûñ: ØÇû ñç ݳ Ïáõà ÛáõÝ Ñ³ë ï³ ï» Éáõ ѳ Ù³ñ μá Éáñ ¹»å ù» ñáõù ûñ ë ϳ ñ» ÉÇ å³ñ å³ Ý»É ÑÇÙù μ³ éç áõõ Õ³ ñáõã Ûáõ ÝÁª ³ Ù Ý. ³ ٠ݳ ɳõ, ³ Ù ÝáõÝ, ³ Ù Ýë Çõé, ³ ٠ݳë Çõé: * ¾>» ï³ é³ á Ëáõà ۳Ùμ»Ý ñíáõù ݳ ²ñ Ù Ý áí μ³ Õ³¹ñ í³í ²ñ Ù»- Ýdz, ²ñ Ù» Ýáõ ÑÇ, ²ñ Ù» Ý³Ï μ³ é» ñá: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: ² Õ ï³ ÉÇ μ³ éá ³ß Ë³ñ ѳ μ³ñ Û³Ý Ï³½ Ùáõà ÛáõÝ áõ ÝÇ: ñ³ μ³ñá, Áëï Ð³Û Ï³½ Û³Ý μ³ é³ ñ³ ÝÇ, ³Û¹ åç ëç μ³é ãáõ ÝÇ, μ³ûó áõ ÝÇ ³ Õ ï³ μ»ñ ³ Õ» ï³ μ»ñ: ØËÇ Ã³ñ Û³Ý Ùdz μ³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ» áí ï³ñ μ» ñ³ ÏÁª ³ Õ»- ï³ μ»ñ, ÇëÏ Ýá ñ³ ñ³ñ Ý» ñ᪠³ Õ ï³ μ»ñ: À À Ó³Û Ý³ íá ñç áõõ Õ³ ñáõã Û³Ý ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý ëï½μáõýù Ý» ñá ÝáõÛÝݻݻñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù: 12

13 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ 1. ³ é³ëï½ μáõù ³ñ ï³ ë³ý íáõ Á ÑÝãÛáõ ÝÁ ñíáõù ÙdzÛÝ Õ, Ù, Ý μ³ Õ³- Ó³ÛÝ Ý» ñçó ³ é³ç, ÇÝã å»ëª ÁÝ Ï»ñ, ÁÕ Ó³ ÉÇ, ÁÙ å³ Ý³Ï, ÁÝ ï³ ÝÇù, Á Ý»É, ÇÝã å»ë ݳ Áëï μ³ éáõù: ñíáõ Á áí ëïëíáõ μ³ é» ñç áõõ Õ³ - ñáõã Ûáõ ÝÁ ÝáõÛ Ýáõà ۳Ùμ å³ñ å³ý íáõù μ³ Õ³¹ñ Û³É Ï³½ Ùáõà ÛáõÝ Ý» ñç Ù»çª ³ ÝÁÝ ¹áõ ݳÏ, å³ ñáý Ï»ñ, áñ ÍÁÝ Ï»ñ, ÇÝù ÝÁë ïçý ù»³ý, ³ ñ³ - ÁÝ Ã³ó: 2. ê, ëï, ½μ, ëã, ëï, ëù, ëå, ½Ù, ßï ÝÙ³Ý ÑÝãÛáõ ݳ ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ- Ý» ñáí ëïëíáõ μ³ é» ñá ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³ñ ï³ ë³ý íáõù»ý ݳ ˳- ÑáõÝã Á áíª (Á)ë Çõéù (Á)ëïÇÝù, (Á)½μ³ ÕÇÉ, (Á)½μû ë³ýù, (Á)½Ù» ÉÇ, (Á)½ áûß, (Á)ëó ÇÉ, (Á)ëÏëÇÉ, (Á)ëùá Õ»É, (Á)½Ù³Û É» ÉÇ ³ÛÉÝ: â³ ³- Íá ñí³íù Ý» ñáõù»ñ μ»ùý Á Ý ñ íáõù ï³ Õ³ ã³ ³ Ï³Ý Ýå³ ï³ï Ý»- ñáí. Àë ïá õ» ñç Ù ç, ÉáÛ ë» ñáõ Ù ç ñ ñ³ ÇÝ Ìá í» ñ Ï ³Ýó ÝÇÝ, ø³ Õóñ Éá Õ³É Ñ³ Ù³ éû ñ Ý á ñ³ Ý» ñáõý Ù ç Ý Ñ» Õ»Õ. À½ ³É áõ éç ÉÁ μ³- ½áõ ÏÇÝ» ñ³ï Ý» ñáõý ³ ñ» õ³ ½»Õ (. ì³ ñáõ ųÝ): Üßí³Í μ³ é» ñá μ³ñ ¹áõÃ Û³Ý Ù»ç μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó Ñ» ïá ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ»- ÝáõÙ ¹³ñÓ Û³É ³ñ ï³ ë³ý íáõù»ý Á áí, á ñá, Ç Ñ³ñ Ï», ãç ñíáõùª»ñ(á)½ ³ ÛáõÝ, ѳ Ù³(Á)ë Çõé, ³Ý(Á)ëå³ ë» ÉÇ, ѳå(Á)ßï³å, í»ñ(á)ëï³ Ý³É ³ÛÉÝ: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ÝáõÛÝ ¹Çñ ù» ñáõù ÉëíáõÙ ÏÇë³ ÑáõÝã Áª Á ëï ë»é, Á ½ μ³õ í»é, Á ë ï³ Ý³É, í» ñ Á ë ï³ Ý³É ³ÛÉÝ: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: º û ßï, ½ï, ëï ÝÙ³Ý Ï³ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñá ëï³ó í»é»ý Ýñ³Ýó ÙÇç» Õ³Í Ç Ï³Ù áõ Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñç ÑÝãÛáõ ݳ á Ëáõà Ûáõ ÝÇó, ³ å³ Á ÑÝãÛáõ ÝÁ»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù É ³ñ ï³ ë³ý íáõù ë, ½, ß ÑÝã ÛáõÝ Ý» ñçó Ñ» ïá: ú ñç ݳϪ ëáõï ëá ï»é, ßÇ ï³ï ßÁï Ï»É, ½áõï ½Á ï»é: ²ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý ³Ûë Áݹ ѳ Ýáõñ ϳ Ýá ÝÇó Ï³Ý Ý³ ³ÛÉ ß» ÕáõÙ Ý»ñ: êïýïáõ μ³ éá ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ»- ÝáõÙ ³ñ ï³ ë³ý íáõù ݳ ˳ ÑáõÝã Á áíª [Á]ëï[Á]Ýïáõ (<ëïçý), ³ñ» ɳ ѳ Û»- ñ» ÝáõÙª ëï [Á]Ýïáõ, ëïçñ Áª ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙª ë [Á]ÏÇÑ, ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙª Á ë ÏÇÑ ³ÛÉÝ: 3. ³ é³ ÙÇ çáõù Á ÑÝãáõ٠ݳ»ñ Ïáõ ³ í» ÉÇ μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñç á ñáß Ïáõï³ ÏáõÙ Ý» ñç ÙÇç ª ¹Ûáõ ñ³ó Ý» Éáí ¹ñ³Ýó ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ, û ñç ݳϪ Áï ÝÁá õçé, íá ϳÛ, íá ³ ñ»é, çáñ Ñáë, ÝÁë ïçé, ÏÁ éçõ, Ï³Û ëáñ, ³ñ- 13

14 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý ÏÁÕ, ³Ý ÁÕ, ÏÁé ÏÁ é³é: ²Û¹ Á Ý»ñ Ïáõ ï³ñ μ» ñ³ï Ý» ñáõù É ñíáõù ÙdzÛÝ ³ÛÝ ¹»å ùáõù,» û μ³ éç Ù»ç áõ ñçß ñíáõ Ó³Û Ý³ íáñ ãﳪ ØëÁñ // ØÁëñ, ßÁ ËÏ, ÃÁ ËÏ, ÃñÁ ËÏ, ¹ñÁ ËÏ: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: γñ ÍÇù ϳ, áñ ³ñ ¹Ç ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÁ ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý Ù»ç ÙÇ ïáõù áõ ÝÇ ÙÇ ß³ñù μ³ é» ñáõù ëõ» Éáõ í»ñç ݳ í³ý ÏÇ Á ݪ ϳÛ[ëñ], ³ë[ïÕ], ¹áõë[ïñ], ³Ù[ é], ³ñ[ÏÕ] ³ÛÉÝ: 4. ³ é³ í»ñ çáõù Á ÑÝãÛáõ ÝÁ ñíáõù,»ñμ ³ñ ï³ ë³ý íáõù : ²Ûë ϳ Ýá ÝÁ Áݹ ѳ Ýáõñ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ Ñ³ Ù³ñ, ë³ Ï³ÛÝ ÙÇ ß³ñù μ³ é» ñáõù»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñá»ñ ³Ý»Ý ѳ ÝáõÙ μ³ é³ í»ñ çç Á Ç ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ۳Ý, Ñ»ï ³ μ³ñ ݳ ñáõã Û³Ý ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý»ñ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ÙÇ ß³ñù μ³ é»ñ, Ç ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ»- ÝÇ, ³ñ ï³ ë³ý íáõù áõ ñíáõù»ý Á áí (Ï³Ù Ý áí), ³ é³ýó ¹ñ³, ÇÝã å»ëª ÇÝù(Á), áã Ù Ï(Á), ï³ë(á),»ûã(á), áõã(á), û ñç ݳϪ ² é³ ççý û ñç ݳ ÏÁ û ñç»õ áõ ÝÇ í»ñ ççý»û ÃÁ ѳ Ù³ñ Ý» ñá ÙdzÛÝ, áñ Ù Ñ»- ïáû ÇÝù å³ï ñ³ëï ñ ³É ÈáÝ ïáý ùýý³ñ Ï»É Ñ³ñ óç Ù³Ý ñ³ Ù³ë Ýáõ- ÃÇõÝ Ý» ñá ( Ð³Û Ï³ ½»³Ý ѳ Û³ Ç ï³ Ï³Ý Ñ³Ý ¹ ë ), àñ å ë áõ ë³ ÝáÕ»ûÃ ï³ ñç Ý»ñ ³å ñ³í»ù г Û³ë ï³ý (º. Ö» ñ» Û³Ý), à ã Ñ³Ý Çëï ϳ, á ã ³É ùáõý óáõñï Û³ñ ÏÇÝ ï³ï û ï³ ñçý, ² Ë,»ûÃÝ û ñ Ý ³ õ» ÉÇ ÑÇõñ ãå³ Ñ»ë á ã á ùçý (Øáõ ß»Õ Æß Ë³Ý), Ü³Ë Ù»Ýù ïýï» óçýù ³ Ù Ý Ý ÁÝïÇñ»õ ëáõõ Ýáó ï» ë³ Ï Ý Ùûï»û ÃÁ ѳ ñçõñ ÝéÝ» ÝÇ Ý»ñ (ï» ë Ð. âá- ɳù Û³Ý), àõ ñç ßÇÝ á ëá á ñá ÕÁ ÇÝ ùá Ù çá Ï ÇÛ Ý³Û, ê³ Ï³ÛÝ ³Ûë ï»- ë³ï óáõ û Ý Ý áã Ù Ï ïá õ»³é Ï ³ñ ¹³ ñ³ó Ý á ñáß Ãá õ³ ϳ ÝÇ ÙÁ ß¹áõ ÙÁ (ê. ܳ ³ñ Û³Ý), àã Ù ÏÁ Ãßݳ ÙÇÇÝ ÏÁ ѳ õ³ ï³û,»ñ Ïáõ Ëá ßáñ ų- ÝÇù Ý»ñ, á ñáýù ÙÇÝ ã»õ áõ ÃÁ áïù Ï»ñ ϳ ñçý (ï» ë. ê³ ù³ Û³Ý): ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ³ é³ ççý» ñ» ùá áñ Í³Í íáõù»ý ÙdzÛÝ Á áí (ϳ٪ Ý áí)ª ÇÝ ùá, áã Ù» ÏÁ, ï³ ëá, ÇëÏ 7 8 Ãí³ Ï³Ý Ý» ñ᪠ÙdzÛÝ ³ é³ýó Á Ǫ Ûáà áõã: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ áã Ù Ï áã Ù ÏÁ ½áõ ³ Ñ»é Ó» ñç áñ ͳ ÍáõÃ Û³Ý í» ñ³ μ»ñ Û³É Ñ» ï³ùñ ùçñ ï» Õ» Ïáõà ÛáõÝ ï³ ÉÇë γ ñá ² é³ ù»é Û³ ÝÁ. àã 14

15 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ Ù ÏÁ. ³Ûë ¹» ñ³ Ýáõ ÝÁ Ç Ù³ë ïáí ÏÁ Ùû ï» Ý³Û áã áù ¹» ñ³ Ýáõ ÝÇÝ, ñáõù ݳ, ë³ Ï³ÛÝ Ï³Û ï³ñ μ» ñáõ ÃÇõÝ ÙÁ. áã Ù ÏÁ ¹» ñ³ Ýáõ ÝÁ ÏñÝ³Û áñ- ͳ Íá õçé» õ ³Ý ÓÇ,» õ Ç ñç Ýß³ ݳ Ïáõ û³Ùμ, ÙÇÝã ¹»é áã áù ¹» ñ³ Ýáõ ÝÁª ÙdzÛÝ ³Ý ÓÇ Ýß³ ݳ Ïáõ û³Ùμ: ú ñç ݳϪ àã Ù ÏÁ ÏÁ Ëáë ïá í³ Ý ñ Çñ Ù»Õ ùá: ²Ûë Çñ ù» ñ Ý áã Ù ÏÁ Ï áõ ½»Ù: àã Ù Ï. áõ ÝÇ ³ ͳ ϳ ݳ Ï³Ý ÏÇ ñ³ñ Ïáõ ÃÇõÝ, ³Û ëçýùýª ÏÁ ¹ñá õç á Û³- Ï³Ý Ý» ñáõ íñ³ûª Ý»ñ ϳ Û³ ݳ Éáí á ñá ßÇ ãç å³ß ïû Ýáí: ú ñç ݳϪ àã Ù Ï ³ëïÕ Ï» ñ» õ ñ ³Û¹ Ç ß»ñ 7 : ݳ ñ³ ÛÇÝ û ñç Ý³Ï Ý» ñá, ë³ Ï³ÛÝ, ÙÇßï ã, áñ Ëá ëáõù»ý áã Ù Ï ¹» ñ³ýí³ý ÙdzÛÝ ³ ͳ ϳ ݳ Ï³Ý ÏÇ ñ³ éáõã Û³Ý Ù³ ëçý, ÇÝã å»ëª ºë Ï áõ ½ Ç, áñ áã Ù Ï ³ Ýû ÃÇ Ùݳñ ³ß ˳ñ ÑÇ íñ³û (ï» ë. ê³ ù³ Û³Ý, ç 256): à ñáß ù³ ݳ ϳ Ï³Ý Ãí³ Ï³Ý Ý» ñçª Á áí ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ ñáõã Ûáõ ÝÁ Çßï ã»ý ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ, ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ, ³Ûë å»ëª áã û ÑÇÝ Á, í» óá ϳ٪» ñ» ëáõ ÝÁ í»ó, ÑÇ ëáõ ÝÁ ÑÇÝ, ù³ é³ ëáõ ÝÁ ãáñë, ³ÛÉ ÑÇÝ, í»ó ϳ٪» ñ» ëáõý í»ó, ÑÇ ëáõý ÑÇÝ, ù³ é³ ëáõý ãáñë ³ÛÉÝ: 5. ³Õï ݳ í³ýï áõ Ý» óáõ ÙÇ ù³ ÝÇ μ³ é» ñáõù ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ Ýϳï íáõù»ý ³ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ- Ý»ñ. ³Õï ݳ í³ý ÏÁ ³ñ ï³ ë³ý íáõù ï³ñ μ»ñ ¹Çñ ù» ñáõù ϳ٠ï³ñ μ»- ñ³ï Ý» ñçó Ù» ÏáõÙ ãç ³ñ ï³ ë³ý íáõù, ³Ûë å»ëª ³ñ»É.ª μá½ ÏÁ ï»é, μáé ÝÁÏ í»é, ÁÝ ÏÁ»É, ÏÁñ ÏÁÝ í»é, ²íëï ñç³, ²íëïñ³ Édz, ö³íë ïáë. ³ñ Ùï.ª μá ½ÁÏ ï»é, μá éáý ÏÇÉ, ÁÝÏ»É, ÏÁñÏ ÝÁ õçé, ² õáëï ñç³, ² õáëïñ³ Édz, ö³ õáë ïáë: ú ñç ݳϪ àõñ Ùá ½ÇÝ Çñ ¹áõÝ ãá ÙÁ ˳ͪ ÏÁ μá ½ÁÏ ï Êá Éáñ ÓÁ ç, ÞñÃáõÝù Ý» ñ ë ³ ѳ í³ñ ¹»ñ ÏÁ μéáý ÏÇÝ, éáý Ï» ó³õ ͳ éá Ù Ï Ý Æñ 7 Î. ²é³ù»É»³Ý, ²ñ¹Ç ѳۻñ ÝÇ ù»ñ³ï³ýáõãçõý,. Çñù, ä ÛñáõÃ,1998, ç 90: 15

16 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Çõ Õ» ñ Ý (Ø. ¼³ ñçý Û³Ý), º Õ» ñ³ Ï³Ý Ç ïáõ ÃÇ õýá ³Û¹ ïõáõý, áñ ³ ÙÇë Ý» ñ Ç í»ñ áñ ÓÁ áõ Ý ñ ë³ñ ëáõ éçý Û³ çáñ¹ μ½áï ïáõ ÙÇÝ (Ð. ú ß³- ϳÝ), àõ ÙÇ ³é ÙÇ ï»ý ¹»ñ áõ áûý ÏÁ μéáý ÏÇÝ, ÏÁ É»Ý Ý³Ý Ù»ñ Ñá ÇÇ ³ã ù» ñáõý Ù»ñ ¹á Õ³ óáõ áõ û³Ý (. Âá ³É Û³Ý): 6. سë ݳ ÏÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý» ñçó ݳ ³ÛÝ, áñ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ é³ ÙÇ çáõù Á ÑÝãÛáõ ÝÁ ñíáõù ݳ áõ(í) μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó Ñ» ï᪠å³- ÑáõÁ ïçé, Ïéá õá ïçé, ½á õáé ïçé, Ï³Ý ãá õáé ïáõù, áñ Ýß³ ݳ Ïáõ٠ݳ Á Ç ñáõã Ûáõݪ á õ³ý(í³ý) Ñá Éáí Ù³Ý å³ï ϳ ÝáÕ á Û³ Ï³Ý Ý» ñç μ³ ó³é³ Ï³Ý Ñá Éá íáõùª ³ Ù³ éá õá Ý (ÑÝó.), ³é ïá õá Ý, Ç ß» ñá õá Ý, Ç ñç- ÏáõÁ Ý, Ï ëû ñá õá Ý (ÑÝó.), Ù³ Ñá õá Ý (ÑÝó.), í³ Õá õá Ý ³ÛÉÝ, á õáý»ñ μ³ñ μ³ é³ ÛÇÝ Ñá ݳ Ï»ñ ïçó ³ é³çª Ù³ ïá õá Ý»ñ, ³ ãá õá Ý»ñ, Ó» éá õá Ý»ñ, ÍÝÏá õá Ý»ñ, á ïá õá Ý»ñ ³ÛÉÝ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³Ýó Ý»É Ý»ñ áñ ͳ Ï³Ý μ³ ÛÁ Çñ ã» ½áù ½áõ ³ Ñ» éçý ѳ ϳ¹ ñ» Éáõ ѳ Ù³ñ ѳ ³Ë ñáõù»ý Á áíª ³Ý óá Ý»É ³Ýó ÝÇÉ. ² é³±ç Ï áõ ½»ë ³Ýó ÝÇÉ, ϳ٪ ºõ ÙÇÝã Ù³ñ ¹ÇÏ ÏÁ Ëݹ³Ý àõ Ï ³Ýó ÝÇÝ Í³Ýñ Ñ» Ýáõ û³Ùμ (. Âá ³É Û³Ý), μ³ûóª ² ÝÇ Ï³ áõ ñ³ë ų Ù³ Ý³Ï Ï ³ÝóÁ Ý, ϳ٪ ²Ûë ãáñë ï³ ñç Ý» ñá Ï ³Ý óá Ý áõ ëáõó ãáõ û³Ùμ»õ ñ³ Ï³Ý ³ß ˳ ï³ýù Ý» ñáí (Ø. Æß Ë³Ý), æáõ ñá ß³ï û ï³ Ï³ñ Ñ» ÕáõÏ ÙÁÝ. ³Ý ͳ ñ³ õá Ï ³Ý óá Ý, ²ñ Ù Ý, ÇÝ ÍÇ ³ ÕÁ Ï ³Ý óá Ý»±ë (. ê³ ù³- Û³Ý): γñ ÍÇù ϳ, û Ç Ù³ë ï³ ÛÇÝ ³Û¹ ѳ ϳ¹ ñáõã Ûáõ ÝÁ Ëá ݳñÑ Ù³Ý Ù»ç ³ñ- ¹»Ý ¹ñë áñ íáõù, áõë ïç ѳÝÓ Ý³ ñ³ ñ» ÉÇ ã ¹ñ³ ³Ý ³Õï ݳ í³ýï ñáõã Ûáõ ÝÁ: ³Ûó ¹³ ³Û¹ å»ë ã, ù³ ÝÇ áñ, û ñç ݳÏ, ³Ýó Û³É Å³ Ù³ ݳ ÏÇ ÙÇ ß³ñù ϳ½ Ùáõà ÛáõÝ Ý» ñáõù ¹ñ³Ýù Ó áí ³Ù μáõ çáõã Û³Ùμ ѳ ÙÁÝÏ ÝáõÙ»Ý, ÇÝã å»ëª ³Ýó ÝÇÉ > Ï ³Ýó Ý Ç = ³Ýó ÝáõÙ Ç, ³Ý óá Ý»É > Ï ³Ýó(Á)Ý Ç = ³Ýó ϳó ÝáõÙ Ç: Ð»ï ³ μ³ñ Çßï ³Ý óá Ý»É Ý»ñ áñ ͳ Ï³Ý å³ï- ³ é³ Ï³Ý μ³ ÛÇ Á áí ñáõã Ûáõ ÝÁª ³Ý óá Ý»É ³Ýó ϳó Ý»É: ºñμ μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñç Ïáõ ï³ Ïáõ٠ϳ, áõõ Õ³ Ëá ëáõã Û³Ý ï» ë³ Ï» ïçó ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ Çßï Ýϳï íáõù ³é³ÝÓÇÝ Ñ³ïáõÏ ³ÝáõÝÝ»ñáõÙ Á ñ» ÉÁª ÁÉ»³Ý, äá ÉÁ ﻳý, üáýïù É»³Ý, ²Û ïá Ý»³Ý ³ÛÉÝ: öá ˳- 16

17 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ éáõã ÛáõÝ Ý» ñç í»ñ ççý í³ý ÏáõÙ ëá íá ñ³ μ³ñ ñíáõù Áª ö³ñ ùáñ, г ÁÝ, äáë ÃÁÝ, ø³ñ ÃÁñ, øéçý ÃÁÝ, û ÑÇÝ á ˳ éáõã ÛáõÝ Ý» ñáõù ãç ñíáõùª ² Õ»ù ë³ý¹ñ, ÏÕÙÇÝïñ, ÉÇïñ, Ïáõåñ, Ù»Ãñ (í»ñ ççý» ñ» ùá ÑÝãáõÙ»Ý Çμñ Ù»Ï í³ýï) ³ÛÉÝ: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ÝáõÛÝ å»ë ³Õï ݳ í³ý ÏÇ Á Ý»ñ μ»ùý ñíáõù ³ í³ý ¹³ Ï³Ý Ñ³Û Ï³ Ï³Ý Ï³Ù û ï³ñ ³ñ ï³ ë³- Ýáõà Ûáõ ÝÁ ³ å³ Ñá í» Éáõ Ýå³ ï³ Ïáí, û ñç ݳϪ ²Û ïáý Û³Ý, â³ ÉÁÙ Û³Ý, ñ³ ÛÁÝ: à û г Û» ñ» ÝÇ»ñ Ïáõ ï³ñ μ» ñ³ï Ý» ñáõù μ³ é³ëï½ μáõù íû ³ñ ï³ ë³ý í» ÉÇë ÙÇßï ñíáõù á, ÇëÏ û ³ñ ï³ ë³ý í» ÉÇëª û. á ñ³ï, áñë, áë Ïáñ, á ñáß, ûññ³ý, û ñáóù, û áõï, ûññ Ý»ñ : ܳ ˳ ͳÝó ëï³ Ý³ Éáõ ¹»å ùáõù ϳ٠μ³ñ ¹áõÃ Û³Ý Ù»ç μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó Ñ» ïá á Ý ³ñ ï³ ë³ý íáõù ûª ³ Ýû ÕáñÙ, μ³ñó ñû ñ³ï, ÏñÍûëÏñ ³ÛÉÝ: ú áí ëïëíáõ μ³ é» ñç áõõ Õ³ ñáõã Ûáõ ÝÁ ÝáõÛ Ýáõà ۳Ùμ å³ñ å³ý íáõù μ³ Õ³¹ñ Û³É Ï³½ Ùáõà ÛáõÝ Ý» ñç Ù»ç, ÇÝãå»ëª ³ Ýû ï³ Ï³ñ, ³ åû ñç ÝÇ, Ï ëûñ, μýûñ ñ³ý, áë Ï» ½ûÍ, ³ Ýû ñç- ݳÏ, ³ Ýû û õ³ý, ãû Ý»É, Ï û Ý»Ù: سë ݳ ÏÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý» ñçó ³ÛÝ, áñ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ é³ëï½ μáõù íû ÑÝãÛáõ ÝÁ íá áí ñíáõù íáñ Ù³Ï μ³ éáõù, ÇÝã å»ë ݳ ³ÛÝ, áñ í μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó ³ é³ç û ÉëíáõÙ, μ³ûó á ñíáõù áã ÙdzÛÝ áí μ³ éáõù ¹ñ³ ÝÇó ϳ½Ù í³íª á í» õ, á í»õç ó μ³ é» ñáõù, ³ÛÉ á í³ ëçë, áí Ïdz Ýáë, áí ÏdzÝ, àí ë³ý ݳ μ³ é» ñáõù, ÇÝã å»ë ñ³ μ³ ñáõù. æáõ ñ» ñá ѳ õ³ ùá õ» Éáí ÏÁ ϳ½ Ù»Ý ³Õ μçõñ, ³ éáõ, íï³ï,»ï, ÉÇ, Íáí, áí Ïdz Ýáë (. ê³ ù³ Û³Ý): ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: à Ý íû ³ñ ï³ ë³ý íáõù áñ û ï³ñ μ³ éáõùª >» õáñ : Ð. âá- ɳù Û³ ÝÁ Ýßáõ٠ݳ á ˳é Û³É ù³áë μ³ éá, á ñá, Áëï Ýñ³, ³ñ ï³ ë³ý íáõù íû áíª ù³ íûë, ë³ Ï³ÛÝ Ù»ñ ¹Ç ï³ñ ÏáõÙ Ý» ñá» Õ³Í Ï³ñ ÍÇù Ý» ñá ³Û¹ åç ëç ³ñï³ ë³ Ýáõà ÛáõÝ ã»ý íï³ ÛáõÙ. ù³áë μ³éý ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³ñ ï³ ë³ý íáõù ù³ûë: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ é³ëï½ μç Ï ã Ù³ë ÝÇÏ Ý» ñçó Ñ» ïá á Ý ³Û ëûñ ѳ ³Ë ³ñ ï³ ë³ý íáõù áã û û, á ñá ñ³ Ï³Ý Ñ³ Û» ñ» ÝÇ Ï³ ÝáÝÝ, ³ÛÉ íû, ù³ ÝÇ áñ á Ý Ñ³ çáñ ¹áõÙ Ó³Û Ý³ íá ñç. Ñ³Ý ¹»ë ³ ÉÇë ÏÁ ãá ÑÝãáÕ 17

18 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Ù³ë ÝÇÏ Ý» ñçó Ñ» ïá, ÇÝã å»ëª Ï[(Á)íû]ñá ß»Ý, Ï[(Á)íû]ñë³Ý, Ï[(Á)íû]ñáï³, Ï[(Á)íû]Õμ³, ã[(á)íû]ñá Ý»Ý, ã[(á)íû]ñ³ Ï»Ý ³ÛÉÝ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û»- ñ» ÝáõÙ ¹³ ñ³ Ï³Ý É»½ íç ϳ ÝáÝ. íû ³ñ ï³ ë³ý í» ÉÇë ãç ³ Õ³ í³õ íáõù ÑÇÙù μ³ éç ³ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý å³ï Ï» ñá: ÐÇ ß»Ýù ݳ, áñ ÑÇÝ áõõ Õ³ - ñáõã Û³Ùμ ÏÁ ãá Ù³ë ÝÇÏ Ý» ñá ñí»é»ý ¹»ñ μ³ Û³ Ï³Ý Ó» ñçó ³ é³ý ÓÇݪ ÏÁ á ñá ß»Ù, ãá áõ çáõ Ý»Ý, ÏÁ áõ çáõ Ý»Ý ³ÛÉÝ: à û Ç áõõ Õ³ ñáõã Ûáõ ÝÁ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ½ ³ ÉÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý»ñ áõ ÝÇ μ³ é³ ÙÇ çç μ³ é³ í»ñ çç ¹Çñ ù» ñáõù: гÛï ÝÇ, áñ û Ý μ³ é³ ÙÇ çáõù ñíáõù,» û ³ é³ý ÓÇÝ μ³ éç ϳ٠³ñ Ù³ïÇ ëï½μý³ ï³é : ê³ Áݹ ѳ Ýáõñ ϳ ÝáÝ»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñç ѳ Ù³ñ: ØÛáõë μá Éáñ ¹»å ù» ñáõù ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ é³ ÙÇ çáõù μ³ é³ í»ñçáõù û ³ñ ï³ ë³ý í» ÉÇë ñíáõù á ï³ é᪠μá Éáñ, Ñá ë³ýù, ÏáÕÙ Ýá ñáßí»é, å³ Ñ³ Íá,» ñ» Ïá, á ÕáÝ: ê³ Ï³ÛÝ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ å³ï Ï» ñá áùñ ÇÝã ³ÛÉ. ³Ûë ï»õ áñ ÍáõÙ»Ý μ³ é³ ÙÇ çáõù û Ç ñáõã Û³Ý Ý³ ³ÛÉ ëï½μáõýù Ý»ñª ï³ñ μ»ñ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇó: ³ é³ ÙÇ çáõù û Ç ñáõã Ûáõ ÝÁ ÑÇ ß» Éáõ ѳ Ù³ñ Ï³Ý á ñáß û ÝáÕ Ï³ ÝáÝ- Ý»ñ: ú áí»ý ñíáõù. ³) ûý(ù) ûù ( ñμ. áñí. Ñá Éá íç ù³ ñ³ ó³í Ó ) ³ ͳÝó Ý» ñ᪠³ éûù ³ éûù, ³ ï» Ýûù, áñ ÍûÝ, ½³ñ ÃûÝù, ÁÝ ï³ Ý»ûù, ó ûý, ûñ ÃûÝ, ÏïñûÝ, ç³ñ ¹ûÝ, ó³ õûù, μ³ûóª óï ñáý, Ï»¹ ñáý, Ï» ñáý, ͳ ÙáÝ, ݳ ª μ³ñ õáù (»É) ³ÛÉÝ: μ) û ñ Ý ³ Í³Ý ó᪠³ ñ³ û ñ Ý, Ù»Õ Ùû ñ Ý, ÑÙïû ñ Ý ³ÛÉÝ: ) гÛñ, Ù³Ûñ,»Õ μ³ûñ μ³ é» ñç ë» é³ Ï³Ý ïñ³ Ï³Ý Ñá Éá í³ó» ñá (³Û>û Ñ»ñ ó ³ Ûáõà ۳Ùμ) ëñ³ý óáí ϳ½Ù í³í μ³ñ ¹áõà ÛáõÝ Ý» ñ᪻õ μ³ûñ»õμûñ,»õ μû ñáñ ¹Ç, ѳÛñ Ñûñ, ÏÝù³ Ñûñ, Ñû ñ³ ùáûñ, Ù³Ûñ Ùûñ, Ùû ñ»õμ³ûñ ³ÛÉÝ: ³ é³ ÙÇ çáõù û áí ñíáõ ß³ï áñ ͳ ͳ Ï³Ý μ³ é» ñá áõõ Õ³ ÏÇ å»ïù ÑÇ ß»É: ñ³ýù»ýª ³ Ïûë, ³ ÕûÃù, ³ Õûï, ³ ÙûÃ, ³ ÝûÃ, ³ Ýû ÃÇ, ³ é³õûï, ³ñ ¹»ûù, ³ñ ïû Ý»É, ³ ñûñ, μéý³½ μû ëçï, μûã, áñ ÍûÝ, û ïç, ¹ñûß,»ûÃ, ½μû ë³ýù, ½ ûý, ½ûñù, Ãû ó»É, Ãû Ãá õ»é, ÃûßÝ(ÇÉ), ÃûÝ, ͳ ÝûÃ, ÍÕûï, ÍÝûï, ϳ ñûï, Ïû ßÇÏ, ÏñûÝ, ѳ Ù³ éûï, Ñ» ï³ ½û ï»é, 18

19 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ Ñûï, Ùûï, Ùû ñáõù, Ûû ųñ, ÛûÝù, Ûû ñç Ý»É, Ûû ñ³ý ç»é, Ûû ï»é, Ýûëñ, Ýûï³ñ, ßû ß³»É, å³ß ïûý, ëû ë³ ÇõÝ, ïûã, ïûý, óûõ, óû ÕáõÝ, û ñûñ: ³ é³ í»ñ çáõù ñíáõù û. ³) г ïáõï ³ ÝáõÝ Ý» ñáõùª γ ñû (<γ ñ³ å»ï), س Ýû (<س Ýá õ É), øáý- Ïû, Øá ݳ ùû: μ) ú ï³ñ μ³ é» ñáõù ϳ٠Ýá ñ³ áõûý á ˳ éáõã ÛáõÝ Ý» ñáõùª ٻà ñû, é³ïçû, û Ãû, ½» ñû//½ éû, dz Ýû: Ðá ¹³ éáõã Û³Ý Ñá ݳ Ïdz ϳ½ ÙáõÃ Û³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï ³Û¹ û Ý å³ñ å³ý íáõù ª ê³ ñûý, û ÃûÝ, û Ãû Ý»ñ, ÇÙ û Ãûë ³ÛÉÝ: ä³ñ å³ý íáõù ݳ μ³ é³ μ³ñ¹ Ù³Ý Ï³Ù ³ ͳÝó Ù³Ý Å³ Ù³ ݳϪ é³ ïçû ѳ Õáñ ¹áõÙ, ÏÇ Ýû ³ é³ ïûý: ³Ûó Ñá Éáí Ù³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï ³ÛÝ ¹³é ÝáõÙ á ѳ çáñ¹ Ó³Û Ý³ íá ñçý Ùdz ÝáõÙ Û áí, ÇÝã å»ëª س ñá ÛÇÝ, س ñá Ûáí, û Ãá Ûáí, û Ãá Û Ý, γ ñá Û Ý, é³ ïçá ÛÇ, ÏÇ Ýá Ûáí. º ñ Ï Ç ß»ñ г Û³ë ï³ ÝÇ é³ ïçá Û Ý Á ëçý, Û³ ñ»ó ùá í Ý áõ ñçß ÙÁ (ï» ë Ð. øûáõñù Û³Ý): г ïáõï ³ ÝáõÝ Ý» ñá ³½ ³ ÝáõÝ ¹³é ݳ Éáõ ¹»å ùáõù û Ý á ËáõÙ»Ý áû Ǫ ê³ ñû ê³ ñá Û»³Ý, سñ ïû سñ ïá Û»³Ý ³ÛÉÝ: ) ú áí»ý ñíáõù ݳ ª 1) Ó³Û Ý³ñ Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñ᪠ïû, Íû, Éû, 2) ÙÇ ù³- ÝÇ Ýá ï³ Ý» ñç (Ó³Û Ý³ ÝÇ ß» ñç) ³ ÝáõÝ Ý»ñª ïû, ëû, 3) ѳ Û» ñ»ý ÙÇ ù³ ÝÇ ï³ é» ñç ³ ÝáõÝ Ý»ñª Ãû, Ñû, óû: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ á Ç áõõ Õ³ ñáõã Û³Ý í» ñ³ μ»ñ Û³É å»ïù ÑÇ ß»É. ³) ì Çó ³ é³ç ÙÇßï ñíáõù ᪠Ñá í³ Ýáó, ö³ ñ³ ç³ Ýáí, Íáí, ëá íáñ³ ϳÝ: μ) áë, áë, Çáë, áý áí í»ñ ç³ óáõ ѳ ïáõï ³ ÝáõÝ Ý» ñáõù áõ Ý»Ýù ᪠ϳ Ãá ÕÇ Ïáë, º Çå ïáë, êá Õá ÙáÝ, Ü» Õáë, û áë ïáë, è» Ã áë, سï- à áë, Æ Ý³ ïçáë, êç ÙáÝ ³ÛÉÝ. μ³ûóª ä³õ Õáë äû Õáë (áõ Ý»Ýù ³õ>û): ) á áí»ý ñíáõù áóù, Ýáó, (³)õáñ, á õáñ, áõ(ù), áï, áç Ù³ë- ÝÇÏ Ý» ñ᪠û ñû ñáó (û ñáóù), μ³½ Ùáó, ѳ ½³ñ Ýáó, ó ³ õáñ, μ³ Ý³ õáñ, ½Ç Ýá õáñ, ÍÝáÕ(ù), á ßáï, ³ ñçõ Ýáï, ÁÝ Ï» ñáç: 19

20 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý ¹) ²ñ Ù³ï Ý» ñáõù ϳ٠ٳë ÝÇÏ Ý» ñáõù»ñ Ïáõ μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñçó ³ é³ç ñíáõù ᪠³Ý ¹áññ, Û³ ³ Ëáñ¹, ïáñù, ¹ñáßÙ, Ïá Õ, îáëå(ì³ý), áñëáñ¹, ³Ù μáñ¹, áñ, ËáñÃ, Ïáï ñ»é, ÏáÕÙ: ØÇ³Ï μ³ ó³ éáõã Ûáõ ÝÁ Ýûëñ μ³éý, á ñçóª Ýûë ñ³ ݳÉ, Ýûë ñáõ ÃÇõÝ, ³ Ýûëñ:») ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ á ï³ éáí í»ñ ç³ óáõ μ³é ãﳪ μ³ ó³ éáõã Û³Ùμ ³ Ûá μ³ éç: ³½ Ù³ í³ýï μ³ é» ñç í»ñ çáõù ñíáõù áû, μ³ûó ϳñ ¹³ó íáõù ûª ³ é³ýó Û Çª ѳ õ³ ù³ ÍáÛ [ѳ õ³ ù³ Íû], Ç í»ñ çáû [Ç í»ñ çû], ã³ ³- ÍáÛ [ã³ ³ Íû], ¹ñ³ ÍáÛ [¹ñ³ Íû], Û» ïáû [Û» ïû] ³ÛÉÝ: ²Ûë ϳ Ýá ÝÇ Ù»ç ã»ý ÙïÝáõÙ μ³ñ μ³ é³ ÛÇÝ μ³ é»ñý áõ Ýá ñ³ áõûý á ˳ éáõã ÛáõÝ Ý» ñá: Ødz í³ýï μ³ é» ñç í»ñç ݳ Ñ³Ý Ç Û Ý ³ñ ï³ ë³ý íáõù, ÇÝã å»ë ³ñ» ɳ- ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ª ÜáÛ, áû, ËáÛ: ú ï³ñ μ³ é» ñáõù μ³ é³ ÙÇ çç û, á Ç ñáõã Û³Ý Ù»ç Ýϳï íáõù á ñáß ³Ý- ϳ Ýá Ýáõà ÛáõÝ. ¹ñ³Ý óáõù ëá íá ñ³ Ï³Ý ñ û áí ñáõã Ûáõ ÝÁª û ÉÇë, êû- Ýdz, éû Ù³Ý ÃǽÙ, ³ ñ³ ïûùë, ñû ý» ëûñ: ê³ Ï³ÛÝ í»ñ ç»ñë ϳñ ÙÁ ûñ ûñ ëïë³í»ý μ³ éçý Ù ç, μ³ óç í»ñ ç³ Û³Ý Ý, μá Éáñ ¹Çñ ù» ñáõý ³É à ñ»é, ÇÝã å ëª Éá åç, ÏáÉ, éá Ù³Ý ÃǽÙ, êá Ýdz, öáé, á ÉÇë, ýáõãåáé»õ ³ÛÉÝ 8 : ê³ Ñ³ í³ Ý³ μ³ñ å³û Ù³ ݳ íáñ í³í ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ»- ÝáõÙ û ï³ñ μ³ é» ñç ï³ é³ ¹³ñ ÓáõÃ Û³Ý Ñ»ï Û³É ëï½μáõý ùáí. ýñ³ý ë»- ñ» ÝÇ û Ý ï³ é³ ¹³ñÓ íáõù á, ÇëÏ au ݪ û, û ñç ݳϪ Èausanne>Èû ½³Ý, Paul>öûÉ, Sonia>êá Ýdz (êá ݳ), Polis>öá ÉÇë, Professeur>öñá ý»- ë ûñ ³ÛÉÝ: ÆÝã, ñ³ íáñ Ëáë ùáõù ³Û¹ ³Ý ÙÇû ñç ݳ Ïáõà ÛáõÝÝ ³é ϳ, ÇÝã å»ëª Êá ݳõ ùñïçýù ÙÁ ÏÁ Ãñç ù³ ñ³û ñ³ μ³ý ñá ý» ëá ñçý»õ Çñ áõ Õ» ÏÇó Ý» ñáõý Ù³ñ ÙÇ ÝÁ (Ú. øçõñù»³ý, Üáñ ù» ñ³ ϳ Ýáõ ÃÇõÝ Ñ³ Û»- ñ Ý É» ½á õç, ² à Ýù, 1989), سñ ¹Á ñû ý» ëûñ» Õ»ñ. Çμñ ³Û ó» Çݪ ï³ëá áë ÏÇÝ ãñ³õ Ý» ó³õ (è. س ßá Û»³Ý, ºõ ³Ûë å ë ³å ñ» ó³ýù, Æë óÝåáõÉ, 1998): ØÇû ñç ݳ ϳó Ù³Ý áõ ÕÇ Ý» ñçó Ù» ÏÁ ³Û¹ μ³ é» ñçª ³ñ» ɳ ѳ- Û» ñ» ÝáõÙ ÁÝ ¹áõÝ í³í (³Û ëçýùýª á áíª ñá ý» ëáñ) ñáõã Û³Ý Ý³ ËÁÝïñáõà ÛáõÝÝ : 8 Ú. âáé³ù»³ý, гۻñ ÝÇ ³õ³Ý¹³Ï³Ý áõõõ³ ñáõãçõý, Ð³É å, 2000, ç 24: 20

21 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ Ì³ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: Àëï Ð. âá ɳù Û³ ÝǪ êá Õá ÙáÝ Ñ³ ïáõï ³Ý í³ý Ù»ç»ñÏ ñáñ¹ á Ý ãç ³ñ ï³ ë³ý íáõùª êáõ ÙáÝ: γ ³ÛÉ Ï³ñ ÍÇù, Áëï á ñçª ³Û¹ μ³éý ³ñ ï³ ë³ý íáõù ³ÛÝ å»ë, ÇÝã å»ë ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙª êá Õá ÙáÝ: àõ ²Ûë ï³ éç áõõ Õ³ ñáõã Ûáõ ÝÁ ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ãáõ Ý»Ý áñ ¹Åí³ ñáõã ÛáõÝ, ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ, ë³ Ï³ÛÝ, áõ Ý»Ý á ñáß Ûáõ ñ³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý»ñ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ áõ Ý, ÇÝã å»ë ³ñ ¹»Ý ³ë í»é,»ñ Ïáõ ï³ é» ñç ѳ- Ù³¹ ñáõã Û³Ùμ ³ñ ï³ Ñ³Ûï í³í å³ñ½ Ó³Û Ý³ íáñ ª áõ(á + õ): ñ³ μ³ñ Û³Ý áõ Ý, Áëï ². ²μ ñ³ ѳ٠۳ ÝÇ,»ñÏ μ³ñ μ³é (ááõª ou ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ۳Ùμ), á ñç μ³ Õ³¹ ñçã ï³ñ ñ» ñá ËÇëï ë»ñï ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ÛáõÝ áõ Ý» ݳ Éáõ å³ï ³ éáí ų Ù³ ݳ ÏÇ ÁÝ Ã³ó ùáõù ÓáõÉ í»é áõ í» ñ³í í»é»ý å³ñ½ áõ Ó³Û Ý³ íá ñç: ØÛáõë Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñçó ½³ ݳ ½³ Ý» Éáõ ѳ Ù³ñ É»½ í³ μ³ ÝÁ ³ÛÝ Ïá ãáõù»ñï μ³ñ μ³ é³ ÛÇÝ Ó³Û Ý³ íáñ 9 : ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ áõ Ý ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã ÛáõÝ áõ å³ñ½ Ó³Û Ý³ íá ñç ñ³ ÛÇÝ Ýß³ ÝÁ: àõ Ó³Û Ý³ íá ñá ³ñ ï³ ë³ý íáõù ñíáõù μ³ é³ëï½ μáõù (áõ ñ³ë, áõ ½»É), μ³ é³ ÙÇ çáõù (³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó ³ é³ç) (Ýáõé, ëáõñ) μ³ é³ í»ñ çáõù (³ Íáõ, ϳ ïáõ): ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: º û áõ Ý ß»ß ï³ ÏÇñ ϳ٠Ïñáõ٠ѳñ ó³ Ï³Ý Ýß³Ý, ³ å³»ñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù É ³ éá ³ ÝáõÃ Û³Ý ³Û¹ Ýß³Ý Ý» ñá (å³ ñáõû ÏÁ ß»ß ïá) å»ïù ¹ñí»Ý ï³ éç ³ é³ ççý μ³ Õ³¹ ñç ãçª á Ç íñ³, ÇÝã å»ëª á±õñ, á ñá±õ, ïá õñ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ, μ³ éç Ù»ç áõ Ý» ó³í Çñ ¹Çñ ùç ѳ Ù³ Ó³ÛÝ, áõ Ý Ï³ñáÕ Ñ³Ý ¹»ë ³É ݳ áñ å»ë μ³ Õ³ Ó³ÛÝ í ÑÝã Ûáõ ÝÇ ñ³ ÛÇÝ Ýß³Ý: àñå»ë ³Û¹ åç ëçýª áõ Ý Ñ³Ý ¹»ë ³ ÉÇë μ³ é³ ÙÇ çáõùª Ó³Û Ý³ íá ñçó ³ é³çª Üá õ³ñ¹, ³ñ ų ݳ å³ ïá õáõ ÃÇõÝ, ³ Õá õáñ, ³é ïá õá Ý, Ïéá õá ïçé, å³ ïá õ ñ, ³½ Ýá õû ñ Ý, ½Ç Ýá õáñ, Ãû Ãá õ»é ³ÛÉÝ: ³ ó³ éáõã ÛáõÝ Ý»ñ»Ý êçé í³, ëáñ íçé, ÅáÕ í»é μ³ é» ñá. í»ñ ççý»ñ Ïáõ ëá ñíáõù»ý í áí, á ñáí- Ñ»ï ³ é³ç»ý» Ï»É Ý³Ë Ý³ Ï³Ý Åá Õá í»é, ëá íá ñçé μ³ é» ñçó: 9 î» ë ². ²μñ³Ñ³ÙÛ³Ý, ñ³μ³ñç Ó»éݳñÏ, ºñ ³Ý, 1976, ç 4 5: 21

22 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Ì³ Ýá Ãáõà ÛáõÝ 1: ²Ûë ß³ñ ùáõù»ñ μ»ùý Ýßíáõ٠ݳ é³ñ íç ñ³û μ³ éá, á ñá, ë³- ϳÛÝ, μ³ ó³ éáõã ÛáõÝ Ï³Ù Ï³ Ýá ÝÇó ß» ÕáõÙ ã, ù³ ÝÇ áñ ëïáõ ³ μ³ Ýá ñ»ý μ³éý Çñ Ù»ç áõ ÝÇ í ñ ³ñ Ù³ ïá, áñý É Áëï ϳ Ýá ÝÇ ñíáõù í áí, ³Ûë å»ëª é³ñ íç ñ³û = é³ñ (Ö³Ù μ³û) + íçñ (í ñ<íç ñ»é ñμ.ª Ïïñ»É) + ³Û: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ 2: س Ýá õ É, ê³ Ùá õ É ³ ÝáõÝ Ý» ñáõù áõ Ý å³ñ å³ ÝáõÙ Ó³Û Ý³íá ñç Çñ ³ñ Å» ùá. àõ ϳ å³ï óáõ ÃÇõ ÝÁ áõ ñçß Ó³Û Ý³ õá ñ ÙÁ ³ é³ç Ï ³ñ ï³ ë³- ÝáõÇ μ³ Õ³ Ó³ÛÝ í, ÇÝã å ëª ²ë ïá õ³í, ëïá õ»ñ, Ýá õ ñ, ³ Õá õáñ»õ ³ÛÉÝ, μ³ óç س Ýá õ É»õ ê³ Ùá õ É ³ ÝáõÝ Ý» ñ Ý (ï» ë Ú. âá ɳ ù»³ý, ²Ý ¹³ë ï³ý, ²., г É å, 2009, ç 27): ê³ Ï³ÛÝ Ï³ñ ÍÇù ϳ, áñ ³ñ ¹Ç ñ³ Ï³Ý ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³ñ»- ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ³½ ¹» óáõã Û³Ùμ áñ ͳ ͳ Ï³Ý»Ý ¹³é ÝáõÙ í áí ³ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý Ó» ñ᪠سÝ[í ] É, ê³ù[í ] É: àõ(í) μ³ Õ³ Ó³Û ÝÁª Çμñ ÙÇ ç³ Ù³ë ÝÇÏ, Ý»ñ áñ ͳ Ï³Ý μ³ Û» ñçó ϳ½ ÙáõÙ Ïñ³ íá ñ³ Ï³Ý μ³ Û»ñª ëç ñ»é ëç ñá õçé, ¹³ ï»é ¹³ ïá õçé, ëå³ý Ý»É ëå³ý Ýá õçé ³ÛÉÝ: à õç ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã Ûáõ ÝÁ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ù» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý Ï³½- Ùáõà ÛáõÝ Ý» ñç Ù»ç ϳñ ¹³ó íáõù íç, á õç. Ïñ³ íá ñ³ Ï³Ý μ³ Û» ñáõù ϳñ ¹áõÙ»Ýù íçª ï³ ñá õçé ï³ñ íçé,»ñ á õçé»ñ íçé ³ÛÉÝ, ÇëÏ ë»- é³ Ï³Ý ïñ³ ϳ ÝÇ Ó» ñáõùª á õç, ÇÝã å»ëª ϳ ïá õç, ³ éá õç, ³ ñá õç, ÃÃáõÇ, ѳñë ݳ óá õç ³ÛÉÝ: ØdzÛÝ É» ½áõ μ³ éç ë» é³ Ï³ ÝÇ Ó Ý ñ³- ϳ Ýáõ٠ϳñ ¹³ó íáõù É»½ íç, û åáé ë³ Ñ³Û μ³ñ μ³ éáõù ÑÝãáõÙ É»- ½áõÛÇ: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ³Ý ϳ ï³ñ ¹»ñ μ³ ÛáõÙ ¹ñ³ ÝÇó ϳ½Ù íáõ ų Ù³ ݳ- ϳӻ ñáõù áõ Ïñ³ íá ñ³ Ï³Ý Ù³ë ÝÇ ÏÁ áõ Ó³Û Ý³ íá ñçó ³ é³ç ³ñ Ùï³- ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ñíáõù õª Ëûë õáõù ( ), μ»ñ õáõù ( ñ): îá Õ³ ¹³ñ ÓÇ Å³ Ù³ Ý³Ï áõ(í) μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó ³ é³ç ³Õï ݳ í³ý ÏÇ Á Ý ñ íáõù, ÇëÏ áõ Ý í» ñ³í íáõù õ Ç, ÇÝã å»ëª Üá õ³ñ¹ ÜÁ õ³ñ¹, Ýáõ ñ ÝÁ õ ñ, ³é ïá õá Ý ³é ïá õá Ý, Ãá õáõù ÃÁ õáõù ³ÛÉÝ: ²Ûë á á Ëáõà Ûáõ ÝÁ (áõ>õ) Çμñ ϳ ÝáÝ Ï³ ï³ñ íáõù ³Õï ݳ í³ý ÏÇ Á ÇÝ Ñ³ çáñ ¹áÕ ¹Çñ ùáõù: 22

23 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ Ì³ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: àõ>õ á á Ëáõà Ûáõ ÝÁ ³ÛÉ ¹»å ù» ñáõù á Ù³Ýù ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ»Ý, á Ù³Ýùª áã, ÇÝã å»ëª μ»ñ á õçé // μ»ñ õçé, ²ëï á õ³í // ²ëï õ³í ³ÛÉÝ: ºñÏñáñ¹ª õ áí Ó» ñá ѳñ Ù³ñ»Ý ï»ë ÝÇ Ï³ Ï³Ý ³ éáõ Ùáí, û ñç ݳϪ å³ñ μ» ñ³ Ï³Ý Ù³ Ùáõ ÉÇ É»½ íáõù ÏÇ ñ³ é» ÉÇë: ² é³ ççý Ý» ñá ³Ý Ë³ óñ»Ý å³ ÑáõÙ μ³ éç áõõ Õ³ - ñ³ Ï³Ý å³ï Ï» ñ᪠¹³ï á õ³í, É»½ á õç, Û³ï á õ³í, ²ëï á õ³í: 1.2. ºðÎ ²ð ²è²ÎºðäܺðÆ (ºðÎÐÜâÚàôÜܺðÆ) ²ðî²ê²ÜàôÂÚàôÜÀ ºì àôôô² ðàôâúàôüà гÛï ÝÇ, áñ»ñï μ³ñ μ³é Ý» ñáí ѳ ñáõëï ñ ñ³ μ³ ñá: ñ³ýù ÑÝãÛáõ- ݳ Ï³Ý Ùdz íáñ»ý, áñ á Û³ ÝáõÙ»Ý Ù»Ï í³ý ÏÇ ë³ñ Ù³Ý Ý» ñáõù»ñ Ïáõ Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñç (Ï³Ù Ó³Û Ý³ íá ñç áõ Ó³Û Ýáñ ¹Ç) ³ñ ï³ ë³ý³ Ï³Ý ë»ñï ½áõ ³Ï óáõ Ùáí ϳ٠ѳ Ù³Ï óáõ Ùáí, á ñç Ù»ç ¹ñ³Ý óçó Ù» ÏÁ å³ñ å³ ÝáõÙ Çñ í³ý ϳ ñ³ñ ѳï Ïáõà Ûáõ ÝÁ. ³ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý ë»ñï ѳ Ù³Ïó Ù³Ý μýáõûãý ³ÛÝ åç ëçý, áñ ¹Åí³ñ ÉÇ ÝáõÙ ÁÝ Ï³ É»É, û»ñμ áõ áñ ï»õ í»ñç³ Ýáõ٠ݳ Ëáñ ¹áÕ ï³ñ ñç ³ñ ï³ μ» ñáõ ÙÁ,»ñμ áõ áñ ï»õ ëïëáõù ѳçáñ ¹áÕ ï³ñ ñç ÝÁ 10 : Àëï í³ý ϳ ñ³ñ ϳ٠Édz ÑáõÝã ï³ñ ñç ¹Çñ ù窻ñïμ³ñ μ³é Ý» ñá ÉÇ ÝáõÙ»Ý μ³ñó ñ³ óáõª»³, á õ³, á õ», á õç, á õá, Çç ÝáÕª ³Û, áû, ³õ, Çõ: ñ³ýó ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÁ ÑÇ٠ݳ ϳ ÝáõÙ Ñ»ï áõù ñáõã Û³- ÝÁ, ù³ ÝÇ áñ»ñï μ³ñ μ³é Ý» ñá ëá íá ñ³ μ³ñ ñí»é»ý ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý ëï½μáõý ùáí: êñ³ýù Ñ»ï ñ³ μ³ñ Û³Ý Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ, Áëï ѳ Û» ñ» ݳ Ç ï³- Ï³Ý μ³ é³ ñ³ ÝÇ ïíû³é Ý» ñç, Ïñ»É»Ý ³ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý ½ ³ ÉÇ á á- Ëáõà ÛáõÝ Ý»ñ. í» ñ³í í»é»ýª»ñïñýã ÛáõÝ Ý» ñçª ³Û>³Û, áû>áõû,»³>û³, Çõ>Ûáõ ³ÛÉÝ, ϳ٠å³ñ½ Ó³Û Ý³ íá ñçª ³õ>û, Ï³Ù μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇ áõ Ó³Û- ݳ íá ñç ϳ å³ï óáõã ۳ݪ á õ»>í (³ ñá õ»ëï>³ñ í»ëï), á õ³>í³ (Üáõ³ñ¹>Üí³ñ¹) 11 : ²ñ ¹Ç ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý ³Û¹ Ùdz íá ñá ÁÝ ¹áõÝ í³í ³Ý í³ Ý»É»ñÏÑÝã ÛáõÝ, ë³ Ï³ÛÝ Ð³ Û» ñ» ݳ Ç ï³ Ï³Ý μ³ é³ ñ³ ÝÁ»½ ñá ѳ Ù³ñáõÙ ³Ý ѳ çáõ ³ÛÝ ÑÇ٠ݳ íáñ Ù³Ùμ, áñ»ñï μ³ñ μ³é μ³ éá ñ³ μ³ ñáõù 10 ì. ä»ïñáëû³ý, гۻñ»Ý³ Çï³Ï³Ý μ³é³ñ³ý, ºñ ³Ý, 1987, ç 202: 11 î» ë ÝáõÛÝ ï»õá: 23

24 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Ýß³ ݳ ÏáõÙ ñ ݳ»ñÏÑÝã ÛáõÝ, ÙÇÝã ¹»é Ç ñ»ýó μýáõû Ãáí»ñÏÑÝã ÛáõÝ- Ý» ñá ÇÝã áñ ã³ áí ï³ñ μ»ñ íáõù»ý»ñï μ³ñ μ³é Ý» ñçó 12 : ²Ý¹ ñ³ ¹³é ݳ- Éáí ѳñ óçýª áñ æ³ ÑáõÏ Û³ ÝÁ ï³ ÉÇë Ñ»ï Û³É μ³ ó³ï ñáõã Ûáõ ÝÁ. ²ÛÝ Ñ³Ý ³ Ù³Ý ùá, áñ í³ý ÏÇ Áݹ ѳ Ýáõñ ϳ Õ³ å³ ñáõù Û Ý Ñ³Ý ¹Ç åáõù Ó³Û Ý³ íá ñçý ³Ý ÙÇ ç³ å»ë ݳ Ëáñ ¹áÕ Ñ³ çáñ ¹áÕ ¹Çñ ù» ñáõù, Ëá ëáõù Û Ç Ó³Û Ý³ íáñ Ý» ñç ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñç ѳ ïáõï μýáõû ÃÇ Ù³ ëçý. ³Ûë åç ëç ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý»ñÝ ÁÝ ¹áõÝ í³í Ïá ã»é»ñïñýã ÛáõÝ Ý»ñ (. ê ³Ï), μ³ûó ³Ûë ï»ñ ÙÇ ÝÁ ãç μ³ ó³ Ñ³Û ïáõù ûμ Û»Ï ïçí áõã Ûáõ ÝÁ: ² í» ÉÇ Çßï ÏÉÇ Ý»ñ ¹ñ³Ýù Ïá ã»é»ñï μ³ñ μ³ é³ Ï»ñå Ý»ñ 13 : ²Ûë ï» ë³- Ï» ïá Ñ» ï³ ³ ÛáõÙ ³ í» ÉÇ ³Ù ñ³åý¹ í»ó É»½ í³ μ³ ÝáõÃ Û³Ý Ù»ç: ij Ù³- ݳ ϳ ÏÇó ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ ÑÝãáõÛ Ã³ μ³ Ý³ Ï³Ý Ñ³ Ù³ ϳñ Á ùýý» ÉÇë É»½ í³ μ³ý ² Ù³É Û³ ʳ ã³ïñ Û³ ÝÁ Çñ áõ ëáõù ݳ ëç ñáõã Û³Ý ºñÏÑÝã Ûá±õÝ, û±»ñÏ μ³ñ μ³é»ý ó μ³å ÝáõÙ ÝáõÛÝ å»ë ³ÛÝ Ñ³ Ùá ½áõÙÝ ³ñ ï³ Ñ³ÛïáõÙ, áñ Ó³Û Ý³ íáñ + Û Ï³Ù Û + Ó³Û Ý³ íáñ ½áõ áñ ¹áõÙ Ý» ñá, á ñáýù ÇÝÝ»Ý (³ñ»É.ª ³Û, Û³, áû, Ûá, áõû, Ûáõ, Û, Û, ÛÇ), û ³ é³ ç³ ó»é»ý ñ³ μ³ñ- ۳ݻñÏ μ³ñ μ³é Ý» ñçó, μ³ûó ãáõ Ý»Ý Ýñ³Ýó ѳ ïáõï áñ ͳ éáõã Ûáõ ÝÁ. Ò³Û Ý³ μ³ Ýá ñ»ý Ó³Û Ý³ íáñ + Û Ï³Ù Û + Ó³Û Ý³ íáñ ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý»- ñá, ñáõù ݳ, ¹ñë áñ íáõù»ý áñ å»ë»ñï μ³ñ μ³ é³ý Ù³Ý Ùdz íáñ- Ý»ñ, ù³ ÝÇ áñ ¹ñ³Ýó ÑÇ٠ݳ Ï³Ý Ù³ ëá ϳ½Ù í³í ³Ý óáõù Ý» ñçó 14 : ²ÝóáõÙ ³ ë» Éáíª Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÁ ѳ í³ Ý³ μ³ñ Ýϳ ïç áõ ÝÇ ³ÛÝ Ñ³Ý ³ Ù³Ý ùá, áñ Ýßí³Í ϳ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñç ÙÇ Ù³ ëá ³ñ ¹Ç ѳ Û» ñ» ÝáõÙ ÑÝãáõÛ Ã³ μ³- Ýá ñ»ý ï³ñ ñ³ ÉáõÍ íáõù ï³ñ μ»ñ í³ý Ï» ñç (ûñ.ª г Û³ë ï³ý), ÇëÏ ÙÛáõë Ù³ ëá å³ñ å³ ÝáõÙ Ù»Ï Ç áí ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý Ñ³ï ϳ ÝÇ ßÁ (ûñ.ª ÓÛáõÝ / ÓÇõÝ): ì»ñ çç ÝÁ áõ ëáõù ݳ ëç ñáõ Ý» ñá Ùdzë ݳ μ³ñ ÁÝ ¹áõ ÝáõÙ»Ý áñ å»ë»ñï μ³ñ μ³ éáõã Û³Ý ÑÇ٠ݳ Ï³Ý Ý³ ˳ å³û Ù³Ý 15 : ²Ûë Ùá ï»ó- Ù³Ùμ ÁÝ ¹áõ Ý» ÉÇ»ñÏ μ³ñ μ³ é³ Ï»ñå ³Ý í³ Ýáõ ÙÁ: ñ³ μ³ ñç»ñï μ³ñ μ³é Ý» ñç ³ñ ï³ ë³ Ý³ Ï³Ý á á Ëáõà ÛáõÝ Ý» ñá ³ß- ˳ñ ѳ μ³ ñç»ñ Ïáõ Ûáõ Õ» ñçýª ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇÝ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇÝ, á ˳Ýó í»é»ý ½ ³ ÉÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý» ñáí: êïáñ ³Û¹ ï³ñ μ» ñáõã- ÛáõÝ Ý» ñá Ý»ñ ϳ Û³ó íáõù»ý Áëï ³ÛÝ»ñÏ μ³ñ μ³ é³ Ï»ñå Ý» ñç, á ñáýù 12 î» ë ÝáõÛÝ ï»õá, ç 204: 13. æ³ñáõïû³ý, ijٳݳϳÏÇó ѳۻñ»ÝÇ ï»ëáõãû³ý ÑÇÙáõÝùÝ»ñÁ, ºñ ³Ý, 1974, ç 86: 14 ². ʳã³ïñÛ³Ý, ijٳݳϳÏÇó ѳۻñ»ÝÇ ÑÝãáõÛóμ³ÝáõÃÛáõÝ, ºñ ³Ý, 1988, ç 67: 15 î» ë ÝáõÛÝ ï»õá, ç : 24

25 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ á Ûáõà ÛáõÝ áõ Ý»Ý ÙdzÛÝ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» Ýáõ٠ϳÙ, ÉÇ Ý» Éáí ݳ ³ñ» ɳ- ѳ Û» ñ» ÝáõÙ, ¹ñë á ñáõù»ý ñáõã Û³Ý Ï³Ù ³ñ ï³ ë³ ÝáõÃ Û³Ý Ûáõ ñ³ ѳï- Ïáõà ÛáõÝ Ý»ñ: ñ³ýù»ýª Çõ, ³Û, áû,»³: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÁ ÑÇ٠ݳ ϳ ÝáõÙ å³ñ å³ ÝáõÙ ñ³ μ³ ñç»ñï μ³ñ μ³é- Ý» ñç ³ í³ý ¹³ Ï³Ý áõõ Õ³ ñáõã Ûáõ ÝÁ: Æõ á Ûáõà ÛáõÝ áõ ÝÇ ÙdzÛÝ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ: Æμñ»ñÏ μ³ñ μ³ é³ Ï»ñå ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã ÛáõÝ (Ç + õ)ª ³ÛÝ ¹³ ë³ Ï³Ý áõõ Õ³ ñáõã Û³Ý Ñ³ï ϳ- ÝÇß Ý» ñçó : ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ, ÇÝã å»ë ñ³ μ³ ñáõù, Ñ³Ý ¹Ç åáõù μ³éç μá Éáñ ¹Çñ ù» ñáõù, μ³ûó» ñ»ù ï³ñ μ»ñ ³ñ Å»ù Ý» ñáíª Ó³Û Ý³ íáñ,»ñïñýã ÛáõÝ Ó³Û Ý³ íáñ + μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ï³ å³ï óáõã ÛáõÝ: 1. Æõ Á áñ å»ë Ó³Û Ý³ íá ñç»ñïñýã Ûáõ ÝÇ ñ³ ÛÇÝ Ýß³Ý: ³) Æõ ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã Ûáõ ÝÁ áõ å³ñ½ Ó³Û Ý³ íá ñç (ýñ³ýë.ª u) ñ³ ÛÇÝ Ýß³ÝÝ ª ³ éçõí, ëû ë³ ÇõÝ, ÑÇõ ëçë ³ÛÉÝ: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ Çõ, û ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñá,»ñμ ѳ- Ù³ å³ ï³ë ˳ ݳ μ³ñ ÑÝãáõÙ»Ý áñ å»ë ýñ³ý ë» ñ»ý u (ÑÇõñ) eu (¾û Å»Ý), ¹ÇïíáõÙ»Ý áñ å»ë å³ñ½ Ó³Û Ý³ íáñ. ÑÇõñ μ³ éç Ù»ç ϳ» ñ»ù ÑÝãÛáõÝ, ãáñë ï³éª Ñ Ç õ ñ, ÑÇõ Ã»Õ μ³ éç Ù»çª ÑÇÝ ÑÝãÛáõÝ, í»ó ï³éª Ñ Ç õ û Õ ³ÛÉÝ: μ) ³ é³ëï½ μáõù áõ ÃÇõÝ ³ Í³Ý óç Ù»ç Çõ Á áõ ÝÇ ùù³ ÛÇÝ u ³ñ ï³ ë³- Ýáõà Ûáõݪ»áõ>u, ÇÝã å»ëª ÇõÕ, Çõ ñ³ ù³ý ãçõñ, μ³ ñ» ϳ Ùáõ ÃÇõÝ, áõ ñ³- Ëáõ ÃÇõÝ: 2. Æõ Á áñ å»ë Ó³Û Ý³ õáñ + μ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ï³ å³ï óáõã Û³Ý ñ³ ÛÇÝ Ýß³Ý: ³) ñíáõù μ³ é³ í»ñ çáõùª Ñá íçõ, ùçõ, ÃÇõ, ³ñ ÍÇõ, å³ ïçõ, ѳ ßÇõ, ßÝáñ ÑÇõ, ³é ÃÇõ ³ÛÉÝ: ³ é³ μ³ñ¹ Ù³Ý Ï³Ù ³ ͳÝó Ù³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï ÑÝãÛáõ ݳ á ËáõÃ Û³Ý Ñ»ï ³Ý ùáí í» ñ³í íáõù áõ Ç ³ñ ï³ ë³ý íáõù áñ å»ë íª ÃÇõ Ãá õ³ ϳÝ, Ãá õ³ μ³ Ýáõ ÃÇõÝ, å³ ïçõ å³ ïá õ³ ϳÝ, ³ñ ÍÇõ ³ñ Íá õ» ÝÇ, ѳ ßÇõ ѳ ßá õ³ å³ñ ³ÛÉÝ: »ù Ó» ñáõù Ç Ý ãç 25

26 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý ÑÝãÛáõ ݳ áë íáõùª Ñá íçõ Ñá íç õç, Ñá íçõ Ý»ñ, ³ñ ÍÇõ ³ñ ÍÇ õç, ³ñ ÍÇõ- Ý»ñ, ÃÇõ ÃÇ õç, ÃÇ õ»ñ ³ÛÉÝ: ̳ Ýá Ãáõà ÛáõÝ: áñ ͳ ͳ Ï³Ý ã å³ ïá õç Ó Á. ϳ Ýá ݳ ϳ ÝÁª å³ ïçõ>å³ ïçõç, å³ ïç õ, å³ ïç õáí: (àõ Ý»Ýù ݳ Ñݳ ó³í å³ ïá õáû Ó Áª ù³ ñ³ ó³í ϳå³Ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñáõùª å³ ïá õáû å³ Ñ³Ï, å³ ïá õáû ¹³ï, å³ ïá õáû ѳñó, å³ïá õáû Ýß³Ý, ϳ٪ Ï»ñ¹ ÝáõÙ å³ ïá õáûë íñ³û. ϳ ݳ ª å³ ïá õç ³é, áñ áõ ÝÇ å³ ïá õ Ç Ù³ë ïá): μ) ³ é³ ÙÇ çáõù ñíáõù Ó³Û Ý³ íá ñçó ³ é³çª ¹Ç õ³ý, ÑÇ õ³ý¹, æç õ³ý ³ÛÉÝ. ïá Õ³ ¹³ñ ÓÇ Å³ Ù³ Ý³Ï Ç Ýª ÙÝáõÙ, õ Á Ýáõ٠ѳ çáñ¹ ïáõª ¹Ç õ³ý, ÑÇ õ³ý¹: ²Û ²Û»ñÏ μ³ñ μ³ é³ Ï»ñ åá á Ûáõà ÛáõÝ áõ ÝÇ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙ, ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ: Ð³Ý ¹Ç åáõù μ³ éç μá Éáñ ¹Çñ ù» ñáõùª μ³ é³ëï½μáõùª ³Û ñ»é, ³Û ñ³ ϳÝ, μ³ é³ ÙÇ çáõùª ѳÛñ, Ó³ÛÝ, ϳÛÍ, Ùdz í³ýï (ϳ٠Ùdz í³ýï í»ñç ݳ μ³ Õ³¹ ñç ãáí) μ³ é» ñç í»ñ çáõùª ѳÛ, ³Û, í³û, μ³û, Ù³Ï μ³û, ¹»ñ μ³û, åáé ë³ Ñ³Û, ³ ñ» õ» ɳ ѳÛ: ²Û Á ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» Ýáõ٠ϳñ ¹³ó íáõù Çμñ å³ñ½ ³ Ó³Û Ý³ íáñ Ñ»ï Û³É ¹»å ù» ñáõù. 1) μ³½ Ù³ í³ýï μ³ é» ñç í»ñ çáõùª ³ å³ ³Û ³ å³ ³, ³Ý½ ³Û ³Ý½- ³,»Ý ó Ï³Û»Ý Ã³ ϳ, íï³û íï³, ³Û¹ ÃíáõÙª ³ é³ý ÓÇÝ Ñ³ ïáõï ³ ÝáõÝ Ý» ñç ë» é³ Ï³Ý ïñ³ Ï³Ý Ñݳ ó³í ϳ٠ų Ù³ ݳ ϳ ÏÇó Ñá Éáí³Ó» ñáõùª ê ³ Ý³Û ÉÇ, ì³ Ý³Û Íáí, س ñáõ Ã³Û ë³ ñ»ñ, ¾ç ÙÇ³Í Ý³Û ² Ãáé, ÇÝã å»ë ݳ ª ³, Ç Ëá ݳñÑ Ù³Ý μ³ Û» ñç» ½³ ÏÇ»ñ ñáñ¹ ¹»Ù ùç ϳ½- ÙáõÃ Û³Ý Ù»çª Ëû ë» ó³û, ÏÁ ϳñ ¹³Û, Ùáé ó³û, åç ïç Ñ» é³ Ý³Û, ѳõ Ý»- ó³û: 26

27 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ 2) à ñáß Ùdz í³ýï μ³ é» ñç í»ñ çáõùª ϳÛ, ï³û, ɳÛ, ³Û ³ÛÉÝ: ²Ûë åç ëáí, í» ñá Ýßí³Í ¹»å ù» ñçó μ³ óç, Ç ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ ³ñ» ɳ ѳ- Û» ñ» ÝǪ ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ ³ Ó³Û Ý³ íá ñçó Ñ» ïá μ³ é³ í»ñ çáõù ñíáõù Û, á ñá ãç ϳñ ¹³ó íáõù: ³ éç ³ Ù³Ý Ï³Ù á á ËáõÃ Û³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï ³Û¹ Û Ý Ï³ñ ¹³ó íáõù, ÇÝã å»ë ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝáõÙª» ñ» ˳ ÛÇ,»Ý ó- ϳ Ûáí, ³ñ ù³ Û³ ϳÝ, ϳ Û³ ñ³ý, íï³ Û³ Ï³Ý ³ÛÉÝ: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙ μ³ é³ í»ñ çáõù Û ãç ñíáõù Ñ»ï Û³É ¹»å ù» ñáõù. 1. г Û» ñ»ý á ˳é Û³É ÑÇÝ áõ Ýáñ ѳ ïáõï ³ÝÓ Ý³ ÝáõÝ Ý» ñáõù ï»- Õ³ ÝáõÝ Ý» ñáõùª ² ñ³, ºñ½Ý ϳ, Øáë Ïá õ³, êá ݳ, º õ³, ² ݳ Ýdz, ² ï³- ݳ, ø³ ݳ ï³, êå³ Ýdz, Æ ï³ Édz, êç å» ñç³ ³ÛÉÝ (μ³ ó³é.ª Ðñ³ã»³Û): 2. Ƴ í»ñ ç³ Í³Ýó áõ Ý» óáõ á ˳é Û³É μ³ é» ñáõùª Éáõ μç³, ùç Ùdz, Ùá- Ùdz ³ÛÉÝ: 3. Üá ñ³ áõûý á ˳ éáõã ÛáõÝ Ý» ñáõù μ³ñ μ³ é³ ÛÇÝ μ³ é» ñáõùª Ù³ Ù³, å³ å³, ßá ùá ɳ, Õ³ õáõñ Ù³, û» ñ³, Ýá ó, ³ ñ³ ³ÛÉÝ: 4. î³ é» ñç Ó³Û Ý³ ÝÇ ß» ñç ³ ÝáõÝ Ý» ñáõùª ¹³, Ó³, ß³, ã³, ݳ ª ý³, É»³ ³ÛÉÝ: 5. ² ѳ, ÑÇ Ù³, ³ å³, ѳ å³ μ³ é» ñáõù: 6. òáõ ó³ Ï³Ý ¹» ñ³ ÝáõÝ Ý» ñçó ÙÇ ù³ ÝÇ ëáõùª ë³, ³ ëç ϳ, ³ ïç ϳ, ³ ÝÇ Ï³: 7. Ò³Û Ý³ñ Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñáõùª ѳ, ù³, í³ ³ÛÉÝ: 8. ² Ëá ݳñÑ Ù³Ý å³ñ½ μ³ Û» ñç» ½³ ÏÇ Ññ³ Ù³ Û³ ϳ ÝáõÙª ϳñ ¹³, ݳ, Ëݹ³, Éá Õ³, åá é³, Éá õ³, ˳ Õ³ : àû êá íá ñ³ μ³ñ Ñ³Ý ¹Ç åáõù μ³ é³ ÙÇ çáõù μ³ é³ í»ñ çáõù: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û»- ñ» ÝáõÙ ³ÛÝ Ñ³Ý ¹»ë ³ ÉÇë áñ å»ë»ñïñýã ÛáõÝ Ý» ñç ñ³ ÛÇÝ Ý߳ݪ áû áõû, áñ å»ë å³ñ½ á Ó³Û Ý³ íáñ: ³) àû Á μ³ é³ ÙÇ çáõùª μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó ³ é³ç, áõû»ñïñýã Ûáõ ÝÇ ñ³ ÛÇÝ Ýß³ÝÝ, ÇÝã å»ëª μáûý μáõûý, ÉáÛë ÉáõÛë, áõ çáûý áõ çáõûý ³ÛÉÝ: Ò³Û- 27

28 ÚáõñÇ ²í»ïÇëÛ³Ý Ý³ñ Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñáõù ñíáõù ³ñ ï³ ë³ý íáõù áõûª íá õû, á õû, Ñá õû ³ÛÉÝ: ³ é³ μ³ñ¹ Ù³Ý ³ ͳÝó Ù³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï ß»ß ïá Ïáñó Ý» ÉÇë ëá íá ñ³ μ³ñ ¹³é ÝáõÙ áõª ÑÇÙ ù³ ϳ½ ÙáõÃ Û³Ý Ù»ç»ñ μ»ùý ï³ñ μ»ñ í» Éáí ³ñ» ɳ ѳ- Û» ñ» ÝÇó, ÇÝã å»ëª áûý áõ ݳ õáñ, μáûý μáõ ݳ õ»ñ (³ñ»É.ª μý³ õ»ñ), ÃáÛÉ Ãáõ ɳ ÙáñÃ, ëáûñ ëáõ ñ³é, ϳ åáûï ϳ åáõ ï³ï, μáûã μáõ óÝ- ÏÇõÝ (³ñ Ùï.ª ݳ μã³ý ÏÇõÝ): ØÇ ß³ñù ¹»å ù» ñáõù ëõíáõù ª ϳåáÛï ϳå ïá ñ³ï, ë³ éáûó ë³é ó³ ¹³ßï, ¹³é ÝáõÙ Áª μáûã μá ó- ÙÇï, μá ó Ù³ï, ëáûñ ëá ñ³ñ ß³õ, ϳ٠ÙÝáõÙ ³Ý á áëª ÃáÛÉ ÃáÛÉïá õáõ ÃÇõÝ, ÃáÛ É³ï ñ»é, ³ éáû ³ éáû ³ Ý³É ³ÛÉÝ: μ) ³ é³ëï½ μáõù áû áõ Ý»Ý ÙdzÛÝ áûå áûí μ³ é» ñá, á ñáý óçó ³ é³ çç ÝÁ Ñݳ ó³í ³Û ëûñ ëá íá ñ³ μ³ñ áñ Í³Í íáõù áõå ï³ñ μ» ñ³ Ïáíª å³û- Ù³ ݳ íáñ í³í áõõ Õ³ Ëá ëáõã Û³Ùμ (ݳ ª Ý» ñáõå, áõ ų ݳÏ, μ³ûóª ³ß- ËáÛÅ),»ñÏ ñáñ ¹Á ³ é³ý ÓÇÝ áñ ͳ Íáõà ÛáõÝ ãáõ ÝÇ Ñ³Ý ¹Ç åáõù μ³- Õ³¹ ñáõã ÛáõÝ Ý» ñáõùª áõ ͳ ݳÉ, áõ ͳ óáõù: ) ³ é³ í»ñ çáõù áû»ñï μ³ñ μ³ é³ Ï»ñå áõ Ý»Ý Ùdz í³ýï μ³ é» ñ᪠áñ å»ë»ñïñýã Ûáõ ÝÇ ñ³ ÛÇÝ Ýß³Ý: î³ñ μ»ñ μ³ é³ ÙÇ çç ³ñ ï³ ë³ Ýáõà Ûáõ ÝÇó. ϳñ ¹³ó íáõù áûª ÜáÛ, ËáÛ, áû. ß»ß ï³ á ËáõÃ Û³Ý Å³ Ù³ Ý³Ï ãç ÑÝãÛáõ- ݳ áë íáõùª Üá Û»³Ý î³ å³ý, Ëá Û³ ݳÉ, á Û³ Ï³Ý ³ÛÉÝ: ê³ μýá ñáß Ý³ ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇÝ: ¹) ³½ Ù³ í³ýï μ³ é» ñç í»ñ çáõù áû Á ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» Ýáõ٠ϳñ ¹³ó íáõù áñ å»ë á å³ñ½ Ó³Û Ý³ íáñª ¹ßËáÛ, Ç í»ñ çáû, μñ³ ÍáÛ, å³ Ñ³ ÍáÛ ³ÛÉÝ: ²ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÁ áõõ Õ³ ñ³ Ï³Ý á á ËáõÃ Û³Ý ³ñ¹ ÛáõÝ ùáõù, ÇÝã å»ë ѳÛï ÝÇ, ãç å³ñ å³ Ý»É ³Û¹ ѳÙñ Û Ý: º³, Û»³,»³Û ²Ûë ï³ é³ Ï³ å³ï óáõã ÛáõÝ Ý» ñá ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇÝ μýá ñáß ï³ñ ñ»ñ»ý: º³ Ý ñ íáõù ѳ Û» ñ»ý μ³ é» ñáõùª μ³ Õ³ Ó³Û ÝÇó Ñ» ïá. Û³»ñÏÑÝã Ûáõ ÝÇ ñ³ ÛÇÝ Ýß³ÝÝ ª ³ ﻳý ³ï Û³Ý, ³ é³ õû ﻳý ³ é³ õûï Û³Ý, ä»ï- 28

29 ²ðºìºÈ²Ð²ÚºðºÜÆ ºì ²ðºìØî²Ð²ÚºðºÜÆ ¼àô ² ð²î²ü ÐÜâÚàôܲ ²ÜàôÂÚàôÜ ñá 뻳ý ä»ï ñáë Û³Ý, Ï»³Ýù ÏÛ³Ýù: ³ é³ í»ñ çáõù Ñ³Ý ¹Ç åáõù ñ³ μ³ ñçó ³Ý ó³í ÙÇ ù³ ÝÇ ù³ ñ³ ó³í ϳ½ Ùáõà ÛáõÝ Ý» ñáõùª ѳ Ù³ñ»³( ), á Õáñ Ù»³ : ³ é³ëï½ μáõù»³ ñíáõù ÙdzÛÝ û ï³ñ μ³ é» ñáõù Ó³Û Ý³ñ Ïáõà ÛáõÝ Ý»- ñáõùª»³ Ù³Ý, º³ ñ³ É»³Ý, ºáõ ñç,»³,»³ Ñ,»³ñ, º³ ÝÇ Ï»³Ý,»³ ó- Õ³Ý ³ÛÉÝ: Ú»³ ñíáõù ³ Í³Ý ó³ íáñ μ³ é» ñáõù, áñ ï»õ Û ÏÇ ë³ Ó³Û ÝÁ ³ñ Ù³ ïç μ³- Õ³¹ ñçã. Çμñ ϳ Ýáݪ ÏñÏÝ³Ï Û ãç ³ñ ï³ ë³ý íáõùª» ñ» Ïá Û»³Ý» ñ» Ïá- Û³Ý, ÐÙ³ Û»³Ï ÐÙ³ Û³Ï, ê³ ñá Û»³Ý ê³ ñá Û³Ý, ³ Ëá Û»³Ý ³ Ëá Û³Ý, μ³ûóª ѳ Û»³óù ѳ[ÛÛ ]³óù, Üá Û»³Ý Üá[ÛÛ ]³Ý, ¹³ Û»³Ï ¹³[ÛÛ ]³Ï: º³Û ñíáõù μ³ é³ í»ñ çáõù, μ³ûó Û Ý ãç ³ñ ï³ ë³ý íáõùª» éû ñ»³û» éûñ Û³,»ñ ϳ û³Û»ñ ϳà ۳, Íá í³ Ý»³Û Íá í³ Ý Û³, Ðñ³ 㻳û Ðñ³ã Û³: 1.3. ²Ô²Ò²ÚÜܺðÆ ²ðî²ê²ÜàôÂÚàôÜÀ ºì àôôô² ðàôâúàôüà ²ñ Ùï³ Ñ³Û ³ñ» ɳ Ñ³Û ñ³ Ï³Ý É» ½áõ Ý» ñá ³Ûë á Éáñ ïáõù áõ Ý»Ý ½ ³- ÉÇ ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ Ý»ñ: ñ³ýù ³ñ ï³ Ñ³Ûï íáõù»ý å³û ó Ï³Ý μ³ Õ³- Ó³ÛÝ Ý» ñç ³ñ ï³ ë³ Ýáõà ۳Ý, Ù³ ë³ùμ ñáõã Û³Ý Ù»ç, ³ é³ý ÓÇÝ μ³ Õ³- Ó³ÛÝ Ý» ñç áõõ Õ³ ñáõã Û³Ý, ÇÝã å»ë ݳ á ˳é Û³É áõ û ï³ñ μ³ é» ñç ï³ é³ ¹³ñ ÓáõÃ Û³Ý ñáõã Û³Ý Ù»ç: ³ Õ³ Ó³ÛÝ ÑÝãÛáõÝ Ý» ñç ѳ Ù³ ϳñ áõù Áëï Ó³Û ÝÇ ³Õ Ùáõ ÏÇ å³ ñáõ ݳ- Ïáõà ۳ݻñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñáõù É ³ é³ýó ݳó íáõù»ý ÝáõÛÝ ËÙμ» ñá Ï³Ù ï» ë³ï Ý» ñáª Ó³Û Ýáñ¹, Ó³Û Ý»Õ ËáõÉ, Ëáõ É»ñÝ Éª å³ñ½ Ëáõ É»ñ ßÝã»Õ (Ç ñ»ýó Ù»ç ßáõÝ㪠ѳ ³ áõ Ý» óáõ) Ëáõ É»ñ: 1. ºñ Ïáõ ñ³ Ï³Ý Ý» ñç ÑÝãáõÛ Ã³ ÛÇÝ Ñ³ Ù³ ϳñ» ñç μáõý ï³ñ μ» ñáõã ÛáõÝ- Ý» ñá Ç Ñ³Ûï»Ý ³ ÉÇë ³ñ» ɳ ѳ Û» ñ» ÝÇ» é³ ß³ñù ³ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ»ñÏ ß³ñù μ³ Õ³ Ó³ Û Ý³ Ï³Ý Ñ³ Ù³ ϳñ» ñáõù: ²ñ Ùï³ Ñ³ Û» ñ» ÝÇ Ï³ Ýá- ݳ Ï³Ý ù» ñ³ ϳ ÝáõÃ Û³Ý Ù»ç ÝßíáõÙ, áñ å³û ó Ï³Ý Ëáõ É»ñÝ ³ñ ï³- 29