Quality Management Problems of Education ÎñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ϳé³í³ñÙ³Ý ËݹÇñÝ»ñÁ Մ.Ս.Շահվերդյան ՈԱԿ ղեկավար, հոգ. գիտ. թեկ., դոցենտ Аннотация В статьей рассматривются задачи управления качеством образования в свете изменения парадигмы профессионального образования. В результате исследованй, проведенных в ВГУ были выделены задачи, решение которых непосредственно поялияет на качество профессиональной подготовки будущих специалистов. Summary In article is considered the task of controlling the educational process in the light of the paradigm of professional learning. As a result, we have been mentioned problems at the VSU, that solution undirectly effects on the professional training of future specialists. ²ÏÝѳÛï, áñ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ Ç ½³ñ ³óáõÙÁ Ýå³ëïáõÙ å»ïáõãû³ý ϳÛáõݳóÙ³ÝÁ ÙÇç³½ ³ÛÇÝ ³ïÛ³ÝÝ»ñáõÙ Ñ»ÕÇݳÏáõÃÛ³Ý µ³ñóñ³óù³ýá: ÎñÃáõÃÛ³Ý µý³ ³í³éáõÙ ó³ýï³ó³í Ýí³ áõù µ»ñáõù áñ³ï³ï³ý á áëáõãûáõýý»ñç ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý µáéáñ áéáñïý»ñáõù: ÎñÃáõÃÛ³Ý µ³ñ» áëáõùý»ñá ºíñáå³Ï³Ý ã³ ááßçãý»ñç ÏÇñ³éáõÙÁ å³ñ³ýçáõù ÙdzëÝ³Ï³Ý ÏñÃ³Ï³Ý ¹³ßïÇ ëï»õíáõù, ë³ï³ûý ³ÛÝ å»ïù ѳٳå³ï³ë˳ÝÇ Ñ³Ï³ëáõÃÛ³Ý Ù»ç ãùïýç ³½ ³ÛÇÝ áõ å»ï³ï³ý ù³õ³ù³ï³ýáõãû³ý Ùáï»óáõÙÝ»ñÇÝ, å»ïù µ³í³ñ³ñç ïíû³é ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý å³ñ³ýçý»ñçý: ²Ûëûñ ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³ÑáíáõÙÁ ïýï»ë³ï³ý, ù³õ³ù³ï³ý ÇÝùÝáõñáõÛÝáõÃÛ³Ý, Ùñó³Ïó³ÛÇÝ ¹³ßïáõÙ áûáõãû³ý»ñ³ßëçùý : ²ÛÝ Ù»ñ ѳñáõëï ųé³Ý áõãû³ý, Ùß³ÏáõÛÃÇ ÏñáÕÝ, ë³ï³ûý ³Ûëûñ ¹³ å³û³ù³ý³íáñí³í å»ï³ï³ý ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý, ßáõÏ³Û³Ï³Ý Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñáí: ÎñÃáõÃÛ³Ý Ýϳïٳٵ å³ñ³ýç³ñïá Ýñ³ í»ñ³ñëïáõáõãûáõýá, áñ³ïç ³å³ÑáíáõÙÁ Çñ³Ï³Ý³óíáõÙ»ñÏáõ ٳϳñ¹³ÏÝ»ñáíª å»ï³ï³ý ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý: ÎñÃáõÃÛ³Ý µý³ ³í³éáõÙ å»ï³ï³ý ù³õ³ù³ï³ýáõãûáõýá ϳÛáõÝ, ѳٳϳñ í³í Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ, ÇëÏ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý, ßáõÏ³Û³Ï³Ý å³ñ³ýç³ñïá å³ûù³ý³íáñí³í ѳٳå³ï³ëË³Ý ßáõϳÛÇ ³Ûëûñí³ å³ñ³ýçý»ñáí: ä»ï³ï³ý í»ñ³ñëïáõáõãûáõýá ýáñù³é, ³ÛÝ ³å³ÑáíáõÙ ÏñÃáõÃÛ³Ý Ï³ÛáõÝáõÃÛáõÝÁ ѳٳå³ï³ë˳ÝáõÃÛáõÝÁ áéáýû³ý áñíáýã³óçý,»íñáå³ï³ý ã³ áñáßçãý»ñçý: ì»ñççýë ÇÝã áñ ï»õ ù³ñ³ó³í, µ³ûó ûµû»ïïçí µýáõûã ÏñáõÙ 1
Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ï³éçë å»ï³ï³ý ٳϳñ¹³Ïáí ѳٳϳñ»É Ñ»ï áõ³ï³ý Çñ³Ï³Ý³óÝ»É å»ï³ï³ý ù³õ³ù³ï³ýáõãûáõýá ÏñÃáõÃÛ³Ý µý³ ³í³éáõÙ: гë³ñ³Ï³Ï³Ý, ëáóç³é³ï³ý í»ñ³ñëïáõáõãûáõýá ³í»ÉÇ ÑáõÙ³ÝÇëï³Ï³Ý, ëáõµû»ïïçí, ÏáõÝ ³é³ç³Ýáõ٠ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý å³ñ³ýçý»ñçó, Ýñ³ ÏáÕÙÇó Çñ³Ï³Ý³óíáÕ í»ñ³ñëïáõáõãû³ý ³ñ¹ÛáõÝùáõÙ` ³½ ³ÛÇÝ, ïýï»ë³ï³ý, ù³õ³ù³ï³ý ³ÛÉÝ ¹³ßïÇ ÑÇÙ³Ý íñ³: ÎñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³ÑáíÙ³Ý ã³ ³ÝÇßÝ»ñÁ ÝáõÛÝݻݻíñáå³Ï³Ý ï³ñ³íùç ³ÛÝ å»ïáõãûáõýý»ñáõù, áñáýù ÁݹáõÝ»É»Ý ÏñÃáõÃÛ³Ý µ³ñ» áëáõùý»ñç ³Ý³å³ñÑÁ áñíáõù»ý í»ñáýßû³é å³ñ³ýçý»ñçó, ë³ï³ûý Ýñ³Ýù ÛáõñáíÇÝ»Ý ³ÝóÝáõÙ ³½ ³ÛÇÝ Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ùµª»ÝóñÏí»Éáí ³½ ³ÛÇÝ, ï³ñ³í³ßñç³ý³ûçý á áëáõãû³ý, ϳåí³Í ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ѳñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÁÝϳÉÙ³Ý ¹ÇñùáñáßÙ³Ý Ñ»ï: ÎñÃáõÃÛáõÝÁ ¹³ñÓ»É Ñ½áñ áñíçù, áñá áõõõí³í ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý Ï³ï³ñ»É³ áñíù³ýá, ³½¹»Éáí Ýñ³ ³Ý¹³ÙÝ»ñÇ Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ½³ñ ³óÙ³Ý íñ³, ÏáÕÙÝáñáß»Éáí Ó ³íáñ»Éáí Ýñ³Ýó áñå»ë ïíû³é ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ÉdzñÅ»ù ù³õ³ù³óç: ²ÛÝ, û ÇÝãù³Ýáí ³Ûë ËݹÇñÁ ÉáõÍ»ÉÇ, µëáõù å»ïáõãûáõý ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝ Ñ³ñ³µ»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó, ݳËÏÇÝÇó ëï³ó³í ųé³Ý áõãûáõýçó, ë³ï³ûý ³Ûëûñ Ýñ³Ýù ÁÝïñ»É»Ý ï³ñµ»ñ áõõçý»ñ, Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ ³ÛÝ å³ñ³ýçý»ñá, áñ Çñ»Ýó ³éç ¹ñí»É ßáõÏ³Û³Ï³Ý Ùñó³ÏóáõÃÛ³Ý å³ûù³ýý»ñáõù: ÊáñÑñ¹³ÛÇÝ ÙÇáõÃÛ³Ý ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ Á áõõõí³í ñ Çï»ÉÇùÝ»ñÇ, ÑÙïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ, ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ûáõñ³óÙ³ÝÁ, ³ÛëÇÝùÝ ³é³ç³¹ÇÙáõÃÛ³ÝÁª ÏñÃáõÃÛ³Ý Ó ³Ï³Ý ÏáÕÙÇÝ ÁÝóóùÇÝ, ³ÛÝ ¹»åùáõÙ,»ñµ ÏñÃáõÃÛ³Ý µ³ñ» áëáõùý»ñá ³Ûëûñ ß»ßïÁ ¹ÝáõٻݻÉù³ÛÇÝ ³ñ¹ÛáõÝùÇÝ. µ³í³ñ³ñáõù ³ñ¹Ûáù± ßñç³Ý³í³ñïÁ ßáõϳÛÇ å³ñ³ýçý»ñçý: ÎñÃáõÃÛáõÝÁ ³Ûëûñ ³é³í»É Ñ»é³Ýϳñ³ÛÇÝ áõõõáõãûáõý, áñá ϳñáÕ ³ñ¹Ûáõݳí»ï ½³ñ ³Ý³É ³½¹»É ïýï»ëáõãû³ý íñ³ ³ÛÝ ¹»åùáõÙ,»ñµ ÏñÃ³Ï³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ Á áã ÙdzÛÝ ÁݹáõÝáõÙ ÙÇç³½ ³ÛÇÝ ã³ ³ÝÇßÝ»ñÁ, ³ÛÉ Ý³ ѳßíÇ ³éÝáõÙ ³½ ³ÛÇÝ ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ: Ø»ñ å³ûù³ýý»ñáõù ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³ÑáíÙ³Ý Ï³ñ áñ»ñ³ßëçùý»ñçó Ù»ÏÁª ûµû»ïïçí, ëï½µáõýù³ûçý Ùáï»óáõÙÝ, áñá ÑÇÙÝí³Í µáõñç ÇÝùݳí³ñáõÃÛ³Ý íñ³: ²ë³Íë ³Ù»Ý ÇÝ ãç Ý߳ݳÏáõÙ, áñ Ù»ñ ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïá ³í»ÉÇ í³ïý, ù³ý ³ÛÉ»ñÏñÝ»ñáõÙª í»ñççý ï³ñçý»ñçý ÝϳïíáõÙ ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç Ýϳï»ÉÇ ³ÝÏáõÙ µ³½ù³ãçí»ñïñý»ñáõù: Ø»½ Ùáï å³ï ³éÝ»ñÇó Ù»ÏÝ ³ÛÝ, áñ ÏñÃáõÃÛáõÝÁ ջϳí³ñíáõÙ å»ï³ï³ý - ѳë³ñ³Ï³Ï³Ý ٻ˳ÝǽÙÝ»ñáí å»ï³ï³ý 2
ù³õ³ù³ï³ýáõãû³ý ëï½µáõýùý»ñáí, áñý ûñ»ýùáí ³Ùñ³ ñí³í ã : úñ»ýùáí ϳñ ³íáñí³Í ã ݳ ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý, áñí³ïáõý»ñç Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝÁ ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç í»ñ³ñëïù³ý ݳѳïÙ³Ý áñíáýã³óáõù: ÎñÃáõÃÛáõÝÁ Éáµ³Éǽ³óÙ³Ý å³ûù³ýý»ñáõù ëï³ó»é Ýáñ»ñ³Ý ÝáõÙ ¹»åÇ ÁݹѳÝáõñ ÏñÃ³Ï³Ý ¹³ßïÇ ëï»õíù³ýá, ÇÝãÁ ³Ùñ³åݹíáõÙ áéáýû³ý áñíáýã³óáí: ²Û¹ áñíáýã³óç Ù³ëݳÏÇó å»ïáõãûáõýý»ñá å³ñï³íáñí»é»ý ٻͳóÝ»É µ³ñóñ³ áõûý áõëáõùý³ï³ý ѳëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ñ³Ù³ï»Õ»ÉÇáõÃÛáõÝÝ áõ ѳٳ¹ñ»ÉÇáõÃÛáõÝÁ, ÙÇ ÝáõÛÝ Å³Ù³Ý³Ï Ñ³ñ»Éáí Ýñ³Ýó µ³½ù³½³ýáõãûáõýá, ÁݹáõÝ»É ³ÛÝ Ï³ñ áñ ³½¹»óáõÃÛáõÝÁ, áñ áõý»ý µáéáñ áõëáõùý³ï³ý ѳëï³óáõÃÛáõÝÝ»ñÁ Ù»ñ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ½³ñ ³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ, ÑÇÙÝí³Í Ýñ³Ýó ëáíáñáõûãý»ñç íñ³, áñå»ë áõëáõóù³ý, ѻﳽáï³Ï³Ý, ëï»õí³ áñí³ï³ý Çï»ÉÇùÇ áë³ýóù³ý Ï»ÝïñáÝÝ»ñ, ÇÝãå»ë ݳ ³ñÅ»ùÝ»ñÇ íñ³, áñáýó íñ³ ϳéáõóí³Í»Ý Ù»ñ ѳë³ñ³ÏáõÃÛáõÝÝ»ñÁ ( ): áñíáýã³óç Ýå³ï³ÏÝ»ñ³ß˳íáñ»É, áñ µáõñ»ñá áõ»ý³ý µáéáñ ³ÝÑñ³Å»ßï ÙÇçáóÝ»ñÁª ß³ñáõݳϻÉáõ Çñ³ áñí»é Çñ»Ýó Ýå³ï³ÏÝ»ñÇ,»ÉÝ»Éáí ³é³ù»ÉáõÃÛáõÝÇó ѳٳϳñ í³í ³ÙµáÕç³Ï³Ý ¹³ßïáõÙ: ²Ûë Ýå³ï³ÏÝ»ñÁ Ý»ñ³éáõٻݪ å³ïñ³ëï»é áõë³ýáõý»ñçý áñå»ë ÅáÕáíñ¹³Ï³Ý ѳë³ñ³ÏáõÃÛ³Ý ³ÏïÇí ù³õ³ù³óç, å³ïñ³ëï»é áõë³ýáõý»ñçý Çñ»Ýó ³å³ ³ Ù³ëݳ Çï³Ï³Ý ÏáÕÙÝáñáßÙ³Ý Ñ³Ù³ñ, Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝ ï³éáõ Çñ»Ýó ³Ýѳï³Ï³Ý ½³ñ ³óÙ³ÝÁ, ëï»õí»éáí å³ñå³ý»éáí Çï»ÉÇùÇ É³ÛÝ ³é³ç³íáñ ÑÇÙù ËóݻÉáí ѻﳽáïáõÃÛáõÝÁ Ýáñ³ñ³ñáõÃÛáõÝÁ: ²Ûë ½»ÏáõÛóáõÙ, ìäøæ-ç áñóç ÑÇÙ³Ý íñ³, Ïó³ÝϳݳÛÇ Ý»ñϳ۳óÝ»É ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ϳé³í³ñÙ³Ý ÙÇ ù³ýç ËݹÇñÝ»ñ, áñáýù ³éϳ»Ý ³é³ÛÅÙ ¹»é ³Ûë áõõõáõãû³ùµ ³ÙµáÕç³Ï³Ý ÉáõÍÙ³Ý»Õ³Ý³Ï ãç Ùß³Ïí³Í: ÆÝãå»ë áéáýû³ý áñíáýã³óç Ù³ëݳÏÇóÝ»ñÇó ß³ï»ñÁ, Ù»Ýù ³é³çÝáñ¹í»óÇÝù ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³ÑáíÙ³Ý ïñ³ù³µ³ý³ï³ý ϳéáõóáÕ³Ï³Ý í»ñéáõíáõãû³ý Ùá¹»Éáí, ë³ï³ûý Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý áñíáýã³óáõù ѳݹÇå»óÇÝù ÙÇ ß³ñù ËáãÁݹáïÝ»ñÇ, áñáýù ¹Åí³ñ ÙdzÝß³Ý³Ï µ³ó³ïñ»éá: ²ÛÝ»Ýó¹ñáõÙ ÙÇ ù³ýç áõéçó µ³õï³ó³í áñíáýã³ó, áñç ÙÇ Ù³ëÁ áõõõí³í Çñ³¹ñáõÃÛ³Ý í»ñéáõíáõãû³ýá, ÇëÏ ÙÛáõë Ù³ëÁª ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇÝ Ñ³ëÝ»Éáõ 3
³Ý³å³ñÑÝ»ñÇ í»ñéáõíáõãû³ýá: àñáß Ñ»ï³½áïáõÃÛáõÝÝ»ñ óáõûó»ý ï³éçë, áñ àôð-ç å³ûù³ýý»ñáõù Ù³ëݳ»ïÝ»ñÇ å³ïñ³ëïáõùá Çñ Ù»ç Ý»ñ³éáõÙ áã ÙdzÛÝ ßáõϳÛÇ å³ñ³ýç³ñïç µ³í³ñ³ñáõù, ³ÛÉ Ý³ ÏáÝÏñ»ï ³ÝÓݳíáñáõÃÛ³Ý å³ñ³ýçùáõýù᪠ëï³ý³é å³ñ³ýç³ñï áõý»óáõ Ù³ëݳ ÇïáõÃÛáõÝ: àôð-ç ÏáÕÙÇó ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ϳé³í³ñÙ³Ý áñíáýã³óç í»ñéáõíáõãûáõýá óáõûó ï³éçë, áñ Çñ³Ï³ÝáõÙ Ï³Ý µ³½ù³ãçí ѳϳëáõÃÛáõÝÝ»ñ, áñáýù å³ûù³ý³íáñí³í»ý ßáõÏ³Û³Ï³Ý å³ñ³ýç³ñïáí Ýñ³Ýó µ³í³ñ³ñù³ý ë³ñù³ý³ ³Ï Ñݳñ³íáñáõÃÛáõÝÝ»ñáí, Ù³Ýϳí³ñÅ³Ï³Ý Ï³¹ñ»ñÇ å³ïñ³ëïí³íáõãû³ý ÏñÃáõÃÛ³Ý ³å³ÑáíÙ³Ý Ýáñ ï»ëýáéá dzݻñÇ ÇÙ³óáõÃÛ³Ùµ, ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³Ñáíٳݻñ³ßËÇùÝ»ñáí ³ÛÉÝ: ÎñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³ÑáíÙ³Ý ËݹÇñÁ µ³½ù³ áñíáý³ûçý Ù»Ýù ¹»é ãáõý»ýù ѳٳå³ï³ëË³Ý óáõó³ýçßý»ñ ã³ áñáßçãý»ñ, áñáýó ÙÇçáóáí Ñݳñ³íáñ ëï»õí»é áñ³ïç ݳѳïÙ³Ý ³ÙµáÕç³Ï³Ý ѳٳϳñ : ÎñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç óáõó³ýçßý»ñá ³Ûëûñ ¹Åí³ñ ѳٳϳñ»É, áñáíñ»ï ÏñÃáõÃÛ³Ý Ù»ç ½áõ ³Ñ»é áñíáõù»ý áñ³ï³ï³ý ù³ý³ï³ï³ý ݳѳïÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ»ñ, áñáýù Éñ³óÝáõÙ»Ý ÙÇÙÛ³Ýó, ë³ï³ûý ã»ý ϳñáÕ áõýçí»ñë³é ѳٳñí»É, áñáíñ»ï Çñ Ù»ç Áݹ ñïáõù ÙÇ ß³ñù áõõõáõãûáõýý»ñª ï»ë³ï³ý - Ù³Ýϳí³ñųϳÝ, í³ñã³ï³ý ϳé³í³ñÙ³Ý áñíáõý»áõãûáõýý»ñ µáéáñ áõõõáõãûáõýý»ñáí ٳϳñ¹³ÏÝ»ñáí: ÎñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³ÑáíÙ³Ý ËݹÇñÁ å»ïù ³é³çÇÝ Ñ»ñÃÇÝ ëïëíç µ³ñóñ³ áõûý áõëáõùý³ï³ý ѳëï³ïáõÃÛáõÝÝ»ñÇ áñíáõý»áõãû³ý í»ñéáõíáõãûáõýçó, ï³ñµ»ñ ûõ³ïý»ñáõù ³ß˳ïáÕ Ù³ëݳ»ïÝ»ñÇ Ù³ëݳ Çï³Ï³Ý ϳñáÕáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ßáõϳÛÇ å³ñ³ýçý»ñç ѳٳ¹ñÙ³Ý, í»ñéáõíáõãû³ý áñíáýã³óçó, ³ÛëÇÝùÝ ³å³ÑáííÇ Ñ³ëï³ïáõÃÛ³Ý ³áõ¹ÇïÁ, ÙáÝÇÃáñÇÝ Á ٻݻçÙ»ÝïÁ: ºÉÝ»Éáí ÏñÃáõÃÛ³Ý µ³ñ» áëù³ý Ýå³ï³ÏÝ»ñÇó, áñáýù ÑÇÙÝí³Í»Ý µáõñ»ñç áñ³ïç ³å³ÑáíÙ³Ý ÇÝëïÇïáõóÇáÝ³É µ³ñ»é³íù³ý Ý»ñùÇÝ Ù»Ë³ÝǽÙÝ»ñÇ ëï»õíù³ý íñ³, áñó»óçýù ëï»õí»é ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç í»ñéáõíáõãû³ý áñáß³ïç Ùá¹»É, áñá ÏѳݹÇë³Ý³ñ áñå»ë áõõ»óáõûó ³Û¹ áõõõáõãû³ùµ ϳï³ñí»ÉÇù ³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Ñ³Ù³ñ,»ÉÝ»Éáí µáõñç ³é³ù»ÉáõÃÛáõÝÇó ³é³ÝÓݳѳïÏáõÃÛáõÝÝ»ñÇó: àñ³ïç ³å³ÑáíÙ³Ý, ϳé³í³ñÙ³Ý ÑÇÙùáõÙ ÁÝÏ³Í»Ý Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ISO 9001 ã³ áñáßçãý»ñá, TQM, EQSA å³ñ³ýçý»ñá, áñáýù áõõ»óáõûó»ý ѳݹÇë³ÝáõÙ ÏñÃáõÃÛ³Ý ³áõ¹ÇïÇ, ϳé³í³ñÙ³Ý, Ùßï³¹Çï³ñÏÙ³Ý 4
Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý Ñ³Ù³ñ: ²Ûë ³ëï³ÃÕûñáõÙ Ý»ñϳ۳óí³Í ã³ áñáßçãý»ñá ÑÇÙù»Ý ͳé³ÛáõÙ Ý»ñµáõÑ³Ï³Ý áñ³ïç ϳé³í³ñÙ³Ý ï³ñµ»ñ Ùá¹»ÉÝ»ñÇ ëï»õíù³ý ѳٳñ: Üßí³Í ù³ûé»ñç ѳٳϳñ áõùá ÏÝå³ëïÇ ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³å³ÑáíÙ³ÝÁ Ù³ïã»ÉÇáõÃÛ³Ý, ûµû»ïïçíáõãû³ý, ó ³ÝóÇÏáõÃÛ³Ý ëï½µáõýùý»ñç ÑÇÙ³Ý íñ³ å³ñï³ï³ýáõãûáõýý»ñç, ÉáõÍíáÕ ËݹÇñÝ»ñÇ í»ñ³ñëïù³ý Ý»ñùÇÝ Ù»Ë³ÝǽÙÝ»ñÇ Ùß³ÏÙ³Ý ÏÇñ³éÙ³Ý, ÏñÃáõÃÛ³Ý Ýϳïٳٵ ëï»õí³ áñí³ï³ý Ùáï»óÙ³Ý Ó ³íáñÙ³ÝÁ: ÎñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ϳé³í³ñÙ³Ý áñíáýã³óç Ýå³ï³ÏÝ Ó ³íáñ»É áõë³ýáõý»ñç ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ݳѳïÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ, ëï»õí»é ³é³í»É ³ñ¹Ûáõݳí»ï ³Ý³å³ñÑÝ»ñ, Ù»Ãá¹Ý»ñ, ÏÇñ³é»É ÑݳñùÝ»ñ, áñáýù ϳñáÕ»Ý ³å³Ñáí»É ÏñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ³ÏïÇí, Ýå³ï³Ï³áõÕÕí³Í ³ñ¹Ûáõݳí»ï ³ß˳ï³Ýù³ÛÇÝ ¹³ßï áõëáõùý³ï³ý áñíáýã³óç Ù³ëݳÏÇó µáéáñ ÏáÕÙ»ñÇ Ñ³Ù³ñ: ÎñÃáõÃÛ³Ý áñ³ïç ϳé³í³ñÙ³Ý Çï³-Ù»ÃṳϳÝ, Çï³Ï³Ý ËݹÇñÝ»ñÇó ³ç³Ïó»É ßñç³Ýí³ñïÝ»ñÇ Ù³ëݳ Çï³Ï³Ý ³ ÇÝ ³å³Ñáí»É ³ß˳ï³ï»Õáí, ï³ñ³í³ßñç³ýç ßáõϳÛÇ áõëáõùý³ëçñù³ý ÑÇÙ³Ý íñ³: ԿñÃ³Ï³Ý áñíáýã³óç áñ³ïç ݳѳïÙ³Ý µáí³ý¹³ïáõãû³ý Ù»Ãá¹³Ï³Ý ÏáÝó»åïáõ³É ÑÇÙù»ñÁ ï»ë³ï³ýáñ»ý ϳñ»ÉÇ Ý»ñϳ۳óݻɻñ»ù ÑÇÙÝ³Ï³Ý µéáïáí` áõëáõùý³ï³ý ³ñ¹ÛáõÝùÝ»ñÇ Ý³Ñ³ïáõÙ, åñá»ïïáõù, ϳéáõóáÕ³Ï³Ý - ÙṻɳíáñÙ³Ý: ì»ñáýßû³éá Ýñ³Ýó»Ýóµ³Õ³¹ñÇãÝ»ñÁ ³í»ÉÇ ¹Åí³ñ ÏÇñ³é»É, áñáíñ»ï ¹»é ãï³ý Ùß³Ïí³Í ϳñ»ñ ÙÇçáóÝ»ñ ¹ñ³Ýù Çñ³Ï³Ý³óÝ»Éáõ ѳٳñ: Դրանք են` ղեկավարության առաջատար դերը, քաղաքականությունը և ռազմավարությունը, անձնակազմի կառավարում, ռեսուրսներ և գործընկերներ, գործընթացների կառավարում, սպառողների բավարարություն, անձնակազմի բավարարություն, բուհի ազդեցությունը հասարակության վրա, բուհի գործունեության արդյունքները: Հանդիսանալով կառուցողական տարր, այսօր Հայաստան որոշ բաղադրիչների իրականացման համար դեռ չունի համապատասխան պայմաններ որակավորման Եվրոպական շրջանակներում իրականացնել բոլոր գործողությունները, սակայն արդեն սկսած գործառույթները հիմք են հանդիսանում Եվրոպական կրթական տարածք լիարժեք իմտեգրման համար: ÆÝãå»ë ï»ëýáõù»ýù, Ù»Ýù áñó»óçýù ѳٳéáï Ý»ñϳ۳óÝ»É ÙÇ ß³ñù ËݹÇñÝ»ñ, áñáýù ³é³ç³ÝáõÙ»Ý áñ³ïç ϳé³í³ñÙ³Ý Ñ³Ù³Ï³ñ í³í 5
³ß˳ï³ÝùÝ»ñÇ Ï³½Ù³Ï»ñåÙ³Ý ÁÝóóùáõÙ: ²Ûë ËݹÇñÝ»ñÇ ÑÇÙÝ³Ï³Ý Ù³ëÁ ϳñ»ÉÇ ÉáõÍ»É å»ï³ù³ý ù³õ³ù³ï³ýáõãû³ý Çñ³Ï³Ý³óÙ³Ý, ѳٳå³ï³ëË³Ý Çñ³í³µ³Ý³Ï³Ý ¹³ßïÇ ëï»õíù³ý å³ûù³ýý»ñáõù: ñ³ï³ýáõãûáõý Адлер Ю. П. Восемь принципов, которые меняют мир // Стандарты и качество. 2001. N 5-6. С. 49-60. Конти Т. Самооценка в организациях: пер. с англ. И. Н. Рыбникова при участии Г. И. Герасимовой / Науч. ред. В. А. Лапидус, М. Е. Серов. М.: РИА "Стандарты и качество", 2000. 328 с. ГОСТ Р ИСО 9001-2001. Системы менеджмента качества. Требования. М.: Изд-во стандартов, 2001. 21 с. Մոգենա Բերգ Հայաստանի որակավորման ազգային շրջանակ (www.edu.am) 6