ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ PHƯƠNG THANH QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 05 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Nguyễn Đức Chính HÀ NỘI 2014 i
ỤC LỤC Trang Lời cảm ơn... i Danh mục viết tắt... ii Mục lục... iii Danh mục các bảng... vi Danh mục các biểu đồ... viii MỞ ĐẦU... 1 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG, ĐẠI HỌC... 6 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu về quản lý kiểm tra đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ... 6 1.2. Các khái niệm cơ bản của luận văn... 9 1.2.1. Quản lý... 9 1.2.2. Kiểm tra... 11 1.2.3. Đánh giá... 11 1.2.4. Kiểm tra - đánh giá... 13 1.2.5. Đánh giá kết quả học tập... 13 1.3. Đào tạo theo tín chỉ và KTĐG trong đào tạo theo tín chỉ... 14 1.3.1. Đào tạo theo tín chỉ... 14 1.3.2. Kiểm tra - đánh giá trong đào tạo theo tín chỉ... 15 1.4. Quản lý kiểm tra - đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ... 15 1.4.1. Xây dựng kế hoạch KTĐG thể chế hóa và công khai cho sinh viên, giảng viên... 15 1.4.2. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch... 17 1.4.3. Quy chế, quy trình kiểm tra đánh giá trong đào tạo theo tín chỉ 17 1.4.4. Xây dựng và tập huấn quy trình tổ chức một kỳ thi kiểm tra đánh giá... 22 1.4.5. Thanh tra, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch... 25 1.4.6. Đảm bảo các điều kiện thực hiện kế hoạch... 26 1.4.7. Rút kinh nghiệm cải tiến kế hoạch kiểm tra đánh giá KQHT... 26 1.5. Những yếu tố tác động tới quản lý công tác kiểm tra - đánh giá KQHT... 27 iii
Tiểu kết Chương 1... 30 Chương 2: THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG... 31 2.1. Khái quát về Trường Đại học Y tế Công cộng... 31 2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển... 31 2.1.2. Chức năng, nhiệm vụ... 33 2.1.3. Quy mô, ngành nghề đào tạo... 34 2.1.4. Cơ cấu tổ chức của trường và đội ngũ giảng viên, giảng viên, CBCNV... 35 2.1.5. Hệ thống cơ sở vật chất kỹ thuật của nhà trường... 37 2.2. Thực trạng hoạt động quản lý kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng... 40 2.2.1. Tổ chức nghiên cứu thực trạng... 41 2.2.2. Thực trạng việc xây dựng kế hoạch kiểm tra - đánh giá thể chế hóa và công khai cho sinh viên giảng viên trường Đại học Y tế Công cộng... 42 2.2.3. Thực trạng việc tổ chức thực hiện kế hoạch kiểm tra đánh giá KQHT... 47 2.2.4. Quy trình tổ chức một kỳ kiểm tra - đánh giá KQHT... 49 2.2.5. Thực trạng việc thanh tra, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch... 64 2.2.6. Đảm bảo các điều kiện thực hiện kế hoạch kiểm tra đánh giá KQHT... 64 2.3. Đánh giá chung, nguyên nhân... 65 2.3.1. Đánh giá chung... 65 2.3.2. Nguyên nhân... 65 Tiểu kết Chương 2... 67 Chương 3: MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG ĐÀO TẠO THEO TÍN CHỈ TẠI TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG... 68 3.1. Các nguyên tắc xây dựng biện pháp... 68 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích... 68 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ... 68 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn... 70 3.2. Các biện pháp quản lý... 70 3.2.1. Tập huấn nâng cao nhận thức, năng lực và trách nhiệm kiểm tra iv
đánh giá cho nhà quản lý, giảng viên và sinh viên... 70 3.2.2. Tổ chức xây dựng kế hoạch và quy trình kiểm tra - đánh giá cho các bộ môn và quản lý quy trình kiểm tra - đánh giá đó... 72 3.2.3. Bồi dưỡng giáo viên về kĩ thuật xây dựng đề thi TNKQ và cách xử lí kết quả để nâng cao chất lượng... 75 3.2.4. Tăng cường chỉ đạo việc ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý và tổ chức hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của sinh viên... 87 3.2.5. Tăng cường hoạt động thanh tra - kiểm tra công tác kiểm tra - đánh giá... 88 3.2.6. Mối quan hệ giữa các biện pháp... 89 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp... 90 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ... 92 1. Kết luận... 92 2. Khuyến nghị... 93 TÀI LIỆU THAM KHẢO... 94 PHỤ LỤC... 96 v
MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Bước vào thế kỷ XXI với sự phát triển như vũ bão của cách mạng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và xu hướng toàn cầu hoá thì vai trò của giáo dục ngày càng trở nên quan trọng hơn. Giáo dục Việt Nam sau nhiều năm đổi mới đã đạt được rất nhiều thành tựu quan trọng về mở rộng quy mô, đa dạng hóa các hình thức giáo dục nhất là giáo dục đại học. Giáo dục đại học đứng trước những cơ hội và thách thức mới nhưng vẫn còn nhiều bất cập, chất lượng và hiệu quả giáo dục còn thấp chưa đáp ứng được yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước và phù hợp xu thế hội nhập với thế giới. Chính vì vậy việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học đang được Đảng, Nhà nước và toàn xã hội quan tâm. Chính phủ có chủ trương là đổi mới cơ bản và toàn diện giáo dục đại học, cao đẳng, còn chủ trương của Bộ giáo dục và Đào tạo là chuyển đổi quản lý đào tạo theo niên chế sang quản lí đào tạo theo học chế tín chỉ. Trong Quy hoạch mạng lưới các trường đại học, cao đẳng giai đoạn 2001-2010 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo quyết định 47/2001/QĐ-TTg có nêu: các trường cần thực hiện quy trình đào tạo linh hoạt, từng bước chuyển việc tổ chức quy trình đào tạo theo niên chế sang học chế tín chỉ. Chính vì thế mà đòi hỏi tất yếu các nhà quản lí giáo dục Việt Nam phải có những biện pháp quản lí đồng thời phải hiểu rõ và vận dụng tốt lý thuyết quản lí sự thay đổi trong giáo dục. Việc chuyển đổi hình thức đào tạo từ niên chế sang tín chỉ được thể hiện rõ nhất trong khâu kiểm tra - đánh giá kết quả học tập (KQHT) của sinh viên. Chương trình đào tạo quyết định chất lượng của quá trình đào tạo. Kiểm tra - đánh giá (KTĐG) quyết định chất lượng của việc thực thi chương trình đào tạo vì vậy KTĐG là hoạt động quan trọng giúp nhà trường đánh giá được chất lượng đào tạo. Hoạt động kiểm tra - đánh giá nếu được tổ chức đều đặn và thích 1
hợp thì chất lượng đào tạo sẽ không ngừng được nâng cao. Tuy nhiên, thực tiễn giáo dục đại học cho thấy hoạt động KTĐG chưa nhận được sự quan tâm đúng mức của cán bộ quản lý và giảng viên. Cán bộ quản lý, giảng viên chưa được trang bị kỹ thuật, kiến thức về khoa học kiểm tra - đánh giá và các hình thức, phương pháp KTĐG. Bên cạnh đó công tác tổ chức KTĐG chưa được kiểm soát tốt, hình thức, phương pháp kiểm tra còn nhiều bất cập, chưa đánh giá được mục tiêu đào tạo toàn diện. Do đó kiểm tra - đánh giá ở các trường Đại học vẫn chưa khách quan và chưa phản ánh đúng thực chất chất lượng đào tạo. Trường Đại học Y tế Công cộng là cơ sở duy nhất hiện nay trong cả nước chuyên về đào tạo cử nhân Y tế Công cộng. Tuy nhiên số lượng, chất lượng và hiệu quả đào tạo vẫn chưa tương xứng với tiềm năng, thế mạnh của nhà trường và nhu cầu của xã hội. Trước yêu cầu của xã hội về việc đổi mới và nâng cao chất lượng đào tạo và chủ trương của Chính phủ, của Bộ Giáo dục và Đào tạo Nhà trường phải tiến hành chuyển đổi từ hình thức đào tạo niên chế sang hình thức đào tạo theo tín chỉ nên Nhà trường phải đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp,...cho phù hợp với hình thức đào tạo theo tín chỉ. Trong các yếu tố này thì kiểm tra đánh giá kết quả học tập của sinh viên là một trong những yếu tố quan trọng mang tính chất đột phá thể hiện rõ sự khác biệt của hình thức đào tạo theo tín chỉ so với hình thức đào tạo theo niên chế. Mặc dù nhà trường có rất nhiều cố gắng nhưng hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập của sinh viên vẫn còn nhiều hạn chế chưa thể hiện rõ đặc trưng của hình thức đào tạo theo tín chỉ và chưa thực sự phát huy hết vai trò quan trọng của công tác này trong việc nâng cao chất lượng đào tạo, việc quản lý hoạt động này tại trường cũng còn nhiều vấn đề cần phải cải tiến chính vì vậy nên tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài : Quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại trường Đại học Y tế Công cộng làm đề tài luận văn tốt nghiệp cao học, chuyên 2
ngành quản lí giáo dục với mong muốn góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của Nhà trường trong giai đoạn này. 2. Mục đích nghiên cứu Đề tài nghiên cứu, đề xuất một số biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại trường Đại học Y tế Công cộng nhằm nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường. 3. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu cơ sở lý luận của kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ. - Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm tra - đánh giá và quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế công cộng. - Đề xuất một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất lượng hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng. 4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 4.1. Khách thể nghiên cứu: Hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng. 4.2. Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng. 5. Giả thuyết khoa học của đề tài Hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ tại Trường Đại học Y tế Công cộng chính xác, khách quan, giảm áp lực cho giảng viên và sinh viên, đáp ứng yêu cầu nâng chất lượng quá trình đào tạo theo tín chỉ nếu áp dụng các biện pháp quản lý hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập được đề xuất trong luận văn. 3
6. Phạm vi nghiên cứu - Luận văn nghiên cứu hoạt động kiểm tra - đánh giá kết quả học tập trong đào tạo theo tín chỉ áp dụng với đối tượng cử nhân. - Khảo sát và sử dụng các số liệu từ CNCQ K8(2010) đến CNCQ K11 (2013). 7. Phương pháp nghiên cứu Tôi sử dụng phối hợp các phương pháp sau để triển khai các nội dung nghiên cứu trong luận văn. 7.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu lý luận Mục đích: Nhằm thu thập thông tin về các vấn đề có liên quan làm cơ sở lí luận cho đề tài. Công cụ: Thông tin, số liệu, tài liệu của các nghiên cứu trong và ngoài nước đã công bố. (Các dữ liệu mà luận văn nghiên cứu nằm trong danh mục tài liệu tham khảo) Cách tiến hành: Tìm hiểu thu thập, đọc, nghiên cứu, phân tích, tổng hợp, khái quát hóa các tài liệu có liên quan ở trong và ngoài nước làm cơ sở lí luận cho đề tài. 7.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu Mục đích: Nhằm thu thập ý kiến của cán bộ quản lý, giảng viên và sinh viên về thực trạng kiểm tra đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ của trường Đại học Y tế Công cộng. Công cụ: (Xem thông tin chi tiết trong phụ lục) - Phiếu điều tra sinh viên - Phiếu trưng cầu ý kiến của cán bộ quản lý - Phiếu trưng cầu ý kiến của giảng viên Cách tiến hành: Thiết kế bảng hỏi; phát cho mỗi cán bộ quản lý, giảng viên, sinh viên 1 phiếu điều tra và đề nghị họ trả lời. Hướng dẫn cách trả lời từng nội dung trong phiếu (nếu người trả lời thắc mắc). Trong phiếu 4
có một vài câu hỏi mở. Sau đó tổng hợp, phân tích so sánh đưa ra sự đánh giá lại làm cơ sở cho việc điều tra thực trạng. 7.3. Phương pháp phỏng vấn sâu Mục đích: Nhằm kiểm chứng theo xác xuất từ 5-9% kết quả thu qua phiếu điều tra, hỗ trợ cho phương pháp điều tra bằng phiếu về thực trạng kiểm tra đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ cho sinh viên ở trường Đại học Y tế Công cộng. Công cụ: - Các câu hỏi ý kiến GV, sinh viên - Ghi chép và thu băng trong quá trình đàm thoại Cách tiến hành: Đưa ra các câu hỏi rồi phỏng vấn cán bộ quản lý, giảng viên...để biết ý kiến của họ về thực trạng kiểm tra đánh giá KQHT trong đào tạo theo tín chỉ của sinh viên. Ngoài ra cũng phỏng vấn SV để có thông tin phản hồi về việc quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá KQHT 5