BÁO CÁO ĐẶC BIỆT Ngày 25 tháng 06 năm 2015 CẢI CÁCH THỊ TRƯỜNG TẠO SỰ PHÂN HÓA Những quy định mới sẽ khiến cho sự phân hóa giữa các CTCK ngày càng lớn Những quy định mới về cho vay ký quỹ, sản phẩm phái sinh và giao dịch T+0 tạo lợi thế cho các công ty chứng khoán (CTCK) lớn trong khi tiếp tục làm suy yếu các công ty nhỏ hơn. Hiện nay, trong ngành chứng khoán có khoảng 85 CTCK, tuy nhiên, có sự phân hóa khá lớn giữa các CTCK hàng đầu và phần còn lại. Trong quý I năm nay, tổng thị phần môi giới cổ phiếu của 10 công ty hàng đầu trên HOSE chiếm 64,25% thị phần toàn thị trường. Tại HNX, 10 CTCK dẫn đầu chiếm 57,7% thị phần môi giới cổ phiếu niêm yết. Chúng tôi nhận thấy những động thái chính sách của các cơ quan quản lý gần đây có thể sẽ khiến cho sự phân hóa này ngày càng lớn. Hoãn sửa đổi Thông tư 210 và những tác động tích cực tới thị trường chứng khoán Hoãn sửa đổi TT 210 cho phép các CTCK nhỏ và yếu hơn có thêm thời gian để thích nghi Thứ nhất, là việc sửa đổi Thông tư 210/2012/TT-BTC, hướng dẫn việc thành lập và hoạt động CTCK. Dự thảo này nhằm mục đích buộc các CTCK phải hoạt động tuân thủ theo Quyết định 637, quy định về cho vay ký quỹ và lấp các lỗ hổng mà trước đây các CTCK đã lách luật thông qua việc sử dụng nhiều loại hợp đồng khác nhau. Điều này gây khó khăn cho các CTCK nhỏ hơn trong việc cạnh tranh bởi vì nếu không có những "hợp đồng sáng tạo" này thì các họ phải cạnh tranh trên cùng một mặt bằng với các công ty lớn hơn. Mặc dù sau lần lấy ý kiến thị trường với bản dự thảo lần thứ nhất, cơ quan quản lý dường như chưa thực hiện bước tiếp theo. Các cơ quan có chức trách tuyên bố thông tư sửa đổi sẽ chỉ được phát hành sau khi ban hành sửa đổi Nghị định 58/2012/NĐ-CP, Nghị định này chủ yếu nhắm đến giải quyết các vấn đề về giới hạn sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài, và một dự thảo thứ hai sẽ sớm được công bố. Chúng tôi cho rằng một số quy định nêu trên sẽ được nới lỏng, tạo đà cho thị trường tăng điểm. Các quy định tại bản dự thảo, một khi có hiệu lực sẽ rất có lợi cho các CTCK cổ phần không phải là công ty con của các ngân hàng, như CTCP Chứng khoán Sàn Gòn (SSI), CTCP Chứng khoán TP. Hồ Chí Minh (HSC), CTCP Chứng khoán VNDirect (VNDS), v.v. Các CTCK có vốn lớn, tình hình tài chính lành mạnh, không bị hạn chế vay nợ và có thể huy động tăng vốn và phát hành các khoản nợ thứ cấp sẽ có ưu thế lớn. Các CTCK là công ty con của ngân hàng đang bị hạn chế vay nợ và tăng vốn từ ngân hàng mẹ theo các quy định của Thông tư 36/2014/TT-NHNN. Khi các CTCK này hết hạn mức cho vay ký quỹ (hiện bị giới hạn ở mức 200% vốn điều lệ theo Quyết định số 637/2011 của UBCK), các CTCK có thể thu xếp giúp khách hàng vay vốn từ ngân hàng mẹ hoặc đối tác bằng cách ký kết các hợp đồng hợp tác ba bên giữa ngân hàng mẹ hoặc đối tác, khách hàng và bản thân công ty. Thêm vào đó, các CTCK chỉ được phép cho www.vpbs.com.vn Trang 1
vay ký quỹ các mã cổ phiếu theo quy định của UBCK, trong khi các ngân hàng lại không bị giới hạn. Do đó, các ngân hàng có thể cho vay chứng khoán cho tất cả các mã cổ phiếu. Dường như những CTCK trực thuộc các ngân hàng được hưởng lợi nhiều nhất và khá tích cực sử dụng loại hợp đồng này. Tuy nhiên, theo dự thảo sửa đổi Thông tư 210, hoạt động huy động vốn của CTCK sẽ bị giới hạn trong ba hình thức sau: (1) vay ngân hàng, (2) phát hành chứng khoán thông qua phát hành riêng lẻ hay ra công chúng và (3) vay các khoản nợ thứ cấp (trái phiếu 10 năm trở lên hoặc trái phiếu chuyển đổi có thời hạn 5 năm trở lên). Vì vậy bất kỳ dạng hợp đồng nào khác cũng sẽ bị coi là bất hợp pháp. Ngoài ra, các ngân hàng cũng chỉ được cho vay chứng khoán cho các mã cổ phiếu theo quy định của UBCK. Tuy nhiên, việc sửa đổi Thông tư 210 mới đây đã được trì hoàn do Chính phủ muốn hỗ trợ và đẩy nhanh quá trình cổ phần hóa của các DNNN. Bên cạnh đó, thị trường chứng khoán vẫn chưa cho thấy những dấu hiệu tích cực mạnh mẽ. Vì vậy nếu Thông tư 36 và sửa đổi Thông tư 210 được áp dụng cùng lúc, tác động cộng hưởng của hai Thông tư này sẽ kìm hãm sự phát triển của thị trường. Chúng tôi kỳ vọng một số lượng lớn các DNNN sẽ được niêm yết trong năm 2015 (43 doanh nghiệp đã được cổ phần hóa trong 5T2015), hỗ trợ tăng thanh khoản thị trường và tăng thu nhập tư vấn cho các CTCK. Cải cách thị trường thị trường chứng khoán phái sinh Việc triển khai các sản phẩm phái sinh sẽ củng cố thị trường chứng khoán, đa dạng hóa các sp cung cấp, thu hút vốn ngoại và giải quyết vấn đề thiếu hụt room cho khối ngoại Thứ hai, Chính phủ mới ban hành Nghị định 42/2015/NĐ-CP về chứng khoán phái sinh và thị trường chứng khoán phái sinh. Về điều kiện gia nhập thị trường chứng khoán phái sinh, các công ty chứng khoản phải có vốn điều lệ từ 600 tỷ đồng trở lên với hoạt động tự doanh, 800 tỷ đồng trở với hoạt động môi giới và tự doanh. Ngoài ra, tổ chức kinh doanh cần đáp ứng các yêu cầu về lợi nhuận, tỷ lệ vốn khả dụng, và các điều kiện khác theo hướng dẫn của Bộ tài chính. Các CTCK và NHTM có thể đăng ký trở thành thành viên của Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam. Yêu cầu vốn điều lệ và vốn chủ sở hữu đối với các CTCK vào khoảng 900 tỷ đồng trở lên khi đăng ký làm thành viên bù trừ trực tiếp, VND1.200 tỷ đồng trở lên khi đăng ký làm thành viên bù trừ chung. Với những yêu cầu về mặt kỹ thuật nói trên, SSC dự kiến sẽ có 15 đến 20 CTCK đạt yêu cầu để tham gia thị trường chứng khoán phái sinh trong thời gian tới. Đây cũng sẽ là những CTCK có quy mô lớn nhất trên thị trường hiện nay và các công ty này sẽ có lợi thế trong việc có thể cung cấp các sản phẩm phái sinh cho khách hàng của mình. Những sản phẩm chứng khoán phái sinh sẽ được triển khai đầu tiên vào năm 2016 bao gồm hợp đồng tương lai và quyền chọn chỉ số (VN30 và HNX30), và hợp đồng tương lai trái phiếu. Đây được xem như những bước tiếp theo để hoàn thành việc cơ cấu thị trường tài chính, hỗ trợ sự phát triển của thị trường chứng khoán và trái phiếu, củng cố vai trò của thị trường chứng khoán, đa dạng hóa các sản phẩm cung cấp, nâng cao tính cạnh tranh và hiệu quả của thị trường chứng khoán Việt Nam và thu hút dòng vốn đầu tư từ NĐTNN cũng như giải quyết vấn đề thiếu hụt room cho khối ngoại. Hiện nay, trong số ba CTCK lớn, HSC là thành viên sáng lập quỹ ETF VN30 và nằm trong Top 3 CTCK có thị phần môi giới trái phiếu đứng thứ 2, SSI và BVS là thành viên đồng sáng lập quỹ ETF HNX30 và có thị phần môi giới trái phiếu lần lượt đứng thứ 8 và thứ 3 trên thị www.vpbs.com.vn Trang 2
trường. Các công ty này sẽ có nhiều ưu thế hơn các đối thủ còn lại khi triển khai các sản phẩm phái sinh này. Những CTCK có quy mô lớn nhất và các công ty có thị phần môi giới NĐT tổ chức lớn sẽ có nhiều lợi thế hơn Một loạt CTCK đã bắt đầu chạy nước rút trong năm 2015, trong ĐHCĐ 2015, nhiều CTCK đã tuyên bố kế hoạch tăng vốn điều lệ trong năm nay, không ngoài mục đích chuẩn bị để tham gia thị trường chứng khoán phái sinh. Những CTCK nhỏ có khả năng sẽ phải đứng ngoài cuộc chơi này. BVS dự kiến sẽ nâng vốn điều lệ thêm 1.000 tỷ đồng, CTCK Vietinbank, VCBS, Chứng khoán Techcombank, SHS cũng đang trong quá trình tăng vốn trong năm 2015. Thêm vào đó là nhu cầu sử dụng các công cụ phái sinh thường tập trung ở nhà đầu tư tổ chức. Mà các CTCK lớn nhất thường có thị phần nhà đầu tư tổ chức lớn như HSC, SSI, CTCK Bản Việt (VCSC), BVS, v.v., do đó sẽ có nhiều lợi thế trong lĩnh vực này. Sửa đổi Thông tư 74: T+2 và T+0 cho cổ phiếu trong chỉ số VN30 và HNX30 Dịch vụ giao dịch trong ngày sẽ giúp các CTCK đủ điều kiện có ưu thế tăng doanh số giao dịch, theo đó tăng doanh thu môi giới và cho vay ký quỹ Thứ ba, dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 74 cho phép giao dịch trong ngày cho các cổ phiếu thuộc chỉ số VN30 và HNX30. Các CTCK phải đạt một số yêu cầu để đủ điều kiện cung cấp dịch vụ này, gồm có: vốn điều lệ tối thiếu là 800 tỷ đồng, đã trích lập dự phòng theo quy định; không ghi nhận lỗ trong hai năm gần đây; tỷ lệ vốn khả dụng tối thiểu đạt 220% liên tục trong 12 tháng trước thời điểm nộp hồ sơ báo cáo về việc đăng ký môi giới giao dịch mua bán trong ngày và không đang trong quá trình hợp nhất, sáp nhập, giải thể hoặc đang trong tình trạng kiểm soát, kiểm soát đặc biệt, đình chỉ hoặc tạm ngừng hoạt động theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Thị trường kỳ vọng thông tư sửa đổi này sẽ được ban hành vào cuối năm 2015, theo đó sẽ có khoảng 10 CTCK đủ điều kiện để cung cấp dịch vụ này, cụ thể là VPBS, MBKE, TCBS, MBS, ACBS, VND, KLS, AGRISECO, SHS, SBS và SSI. Dịch vụ giao dịch trong ngày sẽ giúp các CTCK này có ưu thế tăng doanh số giao dịch, qua đó tăng doanh thu môi giới và cho vay ký quỹ so với các CTCK khác. Vốn điều lệ (tỷ đồng) VPBS 970 TCBS 1.000 MBS 1.200 HCM 1.273 ACBS 1.500 VND 1.000 KLS 2.025 AGRISECO 1.200 SHS 1.000 SSI 4.273 VCSH (tỷ đồng) 990 1,165 1,305 2,358 1,692 1,835 2,473 2,265 908 5,691 Tỷ lệ an toàn tài chính 2014 Lợi nhuận 2013&2014 dương Đang trong tình trạng đặc biệt Trích lập dự phòng đầy đủ 271% Có Không Có 295% Có Không Có 298% Có Không Có 789% Có Không Có 1430% Có Không Có 587% Có Không Có 905% Có Không Có 255% Có Không Có 217% Có Không Có 491% Có Không Có www.vpbs.com.vn Trang 3
Theo kế hoạch của chính phủ, đến năm 2020, số lượng CTCK sẽ giảm xuống còn 30 công ty. Các quy định trên, khi thành hiện thực, sẽ giúp đẩy nhanh quá trình này. www.vpbs.com.vn Trang 4
LIÊN HỆ Mọi thông tin liên quan đến báo cáo này, xin vui lòng liên hệ Phòng Phân tích của VPBS: Barry David Weisblatt Giám đốc Khối Phân tích barryw@vpbs.com.vn Nguyễn Thị Thùy Linh Giám đốc Vĩ mô và Tài chính linhntt@vpbs.com.vn Chu Lê Ánh Ngọc Trợ lý phân tích ngoccla@vpbs.com.vn Mọi thông tin liên quan đến tài khoản của quý khách, xin vui lòng liên hệ: Marc Djandji, CFA Giám đốc Khối Môi giới Khách hàng Tổ chức & Nhà đầu tư Nước ngoài marcdjandji@vpbs.com.vn +848 3823 8608 Ext: 158 Lý Đắc Dũng Giám đốc Khối Môi giới Khách hàng Cá nhân dungld@vpbs.com.vn +844 3974 3655 Ext: 335 Võ Văn Phương Giám đốc Môi giới Nguyễn Chí Thanh 1 Thành phố Hồ Chí Minh phuongvv@vpbs.com.vn +848 6296 4210 Ext: 130 Trần Đức Vinh Giám đốc Môi giới PGD Láng Hạ Hà Nội vinhtd@vpbs.com.vn +844 3835 6688 Ext: 369 Domalux Giám đốc Môi giới Nguyễn Chí Thanh 2 Thành phố Hồ Chí Minh domalux@vpbs.com.vn +848 6296 4210 Ext: 128 Nguyễn Danh Vinh Phó Giám đốc Môi giới Lê Lai Thành phố Hồ Chí Minh vinhnd@vpbs.com.vn +848 3823 8608 Ext: 146 www.vpbs.com.vn Trang 5
KHUYẾN CÁO Hội sở Hà Nội 362 Phố Huế Quận Hai Bà Trưng, Hà Nội T - +84 (0) 4 3974 3655 F - +84 (0) 4 3974 3656 Chi nhánh Hồ Chí Minh 76 Lê Lai Quận 1, Tp. Hồ Chí Minh T - +84 (0) 8 3823 8608 F - +84 (0) 8 3823 8609 Chi nhánh Đà Nẵng 112 Phan Châu Trinh, Quận Hải Châu, Đà Nẵng T - +84 (0) 511 356 5419 F - +84 (0) 511 356 5418 Báo cáo phân tích được lập và phát hành bởi Công ty TNHH Chứng khoán Ngân hàng TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBS). Báo cáo này không trực tiếp hoặc ngụ ý dùng để phân phối, phát hành hay sử dụng cho bất kì cá nhân hay tổ chức nào là công dân hay thường trú hoặc tạm trú tại bất kì địa phương, lãnh thổ, quốc gia hoặc đơn vị có chủ quyền nào khác mà việc phân phối, phát hành hay sử dụng đó trái với quy định của pháp luật. Báo cáo này không nhằm phát hành rộng rãi ra công chúng và chỉ mang tính chất cung cấp thông tin cho nhà đầu tư cũng như không được phép sao chép hoặc phân phối lại cho bất kỳ bên thứ ba nào khác. Tất cả những cá nhân, tổ chức nắm giữ báo cáo này đều phải tuân thủ những điều trên. Mọi quan điểm và khuyến nghị về bất kỳ hay toàn bộ mã chứng khoán hay tổ chức phát hành là đối tượng đề cập trong bản báo cáo này đều phản ánh chính xác ý kiến cá nhân của những chuyên gia phân tích tham gia vào quá trình chuẩn bị và lập báo cáo, theo đó,lương và thưởng của những chuyên gia phân tích đã, đang và sẽ không liên quan trực tiếp hay gián tiếp đối với những quan điểm hoặc khuyến nghị được đưa ra bởi các chuyên gia phân tích đó trong báo cáo này. Các chuyên gia phân tích tham gia vào việc chuẩn bị và lập báo cáo không có quyền đại diện (thực tế, ngụ ý hay công khai) cho bất kỳ tổ chức phát hành nào được đề cập trong bản báo cáo. Các báo cáo nghiên cứu chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin cho những nhà đầu tư cá nhân và tổ chức của VPBS. Báo cáo nghiên cứu này không phải là một lời kêu gọi, đề nghị, mời chào mua hoặc bán bất kỳ mã chứng khoán nào. Các thông tin trong báo cáo nghiên cứu được chuẩn bị từ các thông tin công bố công khai, dữ liệu phát triển nội bộ và các nguồn khác được cho là đáng tin cậy, nhưng chưa được kiểm chứng độc lập bởi VPBS và VPBS sẽ không đại diện hoặc đảm bảo đối với tính chính xác, đúng đắn và đầy đủ của những thông tin này. Toàn bộ những đánh giá, quan điểm và khuyến nghị nêu tại đây được thực hiện tại ngày đưa ra báo cáo và có thể được thay đổi mà không báo trước. VPBS không có nghĩa vụ phải cập nhật, sửa đổi hoặc bổ sung bản báo cáo cũng như không có nghĩa vụ thông báo cho tổ chức, cá nhân nhận được bản báo cáo này trong trường hợp các đánh giá, quan điểm hay khuyến nghị được đưa ra có sự thay đổi hoặc trở nên không còn chính xác hay trong trường hợp báo cáo bị thu hồi. Các diễn biến trong quá khứ không đảm bảo kết quả trong tương lai, không đại diện hoặc bảo đảm, công khai hay ngụ ý, cho diễn biến tương lai của bất kì mã chứng khoán nào đề cập trong bản báo cáo này. Giá của các mã chứng khoán được đề cập trong bản báo cáo và lợi nhuận từ các mã chứng khoán đó có thể được dao động và/hoặc bị ảnh hưởng trái chiều bởi những yếu tố thị trường hay tỷ giá và nhà đầu tư phải ý thức được rõ ràng về khả năng thua lỗ khi đầu tư vào những mã chứng khoán đó, bao gồm cả những khoản lạm vào vốn đầu tư ban đầu. Hơn nữa, các chứng khoán được đề cập trong bản báo cáo có thể không có tính thanh khoản cao, hoặc giá cả bị biến động lớn, hay có những rủi ro cộng hưởng và đặc biệt gắn với các mã chứng khoán và việc đầu tư vào thị trường mới nổi và/hoặc thị trường nước ngoài khiến tăng tính rủi ro cũng như không phù hợp cho tất cả các nhà đầu tư. VPBS không chịu trách nhiệm về bất kỳ thiệt hại nào phát sinh từ việc sử dụng hoặc dựa vào các thông tin trong bản báo cáo này. Các mã chứng khoán trong bản báo cáo có thể không phù hợp với tất cả các nhà đầu tư, và nội dung của bản báo cáo không đề cập đến các nhu cầu đầu tư, mục tiêu và điều kiện tài chính của bất kỳ nhà đầu tư cụ thể nào. Nhà đầu tư không nên chỉ dựa trên những khuyến nghị đầu tư, nếu có, tại bản báo cáo này để thay thế cho những đánh giá độc lập trong việc đưa ra các quyết định đầu tư của chính mình và, trước khi thực hiện đầu tư bất kỳ mã chứng khoán nào nêu trong báo cáo này, nhà đầu tư nên liên hệ với những cố vấn đầu tư của họ để thảo luận về trường hợp cụ thể của mình. VPBS và những đơn vị thành viên, nhân viên, giám đốc và nhân sự của VPBS trên toàn thế giới, tùy từng thời điểm,có quyền cam kết mua hoặc cam kết bán, mua hoặc bán các mã chứng khoán thuộc sở hữu của (những) tổ chức phát hành được đề cập trong bản báo cáo này cho chính mình; được quyền tham gia vào bất kì giao dịch nào khác liên quan đến những mã chứng khoán đó; được quyền thu phí môi giới hoặc những khoản hoa hồng khác; được quyền thiết lập thị trường giao dịch cho các công cụ tài chính của (những) tổ chức phát hành đó; được quyền trở thành nhà tư vấn hoặc bên vay/cho vay đối với (những) tổ chức phát hành đó; hay nói cách khác là luôn tồn tại những xung đột tiềm ẩn về lợi ích trong bất kỳ khuyến nghị và thông tin, quan điểm có liên quan nào được nêu trong bản báo cáo này. Bất kỳ việc sao chép hoặc phân phối một phần hoặc toàn bộ báo cáo nghiên cứu này mà không được sự cho phép của VPBS đều bị cấm. Nếu báo cáo nghiên cứu này được phân phối bằng phương tiện điện tử, như e-mail, thì không thể đảm bảo rằng phương thức truyền thông này sẽ an toàn hoặc không mắc những lỗi như thông tin có thể bị chặn, bị hỏng, bị mất, bị phá hủy, đến muộn, không đầy đủ hay có chứa virus. Do đó, nếu báo cáo cung cấp địa chỉ trang web, hoặc chứa các liên kết đến trang web thứ ba, VPBS không xem xét lại và không chịu trách nhiệm cho bất cứ nội dung nào trong những trang web đó. Địa chỉ web và hoặc các liên kết chỉ được cung cấp để thuận tiện cho người đọc, và nội dung của các trang web của bên thứ ba không được đưa vào báo cáo dưới bất kỳ hình thức nào. Người đọc có thể tùy chọn truy cập vào địa chỉ trang web hoặc sử dụng những liên kết đó và chịu hoàn toàn rủi ro. www.vpbs.com.vn Trang 6