THUC TRANG VA CAC GIAI PHAP PHAT TRIEN KINH TE XA HOI VUNG BIEN GI61 VIET NAM - CAMPUCHIA NGUYEN VAN HA* Bien gidi da't lien gifla hai nflde Viet Nam

THUC TRANG VA CAC GIAI PHAP PHAT TRIEN KINH TE XA HOI VUNG BIEN GI61 VIET NAM - CAMPUCHIA NGUYEN VAN HA* Bien gidi da't lien gifla hai nflde Viet Nam va Campuehia trii dai tren nhieu dia hinh tfl rflng nui, sdng sudl tdi ddng bing da lam cho dac diem kinh te xa hdi eua cic tinh khu vflc bien gidi phia Viet Nam bet sfle da dang. Sfl da dang the hien d sfl khic biet trong cd ca'u kinh te gifla hai khu vflc chu yeu cua vflng bien gidi dd la khu vflc Tay Nguyen, Tay Ninh, Binh Phfldc va khu vflc Ddng bing sdng Cflu Ldng. Nhin tdng the, vflng bien gidi Viet Nam - Campuehia cd cd ca'u kinh te dang tren da phit trien nhflng van cen la mdt khu vflc tfldng ddi lac hau. Dac biet, nhflng khd khan ve ed sd ha tang kinh te xa hdi da anh hfldng dang ke den qua trinh phat trien va quan ly vflng bien gidi. Thfle te dd cho thay, day manh phit trien kinh te xa hpi tai khu vflc bien gidi hai nflde la mdt nhu cau cap bach tao tien de cho viec duy tri sfl dn dinh chung cua ea nflde. Bai viet dfldi day se danh gia dae diem, thfle trang phat trien kinh te xa hdi cua cic tinh d Viet Nam cd dfldng bien gidi vdi Campuehia, quan he kinh te thfldng mai hien cd gifla hai nflde va mdt vai kien nghi nhim phat trien kinh te khu vflc bien gidi dn dinh va ben vflng. I. DAC DIEM, THUC TRANG PHAT TRIEN KINH TE XA HOI CUA VUNG DAT LIEN VIET NAM - CAMPUCHIA VA QUAN HE KINH TE THUdNG MAI, DAU TU 1.1. Dac diem, thijfc trang kinh te xa hoi vung bien gidi Ndi den thflc trang kinh te xa hdi khu vflc dat lien Viet Nam-Campuchia ed the tdm tat tren 4 van de chinh va ed the dfldc xem nhfl la nhflng dac diem chu yeu khu vflc dd la: Thflf nhat: khu vflc cac tinh bien gidi deu cd tec dp tang trfldng kinh te tfldng ddi cao nhflng lai ed sfl khic biet gifla cac vung. Tde dp tang trfldng tdng san pham (GDP) eua cic tinh nhflng nam gin day thfldng d mflc hai cdn sd'. Nam 2009, tang trfldng GDP eua Gia Lai fldc dat 15,61% va eua Dak Lak 11,4% trdng khi Cdn sd' nay cua Kdn Tum va Dak Ndng eflng dat khding 14-15%) cho cae nam Ths. Nguyin Van Ha, Vien Nghien cflu Dong Nam A

24 Nghien ciiu Dong Nam A 6/2010 2006-2008. d mflc tha'p hdn, tang trfldng GDP nam 2009 cua Binh Phfldc, Ddng Thap, An Giang lin Ifldt dat cic mflc 10,1%, 11,09% va 11,31%. Tang trfldng kinh te nam 2008 cua cac tinh Tay Ninh, Kien Giang cflng lin Ifldt dat mflc 13,98% va 12,8% trdng khi Ldng An dat tha'p hdn. Thiif hai: Cflng vdi viec dat dfldc tde dp tang trfldng cad, cd ca'u kinh te cua cic tinh cung trai qua nhflng chuyen ddi vdi sfl gia tang ti trpng cda cac nganh, cdng nghiep, tieu thu cdng nghiep, thfldng mai, dich vu va giim ti trpng eua cac nganh ndng, lam, ngfl nghiep. Dien hinh la cac tinh Die Ndng, Gia Lai, Tay Ninh, Ldng An. Trdng khi dd, ed ca'u kinh te eua cdc tinh cdn lai ft cd sfl bien ddi. Thu" ba: Mdt trdng nhflng dac diem quan trpng eua cic tinh khu vflc bien gidi la ndi day cd the trd thanh ngudn cung ed'p hang hdi ndng sin qui md tap trung: cac sin pham cay cdng nghiep nhfl ca phe, cao su, dieu, tieu... d Tay Nguyen, Tay Ninh, Binh Phfldc, gae, cic mat hang thuy sin, hda qui d ddng bing sdng Ciiu Ldng. Mat khac, day cung la khu vflc ed nhieu tiem nang phit trien cae nganh cdng nghiep che bien cae sin pham ndng nghiep neu tren. Tren thfle te, cdc tap doan cdng nghiep cao su, ea phe, cic doanh nghiep che bien gao, thuy sin ldn eua ea nflde deu tap trung d khu vflc nay. Thvi tfl: Khu vflc cae tinh bien gidi Viet Nam-Campuchia la ndi ed cd ca'u dan cfl tre, lflc Ifldng lad ddng khi ddi dao va chat Ifldng dfldc cii thien phin nae nhd he thd'ng gidd due. Dac biet, cic tinh Tay Nguyen, Ddng, Tay Nam Bd la ndi cd nen kinh te phit trien rat nang dpng vdi sfl ddng gdp cda cic doanh nhan, cic chii doanh nghiep vfla va nhd, cac chu trang trai... Dieu nay the hien tinh nang ddng, kha nang thich flng cao cua cac doanh nhan va lflc Ifldng lao dpng trdng khu vflc. Tinh nang ddng dfldc the hien trdng viec nhanh nhay nam bat nhu cau thi trfldng, manh dan dau tfl kinh ddanh... Tuy nhien, nen kinh te xa hdi cua cac tinh khu vflc bien gidi Viet Nam- Campuchia van cdn tdn tai nhieu mat ban che dd la: (i) Cd ca'u kinh te ve cd ban van lac hau, nen ndng nghiep san xuat nhd van chiem ti trpng cae trong ed ca'u kinh te eua cic tinh. Dac biet, tai cic huyen bien gidi, sin xua't chi tap trung thuan tuy vae ndng nghiep vdi ky thuat canh tae lae hau, nang sua't khdng cae. (ii) Cd sd ha ting, nen tang che sfl phdt trien kinh te xa hdi eua khu vflc bien gidi van cdn lac hau: dfldng giad thdng tdi cdc xa vin cdn khd khan d ci khu vflc Tay Nguyen va ddng bing Sdng Ciu Ldng, nha't la mfla mfla; he thd'ng giid due va y te vin cdn yeu va thieu ve ed sd vat cha't, ve dpi ngu cin bd, dae biet la cic huyen va xa bien gidi. (iii) Chenh lech ve trinh dp phit trien kinh te gifla cae tinh tren khu vflc hien gidi va gifla cac huyen bien gidi vdi cic huyen sau trong ndi dia la tfldng ddi ldn. Dai da sd cdc huyen bien gidi eua cac tinh la ndi tap trung nhieu ba cdn dan tde It ngfldi, phfldng thflc, tap tue canh tae lae hau, ti le nghed ddi cad. (iv) Dai da sd cic tinh khu vflc bien gidi Viet Nam- Campuchia, viec dad tad va nang cad chat Ifldng ngudn nhan luc cdn ban che. Tai khu vflc Tay Nguyen, Tay Ninh, Binh Phfldc, sd lao ddng da qua dao tao d mflc

Nguyen Vdn Hd - Thuc trang vd cdc gidi phdp phdt trien kinh te xd hoi. 25 ra't tha'p, trung binh khoing tren dfldi 10%. Tfldng tfl, Sd' Ifldng lad ddng chfla qua dad tao cua cdc tinh Ddng bing sdng Cxiu Long d mflc rat cao, khoang 85-90%. Sd di ti le lao ddng qua dao tao eua khu vflc cdn tha'p la do trinh dp dan tri cua ngfldi dan cdn ban che. Nhan thfle cua ngfldi dan ve giio due va dao tao, phat trien ngudn nhan lflc cdn md hd, ehi thay ldi Ieh trflde mat ma chfla tha'y dfldc ldi Ich lau dai. Hdn nfla, dieu kien ed sd ha tang vat chat lac hau ve van hda, thdng tin, giao thdng, y te' cflng tae ddng den nhan thfle eua ngfldi dan. Mdt nguyen nhan quan trpng khic cd lien quan dd la, cd cau kinh te eua cic tinh vdi cac nganh ndng, lam, ngfl nghiep vin ddng vai trd chu dao eflng anh hfldng den chien Ifldc dao tao ngudn nhan lflc eua dia phfldng. Dae biet, khu vflc bien gidi, nha't la vflng Tay Nguyen la ndi tap trung chfl yeu ddng bae cac dan tde thieu sd', cflng gay ra nhflng khd khan khdng nhd trong phat trien giao due va dao tao. Cudi eflng, chat Ifldng ngudn nhan lflc tha'p la do cac tinh bien gidi vin cdn tap trung mdt sd' Ifldng kha ldn ngfldi nghed, nha't la khu vflc ndng thdn. Tinh trang nghee ddi, rudng da't khdng cd phai di lam thue, khdng cd khi nang tich luy, lam cho mdt bd phan ngfldi dan d trdng tinh trang chfla tim dfldc lei thoat ngheo, tiep tue that hpc hoac hpc hanh khdng den ndi den chd'n. 1.2. Thflc trang phat trien cac khu kinh te cufa khau va quan he thfldng mai-dau tfl khu vflc bien gidfi Chd den nay, tren tdan tuyen bien gidi Viet Nam-Campuchia da cd 46 cfla khau cac Idai bad gdm 8 eiia khau qud'e te, 7 cfla khau qud'e gia, cen lai la cac cfla khau phu. De tae dieu kien thuan ldi chd viec phat trien quan he giae thfldng gifla cac tinh bien gidi hai nflde, hiu bet cic ciia khau qud'e te va met sd'efla khau qud'e gia da xay dflng cic khu kinh te cfla khau. Muc tieu cfla cac khu kinh te cfla khau la xay dflng cac khu trung tam thfldng mai-dich vu, trd thanh dau mdi xuat nhap khau hang boa eua tinh va khu vflc. Theo hudng dd, tuy theo dieu kien cfla tflng dia phfldng, cae khu kinh te cfla khau cung dfldc phat trien thanh cac trung tam dd thi, cic khu thfldng mai, cdng nghiep va du lich. Tham chi, cd khu kinh te cfla khdu cdn tan dung vi the de phdt trien cic nganh dich vu tai chinh, tin dung, hflu chinh... Cd the ndi, cae khu kinh te cfla khau da thflc sfl ddng vai trd quan trpng trong viee thfle day tang trfldng kinh te ddng thdi day nhanh qua trinh hdi nhap kinh te khu vflc cua cae tinh bien gidi the hien: (i) Cac khu kinh te cfla khau ddng vai trd la ddng lflc cho sfl tang trfldng va phat trien kinh te thdng qua cdc boat ddng thu hut diu tfl va thfle day thfldng mai, cac hdat ddng dich vu, du lich... Dd dd, cac khu kinh te cfla khau da gdp phin phit trien sin xuat, tae ra viec lam, tang thu nhap. Ben canh dd, sfl phat trien cua cac khu kinh te' cfla khau se cd sfle lan tea, thflc day cac nganh kinh te ben treng ndi dia.(ii) Rieng trong linh vflc thfldng mai, khu kinh te cfla khau se la ndi trung chuyen hang boa xua't nhap khau cho khu vflc, tao da cho sfl phat trien eua he thd'ng cac chd khu vflc bien gidi, day manh quan he thudng

26 Nghien cdu Ddng Nam A 6/2010 mai gifla cic tinh bien gidi vdi cic tinh sau trong ndi dia, gifla cac tinh hai ben bien gidi. (iii) Khu kinh te cfla khau se thfle day sfl phit trien manh me ed sd ha ting vflng bien gidi nhfl giao thdng, dien nflde, thdng tin vien thdng va thflc sfl trd thanh hat nhan trdng phit trien kinh te ddi ngdai cua cac tinh. (iv) Thdng qua viee phat trien tdan dien kinh te, van hdi xa hdi, cic khu kinh te cfla khdu eflng gdp phan duy tri va hie ve an ninh bien gidi, tad lap quan he hflu nghi than thien, hieu biet lan nhau gifla hai nflde. Tuy nhien, viee phat trien cic khu kinh te cfla khau dang dat ra nhflng khd khan va thach thfle de tinh trang phat trien bet sfle tfl phat va tuy tien, chfla dfldc diu tfl ddng bd, thd'ng nha't; ed sd ha tang chd viee phat trien cac khu kinh te cfla khau d ci hai nflde, nha't la phia Campuehia cdn het sfle lac hau, chap vi, ea ve giae thdng, he thd'ng thdng tin, dien, nflde cung nhfl cic dieu kien cd sd ha tang xa hdi khac. Trong nhflng nam gin day, quan he thfldng mai gifla Viet Nam va Campuehia ngay cang phat trien vdi ti le tang trfldng cae ve kim ngach thfldng mai. Td'ng gia tri xua't nhap khau cfla Viet Nam vdi Campuehia tang nhanh tfl 184 trieu USD nam 2001 len 693 trieu nam 2005 va dat mflc ky luc gin 1,64 ti USD nam 2008, nghia la tang gin 10 lan sau 7 nam. Nam 2009, dd khflng hoing kinh te, kim ngach thfldng mai gifla hai nflde chi dat 1,33 ti USD, giam 18,7% so vdi nam 2008. Trung binh, td'c dp tang trfldng cila kim ngach thfldng mai dat mflc 40%) mdi nam giai doan 2001-2008. Dac biet, sd'lieu thd'ng ke tfl cac dia phfldng chd tha'y kim ngach bien mau chiem ti trpng khi ldn trong tdng kim ngach thfldng mai gifla hai nflde (nam 2005 la 59%, 2006: 73%, 2007: 77% va nam 2008, dat 1,1 ti USD, chiem 70%). Trdng sd' nay, trao ddi thfldng mai bien gidi Viet Nam-Campuchia lai tap trung chfl yeu vao hai tinh An Giang va Tay ninh, vdi hai cfla khau qud'e te la Tinh Bien va Mde Bai, chiem den 95% tdng kim ngach thfldng mai cua cdc tinh ed dfldng bien gidi vdi Campuehia. Sd di kim ngach thfldng mai Viet Nam-Campuchia ndi chung va kim ngach bien gidi tang trfldng nhanh la do nhflng nd lflc eua lanh dao hai nflde trong viec tao dflng cdc the che va chinh sach hd trd. Mdt trdng nhflng cdng cu hd trd chd phit trien thfldng mai bien gidi la sfl hinh thanh va phat trien cua he thd'ng cac chd. Tren tean tuyen bien gidi, ed 151 chd, trdng dd ed 114 chd bien gidi, chd ciia khau, 37 chd trdng cae khu kinh te c\l& khau. He thd'ng cdc chd bien gidi tap trung chu yeu d khu vflc ddng bing, nha't la cic tinh Tay Ninh, An Giang, Ddng Thap, Kien Giang, ndi thuan ldi ve giao thdng va cd sd ha tang. Tinh den nay. An Giang da ed 26 chd trdng khu vue bien gidi va cic khu kinh te cfla khau va Tay Ninh dflng thfl hai, vdi 22 chd cdc Idai. Tfl thflc tiin phit trien cua quan he thfldng mai, cd the dfla ra met sd'nhan xet sau: (i) Xu hfldng tang trfldng vdi td'c dp nhanh eua kim ngach thfldng mai gifla hai.nflde, nha't la kim ngach bien mau se tiep tuc dfldc duy tri trong nhflng nam sap tdi. (ii) Hoat ddng thfldng mai bien mau tuy thuoc ra't

Nguyen Vdn Hd - ThUc trang vd cdc gidi phdp phdt trien kinh te xd hdi... 11 ldn vao sfl phat trien eua cdc khu kinh te cvia khau. (iii) Tren toan tuyen bien gidi, cic khu kinh te cfla khau d An Giang va Tay Ninh, nha't la Tinh Bien va Mde Bai la nhflng khu kinh te cfla khau boat ddng hieu qui nha't. Cflng vdi viee phat trien manh cua quan he thfldng mai, hdp tde trong linh vflc diu tfl gifla Viet Nam va Campuehia cung da dfldc chinh phu va cac doanh nghiep hai nflde chfl trpng. Tinh den het nam 2009, tdng vd'n dau tfl dang ky ma cac doanh nghiep Viet Nam da trien khai d Campuehia dat gin 900 trieu USD trong 63 dfl in dfldc cap phep. Trdng dd, cic dfl in diu tfl cua Viet Nam chu yeu tap trung treng linh vflc nhfl may mac, xay dflng, che bien gd, kinh ddanh khach san, du lich, hflu chinh vien thdng. Ben canh dd, nhflng nam gin day, cac deanh nghiep Viet Nam cung chfl trpng den viee diu tfl treng linh vflc ndng, lam nghiep nhfl phat trien cay cao su, hd tieu, dieu va lua gao. Dae biet, nhflng dfl an dau tfl trong linh vflc ndng, lam nghiep dfldc cac doanh nghiep thude cic tinh dpc bien gidi vdi Campuehia eua Viet Nam thfle hien do sfl thuan ldi ve dieu kien dia ly. Mdt hinh thfle hdp tae khac gifla Viet Nam va Campuehia dfldc phat trien ngay cang nhieu dpc bien gidi hai nflde la dfl an phit trien cac khu kinh te dae biet (SEZ) ' dpc bien gidi hai nflde. Diu nam 2009, chinh phu Heang Gia Campuehia da cap phep chd 6 khu kinh te dae biet dpc bien gidi Viet Nam-Campuchia, treng dd ed 2 khu da di vad hdat ddng va 4 khu dang dfldc trien khai. Tai cae SEZs, cac nha diu tu chu trpng den nganh che bien cae sin pham ndng nghiep, nha't la Ifla gao, san, ngd... Trong sd'nay, phai ke den khu kinh te' dae biet Phnom Den nim sat tinh An Giang, rdng chflng 100 ha vdi sd' vd'n diu tfl khoing 100 trieu USD dang dfldc xay dflng, danh chd cac cdng ty che bien ndng sin va dfl kien se hean thanh vao nam 2015. Theo cae nha nghien cflu, cae SEZs se ddng gdp dang ke vao viec nang cao kim ngach thfldng mai gifla hai nflde trong nhflng nam sap tdi. II. NHU>JG GIAI PHAP DAT RA NHAM PHAT TRIEN KINH TE ON DINH VA BEN VUNG VUNG BIEN Gl6l DAT LIEN VIET NAM- CAMPUCHIA De cd the phat trien dn dinh va ben vflng vflng bien gidi da't lien Viet Nam- Campuchia, hang loat nhflng van de cap thiet dang dfldc dat ra, tfl phat trien kinh te den cii thien xa hdi, tfl dau tfl phat trien ed sd ha ting den viee thiet lap va dim bid an sinh xa hdi, giim ddi nghee va bid ve mdi trfldng. Ben canh dd, viee phat trien kinh te ben vflng khdng the khdng gin lien vdi viec gifl gin an toan va trat tfl xa hdi, duy tri khdi dai doan ket cic dan tde ra't da dang tai khu vflc bien gidi. Trong sd'nay, thfle day tang trfldng kinh te ddng vai trd quan trpng hang diu, la nen ting, cd sd chd viee thfle hien cac muc tieu phat trien ben vflng. Bdi le, ehi ed sfl tang trfldng va thinh vfldng kinh te mdi ed the thfle hien cac muc tieu xa hdi vdi viee giim ddi ngheo, eii thien dieu kien sdng, loai bd tinh trang bat dn dinh xa hdi. Mat khac.

28 Nghien cdu Ddng Nam A 6/2010 sfl phit trien kinh te se tao cd sd, tien de che viec trien khai cic giii phip tiep theo lien quan den phat trien ed sd ha ting va cii thien he thd'ng an sinh xa hdi. Cd the neu len cac nhdm giii phap nhfl sau: Cic nhdm giai phip ve kinh te: (i) Phdt trien cdc viing trong diem ve sdn xudt hdng hod ndng nghiep diia tren lcfi the phdt trien, diiu kien tu nhien cua tung khu vuc bien gidi. Theo dd, phdt trien cdc loai cdy cdng nghiep ldu ndm ed gii tri kinh te cao, ed khi nang sin xua't vdi khdi Ifldng hang hoi ldn: ea phe, cao su, ea cao, hd tieu, dieu tai cac vflng Tay Nguyen, Tay ninh, Binh Phfldc. De lam dfldc dieu nay cin phai cd chfldng trinh qui hdach, ke hdach phat trien, lien ket gifla cic tinh ve sin xua't hang hoa, tao sfl lien ket ve sin xuat nguyen, nhien lieu, cung flng vat tfl sin xua't va thi trfldng tieu thu. Tai khu vflc ddng bang sdng Ciiu leng, tap trung ddu tu phdt trien cdy ludng thuc, cdc viing sdn xudt Ida cao sdn, cdy dn qud vd khu vuc nudi trdng thuy sdn. Theo dd, cin trien khai qui hoach, ke hoach sfl dung da't dai, ngudn nflde tai tflng ca'p dia phfldng tfl huyen, tinh den vflng de phuc vu chd cdng viec dinh hfldng diu tfl eua cac deanh nghiep thude cac thanh phin kinh te. Tren cd sd qui hdach ngudn nflde, can Ifla ehpn viec quy hdach vflng nudi trdng thfly sin chuyen canh thee phfldng phap cdng nghiep, nhat la ca ao him nhfl mdt chfldng trinh trpng diem de gdp phin dim bio tang nhanh td'c dp tang trfldng va chuyen dich cd ca'u. Hinh thanh va phat trien mot nen san xua't hang hoi trong khu vflc vdi nhflng san pham chu yeu la Ifldng thflc, thuy san. (ii) Phdt trien cdc ngdnh cdng nghiep che' bien cdc sdn phdm ndng nghiep tren cd hai viing sdn xudt cd nhung ddc thu khde nhau nhu neu tren. Ke beach bad gdm phit trien cac nganh cdng nghiep che bien cic sin phdm tfl cae leai cay cdng nghiep lau nam nhfl ca phe, cao su, ca cao, hd tieu, dieu... va phit trien cic nganh cdng nghiep che bien thuy sin, gia cdng va che bien Ifla gao, tao ra gia tri gia tang ldn, han che bat ldi ve gia ca. Ben canh dd, cac tinh ed the phat trien cac nganh cdng nghiep cd the manh, phuc vu sin xua't va tieu dflng tai dia phfldng nhfl vat lieu xay dflng, gach gdi, xi mang, dd dp lat. (iii) Lay thanh phd', thi xa cfla cic tinh bien gidi lam trpng tam, hat nhan thu hflt nhan tai, vat lflc, tao dieu kien phat trien cac khu cdng nghiep eua tinh, khu vflc. (iv) Phit trien cae loai hinh dich vu, du lich tren dia ban cac tinh bien gidi: khach san, nha hang, du lich. Cae giii phap ve cd sd ha tang kinh te va xa hoi bao gdm: (i) Xay dflng va phat trien giao thdng, nang Ifldng, hflu ehinh viin thdng mdt each ddng bd. Day se la nhan td tac ddng diu tien va tren het den sin xud't va ddi sd'ng cfla cic tinh khu vflc bien gidi. (ii) Xay dflng ed sd ha ting giad due vdi viec chfl trpng dae tao va phat trien ngudn nhan lflc. Day dfldc xem la diem yeu nha't cua cic tinh khu vflc bien gidi giip vdi Campuehia. Trong dd, flu tien hang dau la xay dflng cd sd vat cha't ve trfldng, ldp va dpi ngu giio vien. Chi cd tren cd sd phd cap giao due cd cha't Ifldng mdi tao tien de cho cac bflde phit trien tiep theo. Diem can lflu y trong phat trien

Nguyen Vdn Hd - ThUc trang vd cdc gidi phdp phdt trien kinh te xd hdi... 29 giio due cho cac tinh khu vflc nay la xay dflng y thde vi mdt xd hdi hpc tap kit hop vdi ndng cao ddn tri trong toan the cdng ddng dan cfl. Cac giai phip ve nang cao phuc ldi, giam doi ngheo va dam bao an sinh xa hoi bao gdm: (i) Giam ddi ngheo, eii thien va nang cao ddi sd'ng eua ngfldi dan cae tinh bien gidi phai gan lien vdi md rpng va da dang hda san xua't, tad viee lam va tang thu nhap. (ii) Giim ddi ngheo va phat trien ben vflng khu vflc bien gidi cin phai gan lien vdi viee dao tao va phit trien ngudn nhan lflc, nhat la ddi vdi thanh nien, lflc Ifldng lad ddng chfl yeu trong xa hdi. (iii) Giim ddi ngheo va nang cao ddi sd'ng cfla ngfldi dan cic tinh bien gidi cung phii di lien vdi phat trien cic kenh hd trd ve tai chinh, tin dung, khoa hpc cdng nghe vdi nhflng flu tien cao cho cae huyen va xa bien gidi. Ddng thdi, tang cfldng diu tfl cua nha nflde, tfl cd sd ba ting kinh te den xa hdi nhim tflng bflde cii thien viec cung cap cac hang hea va dich vu cdng, gdp phin nang cad ddi sdng vat chat va dan tri. (iv) Thflc hien cd hieu qua viec quan ly va phan phdi ngudn lflc giup dd ngfldi nghed thdng qua cac chfldng trinh dau tfl hien cd. Xay dflng va hinh thanh cd che nham phat trien mang Ifldi an sinh xa hdi, hd trd ngfldi nghed, ngfldi ed thu nhap tha'p va nhflng ddi tfldng de bi tdn thfldng khde. Cae giai phip ve Md rong quan he hdp tac ve kinh te, thfldng mai va dau tfl hai ben bien gidi bad gdm: (i) Md rdng cac boat ddng dau tfl lin nhau gifla doanh nghiep hai nflde (chu yeu la cac doanh nghiep Viet Nam diu tfl tai Campuehia), nha't la cac doanh nghiep cd nhieu the manh d phia nam. Cd the diu tfl cic nganh cdng nghiep che bien heac sd che cac sin pham ndng nghiep, phat trien cic nganh cdng nghiep sin xuat hang tieu dflng. (ii) Day manh cic boat ddng trao ddi thfldng mai gifla hai nflde, chfl trpng den trao ddi thfldng mai gifla cae tinh hai ben bien gidi thdng qua viec md rdng va nang cap cac khu kinh te cfla khau va thdng qua cac khu kinh te cfla khau, day manh cac binh thfle hdp tae trong linh vflc dich vu va du lich. (iv) Lien quan den qui trinh hdp tae, cic tinh bien gidi Viet Nam cin tiep tue duy tri va md rdng cac ehfldng trinh hd trd chd chinh quyen va nhan dan cac tinh ban ve xay dflng cd sd ha tang nhd, nha d, cae hdat ddng khim chfla benh... Day se la cdng viee gan ket tinh doan ket va hflu nghi gifla nhan dan cac tinh bien gidi ndi rieng va gifla hai nflde ndi chung. KET LUAN Khu vflc bien gidi dat lien Viet Nam- Campuchia trii dai hang nghin Km vdi dia hinh da dang, ndi tap trung cac ngudn tai nguyen thien nhien, dat dai va lao ddng kha ddi dao eua nhan dan hai nflde. Trong nhflng nam gin day, nen kinh te xa hdi cua cac tinh bien gidi phia Viet Nam da trii qua qua trinh tang trfldng va chuyen ddi ed cau kinh te het sfle manh me nhflng van la khu vflc lae hau sd vdi sfl phat trien chung cua ci nflde. Dac biet, tai cac huyen bien gidi, cd ca'u kinh te lac hau, ddi sd'ng cua nhan dan vdn cdn bet sfle khd khan vdi ti le nghee ddi cao. Hdn

30 Nghien ciiu Dong Nam A 6/2010 nfla, ngudn nhan lflc chfla qua dao tao chiem ti le ldn do nhan thflc va trinh dp dan tri cua dai bd phan dan cfl cdn tha'p. Dae biet, tai khu vflc Tay Nguyen, Binh Phfldc, Tay Ninh va mdt sd'vflng Tay Nam Bd lai la ndi tap trung khi ldn ba eon dan tpc It ngfldi vdi tinh trang kinh te lae hau, trinh dp dan tri cdn chfla phat trien. Thfle trang kinh te xa hdi neu tren da tac ddng bat dn den tinh hinh kinh te, chinh tri va an ninh khu vflc bien gidi: budn lau va gian lan thfldng mai, budn ban va di cfl bat hdp phap qua bien gidi eflng cdc te nan xa hdi da anh hfldng den an ninh chinh tri va trat tfl an toan xa hdi. Thflc trang neu tren cho tha'y, ed sd kinh te che viec phit trien dn dinh va ben vflng khu vflc bien gidi gifla hai nflde khdng ed gi khie hdn chinh la viee day manh phit trien kinh te, phit huy tiem nang san cd ve tai nguyen va lao ddng, phit trien ndng nghiep, lam nghiep, thuy sin, cdng nghiep che bien. Ddng thdi, chu trpng diu tfl, nang cap toan dien ed sd ha tang giad thdng, y te, giad due... tad tien de chd viec cii thien cac dich vu xa hdi eflng nhfl dao tao, phat trien ngudn nhan lflc. Vdi nhflng nd lflc nhfl vay, kinh te cic tinh bien gidi cd the duy tri dfldc da tang trfldng va bit nhip chung vdi sfl phit trien chung cda ea nflde ddng thdi tad dieu kien cho viec phit trien cic quan he thfldng mai va diu tfl gifla hai nflde, mang lai ldi Ieh phit trien chd toan khu vflc bien gidi. Sfl tang trfldng va phit trien kinh te se la cd sd, dieu kien cho sfl phit trien ben vflng va hai hoa vflng bien gidi dat lien Viet Nam-Campuchia./. TAI LIEU THAM KHAO 1. TS. Hoang Ngpc Phong, TS. Nguyin Van Phu, (ddng chu bien), Cac giai phap tdng the phat trien kinh te - xa hpi va bao ve moi trfldng vung Tay Nguyen trong tinh hinh mdi. Bo Ke hoach va Dau tu, Ha Noi, 2006 2. PGS.TS. Hoang Ngpc Hoa, TS. Pham Chau Long, PGS.TS. Nguyin Van Thao, Phat trien cong nghiep nong thon b dong bang song Cflu Long theo budng cong nghiep boa, hien dai boa, Nha xua't ban Chinh tri Quo'c gia. Ha Npi, 2001 3. TS. Nguyen Sy Tuan, Phat trien kinh te, xa hpi ben vflng vung bien gidi Viet Nam- Campuchia: Nhflng van de dat ra, Bai viet tai Hoi thao "Phat trien kinh te, xa hpi ben vflng va hai boa vung bien gidi Viet Nam-Campuchia", dude td chflc tai Tay Ninh ngay 9/1/2009 4. Ong Le minh Dien, Quan be hdp tac gifla Viet Nam va Campuehia thdi gian qua va dinh hudng sip tdi, Bai viet tai Hoi thao "Phat trien kinh te, xa hpi ben vflng va hai boa vung bien gidi Viet Nam-Campuchia", dudc td chflc tai Tay Ninh ngay 9/1/2009 5. Ong Nguyin Dfle Hoa, ThUc trang va he tho'ng cfla khau tren bien gidi Viet Nam- Campuchia trong giai doan hien nay, Bai viet tai Hoi thao "Phat trien kinh te, xa hoi ben vflng va hai hoa vung bien gidi Viet Nam-Campucbia", dudc td chflc tai Tay Ninh ngay 9/1/2009 6. Ths. Quach Thu Cue, Khu kmh te cfla khau An Giang: Thuc trang va trien vong, Bai viet tai Hpi thio "Phat trien kinh te, xa hpi ben vflng va hai boa vung bien gidi Viet Nam-Campuchia", dude td chflc tai Tay Ninh ngay 9/1/2009 7. Nien giam thdng ke 2007, cac tinh Die Lie, Kon Tum, Gia Lai, Die nong, Dong Thap va Nien giam Tho'ng ke nam 2006 cac tinh Binh Phfldc, Tay ninh. Long An.