Phiếu mô tả sản phẩm dự thi của giáo viên 1. Tên sản phẩm: Xây dựng và sử dụng phần mềm trắc nghiệm để luyện thi tốt nghiệp THPT Quốc gia môn vật lí nhằm nâng cao năng lực tự học cho học sinh THPT. 2. Mục tiêu dạy học/giáo dục 2.1 Kiến Thức - Các kiến thức về chương trình Vật lí lớp 12 dành để ôn thi tốt nghiệp THPT Quốc gia 2.2 Kĩ năng 2.2.1 Học sinh + Phần mềm có hai đồng hồ đếm thời gian: gồm thời gian đã sử dụng và thời gian còn lại giúp học sinh chủ động về phân phối thời gian làm bài. + Đưa ra kết quả đúng, sai ngay trên phần làm bài của từng câu, điều này giúp thí sinh có thể nhanh chóng kiểm tra các kết quả làm bài của mình. + Thống kê thời gian thí sinh sử dụng cho từng câu, câu sử dụng nhiều thời gian nhất và câu sử dụng thời gian ngắn nhất, điều này giúp thí sinh đánh giá mình đã phân phối thời gian làm bài hợp lí hay chưa và có điều chỉnh phù hợp. + Thống kê số câu chưa đọc đề: Với cách xem đề theo từng câu, chúng tôi có thể chỉ ra cho người làm những câu chưa kịp đọc đề. Đó có thể là do cách phân phối thời gian còn chưa hợp lí, hoặc do trình độ kiến thức. Qua đây, học sinh cũng sẽ nhận ra được điểm yếu của mình và khắc phục. + Thống kê thời gian làm bài và điểm của từng chương, qua đó giúp thí sinh nhận ra được mình mạnh hay yếu ở những chương nào và bổ sung kiến thức. + Chúng tôi đã đưa vào phần thống kê kết quả một đại lượng mới: Hiệu suất làm bài. Được xác định theo công thức: Hiệu suất = Điểm đạt được/thời gian sử dụng. Nhìn vào hiệu suất, học sinh sẽ thấy mình đã sử dụng hiệu quả thời gian hay chưa, hiệu suất cao thể hiện học sinh mạnh về lĩnh vực kiến thức chương đó và ngược lại. 2.2.2 Giáo viên + Tìm hiểu về đề thi đại học các năm từ 2009 đến năm 2015 + Chúng tôi đã bổ sung và cập nhật 40 đề thi thử đại học của các trường chuyên ban năm 2015. + Tổng số câu hỏi được sử dụng trong phần mềm là 2.350 câu. Tất cả các câu hỏi đều có đáp án và đã được phân loại theo từng chương kiến thức lớp 12. + Thúc đẩy sự sáng tạo, ham hiểu biết, tìm tòi khám phá thực tế của giáo viên, nhằm phát huy công nghệ thông tin vào bài dạy. 3. Đối tượng dạy học/giáo dục Việc thực nghiệm sư phạm được tiến hành tại trường THPT Lê Hồng Phong, THPT Phổ Yên và THPT Bắc Sơn trên đối tượng là HS 12 Cơ bản. Mỗi trường lựa chọn 6 lớp, 3 lớp thực nghiệm, 3 lớp đối chứng. 4. Ý nghĩa của sản phẩm - Trong xã hội hiện nay, việc học và thi đại học luôn là một mối quan tâm hàng đầu. Trước mỗi kì thi các thí sinh luôn có nhu cầu được thử sức với các đề thi đại học của những năm trước hoặc các đề thi thử đại học với độ khó tương đương. Cũng vì vậy các đề thi đại học trong các năm cùng với các đề thi thử đại học luôn xuất hiện rất nhiều trên mạng internet, giúp học sinh có thể tiếp cận dễ dàng. - Tuy nhiên nhược điểm của phương thức tiếp cận này là học sinh chỉ có thể nhận được nội dung của các đề thi chứ khó để tiếp cận thực sự cách thức thi và điều kiện làm bài thi trong 90 phút. Sau khi làm bài thi xong thí sinh có thể xem phần đáp án chi tiết đã được cung cấp, tuy nhiên một hạn chế là học sinh sẽ tốn những khoảng thời gian vào việc tự chấm điểm bài thi, và việc phân tích thời gian làm bài, cách phân phối thời gian cho từng câu, bên cạnh đó học sinh sẽ khó trong việc phân tích xem mình mạnh hay yếu ở chương nào,
- Từ những lí do trên, chúng tôi đã có ý tưởng xây dựng phần mềm trắc nghiệm luyện thi đại học môn Vật lí. Phần mềm sẽ giúp thí sinh thi thử các đề thi đại học các năm trước hoặc đề thi thử đại học với độ khó tương đương trong thời gian 90 phút. - Với phần mềm này, sẽ tiết kiệm chi phí in ấn, thời gian chấm bài và phân tích bài thi cho thí sinh. Điều này rất hữu ích cho tất cả các thí sinh trong điều kiện công nghệ thông tin và máy tính ngày càng phổ biến. 5. Nội dung sản phẩm dự thi 5.1 Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Từ năm 2007, khi Bộ GD&ĐT đưa vào sử dụng thi đại học bằng hình thức thi trắc nghiệm đối với bộ môn Vật lí, đến nay đã xuất hiện rất nhiều các sách tham khảo, tài liệu chuyên đề về học và thi trắc nghiệm môn vật lí. Bên cạnh đó có những phần mềm trắc nghiệm với cơ sở dữ liệu về môn vật lí để giúp học sinh tự rèn luyện. Có thể kể đến như: - Phần mềm ProContoroller: phần mềm trắc nghiệm 6 môn TOÁN - LÝ - HÓA - ANH - SINH - SỬ. ProContoroller là phần mềm giúp bạn luyện thi tốt nghiệp PTTH, cao đẳng, đại học với hình thứ thi trắc nghiệm gồm 6 môn toán - lý - hóa - anh - sinh - sử phù hợp với mọi đối tượng học sinh, từ học sinh chuyên ban tự nhiên đến học sinh chuyên ban xã hội. - Phần mềm Prochoice : Phần mềm trắc nghiệm luyện thi 12, Cao đẳng Đại học. Luyện thi đại học dùng cho việc luyện thi đại học khối A và bổ sung kiến thức Toán, Lý, Hóa cho học sinh phổ thông bằng phương pháp trắc nghiệm (với 1.000 câu hỏi, chia theo đề, chủ đề), có các công cụ hỗ trợ tính toán kèm theo. - Trong hai năm 2007 và 2008, chương trình tặng đĩa CD luyện thi trắc nghiệm do báo Tuổi Trẻ tổ chức đã nhận được sự tham gia nhiệt tình của bạn đọc là thí sinh, phụ huynh và các thầy cô giáo trong cả nước. Phần mềm bao gồm phần trắc nghiệm của bốn môn: Anh văn, vật lý, hóa học và sinh học; nội dung được biên soạn theo bộ sách Hướng dẫn ôn tập trắc nghiệm khách quan do Nhà xuất bản Trẻ và Sở GD-ĐT TP.HCM xuất bản. Phần mềm do Trung tâm đào tạo, dịch vụ tin học và quản lý MaIT giúp đỡ thực hiện. Tuy nhiên các phần mềm kể trên có cơ sở dữ liệu đã cũ, và chỉ đơn thuần giúp thí sinh chấm điểm và bấm thời gian giúp thí sinh. Ngoài các phần mềm trên, hệ thống trắc nghiệm online cũng dần phổ biến như trên các trang http://thuvienvatly.com hay http://tailieuonthi.vn cung cấp các ngân hàng đề thi trắc nghiệm trực tuyến cho học sinh. Tuy nhiên nhược điểm của hệ thống này là yêu cầu phải có mạng internet và đôi khi còn yêu cầu trả phí. 5.2 Thực tế sử dụng phần mềm trắc nghiệm đề tự học của học sinh THPT Ngày nay, với sự phát triển của mạng internet, và các gia đình có máy vi tính cho con em học tập ngày càng tăng. Do đó học sinh có khả năng tự lấy các đề thi trên internet để học tập. Tuy nhiên, việc lựa chọn đề nào, khi làm xong có tự đánh giá được bản thân hay không thì lại là một vấn đề khó đối với học sinh THPT. 5.3 Cơ sở lí luận của việc xây dựng và sử dụng phần mềm trắc nghiệm luyện thi đại học môn vật lí nhằm nâng cao năng lực tự học cho học sinh THPT 5.3.1 Yêu cầu của chức năng của phần mềm trắc nghiệm - Phải đảm bảo tính nhanh, gọn, chính xác trong tính điểm và thời gian cho cho học sinh. - Giao diện tiếng Việt dễ sử dụng đối với học sinh. - Yêu cầu cấu hình phần cứng thấp, phù hợp với phần lớn các đối tượng máy vi tính hiện nay. - Các tính năng phải giúp học sinh nhận rõ được năng lực của mình và cách phân phối thời gian làm bài cho từng câu. - Có thêm các công cụ tính toàn cho học sinh để có thể sử dụng phần mềm mà không cần mang thêm máy tính cầm tay.
5.3.2 Yêu cầu về cơ sở dữ liệu của phần mềm - Nguồn dữ liệu đảm bảo nguồn và tính chính xác của câu hỏi cũng như đáp án. - Theo đúng cấu trúc của bộ. - Giúp nâng cao trình độ học sinh. - Thống kê các câu hỏi theo từng nội dung kiến thức, giúp học sinh nhận rõ khả năng của mình qua từng nội dung. - Có phần kiến thức cần nhớ, giúp học sinh ôn lại kiến thức cơ bản. 5.4 Xây dựng phần mềm 5.4.1 Chức năng và giao diện phần mềm 5.4.1.1 Các yêu cầu về chức năng và giao diện phần mềm + Đánh giá được năng lực của học sinh. + Giúp học sinh làm quen với cách làm bài thi trắc nghiệm. + Các tính năng dễ sử dụng với đối tượng người dùng là học sinh THPT. + Yêu cầu cấu hình phần cứng và phần mềm thấp, phù hợp với hầu hết các máy vi tính phổ thông tại Việt Nam. + Ngôn ngữ sử dụng là Tiếng Việt, đảm bảo dễ hiểu, dễ sử dụng. 5.4.1.2 Các chức năng của phần mềm Dựa trên việc phân tích các phần mềm trắc nghiệm đã có, đồng thời lấy ý kiến từ người dùng và các thầy cô giáo chuyên môn Vật lí. Chúng tôi thấy phần mềm cần có những chức năng cơ bản: + Chức năng đếm thời gian. + Chức năng tính điểm toàn bài thi. + Hiển thị đáp án nhanh, rõ ràng. + Hiển thị những câu đã làm và chưa làm. + Cách sử dụng bảng lựa chọn các phương án A, B, C, D phải giống với khi làm đề thi thật. + Có phần tổng hợp các kiến thức cơ bản Vật lí 12. Ngoài những tính năng cơ bản trên, để giúp học sinh đánh giá được rõ năng lực bản thân, chúng tôi đã bổ sung thêm các tính năng mới như sau: 5.4.1.2.1 Tính điểm và thời gian + Tính điểm ngay sau khi thí sinh kết thúc bài thi bằng một thao tác đơn giản. + Hai đồng hồ đếm thời gian: gồm thời gian đã sử dụng và thời gian còn lại giúp học sinh chủ động về phân phối thời gian làm bài. 5.4.1.2.2 Kết quả đúng/sai của từng câu + Đưa ra kết quả đúng, sai ngay trên phần làm bài của từng câu, điều này giúp thí sinh có thể nhanh chóng kiểm tra các kết quả làm bài của mình. 5.4.1.2.3 Thống kê kết quả + Thống kê số câu đúng/sai theo từng chương. + Thống kê thời gian thí sinh sử dụng cho từng câu, câu sử dụng nhiều thời gian nhất và câu sử dụng thời gian ngắn nhất, điều này giúp thí sinh đánh giá mình đã phân phối thời gian làm bài hợp lí hay chưa và có điều chỉnh phù hợp. + Thống kê số câu chưa đọc đề: Với cách xem đề theo từng câu, chúng tôi có thể chỉ ra cho người làm những câu chưa kịp đọc đề. Đó có thể là do cách phân phối thời gian còn chưa hợp lí, hoặc do trình độ kiến thức. Qua đây, học sinh cũng sẽ nhận ra được điểm yếu của mình và khắc phục. + Thống kê thời gian làm bài và điểm của từng chương, qua đó giúp thí sinh nhận ra được mình mạnh hay yếu ở những chương nào và bổ sung kiến thức.
5.4.1.2.4 Hiệu suất làm bài + Chúng tôi đã đưa vào phần thống kê kết quả một đại lượng mới: Hiệu suất làm bài. Được xác định theo công thức: Hiệu suất = Điểm đạt được/thời gian sử dụng. Nhìn vào hiệu suất, học sinh sẽ thấy mình đã sử dụng hiệu quả thời gian hay chưa, hiệu suất cao thể hiện học sinh mạnh về lĩnh vực kiến thức chương đó và ngược lại. 5.4.1.2.5 Công cụ máy tính + Bên cạnh các chức năng kể trên chúng tôi còn đưa vào chương trình các phần mềm mô phỏng 3 máy tính cơ bản hiện nay như: Casio fx-570ms (của trường ĐHSP TP Hồ Chí Minh), Vinacal 570ES Plus và Vinacal 570ES Plus II (của Công ty cổ phần điện tử Việt Nhật). Các phần mềm mô phỏng máy tính này được phát hành miễn phí trên Internet. + Việc đính kèm 3 máy tính giúp người học có thể sử dụng phần mềm bất cứ thời điểm nào mà không lo thiếu dụng cụ học tập. 5.4.2 Nội dung kiến thức 5.4.2.1 Nội dung các đề thi + Đề thi đại học các năm từ 2009 đến năm 2015 + Chúng tôi đã bổ sung và cập nhật 40 đề thi thử đại học của các trường chuyên ban năm 2015. + Tổng số câu hỏi được sử dụng trong phần mềm là 2.350 câu. Tất cả các câu hỏi đều có đáp án và đã được phân loại theo từng chương kiến thức lớp 12. 5.4.2.2 Phần tổng hợp kiến thức + Ngoài nội dung các đề thi, chúng tôi còn đưa ra cho học sinh phần tổng hợp kiến thức vật lí 12 theo từng chương. Qua đó học sinh có thể ôn lại ngay những kiến thức đã có hoặc còn thiếu để sử dụng làm bài thi. + Phần tổng hợp kiến thức có sử dụng tài liệu của các thầy cô giáo chuyên ôn thi đại học nên có sự bố trí kiến thức và cách trình bày chi tiết, cụ thể, hợp lí. 5.5 Thông tin sản phẩm phần mềm Pipi - Tên phần mềm: Pipi Phần mềm trắc nghiệm luyện thi đại học môn Vật lí. - Ngôn ngữ lập trình: C# - Yêu cầu hệ điều hành: + Hoạt động trên hệ điều hành từ Window 7 trở lên. + Đối với Window XP cần cài Microsoft.NET Framework 3.5
5.6 Bảng lựa chọn đề thi - Được chia làm hai mục: + Đề thi đại học các năm từ năm 2009 đến năm 2015. + 50 đề thi thử đại học năm 2015. - Học sinh lựa chọn đề mà mình muốn bằng cách bấm vào nút tương ứng. 5.7 Cửa sổ làm bài thi
- Khu vực hiển thị câu hỏi: Học sinh xem câu hỏi trên bảng này. - Khu vực trả lời trắc nghiệm và chọn câu hỏi: - Học sinh chọn câu hỏi bằng cách bấm vào ô số tương ứng trên bảng trả lời trắc nghiệm hoặc - Học sinh trả lời trắc nghiệm vào các ô tương ứng với 4 đáp án A, B, C, D - Khi chọn một phương án, thì 3 phương án còn lại sẽ bị ẩn đi, đồng thời màu ở câu nút có câu được chọn cũng đổi từ sang : Chuyển từ sang - Tại mỗi câu có đồng hồ bấm thời gian làm bài cho từng câu: - Khu vực hiển thị thời gian còn lại và thời gian đã dùng:
- Khu vực hiển thị kết quả bài thi sau khi bấm hoặc đã hết thời gian làm bài: - Khu vực các máy tính giúp học sinh làm bài: - Sau khi hoàn thành bài thi, kết quả sẽ hiện cho từng câu giúp học sinh nhìn rõ kết quả của mình. - Đối với các đề thi đại học từ năm 2009 đến 2013 sẽ có thêm lựa chọn:
2.4 Bảng tổng hợp kiến thức 2.5 Bảng thống kê kết quả Bảng thống kê chỉ rõ: - Câu sử dụng nhiều thời gian nhất. - Câu sử dụng ít thời gian nhất. - Thời gian trung bình để làm một câu. - Số câu chưa đọc đề. - Tổng hợp số câu đúng, thời gian làm bài, điểm đối với từng nội dung kiến thức. - Hiệu suất = Điểm/Thời gian sử dụng: Giá trị này cho biết bạn mạnh hay yếu ở từng nội dung kiến thức. 6. Thiết bị dạy học, học liệu: a/ Phần cứng: 1. Máy tính để xây dựng và nghiên cứu xây dựng phần mềm 2. Kết nối Internet để sử dụng máy tính và lấy tư liệu 3. Hệ thống máy projector để trình chiếu bài trình diễn b/ Phần mềm: 1. Trình duyệt Internet để duyệt nội dung nghiên cứu 2. Phần mềm đa phương tiện, web để thiết kế các tài liệu quảng bá và bài trình diễn
3. Một số công cụ để lưu trữ tài liệu như Google Drive, OneDrive, OneNote 4. Những tư liệu hỗ trợ CNTT; Kỹ thuật xử lý ảnh. Cụ thể như sau: 4.1/ Xử lý ảnh - Microsoft office picture manager - Adobe photoshop CC 2015 - Snipping tool 4.2/ Phần mềm ghi đĩa - Nero 2015 4.3/ Phần mềm office: Sử dụng Microsoft Office 2013 4.4/ Phần mềm: Microsoft Visual Studio 2015 để lập trình C# 6. Kết quả đạt được Tiến hành thực nghiệm đánh giá kết quả đạt được như sau: 6.1. Mục đích của thực nghiệm - Đánh giá phần mềm về giao diện, chức năng, cách sử dụng và cơ sở dữ liệu. 6.2. Phương pháp thực nghiệm - Mời học sinh và giáo viên tham gia dùng thử phần mềm. - Phát phiếu đánh giá và góp ý 6.3. Thời điểm làm thực nghiệm - Tháng 11 năm 2015 6.4. Hình ảnh thực nghiệm Nguyễn Thị Ngân 12A3 Lê Thị Thùy Linh 12A3 Lê Doãn Cẩm Tú - 12A9 Hồ Thu Huyền - 12A9 Trần Bá Thái - 12A9 Thầy giáo Vật lí Vũ Chí Hiếu Học sinh Đặng Thị Lý (trái) và Lâm Phương Thảo 12A10 6.5 Đánh giá hiệu quả dạy học 6.5.1. Mục đích kiểm tra Đánh giá chất lượng nắm vững kiến thức của HS. Qua đó đánh giá tính xác thực của giả thuyết khoa học đã nêu trong dự án.
6.5.2. Đối tượng kiểm tra và hình thức kiểm tra. Chúng tôi cho toàn bộ HS của lớp thực nghiệm và lớp đối chứng làm cùng 1 đề kiểm tra sau mỗi bài dạy trong thời gian 10 phút. 6.5.3. Bài kiểm tra. * Nội dung bài kiểm tra giúp chúng tôi đánh giá mức độ nắm vững kiến thức của HS ở 3 mức độ khác nhau: + Hiểu các kiến thức đã học. + Vận dụng kiến thức vào các tình huống quen thuộc. + Vận dụng kiến thức vào các tình huống mới. 6.6.4. Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí kết quả kiểm tra * Đánh giá kết quả: - Điểm trung bình của lớp thực nghiệm (7,58) cao hơn lớp đối chứng (6,98), Đường tần suất luỹ tích hội tụ lùi của lớp thực nghiệm nằm bên phải và ở phía dưới của đường tần suất luỹ tích hội tụ lùi của lớp đối chứng, chứng tỏ chất lượng nắm vững và vận dụng kiến thức của lớp thực nghiệm cao hơn lớp đối chứng. Qua kết quả phân tích cả về định tính và định lượng chúng tôi thấy rằng kết quả học tập ở lớp thực nghiệm là khá hơn lớp đối chứng. Điều đó chứng tỏ chất lượng nắm vững kiến thức ở HS lớp thực nghiệm cao hơn HS lớp đối chứng. Phổ Yên, ngày 17 tháng 4 năm 2016 Người viết