CHÖÔNG I

Chöông 5 PHÖÔNG PHAÙP TOÅNG HÔÏP CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Toùm taét noäi dung: Sau khi hoïc ong chöông naøy, hoïc vieân coù theå hieåu ñöôïc caùc vaán ñeà cô baûn sau: 1/ Phöông phaùp toång hôïp, caân ñoái keá toaùn veà khaùi nieäm, vò trí, yù nghóa, taùc duïng cuûa noù trong quy trình phaûn aùnh, thoâng tin, kieåm tra ñoái töôïng, khaùch theå cuûa haïch toaùn keá toaùn. 2/ Noäi dung cô baûn cuûa phöông phaùp caân ñoái keá toaùn. 3/ Noäi dung cô baûn cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn, Baùo caùo keát quaû kinh doanh, Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä. I. KHAÙI NIEÄM VAØ YÙ NGHÓA CUÛA PHÖÔNG PHAÙP TOÅNG HÔÏP CAÂN ÑOÁI 1. Khaùi nieäm phöông phaùp toång hôïp caân ñoái keá toaùn Toång hôïp caân ñoái keá toaùn laø phöông phaùp khaùi quaùt tình hình taøi saûn, nguoàn voán, keát quaû kinh doanh vaø caùc moái quan heä kinh teá khaùc thuoäc ñoái töôïng haïch toaùn treân nhöõng maët baûn chaát vaø trong caùc moái quan heä caân ñoái voán coù cuûa ñoái töôïng haïch toaùn keá toaùn Nhöõng caân ñoái voán coù cuûa ñoái töôïng haïch toaùn keá toaùn vôùi phöông phaùp luaän bieän chöùng laø cô sôû cho söï hình thaønh phöông phaùp toång hôïp caân ñoái. Thaät vaäy, söï thoáng nhaát veà löôïng thöôøng uyeân ñöôïc duy trì giöõa 2 maët cuûa voán kinh doanh, söï baûo toaøn vaät chaát trong quaù trình vaän ñoäng ñaõ daãn ñeán söï caân baèng giöõa taêng vaø giaûm, giöõa Nôï vaø Coù vaø töø ñoù hình thaønh caùc quan heä caân ñoái giöõa [1 beân laø soá dö ñaàu kyø vaø soá phaùt sinh taêng trong kyø] vôùi beân kia [laø soá phaùt sinh giaûm trong kyø vaø soá dö cuoái kyø ]. Toång hôïp caân ñoái keá toaùn ñöôïc öùng duïng roäng raõi trong coâng taùc keá toaùn : Coù theå öùng duïng toång hôïp caân ñoái treân töøng boä phaän taøi saûn vaø nguoàn voán, töøng quaù trình kinh doanh hoaëc caân ñoái toaøn boä taøi saûn vaø nguoàn voán hoaëc caân ñoái keát quaû chung cho toaøn boä quaù trình kinh doanh cuûa ñôn vò haïch toaùn. 2. YÙ nghóa phöông phaùp toång hôïp caân ñoái keá toaùn Phöông phaùp toång hôïp caân ñoái cung caáp nhöõng thoâng tin khaùi quaùt, toång hôïp nhaát veà voán, nguoàn voán, veà quaù trình kinh doanh maø baèng caùc phöông phaùp nhö chöùng töø, ñoái öùng taøi khoaûn, tính giaù haøng hoaù, thaønh phaåm v.v khoâng theå cung caáp ñöôïc. Nhöõng thoâng tin ñöôïc öû lyù löïa choïn treân caùc baùo caùo keá toaùn do phöông phaùp toång hôïp caân ñoái keá toaùn taïo ra coù yù nghóa to lôùn cho nhöõng quyeát ñònh quaûn lyù coù tính chieán löôïc trong nhieàu moái quan heä qua laïi cuûa caùc yeáu toá, caùc quaù trình, kieåm tra tình hình chaáp haønh keá hoaïch, phaùt hieän vaø ngaên ngöøa tình traïng maát caân ñoái vaø döïa vaøo keát quaû ñaõ thöïc hieän ñeå ñieàu chænh, cuï theå hoaù caùc keá hoaïch kinh teá, quaûn lyù moät caùch toát hôn vieäc thöïc hieän keá hoaïch cuûa doanh nghieäp trong caùc lónh vöïc taøi chính vaø quaù trình kinh doanh. Haõy hình dung tình hình nhö sau, moät doanh nghieäp ñi vaøo hoaït ñoäng thì : Nôï [TK tieàn maët] 1 Coù [TK Voán kinh doanh] 1 Sau khi chi tieàn cho vieäc mua saém taøi saûn laø 2 : Coù [TK Tieàn maët] 2 Nôï [TK Taøi saûn coá ñònh] 2 Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 1

Söï caân ñoái baét ñaàu hình thaønh treân dieän roäng hôn : TAØI SAÛN NGUOÀN VOÁN 1. Tieàn maët : 8 1. Voán kinh doanh : 1 2. TSCÑ : 2 Luoân caân ñoái II. HEÄ THOÁNG BAÛNG TOÅNG HÔÏP CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Hình thöùc bieåu hieän cuï theå cuûa phöông phaùp toång hôïp caân ñoái keá toaùn laø heä thoáng baûn toång hôïp caân ñoái thöôøng goïi laø Baùo bieåu keá toaùn. Trong coâng taùc thöïc teá, baùo bieåu laø heä thoáng bieåu maãu baùo caùo chuû yeáu phuïc vuï cho caùc ñoái töôïng beân ngoaøi doanh nghieäp (caùc chuû ñaàu tö, ngaân haøng, cô quan quaûn lyù caáp treân, cô quan thueá ) vaø caùc nhaø quaûn lyù trong noäi boä doanh nghieäp. Tuyø theo yeâu caàu vaø khaû naêng quaûn lyù trong töøng ngaønh, töøng ñôn vò, töøng thaønh phaàn kinh teá v.v heä thoáng baûn toång hôïp caân ñoái keá toaùn coù theå bao goàm soá löôïng baûn khaùc nhau vaø keát caáu caùc baûn cuõng coù theå khaùc nhau nhöng ñieàu caàn coù caû hai phaân heä noùi treân. Ôû nhöõng goùc ñoä khaùc nhau heä thoáng baûn toång hôïp caân ñoái keá toaùn coù theå phaân loaïi theo caùc tieâu thöùc sau ñaây : + Theo noäi dung kinh teá hay tính khaùi quaùt: Heä thoáng baûng toång hôïp caân ñoái ñöôïc chia thaønh : - Baûng toång hôïp caân ñoái (toång theå) - Baûng toång hôïp boä phaän (töøng phaàn) + Theo phaân caáp quaûn lyù hay quy hoaïch thoâng tin: Heä thoáng baûng naøy coù theå chia thaønh: Baûng (Bieåu) baùo caùo caáp treân vaø Baûng (Bieåu) noäi boä. Thoâng thöôøng, caùc baûn toång hôïp caân ñoái chung caàn baùo caùo leân caáp treân; coøn caùc baûn toång hôïp caân ñoái boä phaän chæ phuïc vuï cho quaûn lyù í nghieäp. Tuyø cô cheá quaûn lyù vaø tính chaát cuûa í nghieäp laø Nhaø nöôùc, taäp theå hay tö nhaân v.v coù theå coù nhöõng qui ñònh khaùc nhau cho töøng loaïi doanh nghieäp vaø trong töøng thôøi kyø cuï theå chaúng haïn, ôû nöôùc ta töø 1989 veà tröôùc, haàu heát caùc Baûng toång hôïp caân ñoái boä phaän ñeàu phaûi noäp caáp treân. Hieän nay, theo höôùng daãn môùi (QÑ soá 15/26/QÑ-BTC ngaøy 2-3-26) caáp treân cuûa doanh nghieäp, keå caû doanh nghieäp Nhaø nöôùc chæ quaûn lyù 3 Baûng: Baûng caân ñoái keá toaùn Toång quaù tình hình caân ñoái caùc khoaûn muïc Baùo caùo keát quaû kinh doanh Tình hình caân ñoái doanh thu chi phí Baùo caùo löu chuyeån tieàn teä Tình hình caân ñoái doøng tieàn ra vaøo Baûng thuyeát minh baùo caùo taøi chính Giaûi trình chi tieát hôn + Caên cöù theo trình ñoä tieâu chuaån hoaù hay tính chaát nghieäp vuï, heä thoáng. Baûng toång hôïp caân ñoái keá toaùn coù theå ñöôïc chia thaønh 2 loaïi: Baûng tieâu chuaån vaø Baûng chuyeân duøng. Vôùi Baûng tieâu chuaån ñöôïc quy ñònh thoáng nhaát veà noäi dung, keát caáu, thôøi haïn laäp vaø noäp v.v vaø duøng chung cho taát caû taát caû caùc ngaønh, caùc thaønh phaàn kinh teá. Thoâng thöôøng caùc Baûng (Bieåu) baùo caùo caáp treân hoaëc duøng cho beân ngoaøi phaûi ñöôïc tieâu chuaån hoaù. Coøn laïi baûng bieåu chuyeân duøng laø nhöõng Baûng toång hôïp caân ñoái duøng rieâng trong Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 2

phaïm vi töøng ngaønh, töøng thaønh phaàn kinh teá v.v vaø thöôøng thì caùc baûng bieåu thuoäc loaïi naøy cuõng laø nhöõng baûng (bieåu) noäi boä. + Caên cöù theo keát caáu: Baûng toång hôïp caân ñoái coù theå keát caáu theo kieåu 2 beân hoaëc 1 beân. Caùc baûng coù hình thöùc keát caáu 2 beân thöôøng laø nhöõng baûng phaûn aùnh caân ñoái taát yeáu giöõa 2 maët voán vôùi nguoàn; thu vôùi chi vaø keát quaû laõi loã; coâng nôï vaø khaû naêng thanh toaùn v.v Thoâng thöôøng, ngoaøi caân ñoái chung, caùc baûng naøy coøn coù caân ñoái (töông ñoái) töøng boä phaän (töøng loaïi voán vôùi töøng loaïi nguoàn voán töông öùng, thu vôùi chi vaø thu nhaäp cuûa töøng hoaït ñoäng töông öùng, nhu caàu vôùi khaû naêng thanh toaùn ngay hoaëc chöa thanh toaùn ngay v.v ). Tuy nhieân ngay caùc baûng naøy cuõng coù keát caáu theo kieåu moät beân. Thoâng thöôøng caùc baûng caân ñoái giöõa caùc u höôùng bieán ñoäng coù keát caáu 1 beân, tröôøng hôïp ñaëc bieät coù theå coù keát caáu 2 beân. III. BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN 1. Khaùi nieäm vaø yù nghóa cuûa baûng caân ñoái keá toaùn Taøi saûn vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn thuoäc ñoái töôïng haïch toaùn keá toaùn laø söï thoáng nhaát bieän chöùng giöõa 2 maët ñoái laäp cuûa voán. Moãi maët ñoù cuûa voán (taøi saûn hoaëc nguoàn voán) töï noù laïi laø nhöõng heä thoáng vôùi keát caáu khaùc nhau, coù theå phaân loaïi theo nhieàu caùch khaùc nhau. Baûng caân ñoái keá toaùn laø baûng toång hôïp caân ñoái toång theå phaûn aùnh toång hôïp tình hình voán kinh doanh cuûa ñôn vò caû veà taøi saûn vaø nguoàn voán ôû moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Thôøi ñieåm quy ñònh laø ngaøy cuoái cuøng cuûa kyø baùo caùo. Baûng caân ñoái keá toaùn laø taøi lieäu quan troïng ñeå nghieân cöùu ñaùnh giaù toång quaùt tình hình vaø keát quaû hoaït ñoäng saûn uaát kinh doanh, trình ñoä söû duïng voán ôû moät thôøi ñieåm nhaát ñònh. Thôøi ñieåm quy ñònh laø ngaøy cuoái cuøng cuûa kyø baùo caùo. Thöïc chaát Baûng caân ñoái keá toaùn laø baûng caân ñoái giöõa taøi saûn vaø nguoàn hình thaønh taøi saûn cuûa doanh nghieäp cuoái kyø haïch toaùn. 2. Noäi dung vaø keát caáu cuûa baûng caân ñoái keá toaùn Keát caáu cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn raát ña daïng veà hình thöùc. Baûng coù theå ñöôïc keát caáu theo kieåu 1 beân (baûng soá 1) hoaëc 2 beân (Baûng 2) Duø keát caáu theo caùch naøo, noäi dung cuûa Baûng CÑKT cuõng bao goàm 2 phaàn : - Taøi saûn : Phaûn aùnh voán theo hình thaùi taøi saûn. - Nguoàn voán : Phaûn aùnh nguoàn hình thaønh caùc loaïi voán Nguoàn cuûa taøi saûn. Taøi saûn : Phaûn aùnh toaøn boä taøi saûn hieän coù ôû ñôn vò ñeán thôøi ñieåm cuoái kyø haïch toaùn. Caùc taøi saûn naøy ñöôïc phaân theo nhöõng tieâu thöùc nhaát ñònh ñeå phaûn aùnh ñöôïc keát caáu cuûa voán kinh doanh. Caùc loaïi taøi saûn thöôøng saép eáp theo tính luaân chuyeån cuûa taøi saûn. Cuï theå: - Taøi saûn coá ñònh (ñaõ vaø ñang hình thaønh) vaø caùc khoaûn ñaàu tö daøi haïn. - Sau ñoù laø taøi saûn löu ñoäng thöôøng ñöôïc saép eáp theo tuaàn töï. (Nguyeân vaät lieäu; duïng cuï; chi phí saûn uaát dôû dang; thaønh phaåm; caùc khoaûn phaûi thu; voán baèng tieàn ). Hoaëc beân taøi saûn, coù theå saép eáp caùc boä phaän treân theo tuaàn töï ngöôïc laïi. Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 3

- Tröôùc heát laø thanh toaùn löu ñoäng goàm: voán baèng tieàn ñaàu tö ngaén haïn caùc khoaûn phaûi thu haøng hoaù toàn kho. Sau ño môùi ñeán taøi saûn coá ñònh. Xeùt veà maët kinh teá: Soá lieäu beân Taøi saûn theå hieän taøi saûn vaø keát caáu caùc loaïi taøi saûn cuûa doanh nghieäp hieän coù ôû thôøi kyø laäp baùo caùo; taïi caùc khaâu cuûa quaù trình kinh doanh. Do ñoù coù theå ñaùnh giaù toång quaùt naêng löïc saûn uaát kinh doanh vaø trình ñoä söû duïng voán cuûa ñôn vò. Nguoàn voán : Phaûn aùnh nguoàn voán hình thaønh taøi saûn cuûa doanh nghieäp ñeán cuoái kyø haïch toaùn. Vieäc saép eáp caùc nguoàn voán coù theå coù 2 caùch : Moät laø, tröôùc heát chia thaønh nguoàn voán chuû sôû höõu vaø nguoàn voán vay nôï sau ñoù phaân theo phaïm vi söû duïng cuï theå. Hai laø, tröôùc heát laø nguoàn voán vay nôï sau ñoù môùi ñeán nguoàn voán chuû sôû höõu (nguoàn voán töï coù). Veà maët kinh teá: Soá lieäu beân Nguoàn voán theå hieän caùc nguoàn voán maø ñôn vò ñang söû duïng trong kyø kinh doanh. Tyû leä vaø keát caáu cuûa töøng nguoàn voán phaûn aùnh tình hình taøi chính cuûa doanh nghieäp. Veà maët phaùp lyù: Soá lieäu beân Nguoàn voán theå hieän traùch nhieäm veà maët phaùp lyù cuûa doanh nghieäp ñoái vôùi Nhaø nöôùc, ñoái vôùi ngaân haøng, vôùi caáp treân, vôùi khaùch haøng vaø caùn boä coâng nhaân vieân cuûa ñôn vò veà taøi saûn ñang söû duïng. Baûng caân ñoái keá toaùn keát caáu theo kieåu 1 beân coù maãu (Baûng 1) vaø coù theå keát caáu 2 beân kieåu Taøi khoaûn coù maãu (Baûng soá 2). Baûng soá 1: Kieåu keát caáu doïc BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN SST CHÆ TIEÂU SOÁ TIEÀN Taøi saûn (voán ) (Voán phaân theo keát caáu ) Toång coäng Nguoàn voán ( Nguoàn hình thaønh cuûa voán ) TOÅNG COÄNG TOÅNG COÄNG Töø Baûng caân ñoái keá toaùn coù theå em eùt quan heä caân ñoái töøng boä phaän voán vaø nguoàn voán cuõng nhö caùc moái quan heä khaùc vaø thoâng qua nghieân cöùu caùc moái quan heä ñoù giuùp cho ngöôøi quaûn lyù thaáy roõ tình hình huy ñoäng nguoàn voán chuû sôû höõu vaø nguoàn vay nôï ñeå mua saém töøng loaïi taøi saûn hoaëc quan heä giöõa coâng nôï vaø khaû naêng thanh toaùn v.v Töø ñoù coù phöông höôùng vaø bieän phaùp kòp thôøi baûo ñaûm caùc moái quan heä caân ñoái voán cho hoaït A B Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 4

ñoäng taøi chính thöïc söï trôû neân coù hieäu quaû; tieát kieäm vaø coù lôïi. Baûng soá 2 : Kieåu keát caáu ngang I.Taøi saûn II. Taøi saûn BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN TAØI SAÛN TIEÀN NGUOÀN VOÁN TIEÀN I. Nguoàn voán II. Nguoàn voán COÄNG TAØI SAÛN A COÄNG NGUOÀN VOÁN A 3. Nguyeân taéc vaø phöông phaùp chung laäp baûng caân ñoái keá toaùn Ñeå laäp ñöôïc baûng caân ñoái boä phaän, ngoaøi taøi khoaûn toång hôïp coøn caên cöù vaøo soá lieäu cuûa taøi khoaûn phaân tích. Trong moïi tröôøng hôïp giöõa taøi khoaûn vaø Baûng caân ñoái keá toaùn coù moái quan heä chaët cheõ trong chu trình keá toaùn: - Ñaàu kyø, caên cöù vaøo soá lieäu cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn ñeå ghi soá dö ñaàu kyø vaøo taøi khoaûn. - Trong kyø, caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh ñöôïc ghi tröïc tieáp vaøo taøi khoaûn treân cô sôû caùc baûn chöùng töø. Trong caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh khoâng ngoaøi boán tröôøng hôïp. Boán loaïi nghieäp vuï naøy aûnh höôûng tôùi caùc beân cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn; Song phaûi luoân luoân baûo ñaûm nguyeân taéc caân baèng giöõa taøi saûn vaø nguoàn voán. + Caùc nghieäp vuï loaïi I : Phaùt sinh laøm bieán ñoäng ít nhaát hai khoaûn muïc beân Taøi saûn, khoâng gaây aûnh höôûng tôùi caùc khoaûn muïc beân Nguoàn voán. + Caùc nghieäp vuï loaïi II : laøm bieán ñoäng ít nhaát hai khoaûn muïc beân Nguoàn voán khoâng aûnh höôûng tôùi caùc khoaûn muïc beân Taøi saûn. + Caùc nghieäp vuï loaïi III : Taùc duïng tôùi caùc khoaûn muïc beân Taøi saûn vaø Nguoàn voán theo höôùng taêng leân. Toång beân Taøi saûn vaø Nguoàn voán theo höôùng taêng leân. + Caùc nghieäp vuï loaïi IV : Taùc ñoäng tôùi caùc khoaûn muïc beân Taøi saûn vaø Nguoàn voán theo höôùng giaûm. Toång beân Taøi saûn vaø Nguoàn voán cuøng giaûm moät löôïng. - Cuoái kyø, soá dö cuûa caùc taøi khoaûn laø caên cöù ñeå laäp Baûng caân ñoái keá toaùn môùi. Theo cheá ñoä hieän haønh, caùc taøi khoaûn loaïi I Taøi saûn löu ñoäng vaø taøi khoaûn loaïi II Taøi saûn coá ñònh laø cô sôû ñeå ghi vaøo beân Taøi saûn cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn, coøn caùc taøi khoaûn loaïi III vaø taøi khoaûn loaïi IV Nguoàn voán chuû sôû höõu laø cô sôû ñeå ghi vaøo beân Nguoàn voán cuûa Baûng caân ñoái keá toaùn. 4. Moái quan heä giöõa Baûng caân ñoái keá toaùn vaø taøi khoaûn keá toaùn Baûng CÑKT vaø taøi khoaûn coù cuøng ñoái töôïng phaûn aùnh vaø giaùm ñoác, ñoù laø taøi saûn cuûa doanh nghieäp. Maëc duø phaïm vi vaø giaùc ñoä phaûn aùnh vaø giaùm ñoác cuûa chuùng khaùc nhau, nhöng giöõa chuùng coù moái quan heä boå sung maät thieát ñöôïc bieåu hieän nhö sau: - Ñaàu kyø phaûi caân cöù vaøo BCÑTK ñöôïc laäp vaøo cuoái kyø tröôùc cuõng nhö danh muïc soå keá toaùn ñöôïc aùc ñònh ñeå môû caùc taøi khoaûn töông öùng nhaèm theo doõi töøng loaïi taøi saûn, töøng loaïi nguoàn voán cuõng nhö caùc ñoái töôïng keá toaùn cuï theå khaùc. - Soá dö ñaàu kyø cuûa caùc taøi khoaûn phaûn aùnh taøi saûn vaø nguoàn voán ñöôïc laáy töø baûng CÑTK laäp vaøo cuoâi kyø tröôùc. - Soá dö cuoái kyø cuûa caùc taøi khoaûn phaûn aùnh taøi saûn vaø nguoàn voán ñöôïc laø cô sôû ñeå laäp baûng CÑTK môùi cho cuoái kyø ñoù. Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 5

- Taïi moät doanh nghieäp vaøo ngaøy 31/12/23 coù baûng CÑTK nhö sau: Ñôn vò tính :1.ñoàng Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Loaïi A: Taøi saûn löu ñoäng Tieàn maët Tieàn göûi ngaân haøng Phaûi thu cuûa khaùch haøng Nguyeân vaät lieäu 2. 28. 1. 5. Loaïi A: Nôï phaûi traû Vay ngaén haïn Phaûi traû cho ngöôøi baùn Phaûi traû vaø phaûi noäp khaùc 2. 15. 5. Loaïi B: Taøi saûn coá ñònh Loaïi B: Nguoàn voán chuû sôû höõu Taøi saûn coá ñònh höõu hình 5.1. Nguoàn voán kinh doanh Quyõ ñaàu tö phaùt trieån Quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi 5.5. 7. Toång coäng taøi saûn 6.. Toång coäng nguoàn voán 3. 6.. Trong thaùng 1/24 phaùt sinh caùc nghieäp vuï kinh teá sau (ñôn vò 1.ñ). 1. Khaùch haøng traû nôï cho doanh nghieäp baèng tieàn göûi ngaân haøng 8.. 2. Nhaäp kho 1. nguyeân vaät lieäu traû baèng tieàn göûi ngaân haøng. 3. Vay ngaén haïn ñeå traû nôï ngöôøi baùn 8. 4. Ruùt TGNH veà quyõ tieàn maët 5. 5. Chi tieàn maët ñeå traû khoaûn traû khaùc 4. 6. Nhaø nöôùc caáp cho doanh nghieäp 1 TSCÑ höõu hình coù trò giaù 5. 7. Chuyeån quyõ ñaàu tö phaùt trieån kinh doanh ñeå boå sung voán kinh doanh 5. Yeâu caàu: 1. Môû caùc taøi khoaûn vaøo ñaàu thaùng 1/24 vaø ghi soá dö ñaàu thaùng vaøo caùc taøi khoaûn. 2. Laäp ñònh khoaûn caùc nghieäp vuï kinh teá phaùt sinh trong thaùng 1/24, sau ñoù caên cöù vaøo ñònh khoaûn ñeå phaûn aùnh vaøo sô ñoà taûi khoaûn. 3. Toøm soá dö cuoái thaùng 1/24 cuûa caùc taøi khoaûn vaø caên cöù vao soá dö ñoù ñeå laäp BCÑTK môùi. Ñònh khoaûn: 1. Nôï TK tieàn göûi ngaân haøng : 8. Coù TK phaûi thu cuûa khaùch haøng 8. 2. Nôï TK Nguyeân vaät lieäu 1. Coù TK Tieàn göûi Ngaân haøng : 1. 3. Nôï TK Phaûi traû cho ngöôøi baùn : 8. Coù TK Vay ngaén haïn : 8. 4. Nôï TK Tieàn Maët : 5. Coù TK Tieàn göûi ngaân haøng : 5. 5. Nôï TK Phaûi traû khaùc : 4. Coù TK Tieàn maët : 4. Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 6

6. Nôï TK TSCÑ höõu hình : 5. Coù TK :Nguoàn voán kinh doanh : 5. 7. Nôï TK Quyõ ñaàu tö phaùt trieån : 5. Nôï TK Nguoàn voán kinh doanh : 5. Phaûn aùnh vaøo sô ñoà chöõ T Nôï TK Tieàn maët Coù Nôï TK TSCÑ höõu hình Coù SD: 2. (4) 5. PS: 5. SD: 3. 4. (5) 4. SD: 5.1. (6) 5. PS: 5. SD: 5.6. Nôï TK Tieàn göûi NH Coù Nôï TK Phaûi traû cho ngöôøi baùn Coù SD: 28. (4) 8. PS: 8. SD: 21. 1.(2) 5.(4) 15. (3) 8. PS: 8. SD: 15. SD: 5. Nôï TK Nguoàn voán Kinh doanh Coù Nôï TK Quyõ ñaàu tö phaùt trieån Coù PS: SD: 5.5. 5.(6) 5.(7) 55. SD: 6.5. (7) 5. PS: 5. SD: 7. SD: 2. Nôï TK Nguyeân vaät lieäu Coù Nôï TK Phaûi traû vaø phaûi noäp khaùc Coù SD: 5. (2) 1. PS: 1. SD: 6. (5) 4. PS: 4. SD: 5. SD: 1. Nôï TK Phaûi thu cuûa khaùch haøng Coù Nôï TK Vay ngaén haïn Coù SD: 1. PS: SD: 2. 8.(1) 8. PS: SD: 2. 8.(2) 8. SD: 28. Nôï TK Quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi Coù PS: SD: 3. SD: 3. Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 7

BAÛNG CAÂN ÑOÁI KEÁ TOAÙN Ngaøy 31/1/24 Ñôn vò tính: ñoàng Taøi saûn Soá tieàn Nguoàn voán Soá tieàn Loaïi A: Taøi saûn löu ñoäng 1. Tieàn maët 2. Tieàn göûi ngaân haøng 3. Phaûi thu cuûa khaùch haøng 4. Nguyeân vaät lieäu Loaïi B: Taøi saûn coá ñònh 1. Taøi saûn coá ñònh höõu hình Toång coäng taøi saûn 3. 21. 2. 6. 5.6. 6.46. Loaïi A: Nôï phaûi traû 1. Vay ngaén haïn 2. Phaûi traû cho ngöôøi baùn 3. Phaûi traû vaø phaûi noäp khaùc Loaïi B: Nguoàn voán chuû sôû höõu 1. Nguoàn voán kinh doanh 2. Quyõ ñaàu tö phaùt trieån 3. Quyõ khen thöôûng, phuùc lôïi Toång coäng nguoàn voán 28. 7. 1. 6.5. 2. 3. 6.46. Nguoàn soá lieäu ñeå laäp baûng caân ñoái taøi khoaûn laø soá lieäu ñaõ ñöôïc phaûn aùnh treân caùc taøi khoaûn ñaõ ñöôïc kieåm tra vaø khoùa soå vaøo cuoái kyø. Sau ñaây laáy ví duï neâu treân ñeå laäp baûng caân ñoái taøi khoaûn. S T T 1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 11 Teân taøi khoaûn Tieàn maët Tieàn göûi NH Phaûi thu cuûa khaùch haøng Nguyeân vaät lieäu TSCÑ höõu hình Vay ngaén haïn Phaûi traû cho ngöôøi baùn Phaûi traû vaø phaûi noäp khaùc Nguoàn voán kinh doanh Quyõ ñaàu tö phaùt trieån Quyû khen thöôûng, phuùc lôïi BAÛNG CAÂN ÑOÁI TAØI KHOAÛN Soá hieäu TK 111 112 113 152 211 311 331 338 411 414 431 Thaùng 1/4 Soá dö ñaàu thaùng Ñôn vò tính : 1..ñ Phaùt sinh trong thaùng Soá dö cuoái thaùng Nôï Coù Nôï Coù Nôï Coù 2 28 1 5 5.1 2 15 5 5.5 7 3 5 8-1 5 8 4 5 4 15 8 - - 8 55-3 21 2 6 5.6 28 7 1 6.5 2 Coäng : 6. 6. 9 9 6.46 6.46 3 Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 8

IV. BAÛNG CAÂN ÑOÁI THU CHI VAØ KEÁT QUAÛ KINH DOANH Sau voán vaø nguoàn voán, quaù trình kinh doanh laø loaïi ñoái töôïng quan troïng khaùc cuûa haïch toaùn keá toaùn. Vì vaäy, keát quaû cuûa quaù trình kinh doanh laø ñoái töôïng cuûa toång hôïp - caân ñoái keá toaùn. Do tính ñoäc laäp töông ñoái cuûa töøng giai ñoaïn trong quaù trình kinh doanh, ñoái töôïng cuûa toång hôïp caân ñoái cuõng coù theå laø töøng giai ñoaïn trong quaù trình kinh doanh, keát quaû cuûa giai ñoaïn tröôùc seõ ñöôïc keát chuyeån vaøo giai ñoaïn sau - taïo thaønh moät heä thoáng chæ tieâu coù quan heä chaët cheõ vôùi nhau. Chaúng haïn: Doanh thu thuaàn = Doanh thu tieâu thuï Caùc khoaûn giaûm tröø Trong ñoù caùc khoaûn giaûm tröø thöôøng goàm 4 khoaûn : Caùc khoaûn giaûm tröø = Chieát khaáu thöông maïi + Giaûm giaù ñaëc bieät + Haøng baùn bò traû laïi + Thueá tieâu thuï ñaëc bieät, thueá uaát khaåu Lôïi nhuaän goäp = Doanh thu thuaàn Giaù voán haøng baùn + Trong ñoù giaù voán haøng baùn cuûa caùc doanh nghieäp saûn uaát chính laø giaù thaønh saûn uaát saûn phaåm goàm caùc khoaûn chi phí nhö : Chi phí nguyeân vaät lieäu tröïc tieáp; Chi phí nhaân coâng tröïc tieáp vaø chi phí saûn uaát chung. + Coøn giaù voán haøng baùn cuûa caùc ñôn vò kinh doanh thöông maïi goàm giaù mua haøng hoùa vaø chi phí mua haøng. + Keát quaû chung cuûa taát caû caùc giai ñoaïn thöôøng ñöôïc tính baèng keát quaû cuoái cuøng bieåu hieän thaønh quaû taøi chính cuûa doanh nghieäp thoâng qua chæ tieâu thu nhaäp thuaàn tuùy (lôïi nhuaän thuaàn). Lôïi nhuaän thuaàn = Lôïi nhuaän goäp - Chi phí baùn haøng - Chi phí quaûn lyù í nghieäp + Keát quaû naøy ñöôïc phaân phoái cuï theå khaùc nhau nhöng chung quy laïi ñeàu chia thaønh 3 phaàn cô baûn: + Noäp ngaân saùch veà thueá thu nhaäp doanh nghieäp; +Trích laäp quyõ í nghieäp; + Phaân chia coå töùc. V. BAÛNG CAÂN ÑOÁI THU CHI TIEÀN TEÄ : Ngoaøi caùc baûng caân ñoái chuû yeáu treân, coøn moät loaïi baûng caân ñoái nöõa raát caàn thieát cho caùc nhaø quaûn lyù ñoù laø baûng caân ñoái thu chi tieàn teä (hay coøn goïi laø Baûng löu chuyeån tieàn teä). Thoâng tin töø baûng caân ñoái thu chi tieàn teä cho pheùp caùc chuû ñaàu tö, vaø ngöôøi quaûn lyù doanh nghieäp bieát ñöôïc tình hình tieàn teä cuûa doanh nghieäp, nhöõng söï kieän, caùc coå ñoâng, nhöõng nghieäp vuï kinh teá coù gaây aûnh höôûng ñeán tình hình ñoù ñeå töø ñoù em eùt khaû naêng ñaùp öùng baèng tieàn maët cho caùc cô hoäi kinh doanh môùi phaùt sinh, ngoaøi döï kieán. Neáu khoâng coù baûng löu chuyeån tieàn teä, chuùng ta seõ khoâng bieát ñöôïc tình hình tieàn maët cuûa DN ñang nhö theá naøo. Thöïc teá coù nhöõng doanh nghieäp phaù saûn khoâng phaûi vì loã maø vì khoâng coøn tieàn ñeå tieáp tuïc thanh toaùn cho nhaø cung caáp. Nhö vaäy, caân ñoái löu chuyeån tieàn teä treân thöïc chaát laø moät baùo caùo cung caáp thoâng tin veà nhöõng söï kieän vaø nghieäp vuï kinh teá coù aûnh höôûng ñeán tình hình tieàn teä cuûa moät doanh nghieäp. Quaù trình löu chuyeån tieàn teä cuûa moät doanh nghieäp coù theå toùm taét treân sô ñoà sau Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 9

uaát phaùt töø moät phöông trình caân ñoái: Tieàn coù ñaàu kyø + Tieàn thu trong kyø = Tieàn chi trong kyø + Tieàn toàn cuoái kyø Hoïat ñoäng chöùc naêng Tieàn cuûa doanh nghieäp ñaàu kyø Hoaït ñoäng taøi chính Hoaït ñoäng ñaàu tö Tieàn cuûa doanh nghieäp ñaàu kyø Nhö vaäy, qua baùo caùo löu chuyeån tieàn teä, nhöõng ngöôøi quan taâm ñeán doanh nghieäp seõ bieát ñöôïc nhöõng hoaït ñoäng naøo laø hoaït doäng chuû yeáu taïo ra tieàn, vaø tieàn ñaõ ñöôïc söû duïng vaøo nhöõng muïc ñích gì vaø vieäc söû duïng nhö vaäy coù hôïp lyù khoâng? Bôûi vaäy ñeå coù nhöõng thoâng tin treân, thì caáu truùc chung cuûa baùo caùo caân ñoái thu, chi tieàn teä goàm coù 5 phaàn chính sau ñaây : - Thu, chi tieàn teä töø hoaït ñoäng kinh doanh; - Thu, chi tieàn teä töø hoaït ñoäng ñaàu tö; - Thu, chi tieàn teä töø hoaït ñoäng taøi chính; - Tieàn ñaàu kyø; - Tieàn cuoái ky.ø Toùm laïi vôùi phöông phaùp toång hôïp caân ñoái, keá toaùn ñaõ cung caáp cho caùc nhaø quaûn lyù moät heä thoáng thoâng tin ña daïng ñöôïc trình baøy treân hai heä thoáng bieåu baûng chuû yeáu. Loaïi thöù nhaát thöôøng bao goàm caùc baûng caân ñoái voán, nguoàn voán; Caân ñoái thu chi laõi (loã), caân ñoái thu chi tieàn teä cuûa doanh nghieäp. Loaïi thöù hai, tuøy ñaëc ñieåm töøng í nghieäp, yeâu caàu quaûn lyù noäi boä í nghieäp, khaû naêng tính toaùn, söû duïng thoâng tin ñeå aây döïng heä thoáng caùc baûng caân ñoái chi tieát caàn thieát trong quaûn lyù noäi boä doanh nghieäp, baùo caùo chi tieát giaù thaønh saûn phaåm dòch vuï v.v? Caâu hoûi daønh cho baïn Vui loøng tham khaûo taøi lieäu Baøi taäp. Ñaïi hoïc Ngaân haøng TP.HCM Trung taâm boài döôõng nghieäp vuï Keá toaùn Thueá taïi AnSöông 1