SÉGäò
EÖÆòb ±ÉxÉÒ VÉÉMÉÞ ié É ÉÉªÉ SÉGò VÉÉMÉÞiÉ (=PÉb ±ÉÒ VÉÉ>ð) ½þÉä>ð ÉEòiÉÉiÉ EòÉ? EÖÆòb ±ÉxÉÒ É SÉGò ÁÉ nùéäx½þò MÉÉä¹]õÒ ºÉÚI É näù½þé ÉÒ ºÉÆ ÉÆ véié +ɽäþiÉ +É hé iªéé BEò ÉäEòÉ{ÉɺÉÚxÉ º ÉiÉÆjÉ +ɽäþiÉ. ½þÒ SÉGäò ªÉÎCiÉ VÉÒ ÉxÉÉiÉÒ±É PÉb héé ªÉÉ SÉfø-=iÉÉ úé ÉÖ³äý +É{ÉÉä+É{ÉSÉ VÉÉMÉÞiÉ ½þÉäiÉÉiÉ. ½þÒ +MÉnùÒ ½þ³Úý½þ³Úý ½þÉähÉÉ úò É GòªÉÉ +ºÉÚxÉ iéò ªÉÎCiÉ VÉÉhÉÒ É{ÉÚ ÉÇEò VÉMÉÚ ±ÉÉMÉä{ɪÉÈiÉ ½þÒ É GòªÉÉ SÉɱÉÚ úé½þéiéä. ½þÒ SÉGäò BEònùÉ EòÉ =PÉb ±ÉÒ EòÒ EÖÆòb ±ÉxÉÒ ÉÎCiÉ ÉÉäEò³äý{ÉhÉÉxÉä ÉɽÚþ ±ÉÉMÉiÉä. ié úòºéörùé BJÉÉnùÒ ªÉÎCiÉ VɱÉnù MÉiÉÒxÉä ½þÒ GòªÉÉ ºÉÉvÉÚ ÉEòiÉä. ½þ]õ ªÉÉäMÉ +É hé GòªÉÉ ªÉÉäMÉ ªÉÉ {ÉrùiÉÓSÉÉ + ɱÉÆ É Eò ûxé {ÉrùiÉ ÉÒ ú{éhéä ½þÒ SÉGäò ÉÖr VÉÉMÉÞiÉ É ºÉÆiÉÖ±ÉÒiÉ Eò ûxé ½äþ ºÉÉvÉÚ ÉEòiÉÉä ªÉÉ SÉGòÉÆSÉä BEònùÉ EòÉ +É É ªÉEò ºÉÆiÉÖ±ÉxÉ É ÉÖÎrùEò úhé ZÉɱÉä EòÒ EÖÆòb ±ÉxÉÒ ÉÎCiɱÉÉ =v ÉÇMÉÉ ÉÒ VÉÉhªÉɺÉÉ`öÒ +b lé³ýé É ú ½þiÉ ÉÉMÉÇ iéªéé ú ½þÉäiÉÉä. ÉÉhÉÒ É ÉÉiÉ =igòéæiéò Eò ÉÉ ié ½äþxÉä ½þÉäiÉä? ÉÉhªÉÉ ÉvªÉä½þÒ SÉGäò +ºÉiÉÉiÉ EòÉ? ºÉ ÉÇ VÉÒ ÉxÉ ½þhÉVÉä =igòéæiéò +É hé ÉÉhÉÒ É É½þÒ iªéé±éé +{É ÉÉnù xéé½þò. VÉÖxªÉÉ OÉÆlÉÉiÉ ÉÚ±ÉÉvÉÉ ú SÉGòÉxÉÆiÉ ú VÉÒ SÉGäò +ɽäþiÉ iéò ÉÉhÉÒ É É nù ÉÇ ÉiÉÉiÉ. iéò SÉGäò + ÉÒ: +iéé³ý, Éiɳý, ºÉÚiɳý, ié³ýié³ý, úºééié³ý, ɽþÉiɳý +É hé 11
EÖÆòb ±ÉxÉÒ Éäb Ò]äõ ÉxÉ ºÉ ÉÉÇiÉ JÉɱÉSÉä {ÉÉiÉɳý. VɺÉä ÉÚ±ÉÉvÉÉ ú ½äþ ºÉ ÉÉÇiÉ JÉɱÉSÉä SÉGò ÉÉxÉ ÉÒ É úò úéié +ºÉiÉä iªéésé É ÉÉhÉä ÉÉhªÉÉÆ ÉvªÉä {ÉÉiÉɳý ½äþ ºÉ ÉÉÇiÉ JÉɱÉSÉä SÉGò +ɽäþ. ÉÉxÉ ÉÒ É úò úéié É úò úéiéò±é =VÉÉÇ ÉɽþÉhªÉɺÉÉ`öÒ +ºÉ±É䱪ÉÉ ºÉÚI É xééb É, +ÉYÉÉ SÉGòÉSªÉÉ `öeòéhéò ɳýiÉÉiÉ; iªéésé É ÉÉhÉäþ, ÉÉhÉÒ É ÉÉSÉä xéªéæjéhé xéèºéìmée xéªé ÉÉxÉÖºÉÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³äýþ iªééæséò =ig ÉÆiÉÒ +É{ÉÉä+É{É ½þÉäiÉäþ. ÉÉhªÉÉÆSªÉÉ É úò úéié iªéé ÉÚ±ÉÉvÉÉ úé SÉGòÉSªÉÉ `öeòéhéò BEò ÉäEòÉiÉ É³ýiÉÉiÉ. ÉÉxÉ ÉÒ É úò úéié SÉGò VÉälÉÚxÉ SÉɱÉÚ ½þÉäiÉÉiÉ iªéé `öeòéhéò ÉÉhÉÒ É ÉÉiÉÒ±É SÉGò ºÉÆ{ÉiÉÉiÉ. ÉÒ vªééxéé ÉvªÉä +ºÉiÉÉxÉÉ SÉGòÉSÉÒ ½þɱÉSÉÉ±É VÉÉhÉ ÉÚ ËEò ÉÉ ÉPÉÚ ÉEòiÉÉä EòÉ? VÉ ú iéö ½þÒ {ÉÚhÉÇ É ÉÉÆiÉ + ɺlÉäiÉ VÉÉ>ð ÉEò±ÉÉiÉ ié ú iéö ½þɱÉÉ SÉGòÉÆSÉÒ VÉÉhÉÒ É ½þÉä<Ç±É ËEò ÉÉ iéö ½þɱÉÉ iéò où¹ªé ÉÉxÉ ½þÉäiÉÒ±É. ªÉÉ ÉvªÉä +É{ɱªÉÉ ÉxÉÉSÉä ɪÉixÉ +ºÉiÉ xéé½þòié; ½þÒ ºlÉiÉÒ +É{ÉÉä+É{ÉSÉ (EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉªÉixÉÉÆ É ÉɪÉ) ½þÉäiÉä. SÉGò ½þÒ ºlÉÚ±É É úò úéié xéºé±ªéé ÉÖ³äý iéò +Éú{ɱªÉÉ <Æ pùªééæxéé VÉÉhÉ ÉÚ ÉEòiÉ xéé½þòié. ºÉÚI É É úò úéiéò±é Énù±ÉÉSÉÉ +xéö É É PÉähªÉɺÉÉ`öÒ +É{ɱªÉÉ VÉÉhÉÒ ÉäiÉ Énù±É Eäò±ÉÉ {ÉÉ ½þVÉä. ½äþ ½þÉähªÉɺÉÉ`öÒ +É{ɱÉä ÉxÉ " Éɽäþ üxé' EòÉfÚøxÉ "+ÉiÉ' xéä±éä {ÉÉ ½þVÉä. 12
SÉGäò Éä ɺÉÉ<Ç]õ É úò±é iéö ÉSªÉÉ ±ÉäJÉÉ ÉvªÉä iéö ½þÒ ÉhÉÇxÉ Eäò±É䱪ÉÉ VÉ É³ýVÉ É³ý 80% MÉÉä¹]õÓSÉÉ +xéö É É ÉÒ PÉäiɱÉÉ +ɽäþ. òcié BEòSÉ MÉÉä¹] ÉÒ +xéö É ÉÚ ÉEò±ÉÉä xéé½þò iéò ½þhÉVÉä ÉÉZªÉÉ +ÉYÉÉ SÉGòÉ ÉvªÉä ɱÉÉ EòɽþÒ½þÒ +xéö É É +ɱÉÉ xéé½þò. ½äþ PÉb hªééséä EòÉ úhé EòɪÉ? VÉ ú iéö ½þÒ +ºÉÉ nùé ÉÉ Eò úié +ºÉÉ±É EòÒ ÉÒ Éä ɺÉÉ<Ç]õ É ú ºÉÉÆ MÉiɱÉ䱪ÉÉ MÉÉä¹]õÒ 80% {ɪÉÈiÉ +xéö É É±É䱪ÉÉ +ɽäþiÉ ié ú ÉMÉ Éä É{ÉäVÉ É úò±é SÉjÉÉEÞòËiÉSÉÉ +léç / ºÉÆnù ÉÇ iéö ½þÒ EòºÉÉ ±ÉÉ É±ÉÉiÉ / VÉÉäb ±ÉÉiÉ? ÉiªÉäEò ªÉCiÉÒ iéséé +xéö É É iésªéé ºÉ ÉVÉhªÉÉSªÉÉ IÉ ÉiÉä É ÉÉhÉä ɹÉnù Eò úiéä. ½äþ ºÉ ÉÇ iªéé iªéé ªÉÎCiÉSÉÒ iªéé +xéö É ÉÉEòbä ÉPÉhªÉÉSÉÒ où¹]õò, iªéé +xéö É ÉÉ Éqù±ÉSÉÉ ºÉ ÉVÉ ËEò ÉÉ ÉÉ ÉxÉÉ ªÉÉ É ú + ɱÉÆ ÉÚxÉ +ºÉiÉä. ªÉÉ ÉvªÉä VÉä SÉGò ɽþi ÉÉSÉÒ EòÉ É MÉ úò Eò úiéä iéä ½þhÉVÉä +ÉYÉÉ SÉGò ½þÉäªÉ. ½þhÉÚxÉ VÉä ½þÉ Éä ɺÉÉ<Ç]õ É úò±é +xéö É É iéö ½þÒ º ÉiÉ: +xéö É ÉiÉÉ iªéé Éä³ýÒ iéö ÉSªÉÉ ºÉÆ ÉänùxÉÉ ËEò ÉÉ ºÉ ÉVÉ ªÉÉ ÉvªÉä BEò ÉÉCªÉiÉÉ +ɽäþ EòÉ iéä ié{ééºéúxé {ɽþÉ Éä. VÉ ú iéö ½þɱÉÉ {É É³ýÉ ËEò ÉÉ xé³ýé ÆúMÉ VÉÉhÉ É±ÉÉ ié ú EÖò`ö±ªÉÉiÉ úò {ÉÉiɳýÒ É ú iéä iéö ½þÒ +xéö É ÉiÉ +ɽþÉiÉ. iéö ½þÒ iéö ÉSªÉÉ +xéö É ÉÉSÉÉ +ÉxÉÆnù PªÉÉ, VÉ ú iéö ½þÒ 3'' ªÉɺÉÉSÉä EòɲªÉÉ ÆúMÉÉiÉ BEò ÉiÉÖdzý {ÉÉÆfø ªÉÉ ÆúMÉÉSªÉÉ {ÉÞ¹`ö ÉÉMÉÉ É ú EòÉfø±ÉäiÉ É iªééeòbä ]õeò ±ÉÉ ÉÚxÉ {ÉÉ ½þ±ÉäiÉ ié ú iéö ½þɱÉÉ {É É³ýÉ ÆúMÉ nùºéä±é. ½þhÉÚxÉ iéö ½þɱÉÉ +ÉYÉÉSÉGò Eòɳäý ËEò ÉÉ {É É³äý nùºéiéä ½äþ É Éä¹É ɽþk ÉÉSÉä xéé½þò. 13
EÖÆòb ±ÉxÉÒ Éäb Ò]äõ ÉxÉ ºÉ½þºjÉÉ ú ½äþ SÉGò +ɽäþ Eò Eäòxpù +ɽäþ? ºÉÉvÉEòÉSªÉÉ É úò úéæié VÉÉä{ɪÉÈiÉ ÉÉEòÒSÉÒ SÉGäò VÉÉMÉÞiÉ ½þÉäiÉ xéé½þòié iééä{éªéèié ºÉ½þºjÉÉ úséä EòɪÉÇ SÉGòÉ É ÉÉhÉäSÉ SÉɱÉiÉä. iªéé ÉÖ³äý ½þÒ BEò nöùºé ªÉÉ SÉGòÉÆSÉä "" xéªé ÉxÉ Eò úhéé úò Eò³ý'' (º ÉÒSÉ) +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³äý <ié ú SÉGòÉÆSÉÒ VÉÉMÉÞ ié ªÉÉäMªÉ É ÉÉhÉÉiÉ/ªÉÉäMªÉ ié ½äþxÉä ZÉɱÉÒ +ɽäþ EòÒ xéé½þò, VªÉÉ EòÉ ÉɺÉÉ`öÒ iéò SÉGäò ÉEò ºÉiÉ Eò úhªééséé =qäù É ½þÉäiÉÉ iªéé É ÉÉhÉä iéò SÉGäò ºÉÉvÉEòÉSªÉÉ É úò úéié ÉMÉiÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþiÉ ËEò ÉÉ xéé½þò ½äþ ÉPÉhªÉÉSÉä EòÉ É Eò úiéä. iéò SÉGäò ÉMÉiÉ ZÉɱªÉÉ É ú ½äþ ºÉ ÉÉæSSÉ SÉGò =PÉb iéä É xéæié ú Éè ÉEò / {ÉÚhÉÇ VÉÉhÉÒ Éä ÉÒ ºÉÆ{ÉEÇò ºÉÉvÉiÉä. ºÉ½þºjÉÉ ú Eäòxpù 14
SÉGäò "EòÉì É É }±ÉÉì<Ç]õ <xé ]Úõ nù <Æ Éä<+xÉ' ªÉÉ {ÉÖºiÉEòÉiÉ ºÉÖ ü ÉÉiÉÒ±ÉÉSÉ ºÉ ÉÉæSSÉ Eåòpù =PÉb ±Éä±Éä xé ½þiÉä ½äþ iéö ÉSªÉÉ ±ÉIÉÉiÉ +ɱÉä +ºÉä±É. É ªÉÉSÉ +ÉvªÉÉÎi ÉEò ºÉ úé ÉÉxÉÆiÉ ú +É hé É úò úésªéé, ÉxÉÉSªÉÉ +É hé YÉÉxÉÉSªÉÉ ºÉ ÉÇ {ÉÉiɲªÉÉÆ É ú ºÉ½þºjÉÉ ú ËEò ÉÉ ºÉ ÉÉæSSÉ Eåòpù =PÉb ±Éä VÉÉ>ðxÉ iªééséä û{ééæié ú ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéséä YÉÉxÉ OɽþhÉ Eò úhªééséä BEò Eåòpù ÉxɱÉä. (EÖÆòb ±ÉxÉÒ + ÉäEòËxÉMÉ --- ÉEò úhé nöùºé äú --- 25 äò ÉÖ ÉÉ úò 1997) lééäb CªÉÉiÉ ºÉ½þºjÉÉ ú ½äþ Eåòpù ½þhÉÚxÉ EòɪÉÇ úié ½þÉähªÉÉ+ÉvÉÒ SÉGòÉÆSÉä ÉÖÎrùEò úhé ËEò ÉÉ É úò úéséä, ÉxÉÉSÉä +É hé ÉÖÎrùSÉä ÉÖÎrùEò úhé ½þÉähÉä +É É ªÉEò +ɽäþ. VÉ ú BJÉÉnùÉ ºÉÉvÉEò ºÉ½þÉ SÉGò ÉPÉÚ ÉEòiÉ +ºÉä±É ié ú iéò iªééséò +ÉvªÉÉÎi ÉE ÉMÉ ié +ºÉiÉä Eò iééä xéöºéiéé É É +ºÉiÉÉä? VÉä ½þÉ BJÉÉnùÉ ºÉÉvÉEò ºÉ½þÉ SÉGò ÉPÉÚ ÉEòiÉ +ºÉä±É ié ú iªééséé +léç iééä SÉGòÉÆSªÉÉ ÉÖÎrùEò úhééséò É GòªÉÉ ÉPÉiÉ +ºÉiÉÉä. VªÉÉ Éä³ýÒ EÖÆòb ±ÉxÉÒ ÉÎCiÉ SÉGòÉiÉÚxÉ ÉÉMÉÇGò ÉhÉ Eò úiéä iªéé Éä³ýÒ EÖÆòb ±ÉxÉÒ ÉÎCiÉSÉýÒ (=v ÉÇ) MÉ ié º{ɹ]õ{ÉhÉä VÉÉhÉ ÉiÉä +É hé ºÉÉvÉEòɱÉÉ ÉÒVÉäSªÉÉ, ½þ ÉäSªÉÉ ËEò ÉÉ =¹hÉiÉäSªÉÉ É ÉɽþÉ É ÉÉhÉä iéòséò VÉÉhÉ É ½þÉäiÉä. VªÉÉ Éä³ýÒ ÉhÉÒ{ÉÚ ú SÉGò =kéä VÉiÉ ½þÉäiÉä iªéé Éä³ýÒ {ÉÉä]õÉSªÉÉ ½þɱÉSÉɱÉÒ ½þÉäiÉÉiÉ. +xéé½þié SÉGòÉSªÉÉ ½þɱÉSÉɱÉÒ ÉÖ³äý +É ÉÉVÉ BäEÚò ªÉäiÉÉiÉ. É ÉÖÎrù SÉGòÉSªÉÉ =kéä VÉiÉ ½þÉähªÉÉxÉä ºÉÉvÉEòÉSªÉÉ b É䲪ÉÉiÉÚxÉ + ÉÚ ÉɽÚþ ±ÉÉMÉiÉÉiÉ ËEò ÉÉ iééä ºÉÉvÉEò ½þɺªÉÉxÉä iéä ÉEò]õ Eò úiééä. VªÉÉ Éä³ýÒ +ÉYÉÉSÉGò =kéä VÉiÉ ½þÉäiÉä iªéé Éä³ýÒ " SÉkÉ' BEòÉOÉ ½þÉäiÉä +É hé iªééæxéié ú iééä ºÉÉvÉEò vªééxéé ɺlÉäiÉ É Éä É Eò úiééä. SÉGò où¹ªé ÉÉxÉ ½þÉähÉä ½þÉ É É xéé½þò. ºÉÉvÉEò VªÉÉ +ÉvªÉÉÎi ÉEò ÉÉMÉÉÇ É ú É ÉÉºÉ Eò úié +ºÉiÉÉä iªééié iªééséò VÉÒ ÉMÉ ié ½þÉäiÉ +ºÉiÉä iªéé ÉMÉ iéséä ½äþ téäiéeò +ɽäþ. 15