Muïc luïc Lôøi noùi ñaàu...1 Lôøi giôùi thieäu...3 Muïc luïc...6 MAÃU MAÙU...14 Muïc tieâu...14 Chæ ñònh caáy maùu...14 Thôøi ñieåm caáy maùu...14 Caùch laáy maùu ñeå caáy...15 Moâi tröôøng caáy maùu...15 Theo doõi caáy maùu...15 Caùc vi khuaån hay vi naám thöôøng laø taùc nhaân nhieãm truøng huyeát hay nhieãm naám huyeát...16 Vaán ñeà vi khuaån ngoaïi nhieãm...16 Traû lôøi keát quaû caáy maùu döông tính...17 Caâu hoûi oân taäp...17 CAÁY MAÙU Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...18 Chai CAÁY MAÙU HAI PHASE...20 Moâ taû...20 Caùch caáy maùu...20 Caùc öu ñieåm cuûa chai caáy maùu hai phase...20 Moät soá ñieåm caàn caân nhaéc ñeå löïa choïn chai caáy maùu 2 phase hieän ñang coù maët treân thò tröôøng Vieät Nam...22 Chai caáy maùu 2 phase saûn xuaát trong nöôùc...22 Chai caáy maùu 2 phase cuûa AÁn Ñoä (Hi-Media)...22 CAÙC MAÃU MUÛ VAØ CHAÁT DÒCH...25 Muïc tieâu...25 Chæ ñònh...25 Caùc loaïi beänh phaåm vaø caùch laáy...25 Khaûo saùt ñaïi theå...26 6
Khaûo saùt vi theå...26 Nuoâi caáy...26 Caùc vi khuaån gaây beänh coù theå phaân laäp ñöôïc...27 Caâu hoûi oân taäp...28 CAÁY MUÛ, CHAÁT DÒCH Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...29 MAÃU PHAÂN...33 Muïc tieâu...33 Chæ ñònh caáy phaân...33 Thôøi ñieåm laáy phaân...33 Caùch laáy maãu phaân...33 Khaûo saùt ñaïi theå...34 Khaûo saùt vi theå...34 Nuoâi caáy...34 Caùc vi khuaån laø taùc nhaân gaây beänh tìm thaáy trong maãu phaân...35 Caâu hoûi oân taäp...35 CAÁY PHAÂN Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...36 Kyõ thuaät phaân laäp Campylobacter jejuni...40 Laáy maãu...40 Phaân laäp Campylobacter jejuni...40 Ñònh danh Campylobacter jejuni...40 Moâi tröôøng caàn thieát ñeå phaân laäp C. jejuni...41 Dung dòch khaùng sinh 100X...41 Moâi tröôøng chuyeân chôû/taêng sinh Campy-thio...41 Moâi tröôøng phaân laäp Campy-BAP...41 MAÃU NÖÔÙC TIEÅU...43 Muïc tieâu...43 Chæ ñònh caáy nöôùc tieåu...43 Thôøi ñieåm caáy nöôùc tieåu...43 Caùch laáy beänh phaåm...43 Khaûo saùt tröïc tieáp...44 7
Caáy nöôùc tieåu...45 Khaûo saùt sinh hoùa, teá baøo, vaø caën laéng...45 Caùc vi khuaån thöôøng laø taùc nhaân gaây nhieãm truøng tieåu...45 Caâu hoûi oân taäp...46 CAÁY NÖÔÙC TIEÅU Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...47 Chai caáy ñònh löôïng nöôùc tieåu hai maët thaïch BANg vaø MC...49 Muïc ñích söû duïng...49 Ñoùng goùi...49 Caùch söû duïng...49 DÒCH NAÕO TUÛY...52 Muïc tieâu...52 Chæ ñònh choïc doø dòch naõo tuûy (DNT) khaûo saùt vi sinh laâm saøng...52 Thôøi ñieåm choïc doø DNT...52 Caùch laáy vaø chuyeân chôû...52 Quan saùt ñaïi theå...53 Khaûo saùt vi khuaån hoïc...53 Tìm khaùng nguyeân hoøa tan caùc vi khuaån gaây beänh thöôøng gaëp trong DNT baèng caùc phöông phaùp hoùa mieãn dòch...54 Taùc nhaân vi khuaån gaây vieâm maøng naõo...55 Chai hai maët thaïch CAXV ñeå caáy dòch naõo tuyû...57 Muïc ñích söû duïng...57 Ñoùng goùi...57 Caùch söû duïng...57 MENINGITEX phaùt hieän nhanh khaùng nguyeân hoøa tan caùc vi khuaån thöôøng gaây vieâm maøng naõo muû...58 Nguyeân taéc thöû nghieäm...58 Thaønh phaàn thuoác thöû...58 Phöông phaùp thöïc hieän thöû nghieäm...58 Kieåm tra thuoác thöû...59 MAÃU QUEÄT HAÀU, HOÏNG...62 8
Muïc tieâu...62 Chæ ñònh...62 Thôøi ñieåm queät haàu, hoïng...62 Caùch laáy maãu...62 Khaûo saùt tröïc tieáp...63 Nuoâi caáy...63 Phöông phaùp mieãn dòch hoïc...64 Caâu hoûi oân taäp...65 CAÁY QUEÄT HAÀU HOÏNG Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...66 BEÄNH PHAÅM TAI, MAÉT, MUÕI, XOANG...69 Muïc tieâu...69 Chæ ñònh...69 Thôøi ñieåm laáy beänh phaåm...69 Caùch laáy beänh phaåm...69 Caùc vi khuaån gaây beänh coù theå tìm thaáy trong beänh phaåm...71 Khaûo saùt tröïc tieáp...72 Tieán haønh nuoâi caáy...72 Caâu hoûi oân taäp...73 CAÁY TAI MAÉT MUÕI XOANG Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...74 ÑAØM, DÒCH HUÙT ÑAØM QUA MUÕI, DÒCH HUÙT RÖÛA PHEÁ QUAÛN QUA NOÄI SOI...78 Muïc tieâu...78 Chæ ñònh...78 Thôøi ñieåm laáy maãu...78 Caùch laáy maãu...79 Ñaùnh giaù moät maãu coù giaù trò ñeå khaûo saùt vi khuaån hoïc...80 Caáy phaân laäp vi khuaån gaây beänh...82 Caùc vi khuaån gaây beänh coù theå tìm thaáy trong maãu ñaøm, NTA, vaø BW...83 Caâu hoûi oân taäp...84 CAÁY ÑAØM VAØ BEÄNH PHAÅM CHÖÙA ÑAØM Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...85 CAÁY ÑÒNH LÖÔÏNG MAÃU ÑAØM...90 9
Muïc tieâu...90 Chæ ñònh...90 Thôøi ñieåm laáy maãu vaø caùch laáy maãu...90 Ñaùnh giaù maãu ñaøm...90 Phöông phaùp caáy ñònh löôïng...90 Bieän luaän keát quaû...92 Caâu hoûi oân taäp...92 CAÁY ÑÒNH LÖÔÏNG MAÃU ÑAØM Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...93 SPUTAPREP-QT Boä thuoác thöû laøm tan ñaøm ñeå caáy ñònh löôïng ñaøm...95 Nguyeân taéc hoaït ñoäng...95 Thaønh phaàn thuoác thöû...95 Phöông phaùp laøm tan ñaøm vôùi SPUTEPREP-QT...95 MAÃU SINH DUÏC...97 Muïc tieâu...97 Chæ ñònh...97 Thôøi ñieåm...97 Caùch laáy beänh phaåm...97 Khaûo saùt tröïc tieáp...99 Nuoâi caáy, phaân laäp...100 Caùc vi khuaån gaây beänh coù theå tìm thaáy trong ñöôøng sinh duïc...101 Caâu hoûi oân taäp...101 CAÁY MAÃU LAÁY TÖØ ÑÖÔØNG SINH DUÏC Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...102 CAÁY KÎ KHÍ...106 Muïc tieâu...106 Chæ ñònh...106 Caùc phöông phaùp laáy beänh phaåm ñeå caáy kî khí...108 Qui trình vi sinh laâm saøng khaûo saùt maãu kî khí...108 Caùc phöông phaùp taïo khí tröôøng khoâng coù O 2 (oxy phaân töû) ñeå caáy kî khí...109 Chæ thò kî khí...111 Caâu hoûi oân taäp...112 10
CAÁY MAÃU BEÄNH PHAÅM KÎ KHÍ Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp...113 BAÛNG TOÙM TAÉT CAÙC VAÄT LIEÄU LAÁY MAÃU VAØ MOÂI TRÖÔØNG PHAÂN LAÄP TÖÔNG ÖÙNG CHO CAÙC BEÄNH PHAÅM KHAÙC NHAU...116 KHAÛO SAÙT TRÖÏC TIEÁP...119 Muïc tieâu...119 Caùc phöông phaùp khaûo saùt tröïc tieáp...119 Vai troø vaø yù nghóa cuûa khaûo saùt tröïc tieáp...121 Caâu hoûi oân taäp...122 Muïc tieâu...124 Nguyeân taéc...124 Boä thuoác nhuoäm Gram...124 Phöông phaùp thöïc hieän...125 Ñoïc keát quaû...125 Caùc sai laàm coù theå gaëp trong phöông phaùp nhuoäm Gram...126 Caâu hoûi oân taäp...126 NHUOÄM METHYLENE BLUE KIEÀM...127 NHUOÄM METHYLENE BLUE KIEÀM...128 Muïc tieâu...128 Nguyeân taéc...128 Boä thuoác nhuoäm methylene blue kieàm...128 Phöông phaùp thöïc hieän...128 Ñoïc keát quaû...129 NHUOÄM KHAÙNG ACID...130 Muïc tieâu...130 Nguyeân taéc...130 Boä thuoác nhuoäm khaùng acid...130 Phöông phaùp thöïc hieän...131 Ñoïc keát quaû...131 Caùc sai laàm kyõ thuaät coù theå gaëp trong phöông phaùp nhuoäm khaùng acid...132 Caâu hoûi oân taäp...133 11
SPUTAPREP Boä thuoác thöû thuaàn nhaát, loaïi tröø taïp nhieãm vaø taäp trung ñaøm...134 Nguyeân taéc hoaït ñoäng...134 Trình baøy...134 Qui trình thuaàn nhaát, loaïi tröø ngoaïi nhieãm vaø taäp trung maãu ñaøm vôùi SPUTAPREP...134 THÖÛ NGHIEÄM LAL PHAÙT HIEÄN ENDOTOXIN (limulus amebocytes lysate)...136 Muïc tieâu...136 Nguyeân taéc...136 Chæ ñònh aùp duïng...137 Chuaån bò vaät lieäu...137 Tieán haønh thöû nghieäm...138 Ñoïc keát quaû...141 Caâu hoûi oân taäp...142 KIEÅM TRA VI SINH KHOÂNG KHÍ...143 Muïc tieâu...143 Muïc ñích...143 Caùc phöông phaùp kieåm tra vi sinh khoâng khí...143 Phöông phaùp laéng buïi cuûa Koch ñeå kieåm tra vi sinh khoâng khí...144 Tieâu chuaån vi sinh khoâng khí...146 Caâu hoûi oân taäp...146 THÖÛ NGHIEÄM HUYEÁT THANH HOÏC...147 Muïc tieâu...147 Muïc ñích cuûa thöû nghieäm huyeát thanh hoïc...147 Bieän luaän keát quaû moät thöû nghieäm huyeát thanh hoïc...147 Caâu hoûi oân taäp...149 THÖÛ NGHIEÄM HOAÙ MIEÃN DÒCH HOÏC...149 Muïc tieâu...149 Muïc ñích thöû nghieäm hoaù mieãn dòch hoïc...149 Caùc loaïi thöû nghieäm hoaù mieãn dòch...150 Bieän luaän keát quaû moät thöû nghieäm hoaù mieãn dòch hoïc...151 Caâu hoûi oân taäp...152 12
TYPHELISAM - Boä thuoác thöû ELISA phaùt hieän vaø ñònh löôïng khaùng theå IgM ñaëc hieäu Salmonella typhi ñeå chaån ñoaùn phaùt hieän sôùm thöông haøn...153 Nguyeân taéc hoaït ñoäng...153 Trình baøy...153 Tieán haønh phaûn öùng...154 Ñoïc keát quaû...154 ÑAÙNH GIAÙ MOÄT THÖÛ NGHIEÄM DUØNG ÑEÅ PHAÙT HIEÄN MOÄT TAÙC NHAÂN GAÂY BEÄNH...155 Muïc tieâu...155 Chuaån vaøng laø gì?...155 Ñoä nhaïy caûm vaø ñoä ñaëc hieäu cuûa thöû nghieäm...155 Giaù trò tieân ñoaùn döông vaø giaù trò tieân ñoaùn aâm cuûa thöû nghieäm...156 So saùnh hai thöû nghieäm khaùc nhau cho cuøng moät muïc ñích phaùt hieän taùc nhaân vi sinh vaät gaây beänh...159 Ñoä laëp laïi cuûa xeùt nghieäm...161 Caâu hoûi oân taäp...162 TRANG BÒ CÔ BAÛN CHO MOÄT PHOØNG THÍ NGHIEÄM VI SINH LAÂM SAØNG...163 Thieát bò cô baûn...163 Duïng cuï cô baûn...164 Vaät lieäu tieâu hao...164 TAØI LIEÄU THAM KHAÛO...169 Phuï luïc A Phuï luïc B Baûng tra cöùu caùc sô ñoà vaø qui trình laøm xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau...170 Baûng tra cöùu caùc hình aûnh minh hoaï...171 13