ĐẠO LÀM CON
Biên soạn: Lý Dục Tú - Giả Tồn Nhân Chuyển ngữ: Nhóm Tịnh Nghiệp Hiếu & Đạo 4 NHÀ XUẤT BẢN PHƯƠNG ĐÔNG
Mục lục Lời giới thiệu...5 Phần 1: CHÁNH VĂN...9 Phần 2: GIẢI THÍCH...24 Phần tựa...25 Chương 1: Con hiếu thảo...27 Chương 2: Anh em thuận...36 Chương 3: Sô ng câ n thận...43 Chương 4: Sô ng uy ti n...52 Chương 5: Thương mo i người...60 Chương 6: Kết bạn tô t...70 Chương 7: Ho c tập thêm...72
Lời giới thiệu Đạo la m con (Ha n Việt: Đệ tư quy) tên gô c la Huâ n mông văn, do mô t vị tú ta i tên Lý Dục Tú ơ va o thời vua Khang Hy triê u nha Thanh bên Trung Quô c biên soạn tha nh. Nô i dung cu a Đạo la m con đươ c diê n giải theo câu sô 6 chương Ho c Nhi cu a Luận Ngữ: Ho c trò, trên thì hiếu thảo cha mẹ, dưới hòa thuận anh em, câ n thận va uy ti n trong cuô c sô ng, yêu thương mo i người, kết giao bạn bè tô t, có thêm thời gian va sức lực thì nên ho c tập thêm. Đạo la m con đươ c soạn theo thể mô i câu 3 chữ, 2 câu hơ p tha nh mô t âm vận. Toa n ta c phâ m chia tha nh 7 chương, trình ba y cụ thể lê nghi a va quy tă c vê ha nh vi ứng xư cần có cu a mô t người con lúc ơ nha, khi ra ngoa i, lúc quan hệ giao tiếp đô i xư với người kha c va khi tìm tòi ho c ho i, đă c biệt nhâ n mạnh gia o dục trong gia đình va gia o dục ngoa i xa hô i. Vê sau, cu ng dưới triê u nha Thanh, Giả Tồn Nhân biên tập lại va đô i tên la Đệ tư quy (tạm dịch: Đạo la m con). Đây la quyển sa ch quý du ng để gia o dục va bồi dươ ng tre 5
em những đức ti nh tô t đẹp, lòng chân tha nh trong việc đô i xư với mo i người va trong công việc [ho c tập], dạy ca c em la m tròn nghi a vụ va bô n phận cu a mô t người con, đồng thời khuyến ca o ca c em tra nh xa những tư tươ ng, ha nh vi xâ u xa sai tra i, góp phần xây dựng mô t nê n nếp gia đình tô t trong xa hô i. Nhận thâ y gia trị thiết thực cu a ta c phâ m, chúng tôi mạo muô i chuyển ngữ sang tiếng Việt nhă m giúp cho ca c bậc phụ huynh có thêm ta i liệu để hướng dâ n, dạy dô, bồi dươ ng ca c em trong cuô c sô ng gia đình va xa hô i. Nô i dung chuyển ngữ va hình ảnh sư dụng trong tập sa ch nho na y đươ c dựa theo bản Đệ tư quy bă ng tranh. Tập sa ch đươ c chia tha nh hai phần chi nh: Phần 1: Cha nh văn. Đây la phần tô ng hơ p những điê u hay lẽ phải cần phải ho c tập va rèn luyện. Phần na y nên ho c thuô c lòng để ghi nhớ những lời dạy bảo ma cô gă ng thực hiện. Phần 2: Giải thi ch. Đây la phần giải thi ch cha nh văn, giúp ca c em hiểu rõ hơn vê những điê u đươ c đê cập trong 6
cha nh văn. Khi đa thuô c lòng cha nh văn, ca c em sẽ hiểu sâu să c va thực ha nh có hiệu quả hơn. Trong tập sa ch nho na y chúng tôi có sư dụng phần giải thi ch thêm để la m rõ ý nghi a cu a câu văn hoă c từ ngữ. Phần giải thi ch na y đươ c đă t trong dâ u móc vuông []. Trong qua trình chuyển ngữ, do trình đô kiến thức còn nhiê u hạn chế, có thể không tra nh đươ c những thiếu sót, ki nh mong Quý phụ huynh va Quý đô c giả hoan hỷ góp ý để lần ta i bản đươ c hoa n chỉnh hơn. Mo i thư từ góp ý vui lòng gơ i vê hô p thư: tinhnghiep@hotmail.com Chân tha nh cảm ơn! Nhóm Tịnh Nghiệp ki nh ghi. 7
8
PHẦN 1 CHÁNH VĂN 9
Cha nh văn PHẦN TỰA Đạo làm con, thánh nhân dạy Trước hiếu thuận, sau cẩn tín Thương mọi người, kết bạn tốt Lại nỗ lực, học tập thêm. CON HIẾU THẢO Cha mẹ gọi, trả lời ngay Cha mẹ sai, không biếng trễ. Cha mẹ dạy, nghe theo làm Cha mẹ trách, vui nhận lỗi. Đông ủ ấm, hạ quạt mát Sáng thăm hỏi, tối báo an. Đi phải thưa, về phải trình Sống, làm việc, theo nguyên tắc. 10
Việc dù nhỏ, chớ tự làm Tự tiện làm, lỗi đạo con. Đạo la m con Vật dù nhỏ, không tự lấy Nếu tự lấy, cha mẹ buồn. Cha mẹ thích, tận lực làm Cha mẹ chê, mau trừ bỏ. Thân đau bệnh, cha mẹ lo Đạo đức kém, cha mẹ thẹn. Cha mẹ thương, dễ hiếu thuận Cha mẹ ghét, hiếu vẫn tròn. Cha mẹ lỗi, khuyên sửa đổi Mặt tươi vui, lời êm dịu. Khuyên không được, vẫn tìm cách Đến phải khóc, đánh không than. 11
Cha nh văn Cha mẹ bệnh, nếm thuốc trước Ngày đêm chăm, không rời khỏi. Tang ba năm, ơn thường nhớ Sống tiết độ, rượu thịt không. Tang theo lễ, cúng chí thành Đối người mất, như lúc còn. ANH EM THUẬN Anh thương em, em kính anh Anh em hòa, hiếu thảo sanh. Tiền xem nhẹ, không sanh oán Lời nhịn nhường, oán tự tan. Lúc uống ăn, đi hoặc ngồi Người lớn trước, người nhỏ sau. 12
13 Đạo la m con Người lớn gọi, giúp gọi mau Không người nào, mình giúp trước. Gọi người lớn, không gọi tên Với người lớn, chớ khoe tài. Gặp người lớn, nhanh đến chào Người chưa hỏi, kính đứng sau. Nên xuống ngựa, phải xuống xe Hỏi chào xong, trăm bước tiễn. Người lớn đứng, trẻ chớ ngồi Đợi người ngồi, bảo ngồi theo. Với người lớn, nói vừa nghe Nói quá nhỏ, không nên nhe. Tiến phải nhanh, lùi phải chậm Hỏi mới nói, chớ láo liên.
Cha nh văn Kính chú bác, giống mẹ cha Anh chị họ, tựa ruột rà. SỐNG CẨN THẬN Nên dậy sớm, chớ thức khuya Kẻo già rồi, ngồi tiếc nuối. Sáng rửa mặt, lại đánh răng Vệ sinh xong, tay rửa sạch. Mũ đội ngay, áo gài kỹ Mang giày vớ, buộc chặt dây. Mũ và áo, để đúng nơi Không vứt bậy, kẻo bẩn dơ. Quần áo sạch, chớ xa hoa Hợp bản thân, tùy hoàn cảnh. 14
Đạo làm con Ăn với uống, đừng kén chọn Ăn vừa no, nhiều quá mệt. Tuổi còn nhỏ, chớ rượu bia Uống say rồi, xấu nọ kia. Đi thong thả, đứng thẳng ngay Lúc vái chào, thành tâm kính. Không đạp ngạch, không dựa nghiêng Không ngồi duỗi, không rung đùi. Vén nhẹ màn, không gây tiếng Chỗ quanh góc, tránh đừng va. Bưng vật rỗng, giống vật đầy Vào phòng trống, giống có người. Đừng làm gấp, gấp dễ sai Không ngại khó, chớ qua loa. 15
Chánh văn Chỗ tranh cãi, chớ lân la Chuyện tà mị, chớ hỏi qua. Sắp vào nhà, hỏi có ai Bước vào phòng, phải lên tiếng. Nếu người hỏi, thì xưng tên Không nói Tôi, vậy chẳng rõ. Dùng đồ người, phải hỏi trước Nếu không hỏi, giống trộm thôi. Mượn đồ dùng, hoàn đúng hẹn Sau mượn nữa, rất dễ dàng. SỐNG UY TÍN Khi nói chuyện, tín làm đầu Lừa và dối, chẳng nên đâu. 16
Nói nhiều lời, không bằng ít Nói thật thà, không nịnh hót. Đạo làm con Lời xảo trá, tiếng tục thô Thói côn đồ, đều phải bỏ. Biết chưa rõ, chớ vội nêu Hiểu chưa tường, đừng vội nói. Việc không đúng, chớ nhận bừa Nếu nhận rồi, liền khó xử. Lúc nói chuyện, chậm rõ ràng Không hấp tấp, tránh mơ hồ. Người nói đúng, kẻ nói sai Chớ thày lay, vào can dự. Thấy người tốt, học theo ngay Dù kém xa, dần theo kịp. 17
Chánh văn Thấy người xấu, nhìn lại mình Có liền sửa, không thì tránh. Đức với tài, làm và học Không bằng người, tự cố lên. Việc áo quần, cùng ăn uống Có thua người, cũng không buồn. Chê vội giận, khen liền vui Bạn xấu tìm, bạn tốt lui. Nghe khen sợ, chê lại mừng Nhiều bạn tốt, đến chơi chung. Vô ý phạm, gọi là sai Cố tình làm, thành ra ác. Sai chịu sửa, dần liền hết Cố giấu che, càng thêm nặng. 18
Đạo làm con THƯƠNG MỌI NGƯỜI Hễ là người, đều thương yêu Chung bầu trời, cùng quả đất. Đức hạnh cao, danh tự cao Người ta trọng, không do tướng. Người tài cao, danh vọng lớn Mọi người phục, chẳng vì khoác. Giúp được người, đừng ích kỷ Người khác giỏi, chớ tị hiềm. Giàu không nịnh, nghèo chớ chê Cũ đừng chán, mới không mê. Người đang bận, chớ quấy rầy Người không an, đừng phiền nhiễu. 19
Chánh văn Khuyết điểm người, đừng xoi mói Chuyện riêng tư, tuyệt không nói. Khen làm lành, là điều tốt Người ta biết, cố gắng thêm. Nói xấu người, là việc xấu Người ta ghét, họa tránh đâu. Cùng khuyên thiện, rèn đạo đức Lỗi không khuyên, đôi bên thiệt. Nhận và cho, phân biệt rõ Thà cho nhiều, nhận ít thôi. Nhờ vả người, tự hỏi trước Mình không muốn, chớ buộc người. Ơn phải báo, oán nên quên Oán cho qua, ơn nhớ mãi. 20
21 Đạo làm con Với người làm, phải đoan nghiêm Tuy đoan nghiêm, nhưng hiền hòa. Cậy quyền thế, tâm không phục Dùng đạo lý, họ phục ngay. KẾT BẠN TỐT Đều là người, có tốt xấu Phàm phu nhiều, người hiền hiếm. Người nhân đức, mọi người kính Nói chân thật, không xu nịnh. Được thân cận, lợi vô cùng Đức tốt tăng, lỗi giảm dần. Không chịu gần, nhiều điều hại Tiểu nhân đến, trăm sự bại.
Chánh văn HỌC TẬP THÊM Không thực hành, chỉ lý thuyết Thành nói suông, sao nên người? Chỉ thực hành, không lý thuyết Theo ý riêng, sai nào biết. Khi đọc sách, phải tập trung Tâm mắt miệng, chớ buông lung. Đọc sách nào, đọc cho xong Đừng để lòng, tìm sách khác. Thời gian dài, lại cố gắng Trình độ có, khó cũng thông. Có vấn đề, liền ghi xuống Gặp người hỏi, hiểu thông luôn. 22
Đạo làm con Phòng phải yên, tường giữ sạch Bàn ghế gọn, bút mực ngay. Thỏi mực nghiêng, tâm không chánh Chữ viết lệch, tâm chẳng yên. Xếp sách vở, để đúng nơi Đọc xong rồi, xếp chỗ cũ. Có việc gấp, cất cẩn thận Sách hư rách, dán sửa ngay. Sách nhảm nhí, chẳng nên xem Hại thông minh, hư tâm chí. Đừng nóng vội, chớ thối lui Thánh hiền nhân, dần sẽ đạt. 23
PHẦN 2 GIẢI THÍCH 24
Phần Tựa Đạo làm con, thánh nhân dạy Đạo làm con Quyê n sách Đạo làm con này đươ c dư a theo như ng lơ i dạy cu a Đư c Khô ng Tư mà soạn thành như ng quy tă c trong cuô c sô ng. Trước hiếu thuận, sau cẩn tín 25 Trươ c hê t là trong cuô c sô ng hàng ngày thi pha i hiê u thuâ n vơ i cha me, thương yêu anh chi em trong nhà. Sau đo là tâ t ca mo i hành vi, ăn no i trong cuô c sô ng thi đê u pha i chu y câ n thâ n, pha i co uy ti n.
Phần tư a Thương mọi người, kết bạn tốt Khi tiê p xu c vơ i mo i ngươ i thi pha i bi nh đă ng thương yêu, lại co n pha i luôn làm bạn vơ i ngươ i co đạo đư c tô t đê ho c tâ p. Lại nỗ lực, học tập thêm. 26 Như ng điê u này đê u là như ng viê c quan tro ng nhâ t trong cuô c sô ng mà chu ng ta pha i làm cho đươ c. Sau khi đa làm đươ c rồi, nê u co n co thêm thơ i gian và sư c lư c thi nên nô lư c ho c tâ p thêm như ng kiê n thư c nghê nghiê p co i ch khác.
Chương 1: Con hiếu thảo Đạo làm con Cha mẹ gọi, trả lời ngay Cha mẹ sai, không biếng trễ. Cha me go i thi pha i lâ p tư c tra lơ i, không đươ c chần chơ hồi lâu [mơ i tra lơ i]. Cha me ba o làm viê c gi thi pha i đi làm liê n, không đươ c chần chừ hoă c làm biê ng mà từ chô i làm. Cha mẹ dạy, nghe theo làm Cha mẹ trách, vui nhận lỗi. 27 Cha me dạy ba o chu ng ta điê u hay le pha i ơ đơ i là vi muô n tô t cho chu ng ta, nên pha i cung ki nh nghe lơ i. Khi làm sai viê c gi mà bi cha me quơ trách, chi ba o thi pha i nên nghe theo chơ không đươ c ca i bươ ng làm cho cha me nô i giâ n hoă c đau lo ng.
Chương 1: Con hiê u tha o 28 Đông ủ ấm, hạ quạt mát Phu ng dươ ng cha me thi pha i hê t lo ng chăm so c. Trong truyê n Nhi Thâ p Tư Hiê u co câ u be 9 tuô i Hoàng Hương vi đê cho cha ngu ngon giâ c mà vào mu a đông lạnh thi u â m mê n gô i cho cha, mu a he no ng thi quạt mát giươ ng chiê u trươ c khi cha ngu, thâ t đáng đê chu ng ta ho c tâ p. Sáng thăm hỏi, tối báo an. Mô i buô i sáng sau khi thư c dâ y thi pha i đê n chào cha me trươ c và ho i han sư c kho e cha me. Chiê u tô i sau khi vê đê n nhà thi pha i đem viê c làm trong ngày no i cho cha me hay, báo cho cha me biê t mo i viê c đê u bi nh an đê cho cha me an lo ng.
Đạo làm con Đi phải thưa, về phải trình Khi ra kho i nhà, pha i báo cha me biê t là đi đâu, khi vê nhà thi cu ng pha i đi ch thân báo cha me là đa vê nhà đê cha me biê t mà an tâm. Sống, làm việc, theo nguyên tắc. Trong cuô c sô ng sinh hoạt thươ ng ngày pha i phu hơ p vơ i le thươ ng, làm viê c ngu nghi pha i co nguyên tă c, không đươ c tư tiê n thay đô i đê tránh làm cha me nghi ngại âu lo. 29
Chương 1: Con hiê u tha o Việc dù nhỏ, chớ tự làm Tự tiện làm, lỗi đạo con. Co như ng viê c tuy nho nhưng cu ng không đươ c tư tiê n làm mà không báo cho cha me biê t. Nê u do viê c tư y làm mà gây ra sai so t đê cho cha me lo lă ng thi lại là hành vi bâ t hiê u, không đu ng vơ i bô n phâ n làm con. Vật dù nhỏ, không tự lấy Nếu tự lấy, cha mẹ buồn. Đồ đạc ngươ i khác du nho cu ng không đươ c lâ y câ t giâ u làm cu a riêng mi nh. Nê u lâ y câ t giâ u làm cu a riêng thi thâ t là mâ t phâ m cách đạo đư c, cha me biê t đươ c se râ t đau lo ng. 30
Đạo làm con Cha mẹ thích, tận lực làm Cha mẹ chê, mau trừ bỏ. Như ng thư mà cha me yêu thi ch thi pha i tâ n lư c đi làm, co n như ng thư mà cha me không ưa thi pha i đê tâm câ n thâ n bo đi. Thân đau bệnh, cha mẹ lo Đạo đức kém, cha mẹ thẹn. Pha i biê t quy tro ng sư c kho e cu a mi nh, không đươ c sơ suâ t đê thân thê mi nh bi tô n thương, làm cha me lo lă ng. Pha i chu tro ng re n luyê n phâ m châ t đạo đư c, không đươ c làm như ng viê c tra i đạo đư c làm cha me xâ u hô. 31
Chương 1: Con hiê u tha o Cha mẹ thương, dễ hiếu thuận Cha mẹ ghét, hiếu vẫn tròn. Khi cha me đang thương yêu mi nh thi viê c hiê u thuâ n với cha me là viê c râ t dê làm; co n khi cha me đang giâ n hoă c qua nghiêm khă c với mi nh thi cu ng vâ n pha i hiê u thuâ n như lu c đươ c thương yêu. Không như ng thê mà co n pha i tư xe t lại mi nh đê hiê u đươ c y tư cu a cha me, cô gă ng sư a chư a và càng làm cho tô t hơn. Hành vi hiê u thuâ n như vâ y mới là đa ng quy. 32
Đạo làm con Cha mẹ lỗi, khuyên sửa đổi Mặt tươi vui, lời êm dịu. Khuyên không được, vẫn tìm cách Đến phải khóc, đánh không than. Khi cha me mă c pha i sai lâ m thi pha i nên câ n thâ n khuyên gia i đê cha me biê t mà sư a đô i. Lu c khuyên gia i thi pha i co tha i đô thành khâ n, lơ i no i pha i nhe nhàng dê nghe, ve mă t ôn ho a. Nê u cha me không chi u nghe theo lơ i khuyên gia i thi pha i nhâ n nại chơ đơ i, khi gă p cơ hô i thi ch hơ p, đương lu c tinh thâ n cha me thoa i ma i hoă c vui ve thi lại tiê p tu c khuyên lơn. Nê u cha me vâ n không chi u nghe theo, thâ m chi co n nô i giâ n thi lu c này vư a rưng rư c kho c vư a khâ n thiê t câ u xin cha me sư a chư a sai lâ m, du co bi đa nh mă ng cu ng không tra ch không phiê n. Đây chi nh là không đê cha me bi rơi vào chô bâ t nghi a, sai lại thêm sai [đê n thành sai lớn]. 33
Chương 1: Con hiê u tha o Cha mẹ bệnh, nếm thuốc trước Ngày đêm chăm, không rời khỏi. Khi cha me đau bê nh thi con ca i pha i hê t lo ng hê t sư c chăm so c. Khi bê nh ti nh trâ m tro ng thi lại càng pha i ngày đêm tu c trư c chăm nom, mô t phu t cu ng không đươ c rơ i. Tang ba năm, ơn thường nhớ Sống tiết độ, rượu thịt không. Tang theo lễ, cúng chí thành Đối người mất, như lúc còn. 34
Đạo làm con Trong thơ i gian chi u tang sau khi cha me qua đơ i (phong tu c xưa là 3 năm), pha i luôn tươ ng nhớ đê n công ơn nuôi dươ ng, dạy dô cu a cha me. Tho i quen sinh hoạt thươ ng ngày cu a ba n thân pha i điê u chi nh, thay đô i, không đươ c the m muô n hươ ng thu ca nhân, nên kiêng cư rươ u thi t. Tô chư c đa m tang cha me câ n pha i phu hơ p lê nghi a, không đươ c qua loa cho xong chuyê n, cu ng không đươ c khoa trương la ng phi chi vi si diê n ha o. Đo mới chi nh là hiê u tha o thâ t sư. Lu c cu ng tê cha me đa qua đơ i thi pha i thành tâm thành y, cung ki nh như lu c cha me vâ n co n sô ng vâ y. 35
Chương 2: Anh em thuâ n Chương 2: Anh em thuận Anh thương em, em kính anh Anh em hòa, hiếu thảo sanh. Thân làm anh chi pha i thương yêu ca c em; phâ n làm em thi pha i biê t ki nh tro ng anh chi. Anh chi em co ho a thuâ n với nhau thi ca nhà mới vui ve, cha me mới vui lo ng, hiê u tha o chi nh là ơ điê m này vâ y. Tiền xem nhẹ, không sanh oán Lời nhịn nhường, oán tự tan. Đô i xư với mo i ngươ i thi đư ng ti nh toa n hơn thua, [nê u ti nh toa n hơn thua] se dê sanh ra xi ch mi ch, oa n hâ n. Ăn no i thi luôn bao dung nhươ ng nhi n, 36
Đạo làm con no i lơ i tô t hay, không no i lơ i đô c a c và làm chu lơ i no i thi như ng viê c không đa ng na y sinh xung đô t hay oa n cư u se không thê xa y ra. Lúc uống ăn, đi hoặc ngồi Người lớn trước, người nhỏ sau. Gia o du c lô i sô ng tô t đe p pha i bă t đâ u bô i dươ ng tư lu c nho, tư trong ăn uô ng đê n da ng đi tướng ngô i đê u pha i lê phe p li ch sư, lớn nho pha i co tôn ti trâ t tư, ki nh nhươ ng ngươ i lớn tuô i, rô i mới tới ngươ i nho tuô i hơn. 37
Chương 2: Anh em thuâ n Người lớn gọi, giúp gọi mau Không người nào, mình giúp trước. Ngươ i lớn co viê c câ n go i ai đo thi nên go i giu p, nê u ngươ i đo không co mă t thi nên chu đô ng đi ti m hiê u xem mi nh co thê làm giu p đươ c viê c gi không, nê u không giu p đươ c thi nên đi chuyê n lơ i giu m. Gọi người lớn, không gọi tên Với người lớn, chớ khoe tài. 38 Xưng hô với ngươ i lớn thi không đươ c go i thă ng tên ho. Ơ trước mă t ngươ i lớn thi pha i li ch sư lê phe p, không đươ c khoe khoang tài năng cu a ba n thân mi nh.
Đạo làm con Gặp người lớn, nhanh đến chào Người chưa hỏi, kính đứng sau. Nên xuống ngựa, phải xuống xe Hỏi chào xong, trăm bước tiễn. Khi đi trên đươ ng mà gă p ngươ i lớn thi pha i chào ho i trước. Khi ngươ i lớn đa [no i chuyê n] xong với mi nh thi cung ki nh lu i ra sau, đư ng sang mô t bên đơ i cho ngươ i lớn đi rô i mới bước đi. Theo phe p tă c thơ i xưa, du là cươ i ngư a hay ngô i xe đi trên đươ ng, khi gă p ngươ i lớn đê u pha i xuô ng ngư a hoă c xuô ng xe đê chào ho i; đô ng thơ i pha i đơ i đê n khi ngươ i lớn đa đi xa khoa ng trăm bước rô i mới đươ c đi tiê p. Viê c đo ngày nay co thê hiê u là khi đi trên đươ ng mà co gă p ngươ i lớn thi du đang chạy xe hay ngô i trên xe, nê u tiê n, cu ng pha i dư ng xe lại, xuô ng xe chào ho i, đô ng thơ i 39
Chương 2: Anh em thuâ n ho i xem [ngươ i đo ] co muô n qua giang không. Nê u ngươ i lớn muô n đi kho i thi pha i đơ i ngươ i lớn đi xa khoa ng trăm bước rô i mi nh mới tiê p tu c đi. Đây chi nh là biê u hiê n sư ki nh tro ng ngươ i lớn cu a mi nh. Người lớn đứng, trẻ chớ ngồi Đợi người ngồi, bảo ngồi theo. Khi ơ cu ng với ngươ i lớn, ngươ i lớn đư ng thi ngươ i nho cu ng pha i đư ng, không đươ c tư tiê n ngô i trước; pha i đơ i ngươ i lớn ngô i xong, ba o ngô i xuô ng thi mới đươ c ngô i. 40
Đạo làm con Với người lớn, nói vừa nghe Nói quá nhỏ, không nên nhe. Khi no i chuyê n với ngươ i lớn, tiê ng no i pha i êm di u vư a đu nghe, nê u no i nho qua thi không nghe ro đươ c mà co n không lê phe p nư a. Tiến phải nhanh, lùi phải chậm Hỏi mới nói, chớ láo liên. Nê u co viê c câ n đê n trước mă t ngươ i lớn, pha i bước nhanh lên trước; lu c lu i ra sau thi pha i châ m ra i mô t chu t, vâ y mới hơ p với phe p li ch sư. Khi ngươ i lớn ho i chuyê n thi pha i chu y lă ng nghe, mă t không nhi n la o liên. 41
Chương 2: Anh em thuâ n Kính chú bác, giống mẹ cha Anh chị họ, tựa ruột rà. Cư xư với như ng ngươ i lớn như: chu, ba c thi pha i hiê u thuâ n cung ki nh giô ng như với cha ruô t cu a mi nh. Co n đô i với anh chi ho (anh chi ho nô i, ho ngoại) thi thương yêu ki nh tro ng như anh chi ruô t cu a mi nh vâ y. 42
Chương 3: Sống câ n thận Đạo làm con Nên dậy sớm, chớ thức khuya Kẻo già rồi, ngồi tiếc nuối. Hàng ngày nên dâ y sớm, ki p thơ i nô lư c tranh thu tư ng giây phu t mô t. Nê u thươ ng ngu trê, thâ m chi thư c khuya thi không như ng không tô t cho sư c kho e mà co n a nh hươ ng đê n thơ i giơ làm viê c và nghi ngơi bi nh thươ ng lu c ban ngày. Thơ i gian không chơ đơ i chu ng ta, pha i biê t quy tro ng tuô i tre đê tra nh co n tre kho e mà không chi u nô lư c thi đê n lu c già yê u rô i co hô i hâ n liê u co i ch chi. 43
Chương 3: Sô ng câ n thâ n Sáng rửa mặt, lại đánh răng Vệ sinh xong, tay rửa sạch. Buô i sa ng sau khi thư c dâ y, trước hê t pha i rư a mă t, đa nh răng, su c miê ng cho tinh thâ n ti nh ta o thoa i ma i đê mô t ngày mới co sư bă t đâ u tô t đe p. Sau khi tiê u tiê n xong, pha i rư a tay, tâ p thành tho i quen giư vê sinh tô t mới giư đươ c sư c kho e tô t. Mũ đội ngay, áo gài kỹ Mang giày vớ, buộc chặt dây. Pha i chu y đê n quâ n a o, dung mạo chi nh tê sạch se. No n mu pha i đô i ngay ngă n, nu t a o pha i cài câ n thâ n, vớ pha i mang đê u nhau, dây giày pha i cô t chă t đê tra nh bi vướng nga. Tâ t ca viê c ăn mă c đê u pha i trang nghiêm chi nh tê. 44
Mũ và áo, để đúng nơi Không vứt bậy, kẻo bâ n dơ. Đạo làm con Sau khi vê đê n nhà thi quâ n a o, no n mu, giày vớ đê u pha i đê đu ng vi tri đê tra nh lô n xô n dơ bâ n, rô i đê n khi câ n du ng thi lại ti m kiê m khă p nơi mà không thâ y. Quần áo sạch, chớ xa hoa Hợp bản thân, tùy hoàn cảnh. Quâ n a o ăn mă c quan tro ng là pha i go n gàng sạch se, chư không pha i chi lo chu tro ng đê n loại đă t tiê n, hàng hiê u, xa hoa. Khi mă c quâ n a o thi pha i xem xe t ba n thân và hoàn ca nh, lại co n pha i cân nhă c ti nh hi nh kinh tê gia đi nh, vâ y mới pha i đạo. 45
Chương 3: Sô ng câ n thâ n Ăn với uống, đừng kén chọnng Ăn vừa no, nhiều quá mệt. Ăn uô ng hàng ngày pha i chu y đê n cân bă ng dinh dươ ng, nên ăn nhiê u rau xanh và tra i cây, hạn chê ăn thi t, không nên ke n cho n cu ng không nên chi ăn vài loại mi nh thi ch. Ba bư a ăn chi nên ăn vư a no thôi, tra nh ăn qua no vi như vâ y làm cơ thê làm viê c qua mư c, co hại tới sư c kho e. Tuổi còn nhỏ, chớ rượu bia Uống say rồi, xấu nọ kia. Uô ng rươ u bia co hại cho sư c kho e, thanh thiê u niên nên tuân thu quy đi nh luâ t pha p, tuô i vi thành niên không đươ c du ng rươ u bia. 46
Đạo làm con Ngươ i trươ ng thành co uô ng rươ u bia thi cu ng không nên uô ng qua nhiê u, uô ng say rô i, ăn no i quă ng xiên, lại sanh ra tâ t xâ u, co thê se gây ra nhiê u viê c không hay. Đi thong thả, đứng thẳng ngay Lúc vái chào, thành tâm kính. Không đạp ngạch, không dựa nghiêng Không ngồi duỗi, không rung đùi. Khi đi thi chân bươ c ung dung vư ng cha i, châ m ra i tư tô n, không vô i vô i vàng vàng, cu ng không luô ng ca luô ng cuô ng. Khi đư ng thi đư ng ngay ngă n, đâ u thă ng ngư c thă ng, tinh thâ n sung ma n, không cu i lưng o ng e o, i u xi u thiê u na o. Khi chào ho i ngươ i kha c du là cu i đâ u hay chă p tay cu ng pha i chân thành cung ki nh, chư không pha i làm lâ y lê cho xong. Khi vào nhà không đươ c đạp chân lên ngạch cư a; khi đư ng thi không nga nghiêng xiêu ve o; khi ngô i thi không duô i 47
Chương 3: Sô ng cẩn thâ n thă ng hai chân ra, cu ng không tu y tiê n rung đu i. Như ng hành đô ng này đê u là hành đô ng không trang nghiêm, co ti nh ngạo mạn, tô n hại đê n phong ca ch cu a ngươ i quân tư. Vén nhẹ màn, không gây tiếng Chỗ quanh góc, tránh đừng va. Bưng vật rỗng, giống vật đầy Vào phòng trống, giống có người. Khi vào nhà [vào phòng], du là ve n màn hay mơ cư a đê u pha i nhe nhàng, tra nh gây ra tiê ng ô n. Khi đi đê n chô co go c cạnh thi nên cẩn thâ n đi châ m lại, đê tra nh bi thương do va pha i go c tươ ng hoă c go c cạnh đô vâ t. Khi câ m như ng vâ t như bi nh, hô p rô ng thi pha i câ m như thê co chư a đô bên trong, cẩn thâ n ke o rơ t bê hoă c làm bê. Không tu y tiê n vào nhà [vào phòng ngươ i kha c] khi không co ngươ i cu ng như khi co ngươ i. 48
Đạo làm con Đừng làm gấp, gấp dễ sai Làm viê c thi không đươ c vô i vô i vàng vàng, hâ p ta hâ p tâ p vi như vâ y dê gây ra sai so t. Không ngại khó, chớ qua loa. Không nên ngại kho sơ khô mà do dư châ n chư, cu ng không nên làm qua loa tu y tiê n đô i pho cho xong chuyê n. 49
Chương 3: Sô ng cẩn thâ n Chỗ tranh cãi, chớ lân la Chuyện tà mị, chớ hỏi qua. Ơ như ng nơi dê xa y ra tranh ca i đâ u đa như sòng bạc, qua n rươ u thi tuyê t đô i không bươ c vào đê tra nh bi a nh hươ ng không tô t. Như ng chuyê n tà ma hoang đươ ng thi pha i tư chô i không nghe, không xem cu ng không hiê u ky đi ho i cho biê t đê tra nh bi nhiê m như ng tâm ti nh không tô t. Sắp vào nhà, hỏi có ai Bước vào phòng, phải lên tiếng. Nếu người hỏi, thì xưng tên Không nói Tôi, vậy chẳng rõ. 50
Đạo làm con Trươ c khi vào nhà [vào phòng] ngươ i kha c thi pha i ho i trươ c Co ai ơ nhà không?, không nên lô ma ng chạy vào nhà [phòng] ngươ i ta. Trươ c khi vào phòng kha ch thi nên lơ n tiê ng ho i đê cho ngươ i trong nhà biê t là co kha ch đê n. Nê u ngươ i trong nhà [phòng] ho i: Ai đâ y? thi nên tra lơ i bă ng tên cu a mi nh, chư không no i cô c lô c: Tôi đây!, làm ngươ i trong nhà [phòng] không thê nhâ n biê t là ai ca. Dùng đồ người, phải hỏi trước Nếu không hỏi, giống trộm thôi. Mượn đồ dùng, hoàn đúng hẹn Sau mượn nữa, rất dễ dàng. Mươ n đô ngươ i kha c thi pha i xin phe p trươ c [mơ i đươ c lâ y du ng]. Nê u chưa ho i y trươ c mà tư tiê n lâ y du ng chi nh là hành vi trô m că p. Đô vâ t mươ n du ng pha i giư gi n cẩn thâ n và pha i tra lại đu ng he n, đê sau này câ n du ng đê n thi lại co thê dê dàng mươ n nư a. 51
Chương 4: Sô ng uy ti n Chương 4: Sống uy tín Khi nói chuyện, tín làm đầu Lừa và dối, chẳng nên đâu. Mơ miê ng no i chuyê n trươ c hê t pha i chân thành uy ti n; nhâ n lơ i làm giu p ngươ i kha c thi nhâ t đi nh pha i giư lơ i, không đu sư c làm thi không nên tu y tiê n nhâ n lơ i, thâ m chi lại càng không nên no i mâ y lơ i lư a gạt hay no i lơ i ngon tiê ng ngo t. Nói nhiều lời, không bằng ít Nói thật thà, không nịnh hót. Lời xảo trá, tiếng tục thô Thói côn đồ, đều phải bỏ. 52
Đạo làm con No i nhiê u không bă ng no i i t, no i i t không bă ng no i lơ i hay. No i pha i no i đu ng chô, đa ng no i mơ i no i, không đa ng thi tuyê t đô i không no i. Ư ng xư viê c đơ i thi thâ n tro ng tư lơ i no i đê n hành vi. No i chuyê n thi pha i đu ng theo sư thâ t [không du ng lơ i hoa mỹ đê bo p me o sư thâ t]. Không nên no i lơ i ngon ngo t, ton ho t ni nh bơ, xa o tra quy quyê t, thô tu c bâ y bạ, cu ng đư ng đê bi tâ p nhiê m ca ch no i chuyê n lô ma ng thô tu c cu a bo n lưu manh côn đô. Biết chưa rõ, chớ vội nêu Hiểu chưa tường, đừng vội nói. Đô i vơ i bâ t cư viê c gi, khi chưa ro thư c hư ra sao thi không nên pha t biê u y kiê n. Đô i vơ i như ng viê c chưa hiê u ro [chân tươ ng] sư thâ t thi không nên tu y tiê n phô biê n đê tra nh gây ra như ng hâ u qua không hay. 53
Chương 4: Sô ng uy ti n Việc không đúng, chớ nhận bừa Nếu nhận rồi, liền khó xử. Như ng viê c không hơ p đạo ly thi không nên tu y tiê n nhâ n lơ i. Nê u tu y tiê n hư a he n thi đê n lu c làm không đươ c se làm cho mi nh kho xư. Lúc nói chuyện, chậm rõ ràng Không hấp tấp, tránh mơ hồ. Khi no i chuyê n, pha t âm ro ràng tư ng chư, tư tô n no i, không no i nhanh, càng không nên no i y nghi a mơ hô. 54
Đạo làm con Người nói đúng, kẻ nói sai Chớ thày lay, vào can dự. Khi gă p ngươ i no i quă ng xiên bâ y bạ thi nghe qua rô i bo, pha i du ng tri tuê đê pha n đoa n chư không sơ suâ t đê bi a nh hươ ng xâ u. Không nên can thiê p như ng viê c không co liên quan đê n mi nh, đê kho i pha i di nh vào như ng chuyê n lôi thôi ră c rô i. 55 Thấy người tốt, học theo ngay Dù kém xa, dần theo kịp. Nhi n thâ y như ng ưu điê m hoă c viê c làm tô t cu a ngươ i kha c thi pha i lâ p tư c nghi đê n viê c pha i ho c tâ p theo, du là hiê n tại kha năng còn ke m xa cu ng quyê t đi nh tư ng bươ c làm cho đươ c.
Chương 4: Sô ng uy ti n Thấy người xấu, nhìn lại mình Có liền sửa, không thì tránh. Nhi n thâ y ke kha c co như ng hành vi xâ u a c thi pha i tư suy ngâ m lại, xem xe t [lại ba n thân] coi mi nh co như ng tho i hư đo không, nê u co thi sư a đô i, không thi cô tra nh. Đức với tài, làm và học Không bằng người, tự cố lên. Mô i ngươ i đê u pha i nên chu tro ng viê c bô i dươ ng phẩm châ t đạo đư c, ho c vâ n và tay nghê cu a riêng mi nh. Nê u thâ y mi nh co chô không bă ng ngươ i thi pha i nên đê tâm phâ n đâ u làm cho bă ng đươ c. 56
Việc áo quần, cùng ăn uống Có thua người, cũng không buồn. Đạo làm con Còn vê ăn mă c bê ngoài hay ăn uô ng không bă ng ngươ i ta thi không nên lưu y bâ n tâm, lại càng không nên tư ti mă c ca m. Chê vội giận, khen liền vui Bạn xấu tìm, bạn tốt lui. Nghe khen sợ, chê lại mừng Nhiều bạn tốt, đến chơi chung. Nê u nghe ngươ i kha c no i đê n khuyê t điê m cu a mi nh mà nô i giâ n, nghe ngươ i kha c 57
Chương 4: Sô ng uy ti n khen ngơ i mi nh mà vui mư ng thi bạn xâ u se tiê p câ n còn bạn be tô t dâ n dâ n se tra nh xa. Ngươ c lại, khi nghe ngươ i kha c khen ngơ i, không như ng không đă c y hi hư ng mà còn khiêm cung tư xe t lại, chi sơ là làm chưa đu tô t, pha i tiê p tu c cô gă ng; còn khi bi ngươ i kha c phê bi nh khuyê t điê m, không như ng không nô i giâ n mà còn vui ve tiê p thu, ngươ i thâ t sư chân thành đa ng tin như vâ y dâ n dâ n se kê t đươ c nhiê u bạn be tô t. Vô ý phạm, gọi là sai Cố tình làm, thành ra ác. Vô ti nh làm sai viê c gi thi go i là lô i nhưng nê u đa biê t ro sai mà vâ n cô y làm thành ra tô i. 58
Đạo làm con Sai chịu sửa, dần liền hết Cố giấu che, càng thêm nặng. Biê t sai mà chi u sư a là hành đô ng cu a ngươ i du ng ca m, viê c sai so t tư nhiên se gia m dâ n đê n không còn [sai so t nư a], còn nê u đa làm sai mà còn cô che giâ u thi sai lại càng sai, tô i càng nă ng thêm mô t bâ c. 59
Chương 5: Thương mo i ngươ i Chương 5: Thương mọi người Hễ là người, đều thương yêu Chung bầu trời, cùng quả đất. Chi câ n là con ngươ i thi là đô ng loại, không phân biê t chu ng tô c, dân tô c, tôn gia o ti n ngươ ng, tâ t ca đê u nên thương yêu lâ n nhau. Tâ t ca đê u sinh ra, lơ n lên, sinh sô ng trên cu ng qua đâ t dươ i cu ng bâ u trơ i, không nên phân biê t bạn tôi mà nên hơ p ta c hô trơ lâ n nhau thi mơ i co thê duy tri đươ c cô ng đô ng cu ng nhau sinh sô ng và pha t triê n. 60
Đạo làm con Đức hạnh cao, danh tự cao Người ta trọng, không do tướng. Người tài cao, danh vọng lớn Mọi người phục, chẳng vì khoác. Ngươ i co đư c hạnh cao thi danh tiê ng cu ng tư nhiên lơ n. Điê u làm ngươ i ta ki nh tro ng chi nh là đạo đư c tô t chư không pha i là tươ ng mạo bên ngoài. Ngươ i co tài năng, kha năng xư ly công viê c gio i thi tư nhiên se co uy ti n lơ n. Mo i ngươ i yêu thi ch nê phu c ngươ i đo là yêu thi ch nê phu c ca i tài gia i quyê t công viê c chư không pha i ca i tài khoe khoang cu a ngươ i đo. 61
Chương 5: Thương mo i ngươ i Giúp được người, đừng ích kỷ Người khác giỏi, chớ tị hiềm. Nê u bạn co kha năng [làm viê c] giu p mo i ngươ i thi đư ng chi nghi đê n lơ i i ch cu a riêng mi nh mà không chi u làm chu t viê c vi mo i ngươ i. Đô i vơ i tài hoa cu a ngươ i kha c thi pha i nên yêu thi ch, khen ngơ i, ho c tâ p theo chư đư ng nên phê bi nh, ganh ti, no i xâ u. 62
Đạo làm con Giàu không nịnh, nghèo chớ chê Cũ đừng chán, mới không mê. Không nên ni nh ho t lâ y lo ng ngươ i giàu co mà cu ng không nên kiêu ngạo tư cao trươ c mă t ngươ i nghe o hoă c xem thươ ng ngươ i nghe o. Lại càng không nên yêu thi ch ca i mơ i cha n ghe t ca i cu. Pha i nên quy tro ng bạn be cu hoă c đô vâ t cu, không nên chi lo ma i mê vơ i bạn be mơ i hoă c đô vâ t mơ i. 63
Chương 5: Thương mo i ngươ i Người đang bận, chớ quấy rầy Người không an, đừng phiền nhiễu. Khi ngươ i kha c đang bâ n rô n thi đư ng làm phiê n ho ; khi tâm trạng ngươ i ta không tô t hoă c thân tâm không an thi đư ng cư theo le o nhe o quâ y râ y, chi làm cho ho bư c mi nh, kho chi u thêm. 64
Đạo làm con Khuyết điểm người, đừng xoi mói Chuyện riêng tư, tuyệt không nói. Không nên đi bêu xâ u khuyê t điê m cu a ngươ i kha c. Chuyê n riêng tư cu a ngươ i ta thi cu ng đư ng đi no i hê t cho mo i ngươ i biê t. Khen làm lành, là điều tốt Người ta biết, cố gắng thêm. Nói xấu người, là việc xấu Người ta ghét, họa tránh đâu. Khen ngơ i ưu điê m hoă c viê c tô t cu a ngươ i kha c đo là viê c làm tô t. Sau khi ho nghe 65
Chương 5: Thương mo i ngươ i bạn khen ho, ho se càng đươ c khuyê n khi ch làm viê c tô t hơn nư a. Đi no i chuyê n xâ u hoă c khuyê t điê m cu a ngươ i kha c chi nh là viê c làm a c đô c vâ y. Nê u chi tri ch phê bi nh qua lô thi lại co thê tư chuô c lâ y ră c rô i. Cùng khuyên thiện, rèn đạo đức Lỗi không khuyên, đôi bên thiệt. Bạn be vơ i nhau thi nên khuyên can nhau đư ng làm viê c xâ u, khuyê n khi ch nhau cu ng làm viê c tô t, cu ng nhau trau dô i như ng phâ m ca ch đạo đư c tô t. Nê u co sai mà không chi u khuyên ba o nhau sư a chư a thi ca hai đê u sai [vi không ho c tâ p đươ c như ng điê u tô t đê trau dô i đạo đư c]. 66
Nhận và cho, phân biệt rõ Thà cho nhiều, nhận ít thôi. Đạo làm con Nhâ n và cho, pha i phân biê t ro ràng. Thà ră ng cho ngươ i kha c nhiê u mô t chu t, co n mi nh nhâ n i t mô t chu t thi mơ i co thê kê t giao rô ng ra i và chung sô ng ho a hơ p vơ i mo i ngươ i đươ c. Nhờ vả người, tự hỏi trước Mình không muốn, chớ buộc người. Trươ c khi muô n nhơ ai đưa đô hoă c làm viê c gi giu p mi nh thi trươ c tiên nên tư ho i: Nê u đô i lại là mi nh, mi nh co chi u làm không?. Nê u tư xe t thâ y mi nh co n không chi u làm thi không nên nhơ [ngươ i ta]. 67
Chương 5: Thương mo i ngươ i Ơn phải báo, oán nên quên Oán cho qua, ơn nhớ mãi. Chi u ơn cu a ngươ i ta thi pha i nhơ ơn đê mà ba o đa p. Ngươ i kha c co chô không đu ng vơ i mi nh nên rô ng lươ ng bo qua. Như ng viê c giâ n hơ n không vư a y thi không nên đê trong lo ng qua lâu, chuyê n đa qua thi cho qua luôn. Ân nghi a ngươ i kha c làm cho mi nh thi pha i luôn ghi nhơ trong tâm, luôn ca m ơn không hê t, luôn nghi ca ch ba o đa p. 68
Đạo làm con Với người làm, phải đoan nghiêm Tuy đoan nghiêm, nhưng hiền hòa. Cậy quyền thế, tâm không phục Dùng đạo lý, họ phục ngay. Cư xư vơ i ngươ i làm trong nhà pha i chu y đê n phâ m hạnh đoan chi nh cu a ba n thân và pha i lâ y mi nh ra làm gương cho ngươ i làm noi theo. Tuy phâ m hạnh đoan chi nh là quan tro ng, song tâ m lo ng nhân tư bao dung thi lại đa ng quy hơn. Nê u câ y thê y quyê n bă t e p ngươ i làm thi ngươ i ta chi miê n cươ ng chi u làm bê ngoài chư trong lo ng chă ng thâ t sư muô n. Chi co đô i xư vơ i ho đu ng theo đạo ly thi ho mơ i hê t lo ng làm viê c, không hê oa n hâ n gi. 69
Chương 6: Kê t bạn tô t Chương 6: Kết bạn tốt Đều là người, có tốt xấu Phàm phu nhiều, người hiền hiếm. Người nhân đức, mọi người kính Nói chân thật, không xu nịnh. Cu ng là con ngươ i nhưng thiê n a c cha nh tà, tâm tri cao thâ p, [ti nh ti nh tô t xâ u] thâ t không giô ng nhau. Ngươ i bi a nh hươ ng như ng ca i xâ u thi nhiê u, co n ngươ i nhân tư hiê n hâ u thi lại i t. Nê u co ngươ i đu ng là thâ t sư nhân đư c thi mo i ngươ i tư nhiên ki nh nê anh ta vi anh ta no i chuyê n ngay thă ng không vu lơ i, không co gi che giâ u ca, lại không lâ y lo ng ngươ i kha c, vi vâ y mà mo i ngươ i tư nhiên co tâm ki nh nê. 70
Đạo làm con Được thân cận, lợi vô cùng Đức tốt tăng, lỗi giảm dần. Không chịu gần, nhiều điều hại Tiểu nhân đến, trăm sự bại. Nê u co thê gâ n gu i vơ i ngươ i nhân đư c, ho c tâ p theo ho là viê c râ t may mă n vi ho se giu p đư c hạnh cu a mi nh mô i ngày mô t tô t hơn, sai so t cu a mi nh càng ngày càng i t đi. Nê u không chi u gâ n gu i ngươ i tô t, như vâ y thi se chi u vô sô điê u không hay vi ke xâ u co cơ hô i đê n làm bạn vơ i ta. Lâu dâ n lơ i no i, hành vi, tư tươ ng đê u bi a nh hươ ng xâ u, thâ m chi co n dâ n đi vào con đươ ng sai tra i. 71
Chương 7: Ho c tâ p thêm Chương 7: Học tập thêm Không thực hành, chỉ lý thuyết Thành nói suông, sao nên người? Chỉ thực hành, không lý thuyết Theo ý riêng, sai nào biết. Nê u không đi ch thân thư c hành ca c bô n phâ n hiê u tha o, anh em ho a thuâ n, sô ng câ n thâ n và co uy ti n, thương mo i ngươ i và kê t bạn tô t mà chi vu i đâ u đo c sa ch, thi tuy co chu t kiê n thư c nhưng cu ng chi làm tăng thêm ti nh no i ly thuyê t suông, trơ thành mô t ngươ i không thư c tê. Đo c sa ch như vâ y liê u co i ch gi? Nê u chi lo thư c hiê n như ng lơ i dạy ba o mà không chi u đo c sa ch ho c tâ p thêm [thi dê rơi vào ti nh huô ng: vi không ro ly le ], chi theo thiên kiê n cu a mi nh đê làm viê c, se dê bi sai so t mà không biê t. Vâ y cu ng không đu ng nư a. 72
Đạo làm con Khi đọc sách, phải tập trung Tâm mắt miệng, chớ buông lung. Đọc sách nào, đọc cho xong Đừng để lòng, tìm sách khác. Phương pha p đo c sa ch câ n pha i chu tro ng 3 điê u: mă t nhi n, miê ng đo c, tâm ca m nhâ n. Ba điê u không thê thiê u mô t. Co như vâ y thi mơ i co thê thu đươ c hiê u qua ho c mô t hiê u mươ i. Ho c tâ p nghiên cư u thi pha i hê t lo ng chuyên tâm thi mơ i co thê thâ u đa o đươ c, không nên đo c quyê n sa ch này chưa bao lâu lại đi thi ch quyê n sa ch kha c, muô n xem quyê n sa ch kha c. Như vâ y thi ma i ma i cu ng không [yên tâm đê mà] thâ u ro bâ t ky mô t quyê n sa ch nào. Pha i nên nghiên cư u xong mô t quyê n sa ch thi mơ i tiê p tu c tơ i quyê n sa ch kha c. 73
Chương 7: Ho c tâ p thêm Thời gian dài, lại cố gắng Trình độ có, khó cũng thông. Khi lên kê hoạch đo c sa ch, đă t ra thơ i gian thư tha mô t chu t cu ng không sao, nhưng khi thư c hiê n thi pha i cô gă ng nghiêm chi nh làm cho đu ng, không đươ c lươ i biê ng buông tha. Lâu ngày châ y tha ng tri nh đô càng cao, thi như ng điê m mà trươ c đo chưa hiê u đươ c hoă c co n đang nghi vâ n se tư nhiên đươ c thông suô t liê n. Có vấn đề, liền ghi xuống Gặp người hỏi, hiểu thông luôn. Lu c đang ti m to i ho c ho i, nê u co thă c mă c gi thi pha i nên ghi che p lại liê n đê khi co cơ hô i gă p thâ y hay bạn be be n đem ra ho i, câ n pha i thâ t sư hiê u ro y nghi a đu ng đă n cu a vâ n đê mơ i thôi. 74
Đạo làm con Phòng phải yên, tường giữ sạch Bàn ghế gọn, bút mực ngay. Pho ng ho c (đo c) pha i să p xê p go n gàng, tươ ng pha i giư sạch se. Lu c đo c sa ch, như ng văn pho ng phâ m như giâ y, bu t, mư c pha i đê ngay ngă n, không đê bư a bô n. Như vâ y, khi mă t nhi n thâ y ca nh go n gàng ngăn nă p thi mơ i ti nh tâm mà đo c sa ch. Thỏi mực nghiêng, tâm không chánh Chữ viết lệch, tâm chẳng yên. Ngày xưa du ng bu t lông viê t chư nên pha i mài mư c trươ c, nê u tâm tri đê đâu đâu thi tho i mư c bi mài nghiêng. Khi viê t chư bi me o lê ch chư ng to tinh thâ n bâ t an, không co đươ c sư bi nh tâm. 75
Chương 7: Ho c tâ p thêm Xếp sách vở, để đúng nơi Đọc xong rồi, xếp chỗ cũ. Có việc gấp, cất cẩn thận Sách hư rách, dán sửa ngay. Nên phân loại sa ch ro ràng, xê p co thư tư đu ng vi tri, khi lâ y đo c xong pha i đê lại đu ng chô cu. Trong lu c đang đo c mà co viê c gâ p câ n làm cu ng pha i câ t sa ch xong rô i mơ i đi làm. Sa ch là tinh hoa cu a tri tuê, nê u co bi hư ra ch thi pha i nên da n sư a lại, giư cho đươ c nguyên ve n. 76
Đạo làm con Sách nhảm nhí, chẳng nên xem Hại thông minh, hư tâm chí. Đô i vơ i như ng sa ch ba o co hại cho sư c kho e và tinh thâ n thi nhâ t quyê t vư t bo hoă c không xem đê tra nh bi tiêm nhiê m như ng tư tươ ng xâ u, làm cho tri tuê bi mê muô i, tinh thâ n không lành mạnh. 77
Chương 7: Ho c tâ p thêm Đừng nóng vội, chớ thối lui Thánh hiền nhân, dần sẽ đạt. Khi gă p kho khăn hoă c thâ t bại thi không nên na n chi, cu ng không nên bư c tư c, than trơ i tra ch ngươ i, mà pha i nên phâ n đâ u nô lư c ho c tâ p thêm. Tri nh đô và đư c hạnh cu a tha nh hiê n tuy cao, nhưng chi câ n tư ng bươ c re n luyê n thi dâ n dâ n cu ng se đạt đươ c. 78
n ĐẠO LÀM CON (Hiếu & Đạo 4) Chịu trách nhiệm xuất bản: Quang Thắng Biên tập nội dung: Minh Quang Sửa bản in: Minh Như Bìa: Nhóm Tịnh Nghiệp In 1.000 bản, khổ 14.5x20cm tại Cty CP. Thiết kế mỹ thuật in bao bì Đăng Quang 55/18B Bình Long, Q. Tân Phú, TP. Hồ Chí Minh Số đăng ký kế hoạch xuất bản: 27-2012/CXB/118-212/PĐ Cục xuất bản ký ngày 03 tháng 01 năm 2012 In xong và nộp lưu chiểu tháng 04 năm 2012