III. Thị trường ngoại hối

II. Thị trường ngoại hối THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH (financial market) Thị trường tiền tệ (money market) Thị trường vốn (capital market) TT tín dụng ngắn hạn qua NHTM Thị trường ngoại hối (foreign exchange market) TT tín dụng dài hạn (t>1 năm) TT chứng khoán (security market) 1 II. Thị trường ngoại hối 1. Khái niệm: Thị trường hối đoái là nơi mà ở đó diễn ra các hoạt động giao dịch mua bán, trao đổi ngoại hối, trong đó chủ yếu là trao đổi, mua bán ngoại tệ và các phương tiện thanh toán quốc tế. Thị trường thành viên: TT ngoại tệ Liên ngân hàng: Là nơi chỉ gồm các ngân hàng, các tổ chức tín dụng thành viên tiến hành trao đổi, mua bán ngoại tệ trực tiếp với nhau = TT bán buôn ngoại tệ TT ngoại tệ giữa ngân hàng và khách hàng: TT bán lẻ ngoại tệ: 2 II. Thị trường ngoại hối Mục đích tham gia TTNH của các ngân hàng: - Phục vụ khách hàng - Quản lí ngoại hối trong NH theo yêu cầu của NHNN - Kiếm lời từ chênh lệch tỷ giá Nơi diễn ra giao dịch của TTNH: - Sở GD ngoại hối - Thị trường vô hình, giao dịch qua phương tiện thông tin liên lạc: chủ yếu thông qua điện thoại, máy tính, fax 3 1

1. Khái niệm TTNH Chủ thể tham gia giao dịch trên TTNH: - Các ngân hàng thương mại - Ngân hàng trung ương - Môi giới (broker) - Doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân có nhu cầu mua bán ngoại hối Hàng hóa trên TTNH: là ngoại hối, chủ yếu là ngoại tệ và các phương tiện thanh toán bằng ngoại tệ. Mua bán được thực hiện bằng tiền mặt và số dư trên tài khoản ngoại tệ. 4 2. Đặc điểm thị trường ngoại hối Là một thị trường mang tính toàn cầu, hoạt động 24/24h do chênh lệch múi giờ ở các nước Là một thị trường nhạy cảm Đối tượng kinh doanh chủ yếu: 85% các giao dịch ngoại hối hàng ngày liên quan đến các đồng tiền: USD, EURO, GBP, JPY, AUD, CHF, CAD, trong đó USD và EURO chiếm tỷ trọng lớn nhất. 5 3. Phân loại thị trường Phân loại theo cách tổ chức thị trường: - Thị trường tập trung - Thị trường phi tập trung - Thị trường chợ đen Phân loại theo nghiệp vụ GD ngoại hối: - Thị trường giao ngay - Thị trường kì hạn 6 2

4. Các nghiệp vụ kinh doanh trên thị trường ngoại hối FOREX PRIMARY OPERATIONS (Nghiệp vụ sơ cấp) DERIVATIVE OPERATIONS (Nghiệp vụ phái sinh) SPOT FORWARD SWAP OPTION FUTURE OTC - OTC EXCHANGE CENTER 7 4.1 Giao dịch giao ngay (spot transaction) Định nghĩa: là GD mà theo đó 2 bên thực hiện mua bán 1 lượng ngoại tệ theo tỷ giá giao ngay tại thời điểm giao dịch và kết thúc thanh toán trong vòng 2 ngày làm việc tiếp theo.(điều 2, QĐ 1452/2004-QĐ-NHNN) Bản chất: là GD mua bán ngoại tệ, trong đó việc thanh toán và giao nhận ngoại tệ xảy ra đồng thời Thời gian giao ngoại hối và thanh toán = ngày giá trị (spot value date - SVD): thông thường là 2 ngày kể từ sau ngày kí hợp đồng (T+2) 8 Spot value date Ví dụ: Ngày kí HĐ mua ngoại tệ giao ngay là ngày 1/6 - spot value date = J+2 = 3/6 - Nếu ngày 2/6 hoặc ngày 3/6 là ngày nghỉ thì spot value date sẽ được lùi lại tới ngày làm việc tiếp theo gần nhất, có thể là ngày 4/6 9 3

4.1 Giao dịch giao ngay (spot transaction) Tỷ giá giao ngay spot rate (Rs): - Được xác định dựa trên cung-cầu trên thị trường, biến động theo từng thời điểm giao dịch. - Tỷ giá này không nhất thiết là tỷ giá niêm yết hàng ngày của ngân hàng - Là tỷ giá cơ sở (tỷ giá gốc) 10 4.1 Giao dịch giao ngay (spot transaction) Ý nghĩa: - Là giao dịch thực (phục vụ nhu cầu mua bán thực tế về ngoại tệ) - Chiếm tỷ trọng GD chủ yếu trên thị trường ngoại hối hàng ngày - Giúp các NHTM cân bằng trạng thái ngoại hối (the foreign exchange position) - GD giao ngay còn phục vụ mục đích đầu cơ, găm giữ ngoại tệ 11 4.2 Giao dịch kì hạn (forward transaction) Định nghĩa: giao dịch hối đoái kỳ hạn là GD mà theo đó 2 bên cam kết sẽ mua, bán với nhau 1 lượng ngoại tệ theo một mức tỷ giá xác định và việc thanh toán sẽ được thực hiện vào thời điểm xác định trong tương lai (điều 2, QĐ 1452/2004-QĐ-NHNN) Ý nghĩa: Phòng ngừa rủi ro biến động tỷ giá: Khi mua ngoại tệ kỳ hạn, nhà NK có 1công cụ chống lại sự tăng tỷ giá Khi bán ngoại tệ kỳ hạn, nhà XK có 1công cụ chống lại sự sụt giảm tỷ giá Đầu cơ hưởng chênh lệch tỷ giá 12 4

4.2 Giao dịch kì hạn (forward transaction) Đặc điểm của GD kì hạn: - Là giao dịch trên thị trường OTC - Ngày giá trị kỳ hạn forward value date FVD = (J+2)+ x; x = thời hạn của HĐ kỳ hạn Giao nhận và thanh toán HĐ: 2 cách + Giao thật và thanh toán toàn bộ + Hủy HĐ và thanh toán phần chênh lệch tỷ giá. 13 Tỷ giá kỳ hạn Forward rate (Rf) Công thức tính tỷ giá kỳ hạn I t - lãi suất đồng tiền định giá I c - là lãi suất đồng tiền yết giá N - thời hạn của HĐ K - hệ số tính lãi trong thời gian N (K=N/12 hoặc N/365) Rs - tỷ giá giao ngay Rf - tỷ giá kỳ hạn Rf = Rs + Rs.K.(I t - I c ) (1+ I c.k) 14 4.3 Giao dịch tương lai (future transaction) Khái niệm: GD tương lai về bản chất là 1 giao dịch kỳ hạn được thực hiện tại sở GD và đối tượng GD là các HĐ ngoại tệ đã được tiêu chuẩn hóa về loại, số lượng ngoại tệ và thời thời gian thanh toán. VD: HĐ ngoại tệ tương lai được giao dịch tại sàn Chicago với đặc điểm như sau: - loại ngoại tệ: CAD, CHF,AUD,GBP,JPY mua bán trực tiếp với USD; - số lượng tiền tệ của mỗi HĐ: 100000CAD/HĐ; 62500GBP/HĐ - Thời gian thanh toán: thứ 4 của tuần thứ 3 của các tháng 3,6,9,12. 15 5

4.3 Giao dịch tương lai (future transaction) Đặc điểm của GD tương lai : - Tính tiêu chuẩn hoá cao - Được thực hiện tại các sở giao dịch - Là giao dịch mang tính đầu cơ lớn - Là giao dịch thông qua nhà môi giới (broker), trong đó người mua và người bán HĐ future phải có khoản ký quỹ (margin) tại broker và phải trả phí cho broker - tỷ giá trong HĐ future thường cao hơn trong HĐ forward do phí GD future thường cao hơn Ý nghĩa của GD future: thực chất là đầu cơ ngoại tệ 16 So sánh HĐ tương lai và HĐ kì hạn Tiêu chí so sánh Future Forward Địa điểm giao dịch Giá trị HĐ Đồng tiền giao dịch Thực hiện tại sở GD: GD qua môi giới Tiêu chuẩn hoá, vd 100000$ được chuẩn hoá, là các đồng tiền USD,GBP, EURO Thực hiện tại TT OTC: GD trực tiếp tuỳ thuộc 2 bên tham gia HĐ Là tất cả các đồng tiền Mức độ biến động tỷ giá hàng ngày được giới hạn bởi sở giao dịch Theo thoả thuận giữa các bên ký kết hợp đồng Mẫu hợp đồng HĐ được chuẩn hóa tại sở GD HĐ mua bán tự do thỏa thuận 17 So sánh HĐ tương lai và HĐ kì hạn Tiêu chí so sánh Future Forward Ngày giá trị HĐ (ngày đáo hạn) Ý nghĩa Kết thúc HĐ HĐ có ngày giá trị nhất định trong tương lai HĐ đầu cơ ăn chênh lệch tỷ giá HĐ TT theo ngày HĐ có thể kết thúc vào thời điểm bất kì Ngày giá trị theo thỏa thuận trong HĐ HĐ chủ yếu mang tính chất phòng ngừa rủi ro Chỉ TT khi hết hạn HĐ kết thúc bằng việc giao nhận thật vào ngày thỏa thuận trước 18 6

4.4 Giao dịch hoán đổi (swap transaction) Khái niệm: 1452/QĐ-NHNN, điều 2: là giao dịch đồng thời mua và bán cùng một lượng ngoại tệ (chỉ có 2 đồng tiền được sử dụng trong giao dịch), trong đó kỳ hạn thanh toán của hai giao dịch là khác nhau và tỷ giá của 2 giao dịch được xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng Bản chất: là 1 GD trong dó người ta tiến hành mua và bán đồng thời 1 đồng tiền theo những tỷ giá khác nhau và theo những ngày giá trị khác nhau 19 4.4 Giao dịch hoán đổi (swap transaction) Đặc điểm: - số lượng tiền tệ mua vào và bán ra bằng nhau - Ngày giá trị khác nhau - Swap rate = Rf Rs = Rs.K.(It-Ic) - Được giao dịch trên OTC 20 VD: Doanh nghiệp XNK A cần ngoại tệ = 1 triệu USD để thanh toán. Để phòng ngừa rủi ro biến động tỷ giá USD/VND doanh nghiệp ký HĐ Swap thực hiện các bước sau: - mua 1 triệu USD trên TT với tỷ giá Rs - Đồng thời bán ra 1 triệu USD sau 1 tháng với tỷ giá Rf thoả thuận trước. 21 7

4.5 Giao dịch quyền chọn (Option transaction) Định nghĩa: 1452/QĐ-NHNN, điều 2: Giao dịch quyền lựa chọn tiền tệ (sau đây gọi là giao dịch quyền lựa chọn ) là giao dịch giữa bên mua quyền và bên bán quyền, trong đó bên mua quyền có quyền nhưng không có nghĩa vụ mua hoặc bán một lượng ngoại tệ xác định ở một mức tỷ giá xác định trong một khoảng thời gian thoả thuận trước. Nếu bên mua quyền lựa chọn thực hiện quyền của mình, bên bán quyền có nghĩa vụ bán hoặc mua lượng ngoại tệ trong hợp đồng theo tỷ giá đã thoả thuận trước. Tỷ giá quyền chọn là tỷ giá được áp dụng khi thực hiện giao dịch quyền chọn. Tỷ giá này còn được gọi là giá strike 22 Ví dụ Khách hàng kí HĐ quyền chọn mua 1000 GBP với tỷ giá 32.000, giao sau 5 tháng, đặt cọc 1000VND cho 1 GBP. Khi thực hiện HĐ, tỷ giá chỉ là 30.000 => KH hủy HĐ và mất tiền đặt cọc Khi thực hiện HĐ, tỷ giá là 33.000 => KH tiếp tục thực hiện HĐ. 23 Hợp đồng quyền chọn mua (call option) Là một công cụ tài chính, cho phép người mua có quyền (chứ không phải nghĩa vụ) mua một đồng tiền nhất định theo một tỷ giá đã thoả thuận trước trong một khoảng thời gian xác định Hợp đồng quyền chọn bán (put option) Là công cụ tài chính cho phép người mua có quyền (chứ không phải nghĩa vụ) bán một đồng tiền nhất định theo một tỷ giá đã thoả thuận trước, trong một khoảng thời gian xác định 24 8

Các bên tham gia hợp đồng quyền chọn Người mua hợp đồng (buyer): Phải trả phí quyền chọn (chính là giá HĐ quyền chọn option premium/option fee/option price) Không phải ký quỹ Được quyền lựa chọn: Thực hiện hợp đồng (Tiến hành mua hoặc bán đồng tiền tại tỷ giá đã thoả thuận trước) nếu thấy có lợi huỷ hợp đồng nếu thấy bất lợi Chuyển nhượng hợp đồng 25 Các bên tham gia hợp đồng quyền chọn Người bán hợp đồng (seller/writer/grantor): Có nghĩa vụ phải tiến hành giao dịch theo yêu cầu của người mua hợp đồng khi quyền chọn được thực hiện Được nhận khoản phí - premium kể cả khi quyền chọn không được thực hiện 26 4.5 Giao dịch quyền chọn Thực hiện tại các sở GD và OTC Phí quyền chọn (option premium): Là số tiền mà nhà đầu tư, người mua hợp đồng quyền chọn đồng ý trả tiền cho hợp đồng quyền chọn mua hoặc hợp đồng quyền chọn bán Phí mua HĐ quyền chọn mua = call premium Phí mua HĐ quyền chọn bán = put premium Tính linh hoạt của phí Option là đặc điểm nổi bật của giao dịch Option. 27 9

Kiểu quyền chọn Quyền chọn kiểu Mỹ - Cho phép thực hiện quyền chọn vào những ngày làm việc trong tuần trong thời gian có hiệu lực của hợp đồng và trước khi hợp đồng đáo hạn - Việc thanh toán thực tế được thực hiện sau khi tiến hành quyền chọn từ 1 đến 2 ngày Quyền chọn kiểu châu Âu chỉ cho phép thực hiện giao dịch tại thời điểm hợp đồng đáo hạn T T option option 28 10