Bài trình bày tại Hội thảo Xây dựng và hoàn thiện thể chế phát triển tập đoàn kinh tế nhà nƣớc trong bối cảnh hội nhập quốc tế do Bộ Biên tậptạp chí Cộng sản, Tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam và Hội đồng Khoa học các cơ quan Đảng Trung ƣơng phối hợp đồng tổ chức thứ 5 ngày 15/11/2018 TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƢỚC VÀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ NGOÀI NHÀ NƢỚC Ở VIỆT NAM: PHÂN TÍCH SO SÁNH THEO CÁCH TIẾP CẬN THỂ CHẾ HỘI NHẬP PGS.TS. Nguyễn Thƣờng Lạng Trƣờng đại học Kinh tế quốc dân SĐT: 0983478486 Email: langnguyen3300@gmail.com
MỐI QUAN HỆ GIỮA THỂ CHẾ VÀ TẬP ĐOÀN KINH TẾ NHÀ NƢỚC * Nguồn: Nguyễn Thường Lạng (NEU, 2018)
PHƢƠNG PHÁP So sánh hiệu quả tập đoàn kinh tế nhà nước với tập đoàn kinh tế ngoài nhà nước để nhận dạng sự khác biệt về thể chế: chiến lược, công nghệ, tài chính Lựa chọn một số tập đoàn đặc trưng như Viettel, Vinfast và Samsung để nhận dạng vấn đề Phải chăng thể chế làm giảm hiệu quả và hiệu năng của tập đoàn kinh tế nhà nước? Nút thắt nào trong thể chế?
TÌNH HÌNH VÀ HOÀN THIỆN THỂ CHẾ Giảm số lượng tập đoàn kinh tế nhà nước, tổng công ty. Nhật Bản có 6 tập đoàn lớn còn Hàn Quốc cũng tương tự. Thoái vốn đầu tư ngoài ngành và tập trung đầu tư trong ngành, tăng cường độ và sự kình địch trọng cạnh tranh, kể cả cạnh tranh với đối tác nước ngoài Cải cách quan trọng thể chế quản trị doanh nghiệp nhà nước với sự xuất hiện của Tổng công ty Đầu tư và kinh doanh vốn nhà nước (SCIC) ngày 29/9/2018 theo Nghị định 131/2018/NĐ-CP với 19 Tập đoàn và Tổng công ty vốn nhà nước, Công ty quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) và Công ty mua bán nợ (DATC) tạo cơ chế đại diện nhưng cần bảo đảm hiệu quả hoạt động ` ** Bƣớc cải cách thể chế đúng hƣớng Nhưng cần cải thiện năng lực cạnh tranh nhất là tạo vị trí chủ đạo trong cạnh tranh và dẫn dắt thị trường (Ví dụ: Tập đoàn Apple- thực chất là cạnh tranh nội bộ ngành) Cần có giá trị cốt lõi: sản phẩm, dịch vụ khác biệt, có đẳng cấp cao về chất lượng Các tập đoàn có năng lực cạnh tranh nội bộ ngành cao và thành công sẽ có sự phát triển mạnh không chỉ trong nước mà quốc tế khi thể chế quản trị nhà nước các tập đoàn bình đẳng
Quốc gia Brunei Darussalam THUẬN LỢI KINH DOANH (DB) ASEAN 2015-2019 2015 2016 2017 2018 2019 Hạng Điểm Hạng Điểm Hạng Điểm Hạng Điểm Hạng Điểm 101 61.26 84 62.93 72 65.51 56 70.60 55 72.03 Cambodia 135 55.33 127 55.22 131 54.79 135 54.47 138 54.80 Indonesia 114 59.15 109 58.12 91 61.52 72 66.47 73 67.94 Laos 148 51.45 134 53.77 139 53.29 141 53.01 154 51.26 Malaysia 19 78.83 18 79.13 23 78.57 24 73.43 15 80.60 Myanmar 177 43.55 167 45.27 170 44.56 171 44.2 171 44.72 Philippines 95 62.08 103 60.07 99 60.40 113 58.74 124 57.68 Singapore 1 88.27 1 84.34 2 85.05 2 84.57 2 85.24 Thailand 26 75.25 49 71.42 46 72.53 26 77.44 27 78.45 Vietnam 78 64.42 90 62.10 82 63.83 68 67.93 69 68.36 * Nguồn: http://www.doingbusiness.org/en/reports/global-reports
TĂNG CẠNH TRANH BÌNH ĐẲNG Tập đoàn kinh tế nhà nƣớc phải là những chủ thể cạnh tranh hiệu quả Cạnh tranh tạo áp lực đổi mới tự thân theo thị trường Cạnh tranh nội bộ ngành thu lợi nhuận siêu ngạch * Tính bền vững dựa trên đổi mới sáng tạo liên tục Cạnh tranh giữa các ngành thu lợi nhuận bình quân * Tính bền vững dựa trên di chuyển liên lục vốn đầu tư, lao động và nỗ lực phát triển, hình thành cấu trúc tổ chức mạng.
THỂ CHẾ TRUYỀN DẪN CẠNH TRANH Môi trường kinh doanh bình đẳng thúc đẩy cạnh tranh: đỏ, xanh, ảo? (4.0) Cạnh tranh nội ngành, cạnh tranh giữa các ngành (C.Mác) Mô hình 5 áp lực cạnh tranh (M. Porter) Mô hình viên kim cương cạnh tranh (M.Porter) Cạnh tranh tương lai (C.K. Prahalad)
NỖ LỰC VÀ TIÊU ĐIỂM KHÁC NHAU CỦA TẬP ĐOÀN VIETTEL đầu tư ra nước ngoài và tận dụng mọi cơ hội để vươn lên liên tục tiếp cận sản xuất sản phẩm quốc phòng VINASHIN phải tái cơ cấu để tránh thua lỗ VINFAST ra mắt ô-tô mang nhãn hiệu Việt Nam đầu tiên tại hội chợ ô-tô ở Pari (Pháp) ngày 1/10/2018 Samsung (Doanh nghiệp FDI tại Việt Nam của Hàn Quốc) là tập đoàn phát triển bền vững tại Việt Nam dựa vào đổi mới công nghệ điện thoại liên tục và hiệu quả.
CÙNG THỂ CHẾ KHÁC KẾT QUẢ, LÝ DO: 1. Đội ngũ lãnh đạo tập đoàn cần có tầm nhìn chiến lược hiệu quả. Do đó, cần có bộ phận tham mưu chiến lược đủ độ thông thái, sắc sảo và có khả năng nhìn thấy được cơ hội phát triển dài hạn. Chiến lược tập đoàn phải tạo được giá trị thị trường cốt lõi (sản phẩm định vị đẳng cấp). 2. Tổ chức bộ máy vận hành phù hợp, lấy hiệu quả và hiệu năng làm tiêu chuẩn đánh giá không dựa trên quan hệ làm suy giảm tốc độ và cường độ vận hành. Mô hình tập đoàn cần tinh gọn và linh hoạt, có khả năng đạt mục tiêu chiến lược trong thời gian ngắn và phải thường xuyên cải thiện năng lực cạnh tranh. 3. Kết hợp giữa sự ủng hộ của thể chế và năng lực vươn lên liên tục của tập đoàn, đặc biệt cố gắng phát triển dựa trên công nghệ và đổi mới công nghệ liên tục như trường hợp của Tập đoàn Samsung, Vinfast. Cạnh tranh nội ngành hiệu quả và vươn tới cạnh tranh giữa các ngành.
HÀM Ý CHÍNH SÁCH Tiếp tục cải thiện môi trường đầu tư theo hướng bình đẳng, lấy việc cải thiện chỉ số và thứ hạng cạnh tranh làm căn cứ để trung tính hóa việc đánh giá. Thúc đẩy đổi mới quản trị tập đoàn, cần có mô hình quản trị hiệu quả, phát triển khoa học quản trị Xây dựng giá trị cốt lõi: cái gì? như thế nào? cho ai? (Viên thông, ô tô, đóng tàu, điện thoại ) Tạo được giá trị cốt lõi trong 1 ngành, tích lũy đủ uy tín, tiềm lực tài chính, hiểu biết thị trường để mở rộng sang các ngành khác theo nguyên tắc đa dạng hóa Xây dựng đội ngũ cán bộ quản trị chiến lược tập đoàn hiệu quả Cần có nhóm tư vấn chiến lược tập đoàn phù hợp, hướng tới những mũi nhọn của công nghệ.
CẢM ƠN SỰ THEO DÕI CỦA QUÝ VỊ!