aoim H$aU
n[am { ëbv µ $mc S>oeZ $m a EOyHo$eZ [agm E S> S>odbn Q> EH$ g JR>Z h Omo àgma, g Ýd, gh moj, ghh$m[avm Ed wpñb e {jh$ g ñwmam H$mo EH$ gmd O{ZH$ M àxmz H$aZo hovw ñwm{nv {H$ m J m h & Bg àh$ma Bñbm r g {dymz H$s gr mam ahvo hþe e {jh$ XmZ ì {º$JV Ed g ñwmam Ûmam CËH $ï>vm àmá H$aZm h & E.E $.B.Ama.S>r H$m CÔoí emoy Ed {dh$mg Ho$ mü go {^Þ àh$ma H$s Eogr MwZm {V m H$mo g ~mo{yv H$aZm Ed CZH$m g mymz ImoOZm h {OZH$m e {jh$ g JR>Z gm Zm H$a aho h & Bg H$m EH$ à wi H$m H«$ nmr>embm VWm {dúmb Ho$ {be yë na AmYm[aV nmr²> H«$ VËna H$aZm h Omo ^{dî H$s nr T>r H$mo {d{eï>vm Ho$ {be V ma H$a gho$& nmr²> H«$ grizo Ed AZw^d H$aZo hovw {Og Ho$ mü go N>mÌ {ejm{dxm, J{V{d{Y m, grizo Ho$ dmvmdau, yë m H$Z, nmañn[ah$ dmvm bmn O go g yh H$m N>mÌ AÜ mnh$m Ho$ gmw nmr>embm àdoe Ho$ nímmv go ~mha AmZo VH$ H$aVm h & H$B df ~ƒo Ho$ Zmo{dkmZ, {ejm Bñbm r n[aàoú Ed {^Þ nmr²> H«$ m H$s g rjm Ho$ nímmv² E.Eg [agm µ $mc S>oeZ Zo yë na AmYm[aV nmr²> H«$ ~Zm m h Omo amï >r nmr²> H«$ T>m Mo Ed A Vam ï >r ñva Ho$ AZwHy$b h & h ~ƒm Ho$ g nyu {dh$mg, ñd H$s nhmmz, g H$s Amdí H$Vm VWm Cg H$mo ^{dî H$m mj -Xe H$ ~ZmZo gh moj XoJm& {ZåZ{b{IV na AmYm[aV Ø Ø Ø CÔoí Bñbm, Zmo{dkmZ, {ejm VWm {hv {e m Ho$ AZwgma& nmr²> -{ddau Am w VWm gah$mar ñva Ho$ AZwHy$b& H$m àumbr Omo N>mÌ H ${ÐV VWm {df Ho$ Cn wº$ gmyz AÜ mnh$m H$m à{eju, {eju gh mojr gm J«r Ed {ejh$ H$m mj -Xe Z em{ b h & Ÿ yë m H$Z - amzmë H$, mojmë H$, ñd, gh-e {jh$, ì dhmadmxr Ed XrK H$m{bH$& Ÿ J{V{d{Y m± - nmr²> H«${ H$, gh-nmr²> H«${ H$ VWm A{V[aº$ nmr²> H«${ H$, Am mooz Ho$ {be {Xem {ZX}eZ Ho$ gmw& Ÿ g ~ÕVm - {V{WnÌ, {XZ-df H$s moozm, H$m H$m ~mop, Ad{Y {d^moz VWm à{v mo{jvme±& Ÿ AdbmoH$Z - à{v{h«$ m Ed AZwg YmZ& goýq >b AHo$S> r µ $m a [agm E S> S>odbn Q> (CARD) (Ho$pÝÐV à{eju embm {dh$mg Ed emoy I S>) H$s ñwmnzm n[a moozm ~ZmZo, à{eju XoZo VWm {d{^þ nmr>embmam Ho$ g^r ñvam na nmr²> H«$ Ho$ H$m m Ýd Z Ho$ {ZarjU hovw H$s JB h & (ii)
{df gymr H«$ nmr> H$m Zm n ð> g» m 1. nwzamd {Îm 1-5 2. h mao Z~r (H${dVm) 6-10 3. {~ëbr mbm H$m ho (dmvm bmn) 11-16 4. ~oj hµoav hb (Eo[Vhm{gH$ H$Wm) 17-21 5. Am H$m no S> (H${dVm) 22-26 6. ñdj ^dz ({ejm àx H$Wm) 27-34 7. Odmha bmb Zohé (OrdZr) 35-41 8. Aã~y-Aã~y Xm T>r ai b (H${dVm) 42-47 9. Ý m (Eo{Vhm{gH$ H$Wm) 48-53
H«$.g. ^mfm H$s mo½ Vm Am a H$m eb nmr> H$m Zm {dym gwzzm ~mobzm, g PZm Am a n T>Zm {bizm eãx H$moe/ì mh$au Ñí lì H$m ebm H$m {dh$mg 1) g wº$mja, {ÛÎmmja, "G$$', "a' Ho$ àh$ma AmYo Aja Am a "G$' "a' Ho$ àh$mam H$m AÝVa g PmZm& ewõ CÀMmaU Ho$ gmw n T>mZm àh$mam H$mo Ü mz aivo hþe {bidmzm& g wº$ eãxm Ho$ AW Am a CgH$m Cn moj g PmZm& A{YH$ go A{YH$ eãxm go n[am H$admZm& 2) h mao Z~r H${dVm H${dVm H$mo ewõ eãxmoàm mau b Ho$ gmw à^mdembr T> J go n T>Zm, àízm Ho$ CÎma XoZm VWm H${dVm H$mo H $R>ñW H$aZm& àízmoîma, [aº$ ñwmz ^[ae, {dh$ën àíz, H${dVm H$m ^md n[a moozm H$m & eãx-~b, VwH$mÝV eãx, {dbmo, n m dmmr eãx& ß mao Z~r Ho$ H$m Am a gri go gå~pýyv àízmoîma m {IH$ ê$n & 3) {~ëbr mbm H$m ho dmvm bmn nmr> H$mo N>mÌmAm Ûmam ewõ C ÀM mau n T>dmZm Ed H${R>Z eãxm Ho$ AW H$mo { Ìm Ûmam MMm H$admZm& n[a moozm H$m & eãx ~b, {^ÝZmW whmdao, n m dmmr, dmz, {H«$ m& nmìmo Ûmam H$hmZr H$m A{^Z H$amH$a CgH$mo g PmZm& 4) ~oj hµoav hb Eo{Vhm{gH$ H$Wm {dam {M m H$m à moj H$aVo hþe n T>Zm Ed nmr> H$mo g PZm& àízmoîma eãx~b, du mbm H$m kmz, nwzé[³v eãx, {dnarv eãx, eãx g yh E{Vhm{gH$ dra gozm{z m H$s MMm, dram JZmAm Ho$ MmQ> Ûmam kmz XoZm& 5) Am H$m no S> H${dVm H${dVm H$mo ñnï> Üd{Z Amamoh-Adamoh Ho$ gmw n T>Zm Ed H${dVm H$mo H $R>ñW H$aZm& àízmoîma, n {º$ m H$mo nyam H$s{OE& eãx ~b, Omo{ S> m± ~ZmBE, dm³ ~ZmBE, {dbmo eãx, n m dmmr eãx, mooh$& N>mÌm go no S> JdmH$a no S> H$s {deofvmam Ho$ gå~ýy MMm H$aZm& 6) ñdj ^dz {ejm àx H$Wm nmr> H$mo n T>Vo g N>mÌmo H$s Ìw{Q> m H$mo gwymazm, {dam {M mo H$mo Ü mz aizm, nmr> H$mo g PZm& àízmoîma, n[a moozm H$m eãx ~b, CngJ, AZwZm{gH$, AZwñdma, {dbmo eãx, {^ÞmW ^mfm-^ox& godm Ho$ gå~ýy ~VmZm, mvm-{nvm H$m hëd, àízmoîma m {IH$ ê$n nyn>zm& 7) Odmha bmb Zohê$ OrdZr {dam -{M m H$m à moj H$aVo hþe ñnï> dmur n T>Zm àízmoîma {^ÞmW, w½, {dbmo, g mzmwu, dmz, whmdao& Zohê$Or H$s àoah$ H$WmAm Ed ~ÀMm o go ào Ho$ gå~ýy H$jm MMm H$aZm& 8) Aã~y-Aã~y Xm T>r ai b & H${dVm H${dVm H$mo ewõ eãxmoàm mau b Ho$ gmw n{ T>E& "hm±' m "Zht', CÎma Xmo, [aº$ ñwmz ^[ae& Üd{Z gmå, n m dmmr, {dbmo eãx& gwýzvm na H$jm ~VmZm Am a OrdZ bmzo H$m AmXoe XoZm& 9) Ý m ( Eo{Vhm{gH$ H$Wm) nmr> H$mo n T>Zm Ed g PZm nyn>o JE àízm Ho$ CÎma XoZm& àízmoîma {dam {M, eãx g yh, {dnarvmwu& N>mÌm H$mo nmr> g dmx ê$n H$jm n T>dmZm Ed n T>Vo g CVma M T>md d {dam -{M m na ~b XoZm& yë g wº$ Aja [ÛÎmmja "G$' "a' Ho$ àh$mam H$mo ñnï> ê$n go g PoJm& ß mao Z~r H$s gri H$mo OrdZ bmzm, Bñbm Ho$ nm±m ñvå^m H$m hëd ~VmZm& B î m, hgx go ~MZm, {H$gr H$m {dídmg OrVH$a {dídmgkmv Zhr H$aZm& H${R>Z {dn{îm m H$m dravm go gm Zm H$aZm Ed ñdm{^ mz H$s ajm H$aZm& no S>m H$m hëd, no S> bjmzo na ~b& Bñbm A{^^mdH$ H$m ñva Ed CZH$s godm Ho$ n[aum & Zohê$ Or nmañn[ah$ ào, CXma ^mdzm, ghmzw^y{v nyu ì mdhma Ed ~ÀMm go ào ^md& Z~r (g) Ho$ ì {º$Ëd go OrdZ n[adv Z& dmz H$m nmbz, Ý m H$m hëd&
N>mÌm H$mo ^mdwh$ ê$n go CZHo$ {H$gr AZw^d go Omo S>Zm Omo nmr> Ho$ Ho$pÝÐV {dmmam go g ~ [YV hmo& AÜ Z JÚ Ed nú Ho$ nmr> gpå {bv {H$E$ JE h? nmr> Ho$ MbVo N>mÌm H$m Ü mz ~ZmE aizo Ed do ñd H$mo Cgr [ñw[v aih$a {dmma H$aZo hovw àíz H$aZm&
{MÝVZ - ZZ Ûmam N>mÌm o g PZo H$s mo½ Vm, dmñv{dh$vm H$s nhmmz, CZgo n[aum {ZH$mbZm VWm àíz Ho$ CÎma XoZm h? dmvm bmn Ûmam N>mÌm o gwzzo Am a ~mobzo H$s j Vm VWm {dmma àh$q> H$aZo H$s ê${m CËnÝZ H$aZm h & {díbofu Ûmam N>mÌm o nmr> Ho$ erf H$ H$s g P VWm CgHo$ CÔoí H$m kmz w{³vnyu ê$n go H$amZm h & AmË {dídmg Ho$ gmw OrdZ H$s H${R>ZmB m o H$m gm Zm H$aZo H$s mo½ Vm CËnÝZ H$aZm h &
nwzamd {Îm 1 H$. n T>moo Am a OmZmo& ~ÀMmo! h MmQ> {h Xr du mbm H$m h & BZ go Ajam H$mo MwZH$a VrZ-VrZ eãx ~ZmBE& ñda - A Am B B C D$ G$ E Eo Amo Am A A ì OZ - H$ I J K L> M N O P Äm> Q> R> S> T U> V W X Y Z> n $ ~ ^ a b d e f g h g wº$ Aja- j Ì k l 1
g w³vmja, {ÛÎmmja, "a' Ho$ àh$ma ( ) Bgo hbýv m hb {MôZ H$hVo h & {H$gr ^r Aja Ho$ ZrMo hbýv bjmzo go Cg Aja go ñda AbJ hmo OmVm h Am a dh Aja AmYm hmo OmVm h & AWm V² Cg Aja ñda Zht hmovm& CXmhaU: H²$ + A = H$ ñda {ZH$mbZo na Aja AmYm hmovm h & CXmhaU: H²$ - ³ {OZ Ajam H$mo AmYm Zht {H$ m Om gh$vm, dhm± hbýv bjm m OmVm h & CXmhaU: Q> - Q²> AmYo Aja H$m Aä mg H$ - ³ I -» J - ½ K - M - O - P - Â AÜ mnz g Ho$V ZmoQ> : 1. O~ "a' {H$gr du m Aja Ho$ ZrMo bjvm h Vmo dh nxoz H$hbmVm h & 2. O~ "a' {H$gr du Ho$ D$na bjvm h Vmo aoµ $ H$hbmVm h & 3. N>mÌm H$mo "a' Ho$ àh$mam ( «) Am a hbýv ( ) Ho$ AÝVa H$mo AÀN>r Vah g PmE±& àh$ma ( «) hbýv ( ) 2
Äm - U - Ê$ V - W - Ï Y - Ü Z - n - ß $ - â ~ - ~ ^ - ä - å - æ b - d - f - î e - í g - ñ 3