Microeconomic

KINH TẾ VI MÔ GV: THS. TRẦN THANH HiỀN

TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. TS Lê Bảo Lâm - TS Nguyễn Như Ý, Kinh tế vi mô, NXB Thống kê, THCM, 2005 2. TS Ng Như Ý- ThS Trần Thị Bích Dung, Câu hỏi, bài tập, trắc nghiệm Kinh tế vi mô, NXB Thống kê, THCM, 2005 3. Bộ giáo dục và đào tạo, Kinh tế vi mô, Hà Nội, NXB giáo dục, 2004. 4. Kark E Case, Ray C Fair, rinciples of Microeconomics, New Jersey, rentice Hall 2002

NỘI DUNG Chương 1: NHẬ MÔN KINH TẾ VI MÔ Chương 2: CUNG -CẦU LÝ THUYẾT VỀ GIÁ CẢ Chương 3: LÝ THUYẾT LỰA CHỌN CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG Chương 4: LÝ THUYẾT SẢN XUẤT VÀ CHI HÍ Chương 5: HÀNH VI DOANH NGHIỆ TRONG CÁC LOẠI THỊ TRƯỜNG repared by Tran Huu Tran Huy (MBA)

Chương 1: NHẬ MÔN KINH TẾ VI MÔ 1. Kinh tế học Kinh tế vi mô Kinh tế vĩ mô 2. Những vấn đề kinh tế cơ bản của doanh nghiệp 3. Đường giới hạn khả năng sản xuất 4. Chu chuyển hoạt động kinh tế

1. KINH TẾ HỌC, KT VI MÔ, KT VĨ MÔ: I.1. Khái niệm: ui luật khan hiếm Nhu cầu vô hạn >< Khả năng hữu hạn Kinh tế học lựa chọn của cá nhân và xã hội để sử dụng nguồn tài nguyên có giới hạn thỏa mãn nhu cầu của con người.

1.2. Kinh tế học vi mô Kinh tế học vĩ mô: Kinh tế vi mô (Microeconomics) Bộ phận: hộ gia đình, xí nghiệp, ngành sản xuất, thị trường N/C thò tröôøng N/C giaù caû KINH TẾ HỌC Kinh teá vi moâ Thò tröôøng S caù bieät Giaù moät S cuï theå Kinh tế vĩ mô (Macroeconomics) toàn bộ nền kinh tế: tăng trưởng, thất nghiệp, lạm phát, thâm hụt Kinh teá vó moâ Thò tröôøng cuûa toång S Chæ soá giaù

1.3. Kinh teá hoïc thöïc chöùng vaø kinh teá hoïc chuaån taéc: - Kinh teá hoïc thöïc chöùng (positive economics): giaûi thích caùc hoaït ñoäng kinh teá, caùc hieän töôïng kinh teá moät caùch khaùch quan, khoa hoïc - Kinh teá hoïc chuaån taéc (normative economics): ñöa ra nhöõng lôøi chæ daãn hoaëc caùc quan ñieåm caù nhaân veà caùc hoaït ñoäng kinh teá.

Ví duï: 1. Nhaø nöôùc neân quy ñònh möùc löông toái thieåu cao hôn ñeå taïo ñieàu kieän cho ngöôøi lao ñoäng caûi thieän ñôøi soáng 2. Thueá ñaùnh vaøo moät loaïi haøng hoaù naøo ñoù taêng laøm cho cung veà haøng hoaù ñoù giaûm 3. Khi thu nhaäp taêng, caàu veà mì goùi giaûm 4. Chính phuû neân giaûm chi ñeå caân ñoái ngaân saùch hôn laø taêng thu 5. Khoâng neân ñònh möùc löông toái thieåu quaù cao vì nhö theá seõ laøm taêng soá ngöôøi thaát nghieäp

6.Thueá xaêng daàu taêng seõ aûnh höôûng ñeán vieäc tieâu thuï xaêng daàu nhö theá naøo? 7.Chi tieâu cho quoác phoøng neân chieám tæ leä bao nhieâu trong ngaân saùch? 8.Giaù caû sinh hoaït thôøi gian gaàn ñaây taêng laøm cho thu nhaäp thöïc teá cuûa daân cö giaûm suùt 9.Coù neân trôï caáp hoaøn toaøn tieàn khaùm, chöõa beänh cho ngöôøi giaø khoâng? 10.Chính phuû neân can thieäp vaøo neàn kinh teá tôùi möùc ñoä naøo?

2. NHÖÕNG VAÁN ÑEÀ KINH TEÁ CÔ BAÛN CUÛA TỔ CHỨC KINH TẾ: 2.1 Ba vaán ñeà kinh teá cô baûn : 1. Saûn xuaát caùi gì? (What) 2. Saûn xuaát nhö theá naøo? (How) 3. Saûn xuaát cho ai? (for Whom) Sản xuất cái gì? Sản xuất cho ai? Taøi nguyeân (Resources) haân phoái TN Doanh nghieäp (roducers) haân phoái saûn phaåm Hoä gia ñình (Household) Sản xuất như thế nào?

2.2. Caùc hệ thống tổ chức sản xuất: Hệ thống kinh tế mệnh lệnh (chỉ huy, keá hoaïch hoaù taäp trung: command economy): - C, Nhaø nöôùc ñeà ra caùc chæ tieâu keá hoaïch - Cơ caáu saûn phaåm saûn xuaát khoâng phuø hôïp vôùi cô caáu saûn phaåm tieâu duøng.

2.2. Caùc hệ thống tổ chức sản xuất: Hệ thống kinh teá thò tröôøng (laissez-faire economy: the free market): - Giaûi quyeát baèng cô cheá thò tröôøng thoâng qua heä thoáng giaù caû. - haân hoùa giai caáp, giaøu ngheøo. - Taïo ra chu kyø kinh doanh. - Taïo ra caùc taùc ñoäng ngoaïi vi. - Thieáu voán ñaàu tö cho haøng hoùa coâng coäng. - Taïo theá ñoäc quyeàn. - Thông tin không cân xứng giữa người mua và bán.

2.2. Caùc hệ thống tổ chức sản xuất: Hệ thống Kinh teá hoãn hôïp (mixed economy) - Giaûi quyeát baèng cô cheá thị trường coù söï can thieäp cuûa C.

3. MOÂ HÌNH KINH TEÁ: a. Sô ñoà doøng chu chuyeån: Chi tieâu Caàu haøng hoaù vaø DV HOÄ GIA ÑÌNH THÒ TRÖÔØNG HAØNG HOAÙ VAØ DÒCH VUÏ Thuế Trợ cấp CHÍNH HUÛ Thuế Trợ cấp Doanh thu Cung hh vaø dvuï DOANH NGHIEÄ Cung ytsx Thu nhập THÒ TRÖÔØNG YEÁU TOÁ SAÛN XUAÁT Caàu ytsx Chi phí caùc ytsx

b. Ñöôøng giôùi haïn khaû naêng saûn xuaát (F: roduction ossibility Frontier) F theå hieän möùc saûn löôïng toái ña maø neàn kinh teá coù theå saûn xuaát, khi söû duïng toaøn boä caùc nguoàn löïc cuûa neàn kinh teá moät caùch coù hieäu quaû. êng F nghiªng xuèng tõ tr i sang ph i thó hiön 2 nguyªn t¾c kinh tõ: Thø nhêt: cã mét giíi h¹n vò c c hµng ho dþch vô îc s n xuêt ra nh»m thó hiön sù khan hiõm Thø hai: chø cã thó t ng s n lîng s n xuêt ra cña hµng ho nµy b»ng viöc gi m s n lîng cña hµng ho kh c vµ ngîc l¹i iòu nµy thó hiön chi phý c héi.

X 1000 900 Y 0 10 A, B: saûn xuaát hieäu quaû C: sx khoâng hieäu quaû 750 20 D: khoâng theå ñaït ñöôïc 550 30 300 0 40 50 Y 30 A.D 20 B.C 550 750 X

Chương 2: CUNG - CẦU LÝ THUYẾT GIÁ CẢ

1. Caàu 2. Cung 3. Caân baèng cung caàu treân thò tröôøng: 4. Söï co giaõn cuûa cung caàu 5. Söï can thieäp cuûa chính phuû vaøo giaù thò tröôøng 5.1. Giaù traàn giaù saøn 5.2. Thueá vaø trôï caáp

1. Cầu (Demand): 1.1. Soá löôïng caàu ( D : uantity demanded): soá löôïng cuûa moät loaïi haøng hoaù hoaëc dòch vuï maø ngöôøi tieâu duøng saün loøng mua taïi moãi möùc giaù trong moät ñôn vò thôøi gian.

1.2. Haøm soá caàu: D = f ( Giaù S, thu nhaäp, Sôû thích hay thò hieáu, giaù maët haøng coù lieân quan (haøng thay theá vaø haøng boå sung), giaù döï kieán trong töông lai, + quy moâ thò tröôøng) - + + + - - + D = f () D = a. + b (a<0) (: giaù caû -rice)

* Bieåu caàu: D * Ñöôøng caàu: 7 40 6 70 5 100 4 3 130 160 160 130 100 (D) 70 40 0 3 4 5 6 7

1.4. Thay ñoåi cuûa ñöôøng caàu: Di chuyeån doïc theo ñöôøng caàu Giaù thay ñoåi Dòch chuyeån ñöôøng caàu: Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán caàu (khaùc giaù) thay ñoåi (3) (1) (2) A 1 2 B (D) 1 (D) 1 2 3 1 2 - sang phaûi giaù nhö cuõ, D - sang traùi giaù nhö cuõ, D

2. CUNG (SULY): 2.1. Soá löôïng cung ( S : uantity supplied): soá löôïng haøng hoaù - dòch vuï maø ngöôøi saûn xuaát saün loøng baùn taïi moãi möùc giaù trong moät ñôn vò thôøi gian.

S 2.2. Haøm soá cung: + - = f (Giaù S, giaù yeáu toá sx, + + coâng ngheä, soá löôïng DN, giaù döï kieán trong töông lai, chính saùch thueá vaø nhöõng quy + - +/- ñònh cuûa chính phuû, ñieàu kieän + töï nhieân) + S = f () S = c. + d (c>0)

* Biểu cung: 7 6 5 4 3 S 140 120 100 80 60 140 120 100 80 60 * Đường cung: (S) 0 3 4 5 6 7

2.4. Söï thay ñoåi cuûa ñöøông cung: Di chuyeån doïc theo ñöôøng cung 1 0 Giá thay đổi A B (S) 0 Dòch chuyeån ñöôøng cung: Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán cung (khaùc giaù) thay ñoåi (S 3 ) (S 1 ) (S 2 ) 0 1 2 0 1 (S) phải: không đổi, S (S) trái: không đổi, S

3.CAÂN BAÈNG CUNG CAÀU TREÂN THÒ TRÖÔØNG: 3.1. Giaù caû vaø saûn löôïng caân baèng: D S Aùp löïc leân giaù caû 7 40 140 Giảm 6 70 120 Giảm 5 100 100 Cân bằng 4 130 80 Tăng 3 160 60 Tăng

1 Dư thừa (S) 0 E Cân bằng thị trường 2 S 2 Khan hiếm (Thiếu hụt) 0 D1 D2 S 1 (D)

4. SỰ CO GIÃN CUNG CẦU: 4.1. Sự co giãn của cầu: 4.1.1. Sự co giãn của cầu theo giá: Thể hiện sự thay đổi của lượng cầu khi giá cả hàng hóa thay đổi. Nó là tỷ lệ % thay đổi trong lượng cầu khi giá sản phẩm thay đổi 1% ( ) E D = E D % % % thay đổi của lượng cầu % thay đổi của giá D D D D

D 10 B 2 5 A 3 E D E D = Khi giá tăng, lượng cầu giảm D D D D D D E % % Tại A: * Tính theo điểm cầu D D a E

* Tính theo đoạn cầu: 2 ) / ( ) ( 2 ) / ( ) ( % % 1 2 1 2 1 2 1 2 E D D D D 1 2 1 2 1 2 1 2 E D hương pháp trung điểm

Đoạn AB: E D 2 1 1 2 1 2 2 1 6 4 B A Khi đi từ A đến B, giá tăng lượng cầu giảm Khi đi từ B đến A, giá giảm lượng cầu tăng và và (D) 80 120

haân loaïi: E D <-1 hay E D 1: Caàu co giaõn nhieàu E D >-1 hay E D = -1 hay E D E D : Caàu co giaõn ít 1 1 : Caàu co giaõn moät ñôn vò E D = 0 : caàu hoaøn toaøn khoâng co giaõn E D = : caàu co giaõn hoaøn toaøn

(D) 1 (D) 0 0 Cầu hoàn toàn không co giãn Cầu co giãn hoàn toàn

* Mối quan hệ giữa Tổng doanh thu và E D : E D E D 1 1 : TR vaø nghòch bieán : TR vaø ñoàng bieán tăng, d giảm ít ->Tr tăng E D TR ED E D 1 1

* Caùc nhaân toá aûnh höởng ñeán E D : Tính chaát cuûa saûn phaåm: + saûn phaåm thieát yeáu: + saûn phaåm cao caáp: E D E D Tính thay theá cuûa saûn phaåm: + coù nhieàu saûn phaåm thay theá toát: + khoâng coù nhieàu sp thay theá: E D E D

* Caùc nhaân toá aûnh höởng ñeán E D (tt): Thôøi gian: + Đoái vôùi moät soá haøng laâu beàn: E D ngaén haïn >E D daøi haïn. + Đoái vôùi maët haøng khaùc: E D ngaén haïn < E D daøi haïn. Tæ phaàn chi tieâu cuûa saûn phaåm trong thu nhaäp: chieám tæ troïng chi tieâu lôùn trong thu nhaäp caøng lôùn E D Vò trí cuûa möùc giaù treân ñöôøng caàu: caøng cao E D caøng lôùn

E D = Co giãn nhiều Co giãn đơn vị Co giãn ít E D = 0 D

4.1.2. Sự co giãn của cầu theo thu nhập: E E I = I % % I % thay đổi của lượng cầu % thay đổi của thu nhập Thể hiện sự thay đổi của lượng cầu khi thu nhập thay đổi 1% ( ) D I Thoâng thöôøng E I >0: + E I <1: haøng thieát yeáu + E I > 1: haøng cao caáp Haøng caáp thaáp: E I < 0 D I D I D I

4.1.3. Sự co giãn chéo của cầu: (Sự co giãn giao đối) E XY = E XY % thay đổi của lượng cầu hàng X % thay đổi của giá hàng Y Thể hiện sự thay đổi của lượng cầu hàng X khi giá hàng Y thay đổi 1% % % DX Y E XY < 0: X vaø Y laø 2 maët haøng boå sung E XY > 0: X vaø Y laø 2 maët haøng thay theá E XY =0:X vaø Y laø 2 maët haøng khoâng lieân quan DX Y Y DX DX Y Y DX

4.2. Sự co giãn của cung: c E S S S S S S % % E S = % thay đổi của lượng cung % thay đổi của giá Thể hiện sự thay đổi của lượng cung khi giá thay đổi 1%

haân loaïi: E S > 1: cung co giaõn nhieàu E S < 1: cung co giaõn ít E s = 1: cung co giaõn 1 ñôn vò E S = 0: cung hoaøn toaøn khoâng co giaõn E S = : cung co giaõn hoaøn toaøn

(S) 1 (S) 0 0 Cung hoàn toàn không co giãn Cung co giãn hoàn toàn

5.SÖÏ CAN THIEÄ CUÛA CHÍNH HUÛ VAØO GIAÙ THÒ TRÖÔØNG: 5.1. Giaù traàn ( giaù toái ña ceiling price) vaø giaù saøn ( giaù toái thieåu floor price) Giaù traàn (S) 1 0 max Thị trường chợ đen (Black market) S1 Thieáu huït 0 D1 (D)

Giá sàn (giá tối thiểu) Dư thừa (S) min 0 Số tiền C phải chi để mua lượng dư thừa (D) D1 0 S1

5.2. Thuế và trợ cấp: 5.2.1. Thuế: mà người TD phải trả sau khi có thuế Tổng số tiền thuế C thu được t đ/s (S 1 ) t đ/sp (S 0 ) Khoản thuế người TD chịu/s Khoản thuế người SX chịu/s 1 0 2 t đ/sp mà người SX nhận sau khi có thuế 1 0 (D 0 )

Câu hỏi: Ai sẽ là người chịu thuế nhiều hơn? Người sản xuất? hay người tiêu dùng?

(D) (S 1 ) (S 0 ) (S 1 ) (S 0 ) 1 0 0 (D) 0 1 0

(S 1 ) (S 1 ) (S 0 ) 1 (S 0 ) 1 0 0 t đ/s t đ/s (D 0 ) 2 2 (D 0 ) 1 0 1 0

Chương 3: LÝ THUYẾT LỰA CHỌN CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG

1. LYÙ THUYEÁT VEÀ LÔÏI ÍCH: Giaû thieát: - Möùc thoaû maõn khi tieâu duøng coù theå ñònh löôïng. - Caùc saûn phaåm coù theå chia nhoû. - Ngöôøi tieâu duøng luoân coù löïa choïn hôïp lyù.

1.1. Lôïi ích ( Höõu duïng: U- Utility): söï thoaû maõn maø ngöôøi TD nhaän khi tieâu duøng moät loaïi haøng hoaù, DV. 1.2. Toång lôïi ích(toång höõu duïng: TU Total Utility): toång möùc thoaû maõn maø ngöôøi TD nhaän khi tieâu duøng moät löôïng saûn phaåm trong moät ñôn vò thôøi gian.

1.3. Lôïi ích bieân (Höõu duïng bieân: MU Marginal Utility): söï thay ñoåi trong toång höõu duïng khi ngöôøi TD söû duïng theâm 1 ñôn vò S trong moãi ñôn vò thôøi gian. MU n = TU n TU n-1 MU = TU/ MU = dtu/d

X TU X MU X 0 1 2 3 4 5 6 7 0 4 7 9 10 10 9 7-4 3 2 1 0-1 -2 TU MU MU TU Ñieåm baõo hoøa

TU - Khi MU > 0 TU - Khi MU < 0 TU - Khi MU = 0 TUmax TU MU MU

1.4. Toái ña hoaù höõu duïng: 1.4.1. Muïc ñích vaø giôùi haïn tieâu duøng: Toái ña hoaù höõu duïng nhöng phaûi tính toaùn vì thu nhaäp coù giôùi haïn. 1.4.2. Nguyeân taéc:

I = 12ñ X = 1ñ Y = 1ñ Thöù töï löïa Thöù töï löïa MU x MU choïn y choïn 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 40 36 32 28 24 20 16 12 8 4 30 26 22 18 16 14 12 10 8 6 TU max = TU X7 +TU Y5 =

Baøi taäp:thu nhaäp 15 ñ, X = 2, Y = 1 ñ. MU X Thöù töï löïa choïn 1 2 3 4 5 6 7 8 50 44 38 32 26 20 12 4 TU max = TU X4 +TU Y7 = MU Y 30 28 26 24 22 20 16 10 Thöù töï löïa choïn

Một người có thu nhập (I: Income), mua các loại hàng hoá X, Y và Z với giá X, Y và Z X, Y,Z : soá löôïng haøng hoaù X, Y vaø Z maø ngöôøi tieâu duøng caàn mua X. X + Y. Y + Z. Z + = I (1) MU x MU Y MU Z... (2) X Y Z

1.5. Hình thành đường cầu: 1.5.1 Hình thành đường cầu cá nhân 1.5.2 Hình thành đường cầu thị trường:

1.5.2 Hình thành đường cầu thị trường: 0 0 D = q A + q B 1 1 1 2 2 2 q A2 d A q A d B q B1 q B1 q A2 q B2 q B2 q B D (D) Đường cầu thị trường bằng tổng đường cầu cá nhân có trong thị trường, cộng theo hoành độ

2. HAÂN TÍCH CAÂN BAÈNG TIEÂU DUØNG BAÈNG HÌNH HOÏC: Giaû thieát: - Sôû thích coù tính hoaøn chænh. - Ngöôøi tieâu duøng thích nhieàu hôn ít. - Sôû thích coù tính baéc caàu.

2.1. Ñöôøng cong baøng quan (ñöôøng ñaúng ích, ñöôøng ñaúng duïng, ñöôøng ñoàng möùc thoaû maõn Indifferent curve): taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau giöõa 2 hay nhieàu loaïi S cuøng mang laïi moät möùc thoaû maõn cho ngöôøi tieâu duøng.

HOÁI HÔÏ X Y A B C D 3 4 5 6 7 4 2 1

Y 7 A 4 B 2 1 C D U 1 U 2 U 3 3 4 5 6 X SƠ ĐỒ ĐẲNG ÍCH

Tyû leä thay theá bieân teá: (Tæ suaát thay theá caän bieân) MRS XY (Marginal Rate of Substitute of X for Y: Tỉ lệ thay thế bieân cuûa haøng X cho haøng Y): soá löôïng saûn phaåm Y giaûm xuoáng khi tieâu duøng taêng theâm 1 ñôn vò X nhaèm ñaûm baûo toång lôïi ích vaãn khoâng ñoåi. MRS XY Y X MU MU X Y treân ñoà thò MRS laø ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng ích

Caùc daïng ñaëc bieät cuûa ñöôøng baøng quan: Y T Y G 6 4 2 0 7 U 3 U 2 5 U X U 1 1 U 2 U 3 X T 0 G 1 2 3 X vaø Y laø 2 haøng hoaù thay theá hoaøn toaøn 5 7 X vaø Y laø 2 haøng hoaù boå sung hoaøn toaøn

Y Y U 1 U 2 U 3 U 3 U 2 U 1 X haøng hoaù X hoaøn toaøn khoâng coù giaù trò haøng hoaù Y hoaøn toaøn khoâng coù giaù trò X

2.2. Ñöôøng ngaân saùch (Budget line): taäp hôïp caùc phoái hôïp khaùc nhau giöõa 2 saûn phaåm maø ngöôøi tieâu duøng coù theå mua ñöôïc öùng vôùi moät möùc thu nhaäp vaø giaù caû haøng hoaù cho tröôùc. X X + Y Y = I (höông trình ñöôøng ngaân saùch) Y I X. X Y Y

Y I/ Y Đường ngân sách 0 I/ X X

Y I 1 / Y Sự dịch chuyển đường ngân sách: - Thu nhập thay đổi I 0 / Y I 2 / Y I 1 I 2 0 I 2 / X I 0 / X I 1 / X X

Y Sự dịch chuyển đường ngân sách: - Giá X thay đổi I/ Y X X 0 I/ X2 I/ X I/ X1 X

X X 2.3. Nguyên tắc tối đa hóa hữu dụng: Y A hoái hôïp toái öu: + Ñöôøng ngaân saùch tieáp xuùc vôùi ñöôøng baøng quan + Ñoä doác cuûa ñöôøng ngaân saùch baèng vôùi ñoä doác cuûa ñöôøng baøng quan + MRS XY = - X / Y Y 1 E U 3 B U 2 U 1

Nguyeân taéc: X, Y,Z : soá löôïng haøng hoaù X, Y vaø Z maø ngöôøi tieâu duøng caàn mua X. X + Y. Y + Z. Z +... = I (1) MU x MU Y MU Z... (2) X Y Z

Y I 1 / y 1 Y 1 X X2 2.4. Hình thành đường cầu: 2.4.1. Hình thành đường cầu cá nhân E 1 U 1 Y 2 E 2 U 2 X 2 E 2 X 1 I 1 /x 2 E 1 Đường tiêu dùng theo giá cả I 1 /x 1 X tập hợp các phối hợp tiêu dùng tối ưu giữa 2 sản phẩm khi giá cả 1 S thay đổi, các yếu tố khác không đổi X1 X 2 X 1 (d) X

2.5. Đường Engel Y Đường tiêu dùng theo thu nhập I Y 2 I 2 I 1 X 1 X 2 E 2 U 2 Y 1 E 1 U 1 X Đường Engel tập hợp các phối hợp tiêu dùng tối ưu giữa 2 sản hẩm khi thu nhập thay đổi, các yếu tố khác không đổi X 1 X 2 X

2.5. Đường Engel(tt): I I Hàng thiết yếu X Hàng cao cấp X I Hàng cấp thấp X

2.6. Thặng dư tiêu dùng: chênh lệch giữa mức giá người tiêu dùng sẵn lòng trả và mức giá thực tế họ phải trả. X MU X sẵn lòng trả 1 2 3 4 5 6 7 4 3 2 1 0-1 -2 4 3 2 1 0-1 -2 4 3 2 1 (d) 1 2 3 4

Chöông 4: LYÙ THUYEÁT SAÛN XUAÁT VAØ CHI HÍ

1. LYÙ THUYEÁT SAÛN XUAÁT: 1. 1. Haøm saûn xuaát: Daïng toång quaùt: = f (X 1, X 2, X 3,., X n ) : soá löôïng saûn phaåm ñaàu ra X i: soá löôïng yeáu toá saûn xuaát i Daïng ñôn giaûn: = f (K, L) K: vốn L: Lao động

* Haøm saûn xuaát ngaén haïn vaø daøi haïn: Ngaén haïn: = f( K, L) Daøi haïn: = f (L) = f(k, L)

Ví dụ: L M L A L 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 3 7 12 16 19 21 22 22 21 15-3 4 5 4 3 2 1 0-1 -6-3,00 3,50 4,00 4,00 3,80 3,50 3,14 2,75 2,33 1,50

1. 3. uy luaät naêng suaát bieân giaûm daàn: Khi sử dụng ngày càng tăng một yếu tố sản xuất biến đổi, trong khi các yếu tố khác được giữ nguyên, thì năng suất biên của yếu tố sản xuất biến đổi đó sẽ ngày càng giảm xuống.

A L, M L Giai ñoaïn I GÑ II L Giai ñoaïn III uan heä giöõa AL vaø M L : M L > A L A L M L < A L A L M L = A L A L max A L M L uan heä giöõa M vaø : M > 0 M < 0 M = 0 max L

2. Nguyên tắc sản xuất: 2.1. hối hợp các yếu tố sản xuất với chi phí tối thiểu 2.1.2. hương pháp hình học a) Đường đẳng lượng (Đường đồng lượng, Đường đồng mức sản xuất Isoquants ): Là tập hợp các phối hợp khác nhau giữa các yếu tố sản xuất cùng tạo ra một mức sản lượng.

Ví dụ: Hàm sản xuất của 1 xí nghiệp được mô tả qua bảng sau: K 6 30 36 42 50 5 19 23 27 33 37 41 4 18 21 30 32 34 3 16 23 27 28 2 10 15 21 23 1 7 10 14 16 18 L 20 25 20 25 20 25 1 2 3 4 5 6 25 20

K 6 A 3 2 1 B C D 1 (25) 0 (20) 1 2 3 6 L SƠ ĐỒ ĐẲNG LƯỢNG

Tæ leä thay theá kyõ thuaät bieân (tỉ suất thay thế kỹ thuật cận bieân: MRTS LK : Marginal rate of Technical Substitution of L for K Tæ leä thay theá kyõ thuaät bieân cuûa L cho K): Soá löôïng voán DN coù theå giaûm xuoáng khi söû duïng taêng theâm 1 ñôn vò lao ñoäng nhaèm baûo ñaûm möùc saûn löôïng saûn xuaát vaãn khoâng ñoåi MRTS LK K L M M L K MRTS mang daáu aâm vaø thöôøng giaûm daàn, treân ñoà thò noù laø ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng löôïng.

Caùc daïng ñaëc bieät cuûa ñöôøng đẳng lượng K K L K vaø L thay theá hoaøn toaøn L K vaø L boå sung hoaøn toaøn

K Ñoä doác = - L / K TC/ K Đường đẳng phí TC/ L L

c) hoái hôïp caùc yeáu toá saûn xuaát toái öu: xaùc ñònh TC min TC xaùc ñònh max K TC 3 / K TC 2 / K A K TC/ K A TC 1 / K E B E B 3 2 1 L TC/ L L

hối hợp sản xuất tối ưu Ñöôøng ñaúng löôïng tieáp xuùc vôùi ñöôøng ñaúng phí. Ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng löôïng baèng ñoä doác cuûa ñöôøng ñaúng phí. MRTS LK L K M M L K L K

Nguyên tắc tổng quát: Goïi K, L : soá löôïng K vaø L caàn ñaàu tö : giaù voán vaø : giaù lao ñoäng K L TC: Tổng chi phí (Total Costs) K. K + L. L = TC (1) MK K M L L (2)

3. Năng suất theo quy mô: Haøm saûn xuaát Cobb Doughlass: = A.K.L ( 0 ; 1) + > 1: naêng suaát taêng daàn theo quy moâ + = 1: + < 1: naêng suaát khoâng ñoåi theo quy moâ naêng suaát giaûm daàn theo quy moâ

2. LYÙ THUYEÁT CHI HÍ: 2.1. Chi phí kinh teá chi phí keá toaùn chi phí cô hoäi: Chi phí kinh tế: - Là chi phí sản xuất đầy đủ, gồm 2 bộ phận: Chi phí kế toán Chi phí cơ hội

Chi phí kế toán + Chi phí cơ hội Chi phí kinh tế Doanh thu - Chi phí kế toán Lợi nhuận kế toán Doanh thu - Chi phí kinh teá Lợi nhuận kinh tế

TC, TFC, TVC TC TVC TFC TFC

2.2.2. Caùc chæ tieâu chi phí bình quaân: * Chi phí coá ñònh bình quaân ( Chi phí coá ñònh trung bình - Average Fixed Cost AFC): AFC = TFC/ * Chi phí bieán ñoåi bình quaân (Chi phí bieán ñoåi trung bình - Average Variable Cost AVC): AVC = TVC /

* Chi phí bình quaân (Chi phí trung bình Average Cost AC): AC TC TFC TVC AFC AVC

Tổng Chi phí cố định Tổng Chi phí biến đổi Tổng chi phí TFC + TVC TC Chi phí cố định trung bình Chi phí biến đổi trung bình Chi phí trung bình AFC + AVC AC

* Chi phí bieân (Marginal Cost MC): phaàn thay ñoåi trong toång chi phí hay toång chi phí bieán ñoåi khi thay ñoåi 1 ñôn vò saûn löôïng. MC = TC n TC n-1 = TVC n TVC n-1 MC TC TVC dtc dtvc MC d d

AFC, AVC, AC, MC MC uan heä giöõa AC vaø MC: MC < AC AC MC > AC AC MC = AC AC min AFC AC AVC uan heä giöõa AVC vaø MC: MC < AVC AVC MC > AVC AVC MC = AVC AVC min 0 Sản lượng tối ưu

TFC TVC TC AFC AVC AC MC 0 1 22 2 68 3 16 4 22,75 5 18 6 5 23 7 161 8 166 9 23 10 48

2.3. Chi phí saûn xuaát trong daøi haïn: 2.3.1 Chi phí trung bình daøi haïn (LAC): AC SAC 2 SAC 3 SAC 1 LAC SAC 1 SAC 2 q 0 q 1 q 2 q 3 q 4 q 5

Chi phí trung bình daøi haïn (LAC): chi phí thaáp nhaát coù theå coù tính treân moãi ñôn vò saûn phaåm ôû caùc möùc saûn löôïng khaùc nhau khi doanh nghieäp ñuû thôøi gian vaø ñieàu kieän thieát laäp baát cöù quy moâ saûn xuaát naøo.

2.3.2. Chi phí bieân daøi haïn (LMC): phaàn thay ñoåi trong toång chi phí daøi haïn khi thay ñoåi 1 ñôn vò saûn phaåm ñöôïc saûn xuaát trong daøi haïn. LMC LAC LMC < LAC LAC LMC > LAC LAC LMC = LAC LAC min q

SMC LMC SAC LAC 0 Sản lượng tối ưu của uy mô sản xuất tối ưu 0 : LAC min = SAC min = LMC = SMC

Chöông 5: HAØNH VI CUÛA DOANH NGHIEÄ TRONG CAÙC LOAÏI THÒ TRÖÔØNG 1. Thị trừơng cạnh tranh hoàn toàn 2. Thị trường độc quyền hoàn toàn 3. Thị trường cạnh tranh độc quyền 4. Thị trường độc quyền nhóm

BỐN DẠNG CẤU TRÚC THỊ TRƯỜNG SỐ LƯỢNG DOANH NGHIỆ? Nhiều DN Độc quyền hòan toàn Điện, nước Một DN Một ít DN Độc quyền nhóm Máy bay, sắt thép, dầu thô Sản phẩm phân biệt Cạnh tranh độc quyền Dầu gội đầu, xà bông LỌAI SẢN HẨM? Sản phẩm giống hệt Cạnh tranh hoàn hảo Lúa mì, gạo

1. Thò tröôøng caïnh tranh hoaøn toaøn (erfect competition market): 1.1. Ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng: Nhieàu ngöôøi tham gia vaøo thò tröôøng thò phaàn cuûa töøng ngöôøi raát nhoû người mua vaø ngöôøi baùn khoâng coù khaû naêng aûnh höôûng ñeán giaù Vieäc gia nhaäp vaø ruùt lui khoûi thò tröôøng cuûa DN vaø caù nhaân: deã daøng Saûn phaåm ñoàng nhaát Thoâng tin hoaøn haûo.

1.2. Ñaëc ñieåm cuûa doanh nghieäp: (S) 0 (d) 0 (D) 1 doanh nghieäp q 0 Thò tröôøng

* Toång doanh thu (Total Revenue): TR = x q Doanh thu bieân (MR- Marginal revenue): MR = TR n TR n-1 MR TR q dtr MR dq Trong thị trường cạnh tranh hoàn toàn: MR =

* Doanh thu trung bình (AR- Average Revenue): AR TR q (d) (AR) (MR)

1.3. HAÂN TÍCH NGAÉN HAÏN: Saûn löôïng ñaït toái ña hoaù lôïi nhuaän: Lợi nhuận: Tr Total rofit T r = TR - TC Nguyeân taéc ñeå ñaït toái ña hoaù lôïi nhuaän: saûn xuaát taïi q*: MR = MC =

* Tối đa hoá lợi nhuận: AR tại q* Tổng lợi nhuận MC AC LN/S AR 0= (d) (MR),(AR) AC 0 AC tại q* q* q

2.1.4. Đường cung Doanh nghiệp: MC (s) Ngưỡng sinh lời 1 AC AVC MR 1 2 MR 2 3 MR 3 4 MR 4 5 MR 5 Ngưỡng đóng cửa q 4 q 3 q 2 q 1 q Đường cung của Doanh nghiệp là một phần của đường MC, từ AVC min trở lên Hàm cung của Doanh nghiệp: = MC

2. THÒ TRÖÔØNG ÑOÄC UYEÀN (monopoly): 2.1. Ñaëc ñieåm cuûa thò tröôøng ñoäc quyeàn: Thò tröôøng : - chæ coù moät ngöôøi baùn moät saûn phaåm rieâng bieät vaø nhieàu ngöôøi mua. - khoâng coù saûn phaåm thay theá toát - Coù raøo caûn lôùn trong vieäc gia nhaäp ngaønh

* Nguyeân nhaân daãn ñeán ñoäc quyeàn: Hieäu quaû kinh teá cuûa quy moâ Ñ töï nhieân Lôïi theá veà töï nhieân Ñoäc quyeàn baèng phaùt minh saùng cheá Ñoäc quyeàn sôû höõu taøi nguyeân thieân nhieân uy ñònh cuûa chính phuû

2.2. Ñaëc ñieåm cuûa DN: * Doanh thu bieân: = a 1 + b 1 MR = dtr/d = 2a 1 + b 1 TR * uan heä giöõa MR vaø : MR 1 1 ED MR (D),( AR)

2.3. hân tích ngắn hạn: : Mục tieâu: Toái ña hoaù lôïi nhuaän Nguyeân taéc saûn xuaát: saûn xuaát taïi * : MR = MC uy taéc ñònh giaù: MC 11/ E D

Mục tieâu: Toái ña hoaù lôïi nhuaän (MC) Tổng lợi nhuận (AC) LN/S AR 0 AC 0 (D), (AR) * (MR)

Lỗ (MC) (AC) AC 0 AR 0 * (MR) (D), (AR)

(MC) (AC) AC 0 = AR 0 * (MR) (D), (AR)

*Nhöõng chieán thuaät khaùc cuûa DN: + Toái ña hoaù doanh thu: TR max dtr/dq = (MR) = 0 + Soá baùn lôùn nhaát ( max ) vôùi ñieàu kieän raøng buoäc: khoâng bò loã : TR = TC (hay = AC) + Ñaït lôïi nhuaän ñònh möùc theo chi phí: = (1+ m)ac

* CAÙC CHIEÁN LÖÔÏC HAÂN BIEÄT GIAÙ CUÛA DN ÑOÄC UYEÀN: haân bieät giaù caáp 1:ñònh giaù khaùc nhau cho moãi khaùch haøng, baèng giaù toái ña maø ngöôøi TD saün loøng traû. haân bieät giaù caáp 2: aùp duïng caùc möùc giaù khaùc nhau cho nhöõng khoái löôïng S khaùc nhau. haân bieät giaù caáp 3: phaân thò tröôøng ra thaønh nhöõng thò tröôøng nhoû T r max MR 1 =MR 2 = =MR T (= MC)

Ví dụ về phân biệt giá Giá vé xem phim, giá vé công viên Giá vé máy bay hiếu giảm giá Trợ giúp tài chính Giảm giá khi mua nhiều

3. Thò tröôøng Caïnh tranh ñoäc quyeàn:monopolistic competition): - Nhiều người bán tự do gia nhập và rút lui khỏi ngành - Thị phần của mỗi DN nhỏ. - S có sự khác biệt các S có thể thay thế nhau (nhưng không thay thế hoàn toàn)

* Đường cầu và đường Doanh thu biên của DN (d),(ar),(mr) CTHT q (MR) (D) (AR) Độc quyền (MR) (d) (AR) CTĐ q

* Nhöõng chieán löôïc cuûa DN söû duïng phoå bieán trong caïnh tranh: uaûng caùo Noå löïc dò bieät hoaù saûn phaåm Xuùc tieán baùn haøng Dòch vuï haäu maõi

4. Thò tröôøng ñoäc quyeàn nhoùm (thieåu soá ñoäc quyeàn- Oligopoly): - Chæ coù vaøi DN trong ngaønh aûnh höôûng qua laïi giöõa caùc DN raát lôùn - Haøng hoùa coù theå ñoàng nhaát hoaëc khoâng ñoàng nhaát - Khaû naêng gia nhaäp ngaønh: khoù khaên, vì: + lôïi theá kinh teá nhôø quy moâ + ñoäc quyeàn baèng phaùt minh saùng cheá + uy tín cuûa caùc DN hieän coù + raøo caûn chieán löôïc

* Hoaït ñoäng cuûa DN trong tröôøng hôïp coù hôïp taùc: Hôïp taùc ngaàm: Moâ hình laõnh ñaïo giaù: DN chieám öu theá quyeát ñònh giaù baùn, caùc DN khaùc seõ chaáp nhaäp giaù Hôïp taùc coâng khai: hình thaønh Cartel Aán ñònh möùc giaù vaø saûn löôïng caàn saûn xuaát

* Hoaït ñoäng cuûa DN trong tröôøng hôïp khoâng hôïp taùc: chieán tranh veà giaù caû chieán tranh veà quaûng caùo

LÝ THUYẾT TRÒ CHƠI Theá löôõng nan cuûa ngöôøi tuø: Ngöôøi B Khoâng khai Khai Ngöôøi A Khoâng khai 2/2 10/1 Khai 1/10 5/5