Soá BAÛN TIN AÛnh: Phó chủ tịch UBND tỉnh Dương Văn Thái kiểm tra đề tài Nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ sản xuất lúa lai hai dòng, ba dòng đạ

Bản ghi

1 Soá BAÛN TIN AÛnh: Phó chủ tịch UBND tỉnh Dương Văn Thái kiểm tra đề tài Nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ sản xuất lúa lai hai dòng, ba dòng đạt năng suất cao tại huyện Tân Yên CHÒU TRAÙCH NHIEÄM XUAÁT BAÛN Ths. Nguyeãn Ñöùc Kieân BAN BIEÂN TAÄP Ngoâ Chí Vinh Phaïm Huy Long Ñoã Thò Thôm Huyeàn Trang TRÌNH BAØY Vaên Baèng & SÔÛ KHOA HOÏC VAØ COÂNG NGHEÄ BAÉC GIANG KHAI THÁC, PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI TỈNH BẮC GIANG SOÁ 5/2015 BIEÂN TAÄP VAØ IN: TRUNG TAÂM TIN HOÏC VAØ THOÂNG TIN KHCN Soá 71, Nguyeãn Vaên Cöø, tp Baéc Giang. Ñieän thoaïi (Fax): In 500 cuoán, khoå 19x27 cm. Giaáy pheùp xuaát baûn soá: 18/GP - STTT do Sôû Thoâng tin vaø Truyeàn thoâng Baéc Giang caáp ngaøy 23 thaùng 1 naêm Xuaát baûn ñònh kyø: 2 thaùng/soá. Trong soá naøy NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG Khai thác, phát huy vai trò của khoa học và công nghệ trong phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Bắc Giang Phương hướng, mục tiêu hoạt động khoa học và công nghệ chủ yếu giai đoạn Khoa học và công nghệ đánh thức nông nghiệp, nông dân, nông thôn Phát triển chỉ dẫn địa lý vải thiều Lục Ngạn thành tài sản quốc gia Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý phương tiện đo trên địa bàn tỉnh Bắc Giang Ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất góp phần phát triển kinh tế - xã hội Nhiều mô hình ứng dụng khoa học công nghệ tại Yên Thế Ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực giáo dục Năng suất Chất lượng - Chìa khóa phát triển và hội nhập Hiệu quả thiết thực từ công trình nghiên cứu giống khoai tây THÀNH TỰU KHOA HỌC CÔNG NGHỆ Nhìn lại các giải thưởng Nobel năm 2015 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC Kết quả thực hiện đề tài, dự án khoa học và công nghệ cấp tỉnh TIN HOẠT ĐỘNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Techmart 2015 có quy mô lớn nhất từ trước tới nay Phó chủ tịch UBND tỉnh kiểm tra tiến độ thực hiện đề tài, dự án khoa học Nghiệm thu dự án Nghiên cứu, lựa chọn giống lúa có năng suất chất lượng bổ sung vào cơ cấu giống lúa của tỉnh phục vụ xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tỉnh Bắc Giang

2 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG KHAI THÁC, PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ TRONG PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI TỈNH BẮC GIANG Cùng với sự phát triển nhanh chóng, với những đóng góp to lớn vào các hoạt động sản xuất và đời sống, khoa học và công nghệ (KH&CN) ngày càng trở thành lực lượng sản xuất nòng cốt và trực tiếp của xã hội - là động lực cơ bản cho phát triển kinh tế - xã hội. Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 01/11/2012 Hội nghị lần thứ VI Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về phát triển KH&CN phục vụ sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế đã nêu rõ: Phát triển và ứng dụng KH&CN là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng nhất để phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ tổ quốc; là một nội dung cần được ưu tiên tập trung đầu tư trước một bước trong hoạt động của các ngành, các cấp. Chính vì vậy, Đảng và nhà nước luôn xác định KH&CN là một trong những lĩnh vực trọng tâm trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Trong những năm qua dưới sự lãnh đạo của cấp ủy Đảng và sự quản lý điều hành của chính quyền các cấp cùng với việc hướng dẫn cụ thể của Bộ KH&CN, ngành KH&CN tỉnh Bắc Giang đã tham mưu Tỉnh uỷ, HĐND và UBND tỉnh ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật về KH&CN để cụ thể hóa các quy định của pháp luật, tạo hành lang pháp lý tăng cường công tác quản lý nhà nước cũng như các chính sách khuyến khích tổ chức, cá nhân đầu tư vào hoạt động KH&CN. Những thành tựu KH&CN của tỉnh đã tạo nên những thay đổi cơ bản trong đời sống, trong sản xuất cũng như trong tư duy và tập quán của người dân. Thông qua các nhiệm vụ nghiên cứu - ứng dụng, KH&CN trong hầu hết các lĩnh vực đã có những tác động tích cực đến công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Đặc biệt trong lĩnh vực khoa học nông nghiệp. Thực tiễn Bắc Giang những năm qua cho thấy, ở đâu có sự sáng tạo trong đổi mới các giải pháp về kỹ thuật, công nghệ, chính sách thì ở đó đều có sự tiến bộ vượt bậc. Chẳng hạn trong lĩnh vực nông nghiệp, nhiều tiến bộ kỹ thuật đã được áp dụng vào thực tiễn đem lại Nguyễn Đức Kiên Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ hiệu quả kinh tế cao; nhiều giống cây trồng, vật nuôi, thuỷ sản mới có năng suất chất lượng cao được đưa vào sản xuất; áp dụng thành công kỹ thuật thụ tinh nhân tạo để tạo ra đàn lợn giống tốt thay thế giống địa phương, phục vụ chương trình nạc hóa đàn lợn; ứng dụng công nghệ thanh lọc và phục tráng giống lúa, vì vậy đã tuyển chọn được nhiều dòng lúa nguyên chủng có chất lượng gạo tốt theo hướng xuất khẩu, phù hợp với điều kiện canh tác của địa phương Ứng dụng kỹ thuật mới trong thâm canh, tăng vụ, sử dụng đất hợp lý như: Triển khai phòng trừ dịch hại tổng hợp IPM; công nghệ nhân giống vô tính để phục vụ trồng rừng kinh tế; bảo tồn nguồn gen một số loài cây quý hiếm; xây dựng mô hình ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp để sản xuất và phát triển vùng sản xuất rau an toàn; trồng hoa chuyên canh chất lượng cao bằng hệ thống nhà lưới; nhân giống khoai tây sạch bệnh bằng hệ thống khí canh và nhà màn cách ly... Các nghiên cứu - ứng dụng trong quy hoạch vùng sản xuất phù hợp với đặc điểm sinh thái, nghiên cứu SỐ

3 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG Ảnh: Vườn vải thiều áp dụng quy trình VietGAP tại xã Hồng Giang, huyện Lục Ngạn lựa chọn công nghệ thích hợp phục vụ cho công nghiệp chế biến và phát triển công nghiệp nông thôn, làng nghề đã tạo nhiều nông sản hàng hóa, tạo thêm nghề và việc làm mới ở nông thôn; nghiên cứu ứng dụng KH&CN bảo vệ môi trường sinh thái để đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội đi đôi với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững; nghiên cứu ứng dụng trong lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn đã giúp vận dụng có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng và nhà nước vào điều kiện cụ thể của địa phương, khơi dậy nội lực, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa của người Bắc Giang. Trong thời đại cách mạng KH&CN phát triển mạnh như vũ bão, sự đóng góp của 2 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ KH&CN vào tăng năng suất lao động xã hội là rất lớn. Điển hình như nghiên cứu xác định các đặc thù về chất lượng của vải thiều Lục Ngạn; xác định các đặc thù về điều kiện tự nhiên (đất đai, khí hậu, địa hình ) quyết định chất lượng đặc thù của vải thiều Lục Ngạn để có thương hiệu chỉ dẫn địa lý, sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP, đã góp phần tăng giá trị từ 20-30% so với vải thiều sản xuất thường. Như vậy, tác động của KH&CN đối với cây vải thiều (chỉ dẫn địa lý và vải VietGAP) là rất lớn, góp phần tăng thêm giá trị hàng năm là hàng trăm tỷ đồng so với trước đây chưa áp dụng KH&CN. Một điển hình nữa, có thể nói, từ khi có thương hiệu Gà đồi Yên Thế, chăn nuôi gà Yên Thế đã trở thành một nghề phổ biến đối với nhiều hộ dân. Lợi thế so sánh về gà thương hiệu đã giúp các hộ chăn nuôi có thu nhập ổn định từ triệu đồng/năm, nhiều hộ thu nhập từ triệu đồng/năm, năm thuận lợi một số hộ có thu nhập từ triệu đồng/năm. Những năm qua, công tác quản lý nhà nước về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng được quan tâm, đẩy mạnh, thường xuyên tổ chức các cuộc thanh, kiểm tra và xây dựng các chuyên đề tuyên truyền về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng như: Quản lý đo lường, chất lượng hàng hóa đóng gói sẵn, xăng dầu... đã có tác động tích cực đến xã hội, bảo vệ quyền lợi của người dân và doanh nghiệp, giúp người

4 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG tiêu dùng lựa chọn hàng hóa đảm bảo chất lượng, tránh mua phải hàng giả, hàng nhái. Nhiều sản phẩm hàng hóa truyền thống, đặc sản của tỉnh được hỗ trợ xây dựng thương hiệu, cấp chứng nhận bảo hộ về sở hữu trí tuệ như: Vải thiều Lục Ngạn, mây tre đan Tăng Tiến, rượu làng Vân, mật ong Lục Ngạn, mỳ Kế, nếp Phì Điền, gà đồi Yên Thế, mỳ Chũ, gạo thơm Yên Dũng... đã giúp tăng sức cạnh tranh của các sản phẩm hàng hóa của tỉnh trên thị trường, tạo việc làm và tăng thu nhập cho người dân. Các thể chế hỗ trợ cho phát triển thị trường công nghệ đã bước đầu được hình thành. Hoạt động chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ đã được ban hành tạo điều kiện cho việc thương mại hóa các thành quả KH&CN. Hình thành kênh giao dịch thị trường thúc đẩy hoạt động mua bán thiết bị và các sản phẩm KH&CN. Đối với tỉnh Bắc Giang, mặc dù đầu tư cho KH&CN chỉ bằng 1/2 so với mức bình quân chung của cả nước, song cơ chế quản lý các tổ chức thực hiện hoạt động KH&CN đã từng bước được đổi mới theo hướng xã hội hóa và gắn kết với sản xuất, kinh doanh. Các tổ chức và cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế đã thực hiện hoạt động KH&CN. Phạm vi hoạt động của các tổ chức này được mở rộng. Quyền tự chủ về tài chính bước đầu được triển khai áp dụng đối với các tổ chức thực hiện KH&CN. Các thể chế hỗ trợ cho phát triển thị trường công nghệ đã bước đầu được hình thành. Hoạt động chuyển giao công nghệ, sở hữu trí tuệ đã được ban hành tạo điều kiện cho việc thương mại hóa các thành quả KH&CN. Hình thành kênh giao dịch thị trường thúc đẩy hoạt động mua bán thiết bị và các sản phẩm KH&CN. Việc phân công, phân cấp trong quản lý nhà nước về KH&CN đã được cải tiến một bước thông qua việc hoàn thiện tổ chức bộ máy, quy định chức năng, nhiệm vụ và trách nhiệm của Sở, bộ phận quản lý KH&CN cấp huyện. Hoạt động KH&CN cấp huyện đã ổn định, đi vào nề nếp và phát huy hiệu quả trong công tác quản lý, tổ chức triển khai ứng dụng kết quả KH&CN vào sản xuất và đời sống trên địa bàn. Kết quả đó đã khẳng định vai trò của KH&CN tạo động lực trong phát triển kinh tế và an sinh xã hội, hội nhập kinh tế quốc tế. Tuy đạt được một số kết quả tốt song tiềm lực KH&CN của tỉnh còn chưa thực sự đủ mạnh để trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Các tiến bộ kỹ thuật về công nghệ sinh học, công nghệ thông tin bước đầu được triển khai ứng dụng song kết quả chưa cao. Nhiều vấn đề bức xúc của sản xuất chưa được tập trung nghiên cứu, giải quyết như: Vấn đề chế biến, bảo quản, tiêu thụ nông sản sau thu hoạch. Trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, đặc biệt từ khi tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện, Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII về Định hướng chiến lược phát triển KH&CN trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và nhiệm vụ đến năm 2000 ra đời đã định hướng và tạo cơ sở quan trọng cho sự phát triển của nền KH&CN Việt Nam, từng bước phát huy vai trò, động lực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đối với tỉnh Bắc Giang, phương hướng phát triển KH&CN trong thời gian tới cần đạt mục tiêu chính: Phát triển KH&CN phải góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa của tỉnh theo hướng phát triển bền vững nhằm đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội đến năm 2020; tăng cường tiềm lực KH&CN (nguồn nhân lực, mức đầu tư cho KH&CN, xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật và thông tin phục vụ hoạt động KH&CN); đổi mới cơ chế quản lý KH&CN; phát triển KH&CN gắn với xây dựng cơ chế, chính sách. KH&CN là nền tảng và điều kiện tiên quyết để xây dựng tỉnh Bắc Giang phát triển nhanh, mạnh, bền vững theo hướng hiện đại./. SỐ

5 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG Phương hướng, mục tiêu hoạt động khoa học và công nghệ chủ yếu giai đoạn N gày 5/6/2015, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) đã ký Quyết định số 1318/QĐ-BKHCN phê duyệt phương hướng, mục tiêu, nhiệm vụ KH&CN chủ yếu giai đoạn Theo đó, 5 phương hướng, 15 mục tiêu và 5 nhóm nhiệm vụ chủ yếu của hoạt động KH&CN giai đoạn gồm các nội dung sau: Phương hướng, nhiệm vụ KH&CN: 1. Đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ về tổ chức, cơ chế quản lý và hoạt động, bao gồm: Triển khai thực hiện Luật KH&CN năm 2013, xây dựng và thực hiện Đề án tái cơ cấu ngành KH&CN, áp dụng các quy định mới về cơ chế đặt hàng, cơ chế khoán chi đến sản phẩm cuối cùng thực hiện nhiệm vụ KH&CN và áp dụng cơ chế quỹ cấp phát kinh phí thực hiện nhiệm vụ KH&CN; thay đổi cơ chế cấp kinh phí thường xuyên cho các tổ chức KH&CN công lập thông qua nhiệm vụ thường xuyên theo chức năng; tăng cường công tác kiểm tra, giám sát và thanh tra chuyên ngành việc thực hiện nhiệm vụ KH&CN; hoàn thiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm của tổ chức KH&CN công lập phù hợp với đặc thù hoạt động KH&CN; nâng cao một bước năng lực của bộ máy quản lý nhà nước về KH&CN các cấp. 2. Tập trung các nguồn lực để khai thác các định hướng phát triển KH&CN chủ yếu: Đầu tư đúng mức và có trọng điểm cho nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu phát triển lý luận, nghiên cứu hoạch định đường lối, chính sách phát triển đất nước, bảo đảm quốc phòng, an ninh và bảo vệ môi trường; ưu tiên nguồn lực để triển khai các chương trình KH&CN quốc gia, phát triển sản phẩm quốc gia, đổi mới công nghệ, phát triển công nghệ cao; đẩy mạnh nghiên cứu ứng dụng, gắn nhiệm vụ phát triển KH&CN với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội ở các cấp, các ngành. 3. Tiếp tục nâng cao tiềm lực KH&CN quốc gia: Triển khai các biện pháp huy động nguồn vốn xã hội và nguồn vốn nước ngoài nhằm gia tăng đầu tư cho KH&CN thông qua hệ thống Quỹ Phát triển KH&CN của các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp và các dự án hợp tác công tư, nhiệm vụ hợp tác nghiên cứu Hoàng Bình theo Nghị định thư; tiếp tục đầu tư phát triển các tổ chức KH&CN, xây dựng một số tổ chức KH&CN theo mô hình tiên tiến của thế giới; phát triển mạnh mẽ nguồn nhân lực KH&CN cả về số lượng và chất lượng; xây dưng và phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng KH&CN đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. 4. Phát triển thị trường KH&CN, doanh nghiệp KH&CN và các dịch vụ KH&CN: Phát triển thị trường KH&CN gắn với thực thi pháp luật về sở hữu trí tuệ nhằm thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khai thác sáng chế, ứng dụng và phát triển công nghệ, khuyến khích sáng tạo KH&CN; thực hiện đồng bộ các giải pháp nâng cao chất lượng sản phẩm hàng hóa. Đầu tư phát triển hệ thống chuẩn đo lường quốc gia; hình thành hệ thống doanh nghiệp KH&CN gồm cả doanh nghiệp khởi nghiệp từ các nhóm nghiên cứu mạnh và các tổ chức KH&CN; phát triển mạng lưới các tổ chức dịch vụ KH&CN, dịch vụ chuyển giao công nghệ, đẩy mạnh kết nối cung - cầu công nghệ; phát triển hệ thống cơ sở dữ 4 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

6 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG liệu quốc gia về KH&CN song song với phát triển toàn diện công tác thống kê KH&CN, công khai thông tin về kết quả, hiệu quả hoạt động KH&CN trên toàn quốc. 5. Tiếp tục đẩy mạnh hội nhập quốc tế về KH&CN: Đẩy mạnh hội nhập quốc tế về KH&CN nhằm nâng cao khả năng tiếp thu, làm chủ thành tựu công nghệ tiên tiến, sáng tạo ra sản phẩm, dịch vụ, công nghệ mới, góp phần vào việc phát triển tiềm lực KH&CN, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, dịch vụ với giá trị gia tăng cao, cụ thể tiếp tục triển khai có hiệu quả Đề án Hội nhập quốc tế về KH&CN đến năm 2020 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 735/QĐ-TTg ngày 18/5/2011, Quyết định số 538/QĐ-TTg ngày 16/4/2014 và Quyết định số 1069/QĐ-TTg ngày 04/7/2014, trong đó tập trung xây dựng và triển khai các nhiệm vụ chủ yếu; tiếp tục triển khai và phát huy hiệu quả vai trò của mạng lưới đại diện KH&CN Việt Nam ở nước ngoài. Mục tiêu phát triển KH&CN: 1. Chỉ số đổi mới sáng tạo và một số lĩnh vực KH&CN của Việt Nam đạt trình độ phát triển của nhóm các nước dẫn đầu ASEAN. 2. Nâng cao hiệu quả hoạt động của các tổ chức KH&CN, hoàn thành việc chuyển đổi 100% tổ chức KH&CN công lập sang hoạt động theo cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm. 3. Hoàn thiện bộ máy quản lý nhà nước về KH&CN từ Trung ương đến địa phương; 100% cán bộ quản lý KH&CN ở các cấp được bồi dưỡng, chuẩn hóa theo quy định. 4. Xây dựng và đưa vào hoạt động Viện KH&CN Việt Nam - Hàn Quốc (V-KIST) theo mô hình tiên tiến của thế giới, có đội ngũ cán bộ khoa học, cơ sở vật chất, trang thiết bị đạt trình độ tiên tiến trong khu vực và thế giới. 5. Thực hiện đầy đủ cơ chế xây dựng kế hoạch và dự toán ngân sách dành cho KH&CN phù hợp với đặc thù của hoạt động KH&CN và nhu cầu phát triển của quốc gia, ngành, địa phương. 6. Nâng cao hiệu quả thực hiện các nhiệm vụ KH&CN cấp quốc gia, cấp bộ/tỉnh thông qua việc thực hiện cơ chế đặt hàng, cơ chế khoán chi đến sản phẩm cuối cùng và cấp phát kinh phí theo cơ chế quỹ. 7. Thành lập Quỹ phát triển KH&CN tại các Bộ, ngành, địa phương có đủ điều kiện và tại hầu hết các doanh nghiệp nhà nước. 8. Có ít nhất 200 doanh nghiệp đổi mới công nghệ, đổi mới sản phẩm thông qua hoạt động tài trợ của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia. 9. Thành lập được quỹ đầu tư mạo hiểm của nhà nước đáp ứng yêu cầu đối với hoạt động nghiên cứu phát triển công nghệ mới, công nghệ cao. 10. Về cơ bản, các công nghệ và trang thiết bị nhập khẩu từ nước ngoài được kiểm soát và đánh giá chất lượng. 11. Số kết quả đề tài nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ từ ngân sách nhà nước được thương mại hóa tăng 10% hàng năm. 12. Xây dựng được tối thiểu 5 sản phẩm quốc gia mang thương hiệu Việt Nam. 13. Giai đoạn , xây dựng và công bố TCVN; phấn đấu tổng số TCVN được xây dựng giai đoạn là TCVN, 60% TCVN của hệ thống tiêu chuẩn quốc gia hài hòa với tiêu chuẩn quốc tế, tiêu chuẩn khu vực. Tiếp tục xây dựng hệ thống quy chuẩn kỹ thuật quốc gia đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. 14. Hình thành được mạng lưới các tổ chức trung gian của thị trường KH&CN trong đó trọng tâm là các sàn giao dịch công nghệ tại thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh và Đà Nẵng. 15. Đảm bảo 100% các kết quả nghiên cứu khoa học cấp quốc gia, cấp bộ, tỉnh được đăng ký và lưu trữ trên hệ thống thông tin KH&CN quốc gia./. SỐ

7 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG Khoa học và công nghệ đánh thức nông nghiệp, nông dân, nông thôn Khoa học và công nghệ (KH&CN) trở thành yếu tố chính giúp tăng năng suất, giảm giá thành, nâng cao chất lượng nông sản, nhất là trong xu thế toàn cầu hóa, hội nhập ngày càng sâu rộng. Các chuyên gia kinh tế khẳng định, nếu ví thương mại là đôi chân đưa nông sản Việt Nam tiến xa trên thị trường thì KH&CN được coi là xương sống để ngành nông nghiệp nâng cao giá trị cho nông sản. KH&CN tạo sự bứt phá trong nông nghiệp Sau 10 năm thực hiện chương trình công nghệ sinh học (CNSH) trong nông nghiệp, thủy sản do Bộ Nông nghiệp và PTNT thực hiện giai đoạn đã cung cấp cho thị trường các loại con giống tốt như: Đàn cá tra hậu bị thế hệ thứ ba (10 nghìn con), phát tán và nuôi thương phẩm cá tra, dòng cá rô phi đỏ nuôi phát tán và nuôi đánh giá thử nghiệm tại các vùng nước lợ và ngọt. Các đàn tôm sú, tôm chân trắng chọn giống được nuôi tăng trưởng tốt ở các vùng địa lý khác nhau. Xây dựng được quy trình công nghệ sản xuất giống cá hồi vân (Oncorhynchus mykiss). Ngoài ra, đã chế được vắc-xin thành phẩm cho cá giò, cá rô phi và công nghệ sản xuất; chế phẩm vi sinh thương mại và công nghệ sản xuất chế phẩm vi sinh phục vụ nuôi tôm thâm canh cho năng suất, chất lượng cao. Ngoài việc khơi dậy tiềm năng của ngành thủy sản, KH&CN còn tác động mạnh mẽ đến ngành chăn nuôi. Chỉ trong một thời gian ngắn, lĩnh vực này đã nhận chuyển giao gần 15 nghìn con trâu, bò, dê và gần con lợn sinh sản và lợn thịt, hơn 500 nghìn con gia cầm các loại. Nhờ áp dụng KH&CN trong chăn nuôi, phòng trừ dịch bệnh, đã góp phần nâng tỷ lệ nuôi lợn thịt theo tiêu chuẩn VietGAP lên hơn 99%, tỷ lệ phối giống trâu, bò, dê đạt 100%... Đây chính là những kết quả rất đáng khích lệ bảo đảm cho nông sản đạt yêu cầu về chất lượng, giúp Việt Nam gia tăng giá trị sản lượng nông - lâm - thủy sản xuất khẩu đạt xấp xỉ 31 tỷ USD (năm 2014), tăng 1,5 lần so bình quân các năm từ 2010 đến Theo Bộ Nông nghiệp và PTNT, hiện cả nước đã có hơn 90% diện tích lúa, 80% diện tích ngô, 60% diện tích mía, bông, cây ăn quả... được dùng giống mới. Khoảng gần 90% số giống cây trồng, vật nuôi được chọn tạo, đưa tỷ trọng áp dụng giống tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông nghiệp lên 35%. Việt Nam cũng giành ba giải thưởng về đột biến tạo giống lúa bằng kỹ thuật bức xạ do Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) và Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) chứng nhận. Không chỉ phát huy thế mạnh trong lĩnh vực thủy sản, chăn nuôi, KH&CN còn là lời giải cho bài toán tái cơ cấu ngành trồng trọt và xây dựng mô hình nông thôn mới trên cả nước. Theo ghi nhận chung từ Chương trình trọng điểm phát triển công nghệ sinh học giai đoạn đã chọn tạo được 42 giống cây trồng bằng công nghệ chỉ thị phân tử và công nghệ tế bào; 33 dòng chuyển gen; xây dựng quy trình sản xuất tám chế phẩm sinh học phòng trừ tuyến trùng nấm, vi khuẩn gây hại trên rễ cây hồ tiêu, cà phê, bông, ngô ; năm loại chế phẩm sinh học phục vụ trong chế biến sản phẩm, bảo quản rau quả tươi Điều đáng nói là tất cả các giống cây trồng nêu trên đã và đang trải qua mô hình thử nghiệm, trình diễn và được ứng dụng rộng rãi trong cả nước, góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, cho thu nhập hàng trăm triệu đồng/ha, cao gấp 2-3 lần so với mô hình thông thường. Đặc biệt, Việt Nam còn là một trong năm quốc gia trên thế 6 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

8 NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG giới đã nuôi trồng thành công đông trùng hạ thảo, một trong những vị thuốc quý có giá trị kinh tế cao. Mới đây, Bộ Nông nghiệp và PTNT cũng đã công nhận kết quả khảo nghiệm năm giống ngô biến đổi gen gồm: BT11, GA21, MON98034, NK603, TC1507 để chuyển Bộ Tài nguyên và Môi trường cấp phép an toàn sinh học. Đây là một mốc quan trọng của ngành trồng trọt và cũng là giải pháp gỡ khó cho việc sản xuất thức ăn chăn nuôi. Cần một chiến lược dài hơi Trong chiến lược phát triển KH&CN nông nghiệp và nông thôn giai đoạn Bộ Nông nghiệp và PTNT đặt ra mục tiêu đến năm 2015 thành tựu KH&CN đóng góp 40% GDP ngành nông nghiệp và 50% đến năm Sản phẩm nông nghiệp công nghệ cao và sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao chiếm tỷ trọng 30% trong giá trị sản xuất các sản phẩm chủ yếu đến năm 2015 và 50% vào năm Tuy nhiên, để hoàn thành được mục tiêu đề ra, các nhà khoa học đã chỉ ra rằng cần phải lấp đầy kiến thức KH&CN cho người nông dân thông qua công tác chuyển giao tiến bộ KH&CN. Đồng thời phải gắn kết giữa hệ thống nghiên cứu KHCN nhà nước với tư nhân, hợp tác xã, người nông dân thông qua những chính sách ưu đãi cụ thể. Thực tế đã chứng minh, phát triển KH&CN trong nông nghiệp không chỉ trông chờ đầu tư của nhà nước, mà cần phải thu hút, khuyến khích doanh nghiệp chủ động tham gia sâu hơn vào nghiên cứu, chuyển giao, liên kết với nông dân, các cơ sở nghiên cứu khoa học cao gấp nhiều lần con số hiện có (hiện cả nước có 132 doanh nghiệp được công nhận là doanh nghiệp KH&CN, trong đó có 18 doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao - số liệu từ Bộ Nông nghiệp và PTNT năm 2014) Có như vậy mới tạo động lực mới cho nghiên cứu khoa học và để các công trình nghiên cứu mang tính ứng dụng cao, đặc biệt hướng trọng tâm vào công nghệ sau thu hoạch. Trong thời gian tới, ngành nông nghiệp sẽ thực hiện cơ chế tự chủ, tự chịu trách nhiệm đối với các tổ chức KH&CN công lập; đổi mới cơ chế quản lý, chế độ tài chính theo hướng quản lý sản phẩm, đầu ra của nhiệm vụ KH&CN nhằm có được những công nghệ tiên tiến, phù hợp với xu thế toàn cầu hóa, rút ngắn khoảng cách giữa nông nghiệp Việt Nam với thế giới nói riêng và của nền kinh tế Việt Nam nói chung. Mong muốn được sở hữu những tiến bộ KH&CN hay những mô hình ứng dụng KH&CN có hiệu quả cao không chỉ là khát vọng của người nông dân, mà còn là đòi hỏi hết sức cấp thiết của nền kinh tế đối với các nhà khoa học, để KH&CN không chỉ là xương sống của nền nông nghiệp mà còn là chìa khóa đánh thức hết thảy những tiềm năng sẵn có của nền nông nghiệp, nông dân, nông thôn nước ta hiện nay./. HT(th) (Tiếp theo trang 15)... địa bàn đã góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa hiện đại hóa theo hướng phát triển bền vững. Trong đó, ưu tiên sản xuất nông nghiệp hàng hóa, gắn sản xuất với chế biến và thị trường, áp dụng các quy trình sản xuất nông nghiệp VietGAP, chú trọng xây dựng và bảo vệ vững chắc thương hiệu cho các sản phẩm đặc sản của huyện như: Gà đồi Yên Thế, mật ong hoa rừng, chè xanh Yên Thế. Tăng cường ứng dụng công nghệ sinh học, nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, chuyển đổi cơ cấu giống cây trồng, vật nuôi nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp. Nuôi thử nghiệm một số giống con đặc sản, giống thủy sản có giá trị kinh tế cao góp phần đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa theo hướng phát triển bền vững nhằm đạt được các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của huyện đến năm 2020./. Cao Lệ SỐ

9 Phát triển chỉ dẫn địa lý vải thiều Lục Ngạn thành tài sản quốc gia Tháng 8 vừa qua, lần đầu tiên Giải thưởng Khoa học - Công nghệ Bắc Giang năm 2015 đã trao cho những cá nhân có công trình nghiên cứu có giá trị, mang lại hiệu quả lớn về kinh tế - xã hội. Nhân dịp này, phóng viên Báo Bắc Giang phỏng vấn ông Nguyễn Văn Xuất, Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ - chủ nhân giải B (không có giải A) với công trình Xây dựng, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý Lục Ngạn cho sản phẩm vải thiều của tỉnh Bắc Giang. Thưa ông, vì sao ông lựa chọn vải thiều cho công trình nghiên cứu của mình? Trong bối cảnh hội nhập kinh tế thế giới, các mặt hàng nông sản của Việt Nam nói chung, vải thiều Lục Ngạn nói riêng có cơ hội mở rộng thị trường, cạnh tranh bình đẳng với các quốc gia trồng vải trên thế giới. Tuy nhiên, sự cạnh tranh sẽ ngày càng khốc liệt và mỗi quốc gia, mỗi một sản phẩm phải tự tìm cho mình một hướng đi, một chiến lược tiếp cận thị trường. Trong đó, quan trọng hơn cả là tiến tới sản xuất hiệu quả, ổn định, lâu dài thông qua chất lượng sản phẩm, bảo đảm uy tín, danh tiếng dựa vào bảo hộ sở hữu trí tuệ để hướng tới phát triển bền vững và khẳng định thương hiệu. Vải thiều Lục Ngạn là sản phẩm chủ lực của tỉnh, có liên quan trực tiếp đến đời sống của hàng chục nghìn hộ nông dân, là một loại cây trồng xóa đói, giảm nghèo và làm giàu, song nông dân còn gặp rất nhiều khó khăn, hạn chế về kỹ thuật tổ chức sản xuất và phương thức tiếp cận thị trường. Giá bán không ổn định, đầu vụ và cuối vụ giá cao, chính vụ giá thấp, chênh lệch giá giữa vùng Lục Ngạn với các huyện khác trong tỉnh hoặc với các tỉnh khác không nhiều. Tôi rất trăn trở trước thực tế này. Vải thiều Lục Ngạn cần phải đăng ký để được bảo hộ, giúp nông dân yên tâm sản xuất. Xin ông giới thiệu những nội dung cốt lõi, ý nghĩa kinh tế - xã hội và giá trị khoa học của công trình? Xây dựng, quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý (CDĐL) Lục Ngạn cho sản phẩm vải thiều của tỉnh Bắc Giang gồm 2 dự án cấp nhà nước là dự án Xây dựng chỉ dẫn địa lý cho vải thiều Lục Ngạn thực hiện từ tháng đến tháng và dự án Quản lý và phát triển chỉ dẫn địa lý Lục Ngạn cho sản phẩm vải thiều của tỉnh Bắc Giang thực hiện Kim Hiếu từ tháng đến tháng thuộc Chương trình Hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ doanh nghiệp giai đoạn của Chính phủ. Đây là một công trình khoa học lần đầu tiên nghiên cứu bài bản, đầy đủ, có hệ thống và khá toàn diện về nghề trồng vải thiều của nhân dân huyện Lục Ngạn nói riêng, tỉnh Bắc Giang nói chung (từ điều kiện sản xuất, kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch đến xây dựng tổ chức, quản lý sản phẩm và xúc tiến thương mại sản phẩm vải thiều Lục Ngạn). Kết quả nghiên cứu đã lựa chọn được vùng trồng vải, là căn cứ quan trọng để nhận biết, phân biệt giữa vải thiều Lục Ngạn với vải thiều được trồng ở các khu vực khác; thể hiện được trách nhiệm, nghĩa vụ của người sản xuất đối với người tiêu dùng; thiết kế, xây dựng hệ thống nhận diện để phục vụ tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu sản phẩm vải thiều Lục Ngạn ở trong và ngoài nước. Vậy, những thay đổi đáng kể nào được ghi nhận sau khi vải thiều Lục Ngạn được cấp chứng nhận bảo hộ CDĐL, thưa ông? Công trình nghiên cứu đã giúp nhân dân Lục Ngạn thay đổi nhận thức, chuyển biến mạnh từ sản xuất tự phát, kém 8 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

10 Ảnh: Ông Nguyễn Văn Xuất (thứ hai từ phải sang) thăm gian trưng bày vải thiều gắn chỉ dẫn địa lý tại lễ công bố văn bằng bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại Lục Ngạn. hiệu quả sang sản xuất hàng hóa có tổ chức, tích cực áp dụng các quy trình sản xuất tiên tiến để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, việc nghiên cứu, tổng kết về kỹ thuật đã hoàn thiện được quy trình sản xuất vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của địa phương. Chỉ dẫn địa lý là căn cứ pháp lý quan trọng và lâu dài, góp phần làm tăng giá trị tích lũy và phát triển thương hiệu vải thiều Lục Ngạn. Đồng thời, giữ gìn và phát triển một loại sản phẩm truyền thống, bảo tồn, tôn vinh nét đẹp văn hóa của vùng trung du miền núi phía Bắc. Mặt khác, việc quản lý, phát triển tốt CDĐL Lục Ngạn cho sản phẩm vải thiều của tỉnh Bắc Giang còn đóng góp vào việc nâng cao hình ảnh quốc gia của Việt Nam trong quá trình hội nhập ngày càng sâu rộng với thế giới. Công trình đã và đang góp phần đáng kể để tạo được sự đồng thuận và quan tâm đặc biệt của các cấp, ngành từ Trung ương đến địa phương, từ các cơ quan quản lý nhà nước đến người sản xuất, nhà khoa học, doanh nghiệp, người tiêu dùng; có cái nhìn đầy đủ, có căn cứ khoa học, tạo sự tin tưởng hơn để tập trung các nguồn lực đầu tư duy trì, phát triển nghề trồng Chỉ dẫn địa lý Lục Ngạn được Cục Sở hữu Trí tuệ cấp Giấy chứng nhận đăng ký chỉ dẫn địa lý số theo Quyết định số 1012/QĐ- SHTT ngày 25/6/2008. vải thiều cho nhân dân huyện Lục Ngạn ngày càng hiệu quả và bền vững hơn. Cùng đó, huy động được các nguồn lực và giải pháp để nâng cao năng suất, chất lượng và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm vải thiều. Điều này thể hiện rõ qua một số chương trình hành động như Công văn số 889-CV/TU ngày của Tỉnh ủy Bắc Giang gửi Ban Cán sự Đảng UBND tỉnh để chỉ đạo các cấp, ngành phối hợp với các Bộ, ngành, cơ quan Trung ương để xây dựng kế hoạch xúc tiến xuất khẩu vải thiều Lục Ngạn vào thị trường Nhật Bản và Mỹ; UBND tỉnh đã có Kế hoạch số 3110/KH-UBND ngày về xúc tiến xuất khẩu vải thiều năm 2015 và những năm tiếp theo; Quyết định số 1863/QĐ-UBND của SỐ

11 UBND tỉnh ngày về việc thành lập Ban Chỉ đạo sản xuất nông nghiệp hàng hóa xuất khẩu tỉnh Bắc Giang giai đoạn Nghề trồng vải phát triển đã tạo ra việc làm trực tiếp và gián tiếp cho hàng vạn lao động, từ đó hạn chế việc di dân khỏi khu vực nông thôn; góp phần gìn giữ bản sắc, môi trường, cảnh quan, đa dạng sinh học vùng nông thôn. Đối với huyện Lục Ngạn, kể từ khi vải thiều được công bố CDĐL đến nay, doanh thu từ loại cây trồng này của nhân dân tăng nhanh qua các năm mặc dù diện tích giảm. Năm 2007 là 500 tỷ đồng, đến năm 2015 gấp hơn 3 lần với tỷ đồng. Năm 2015 tổng doanh thu từ sản xuất vải thiều và dịch vụ phụ trợ của tỉnh là tỷ đồng, là năm đầu tiên vải thiều Lục Ngạn thâm nhập được vào các thị trường yêu cầu tiêu chuẩn chất lượng khắt khe, đó là Mỹ, Úc, Anh, Pháp, Nhật Bản. Thưa ông, sau khi sản phẩm vải thiều Lục Ngạn đã được đăng bạ bảo hộ CDĐL, về lâu dài cần phải làm gì để nâng cao giá trị thương mại và cơ hội thị trường của sản phẩm vải thiều Lục Ngạn, lợi ích kinh tế của người trồng vải, tính ổn định cho cây vải thiều tốt hơn? Đến nay, có thể nói kết quả nghiên cứu của công trình đang được ứng dụng và phát huy hiệu quả rất tốt tại Bắc Giang, từ kỹ thuật sản xuất đến tổ chức quản lý, tuyên truyền, quảng bá, xúc tiến thương mại đưa sản phẩm vải thiều đến tay người tiêu dùng ở cả trong và ngoài nước. Đây cũng là một hướng nghiên cứu mới, có thể áp dụng đối với các loại cây trồng khác ở địa phương khác sẽ rất hiệu quả. Tuy nhiên, việc xác lập CDĐL đối với vải thiều Lục Ngạn mới chỉ là bước khởi đầu quan trọng. Nhà nước chính thức trao quyền sử dụng CDĐL cho một trong những sản phẩm đặc biệt nhất của tỉnh Bắc Giang. Việc phát triển CDĐL vải thiều Lục Ngạn thành tài sản quốc gia, có giá trị lớn cần phải có thời gian, đòi hỏi sự nỗ lực và đầu tư lớn về trí tuệ, công sức cũng như sự tham gia phối hợp của nhiều chủ thể. Việc quản lý và phát triển CDĐL không chỉ đồng nghĩa với xác định và công nhận danh tiếng, tính đặc thù, bí quyết truyền thống, sự ổn định về chất lượng sản phẩm mà còn phải xây dựng và vận hành hệ thống kiểm soát, xác nhận chất lượng để bảo đảm duy trì, nâng cao phẩm cấp, bồi đắp uy tín và danh tiếng vốn có. Để làm được điều đó rất cần vai trò, trách nhiệm của các cấp uỷ đảng, chính quyền, nhân dân huyện Lục Ngạn nói riêng và cả tỉnh Bắc Giang nói chung./. Xin cảm ơn ông! (Tiếp theo trang 21)...Công trình nghiên cứu trên là cơ sở lý luận và thực tiễn để Sở Nông nghiệp và PTNT phê duyệt Đề án phát triển sản xuất khoai tây tỉnh Bắc Giang, giai đoạn và một số dự án liên quan khác. Qua đó, xác định được các giải pháp duy trì chất lượng củ giống và chủ động sản xuất giống tại chỗ, phục vụ trực tiếp cho sản xuất tại địa phương. Năm 2014, Bộ Khoa học và Công nghệ phê duyệt kinh phí hỗ trợ đối với dự án Xây dựng mô hình phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao trong sản xuất giống và bảo quản khoai tây sạch bệnh tại tỉnh Bắc Giang. Theo ông Vũ Đình Phượng, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và PTNT, trên cơ sở kết quả của công trình nghiên cứu, đến nay ngành nông nghiệp đã tập trung chỉ đạo xây dựng và mở rộng vùng trồng khoai tây chất lượng cao, phục vụ chế biến, xuất khẩu tại một số huyện với diện tích hàng năm khoảng 700ha (giống khoai tây Atlantic). Tỷ lệ diện tích dùng giống VT2 trồng sản xuất đại trà (có nguồn gốc nhập tiểu ngạch từ Trung Quốc) giảm rõ rệt theo từng năm. Mới đây, công trình của Thạc sỹ Trương Thị Hồng Minh là 1 trong 17 công trình được trao Giải thưởng Khoa học và Công nghệ tỉnh lần thứ nhất năm 2015./. Công Doanh 10 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

12 Một số giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý phương tiện đo trên địa bàn tỉnh Bắc Giang Hiện nay, có nhiều quy định của pháp luật về đo lường, trong đó có hoạt động quản lý phương tiện đo đã có những đổi mới về phương pháp và cách thức nhằm bảo đảm tính thống nhất và chính xác của hoạt động đo lường, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội. Tuy nhiên, thực tế cho thấy còn nhiều hạn chế và bất cập, nhiều việc phải làm để nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác quản lý phương tiện đo hiện nay. Phương tiện đo được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau, đo lường có vai trò đặc biệt quan trọng trong mọi hoạt động của đời sống. Trong những năm qua, hoạt động đo lường đã được quan tâm, đầu tư trang thiết bị, phương tiện đo ngày càng tăng về số lượng và chất lượng. Tuy nhiên, tình trạng vi phạm trong đo lường vẫn diễn ra, những khó khăn, vướng mắc còn tồn tại đặt ra không ít những thách thức cho công tác quản lý nhà nước về đo lường và phương tiện đo. Theo báo cáo kết quả thanh tra của Thanh tra Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Giang và kết quả kiểm tra của Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng năm 2014 và 9 tháng đầu năm 2015 đối với các cá nhân, tổ chức sử dụng phương tiện đo thuộc danh mục phương tiện đo nhóm 2 (phương tiện đo bắt buộc phải kiểm định) cho thấy còn nhiều sai phạm, tồn tại như: Không thực hiện kiểm định trước khi đưa vào sử dụng, hết hạn kiểm định nhưng không thực hiện kiểm định lại, kiểm định nhưng chưa có giấy chứng nhận kiểm định... Tồn tại nhiều nhất ở lĩnh vực y tế, hầu như huyết áp kế lò xo, nhiệt kế y học, máy điện tim, điện não, cân đồng hồ lò xo đều không được kiểm định; các phương tiện đo trong lĩnh vực kinh doanh như: Quả cân trong kinh doanh vàng, cân đồng hồ lò xo trong giao dịch mua bán tại các chợ, hầu hết không thực hiện việc kiểm định định kỳ. Ngoài ra, vẫn còn một số tồn tại như hàng hóa thiếu định lượng ở một số mặt hàng đóng gói sẵn, phương tiện đo đã được kiểm định nhưng vẫn có sai số vượt giới hạn cho phép... Tình trạng gian lận về đo lường vẫn đang diễn biến phức tạp, hành vi vi phạm ngày càng tinh vi nhất là trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu. Tuy nhiên, quy định về xử phạt vi phạm hành chính đối với lĩnh vực đo lường trong kinh doanh xăng dầu còn chồng chéo, gây khó khăn cho việc xử phạt (ví dụ như, hiện nay tồn tại song Nguyễn Thị Phương Lan song hai văn bản quy phạm pháp luật về điều chỉnh xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động kinh doanh xăng dầu là: Nghị định số 97/2013/ NĐ-CP ngày 27/8/2013 của Chính phủ Quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực dầu khí, kinh doanh xăng dầu và khí dầu mỏ hóa lỏng và Nghị định số 80/2013/NĐ-CP ngày 19/7/2013 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường và chất lượng sản phẩm, hàng hóa). Để đáp ứng yêu cầu ngày càng cao trong công tác quản lý phương tiện đo, cần phải có các giải pháp đồng bộ từ việc tạo cơ sở pháp lý chặt chẽ đến việc ban hành chính sách, cơ chế phù hợp. Cụ thể: Thứ nhất, nâng cao năng lực kiểm định, hiệu chuẩn; đầu tư trang thiết bị, phương tiện kiểm định, thiết bị đo đạt chuẩn cho Chi cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng để nâng cao năng lực kiểm định, hiệu chuẩn phương tiện đo của Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đáp ứng được yêu cầu kiểm định phục vụ công tác quản lý phương tiện đo nhóm 2 trên địa bàn tỉnh. Thứ hai, tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật về đo lường SỐ

13 Ảnh: Kiểm định công tơ điện tại Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Bắc Giang để các tổ chức, cá nhân nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật về đo lường. Bên cạnh đó, cần đẩy mạnh công tác đào tạo, tập huấn, trang bị đầy đủ kiến thức, chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ làm công tác thanh tra, kiểm tra; tăng cường trao đổi thông tin, phối hợp giữa các cơ quan chức năng trong quá trình thanh tra, kiểm tra về phương tiện đo, ngăn chặn kịp thời các hành vi vi phạm về đo lường. Đặc biệt, trong lĩnh vực kinh doanh xăng dầu sẽ tiếp tục là điểm nóng cần tập trung thanh tra, kiểm tra thường xuyên. Đối với lĩnh vực y tế, cần xây dựng chính sách cụ thể để khuyến khích các cơ sở y tế tham gia quản lý phương tiện đo; xây dựng chương trình đào tạo về quản lý, đánh giá năng lực trang thiết bị, năng lực nhân viên quản lý, sử dụng phương tiện đo, cung cấp rộng rãi về các yêu cầu kiểm định, danh mục phương tiện đo phải kiểm định, chi phí kiểm định; đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra chất lượng, giám sát hiệu quả khai thác sử dụng trang thiết bị, phương tiện đo lường y tế... Bên cạnh đó, nhà nước cần sớm ban hành các quy định kiểm định đối với các phương tiện đo huyết áp kế điện tử và nhiệt kế điện tử bức xạ hồng ngoại đo tai, đo y\trán... Thứ ba, về công tác quản lý, Bộ Khoa học và Công nghệ, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng cần xây dựng và ban hành kịp thời các văn bản dưới luật để các cơ quan có cơ sở pháp lý khi thực hiện nhiệm vụ; rà soát, điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung những văn bản quy phạm pháp luật không còn phù hợp với thực tế, thống nhất nội dung, phương pháp thực hiện kiểm tra của các cơ quan quản lý nhà nước về phương tiện đo; sớm ban hành danh mục phương tiện đo nhóm 2, xem xét bổ sung vào danh mục phương tiện đo nhóm 2 những phương tiện đo có ảnh hưởng lớn đến xã hội hiện nay như: Huyết áp kế điện tử, phương tiện đo cước viễn thông... Trong thời gian tới, để làm tốt công tác quản lý về đo lường, ngăn chặn, xử lý vi phạm về đo lường, góp phần làm lành mạnh hóa hoạt động kinh doanh trên địa bàn, ngoài trách nhiệm, nỗ lực của cơ quan quản lý nhà nước thì việc phát hiện, phản ánh kịp thời của người dân là hết sức quan trọng, góp phần đưa hoạt động đo lường trên địa bàn tỉnh Bắc Giang đảm bảo đúng theo quy định của pháp luật./. 12 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

14 Ứng dụng khoa học và công nghệ vào sản xuất góp phần phát triển kinh tế - xã hội Từ năm 2011 đến nay, trên địa bàn tỉnh có 22 đề tài, dự án khoa học và công nghệ (KH&CN) cấp Nhà nước; 69 đề tài, dự án cấp tỉnh được triển khai thực hiện. Hiệu quả ứng dụng các thành tựu KH&CN trong sản xuất, đời sống đã đem lại rất lớn. Trong đó, tác động của KH&CN đến vùng vải thiều Lục Ngạn đã góp phần tăng doanh thu cho 8.500ha vải VietGAP khoảng tỷ đồng/năm; vùng gà đồi Yên Thế khoảng tỷ đồng/năm; vùng gạo thơm Yên Dũng khoảng 232 tỷ đồng/năm; sản xuất nấm cho doanh thu khoảng tỷ đồng/năm. Một số dự án có hiệu quả thiết thực Dự án quản lý, phát triển chỉ dẫn địa lý vải thiều Lục Ngạn đã góp phần tăng giá trị vải từ 20-30% so với vải thiều sản xuất thông thường. Năm 2014, sản lượng vải sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP đạt tấn, giá bán trung bình nghìn đồng/kg, cao hơn vải thông thường 9-10 nghìn đồng/kg, góp phần tăng thêm giá trị 90 tỷ đồng/năm, trừ chi phí cho lãi khoảng 200 triệu đồng/ha. Năm 2015, diện tích vải thiều theo tiêu chuẩn VietGAP tăng 2.800ha so với năm 2014 sản lượng khoảng tấn, đặc biệt đã đưa vào sản xuất 100ha vải thiều theo tiêu chuẩn GlobalGAP tại xã Hồng Giang của huyện Lục Ngạn, sản lượng khoảng 600 tấn. Như vậy, tác động của KH&CN đối với cây vải thiều tăng thêm giá trị hàng năm là 345 tỷ đồng so với trước đây chưa áp dụng KH&CN. Hiện nay, vải thiều Lục Ngạn đã đăng ký bảo hộ chỉ dẫn địa lý tại 5 nước: Lào, Hàn Quốc, Campuchia, Trung Quốc, Nhật Bản; đăng ký bảo hộ nhãn hiệu Vải thiều Lục Ngạn tại Mỹ, Australia. Dự án tạo lập, quản lý và phát triển nhãn hiệu chứng nhận gà đồi Yên Thế đã xây dựng được thương hiệu trong nước và bảo hộ ở 5 nước: Trung Quốc, Lào, Thái Lan, Campuchia, Singapo. Sản phẩm gà tiêu thụ mạnh ở một số siêu thị tại Hà Nội và các tỉnh, thành phố lớn trong cả nước, giá trị được nâng cao hơn. Đa số các hộ chăn nuôi có thu nhập ổn định từ triệu đồng/năm, nhiều hộ thu nhập từ triệu đồng/năm. Việc bảo hộ thương hiệu tại nước ngoài đã giúp bảo hộ thương hiệu, tránh bị đánh cắp, đồng thời quảng bá thương hiệu, góp phần mở rộng thị trường xuất khẩu. Dự án xây dựng nhãn hiệu tập thể gạo thơm Yên Dũng từ diện tích ban đầu là 500ha đã nhân rộng lên 3.726ha; giá bán trung bình đồng/kg tăng 300 đồng/kg. Huyện Yên Dũng đã quy hoạch vùng sản xuất tập trung lúa chất lượng cao để phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa. Dự án xây dựng mô hình sản xuất giống nấm, nấm hàng hoá có năng suất, chất lượng cao đã giúp chủ động sản xuất giống nấm và nấm thương phẩm đem lại hiệu quả kinh tế cao, giải quyết nhiều việc làm cho người lao động, góp phần xử lý phụ phẩm trong nông nghiệp giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Trên cơ sở kết quả thành công của dự án, UBND tỉnh ban hành 2 đề án hỗ trợ phát triển sản xuất nấm giai đoạn và giai đoạn Hiện nay có khoảng hộ gia đình có diện tích lán trồng nấm từ 300m 2 trở lên, một số trang trại thu từ tấn nấm tươi/năm. Sản lượng nấm tươi hàng năm đạt khoảng tấn. Hình thành vùng sản xuất hàng hóa tập trung Bên cạnh đó, những kết quả triển khai đề tài, dự án KH&CN đã bước đầu hình thành các vùng sản xuất hàng SỐ

15 Ảnh: Mô hình trồng lúa BG6 tại xã Minh Đức, huyện Việt Yên hóa của tỉnh như: Vùng cam huyện Yên Thế; vùng dược liệu (địa liền, sinh địa, ba kích, hà thủ ô, ngưu tất...) huyện Việt Yên, Hiệp Hòa, Lục Nam, Sơn Động; vùng sản xuất lúa lai hai dòng, ba dòng huyện Tân Yên; vùng bưởi huyện Hiệp Hòa... Nhiều cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng được nghiên cứu - ứng dụng góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh; khảo nghiệm các giống lúa mới có năng suất, chất lượng cao, ổn định, kháng sâu bệnh, né tránh thiên tai ứng phó với biến đổi khí hậu như: BG6, P6ĐB, HĐT8, ĐS1, QR1, RVT, VSl... ứng dụng tiến bộ kỹ thuật về giống, phương pháp làm đất kết hợp phủ rơm rạ, sử dụng chế phẩm sinh học thay thế phân chuồng đã đưa năng suất lạc vụ xuân năm 2014 đạt 24,4 tạ/ha (tăng 2,4 tạ/ha so với năm 2013), năng suất khoai tây năm 2013 đạt 13 tạ/ha. Doanh thu từ khoai tây trung bình đạt 80 triệu đồng/ha/ năm, trở thành loại cây trồng chính trong vụ đông. KH&CN cũng đóng góp tích cực hình thành vùng chuyên canh cây ăn quả với diện tích trên ha và tập đoàn cây ăn quả đa dạng, chất lượng hiệu quả cao (bưởi Hiệp Hòa; cam Yên Thế; vải thiều Lục Ngạn; na Lục Nam...). Các kết quả nghiên cứu KH&CN đã mang lại hiệu quả thiết thực trong sản xuất và đời sống, đồng thời sẽ là cơ sở để định hướng xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển. Trên cơ sở đó, chủ động lựa chọn giống cây, giống con có khả năng phát triển thành vùng sản xuất tập trung, có quy mô lớn thành sản phẩm hàng hóa với chất lượng cao. Bố trí nguồn kinh phí, chủ động đề xuất đăng ký bảo hộ các sản phẩm nông nghiệp, các sản phẩm đặc sản của địa phương, phấn đấu đến năm 2020 mỗi huyện, thành phố có ít nhất từ 2-3 sản phẩm nông sản mang thương hiệu của địa phương./. Lê Thị Tuyên 14 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

16 Nhiều mô hình ứng dụng khoa học công nghệ tại Yên Thế Trong những năm qua, hoạt động ứng dụng khoa học và công nghệ trên địa bàn huyện được sự quan tâm của các cấp, các ngành nên đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều mô hình ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ đã mang lại hiệu quả thiết thực góp phần phát triển kinh tế, xã hội. Xác định cây chè là một trong những cây trồng chủ lực, góp phần xóa đói giảm nghèo, những năm gần đây, huyện Yên Thế tập trung, hỗ trợ người dân mở rộng diện tích, từng bước nâng cao chất lượng sản phẩm, góp phần mở rộng diện tích. Từ những lợi thế về điều kiện tự nhiên và sự hỗ trợ của nhà nước từ Dự án Hỗ trợ ứng dụng và chuyển giao tiến bộ khoa học và công nghệ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nông thôn và miền núi giai đoạn Qua đó, đã xây dựng mô hình vườn giống gốc chất lượng cao phục vụ cho nhu cầu nhân giống vô tính hằng năm của vùng quy mô 1,5ha; mô hình nhân giống chè bằng phương pháp giâm cành quy mô 100 vạn cây giống/năm; mô hình trồng, chăm sóc nương chè kiến thiết cơ bản kết hợp với thâm canh tổng hợp sản xuất chè an toàn theo hướng VietGAP quy mô 30 ha; mô hình thâm canh, cải tạo nương chè già cỗi quy mô 30ha; mô hình chế biến chè xanh an toàn, công suất 3 tấn tươi/ngày, chế biến chè đen chất lượng cao công suất 10 tấn/ngày; đào tạo cán bộ kỹ thuật cho 9 cán bộ và tập huấn cho 300 lượt người dân về quy trình kỹ thuật trong nhân giống và trồng thâm canh, cải tạo, chế biến chè an toàn. Việc triển khai dự án đã góp phần thúc đẩy quá trình ứng dụng khoa học và công nghệ trong phát triển nông nghiệp, nông thôn và nông dân vùng dự án; tạo công ăn việc làm cho người dân trong vùng sản xuất chè; hình thành vùng sản xuất chè tập trung, phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa đặc sản, chất lượng cao Bên cạnh cây chè, Yên Thế còn là huyện có nhiều điều kiện để phát triển các giống cây ăn quả theo hướng hàng hóa với nhiều diện tích đất đồi thấp rất phù hợp cho việc phát triển vùng chuyên canh sản xuất các giống cây ăn quả. Trong đó, tiêu biểu là dự án Nhân rộng mô hình trồng cam V2 trên địa bàn huyện Yên Thế, tỉnh Bắc Giang. Với quy mô 10ha tại 4 xã: Đông Sơn, Đồng Hưu, Hồng Kỳ và Đồng Vương của huyện Yên Thế. Từ kết quả ban đầu của đề tài nghiên cứu khả năng sinh trưởng và phát triển của giống cam V2 tại huyện Yên Thế, đã khẳng định loại cây này có khả năng sinh trưởng phát triển tốt, cây khoẻ, thích nghi với điều kiện tự nhiên của huyện, có khả năng chống chịu sâu bệnh và khô hạn. Vì vậy giống cam này được người dân trong vùng đánh giá cao và có khả năng nhân rộng. Việc hỗ trợ bà con nông dân mở rộng diện tích trồng cam V2 đã mở ra một hướng đi mới phù hợp các điều kiện phát triển của địa phương, giúp đa dạng hóa vùng cây ăn quả của tỉnh. Ngoài ra, huyện còn triển khai mô hình sử dụng chế phẩm sinh học để nuôi gà sinh sản tại thôn Bờ Mận, xã Hương Vỹ với quy mô con/hộ, qua theo dõi đàn gà sinh trưởng tốt. Thực hiện mô hình phòng trừ dịch bệnh tổng hợp trên gia súc, gia cầm quy mô gà thịt/150 hộ tham gia tại xã Canh Nậu. Điều kiện chăn nuôi được đảm bảo, gà sinh trưởng tốt, ít bị nhiễm bệnh và đạt hiệu quả kinh tế cao, hạn chế ô nhiễm môi trường, đảm bảo sức khỏe cho người chăn nuôi và sức khỏe cộng đồng. Từ việc triển khai thực hiện các mô hình ứng dụng khoa học và công nghệ trên (Xem tiếp trang 7) SỐ

17 Ứng dụng khoa học công nghệ trong lĩnh vực giáo dục Không chỉ ứng dụng trong lĩnh vực nông nghiệp, công nghiệp, y tế nhiều đề tài, nghiên cứu khoa học, sáng tiến cải tiến kỹ thuật còn được ứng dụng trong lĩnh vực giáo dục, mang lại hiệu quả thiết thực Đổi mới về tư tưởng Xuất phát từ thực tiễn ở tỉnh về công tác giáo dục tư tưởng đạo đức học sinh phổ thông nói riêng và thế hệ trẻ nói chung. Nhiều đề tài nghiên cứu khoa học nhằm nâng cao về mặt đạo đức cho học sinh đã được triển khai, trong đó đề tài Giải pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh phổ thông tỉnh Bắc Giang hiện nay là một trong số các đề tài nghiên cứu khoa học trong lĩnh vực giáo dục được triển khai thành công. Qua đó, nhằm nghiên cứu, khảo sát thực trạng công tác giáo dục đạo đức cho học sinh trung học, đề xuất các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức học sinh trung học tỉnh Bắc Giang giai đoạn tầm nhìn đến năm Ngoài việc nghiên cứu tìm hiểu tập hợp những triết lý, quan điểm về đạo đức và công tác giáo dục đạo đức học sinh, những công trình nghiên cứu trong và ngoài nước; đánh giá một cách chính xác, khoa học thực trạng công tác giáo dục đạo đức cho học sinh trung học qua việc khảo sát về đạo đức học sinh, hiệu quả áp dụng các giải pháp đã có ở trong nhà trường, gia đình và ở ngoài xã hội. Đề tài đã rút ra những vấn đề còn tồn tại, đề xuất bổ sung, điều chỉnh các giải pháp phù hợp với tình hình giáo dục đạo đức học sinh trung học hiện nay. Theo ông Lê Văn Tưởng, chủ nhiệm đề tài cho biết. Hiện nay, thế hệ trẻ đang có nguy cơ thoái hóa nghiêm trọng về mặt đạo đức, việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ và học sinh là trách nhiệm của toàn xã hội, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường - gia đình - xã hội một cách đồng bộ và nhất quán mới có thể thành công. Từ 15 giải pháp đối với nhà trường, 8 giải pháp đối với gia đình và 9 giải pháp đối với xã hội được đúc rút nhằm khắc phục những hạn chế, bất cập trong việc thực hiện yêu cầu nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giáo dục đạo đức học sinh thì tăng cường tính chủ động, thực hiện đầy đủ trách nhiệm và phối hợp thường xuyên, đồng bộ, nhất quán giữa nhà trường, gia đình và xã hội sẽ đem lại những hiệu quả nhất định về việc giáo dục đạo đức. Bên cạnh việc giáo dục tư tưởng đạo đức cho học sinh, nhiều đề tài nghiên cứu khoa học dựa trên điều kiện thực tiễn của ngành được đề xuất như: Nâng cao chất lượng giáo dục kỹ năng sống cho học sinh trung học cơ sở tỉnh Bắc Giang ; Nghiên cứu, biên soạn và hướng dẫn giảng dạy Lịch sử địa phương tỉnh Bắc Giang ; Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật về an toàn giao thông đường bộ cho thanh niên tỉnh Bắc Giang đã được triển khai một cách hiệu quả nhất. Hữu ích trong thực tiễn Ngoài công tác giáo dục tư tưởng, đạo đức nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật từ thực tiễn do các thầy giáo, cô giáo và học sinh đề xuất đã được ứng dụng có hiệu quả như: Hệ thống điện tử tự động xả nước nơi công cộng sáng kiến của thầy giáo Thân Ngọc Khanh trường THCS Dĩnh Trì, thiết bị dựa trên nguyên lý rơ le thời gian có điện thì van điện có điện và sẽ tự động xả nước cho hệ thống trong khoảng thời gian mà rơ le thời gian đã định trước, rơ le thời gian đóng để duy trì điện cho toàn bộ hệ thống, rơ le thời gian sẽ mở tiếp điểm thường và đóng ngắt toàn bộ điện của hệ thống. Với mô hình này trong một buổi sáng, nếu một học sinh đi vệ sinh, hệ thống 16 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

18 Ảnh: Nhiều sáng kiến, cải tiến kỹ thuật trong lĩnh vực giáo dục được ứng dụng có hiệu quả hữu ích trong thực tiễn xả nước cũ sẽ xả 2 lít nước trong khoảng 10 giây, còn giải pháp mới này nếu 5 học sinh hoặc nhiều hơn cùng đi vệ sinh hệ thống tự động chỉ xả hết 3 lít nước. Nếu một trường học có 500 học sinh, chi phí tiền nước bình quân phục vụ vệ sinh mỗi tháng khoảng 130 nghìn đồng thì sáng kiến mới chỉ hết 78 nghìn đồng. Hay mô hình băng tải đa năng của em Nguyễn Văn Hoan trường THPT Lạng Giang số 2, một chiếc băng chuyền được điều khiển tự động, có thể đưa các vật liệu lên xe và ngược lại, vừa tiết kiệm sức người, vừa nâng cao năng suất lao động. Mô hình này được tận dụng từ phế liệu, đồ chơi cũ, khung nhôm rồi sáng tạo mô hình với từng chi tiết để ghép thành chuỗi hoạt động đã đạt giải nhất Hội thi khoa học và kỹ thuật tỉnh Bắc Giang, giải nhì cuộc thi Khoa học và kỹ thuật quốc gia năm Băng tải đa năng còn lọt vào tốp 10 sản phẩm được Quỹ hỗ trợ sáng tạo kỹ thuật Việt Nam (VIFOTEC) gửi tham dự Triển lãm sáng tạo khoa học công nghệ trẻ châu Á năm 2014 và giành Huy chương vàng. Khơi dậy niềm đam mê sáng tạo Để khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu khoa học, sáng tạo những cải tiến, sáng kiến kỹ thuật hữu ích trong ngành giáo dục, nhiều cuộc thi, hội thi đã được tổ chức như Hội thi sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng; Sáng tạo kỹ thuật do tỉnh tổ chức đã thu hút hàng trăm sáng kiến, đề tài khoa học tham dự. Để phát huy tối đa tính sáng tạo của học sinh và các thầy cô nhiều trường học đã tạo điều kiện tối đa về vật chất cũng như động viên tinh thần cho các cháu. Bên cạnh đó, Sở Khoa học và Công nghệ Bắc Giang cũng đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tổ chức nhiều mô hình truyền thông nhằm tuyên truyền các sáng kiến hữu ích của các tác giả là thanh thiếu niên đến tận trường học nhằm khơi dậy niềm đam mê nghiên cứu khoa học. Tuy nhiên, để phong trào sáng tạo kỹ thuật được lan tỏa mạnh mẽ cần sự ủng hộ của các đơn vị, hội đồng khoa học cấp huyện có thêm cơ chế, hỗ trợ kinh phí cho các tác giả có tác phẩm đạt giải thưởng và được ứng dụng rộng rãi có hiệu quả trong thực tiễn./. Hoàng Thoa SỐ

19 Năng suất Chất lượng - Chìa khóa phát triển và hội nhập Là chủ đề được phát động tại Hội nghị Chất lượng Việt Nam lần thứ VI (năm 2005) trong Thập niên Chất lượng lần thứ hai ( ) vừa diễn ra ngày 15/9 tại Hà Nội. Qua đó, mục tiêu của Thập niên Chất lượng lần thứ hai nhằm tạo lập uy tín, chất lượng cũng như nâng cao khả năng cạnh tranh sản phẩm hàng hóa Việt Nam, tăng năng suất chất lượng - yếu tố quyết định để phát triển và hội nhập thành công. Tăng khả năng cạnh tranh Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Trần Việt Thanh - Đoàn chủ tịch, Chủ trì Hội nghị cho biết, từ Thập niên Chất lượng lần thứ nhất ( ), Việt Nam đã có những bước tiến quan trọng trên chặng đường nâng cao chất lượng hàng hóa và hội nhập quốc tế. Với những tiến bộ vượt bậc, chỉ trong 10 năm, các doanh nghiệp đã dần khẳng định được chất lượng hàng hóa của Việt Nam cũng như nâng cao khả năng cạnh tranh trên thị trường trong nước và xuất khẩu ra nước ngoài. Thời gian qua, các hoạt động thúc đẩy năng suất chất lượng được triển khai với nhiều hoạt động khác nhau như: Xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, tuyên truyền, giới thiệu về năng suất chất lượng qua các kênh thông tin đại chúng từ Trung ương tới địa phương, đào tạo nâng cao kiến thức về năng suất chất lượng, phát triển đội ngũ chuyên gia tư vấn cho các Bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp, xây dựng nhiều mô hình điểm áp dụng các hệ thống, công cụ và giải pháp nâng cao năng suất tại các doanh nghiệp đã thay đổi rõ nét bức tranh năng suất và chất lượng của Việt Nam. Tiếp nối thành công của Thập niên Chất lượng lần thứ nhất, Thập niên Chất lượng lần thứ hai với chủ đề Năng suất Chất lượng - Chìa khóa phát triển và hội nhập đặt ra với mục tiêu mới là tạo lập uy tín chất lượng, nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm, hàng hóa sản xuất tại Việt Nam. Nhằm triển khai thực hiện mục tiêu của thập niên chất lượng lần thứ hai, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 712/QĐ-TTg ngày 21/5/2010 phê duyệt Chương trình Quốc gia Nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa của doanh nghiệp Việt Nam đến năm Hoạt động trên đã đánh dấu bước chuyển biến mạnh mẽ trong hoạt động thúc đẩy năng suất và chất lượng tại Việt Nam, phục vụ công cuộc đổi mới doanh nghiệp và phát triển kinh tế - xã hội, Thứ trưởng Trần Việt Thanh cho hay. Theo báo cáo của Bộ KH&CN, các dự án cụ thể trong khuôn khổ Chương trình 712. Hơn 50 tỉnh, thành phố và một số Bộ, ngành đã phê duyệt và triển khai các chương trình năng suất chất lượng giúp cho việc chuyển biến từ nhận thức đến hành động ở cấp Bộ, ngành, địa phương, cũng như cộng đồng doanh nghiệp. Năng suất chất lượng đã trở thành yếu tố quan trọng và không thể thiếu được trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội cấp vĩ mô và nhu cầu phát triển doanh nghiệp. Ngoài ra, chỉ tiêu năng suất yếu tố tổng hợp - TFP đã được đưa vào mục tiêu về tăng trưởng kinh tế trong Chiến lược Phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam giai đoạn , trong đó xác định: Năng suất yếu tố tổng hợp đóng góp vào tăng trưởng đạt khoảng 35%. Đồng thời, các Bộ, ngành từ Trung ương tới địa phương 18 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

20 đã ban hành nhiều văn bản như: Sở hữu trí tuệ; hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý, công cụ năng suất; đầu tư, đổi mới trang thiết bị nhằm khuyến khích doanh nghiệp áp dụng KH&CN cùng với đẩy mạnh hoạt động nâng cao năng suất chất lượng. Chương trình 712 đã xây dựng, công bố tiêu chuẩn quốc gia và đưa tổng số tiêu chuẩn hiện hành lên TCVN, tỷ lệ hài hòa với quốc tế, khu vực là 45%. Đặc biệt, thông qua ứng dụng công nghệ giải pháp mới đã góp phần nâng cao tỷ trọng đóng góp của năng suất yếu tố tổng hợp vào tốc độ tăng tổng sản phẩm trong nước từ mức đóng góp không đáng kể trong giai đoạn trước đây lên trên 25% trong giai đoạn và dự kiến đạt mục tiêu đóng góp của yếu tố năng suất tổng hợp vào tăng trưởng kinh tế trên 30% trong năm 2015 và 35% vào năm Dấu ấn đột phá Theo Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Trần Văn Vinh, nếu như trong Thập niên Chất lượng lần thứ nhất ( ), cộng đồng xã hội còn xem nhẹ yếu tố chất lượng, năng suất thì nhận thức trên đã thay đổi tại Thập niên Chất lượng lần thứ hai ( ) với cụm từ năng suất chất lượng đã xuyên suốt trong các hoạt động phát triển kinh tế đất nước. Các doanh nghiệp ngày càng nhận thức được vai trò của năng suất chất lượng và họ đã chủ động liên hệ với các cơ quan, tổ chức về năng suất chất lượng để được đào tạo, hỗ trợ áp dụng các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất, ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất kinh doanh Đồng thời, người tiêu dùng thông qua hoạt động tuyên truyền, phổ biến kiến thức, phát pháp luật về năng suất chất lượng đã ngày càng nhận thức rõ hơn về chất lượng sản phẩm hàng hóa và người dân đã tự bảo vệ quyền lợi của mình bằng cách lựa chọn các sản phẩm hàng hóa đảm bảo tiêu chuẩn, chất lượng. Tính riêng từ năm , đã có lượt Giấy chứng nhận áp dụng hệ thống quản lý tiên tiến được cấp cho tổ chức, doanh nghiệp trên cả nước. Có 140 doanh nghiệp được chứng nhận hệ thống quản lý (HTQL) An toàn vệ sinh thực phẩm phù hợp TCVN/HACCP; 145 doanh nghiệp được chứng nhận HTQL An toàn sức khỏe nghề nghiệp phù hợp SA 8000; 107 doanh nghiệp được chứng nhận áp dụng tiêu chuẩn VietGAP; 38 doanh nghiệp được chứng nhận áp dụng tiêu chuẩn Global Gap, Đặc biệt, từ năm đã có 890 lượt doanh nghiệp được trao tặng Giải thưởng chất lượng, trong đó có 106 doanh nghiệp được Thủ tướng Chính phủ tặng bằng khen và 24 doanh nghiệp được trao Giải thưởng Chất lượng Quốc tế Châu Á Thái Bình Dương (GPEA). Từ năm , có mã doanh nghiệp GS1 đã được cấp mới; 57 mã rút gọn (EAN8); mã toàn cầu phân định địa điểm; cấp giấy xác nhận cho 107 mã nước ngoài. (Thập niên Chất lượng lần thứ nhất chỉ có hơn mã doanh nghiệp được cấp). Bên cạnh đó, các ứng dụng tiến bộ KH&CN vào sản xuất kinh doanh; phát triển thương hiệu và bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ; triển khai thực thi Hiệp định Hàng rào kỹ thuật trong thương mại (TBT) đã tác động trực tiếp đến nâng cao năng suất thời gian qua. Trong Thập niên Chất lượng lần thứ hai ( ), việc hoàn thiện hệ thống pháp luật về Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng đã tạo hành lang pháp lý và môi trường khuyến khích các cơ sở sản xuất kinh doanh chủ động, sáng tạo và có trách nhiệm làm ra những sản phẩm chất lượng cao Phó Tổng Cục trưởng Trần Văn Vinh bày tỏ. Cũng trong khuôn khổ Hội nghị, nhiều tham luận của đại biểu đến từ các tổ chức, SỐ

21 cơ quan đơn vị trong và ngoài nước đã cùng nhau chia sẻ những kinh nghiệm, trao đổi thông tin, khó khăn vướng mắc trong hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua hệ thống, công cụ và phương pháp cải tiến năng suất trong doanh nghiệp như: Hệ thống quản lý theo tiêu chuẩn; quản lý chất lượng toàn diện (TQM); 5S; sản xuất vừa đúng lúc (Just In Time); Kaizen Bắc Giang triển khai Dự án Năng suất Chất lượng Ngày 19/3/2013, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Giang ban hành Quyết định số 331/QĐ-UBND về việc phê duyệt Dự án Nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, hàng hóa các doanh nghiệp vừa và nhỏ của tỉnh Bắc Giang giai đoạn và định hướng đến năm 2020, dự án bắt đầu thực hiện từ năm Với mục tiêu xây dựng các mô hình áp dụng các hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất và chất lượng, phát triển nguồn lực cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ để nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa của tỉnh. Từng bước nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, hàng hóa, khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp vừa và nhỏ, đóng góp tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, cụ thể: Giai đoạn từ năm : Đào tạo nâng cao kiến thức về năng suất, chất lượng cho lượt người là các cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn của các Sở, ngành và doanh nghiệp; Đào tạo chuyên gia về năng suất và chất lượng là cán bộ của các Sở, ngành, doanh nghiệp; Xây dựng 5 mô hình điểm: Đánh giá, đo lường năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa của doanh nghiệp; áp dụng, cải tiến hệ thống quản lý tiên tiến và công cụ quản lý, đào tạo nhân lực, áp dung công nghệ thông tin để nâng cao năng suất, chất lượng; Tổ chức 10 hội nghị, hội thảo triển khai, tổng kết dự án, quảng bá, cập nhật thông tin về mô hình năng suất, chất lượng; Hỗ trợ 30 doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý tiên tiến, doanh nghiệp khai thác thông tin và áp dụng về tiêu chuẩn sản phẩm, hàng hóa (tiêu chuẩn Việt Nam, tiêu chuẩn Quốc tế), quy chuẩn kỹ thuật, thông tin về sở hữu công nghiệp... Hỗ trợ 10 sản phẩm, hàng hóa được xây dựng tiêu chuẩn cơ sở, chứng nhận, hợp quy; Hướng dẫn, hỗ trợ từ 3-4 doanh nghiệp tham gia Giải thưởng Chất lượng Quốc gia; Xây dựng 1 phòng thử nghiệm, hiệu chuẩn, kiểm định có đủ năng lực và được công nhận đạt chuẩn để tham gia hoạt động đánh giá sự phù hợp và được chỉ định phục vụ yêu cầu quản lý nhà nước; Các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm hàng hóa tham gia mô hình điểm đạt tỷ trọng đóng góp năng suất của các yếu tố tổng hợp (TFP) vào tăng trưởng của doanh nghiệp đạt mức 25% vào năm Định hướng giai đoạn từ năm Tiếp tục tổ chức các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức về năng suất, chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Tiếp tục đào tạo, bồi dưỡng kiến thức cán bộ quản lý, cán bộ chuyên môn của các Sở, ban, ngành và doanh nghiệp nâng cao kiến thức về năng suất, chất lượng; Từ kết quả triển khai giai đoạn , nhân rộng mô hình điểm đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ thuộc đối tượng của dự án; Tiếp tục hỗ trợ các doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý tiên tiến, sản phẩm phù hợp tiêu chuẩn, tham gia Giải thưởng Chất lượng Quốc gia; Mở rộng và tăng cường tiềm lực phòng thử nghiệm, đáp ứng nhu cầu đánh giá sự phù hợp tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật đối với sản phẩm hàng hóa của tỉnh./. Nguyễn Thảo (th) 20 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

22 Hiệu quả thiết thực từ công trình nghiên cứu giống khoai tây Say mê nghiên cứu khoa học, Thạc sỹ Trương Thị Hồng Minh, Trưởng phòng Quản lý khoa học (Sở Khoa học và Công nghệ) đã thực hiện thành công công trình khoa học có tên Nghiên cứu giải pháp duy trì chất lượng củ giống khoai tây, phục vụ sản xuất giống khoai tây tỉnh Bắc Giang. Vạn sự khởi đầu nan Vốn là kỹ sư nông nghiệp, qua tìm hiểu, chị Trương Thị Hồng Minh nhận thấy, từ năm 2007 trở về trước, giống khoai tây ở tỉnh Bắc Giang phần lớn do người nông dân tự nhập về trồng, duy trì từ vụ này sang vụ khác, không chủ động được nguồn giống, giá thành lại cao. Trong đó, có nhiều nguồn giống không được kiểm tra, kiểm dịch, tỷ lệ nhiễm virus rất cao, từ 54-65%. Dưới điều kiện nóng, ẩm của mùa hè, hao hụt về khối lượng do thối hỏng lên tới 50%. Với mục đích nghiên cứu tạo giống sạch bệnh, tự sản xuất giống trong tỉnh và xây dựng được hệ thống quy trình sản xuất giống khoai tây sạch bệnh từ cấp siêu nguyên chủng đến cấp xác nhận trên địa bàn tỉnh, chị Minh đã nghiên cứu công trình khoa học có tên Nghiên cứu giải pháp duy trì chất lượng củ giống khoai tây, phục vụ sản xuất giống khoai tây tỉnh Bắc Giang, công Khoai tây giống thu hoạch trong nhà màn cách ly tại xã Tư Mại trình có sử dụng ngân sách nhà nước. Các thí nghiệm về áp dụng sản xuất được bố trí tại địa bàn thôn Kim Xuyên, xã Tân An và thôn Tư Mại, xã Tư Mại (Yên Dũng). Củ giống siêu nguyên chủng và nguyên chủng được trồng trong ba điều kiện khác nhau là nhà màn cách ly, vùng cách ly, vùng sản xuất thường. Chị Minh cho biết: Khi mới thực hiện, chị gặp không ít khó khăn do người dân không muốn bỏ đất nông nghiệp đang canh tác để làm thử nghiệm mô hình kỹ thuật mới, các quy trình kỹ thuật lại khá khắt khe. Bản thân chị đã phải dành nhiều thời gian, kể cả ngoài giờ và ngày nghỉ, trực tiếp hướng dẫn nông dân các thao tác kỹ thuật như bổ củ, nhổ cây, bón phân, phòng trừ sâu bệnh, đưa vào kho bảo quản... Được sự giúp đỡ của các cơ quan chức năng và UBND huyện Yên Dũng, cùng sự kiên trì, nỗ lực của bản thân, sau một thời gian thử nghiệm, mô hình đã thành công. Ứng dụng công nghệ mới vào thực tiễn Qua khảo sát thực tế ở những vùng thí điểm cho thấy, dự án đã phát huy tác dụng rõ rệt. Ông Hoàng Văn Xuất, Chủ tịch UBND xã Tư Mại (Yên Dũng) cho biết: Kể từ khi ứng dụng công nghệ, 1ha khoai tây, nông dân thu lãi từ triệu đồng (cao gấp 10 lần so với cấy lúa). Nhờ trồng khoai tây, các hộ không bỏ đất trống trong vụ đông, tăng thu nhập. Hiện diện tích trồng khoai tây của xã khoảng 45ha. Nếu như trước đây, năng suất khoai tây trung bình chỉ đạt từ 9-10 tấn/ha, đến nay đã tăng lên từ tấn/ha. (Xem tiếp trang 10) SỐ

23 THÀNH TỰU KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ NHÌN LẠI CÁC GIẢI THƯỞNG NOBEL NĂM 2015 Giải thưởng Nobel, hay Giải Nobel là một tập các giải thưởng quốc tế được tổ chức trao thưởng hàng năm kể từ năm 1901 cho những cá nhân đạt thành tựu trong lĩnh vực vật lý, hóa học, y học, văn học, kinh tế và hòa bình; đặc biệt là giải hòa bình có thể được trao cho tổ chức hay cho cá nhân. Vào năm 1968, Ngân hàng Thụy Điển đưa thêm vào một giải về lĩnh vực khoa học kinh tế để tưởng nhớ nhà khoa học Alfred Nobel, người đã sáng lập ra giải Nobel. Kết quả đoạt giải được công bố hằng năm vào tháng 10 và được trao (bao gồm tiền thưởng, một huy chương vàng và một giấy chứng nhận) vào ngày 10 tháng 12, ngày kỷ niệm ngày mất của Nobel. Hàng năm, trong tuần đầu tháng 10, thế giới hướng về Thụy Điển và Na Uy đón đợi danh sách những người được nhận giải Nobel của 6 lĩnh vực tiêu biểu. Giải Nobel Hòa bình được trao thưởng ở Oslo, Na Uy, trong khi các giải khác được trao ở Stockholm, Thụy Điển. Giải Nobel được thừa nhận rộng rãi như là giải thưởng danh giá nhất trong lĩnh vực được trao, ghi nhận những công lao to lớn của những cá nhân đã đóng góp cho nhân loại, giải này đã có lịch sử hơn 100 năm. Các giải Nobel không bắt buộc phải được trao hàng năm, nhưng ít nhất phải được trao một lần trong 5 năm. Một giải khi đã trao thì không bao giờ bị tước. Mỗi giải Nobel được trao cho tối đa 3 người. Giải Nobel lập nên theo nguyện vọng cuối cùng của Alfred Nobel, một nhà hóa học, nhà công nghiệp học và người phát minh ra cách khống chế sự nhạy nổ của thuốc nổ Nitroglicerin (hay Glyceryl Trinitrate hoặc 1,2,3-trinitroxypropane) và sử dụng nó để kinh doanh một cách thành công nhờ vào nhu cầu thị trường lớn thời đó. Năm 2015, trong lĩnh vực vật lý, giải Nobel được trao cho 2 nhà khoa học: Takaaki Kajita sinh năm 1959 tại thành phố Higashimatsuyama - Nhật Bản, hiện là Giám đốc Viện Nghiên cứu tia vũ trụ đồng thời là giáo sư tại Trường Đại học Tokyo và Arthur B. McDonald sinh năm 1943 tại Canada, có bằng tiến sĩ tại Viện Công nghệ California năm 1969, hiện là Giáo sư danh dự tại Trường Đại học Queen (Canada) với công trình khám phá ra sự dao động của hạt neutrino, qua đó cho thấy neutrino có khối lượng. Theo Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển, hai nhà khoa học Takaaki Kajita (Nhật Bản) và Arthur B. McDonald (Canada) đã có đóng góp quan trọng trong các cuộc thí nghiệm chứng tỏ hạt neutrino (một loại hạt sơ cấp) thay đổi đặc tính. Sự biến hóa này đòi hỏi neutrino có khối lượng. Phát hiện trên đã làm thay đổi sự hiểu biết của con người về hoạt động ở tận trong cùng của vật chất, đồng thời có vai trò quan trọng đối với quan điểm của chúng ta về vũ trụ. Neutrino là loại hạt gần như không có khối lượng và hiếm khi tương tác với thứ gì khác. Điều này khiến cho việc nghiên cứu nó gặp rất nhiều khó khăn. Khám phá của 2 nhà khoa học đã mang đến những hiểu biết chuyên sâu quan trọng về thế giới bí ẩn của hạt neutrino, đồng thời giúp giải quyết một bài toán khó liên quan đến nó. Cụ thể, khi quan sát hiện tượng hạt neutrino từ mặt trời rơi xuống trái đất, các nhà khoa học nhận thấy có đến 2/3 số lượng hạt này biến mất so với tính toán về mặt lý thuyết. Tuy nhiên, hai ông Kajita và McDonald đã phát hiện ra chúng không biến mất mà chỉ thay đổi đặc tính. Điều này cho thấy chúng có khối lượng, không phải là không có khối lượng như suy nghĩ của các nhà vật lý học trước đó. Hạt neutrino có số lượng nhiều thứ 2 trong toàn bộ vũ trụ, chỉ sau hạt photon (quang tử). Trong lĩnh vực hóa học, giải Nobel Hóa học 2015 vừa được trao tặng cho ba nhà khoa học Mỹ, Thụy Điển và Thổ Nhĩ Kỳ nhờ các nghiên cứu hữu ích, mang tính đột phá của họ về sự sửa chữa ADN ở cấp độ tế bào. Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển vừa công bố quyết định trao giải thưởng Nobel Hóa học năm nay cho các nhà nghiên cứu Thomas Lindahl, (gốc Thụy 22 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

24 THÀNH TỰU KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ Điển, đang làm việc cho Viện Francis Crick và phòng thí nghiệm Clare Hall ở Anh), Paul Modrich (gốc Mỹ, đang làm việc tại Trường Y, Đại học Duke và Viện Y học Howard Hughes) và Aziz Sancar (gốc Thổ Nhĩ Kỳ, đang làm việc tại Đại học North Carolina, Mỹ). Ủy ban Nobel cho biết, các khám phá của ba nhà khoa học này đã cung cấp kiến thức cơ bản về cách một tế bào sống hoạt động như thế nào và có thể được sử dụng để phát triển các phương pháp chữa trị ung thư mới ra sao. Theo các chuyên gia, tổn hại ADN luôn luôn xảy ra và lí do khiến vật chất di truyền của chúng ta không tan rã thành những mớ hỗn độn hoàn toàn về mặt hóa học là nhờ một loạt hệ thống phân tử liên tục giám sát và sửa chữa ADN. Giải Nobel Hóa học 2015 đã vinh danh 3 nhà khoa học có công vẽ nên bản đồ về cách rất nhiều trong số những hệ thống sửa chữa này hoạt động ra sao ở cấp độ phân tử chi tiết. Trong lĩnh vực y học, giải thưởng Nobel được trao cho 3 nhà khoa học có công phát hiện các liệu pháp cách mạng hóa việc chữa trị một số căn bệnh nguy hại nhất do ký sinh trùng gây ra trên thế giới. Hai nhà nghiên cứu William C. Campbell (Ireland) và Satoshi Omura (Nhật Bản) đã trở thành chủ nhân của giải Nobel Y học năm nay vì phát triển thành công một loại thuốc mới, có tên Avermectin, giúp giảm đáng kể tỷ lệ mắc bệnh giun chỉ (hay còn gọi là bệnh mù sông - một trong những nguyên nhân chính gây mù lòa ở các nước nghèo và là nguyên nhân gây mù lòa do nhiễm trùng đứng hàng thứ hai, sau bệnh mắt hột) và bệnh giun chỉ bạch huyết (hay còn gọi là bệnh phù chân voi ). Giải Nobel Y học 2015 cũng được đồng trao cho nhà khoa học Youyou Tu (Trung Quốc), người đã khám phá ra thuốc Artemisinin, biệt dược làm giảm đáng kể số ca tử vong vì bệnh sốt rét trên thế giới. Hai khám phá trên đã mang đến cho nhân loại các phương tiện mạnh mẽ mới để chống lại những căn bệnh gây suy yếu, tác động đến hàng trăm triệu người trên thế giới mỗi năm. Các ảnh hưởng xét về sự cải thiện sức khỏe con người và làm giảm sự đau đớn là không thể đo đếm được, trích tuyên bố của Ủy ban Nobel. Trong lĩnh vực văn học, người chiến thắng là nữ nhà văn người Belarus Svetlana Alexievich (Xvét-la-na A-lếchxi-e-vích), 67 tuổi. Theo Thư ký thường trực Viện Hàn lâm Thụy Điển Sara Danius (Xa-ra Đa-ni-út), bà Svetlana Alexievich được trao giải vì có những tác phẩm văn học đa âm điệu, một tượng đài của sự nhẫn chịu và lòng dũng cảm trong thời đại chúng ta. Bà được biết đến với những tác phẩm tạm dịch như: Chiến tranh không có gương mặt phụ nữ, Những cậu bé kẽm... Trong lĩnh vực hòa bình, Ủy ban Nobel Na Uy vừa quyết định trao giải Nobel Hòa bình năm 2015 cho Bộ Tứ Đối thoại quốc gia Tunisia, vì những nỗ lực của nhóm này trong việc kiến tạo hòa bình và dân chủ tại quốc gia Bắc Phi. Bộ Tứ được thành lập vào mùa hè năm Nhóm này bao gồm: Tổng Liên đoàn Lao động Tunisia, Liên minh Công nghiệp - Thương mại và Thủ công nghiệp Tunisia, Liên đoàn Nhân quyền và Hội đồng Luật sư Tunisia. Thành lập trong bối cảnh quá trình dân chủ ở Tunisia có nguy cơ đổ vỡ vì các vụ mưu sát chính trị và bất ổn xã hội, Bộ Tứ đã thiết lập nên một quá trình chính trị hòa bình vào thời điểm Tunisia đang đứng trên bờ vực nội chiến. Chủ tịch Ủy ban Nobel Na Uy Kaci Kullmann Five tuyên bố, sau Mùa Xuân Ảrập ở Tunisia giai đoạn , Bộ Tứ đã mở đường cho cuộc đối thoại hòa bình giữa các công dân. Bộ Tứ được trao giải vì các đóng góp mang tính quyết định đến việc kiến tạo một nền dân chủ ở Tunisia, trong sự thức tỉnh của cuộc Cách mạng Hoa nhài năm Nobel Kinh tế, đã khép lại mùa giải Noble 2015 với giải thưởng năm nay thuộc về Giáo sư Angus Deaton đến từ Đại học University vì những phân tích về tiêu dùng, nghèo đói và trợ cấp xã hội. Sinh ra ở Scotland và hiện mang hai quốc tịch Anh và Mỹ, Deaton lấy bằng Tiến sĩ từ ĐH Cambridge. Năm 2013, ông xuất bản cuốn sách The Great Escape (tạm dịch: Cuộc tẩu thoát vĩ đại) vẽ nên gốc gác của tình trạng chênh lệch giàu nghèo với dữ liệu có bề dày 250 năm. Để có thể thiết kế các SỐ

25 THÀNH TỰU KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ chính sách kinh tế giúp thúc đẩy trợ cấp xã hội và xóa đói giảm nghèo, đầu tiên chúng ta phải hiểu về lựa chọn tiêu dùng của từng cá nhân, Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển là cơ quan trao giải Nobel nhận định trong thông báo trao giải. Hơn ai hết, Angus Deaton giúp hiểu sâu hơn về vấn đề này bằng cách kết nối lựa chọn của các cá nhân với những kết quả tổng thể. Nghiên cứu của ông giúp biến đổi cả kinh tế học vĩ mô và kinh tế học vi mô. Những nghiên cứu ban đầu của Deaton đã giúp ích rất nhiều trong việc tìm hiểu xu hướng tiêu dùng và cách mà con người điều chỉnh việc chi tiêu sao cho phù hợp với thu nhập. Ủy ban trao giải đánh giá cao tính ứng dụng thực tiễn của các nghiên cứu mà Deaton đã thực hiện. Các nghiên cứu của ông giúp đo lường mức nghèo đói hay thống kê về chất lượng cuộc sống ở các nước nghèo để từ đó giải ngân dòng vốn hỗ trợ xóa đói giảm nghèo một cách hiệu quả nhất. Những nghiên cứu của Deaton về hệ thống lực cầu của nền kinh tế cũng giúp Chính phủ đo lường tác động của các chính sách đến hộ gia đình. Ví dụ, nếu một Chính phủ quyết định thay đổi mức thuế giá trị gia tăng đánh vào các loại thực phẩm, nghiên cứu của Deaton sẽ giúp đánh giá tăng thuế tác động như thế nào đến tiêu dùng./. Nguyễn Thắng Kết quả thực hiện đề tài, dự án Tên đề tài: Xây dựng mô hình giống lúa mới cực ngắn ngày, chất lượng cao, kháng rầy nâu (P6ĐB) tại một số vùng sinh thái phục vụ chuyển đổi cơ cấu cây trồng và né tránh thiên tai tại tỉnh Bắc Giang Cơ quan chủ trì: Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển lúa thuần Viện Cây lương thực và Cây thực phẩm Chủ nhiệm đề tài: Th.s Nguyễn Thành Luân I. MỤC TIÊU CỦA ĐỀ TÀI - Đánh giá sinh trưởng, phát triển, năng suất, phẩm chất và khả năng thích ứng của giống lúa P6ĐB tại tỉnh Bắc Giang. - Xây dựng thành công mô hình 100ha giống lúa P6ĐB cực ngắn ngày, chất lượng cao, kháng rầy nâu phục vụ chuyển đổi cơ cấu cây trồng và né tránh thiên tai tại một số vùng sinh thái tỉnh Bắc Giang. II. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI 2.1. Điều tra cơ cấu giống lúa, tình hình sản xuất lúa và công thức luân canh tại Bắc Giang Cơ cấu cây trồng ở một số xã điều tra của 3 huyện Cơ cấu luân canh chính của các hộ ở 3 huyện chủ yếu vẫn là 2 lúa - 1 màu. Cơ cấu này tại các hộ của huyện Hiệp Hòa là 80% (có 48 hộ gieo cấy ở cơ cấu này trên tổng số 60 hộ được điều tra). Tỷ lệ các hộ gieo cấy theo cơ cấu 1 vụ lúa 3 vụ màu tại Hiệp Hòa cũng tương đối cao khoảng 18% (có 11 hộ trên tổng số 60 hộ được điều tra). Tại các hộ ở huyện Việt Yên chúng tôi nhận thấy công thức luân canh chỉ có 2 vụ lúa chiếm tỷ lệ tương đối cao khoảng 27%. Tại các hộ ở huyện Lục Nam cơ cấu chủ yếu chiếm đại đa số là cơ cấu 2 vụ lúa 60% Thời vụ và phương thức gieo cấy chủ yếu của các nông hộ ở các huyện điều tra Thời vụ gieo cấy chính của các nông hộ ở các huyện Hiệp Hòa, Việt Yên và Lục Nam chủ yếu là vụ xuân muộn, mùa sớm và mùa chính vụ. Trong vụ xuân muộn thời vụ gieo cấy cuối tháng 1 đến đầu tuần tháng 2 (25/1-10/2) và phương thức làm mạ chủ yếu là mạ khay. Tương tự như vậy, trong vụ mùa thời vụ gieo cấy từ 1/6-15/6 và phương thức làm mạ chủ yếu ở các hộ được điều tra cũng là phương pháp làm mạ khay Cơ cấu giống lúa tại các hộ điều tra ở 3 huyện Các giống lúa thuần vẫn chiếm vị trí chủ lực trong cơ cấu giống gieo cấy của các nông hộ ở các huyện điều tra. Trong đó giống lúa thuần 24 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

26 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHOA HỌC khoa học và công nghệ cấp tỉnh Ảnh: Các đại biểu tham quan mô hình trồng lúa P6ĐB tại xã Hoàng Thanh, huyện Hiệp Hòa chiếm tỷ lệ cao và chủ lực là Khang dân 18. Sở dĩ giống lúa này được các hộ chọn và sử dụng nhiều là do giống đã quen với bà con nông dân nên giống này dễ chăm sóc và thích ứng rộng Nghiên cứu thử nghiệm tính thích ứng của giống lúa ngắn ngày P6ĐB trên một số vùng của tỉnh Bắc Giang - Địa điểm: Xã Hoàng Thanh, huyện Hiệp Hòa; xã Việt Tiến, huyện Việt Yên; xã Bảo Đài và Huyền Sơn, huyện Lục Nam. - Quy mô triển khai: Tổng diện tích là 1,92ha. - Thời gian: Vụ xuân và vụ mùa năm Kết quả nghiên cứu thử nghiệm giống lúa P6ĐB ở 3 huyện cho thấy giống lúa này có khả năng sinh trưởng, phát triển tốt. Khả năng chống chịu với một số loại sâu bệnh hại chính của giống P6ĐB là tương đương so với giống đối chứng Khang dân 18. Năng suất trong vụ xuân đạt trung bình từ 55,0-58,5 tạ/ha tương đương so với giống đối chứng Khang dân 18. Năng suất trong vụ mùa tại chân đất luân canh 2 lúa - 1màu đạt 51,5-52,0 tạ/ha là tương đương so với giống Khang dân 18 và rút ngắn được thời gian sinh trưởng từ ngày, tạo điều kiện cho bà con nông dân gieo trồng các cây vụ đông sớm, mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tại chân đất cấy tái giá giống P6ĐB cho năng suất đạt 41,5-42,0 tạ/ha cao hơn so với đối chứng là giống Bao thai, chỉ đạt 37,5-40,0 tạ/ha Xây dựng mô hình giống lúa P6ĐB tại một số huyện trên địa bàn tỉnh Bắc Giang - Địa điểm: Xã Hoàng Thanh, Ngọc Sơn và Mai Đình của huyện Hiệp Hòa; xã Thượng Lan và Việt Tiến của Việt Yên; xã Chu Điện, Nghĩa Phương và Vô Tranh của huyện Lục Nam. - Quy mô của mô hình: Tổng số là 100ha. Trong đó 3 xã của huyện Hiệp Hòa là 30 ha, 2 xã của huyện Việt Yên là 30 ha, 3 xã của huyện Lục Nam là 40 ha. Diện tích này được bố trí ở cả 2 vụ là vụ xuân và vụ mùa năm 2014 trong đó chủ yếu là vụ mùa. - Kết quả cho thấy giống lúa P6ĐB có khả năng thích ứng rộng, chống chịu sâu bệnh và điều kiện ngoại cảnh khá tốt. Năng suất vụ xuân đạt 55,3 57,8 tạ/ha, vụ mùa giao động từ 54,1-56,6 tạ/ha, chất lượng gạo tốt được người tiêu dùng ưa chuộng Tổ chức tập huấn kỹ thuật cho nông dân, hội nghị đầu bờ và hội thảo khoa học Tổ chức 06 lớp tập huấn cho nông dân về kỹ thuật canh tác giống lúa P6ĐB; 03 hội nghị đầu bờ tại các huyện Việt Yên, Hiệp Hòa, Lục Nam nhằm đánh giá hiệu quả thực tế sử dụng giống P6ĐB; 01 hội thảo khoa học về nội dung nghiên cứu của đề tài Xây dựng 02 chuyên đề nghiên cứu - Chuyên đề 1: Đánh giá tính thích ứng của giống lúa P6ĐB trên một số vùng sinh thái của tỉnh Bắc Giang. - Chuyên đề 2: Hoàn thiện quy trình kỹ thuật gieo cấy giống lúa P6ĐB tại Bắc Giang. Thời gian thực hiện đề tài: Từ tháng 01/ /2014 Kinh phí thực hiện đề tài: đồng Kết quả nghiệm thu: Xuất sắc./. BBT SỐ

27 TIN HOẠT ĐỘNG KH&CN Techmart 2015 có quy mô lớn nhất từ trước tới nay Tối 1/10, Tại Trung tâm triển lãm quốc tế ICE, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), Ủy ban KH&CN ASEAN cùng UBND thành phố Hà Nội, UBND thành phố Hồ Chí Minh, Hiệp hội doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao tổ chức khai mạc Hội chợ công nghệ và thiết bị quốc tế Việt Nam 2015 (Techmart 2015). Đây được coi là sự kiện lớn nhất năm của ngành khoa học công nghệ. Dự lễ khai mạc có Phó thủ tướng Vũ Đức Đam, Bộ trưởng Khoa học Lào cùng hàng trăm nhà khoa học, đại diện doanh nghiệp, trường đại học, viện nghiên cứu, các Sở KH&CN trong cả nước. Sự kiện được diễn ra từ ngày 1 4/10. Với chủ đề Liên kết cùng hội nhập và phát triển bền vững, Techmart 2015 thu hút hơn 750 đơn vị tham gia với 600 gian hàng. Trong đó có trên 500 doanh nghiệp, 110 đơn vị uy tín, 22 trường đại học hàng đầu về công nghệ, 32 Sở KH&CN, 57 nhà sáng chế không chuyên. Ngoài ra, còn có các sản phẩm khoa học, công nghệ đến từ 20 quốc gia, vùng lãnh thổ như Ấn Độ, Triều Tiên, Nga, Nhật Bản, Trung Quốc và Lào. Sản phẩm tham gia có giá trị khoa học cao, thuộc các lĩnh vực cơ khí chế tạo máy, nông lâm, chế biến thực phẩm, điện, điện tử, tự động hóa, hóa chất. Tại lễ khai mạc, Bộ trưởng Thứ trưởng Trần Văn Tùng thăm gian hàng của Sở KH&CN Bắc Giang Bộ KH&CN Nguyễn Quân cho biết: Tổ chức sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) công bố đánh giá xếp hạng chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của 141 quốc gia, Việt Nam đứng thứ 52, tiến 19 bậc so với bảng xếp hạng năm Trong số 31 quốc gia có trình độ phát triển kinh tế ở mức trung bình thấp (dưới USD/người) Việt Nam xếp thứ 2, trong khi GDP trên đầu người thấp nhất. Trong khối ASEAN, lần đầu tiên nước ta được xếp thứ 3, sau Singapore và Malaysia. Chúng tôi bày tỏ sự biết ơn đối với người làm khoa học công nghệ. Bộ trưởng cũng nhấn mạnh sự tham gia của các doanh nghiệp hàng đầu tại Techmart 2015 đã mang lại luồng gió mới cho khoa học. Điều đó chứng tỏ không chỉ các nhà khoa học có tinh thần doanh nghiệp mà doanh nghiệp cũng có tinh thần khoa học. Thậm chí, những người dân cũng ham mê sáng chế ra nhiều sản phẩm có giá trị, sức cạnh tranh cao. Bộ trưởng hy vọng cộng đồng doanh nghiệp cùng kết nối để đưa khoa học công nghệ vào cuộc sống, sản xuất kinh doanh, thúc đẩy sự phát triển của đất nước. Techmart 2015 có nhiều đổi mới so với những năm trước: Giới thiệu một số doanh nghiệp phát triển vượt bậc nhờ đi đầu trong ứng dụng khoa học kỹ thuật; dành nhiều gian hàng cho doanh nghiệp khởi nghiệp, tổ chức diễn đàn giao lưu giữa các nhóm khởi nghiệp. Phân khu chức năng của hội chợ cũng được thay đổi, xen kẽ giữa các khu triển lãm là các khu vực để chuyên gia thuyết trình, kết nối với người xem, tạo thành nhiều hoạt động bên lề trong suốt thời gian diễn ra hội chợ, làm tăng khả năng tương tác giữa người bán và người mua. Cùng với các đơn vị khác, Sở KH&CN Bắc Giang tham gia 02 gian hàng trưng bày các sản phẩm là thành tựu KHCN./. Nguyễn Thảo 26 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

28 TIN HOẠT ĐỘNG KH&CN Phó Chủ tịch UBND tỉnh kiểm tra tiến độ thực hiện đề tài, dự án khoa học Ngày 8/10/2015, Phó chủ tịch UBND tỉnh Dương Văn Thái đã tiến hành kiểm tra thực địa đối với đề tài: Nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ sản xuất lúa lai hai dòng, ba dòng đạt năng suất cao tại huyện Tân Yên, Bắc Giang do Viện Nghiên cứu và Phát triển cây trồng (Học Viên Nông nghiệp Việt Nam) chủ trì thực hiện và dự án: Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ sản xuất và nuôi thương phẩm lợn lai 3-4 máu ngoại tại huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang do UBND huyện Việt Yên chủ trì thực hiện. Tại cơ sở, đồng chí Phó chủ tịch đã cùng với Sở Khoa học và Công nghệ, đơn vị quản lý cấp huyện, cơ quan chủ trì và đối tượng thụ hưởng trực tiếp đề tài, dự án trao đổi về tiến độ thực hiện, kết quả triển khai đến thời điểm hiện tại, khó khăn, vướng mắc trong quá trình triển khai thực hiện. Theo báo cáo của cơ quan chủ trì đề tài Nghiên cứu, hoàn thiện công nghệ sản xuất lúa lai hai dòng, ba dòng đạt năng suất cao tại huyện Tên Yên, Bắc Giang, đến nay, đề tài đã hoàn thiện các thí nghiệm sản xuất hạt lai F1 giống lúa lai 3 dòng LC 25 vụ xuân 2014 và giống lúa lai 2 dòng Việt lai 50 vụ mùa 2014; xây dựng mô hình sản xuất hạt lai F1 của giống lúa lai 2 dòng Việt lai và giống lúa lai 3 dòng LC 25 với tổng quy mô 36ha, mô hình thâm canh lúa lai thương phẩm giống Việt lai 2 dòng quy mô 2ha tại xã Lan Giới. Đối với dự án Ứng dụng tiến bộ khoa học và công nghệ sản xuất và nuôi thương phẩm lợn lai 3-4 máu ngoại tại huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang đã xây dựng hoàn thiện hệ thống chuồng trại quy mô công nghiệp với diện tích m 2, tiến hành nhập giống ông bà và bố mẹ, đến thời điểm hiện tại đã sinh sản được 570 con. Qua buổi kiểm tra, đồng chí Dương Văn Thái đánh giá cao kết quả đạt được của 2 đề tài, dự án; trách nhiệm của các cơ quan quản lý, cơ quan chủ trì, chủ nhiệm đã bám sát trong quá trình triển khai; biểu dương doanh nghiệp và bà con nông dân đã đầu tư vốn, tuân thủ nghiêm ngặt các quy trình trong quá trình thực hiện. Đối với đề xuất của cơ quan quản lý cấp huyện và bà con nông dân trong việc hỗ trợ quy hoạch thành vùng sản xuất. Đồng chí cũng có ý kiến sẽ tạo điều kiện tối đa, tận dụng các nguồn kinh phí từ nhiều chương trình khác nhau để có thể hỗ trợ dần dần giúp huyện quy hoạch thành vùng sản xuất tập trung. Bên cạnh đó, đồng chí cũng đề nghị Sở Khoa học và Công nghệ tiếp tục theo dõi, bám sát tiến độ triển khai của các đề tài, dự án để kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện, không để xảy ra tình trạng chậm tiến độ khi triển khai. Trong thời gian tới, đồng chí sẽ tiếp tục tiến hành kiểm tra thực địa đối với các đề tài, dự án đang triển khai trên địa bàn tỉnh./. Hoàng Thoa SỐ

29 TIN HOẠT ĐỘNG KH&CN Nghiệm thu dự án Nghiên cứu, lựa chọn giống lúa có năng suất chất lượng bổ sung vào cơ cấu giống lúa của tỉnh phục vụ xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tỉnh Bắc Giang Ngày 28/9, Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Bắc Giang tổ chức nghiệm thu dự án Nghiên cứu, lựa chọn giống lúa có năng suất chất lượng bổ sung vào cơ cấu giống lúa của tỉnh phục vụ xây dựng vùng sản xuất hàng hóa tỉnh Bắc Giang, do Trung tâm Thực nghiệm và Đào tạo nghề (Học viện Nông nghiệp Việt Nam) chủ trì thực hiện. Dự án được triển khai từ tháng 5/2013 đến tháng 9/2015 với tổng kinh phí hơn 3 tỷ đồng. Mục tiêu: Lựa chọn 5 giống lúa mới được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Ảnh: GS.TS Nguyễn Thế Đặng phát biểu tại Hội đồng công nhận gồm: RVT, QR1, VS1, ĐS1 và HĐT8; Xây dựng mô hình thử nghiệm với tổng diện tích 140ha tại 2 huyện Việt Yên và Yên Dũng; hoàn thiện quy trình kỹ thuật gieo cấy cho các giống lúa được lựa chọn sau khi thử nghiệm. Sau 2 năm triển khai cho thấy trong 5 giống lúa đưa vào thử nghiệm có 3 giống được lựa chọn gồm: RVT, QR1 và VS1 với ưu điểm: Cây thấp, thân cứng, chống đổ tốt, không nhiễm sâu cuốn lá, đục thân, bệnh khô vằn, đạo ôn, bạc lá, rày nâu; thời gian sinh trưởng ngắn từ ngày (vụ mùa), từ ngày (vụ xuân), thích hợp bố trí luân canh 3 vụ/năm; gạo thơm ngon. Năng suất vụ mùa đạt 60,1-62,5 tạ/ha; vụ xuân từ 62,2-65,7 tạ/ha, trừ chi phí thu lãi 25 triệu đồng/ha (cao hơn KD18 4 triệu đồng/ha). Sau khi xem xét, đánh giá kết quả thực hiện, hiệu quả kinh tế - xã hội, khả năng nhân rộng của dự án, Hội đồng thống nhất nghiệm thu dự án đạt loại khá./. BBT 28 BẢN TIN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ