D.El.Ed. Title 505-BLOCK 1====.p65

Bản ghi

1 ÃyÌ!õÑ!ü«yÎ!mÓy! Ï Ñ!v ˆÏ yõy DIPLOMA IN ELEMENTARY EDUCATION (D.El.Ed) ˆÑ y ÙÈ 505 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!üÖò ÓœÑ ÈÙÈ 1 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c Ó yt #Î õ%=!óîƒyúî #!ü«y ÇfiÌyò A-24/25 Ã!ì y!òñ ~úyñ yñ ˆ Ñ Ó ÈÙÈ62, òî v y ˆÜÔì õ Ó%Âï òüó ñ zv z! ôèùè ÁˆÏÎ Ó y z ı # yî Ñ ˆÑ w ˆ yú!ö ò Ó ı zèùèˆõú ı lsc@nios.ac.in

2 ˆÑ y ôy Üì õyò!â e ïyó íy ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!üÖò ~Ñ Ñ ÈÙÈ 1 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ~Ñ Ñ ÈÙÈ 2 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íñÈÈ!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ~Ñ Ñ ÈÙÈ 5 ı ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ (EVS)!ü«í!üÖˆÏòÓ ïyó òy ~Ñ Ñ ÈÙÈ 6 ı ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!ü«íÈÙÈ!üÖò ôâï!ì ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!üÖò ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy Ñ õ Á!üü% õˆïòyhfl Ï_ ~Ñ Ñ ÈÙÈ È4 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy ƒ )â # ~Ñ Ñ ÈÙÈ È3 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy ~Ñ Ñ ÈÙÈ È8 ı ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!üÖòÈÙÈ!ü«í v z ôñ Ó í ~Ñ Ñ ÈÙÈ 7 ı ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!ü«yÓ!üÖˆÏòÓ ô!ó Ñ òy ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ õ)úƒyî ò ~Ñ Ñ ÈÙÈ È9 ı ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!üÖˆÏòÓ õ)úƒyî ò ~Ñ Ñ ÈÙÈ 10 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!üÖˆÏòÓ õ)úƒyî ˆÏòÓ ôâï!ì ~Ñ Ñ ÈÙÈ 11!üü%Ó v z ôú!kï!óhfl,ï!ì Ñ Ó ˆÏíÓ ãòƒ õ)úƒˆïóyˆïïó ÓƒÓ yó

3 ˆÑ!v ôˆïî r (4 = 3 + 1) ÓœÑ ~Ñ Ñ ~Ñ ˆÏÑ Ó òyõ ì _ Üì!ü«yÓ õî ÃyˆÏÎẙ!ÜÑ!ü«y!Ó ÏÎ Ñ yî Ñ úy ô ÓœÑ ÈÙÈ1 ~Ñ Ñ ÈÙÈ1 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ 3 2 NCF 2005, ~ÓÇ òì% ò ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ôy ƒ ô%hfl ÏÑ xò%îyî # ô!ó ˆÏÓü ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c!óîƒy xò%ïyóò Ñ Óẙ ÓœÑ ÈÙÈ2 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy Ñ õ Á!üü% õˆïòyhfl Ï_ ÓœÑ ÈÙÈ3 ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ õ)úƒyî ò ~Ñ Ñ ÈÙÈ2 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íñÈÈ!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ~Ñ Ñ ÈÙÈ3 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ 5 3 õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 4 2 ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy ú!õ!ó ÏÎ ˆÎ y!ók yò õyã!óîƒyñ ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyˆÏÑ ~Ñ yˆïì ô!ñ ì Ñ ˆÏÓ ºõí x! K ì yó õyïƒˆïõ xyì yõy!ãˆïñ Ó õ)ú!ó %Üì!üÖˆÏòÓ!ò!î T õ ƒyü%!ú ~Ñ Ñ ÈÙÈ4 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ 4 2 ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!üÖˆÏòÓ!Ó ÏÎ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy ƒ )â #!!_Ñ!ÓˆÏŸ Ïí ~Ñ Ñ ÈÙÈ5 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ (EVS) 4 2!ü«í!üÖˆÏòÓ ïyó òy yˆïì òyˆïì Ñ yî Üì òì% ò!ü«íèùè!üöˆïòó ïyó íy ~Ñ Ñ ÈÙÈ6 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ 5 4 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!ü«íÈÙÈ!üÖò!ü«íÈÙÈ!üÖò ôâï!ì yõ@ Ã#Ó v zß #ì Ñ Ó í ~Ñ Ñ ÈÙÈ7 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!ü«yÓ!üÖˆÏòÓ ô!ó Ñ òy 4 4 ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy ~Ñ Ñ ÈÙÈ8 3 3!üÖòÈÙÈ!ü«í v z ôñ Ó í ~Ñ Ñ ÈÙÈ9 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!üÖˆÏòÓ 4 3 õ)úƒyî ò ~Ñ Ñ ÈÙÈ10 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÎ!üÖˆÏòÓ 4 3 õ)úƒyî ˆÏòÓ ôâï!ì ~Ñ Ñ ÈÙÈ11!üü%Ó v z ôú!kï!óhfl, Ï!ì Ñ Ó ˆÏíÓ 3 4 ãòƒ õ)úƒˆïóyˆïïó ÓƒÓ yó!ü«í ˆõy Ó ˆÏõy = 120 hrs.

4 ÓœÑ È ÙÈ 1 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ÓœÑ ~Ñ Ñ Ü%!ú ~Ñ Ñ È1 ~Ñ Ñ È2 ~Ñ Ñ È3 ~Ñ Ñ È4 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy ôy Ñ ˆÏõÓ ÃˆÏÎẙÜ

5 ÓœÑ ô!ó â Î È ÓœÑ )!õñ y ÈÙÈ 1 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!üÖò!Ó ÏÎ Ñ ˆÑ y! ~õò yˆïó ÇÜ! ì Ñ Óẙ ˆÏÎ ˆÏäÈ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ!ÓK yòñ õyã!ók yò ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ˆÌˆÏÑ ÃyÆÈ xhs î,!t Ó (insight)!!_ˆïì ~Ñ! õ!ß ì î,!t!aü!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ ÜˆÏv ÁˆÏ ~ z hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ v zˆïjüƒ ˆÏúy!ü«yÌ #Ó y ÎyˆÏì ÎˆÏÌy ôî%= õyˆïúyâ òyõ)úñ!â hs òñ ÇˆÏÓîòü#ú õˆïòy yó ~ÓÇ ÃyÑ,!ì Ñ ~ÓÇ õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ã!ì Âïyü#ú ˆÌˆÏÑ ÃÑ, ì!óÿªòyü!ó Ñ! yˆïó ÜˆÏv ÁˆÏ xyò% y!òñ!ü«yóƒófiìyî!ü«ñ /!ü!«ñ yó y ~Ñ! x ô!ó yî )!õñ y ôyúò Ñ ˆÏÓ ò ˆÎÖyˆÏò ì yˆïîó!ñ Î xçü@ Ã í ~ÓÇ,ãòü#úì y Ñ yî Ñ Ó #!ü«íèùè!üöˆïò yî ì y Ñ ˆÏÓ ˆÑ y! ~õò yˆïó ì Ó # Ñ Ó y ˆÏÎ ˆÏäÈ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ü«yÎ Ñ yî Ñ Ó #!üöò ~ÓÇ õ)úƒyî ˆÏòÓ ãòƒ ôî yæ ïyó íy xy ôòyˆïîó õˆïïƒ ÜˆÏv ÁˆÏ ~ÓÇ xy ôòyó y ô)í!üöòˆïñ!wñ ô!ó!fiì!ì Ó,!T Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ò yïyó í v zˆïjüƒü%!ú ˆÑ y! ˆÎÜ%!ú ÇÎ%= Ñ Ó y ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆ Ü%!ú ˆÏúyÈÙÙÙÈ ÈÙÙÙÈ ˆÑ y! ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%Ó %c ~ÓÇ ïyó íy ôˆïñ ˆÓyï ÜˆÏv ì% úˆïó ÈÙÙÙÈ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ!üÖˆÏòÓ ì yí ôî xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ ÇÜ, #ì! Ñ!üÖò v zˆïjüƒü%!úó ôˆïñ fl ôt ïyó íy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ! Ñ!üÖò ô!ó!fiì!ì Ó,!T Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ xyhs É ôñ #Î ~ÓÇ ÃyˆÏÎ y!üñ!üöˆïò ˆãyv ˆîÁÎ y ÎyÎ

6 ~Ñ Ñ I!üÖˆÏòÓ ÃyÓ ˆÏΩ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%Ó %c ~Ñ Ñ IV ~Ñ Ñ -II ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ Ó ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ (EVS)!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ!üöˆïò ôy Ñ!õÑ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ Ü%Ó %c ~ÓÇ ô!ó Ó!Óïyò õ) ~Ñ Ñ III ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ!ü«y!ÓK yòõ)úñ ïyó íy õ) ~ z ÓœÑ ˆÌˆÏÑ xy ôòyó y Îy ãyòˆïì ôyó ˆÏÓò ì y ˆÏúyÈÙÙÙÈ ÈÙÙÙÈ!üÖˆÏòÓ ü%ó %ˆÏì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%Ó %c ÓƒyÖƒy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«ˆÏíÓ (teaching) v zˆïjüƒ ~ÓÇ ô!ó Ó ÓƒyÖƒy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ (EVS) ~Ó ôy Ñ!õÑ!Óïyò õ) ˆÏÑ!â! ì Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ Ã!ì!!ü«yÌ #Ó!üÖòÈÙÈhfl ÏÓ ñ!üöòèùèx %!ÓïyÓ (Learning difficulties)õ)úƒyî ò Ñ ˆÏÓ! Ñ ˆÑ Ôüú ÃˆÏÎẙˆÏÜÓ õyïƒˆïõ!ó Ïƒì ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ %Ó!«ì Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò!ò!î T v zˆïjüƒü%!ú (Specific Objectives) : ~ z ˆÑ y! ôy Ñ Ó ˆÏúñ xy ô!ò ˆÎÜ%!ú Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ˆ Ü%!ú ˆÏúyÈÙÙÙÈ

7 ÈÙÙÙÈ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ )â òyó Ñ yó í ÓƒyÖƒy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ (EVS) ú«ƒ ~ÓÇ ô!ó Ó Óí òy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ!ÓîƒyúˆÏÎ Óyhfl ÏÓ ã#óò!!_ñ yˆïì ÈÙÈÑ úˆïõ Ñ Ó y ÎyÎ ~õò Ñ yî yóú# ô!ó â yúòy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ ÃyÆ! Ñ!üÖò v zíˆï Ó!òÓ yâ ò Á ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ÈÙÙÙÈ Ñ yî Ñ Ó #!üöˆïòó!òó Ó!FäÈß ~ÓÇ y!ó Ñ õ)úƒyî ò ÇÜ! ì Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò!ü«y yî Ñ! yˆïó xy ôòyˆïîó ÃyÌ!õÑ îy!î c ú!ü«yì #ˆÏîÓ ~õò yˆïó ÜˆÏv ˆì yúy ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ÃyÌ!õÑ hfl ÏÓ ˆÌˆÏÑ z ì yó y ô!ó ˆÏÓü!üÖˆÏò xy@ Ã # ˆÏÎ ÁˆÏ ~ˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yó y ì yˆïîó!òãfl ô!ó ˆÏÓü xˆïß ÏˆÏí!òˆÏãˆÏîÓ ˆÏÑ ˆÏã z Î%= Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓ!ü«yÌ #ˆÏîÓ ˆÏÑ Ãyì ƒ! Ñ ã#óˆïò ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ãy!AÜÑ ì y ôˆïñ ~õò yˆïó xó! ì Ñ Ó yˆïì ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó!ó Ïƒì ã#óòîy ôò xˆïòñ ã ~ÓÇ yì Ñ ˆÏÎ ÁˆÏ ~ yˆïó v zfâ ì Ó ˆ!íˆÏì!ÓK yò!üöˆïò Ãhfl% ì ÁÎ yó ãòƒ ì yó y ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ì yí ôî xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì «õ ˆÏÓ ~ÓÇ ÃyÑ,!ì Ñ ~ÓÇ õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÜì ïyó íy ~ÓÇ Ç!Ÿ T ôy Ñ!õÑ!Óïyò õ)ˆï Ó!ü«y!ÓK yòüì ÇÜ ˆÏòÓ õyïƒˆïõ ì yó y ~!Ó ÏˆÏÎ xó! ì ˆÏì ôyó ˆÏÓ ~Ñ Ñ 1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ Ó!üÖˆÏò ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ˆÓyG yó ì yí ôî ôˆïñ ~ z ~Ñ ˆÏÑ xy ôòyó y xó! ì ˆÏÓò ~Ó ö ˆÏú ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ïyó íy õ) ôˆïñ xy ôòyˆïîó!òãfl!óâ yó ÜˆÏv v z ˆÏÓ ~Ñ Ñ 2 : ôy Ñ Ó ˆÏú NCF 2005 ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïïƒ xhs!ò! ì õ)úƒˆïóyˆïïó ˆ Ã!«ˆÏì ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ xhs %!= Ó ì yí ôî xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ~Ñ Ñ 3 : ~ z ~Ñ ˆÏÑ Ó xyˆïúyâ ƒ!ó ÏÎ Óhfl% ˆÏúy ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ!ü«yõ)úÑ!Óïyò õ) ~ÓÇ ~Ó ö úfl Ó ) ô ÃyÆ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ (EVS) Ó!üT ƒü%!ú EVS ~Ó!üÖò Ã!Ñ Î y õ) ñ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ!ü«y!ÓK yòõ)úñ ÇÜ ò ~ÓÇ ì Ó %í!ü«yì #ˆÏîÓ Ó, _Ó ãüí ~Ñ Ñ 4 : ~ z ~Ñ ˆÏÑ Ó xyˆïúy!â ì!ó ÏÎ ˆÏúy ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy Ñ!õÑ!Óïyòñ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ãïyò Ãïyò Ó!üT ƒ ~ÓÇ ~Ó v zˆïjüƒ õ)

8 !Ó ÏÎ )â # Ñ!õÑ ÇÖƒy ~Ñ ˆÏÑ Ó òyõ ô, y ÇÖƒy 1 ~Ñ Ñ ÈÙÈ1 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 2 2 ~Ñ Ñ ÈÙÈ2 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ (EVS)!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 12 3 ~Ñ Ñ ÈÙÈ3 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 28 4 ~Ñ Ñ -4 ı ôy Ñ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy Ñ ˆÏõÓ ÃˆÏÎẙÜ 49

9 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 1

10 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ~Ñ Ñ ÈÈÈÙÙÙÈ1 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c Ñ y yˆïõy 1.0 )!õñ y 1.1!üÖò x! ú«ƒ/v zˆïjüƒ 1.2 ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ Ó%G ˆÏì ôyóẙ Óy ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ˆÓyï/v z ôú!kï 1.3!üü%Ó!ÓÑ yˆïü ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%Ó %c 1.4!üü%Ó ˆÏAÜ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ÇÎ%!= Ñ Ó í 1.5 ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õ)úƒ 1.6 Ç!«ÆÑ Ó í/ yó ÇˆÏ«ô 1.7 xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y ẑ ÏÎ Ó ãòƒ Ãî_ õˆïv ú v z_ó ) 1.8 Ãhfl Ïy!Óì ôy )!â ~ÓÇ ˆÓ ö yˆïó ˆÏ Ó ì y!úñ y õ) ÃrÌ ô!o 1.9 ~Ñ Ñ ˆüˆÏ ÏÓ xò%ü#úò# 1.0 )!õñ y : xyˆïüó ˆÑ y Ü%!úˆÏì ˆÎ!Ó ÏˆÏÎ Ó v z ôó xy ôòyˆïîó!ü«íèùè!üöò ô!ó â y!úì ˆÏÎ!äÈú ˆ ˆÏ«ˆÏe ôy ƒèùè!ó ÏÎ ôˆïñ xy ôòyˆïîó fl ôt ïyó íy!äèú v zîy Ó ífl Ó ) ô Ü!íì ñ! # Óy zçóẙã#ó òyõ ü%òˆïú v z=!ó ÏÎ Ü%!úÓ Ç!Ÿ T!Ó ÏÎ Óhfl% ~ÓÇ ì yˆïîó ô!ó Ó ôˆïñ xy ôòyˆïîó õˆïò!òÿ Î!Ñ ä%è ïyó íy fl ôt ˆÏÎ ÁˆÏ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ v z ôó ÎÖò xy ôòyóẙ ~ z ˆÑ y! ü%ó % Ñ Ó ˆÏì ÎyˆÏFäÈòñ ì Öò ~Ó!Ó ÏÎ Óhfl% ~ÓÇ ì yó ô!ó Ó ôˆïñ õˆïò ÃŸ ãyüˆïì ôyˆïó ñ ~ÖyòÑ yó õ)ú Ñ Ìy! z ˆÏúy Ú ô!ó ˆÏÓüÛ ~! ~õò ~Ñ! ü ˆÎ!!Ó! ß Óƒ!= Ó ˆ«ˆÏe!Ó! ß Ó )ˆÏ ô xì Ó ˆÏÎ ÁˆÏ xy ôòyˆïîó Ó % %ì ˆ z Ü! Ó Ñ Ìy!òÿ Î z õˆïò xyˆïäè ˆÎÖyˆÏò xˆïòñ Ü%!ú î,!t #ò õyò%ˆï ÏÓ Ñ yˆïäè y!ì Ó x!hfl ÏcÁ!Ó! ß yˆïó Ã!ì yì ˆÏÎ!äÈú ÃˆÏì ƒˆïñ z!òã!òã Ñ òyó y yˆïîƒ fl ôˆïü Ó õyïƒˆïõ Ãyí#! Ó Óí òy Ñ ˆÏÓ!äÈú ~ÓÇ ~ˆÏ«ˆÏe ˆÎ xrï Óƒ!= Ó y!ì Ó ˆÎ ˆÎ xçü ˆÎõò ˆúãñ ôyñ ü% v Óy xòƒ ˆÑ yòá xaü fl ôü Ñ ˆÏÓ!äÈˆÏúò Ú y!ì Ó Û x!hfl Ïc ì yó Ñ yˆïäè ˆ yˆïó z Ã!ì yì /xì Ó ˆÏÎ v zˆï!äèú Ñ yˆïó yó õˆïò ˆÏÎ!äÈú y!ì ˆîÖˆÏì ~Ñ! yˆï ôó õì ñ ˆÑ v z Óy ì yˆïñ ÌyˆÏõÓ õˆïì y ˆ ˆÏÓ!äÈú ~ÓÇ ì, ì #Î x ôó î,!t #ò Óƒ!= Ó Ñ yˆïäè y!ì Ó x!hfl Ïc î!v Ó õˆïì y ~ÓÇ xòƒãò xyóyó y!ì ˆÏÑ î!v Ó õˆïì y Ñ òy Ñ ˆÏÓ!äÈˆÏúò ÃˆÏì ƒˆïñ z fl ôˆïü Ó õyïƒˆïõ ÃyÆ ïyó íyó ÇÜ ˆÏòÓ ˆ«ˆÏe! Ñ!äÈˆÏúò!Ñ hs% Ñ yˆïó yó õˆïïƒ Ú y!ì ÛÓ x!hfl ÏˆÏcÓ ô)í!â e ô!ó fl % 2 D.El.Ed. 505

11 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c Î!ò ô!ó ˆÏüˆÏ Ï Óúy ÎyÎ Ú ô!ó ˆÏÓüÛ ü! ôˆïñ Á ~! xˆïòñ yçˆïü ì ƒ ~ˆÏ«ˆÏe ÃˆÏì ƒˆïñ Ó!Ñ ä%è!òãfl ïyó íy xyˆïäè ˆÎ ô!ó ˆÏÓü ÓúˆÏì! Ñ!Ñ ˆÓyG yî ~ÓÇ ~Ó xhs Ü ì Óhfl% Ü%!ú z Óy Ñ # Ñ # Óƒ!= Üì î,!t ˆÏÑ yí ˆÌˆÏÑ ÃˆÏì ƒˆïñ z ~ˆÏ«ˆÏe! Ñ!Ñ hs% ˆÑ yòá ˆÑ yòá ˆ«ˆÏe ~Ó xì ˆÏÎ î yv yî xyv Ó ô)í Óy Ó yïyó Ö![ ì xçüü%!úó!òî s fí #ò! øúˆïòó õˆïì y (Jigsaw puzzle) ~ z ~Ñ ˆÏÑ xyõyˆïîó ÃˆÏâ T y ˆÏÓ ~ z Ö![ ì ïyó íyü%!úˆïñ ÇÎ%= Ñ Ó ˆÏíÓ õyïƒˆïõ xyõó y ô!ó ˆÏÓü ô!ñ ì xhs!ò! ì ïyó íy ~ÓÇ ~Ó ô!ó Ó ôˆïñ yú yˆïó xó! ì ˆÏì ôyó Ó ~ z ~Ñ ˆÏÑ xyˆïó yá xyˆïúy!â ì ˆÏÎ ˆÏäÈ!Ñ Ñ ˆÏÓ xyõyˆïîó ãß õ% )ì ˆÌˆÏÑ ô!ó ˆÏÓü xyõyˆïîó v z ôó Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ xòƒó )ˆÏ ô xyõó yá yú Óy õ!ñ Ó ) ô Ã yó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ v z ôó!óhfl ÏyÓ Ñ ˆÏÓ ~ÖyˆÏò xyõó y xyó Á ôî yˆïúyâ òy Ñ Ó Ó ˆÎ!üü%ˆÏîÓ ì yˆïîó!òãfl xy!ó ÒyÓ ñ xˆï^èª Ïí ÃîyˆÏòÓ ÃˆÏÎẙãò#Î ì y!ñ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yóẙ!ó ÏƒˆÏì ~Ñ ÃÑ yó Ó yaü#ò Óƒ!=! yˆïó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õˆïïƒ ˆÓˆÏv ÁˆÏ xy ôòyó y Ó%G ˆÏì ôyó ˆÏÓò!Ñ yˆïó ~ z!ü«íèùè!üöò ôâï!ì!ó ÏƒÍ Á!fiÌ!ì ü#úì yó ãòƒ!ü«yó! ì ÜˆÏv ˆì yˆïú 1.1!üÖò x! ú«ƒ/ v ẑ Ïjüƒ (Learning objectives) ~ z ~Ñ Ñ! ôy Ñ Ó ˆÏú xy ôòyóẙ Îy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ì y ˆÏúyÈÙÙÙÈ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ yõ!@ ÃÑ î,!t!aüó ÓƒyÖƒy!îˆÏì ôyó ˆÏÓò ~Ñ!!üü%Ó Ó,!Âï ~ÓÇ!üÖˆÏòÓ v z ôó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ã yóˆïñ x!^èªì / ÇÎ%= Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò 1.2 ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ Ó%G ˆÏì ôyó y Óy ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ˆÓyï/v z ôú!kï (Understanding Environment) Ú ô!ó ˆÏÓüÛ ü! ü%òˆïú ˆÑ yò î%! ü xy ôòyó õˆïò xyˆï xyõyˆïîó xˆïòˆïñ Ó Ñ yˆïäè z ô!ó ˆÏÓü ü! ÚxÓ íƒû Óy ÚÜyäÈ ôyúyû Óy Úî) ÏˆÏíÛÓ ˆÏAÜ ô,= ~! ˆÑ yòá % ú ÇˆÏÎyÜ òî!ñ hs% xì! ~ÖyˆÏò ÎˆÏÌT AÑ #í ˆÏÎ ôˆïv ~ÖyˆÏò!òˆÏâ ˆîÁÎ y ü ãyòy! ˆÏì (Word-web) xòƒyòƒ ˆÎ õhfl Ï!Ó! ß ü ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ x!^èªì ÓˆÏú xy ôòyó õˆïò Î ˆ Ü%!ú!îˆÏÎ ~! ô)í Ñ Ó %ò ô!ó ˆÏÓü Diploma in Elementary Education (D. El. Ed) 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 3

12 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ô!ó ˆÏÓü ÓúˆÏì ˆÓyG yˆïòy Î õyò%ˆï ÏÓ â yó ôyˆïü xó!fiìì ã#ó Á!òã #Ó v z ôyîyò ã#óãhs% ñ ~! xò%ü#úò Ñ Ó yó õyïƒˆïõ xy ô!ò ô!ó ˆÏÓü ü! ˆÏÑ xˆïòñ Óƒy ôñ xˆïì ÓƒÓ yó Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈò xyˆïü Î!î Óúy ˆÏì y xy ôòyó ÓƒÓ,ì ü ì y!úñ y! ˆÏì ~Ñ zó Ñ õ AÑ #í ì y ˆÏú Î ˆÏì y xy ô!ò yóˆïì ò ~ˆÏì ˆÑ yò!!ñ Óyî ôˆïv ˆÏäÈ xyóyó ü%ó % ˆÌˆÏÑ ôî yˆïúyâ òy Ñ Ó y ÎyÑ ïó y ÎyÑ Ú ô!ó ˆÏÓüÛ ÓúˆÏì ü%ï%õye xyõyˆïîó â yó ôyˆïüó ãüí ˆÓyG yî ÈÙÙÙÈ~Ó xyó Ω /ü%ó % xyõyˆïîó ˆîˆÏ Ó â yõv y ˆÌˆÏÑ ~ÓÇ ï#ˆïó ï#ˆïó Î!î ïyó íy! ˆÏÑ Ó,_yÑ yˆïó Ñ õ!óhfl,ïì Ñ Ó y ÎyÎ ì y ˆÏú ˆ! Ó õˆïïƒ õ@ Ã ãüí xhs %!= ˆÏÎ ôv ˆÏÓ ~Ó ˆÏAÜ xy ôòyó y ~Ñ õì ˆÏÓò ˆì y ô!ó ˆÏÓü ü! ÎyÓ zçˆïó ã# Environment ˆ! xy ˆÏú ~Ñ! ö Ó y # ü ( Environer ) Ú~ò y zó òyó Û ÎyÓ xì!áˆïó ÌyÑ y (encircle) ì yó ˆÌˆÏÑ ~ˆÏ ˆÏäÈ xy«!ó Ñ xˆïì Î!î xyõyˆïîó â yó ôyˆïüó ô,!ìó#ˆïñ z!òˆïî!üì Ñ ˆÏÓ!Ñ hs% ~ z â yó ôyˆïüó ô,!ìó# ÓúˆÏì xyõó y! Ñ!Ñ Ó%!G ÃyÑ,!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ õyã yçfl,ò!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü ~Ó õˆïïƒ xhs % = ~ z xˆïì ô!ó ˆÏÓü ü! ~Ñ! #õy #ò/x #õ xófiìyˆïñ z!òˆïî!üì Ñ ˆÏÓ ÈÙÙÙÈ! ô)í ñ!òó Ó!FäÈß ~ÓÇ x! Ó= ~! ã#ó õhfl Ï Óhfl% Ó õˆïïƒ xhs!ò! ì v z!qîñ Ãyí# ~ÓÇ õyòó õyãèùè~ó xçü ÓyÎ %ñ ãúñ )!õñ ôyìó ñ v z!qî ~ÓÇ Ãyí#Ó y xyõyˆïîó õˆïì y ~ z ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ z x!óˆïfäèîƒ xçü õhfl Ï ã#ó Óhfl% Ó ˆÏAÜ xyõyˆïîó ~ z ôñ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ Ó, _Ó xˆïì Ú ô!ó ˆÏÓüÛ xy ˆÏú xˆïòñ Ü%!ú ÇÎ%=!Ó ÏˆÏÎ Ó õy yó ÃyÑ,!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü (The Natural Environment) ÓúˆÏì xyõyˆïîó â yó ôyˆïüó õhfl Ï ãv v z ôyîyò (abiotic factors) ˆÎõò ÓyÎ %ñ ãúñ õ,!_ñ yñ ôyìó ~ÓÇ )!õó ) ô ~ÓÇ ã#ó v z ôyîyò (biotic elements) xˆïì v z!qîñ Ãyí# ~ÓÇ xò%ã#óˆïñ (micro-organisms) ˆÓyG yî ÈÙÙÙÈxy ôòyóẙ ãyˆïòò ˆÎ!Ñ yˆïó v z!qîñ Ãyí# ~ÓÇ xò%ã#ˆïóó y ˆõÔ!úÑ â y! îy ˆÎõò ÓyÎ %ñ ãú ~ÓÇ ô%!t v z ôyîyˆïòó ãòƒ ~ˆÏÑ x ôˆïó Ó v z ôó!ò Ó ü#ú ~ z ôyó fl ô!ó Ñ!ò Ó ü#úì y ã#ó Óhfl% ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õˆïïƒ!ó! ß!õÌ! ;Î y (interactions),!t Ñ ˆÏÓ õò% ÏƒÑ, ì ô!ó ˆÏÓü (Human-made Environment) : ~Ó õˆïïƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ÓÇ ~Ó ˆÌˆÏÑ v zí ôß ˆÏÎ ˆÏäÈ õò% ÏƒÑ, ì ô!ó ˆÏÓü ˆÎ! õyò% Ï ì yó ÃˆÏÎ yãò xò%îyî # ÜˆÏv ì% ˆÏúˆÏäÈ ~Ó õˆïïƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ Ó yhfl ÏyÈÙÈáy ñ xry!úñ yñ Ó yï ~ÓÇ xòƒyòƒ ~ zó Ñ õ fiìy ôì ƒ Îy xyõyˆïîó ôíƒ ~ÓÇ xòƒyòƒ!ó! ß v z ôˆïîyü# ˆ Óy (Services) ÃîyˆÏò yî ì y Ñ ˆÏÓ õyã yçfl,ò!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü (Socio-cultural Environment) : Óƒ!= ñ ô!ó ÓyÓ ñ ±îyî ñ!ó! ß ïõ #Î!ü«y Ã!ì yòñ xì Ïò!ì Ñ ~ÓÇ Ó yã Ïò!ì Ñ Ã!ì yò!òˆïî Ü! ì Î ~ z õyã yçfl,ò!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü ô!ó ÓyÓ ˆÌˆÏÑ z õyˆïãó õhfl Ï!Ñ Î yñ ˆÏõ Ó,!T ~ÓÇ Óƒ!= Ó yõy!ãñ #Ñ Ó í (Socialization) )â òy Î ~Öyò ˆÌˆÏÑ ÃyÑ,!ì Ñ ô!ó ˆÏÓˆÏü z Óƒ!= ˆÏîÓ õˆïïƒ!ó! ß ôyó fl ô!ó Ñ!õÌ!fl;Î yó õyïƒˆïõ z Çfl,Ò!ì Ó v zqó ~ÓÇ ì yó ô!ó òõò áˆï ˆÑ yòá ±îyˆïî Ó xhs % = Óƒ!= ˆÏîÓ myó y xyâ!ó ì!ó! ß ò#!ì ñ!òî õèùèñ yò%òñ!ì ƒñ ÃÌyñ 4 D.El.Ed. 505

13 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c!ü Ñ úyñ ì yˆïîó z!ì y ñ ˆúyÑ yâ yó myó y ~ z õyã yçfl,ò!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü ô!ó ô%t Î ÇˆÏÎyˆÏÜ ô!ó ˆÏÓü ˆÏúy Îy!Ñ ä%è xyõyˆïîó!áˆïó Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ÓÇ xyõó y ÎyÓ xhs % = ˆÑ yòá ˆÑ yòá!â hs y!óî xyó ~Ñ ïy ô ~!ÜˆÏÎ!ÜˆÏÎ ÓˆÏúˆÏäÈò Ú ô!ó ˆÏÓüÛ xyõyˆïîó Ú! ì Ó Û (within) ~ÓÇ Óy ẑ ÏÓ Ó (without) Ó!Ñ ä%è!òˆïî Ü! ì ~ z xˆïì xyõóẙ ÓúˆÏì ôy!ó ˆÎ ô!ó ˆÏÓü ü%ï% ˆ Ôì (physical) ˆ ÔˆÏÜy!úÑ ~ÓÇ ã!óñ xófiìyó z )â Ñ òî ñ õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ ñ xì Ïò!ì Ñ ~ÓÇ Ó yã Ïò!ì Ñ ÓƒÓfiÌyÁ ~Ó xhs % = Óƒy ôñ hfl ÏˆÏÓ ñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ÇK y!î ì Ñ Ó y ÎyÎ ãúóyî %ñ ã#óñ yõy!ãñ ~ÓÇ õ,!_ñ y ÇÑ yhs (Edaphic) v z ôyîyò myó y ÇÜ! ì ~õò ~Ñ! ì s f/system! yˆïó ˆÎ! ã#ˆïóó v z ôó!ñ Î y Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó xyñ yó ~ÓÇ x!hfl ÏcˆÏÑ!òÎ!s fì Ñ ˆÏÓ %ì Ó yç ô!ó ˆÏÓü ˆ z õhfl Ï Ó!Ñ ä%è ˆÎõò xyˆïúyñ Óyì y ñ ãúñ õ,!_ñ y ~ÓÇ xòƒyòƒ Ó ã#óˆïñ!òˆïî Ü! ì xì yí ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ïó y ˆÎˆÏì ôyˆïó ~õò ~Ñ! yõ!@ ÃÑ ì s f/! ˆÏfi õ ÎyÓ õˆïïƒ xˆïòñ «% o ì s f (sub-system) v z ôì s f Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ z õhfl Ï v z ôì ˆÏs fó (sub-system) õˆïïƒ ôyó fl ô!ó Ñ!õÌ! ;Î yó ö ˆÏú ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õˆïïƒ Ó õî ô!ó Óì ò áˆï â ˆÏúˆÏäÈ ~ z ãòƒ z v z ôì ˆÏs fó / yó! ˆÏfi ˆÏõÓ ô!ó Óì ò á ˆÏú ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Á ô!ó Óì ò áˆï xyó ñ ô!ó Óì ò z ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ãïyò Ó!üT ƒ ~ÓÇ xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓü Ó õî Ü!ì ü#ú (dynamic) ~ÓÇ ~! Ñ Öò z!fiì!ì ü#ú (static) òî ~! ˆÏÑ òñ yó (diagram) y yˆïîƒ ˆîÖyˆÏòy úèùùùè Óyì y ñ ãúñ v z!qîñ Ãyí#ñ xy ôòyó y ˆîÖˆÏì ôyˆïfäèò ˆÎ õ,!_ñ yñ!üúy xí%ã#ó xyõyˆïîó ˆîÁÎ y ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏÎ Ñ ü ÈÙÈÑ ƒy!úñ! (word-web) Ñ õü z Ó!Âï ì ˆ Ôì ô!ó ˆÏÓü ã!óñ ô!ó ˆÏÓü ˆÏÎ ˆÏäÈ ~! xˆïòñ v z ôì s f Óy yóèùè! ˆÏfi õˆïñ xhs % = Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈ ˆ Ü%!ú ~ˆÏÑ x ôˆïó Ó v z ôó Ñ õyß ˆÏÎ Ã!ì!Ñ Î y Ñ ˆÏÓ õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ â ˆÏúˆÏäÈ ô!ó ˆÏÓü ~ z Ñ yó ˆÏí ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ü%ï%õye Óƒy ôñ z (comprehensive) Óúy ÎyÎ òyñ ~! xy ˆÏú!ÓŸªy ñ!ì ƒñ ÃÌyñ x! K ì yñ ïõ #Î Ó #!ì ò#!ì õ) ~Ñ! yõ!@ ÃÑ /ã! ú ~ÓÇ Ü!ì ü#ú ì s f/! ˆÏfi õ xˆïòñ Ü%!ú «% o xçü!òˆïî ô!ó ˆÏÓü Ü! ì ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ~ z õhfl Ï «% o xçü ~ÓÇ xófiìy ~ˆÏÑ x ôˆïó Ó v z ôó îy!ñ Î yü#ú ÌyˆÏÑ ~ z ïó ˆÏíÓ Ü!ì ü#ú!õì! ;Î y!ó! ß ÃÑ yˆïó Ó ˆÏì ôyˆïó ÈÙÙÙÈ~! Öyîƒ ü,cˆïúó (food chain) õˆïì y Ó ú!ò Ó ü#ú v z ôyîyò ˆÌˆÏÑ Öyîƒ ƒyˆïúó õˆïì y (food web) ã! ú xyhs É!ò Ó ü#ú!ó ÏÎ Á ˆÏì ôyˆïó ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏÎ! ˆÎˆÏ ì% Ó % Óƒy ôñ ~ÓÇ ~! xòƒ õhfl Ï!Ó ÏÎ ~ÓÇ õî ~ÓÇ ã#óˆïòó!ó! ß 5

14 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c hfl ÏÓ ˆÏÑ Á x!ì Ñ õ Ñ Ó y ˆÎˆÏì ôyˆïó xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %íèùùùè1 a.!òˆïâ ˆîÁÎ y ü Ü%!ú ˆÌˆÏÑ ò)ƒòì õ 3! ü!òò ˆÎÜ%!ú ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ )!â ì Ñ ˆÏÓ ÈÙÙÙÈ Óƒy ôñ ñ!fiì!ì ü#úñ ÇK y!î ì ñ ˆÎÔÌñ â yó ôyü Ü!ì ü#úñ ã#ó ~ÓÇ x ÏãÓñ yõy!ãñ ô!ó ˆÏÓüñ v z!qî ~ÓÇ Ãyí#ãÜÍ b. ~Ü%!úÓ õˆïïƒ ˆÑ yòü%!ú ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ xhs % = ÃyÑ,!ì Ñ /ˆ Ôì ñ ˆ ÔˆÏÜy!úÑ ~ÓÇ ãó xófiìyñ õyãñ Çfl,Ò!ì ñ xì ò#!ì ñ Ó yã Ïò!ì Ñ! ˆÏfi õ Óy ~Ó ˆÑ yò! z òî 1.3!üü%Ó!ÓÑ yˆïü ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%Ó %c (Importance of Environment of the development of the child) xy ôòyóẙ ˆîÖˆÏäÈòñ xyõóẙ Óy z ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ xçüñ ô!ó ˆÏÓü z xyõyˆïîó Ó,!Âï áˆï ñ ~Öyò ˆÌˆÏÑ z xyõóẙ!ü!ö ~Ó v z ôˆïó z xyõóẙ!ò Ó Ñ!Ó ñ ~ˆÏì xyõyˆïîó xóîyò ÌyˆÏÑ ñ ~ˆÏÑ xyõóẙ Ã y!óì Ñ!Ó ˆÎõò yˆïó ô!ó ˆÏÓü xyõyˆïîó ˆÏÑ Ã y!óì Ñ ˆÏÓ ñ xyõyˆïîó ãˆïß Ó ü%ó % ˆÌˆÏÑ z ô!ó ˆÏÓü xyõyˆïîó v z ôó Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ yóẙã#óò ïˆïó ~ z Ã yó â úˆïì ÌyˆÏÑ!üü%Ó ãüí ì!ó Î ì yó!òˆïãó ˆîˆÏ Ó ˆÓyï ˆÌˆÏÑ ~ÓÇ ï#ˆïó ï#ˆïó ~! â Ñ yñ yˆïó Ó,!Âï ˆ ôˆïì ˆ ôˆïì ~ z ˆÓyˆÏïÓ xaü# ) ì ˆÏÎ ôˆïó!üü%! ˆÏÑ â yó ôyüèùùùèì yó ô!ó ÓyÓ ñ Ü, ñ Ã!ì ˆÏÓü#ñ!ÓîƒyúÎ ~ÓÇ xyó Á xˆïòñ!ñ ä%è!üöˆïòó ü%ó % Î Ü, ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ ì yó ô!ó ÓyˆÏÓ!üü%! ÎÖò!ÓîƒyúˆÏÎ ˆÎyÜîyò Ñ ˆÏÓ ì ÖòÁ!üÖò â úˆïì ÌyˆÏÑ ~ÓÇ ~!!ÓîƒyúˆÏÎ Ó Ü![ äèy!v ˆÏÎ Ü, ~ÓÇ ì yó ±îyˆïî Ó õyïƒˆïõá ÇÜ! ì Î!üü%! Ó xóƒó! ì Ãì ƒ«ô!ó ˆÏÓü ú ì yó ÃyÌ!õÑ yõy!ãñ ˆ«e ÎyÓ ˆÏAÜ ˆ!òˆÏãˆÏÑ x!ß ì / ÇÎ%= Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ~! ü%ï%õye ÃyÑ,!ì Ñ ÇÜ òü%!ú ~ÓÇ Óy zˆïó Ó fiìyòü%!úˆïñ!òˆïî Ü! ì òî ñ õyò yˆïó õyã ~ÓÇ yçfl,ò!ì Ñ ãüˆïì Ó Üyòñ v zí Ó ~ÓÇ ôy!ó Óy!Ó Ñ ~Ç y ±îy!î Ñ!Ó! ß v zí Ó ~ˆÏÑ ô!ó ô,t Ñ ˆÏÓ ˆì yˆïú Ü%Ó %c ô)í!üöò Ω Ó ôó Î xóƒ! ì /!òñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yó õyïƒˆïõ Ã!ì!îò!üü%Ó y ÃyÑ,!ì Ñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xò% Ó Ñ ˆÏÓ ÈÙÙÙÈ}ì% ñ ì y ôñ Ó,!T ñ ü#ì ñ xyñ yüñ )Î ~ÓÇ â yîñ ãˆïúó!ó! ß ˆ Ôì xófiìyñ v z!qî ~ÓÇ Ãyí# zì ƒy!î!ó ÏÎ ˆÏÑ!üü%Ó y xò% Ó Ñ ˆÏÓ ñ!ñ hs% î%éˆïöó!ó ÏÎ ˆÏúy Ã!ì!îˆÏòÓ Óƒhfl Ï!îò!ú! ôó õˆïïƒ xyóâï ˆÌˆÏÑ ñ Ü, Ñ yã Á ôó #«yó õˆïïƒ Óƒhfl Ï ˆÌˆÏÑ!üü%ˆÏîÓ xyó ˆ z õî Óy %ˆÏÎyÜ ÌyˆÏÑ òy ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yó y ~ z ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xˆïß Ïí Ñ ˆÏÓ ÃyÆ x! K ì yî!òˆïãˆïîó ˆÏÑ v zi#!óì Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ˆ z x! K ì yî!òˆïãˆïîó ˆÏÑ!òõ!Iì Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ñ ˆÓü#Ó yü ôy Ñ õ z xy!ó ÒyˆÏÓ Ó ãòƒ ~ÓÇ Óyhfl ÏÓ ã#óòˆïñ!wñ x! K ì y úyˆï ÎˆÏÌT %ˆÏÎyÜ Ãîyò Ñ ˆÏÓ 6 D.El.Ed. 505

15 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ˆäÈy!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ ~ z ÃÓíì y fl y y!óñ ˆÎ ì yó y!üöˆïì â y z ~ÓÇ xyˆïü ôyˆïüó ãüˆïì Ó õhfl Ï!Ñ ä%èˆïñ xì Ó Ñ ˆÏÓ Ó%G ˆÏì â y z ~ y Ö%Ó z Ü%Ó %c ô)í ˆÎ!üü%ˆÏîÓ ~õò ô!ó ˆÏÓü ˆîÁÎ y îó Ñ yó ÎyˆÏì õˆïïƒ!üöò ãì Ó Î ãyì #Î ôy Ñ õ Ñ y yˆïõy (National Curriculum Framework/NCF-2005) ~ z Ó!üT ƒ! ˆÏÑ ~ÓÇ!üÖòÈÙÈ yî Ñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ÎˆÏÌT Ü%Ó %c Ãîyò Ñ ˆÏÓ ò Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈ ÚÚ!üü%ˆÏîÓ ÃyÓ!Ω Ñ!üÖò ü%ï%õye xyò% y!òñ yˆïó ÇÜ! ì Ñ ÓẙÓ ˆÌˆÏÑ ì yˆïîó Óyhfl ÏÓ ã#óò x! K ì yó!!_ˆïì Ãy!AÜÑ Ñ ˆÏÓ Ó!â ì ÁÎ y v z!â ì ~Ñ!!üÖò yî Ñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ˆÏì ˆÏÓ ÎˆÏÌT v zˆï_ãñ ~ÓÇ Óyhfl ÏÓ x! K ì y Oyì ñ ˆ!!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ xˆïß Ïíñ ôó #«y ~ÓÇ fl yï#ò yˆïó!òˆïãˆïñ ÃÑ yü Ñ Ó ˆÏì ˆüÖyˆÏÓ ~ÓÇ ~! ~õò yõy!ãñ ôˆïñ Ó õˆïïƒ!ò! ì ˆÏÓ ˆ! ì yˆïîó ˆÏÑ ÎˆÏÌT v z Ïì yñ!òó y ô_y ~ÓÇ!ÓŸªyˆÏ Ó xyó Ãîyò Ñ Ó ˆÏÓ xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %íèùùùè2 (Check your progress 2) a.!òˆïâ Ó ˆÌˆÏÑ! Ñ v z_ó! ˆÓˆÏäÈ!òòÈÙÙÙÈ!üü%Ó ˆ«ˆÏe v z ôî%= ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ó!üT ƒü%!ú Ñ # Ñ # v zˆï_ãòy ô)í ñ x! K ì yñ ôó #«yèùè!òó #«yó ˆÑ yòá %ˆÏÎyÜ ˆò z ~õò v z Ïì yñ!òó y ô_y #òì yñ!óÿªy ñ fl yï#ò x! Óƒ!= ñ!fiì!ì ü#ú b. ü)òƒfiìyò ô)ó í Ñ Ó %í ı!üü%ó y ì yˆïîó!ß! ì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ ÇˆÏÎyÜÑ fiìy ôò Ñ ˆÏÓ ~ z ô!ó ˆÏÓü!!üü%Ó!üÖˆÏòÓ ˆ Ã!«ˆÏì S ÃyÌ!õÑ /ˆÜÔí/ì, ì #Î ôî yî % = V 1.4 ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!üü%Ó ÇÎ%!= Ñ Ó í ı ÃÌõ ˆÌˆÏÑ xt õ ˆ!í ôî hs ~ z xy ÓäÈˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ!üü%ˆÏîÓ Óƒy ôñ!óñ yü ˆÏÎ ÌyˆÏÑ ~ z õˆïî ì yˆïîó õˆïïƒ î! Ñ ñ Î%!= Üì /ˆÎÔ!= Ñ ñ ˆÓÔ!ÂïÑ ñ ÃyˆÏ«y! Ñ ~ÓÇ yõy!ãñ î«ì yó,ãò áˆï ~ÓÇ ò#!ì ˆÏÓyï ~ÓÇ õˆïòy yˆïóó (attitude)!óñ yü Î Îy ã#óòóƒy ô# ~Ñ! ü=! ˆÏì Ó,!T Ñ ˆÏÓ ~ z õî!üü%ˆïîó ü%ï%õye ÃÌyÜì!üÖò! ì ì Ó # Î òy ì yˆïîó õˆïïƒ ã#óˆïòó ãòƒ!üöòá (learning for u/e) ü%ó % ˆÏÎ ÎyÎ ~ z ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õˆïïƒ ã#óˆïòó ãòƒ!üöò ÇÜ! ì Î ~ÓÇ ~ì «ˆÏí xyõó y Ó%ˆÏG!äÈ ~ z ô!ó ˆÏÓü xyõyˆïîó â yó ôyˆïüá Ó!Ñ ä%è!òˆïî z Ü! ì îy!ó oƒ!üü%ˆïîó fl yˆïfiìƒó!óñ yˆïü ~ÓÇ!ü«yÓ ôˆï«â Ó õ!ó ôîãòñ î%ó ú îy!ó oƒ ô)í ô!ó ˆÏÓü ì yˆïîó ôˆï«îˆïìt «!ì Ñ Ó ˆÑ yòá ô!ó ˆÏÓü ÎÖò î)! Ïì ˆÏÎ ôˆïv ì Öò!üü%Ó y z Ó ÃÌõ ~Ó!üÑ yó Î G %!Ñ ô)í ô!ó ˆÏÓü ì yˆïîó ôˆï«óˆïâ ˆÏÎ ˆÓ!ü!Ó ôîãòñ!üü%ó y î! Ñ yˆïóñ!ó ôyñ #Î yó ñ xyâ Ó íñ x ô!ó íì xaüñ fl y y!óñ xò%!rïí yñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ y ±!ì Ñ «Î ÇÑ yhs Ã yˆïóó myó y ô!ó íì õyò%ˆï ÏÓ ˆÌˆÏÑ xˆïòñ yçˆïü xyúyîy ì yˆïîó ôˆï«ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ «!ì Ñ Ó Ã yó ˆÌˆÏÑ Ó «y ôyáî yó Ω yóòyá Ñ õ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ «!ì Ñ yó Ñ Ã yó xˆïòñ õî!üü%ˆïîó ãˆïß Ó ô)ó ˆÌˆÏÑ ì yˆïîó õyì, ÜˆÏ ÌyÑ yñ yú#ò xófiìy ˆÌˆÏÑ z ì yˆïîó v z ôó Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ ˆÏÓ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 7

16 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c x ôó ôˆï«ñ ô!ó ˆÏÓü Ó «ˆÏí!üü%Ó y xyóyó xˆïòñ ÃÜ!ì ü#ú ~ÓÇ Ñ yî Ñ Ó # )!õñ y ôyúò Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ì yˆïîó õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ fl y y!óñ xy@ Ã ÌyÑ yó îó %í ô!ó ˆÏÓü Ó «ˆÏí ~ÓÇ ì yó %Ó «yó ãòƒ!üü%ó y ÎˆÏÌT Ñ yî Ñ Ó # )!õñ y ôyúò Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ì yˆïîó ˆÏÑ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏÎ Ñ Ñ yî yóú#ˆïì xçü@ Ã í Ñ Ó yˆïòy ˆÎˆÏì ôyˆïó ~ÓÇ ~ˆÏ«ˆÏe ì yó y ÎˆÏÌT mì Ñ )!õñ y ôyúò Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!üü%ˆÏîÓ ÇˆÏÎyÜ!Ó ÏÎ! ~Ñ y!ïñ xyhs ã y!ì Ñ ˆáy Ïíy ôe ~ÓÇ â%!= ˆÏì fl #Ñ, ì ˆÏÎ ˆÏäÈÈÙÙÙÈ ~Ó õˆïïƒ Ñ ˆÏÎ Ñ! v zˆïõ!öì ˆÏúyÈÙÙÙÈ/Ñ ˆÏÎ Ñ! Ó!Ó ÏˆÏÎ Óúy ˆÏúyÈÙÙÙÈ!üü%ˆÏîÓ x!ïñ yˆïó Ó!Ó ÏˆÏÎ ˆÏ øúò (Convention on the Rights of the Child (1989) ÃyÌ!õÑ fl yfiìƒˆï ÓyÓ Ñ y yˆïõyó õˆïïƒ xhs %!= ˆÓ yü ~ÓÇ x ô%!t Ó ˆõyÑ y!óúy Ñ Ó y!üü%ˆïîó ã#óòñ ì yˆïîó Ó «y Ñ Ó y ~ÓÇ v zß Î ˆÏòÓ ãòƒ ˆáy Ïíy ôe Óyhfl ÏÓyÎ ˆÏíÓ ãòƒ ô!ó Ñ òyó Ã í Ñ Óẙ (Plan of Action for Implementing the Work Declaration the Survival, Protection and Development of Children 1990) ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ v zß!ì Ó úˆï«ƒ ˆÓ yü ~ÓÇ x ô%!t Ó ˆõyÑ y!óúyó ãòƒ Ü, #ì! Ñ!ü«yÓ!ÓÑ yü Óy fiìyò ÇÑ yhs xyˆïúyâ ƒ!ó ÏÎ )â # (The Habitat Agenda 1990) :!üü% ~ÓÇ Î%ÓÑ ˆÏîÓ ãó Óy fiìyò ÇÑ yhs ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ ÎˆÏÌT Ü%Ó %c Ãîyò Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÁ fl yfiìƒ!ó ÏˆÏÎ ô!ó ˆÏÓü!ÓˆÏü ÏK ˆòì, Ó,ˆÏ Ó ˆáy Ïíy (1997)!Ó ôiòñ ô!ó ˆÏÓˆÏü!üü%ˆÏîÓ fl yˆïfiìƒó «!ì Ó Ω yóòy Ó,!Âï ôyî î) ÏˆÏí ì yó y ÓˆÏâ ˆÏÎ ˆÏã!üÑ yó ˆÏÎ ôˆïv!üü%ˆïîó î) Ïí v zí ˆÌˆÏÑ î)ˆïó Ó yöy ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó ôî ˆÌˆÏÑ ì yˆïîó ˆÏÑ Ó «y Ñ Ó y ~Ñ! Ñ yî Ñ Ó # ôrìy!ãèùè4~ ô!ó ˆÏÓü õs f#ˆïîó myó y Ü, #ì ÃK y ôò/ Ó Ñ yó # ˆáy Ïíy (2001) ãˆïß Ó ô)ˆïó ~ÓÇ ãˆïß Ó ôó!üü%ó y!òó y ôî ˆÓyï Ñ Ó ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó fl yˆïfiìƒó ˆÏÓ y_õ!óñ yü Ω Ó Î ~ z ïó ˆÏíÓ v zß Î ò Ã í ~ÓÇ ì y ÃíÎ ˆÏíÓ!Ó ÏˆÏÎ ò#!ì ~ z ˆÏ øúˆïò Ü, #ì Î zv zˆïó y ô ~ÓÇ õïƒ ~!üî yó!üü%ˆïîó ãòƒ Ü, #ì Óy!ú ò Ã!ì %!ì (2001) õyã ~ÓÇ xì Ïò!ì Ñ xófiìy!ò!ó ˆÏüˆÏ Ï Ñ ú!üü%ˆïîó ˆÏÑ Ó «y Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ÎyˆÏì ì yóẙ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ω yóƒ!ó ôî ˆÌˆÏÑ Ó «y ˆ ôˆïì ôyˆïó ó!üü%ˆïîó Ã!ì Ãyõ#ò ~ÓÇ ü %ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü ~õò ˆÏÓ ÎyˆÏì ˆ ÖyòÑ yó Ü, ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ!òˆÏãˆÏîÓ ±îyˆïî Ó õˆïïƒ ÎˆÏÌT ˆÖúyÓ ~ÓÇ!üÖò %ˆÏÎyÜ ì yó y ôyî!üü%ˆïîó!òˆïî!óˆïü Ï ˆ üˆïò Ü, #ì xyhs ã y!ì Ñ yïyó í õ y yó (2002) ˆõ õyˆï!óÿª ˆòì, ˆÏcÓ myó y Ü, #ì 10! ò#!ì ~ÓÇ ì y ÃíÎ ˆÏíÓ ãòƒ Ç!Ÿ T yî Ñ ïõ # Ñ yî yóú# ˆ Ü%!ú!üü%ˆÏîÓ Ñ yˆïäè xyõyˆïîó ô,!ìó#ˆïñ xyó Á!òÓ y ôî Ñ ˆÏÓ ÜˆÏv ì% úˆïó ì yó Óí òy ˆîÁÎ y úèùùùè v z= îü! ò#!ì ˆÏúyÈÙÙÙÈ ˆÑ yòá!üü% ˆÎò Óyî òy ôˆïv!üü%ˆïîó ÃÌõ x@ Ãy!ïÑ yó ˆîÁÎ y ÃˆÏì ƒñ!üü%ó Îb ˆòÁÎ y 8 D.El.Ed. 505

17 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c ~ zâ.xy z.!. Óy ~ zv ÈÙÈ~Ó ˆõyÑ y!óúy Ñ Ó y!üü%ˆïîó v z ôó ˆüy Ïí ~ÓÇ xì ƒyâ yó Órï Ñ Ó y!üü%ˆïîó Ñ Ìy ˆüyòy ÃˆÏì ƒñ!üü%ˆïñ!ü!«ì Ñ ˆÏÓ ˆì yúy Î%Âï ˆÌˆÏÑ!üü%ˆÏîÓ Ó «y Ñ Ó y ô,!ìó#ˆïñ!üü%ˆïîó Óy ˆÏÎyÜƒ Ñ ˆÏÓ ˆì yúy îy!ó ˆÏoƒÓ!ÓÓ %ˆÏÂï Î)Âï ˆáy Ïíy Ñ Ó y!üü%ˆïîó ãòƒ xì!ó!òˆïî yü Ñ Ó y ì Ìƒ v zí / )e ı!üü%ˆïîó ãòƒ!óÿªóƒy ô# xyˆï yúò (Global Movement for Children) ô!ó ˆÏÓüÜì xófiìyó xóò!ì ~ÓÇ xòƒyòƒ ÃyÑ,!ì Ñ G %!Ñ î!ó o áòó!ì ô)í ü ˆÏÓ Ó ~Ñ! yïyó í ~ÓÇ x!ó!fäèß Ó!üT ƒ ~ÓÇ ~Ó ö ˆÏú xˆïòñ ÇÑ yõñ ˆÓ yˆïüó Ãyî% yó áˆï õ,!_ñ yñ ÓyÎ % ~ÓÇ ãú î) Ïí Ñ ÖòÁ ÜÓ #Ó Óv ˆÏúyˆÏÑ Ó õˆïïƒ ôyì Ñ ƒ Ñ ˆÏÓ òy ô!ó ˆÏüˆÏ Ï Óúy ˆÎˆÏì ôyˆïó ˆ ÖyˆÏò xfl yfiìƒñ Ó ô!ó ˆÏÓü z Ó ïó ˆÏíÓ!üü%ˆÏîÓ v z ôó v z@ Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ ˆÏÓ ñ ˆ ÖyˆÏò ì yˆïîó!ü«y ôˆïñ!ñ z Óy Óúy ˆÎˆÏì ôyˆïó 1.5!üÖˆÏò ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%Ó %c (Valuing Environment for Learning) ô!ó ˆÏÓü!üÖˆÏòÓ ~Ñ x!óˆïfäèîƒ xaü!üü%óẙ ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ Ó õî ~Ñ ïó ˆÏíÓ!õÌ! ;ÎẙÓ ÇÎ%= ÌyˆÏÑ ñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ó!Ñ ä%è z ì yˆïîó xyñ! Ï ì Ñ ˆÏÓ!üü%Óẙ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß!Ó ÏˆÏÎ K yò xˆïß Ïí Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ~ z yˆïó!ó! ß x! K ì yˆïñ M Î Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ~Ó ˆÌˆÏÑ ì yóẙ ì yˆïîó õˆïì y Ñ ˆÏÓ!Ó! ß!Ó ÏˆÏÎ Ó xì Ñ Ó ˆÏì ˆüˆÏÖ Ã!ì!!üü%Ó ˆ«ˆÏe z ~ z x! K ì y xòòƒ (unique) ì yó xyˆïü ôyˆïüó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ òì% ò òì% ò!õì! ;Î yó õyïƒˆïõ v zq$ì òó òó x! K ì y ì yˆïîó K yò Á ˆÓyˆÏïÓ ô!ó Óì ò á yî ô!ó ˆÏÓü ì yˆïîó üyó #!Ó Ñ Á õyò! Ñ!ÓÑ yˆïü ÃˆÏÎ yãò#î v zj# ôñ ˆ ÃÓ í Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ ~ z ÃyÌ!õÑ x! K ì yü%!úˆïñ xyõyˆïîó Ü%Ó %c ˆîÁÎ y îó Ñ yó ~ÓÇ ì yˆïîó ˆÏÑ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ!üÖˆÏò ~Ü%!úÓ õß Î Ñ Ó y îó Ñ yó Ñ yó í!üü%ˆïîó Óyhfl ÏÓ x! K ì y ôß K yˆïòó õyïƒˆïõ Óyhfl ÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ ì yˆïîó ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yü á yˆïì ôyˆïó NCF-2005!üü%ˆÏîÓ!üÖˆÏòÓ ˆ Ã!«ˆÏì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ~ z x ô!ó #õ Ü%Ó %ˆÏcÓ Ñ Ìy fl #Ñ yó Ñ ˆÏÓ ÓˆÏúˆÏäÈ ˆÎ â yó ôyˆïüó ô!ó ˆÏÓüñ ÃÑ,!ì ñ õyò% Ïñ!Ó! ß Óhfl% zì ƒy!îó ˆÏAÜ Ñ yî ~ÓÇ y ÏyÓ õyïƒˆïõ!õì! ;Î yó õyïƒˆïõ!üöò áˆï üyó #!Ó Ñ!Ñ Î y ˆÎõò Üõòñ xˆïß Ïí ~ÓÇ Ñ, ì Ñ yî yóú# ˆ!!òˆÏãÓ myó y Óy Órï%ˆÏîÓ ˆÏAÜ ô!ó íì õyò%ˆï ÏÓ y!ß ˆÏïƒ y ÏyÓ õyïƒˆïõ Ñ, ì ˆÎõò ôv ˆÏì ôyó yñ ÃŸ Ñ Ó %íñ Óí Óy y ÏyÓ õyïƒˆïõ ˆÎyÜyˆÏÎyÜ Ñ Ó ˆÏì ôyó y ~ z õhfl Ï Ã!Ñ Î yó õyïƒˆïõ!üöò Ω Ó Î ˆÎ Ã ˆÏAÜ ~ z!üöò Ω Ó Î ì y xóüƒ z Ãì ƒ«k yòõ)úñ /ˆÓÔ!ÂïÑ ˆ«e Oyì (of direct cognitive significance) 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 9

18 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c NCF-2005 ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ!üü%ˆÏîÓ!üÖò!Ó ÏˆÏÎ ˆÎ õhfl Ï!Ó ÏÎ Ü%!ú v zˆïõ Ö Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈ ˆ Ü%!ú ˆÏúyÈÙÙÙÈ ÃˆÏì ƒñ!üü% z fl y y!óñ yˆïó!üöˆïò v zí y #/xy@ Ã # ~ÓÇ ÃˆÏì ƒˆïñ z!üöˆïò yõì ƒ xˆïì Ó ˆÓyïÜõƒì yñ!óõ)ì!â hs ò (abstract thinking) ˆÑ Ôüúñ yóˆïì ôyó y ~ÓÇ Ñ yã Ñ Ó ˆÏì ôyó y ˆÏúy!üÖˆÏòÓ Ü%Ó %c ô)í xaü!üü%ˆïîó!üöò xˆïòñ ÃÑ yˆïó Ó Î ÈÙÙÙÈx! K ì y ˆÌˆÏÑ ñ ˆÑ yò!ñ ä%è ì Ó # Ñ Ó yñ ôó #«yèùè!òó #«y Ñ Ó yñ ô òñ xyˆïúyâ òyñ ÃŸ Ñ Ó %íñ Óíñ!â hs ò ~ÓÇ yóòy ~ÓÇ! úöòñ Ó= Óƒ Óy xaü!aüó õyïˆïõ!òˆïãˆïñ!òˆïãó Ñ yˆïäè Óy xˆïòƒó Ñ yˆïäè ÃÑ yü Ñ Ó ˆÏì ôyó y zì ƒy!îó õyïƒˆïõ ì yˆïîó!üöò áˆï!üü%ˆïîó!óñ yˆïüá ãòƒ ~ z ïó ˆÏíÓ %ˆÏÎyÜ Ãîyò Ñ Ó y ÃˆÏÎ yãò! üü%ˆïîó!üöò!óîƒyúî ~ÓÇ!ÓîƒyúˆÏÎ Ó Óy zˆïó î% ãyî ÜyÎ ÇÜ! ì ˆÏÎ ÌyˆÏÑ!üÖò ì Öò z ˆÏÓ y_õ Î ÎÖò ~ z î% zˆïî Ó õˆïïƒ mì Ñ!õÌ! ;Î y/ õß Î áˆï ~ z Ñ yó ˆÏí!üü%Ó y ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÁ ˆÏAÜ ÎˆÏÌT ÇˆÏÎyÜ fiìy ôò Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ì yó ãòƒ ôî yæ ˆ Ôì ~ÓÇ yõy!ãñ %ˆÏÎyÜ ì yˆïîó Ãîyò Ñ Ó y ÃˆÏÎ yãò ~Ó ö ˆÏú ì yó y òì% ò!ñ ä%è Ñ Ó ˆÏì ñ ÃŸ Ñ Ó ˆÏì xì yí xò%!rïí yó myó y ô!ó â y!úì ˆÏÎ xy!ó ÒyˆÏÓ Ó ˆòüyÎ òó ˆ ÃÓ íyî v zm%âï ˆÏì ôyˆïó ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ ~! z yó Ñ Ìy ~ z õhfl Ï x! K ì yó yî Ñ! yˆïó xy ôòyˆïîó yõˆïò â ƒyˆïúo ˆÏú ü%ï%õye ˆ z Ó %ˆÏÎyÜ ~ÓÇ x! K ì y!üü%ˆïîó Ãîyò Ñ Ó y òî ñ!üü%ˆïîó õˆïïƒ õˆïòy yó ~ÓÇ ò#!ì ˆÏÓyˆÏïÓ ~õò!óñ yü á yˆïòy ÎyˆÏì ~Ü%!ú ì yˆïîó ã#óòóƒy ô#!üöˆïòó xaü# ) ì ˆÏÎ ôˆïv!fiì!ì ü#ú!óñ yˆïüó ãòƒ ~! z!ü«yó Ó, _Ó ú«ƒ 1.6 Ç!«ÆÑ Ó í/ Ç!«Æ yó (Let us sumup) ô!ó ˆÏÓü ü!!ó! ß xˆïì ÓƒÓ,ì Î ~ì «í xy ôòyóẙ Îy!üÖˆÏúò ì yˆïì ˆîÖˆÏúò ô!ó ˆÏÓü ~Ñ! Óƒy ôñ ˆ«ˆÏe ÎyÓ )â òy Óƒ!= ô!ó Ó ˆÌˆÏÑ ˆÏúÁ ÎyÓ õˆïïƒ ï#ˆïó ï#ˆïó ~ˆÏ ôˆïv xyõyˆïîó â yó ôyˆïüó õ@ Ã ãüí ô!ó ˆÏÓü ~Ñ! ã! ú ~ÓÇ Ü!ì ü#ú ì s f/! ˆÏfi õ ÃyÑ,!ì Ñ ñ õò% ÏƒÑ, ì ~ÓÇ õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ õhfl Ï!Ñ ä%è z ~ z ô!ó ˆÏÓˆÏüÁ xçü xòƒ õhfl Ï!Ó ÏÎ (subject) ~ÓÇ!v!! ò ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏÎ! Ó xaü# ) ì xì yí ~! Ó %õy!eñ!ó ÏÎ ÇˆÏÎyÜ# ô!ó ˆÏÓü!üü%ˆÏîÓ!üÖˆÏòÓ ÃyÌ!õÑ Ãy!AÜÑ ˆ«eÓ )ˆÏ ô!óˆïó!â ì Î!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ ì yˆïîó!òˆïãó ~úyñ yó ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yó ÎˆÏÌT %ˆÏÎyÜ Ãîyò Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ÎyˆÏì ~ z xyhs É ô!ñ ì!õì! ;Î yó õyïƒˆïõ ÃyÆ x! K ì y ì yˆïîó ˆÓyˆÏïÁ!ÓÑ yˆïü yî Ñ Î NCF-2005!üü%ˆÏîÓ!üÖˆÏòÓ ˆ Ã!«ˆÏì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ~ z x ô!ó #õ Ü%Ó %cˆïñ fl #Ñ yó Ñ ˆÏÓ!òˆÏÎ ˆÏäÈ 10 D.El.Ed. 505

19 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 1.7 xy ôòyó ÃÜ!ì Îyâ y ẑ ÏÎ Ó ãòƒ Ãî_ õˆïv ú v z_ó õ) (Model Answers to check your progress) xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %íèùùùè1 a. Óƒy ôñ ñ!òó Ó!FäÈß ñ â yó ôyüñ Ü!ì ü#úñ!áˆïó xyˆïäè ~õò ã#ó ~ÓÇ x ÏãÓ/ãv (abiotic) b. ~Ó ˆÑ yˆïòy! z òî xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %íèùùùè2 a. v zj# ôñ (stimulation) x! K ì yñ v z Ïì yñ!óÿªy (trust) fl yï#ò õì yõì ÃÑ yü (free expresseion) b. ÃyÌ!õÑ (primary) 1.8 Ãhfl Ïy!Óì ôy )!â ~ÓÇ ˆÓ ö yˆïó ˆÏ Ó ì y!úñ y õ% ÃrÌ ô!o (Suggested readings and references) NCERT (2005) National Curriculum Framework 2005, New Delhi. Syllabus for classes at the Elementary Level, NCERT, New Delhi ~Ñ Ñ ˆüˆÏ ÏÓ xò%ü#úò# (Unit-end exercises) i. Ñ # Ñ # Ãïyò Ã!Ñ Î yó õyïƒˆïõ!üöò Ω Ó Î ii. ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ ~ z õhfl Ï Ã!Ñ Î y!ñ yˆïó x!ß ì / ô!ñ ì i. What are some of the key processes through which learning occurs? ii. How are these processes linked with the environment? 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c 11

20 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ~Ñ Ñ ÈÈÈÙÙÙÈ2 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íñ ÈÈ!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ÇÜ ò (Structure) ` 2.0 )â òy 2.1!üÖò v ẑ Ïjüƒ 2.2 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ÃˆÏÎẙãò#Î ì y 2.3 ~ò.!.~ö. 2005ÈÙÈ~Ó ˆ Ã!«ˆÏì ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ 2.4 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ xhs!ò! ì õ)úƒˆïóyï õ) ô!ó ˆÏÓˆÏüÁ õ)úƒ ı yó ì #Î!ì ƒ 2.5 ~ò.!.~ö. 2005ÈÙÈ~Ó ì Ìƒ )e xò% yˆïó ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ ô!ó Ó 2.6 Ç!«ÆÑ Ó í 2.7 xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y zèùè~ó ãòƒ Ãî_ õˆïv ú v z_ó õ) 2.8 Ãhfl Ïy!Óì ôy ƒ )â # ~ÓÇ ˆÓ ö yˆïó ˆÏ Ó ì y!úñ y/@ ÃrÌ ôo# 2.9 ~Ñ Ñ ˆüˆÏ ÏÓ Ãî_ xò%ü#úò# 2.0 )!õñ y : ~Ñ Ñ ÈÙÈ1ÈÙÈ~ xyˆïúyâ òy xò%îyî #ñ ô,!ìó# Ã ñ ˆÎ! Ã Óy Óy fiìyò ˆ!!òˆÏÎ z xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓü Ü! ì xyõó y Ñ ˆÏú z ~Ó xçü!óˆïü Ï ~ÓÇ ~! xyõyˆïîó Óì õyò ~ÓÇ!Ó Ïƒì!ì ƒˆïñ Ã!ì!ò!ïc Ñ ˆÏÓ ô,!ìó#ˆïì Ó Óy Ñ yó # Ñ ú ã#ó Óhfl% Ó ˆÏAÜ xyõó y Áì ˆÏ Ãyì yˆïó/á!ò yˆïó ô!ñ ì Ñ õü ˆÓyïÜõƒ ˆÏFäÈ ˆÎ xyõyˆïîó Ãyì ƒ! Ñ Ñ yî yóú# ~ z ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ v z ôó Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ~Ó Ã yóì xyõyˆïîó v z ôó ô!ó ú!«ì Î ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ ì yó ôˆïîó v z ôó õyò%ˆï ÏÓ x!óó ì Ã yó ôˆïv â ˆÏúˆÏäÈ ~ÓÇ!ü«y ~ˆÏ«ˆÏe Ó yïyó ˆÏíÓ S Ñ ú ÓÎ ˆÏ Ó V ÓˆÏâ ˆÏÎ ü!= üyú# y!ì Î yó ÎyÓ õyïƒˆïõ xyõó y xyõyˆïîó Ñ yˆïãó %î)ó Ã yó # Ã yó ~ÓÇ ì yó ì #Ó ì yˆïñ xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì ôy!ó!ü«yó õyïƒˆïõ xyõyˆïîó xyâ Ó í üú#ˆïñ ˆÓyG y ÎyÎ ~ÓÇ!ü«yÎ xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ã!ì ÇˆÏÓîòü#ú õˆïòy yó ~ÓÇ ì yó ÇÓ «ˆÏí xyõyˆïîó ˆÏâ T Ñ ˆÏÓ ˆì yˆïú ô!ó ˆÏÓü Ó «íyˆïó«ˆïí ~ˆÏ ò!ü«yó õ)öƒ )!õñ yó fl #Ñ,!ì ãy!òˆïî ãyì #Î!ü«yò#!ì D.El.Ed. 505

21 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ S~ò.! ô. z. 1986V ÓˆÏú ÚÚ ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ˆÏâ ì òì yó ˆÏÓ y_õ ÃˆÏÎ yãò#î ì y Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ!üü% ˆÌˆÏÑ ü%ó % Ñ ˆÏÓ õyˆïãó Ñ ú ÓÎ ˆÏ Ó ~ÓÇ Ñ ú hfl ÏˆÏÓ Ó õyò% ÏˆÏÑ ~ y xóüƒ z xóüì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ!ÓîƒyúÎ ~ÓÇ õ y!óîƒyúî Ü%!úÓ!ü«í Ã!Ñ Î yî ô!ó ˆÏÓü ˆÏâ ì òì yˆïñ xóüƒ z xhs % = Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ yõ!@ ÃÑ!ü«y Ã!Ñ Î yî ~ z î,!t!aü õ!ß ì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ãyì #Î!ü«yò#!ì 1986 ~ÓÇ ôó Óì #!ü«yò#!ì Ü%!ú S~õ.!.~ö..~. z 2000 S~ò.!.~ö. 2005)!ÓîƒyúÎ!ü«yÎ ô!ó ˆÏÓü!ü«yˆÏÑ ~Ñ x ) ì ô)ó fiìyò!îˆïî ˆÏäÈ ö úì ñ xyã ÃˆÏì ƒñ!ü«yì #Ó ôy Ñ ˆÏõ Sxyò% y!òñ Óy xòyò% y!òñ / ÃÌyõ%= V ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ˆÓyG yó ~ÓÇ ãyòyó v ẑ ÏjˆÏüƒ ô!ó ˆÏÓü ˆÏâ ì òì y ~ÓÇ ˆÓyïÜõƒì y ~Ñ y!óˆïü Ï xçü! yˆïó ì!ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!ó! ß Ñ yî yóú# ~ÓÇ ˆ Ü%!úˆÏÑ!Ñ Î Ã ˆÏíÓ õyïƒˆïõ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ˆÓyG y ~ÓÇ ãyòyó õyïƒˆïõ!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ô!ñ ì v zq(ì!â hs y ~ÓÇ õ)úƒˆïóyïü%!úó fl ) Ó í áˆï xy ôòyó y ˆÎõò xóüì xyˆïäèò ÃÌy!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ü«y S z. zv ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy S z.!.~.v! yˆïó ô!ó!â ì xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓü S ÃyÑ,!ì Ñ ñ ã!óñ ~ÓÇ õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ V xïƒî ˆÏí ì, ì #Î ˆ í# ˆÌˆÏÑ ôm õ ˆ í# ôî hs z.!.~.èùè~ó Ó «í ~ÓÇ ÇÓ «ˆÏí S~ò.!.~ö. 2005V!ÓˆÏü Ï Ü%Ó %c xyˆïó y ô Ñ ˆÏÓ ô)ó Óì # ~Ñ ˆÏÑ xy ôòyó y ˆãˆÏòˆÏäÈò ˆÎ!Ñ yˆïó ô!ó ˆÏÓü!üü%ˆÏîÓ Ó,!Âï ~ÓÇ!üÖˆÏò Ü%Ó %c ô)í )!õñ y ôyúò Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ xy ôòyó y xyó Á!üˆÏÖˆÏäÈò!Ñ yˆïó!üü%ˆïîó ˆÏÑ!Ó! ß Ãì ƒ«!üöò ô!ó!fiì!ì ~ÓÇ x! K ì yó y!õú Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!ò!î T!Ñ ä%è õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ xyâ Ó í ì yˆïîó xyó!ω Ñ!ü«y ã#óˆïò ˆÏã z!óñ yü Ñ Ó y ÎyÎ ~ z ~Ñ Ñ! Ó v zˆïjüƒ ú ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ Ü%Ó %c ~ÓÇ ô!ó Ó ñ ì yó yïyó í x! ú«ƒü%!ú ~ÓÇ ~Ó!Ñ ä%è xhs!ò! ì õ)úƒ ˆÎÜ%!ú ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«í!üÖˆÏò ÓƒÓ,ì Î ~!!ü«yì #ˆÏîÓ â yó ôyˆïüó ãüí ôˆïñ xy ôòyˆïîó K yòñ ïyó íyñ õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ õˆïòy yˆïóó!óñ yü á yˆïó ~ÓÇ!ü«yÌ #ˆÏîÓ õˆïïƒ xyó Á ˆÓ!ü Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓüÈÙÈÓyrïÓ x ƒy Ü%!ú ÜˆÏv ì% úˆïó 2.1!üÖò v ẑ Ïjüƒ ~ z ~Ñ Ñ! ôy Ñ Ó ˆÏú xy ôòyóẙ ˆÎÜ%!ú Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏì ò ˆ Ü%!ú ú ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c Óí òy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ v zˆïjüƒ ÓƒyÖƒy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«yÓ xhs!ò! ì ˆ z õ)úƒˆïóyïü%!úó Óí òy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ˆÎÜ%!ú v z=!ó ÏÎẙ!îÓ!ü«ˆÏí!ü«yÌ #ˆÏîÓ ˆüÖyˆÏì ˆÏÓ ~ò.!.~ö.2005èùè~ó!óˆïü Ï ˆ Ã!«ˆÏì ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íÈÙÈ!üÖò ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ #õy!î ì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 13

22 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ 2.2 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ÃˆÏÎẙãò#Î ì y Î!îÁ xyõóẙ Ó, _Ó ô!ó ˆÏÓü Ñ Ìy! Ó xì Ó%G ˆÏì ôy!ó ~ÓÇ ~Ó Ç!Ÿ T õ)úƒˆïóyˆïïó ˆÏAÜ!òˆÏãˆÏîÓ ˆÏÑ ÇÎ%= Ñ Ó ˆÏì ôy!ó ñ!ñ hs% xˆïòñ Óƒ!= xyˆïäèò Î yó y ô!ó ˆÏÓü ü! ˆÏÑ ü%ï%õye ãú ~ÓÇ ÓyÎ % î) Ïíñ ÓòÈÙÈïπÇ ñ ÎyòÓy ˆÏòÓ myó y,t î) Ïíñ xyóã òy î)ó #Ñ Ó í ÇÑ yhs õ ƒy zì ƒy!îó õ ƒyó ˆÏAÜ ô!ñ ì Ñ ˆÏÓ ˆö ˆÏúò xˆïòˆïñ xyóyó ~Á Ñ ˆÏÓ ò ˆÎ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ!ÓK yò ~ÓÇ õyã!ók yˆïòó õì!ó ÏˆÏÎ Ó ÓîˆÏú ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õì ~Ñ!!Ó ÏˆÏÎ Ó xhs %!= Ó ÃˆÏÎ yãò#î ì y!ñ ~ÓÇ ì yó y xyó Á yˆïóò ˆÎ ~ z x ÓÎ ˆÏ!üü%ˆÏîÓ ô!ó ˆÏÓü ôy ~ÓÇ ì yó ˆÏAÜ Ç!Ÿ T õ ƒyü%!úó xò%ïyóˆïòó!ñ xyˆïîô ˆÑ yò îó Ñ yó xyˆïäè ~Ü%!ú xy ˆÏú ˆ z ÃŸ Ü%!úÓ!îˆÏÑ z!òˆïî ü Ñ ˆÏÓ ñ ˆÎõòÈÙÙÙÈ ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy ˆÑ ò ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c!ñ zì ƒy!î ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy xòƒyòƒ xˆïòñ!ó ÏˆÏÎ Ó ˆÏAÜ ÇÎ%= / õ!ß ì ~ÓÇ ~!!ÓK yò Sˆ Ôì!ÓK yòñ Ó yî í ~ÓÇ ã#ó!óîƒyvñ õyã!óîƒy S z!ì y ñ ) ˆÏÜyúñ Ó yt!ók yòñ õyã!óîƒy zì ƒy!îv ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!ü«y S~ˆÏÑ Ó «y Ñ Ó y ~ÓÇ ì yó ÇÓ «ív ˆÌˆÏÑ xhs î,!t Ó õyïƒˆïõ ÇÜ! ì ~!!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ ì yó ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ~Ñ! yõ!@ ÃÑ Óy õ!ß ì î,!t!aüó,!t Ñ ˆÏÓ ~Ó xì Ñ # xy ôòyó y!òÿ Î ˆ z õhfl Ï!ÓÖƒyì!ü«yîyü!òÑ ~ÓÇ!â hs yü#ú Óƒ!= ˆÏîÓ òyõ ü%ˆïòˆïäèò ˆÎõòÈÙÙÙÈˆ ôhfl yúí #ñ ãò!v v z zñ õy!ó Î y õˆïr Ó #ñ Ó %v úç fi y zòyó ñ xó!ó Ãõ%Ö ~ òyˆïîó õˆïïƒ ÃyÎ ÃˆÏì ƒñ!â hs yü#ú Óƒ!= Ó õˆïì z!ü«yó ú«ƒ ú!üü%! ÎyˆÏì ~Ñ ãò ô)í õyò% Ï! yˆïó ˆÓˆÏv ÁˆÏ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ Óƒ!= ˆÏîÓ!Ó! ß!îÑ ˆÎõò ò!ì Ñ ñ ÃyˆÏ«y! Ñ ñ üyó #!Ó Ñ ñ õyò! Ñ ~ÓÇ xyïƒy!dñ!óñ yü Ω Ó Î ì yó y ÃˆÏì ƒˆïñ z ~Ñ! yõ!@ ÃÑ!ü«yÓ Ñ òy Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈò yõ!@ ÃÑ!ü«yÓ ú«ƒ ú!ü«yì #ˆÏîÓ ô)í!óñ yü ~! Ó õyïƒˆïõ!ü«yì #ˆÏîÓ ˆÓÔ!ÂïÑ ñ ÃyˆÏ«y! Ñ ñ yõy!ãñ ñ î! Ñ ñ ü! Ñ ñ,ãòü#ú ~ÓÇ xyïƒy!dñ «õì yó!óñ yü áˆï ü%ï%õye Ñœ yˆï Ó õ%öfiì!óîƒyó õyïƒˆïõ ~! Ω Ó òî ñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ Ãì ƒ«çˆïîyü Óy x! K ì yó õyïƒˆïõ z ~! Ω Ó ~ z!ü«y!üü%ˆïñ!wñ!ü«ˆïíó ô!ó ÓˆÏì ~Ó v zˆïjüƒ ˆÎˆÏ ì%!üü%ˆïîó x! K ì y M Î ~Ó ãòƒ ~! x! K ì y ÇÑ yhs!üöˆïòó Ñ Ìy ÓˆÏú ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xˆïß Ïí Ñ Ó ˆÏì ñ Ó%G ˆÏì ñ v z ôú!kï Ñ Ó ˆÏì ~ÓÇ ~Ó õ)úƒ Ó%G ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó!ß! ì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ ôˆïñ Ó õyïƒˆïõ ì yó xì ~ÓÇ ì yó ôˆïñ!üöˆïòó xyò v z ôˆï yü Ñ Ó ˆÏì ˆüÖyÎ ~!!üü%ˆïîó ˆÏÑ ÃyÑ,!ì Ñ ãüí ~ÓÇ ±îyˆïî Ó ˆÏAÜ ô!ó!â ì ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs ô)ˆïó Ó Óí òy ˆÌˆÏÑ xy ôòyˆïîó õˆïïƒ!òÿ Î z ~ z ïyó íy ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆÎ ô!ó ˆÏÓü ~Ñ! ÇÎ%= ˆ«e ˆÎ! xy ˆÏú ÃyÑ,!ì Ñ ~ÓÇ õò% ÏƒÑ, ì S õyã yçfl,ò!ì Ñ V ô!ó ˆÏÓü!òˆÏÎ ÇÜ! ì ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ xòƒì õ ~Ñ! v zˆïjüƒ ˆÏúy!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ ì yˆïîó Ó ÓyˆÏ Ó Óyhfl ÏÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÁ ˆÏAÜ ô!ó!â ì Ñ ÓẙˆÏòy ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!üÖò ô!ó!fiì!ì õ) x! K ì yü%!ú!üü%ˆïîó ˆÏÑ ì yˆïîó â yó ôyˆïüó ÃyÑ,!ì Ñ ~ÓÇ õò% ÏƒÑ, ì ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xˆïß Ïí Ñ Ó ˆÏì ~ÓÇ ì yó ˆÏAÜ x!^èªì ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß Ñ yî yóú# ôˆïñ!üü%ˆïîó xhs î,!t ÜˆÏv ì% úˆïì ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy yî Ñ Î 14 D.El.Ed. 505

23 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ!üü%ˆÏîÓ fl y y!óñ!óñ yˆïüá ãòƒ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ ì yˆïîó ~ z ïó ˆÏíÓ!õÌ! ;Î y Ö%Ó z Ü%Ó %c ô)í!ó! ß Ãy ƒ!üöò x! K ì y ÃîyòÑ yó # ~ z ïó ˆÏíÓ!õÌ! ;Î y!üü%ˆïîó!üöò Ω yóòyˆïñ Ó,!Âï Ñ ˆÏÓ xyõó y xyõyˆïîó x!hfl Ïc ~ÓÇ ã#óò Ó «yó ãòƒ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ v z ôó!ò Ó ü#ú ~Ó õˆïì ˆÑ yˆïòy ˆÏ ˆÏ Ó xóñ yü ˆò z ˆÎ xyõó y ÃˆÏì ƒˆïñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ Ã y!óì Ñ!Ó ñ x ôó ôˆï«ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ myó yá Ã y!óì ˆÏÎ Ìy!Ñ ~Ó ˆ Ã!«ˆÏì Óúy ÎyÎ ñ ô!ó ˆÏÓü Ó «y ~ÓÇ ì yó ÇÓ «í xyõyˆïîó ÃˆÏì ƒˆïñ Ó ò!ì Ñ îy!î c xyõó y xyõyˆïîó!â hs y ~ÓÇ Ñ yˆïãó õyïƒˆïõ xyõyˆïîó ~ z ô,!ìó# Ã ˆÏÑ xyó Á % Ó ~ÓÇ!òÓ y ôî Ñ ˆÏÓ ì% úó ÎyˆÏì ü%ï%õye xyõyˆïîó Ããß òî ñ!ó ÏƒÍ ÃãˆÏß Ó Ñ yˆïäèá ì y ˆÏÎ ÁˆÏ % Ó ~ÓÇ!òÓ y ôî ~! Ñ Ó ˆÏì ˆÜˆÏú ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ÇÜ òˆïñ ãyòy ~ÓÇ Ü%Ó %c xò%ïyóò Ñ Ó y xyõyˆïîó ÃyÌ!õÑ ÃˆÏÎ yãò#î ì yó õˆïïƒ ôˆïv ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!üÖò!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ ì yˆïîó!òãfl ~ÓÇ Óy zˆïó Ó ô!ó ˆÏÓü ˆÎ! ì yˆïîó ô!ó ÓyÓ Ã!ì ˆÏÓü#ñ xm ú ~ÓÇ ˆÏÓ y ô!ó ˆîü!òˆÏÎ Ü! ì ì y Ó%G ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖò x! K ì yü%!ú!üü%ˆïîó ˆÏÑ ì yˆïîó ~ z Ó, _Ó ˆ Ã!«ˆÏì ˆÎõòñ õyãñ ˆîü Ã,!ì Ó ˆ Ã!«ˆÏì!òˆÏãˆÏîÓ xófiìyò Ó%G ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ!üÖò x! K ì yó ~Ó ) ô ÇÜ ò ÚxydÛ ~ÓÇ ÚxˆÏòƒÓ Û ~ÓÇ ÃyÑ,!ì Ñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õˆïïƒ ôyó fl ô!ó Ñ!ò Ó ü#úì yó ïyó íyˆïñ!òˆïî!üì Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ~Ó õyïƒˆïõ!üü%ˆïîó õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ ô,!ìó#ó Ã!ì ì yˆïîó ~Ñ! yõ!@ ÃÑ î,!t!aü ÜˆÏv ÁˆÏ ÎyÓ õyïƒˆïõ ì yó y Ñ ú ã#ˆïóó õˆïïƒ ˆÎ ôyó fl ô!ó Ñ ôñ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ z ïyó íyî v zm%âï Î ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«y!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!Ó! ß ˆ Ã!«ˆÏì ˆÎõòñ î! Ñ ñ ã!óñ ñ yõy!ãñ Á yçfl,ò!ì Ñ ôñ ˆÏÑ xyõyˆïîó!õì! ;Î yˆïñ Ó%G ˆÏì ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü xyõyˆïîó õˆïïƒ!ñ Ó )ˆÏ ô Ã yó ˆö ˆÏú ì y Ó%G ˆÏì yî Ñ Î ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ôˆïñ ~Ó ) ô ˆÑ v z!üü%ˆïîó ˆÏÑ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ ì yˆïîó ã! ú ôñ ˆÏÑ v z ôú!kï Ñ Ó ˆÏì ñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß õ ƒyˆïñ xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì ~ÓÇ ˆ Ü%!úÓ õyïyòñ ˆÏ!Ó! ß xhs î,!t ~ÓÇ õˆïòy yˆïóó,ãˆïò yî Ñ Î ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôâï!ì ˆÑ yòá ~Ñ y!ó ÏÎ Üyõ# òî ~ÓÇ ~!!üü%ˆïîó ˆÏÑ!Ó! ß!Ó ÏÎ ˆÎõò!ÓK yò ~ÓÇ õyã!ók yò ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ ÃyÆ!Ó! ß ôâï!ì ~ÓÇ!Ó ÏÎ ˆÏÑ!òˆÏÎ!Ó ÏƒˆÏì Ó ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!ó! ß õ ƒyó õyïyˆïò ÓƒÓ yˆïó Ó ÃÎ y # ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ xhs % =!Ó ÏÎ ˆÎõòñ Öyîƒñ ãúñ Óy fiìyò zì ƒy!î ~Ü%!ú!üü%ˆÏîÓ!ß! ì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß Óyhfl ÏÓ õ ƒy ~ÓÇ x! K ì y ˆÎõò ì yó Ü, ô!ó ˆÏÓü Ã!ì ˆÏÓü#ñ ±îyî Üì!Ó! ß õ ƒyˆïñ ô!ñ ì Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yü á yî ~Ó ö ˆÏú!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ ì yó ÇÓ «í Óƒy ôyˆïó ã#óòóƒy ô# mì Ñ õ)úƒˆïóyïñ õˆïòy yóñ xyâ Ó í ~ÓÇ xyd!óÿªy Ó,!Âï ôyî z.!.~. ü%ï%õye ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ õ)úƒˆïóyï ì Ó # Ñ ˆÏÓ ì y òî ñ ~! xy ˆÏú ~Ñ ïó ˆÏíÓ ã#óò Ïüú#õ)úÑ!ü«y ˆÎ!!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ xyõyˆïîó ãüí ~ÓÇ ì yó Ñ yî yóú# ôˆïñ K yòñ ïyó íyñ õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ õˆïòy yó Ü ˆÏò v zí y! ì Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ~! ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ xhs % =!üü% ˆÌˆÏÑ ÃyÆÓÎ flò Ñ ˆÏúÓ õˆïïƒ ôyó fl ô!ó Ñ ˆÎyÜyˆÏÎyÜ ~ÓÇ ˆÏÎy!Üì y Ó,!Âï Ñ Ó ˆÏì ˆüÖyÎ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 15

24 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ~ì «í Îy xyˆïúy!â ì ˆÏúy ì yó ÇˆÏ«ô Ñ Ó ˆÏú Óúy ÎyÎ ÈÙÙÙÈ z.!.~.!üü%ˆïîó ˆÏÑ ÃyÑ,!ì Ñ ~ÓÇ õò% ÏƒÑ, ì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ ÇˆÏÎyÜ fiìy ôˆïò y yîƒ Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ~! ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß v z ôyîyò SˆÎõòÈÙÙÙÈ ãó v z ôyîyòñ ãv v z ôyîyò ~ÓÇ õò% ÏƒÑ, ì v z ôyîyòv ôˆïñ Ó%G ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ ~!!üü%ˆïîó õˆïïƒ ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓü!ÓˆÏü Ïì õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ yõ!@ ÃÑ ïyó íy Ñ Ó ˆÏì yî Ñ Î ~!!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs õ ƒy ôˆïñ Ó %õ%ö# î,!t!aü Ü ˆÏò ~ÓÇ ~ z yõ!@ ÃÑ ïyó íyó v z ôó ÜˆÏv Á y xyõyˆïîó îò! ò Ñ yî yóú#ü%!úˆïñ v z ôú!kï Ñ Ó ˆÏì yî Ñ Î xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùùùè1 a. ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«yÓ!Ó ÏÎ Óhfl% ÇÜ, #ì Î!ÓK yòñ õyã!ók yò ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü!ÓK yò ˆÌˆÏÑ ˆÎˆÏ ì% ~! ~Ñ!!Ó ÏÎ ~úyñ y S ÇÎ%ì ñ ~Ñ Ñ ñ eî #V b. yõ!@ ÃÑ!ü«yÓ ú«ƒ ú i.!ó ÏÎ Üì ôyó î!ü ì y (Academic Achievement) ii. ÃyˆÏ«y! Ñ!ÓÑ yü/xyˆïóüüì!óñ yü (Emotional development) iii. î«ì yó!óñ yü (Skill development) iv. yõ!@ ÃÑ!ÓÑ yü (All round development) 2.3 ~ò.!.~ö.èùè2005 ì Ìƒ )e xò%îyî # z.!.~.èùè~ó!ü«íèùè!üöò v ẑ Ïjüƒ õ) ãyì #Î!ü«yò#!ì 1986 fl øó í Ñ Ó %í ˆÎÖyˆÏò!üü% ˆÌˆÏÑ ü%ó % Ñ ˆÏÓ ÓÓÎ #ˆÏîÓ õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ˆÏâ ì òì yó!óñ yˆïüó ÃˆÏÎ yãò#î ì yó v z ôó ˆãyÓ ˆîÁÎ y ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ÓÇ ~ z!ó ÏˆÏÎ ~Ñ ~Ñ ˆÏÑ Ó )â òyˆïñ v zˆïõ Ö Ñ Ó y ˆÏÎ ˆÏäÈ!üü% õˆïòy!óîƒy ~ÓÇ!ÓÑ yü!ó ÏˆÏÎ ÜˆÏÓ ÏíyÓ õyïƒˆïõ xyõó y ãyòˆïì ôy!ó ˆÎ!üü%Ó y xï#ó xy@ Ã ~ÓÇ!Ófl øî!òˆïî ô,!ìó#ˆïì ãß yî ì yˆïîó xy@ Ã ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ ì yˆïîó â yó ôyˆïüó!ó ÏÎ Óhfl% ˆÌˆÏÑ xyó Ω Ñ ˆÏÓ õhfl Ï!Ñ ä%èèùùùèˆîõòñ Ãyí#ñ ÜyäÈ ôyúyñ Óhfl% Ó!Ñ ä%èˆïñ ˆÑ w Ñ ˆÏÓ xyó!ì ì Î ñ ì yó y ì yˆïîó ãyòyó zfäèyˆïñ ô)ó í Ñ ˆÏÓ ÃÑ,!ì Ó ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yó õyïƒˆïõñ Ãì ƒ«x! K ì y! ôì yèùèõyì yñ!ü«ñ /!ü!«ñ yñ Órï%ñ Üíõyïƒõ ~ÓÇ xyó Á xˆïòñ v zí ˆÌˆÏÑ ì yó y K yò Ç@ Ã Ñ ˆÏÓ ÌyˆÏÑ ì yˆïîó ~ z ãß Üì yõì ƒˆïñ ÎˆÏÌT v zí y ñ ô!ó Ñ y yˆïõy Ãîyò ~ÓÇ v zí y îyˆïòó õyïƒˆïõ xyõyˆïîó ˆÏÑ úy!úì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ z.!.~.!ü«ˆïíó v zˆïjüƒü%!ú ôˆïñ ~ò.!.~ö. 2005ÈÙÈ~Ó!òˆÏî üü%!ú!ò Ó ) ô ı!üü%ˆïîó ˆÏÑ Ã!ü!«ì Ñ Ó y ÎyˆÏì ì yó y ÃyÑ,!ì Ñ ñ yõy!ãñ ~ÓÇ yçfl,ò!ì Ñ ˆ Ã!«ˆÏì!Ó! ß xyhs É ôñ ˆÏÑ Ó%G ˆÏì ôyˆïó ~ÓÇ!òˆÏãˆÏîÓ xófiìyòˆïñ!â! ì Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó Óyhfl ÏÓ ã#óò x! K ì y ˆÌˆÏÑ ˆòÁÎ y!ó! ß v zîy Ó í ~ÓÇ ôî ˆÏÓ«í ˆÎõòñ ÃyÑ,!ì Ñ ñ ã!óñ ñ 16 D.El.Ed. 505

25 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ yõy!ãñ ~ÓÇ yçfl,ò!ì Ñ ô!ó õ[ ú ˆÌˆÏÑ ÇÜ, #ì v zîy Ó í õ) ˆÑ Óúõye ˆÑ yò!óõ)ì ïyó íy òî ~Ó õyïƒˆïõ!üü%ˆïîó ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ïyó íyó!óñ yü á yˆïòy!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ!ó! ß yõy!ãñ á yˆïòy õ) ˆÎÜ%!ú ô!ó ÓyÓ ˆÌˆÏÑ xyó Ω Ñ ˆÏÓ ï#ˆïó ï#ˆïó Ó, _Ó ˆ Ã!«ˆÏì ÓƒyÆ ~Ó Ñ õ á òy ôˆïñ ñ xy@ Ã # Ñ ˆÏÓ ˆì yúy ÎyˆÏì ì yˆïîó õˆïïƒ ˆÓÔ!ÂïÑ yõì ƒ ~ÓÇ v zqyóò î«ì yó Ó,!Âï áˆï!üü%ˆïîó õˆïïƒ ÃyÑ,!ì Ñ ô!ó ˆÏÓü yˆï ôˆï«s!ü Ñ õ ~ÓÇ õyòó õyãˆïñ xhs % = Ñ ˆÏÓ V xy@ Ã ~ÓÇ,ãòü#úì yˆïñ úy!úì Ñ Ó y ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!ó ÏˆÏÎ ˆÏâ ì òyó!óñ yü á yˆïòy!ü«yì #ˆÏîÓ ˆÏÑ!Ó! ß ÜˆÏÓ Ïíyïõ # ~ÓÇ Ãì ƒ«x! K ì y!!_ñ ôî ˆÏÓ«íñ ˆ í#ñ Ó í ~ÓÇ xò%õyò!!_ñ Ñ yî yóú#ó õyïƒˆïõ ì yˆïîó ˆõÔ!úÑ ˆÓÔ!ÂïÑ ~ÓÇ õò M yúñ î«ì y xã ˆÏò yî ì y Ñ Ó y ôî yî Ñ ˆÏõ!ü«yÌ #ˆÏîÓ õˆïïƒ ÃÎ%!= Üì ~ÓÇ ô!ó õyíüì î«ì yó!óñ yüñ ˆÏ ÓK y!òñ òñ üy xañ ò ~ÓÇ!òõ yíñ õ)úƒyî ò ~ÓÇ ô!ó õyˆïíó v z ôó ˆãyÓ ˆîÁÎ y!ü«yì #Ó y!úaü!óâ yó ~ÓÇ Ãy!hs Ñ #Ñ Ó í ~ÓÇ!Ó! ß ÃÑ yó!ò ô#v ˆÏòÓ!Ó ÏˆÏÎ ˆÎÔ!= Ñ!â hs ˆÏòÓ õyïƒˆïõ òƒyî!óâ yˆïó Ó õyòî[! yˆïó õyòó õî yîy ~ÓÇ x!ïñ yˆïó Ó Ã!ì Âïy ãyòyˆïì «õ ˆÏÓ v z ôˆïó y= ú«ƒü%!ú ü%ï%õye Ñ yî ƒ!ü«y yõì ƒˆïñ z!òˆïî!üì Ñ ˆÏÓ òyñ ~Ü%!ú ˆ z Ñ ú!üöò x! K ì y/xófiìyü%!úó ô!ó Ñ òy ~ÓÇ ÇÜ ˆÏòÓ ãòƒ ~Ñ! Ñ y yˆïõy Ãîyò Ñ ˆÏÓ ~ò.!.~ö. 2005ÈÙÈ~ Ãî_!ü«í x! K ì yü%!ú Î!î! Ñ yˆïó ˆîÖy Î ì y ˆÏú ˆ y ãyòy ÎyˆÏÓ ˆ y ˆÏúy ˆ Ü%!ú ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ!üü%ˆïîó xy@ Ã ~ÓÇ ˆÏâ ì òì yó!óñ yüˆïñ ˆÑ w Ñ ˆÏÓ Ó!â ì!üü%ˆïîó õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs K yò Á ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yüñ ôyó fl ô!ó Ñ!õÌ! ;Î yˆïñ ãyòyñ ÃyˆÏ«! Ñ Ü%ˆÏíÓ!ÓÑ yü yïò SˆÎõò v z ôú!kï Ñ Ó yñ Ü%í!Óâ yó ~ÓÇ õˆïòy yˆïóó ÇÜ òv ~ÓÇ ôî ˆÏÓ«í ~ÓÇ ì Ìƒ!ÓˆÏŸ Ïí î«ì yó!óñ yü ~ÓÇ,ãòü#ú ÃÑ yü «õì yó v zß Î ò zì ƒy!î ~Ü%!úÓ xòƒyòƒ v zˆïjüƒ ~Ü%!úÓ yõ!@ ÃÑ ô!ó í!ì ú ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!â hs ò ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Îb ˆòÁÎ y ì Ìy ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ÇÓ «ˆÏí ~!ÜˆÏÎ xy y!üü%ˆïîó õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xˆïß Ïí Ñ Ó y ~ÓÇ ì yó õˆïïƒ áˆï â úy!ó! ß!õÌ! ;Î y x! K ì yü%!ú ˆ Ã!«ˆÏì!òˆÏãˆÏîÓ x!hfl ÏˆÏcÓ ~Ñ! xì Ö %ˆÏã ôyáî yó ˆ«ˆÏe!ÓîƒyúÎ Ü%!ú ~Ñ! Ü%Ó %c ô)í )!õñ y ôyúò Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ~ y Ñ Ó ˆÏì!ÜˆÏÎ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ôyó fl ô!ó Ñ!õÌ! ;Î yó õyïƒˆïõ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ÇK y!î ì Ñ ˆÏÓ ˆÎÜ%!ú ôˆïñ!üü%ˆïîó!óñ yü áˆï ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«yÓ v zˆïjüƒ ˆÏúy ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%íÜì v zß Î ò ~ÓÇ ÃyÑ,!ì Ñ ôˆïîó Ó «ˆÏíÓ ãòƒ Î%!= Î%= ~ÓÇ ˆÏÓîòü#ú ˆâ ì òyó!óñ yü á yˆïòy!üü%ˆïîó!üöò x! K ì yü%!úˆïñ! Ñ Ñ y yˆïõy Ãîyò ~ÓÇ ì yó ÇÜ ˆÏòÓ õyïƒˆïõ ì yˆïîó x! K ì yü%!ú òì% ò yˆïó xy!ó ÒyÓ Ñ Ó yñ ì yˆïñ ˆÓyG y ~ÓÇ ˆ Ü%!úˆÏÑ ÃÑ yü Ñ Ó ˆÏì ôyó y z.!.~.èùè~ó!ü«yîyòñ yˆïú ~Ü%!úÓ yˆïì yˆïì!ü«yì #ˆÏîÓ ïyó íyüì ˆÓyïÜõƒì yñ õˆïòy yó ~ÓÇ õ)úƒˆïóyïñ î«ì y ~ÓÇ!Ó! ß!Ó ÏÎ ˆÏÑ!wÑ x ƒy Ü%!úÓ!ÓÑ yü á yˆïòy Á ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ z.!.~.èùè~ó ~Ñ! ÃyÌ!õÑ x! ú«ƒ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 17

26 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ~ z ÃÑ yó!üöò x! K ì yü%!ú!üü%ˆïîó õˆïïƒ xyó Á!Ñ ä%è %Æ Ü%ˆÏíÓ ˆÎõò ÃÑ,!ì ˆÏÑ v z ôú!kï Ñ Ó ˆÏì ôyó y ~ÓÇ ÃyÑ,!ì Ñ ôˆïîó Ã!ì Âïy K y ôòñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õˆïïƒ xhs!ò! ì Ó!â eƒˆïñ xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì ôyó yñ ~Ü%!úˆÏÑ y ÏyÎ ÃÑ yü Ñ Ó ˆÏì ôyó y zì ƒy!î Ü%ˆÏíÓ!ÓÑ yü á yî v z ôˆïó y=!ó ÏÎ! ÇˆÏ«ˆÏ ô ÓúˆÏì ˆÜˆÏú ÓúˆÏì Î ˆÎñ z.!.~.èùè~ó!ü«íèùè!üöò ú«ƒ ˆÏúy ı!üü%ˆïîó ˆÏÑ Óyhfl ÏÓ ã#óò x! K ì yˆïì O#!Óì Ñ Ó y S ÃyÑ,!ì Ñ ~ÓÇ õyãèùè yçfl,ò!ì Ñ V K yò õ ƒyó ˆ Ã!«ˆÏì!ÓˆÏŸ Ïíñ õ)úƒyî ò ~ÓÇ! Ã ˆÏí ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!â hs ˆÏò ì yˆïîó ˆÏÑ yõì ƒ Ñ ˆÏÓ ˆì yúy ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs!ó ÏÎ ˆÏÑ Ó%G ˆÏì y yîƒ Ñ Ó y ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs îì Ñ õˆïòy yó ~ÓÇ õ)úƒˆïóyï ÜˆÏv ˆì yúy ~ÓÇ ˆ z õˆïòy yóˆïñ Ã!ì ö!úì Ñ Ó y îì Ñ Ñ yî yóú#ó v zß Î ˆÏò yî ì y Ñ Ó y xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùùùè2 a. ~ò.!.~ö 2005ÈÙÈ~ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy ÇÑ yhs!ó! ß x! ú«ƒ!ú! ôóâï Ñ Ó y xyˆïäè ~Ü%!úÓ õ)ú v zˆïjüƒ!üü%ˆïîó õˆïïƒ ˆÎ! Ó!ÓÑ yü ˆ! ú ı S! Ñ! ˆÏì! Ñ S V!â!îòV i. ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ xy@ Ã ~ÓÇ ˆÏâ ì òì yó!óñ yü ii. ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ K yò ~ÓÇ ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yü iii. ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß _yó õˆïïƒ xhs!ò! ì ôyó fl ô!ó Ñ ôñ ˆÏÑ ˆÓyG y iv. ÃyˆÏ«! Ñ Ü%íyÓú# Sv z ôú!kïñ õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ õˆïòy yóv v. ôî ˆÏÓ«í î«ì y ~ÓÇ ÃÑ yü «õì yó!óñ yü vi. v z ôˆïó Ó ÓÜ%!úÓ!ÓÑ yü 2.4 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïïƒ xhs!ò! ì õ)úƒˆïóyï z!ì ô)ˆïó xyõó y ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ü%Ó %c xïƒî ò Ñ ˆÏÓ!äÈ xy ôòyó y ãyˆïòò ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy (EVS) ü%ï%õye ~Ñ! ôy!ó ÏÎ òî ~! xy ˆÏú ~õò ~Ñ!!üÖò Ã!Ñ Î y ˆÎ!!üü%ˆÏîÓ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs K yò ~ÓÇ ˆÏâ ì òì y Ó,!Âï Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs õ ƒy/â ƒyˆïúoü%!úó ôˆïñ ì yˆïîó xóüì Ñ ˆÏÓ ñ ì yˆïîó õˆïïƒ ôî yæ î«ì y Ó,!Âï Ñ ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yóẙ xyõyó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yˆïñ Ó%G ˆÏì ôyˆïó ~ÓÇ ì yˆïîó yˆïì ÎˆÏÌy!â ì ô!ó ˆÏÓü ÓyrïÓ xyâ Ó í Ó,!Âï ôyî ñ ô!ó ˆÏÓü!ü«y!ÓîÜí ~ z!ó ÏˆÏÎ ÎˆÏÌT xóüì xyˆïäèò ˆÎ ü%ï%õye ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs K yò z z!ì Óyâ Ñ ô!ó ˆÏÓü xò%ñ) ú Ñ yî yóú#ó ˆ ÃÓ Ñ ˆÏì ôyˆïó òy ~Ó ˆÏAÜ îó Ñ yó ô!ó ˆÏÓü ÓyrïÓ õˆïòy yó ~ÓÇ xyâ Ó í ~ z õ)úƒˆïóyïü%!ú Ñ # ˆÎÜ%!úˆÏÑ!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ!óñ!üì Ñ Ó y îó Ñ yó ~ z ïó ˆÏòÓ õ)úƒˆïóyˆïïó ˆÓyï ~Ñ ãò!ü«ñ /!ü!«ñ yˆïñ! Ñ ô!ó Ñ Ã í ~ÓÇ ì yó ãòƒ ÃˆÏÎ yãò#î!üöò x! K ì yü%!úó ÇÜ ò Ñ Ó ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ~Ü%!úˆÏÑ!üü%ˆÏîÓ 18 D.El.Ed. 505

27 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ õˆïïƒ! Ñ yˆïó v z ôú!kï Ñ Ó yˆïòy ~ÓÇ ì yó!óñ yü á yˆïòy ÎyÎ õ)úƒˆïóyï ˆÑ yòü%!ú (What are values)? õ)úƒˆïóyï ˆÏúy ˆ z õhfl Ï ÃyˆÏ«y! Ñ Ü%íyÓú# ˆÎÜ%!ú xyõyˆïîó ïyó íyñ!üöòñ î,!t!aü ~ÓÇ õì yõì ~ÓÇ xyâ Ó íˆïñ Ã y!óì Ñ ˆÏÓ õ)úƒˆïóyï ú õyò%ˆï ÏÓ õyò!óñ ~ÓÇ yõy!ãñ xyâ Ó ˆÏíÓ!îÑ!òˆÏî üñ yó # ÓˆÏÌˆÏÑ ü!= üyú# ˆ Ã«í ~ z xˆïì ñ õ)úƒˆïóyï Óƒ!= Ó Ñ yî yóú#ˆïñ ÇK y!î ì Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ~! Îy!Ñ ä%è xyõó y v zíñ, T ñ! Ñ Ã íˆïîyüƒ õˆïò Ñ!Ó ì yˆïñ ÇK y!î ì Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!Ó! ß ˆ Ôì ñ yçfl,ò!ì Ñ ñ yõy!ãñ ñ xì Ïò!ì Ñ Ã!ì!Ñ ÎẙÓ õyïƒˆïõ xyõóẙ xyõyˆïîó fl ÈÙÈ!â!hs ì ~ÓÇ fl ÈÙÈ ô!ó Ñ! ì õ)úƒˆïóyï ÜˆÏv ì%!ú!üü%ó y ã#óˆïòó ü%ó %ˆÏì ì yˆïîó ô!ó ÓyÓ ~ÓÇ õyˆïãó xˆïòñ!ñ ä%è ôî ˆÏÓ«í Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ!Ó! ß Óƒ!= Ó ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yó õyïƒˆïõ ~ÓÇ ì yˆïîó Óƒ!= Üì x! K ì yˆïñ xy Î Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó õ)úƒˆïóyï ÜˆÏv ˆì yˆïú ì yˆïîó îì Ñ xyâ Ó ˆÏíÓ õyïƒˆïõ!üü%ó y ì yˆïîó ÓˆÏv yˆïîó ˆÌˆÏÑ ñ y zèùèˆóyˆïòó ˆÌˆÏÑ ñ!ü«ñ /!ü!«ñ yˆïîó Óy Órï%ÓyrïÓˆÏîÓ Ñ yäè ˆÌˆÏÑ ˆÎ Óú#Î yòñ yó # Ã!ì!Ñ Î y (Reinforcement) úy Ñ ˆÏÓ ˆ z xyâ Ó íü%!úó ˆÏAÜ Ç!Ÿ T õ)úƒˆïóyïü%!ú ì yó y ˆÓ!ü Ñ ˆÏÓ ã#óˆïò ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏì ÌyˆÏÑ ôˆïó Ó!Ñ ä%è xò%ˆïfäèˆïî xyõó y ˆîÖˆÏÓy ˆÎ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆ Ã!«ˆÏì õ)úƒˆïóyï ~ì ì yí ôî ô)í ˆÑ ò xy ôòyóẙ fl øó í Ñ Ó %ò ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ xy ôòyóẙ Îy!üˆÏÖˆÏäÈò ô)ˆïó Óúy ˆÏÎ!äÈú ˆÎ ô!ó ˆÏÓü ÃyÑ,!ì Ñ yçfl,ò!ì Ñ ~ÓÇ õò% ÏƒÑ, ì v z ôyîyˆïòó õß ˆÏÎ Ü! ì õyò% õhfl Ï ã#ó ì yˆïîó x!hfl ÏˆÏcÓ ãòƒ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ v z ôó!ò Ó ü#ú ~ y xyãˆïñ ô!ó ÒyÓ ˆÏÎ v zˆï ˆÏäÈ ˆÎ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÓ!üÓ yü õ ƒyó ãòƒ õyò% Ï ~ÓÇ ì yˆïîó x!ì!ó = ÓƒÓ yó õ)úñ ~ÓÇ ˆ yüóyî# xyâ Ó íîyî # õyò% Ï ÃÑ,!ì ˆÏÑ ÎˆÏÌFäÈ yˆïó ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏäÈ ~ÓÇ ì yˆïñ òt /«Î Ñ Ó ˆÏäÈ xyõó y xyõyˆïîó Ñ yî yóú#ˆïñ ~Ñ! õye î,!t!aü ˆÌˆÏÑ ˆîˆÏÖ!äÈ xì yí Ñ yî yóú# xyó Á ˆÓ!ü Ñ ˆÏÓ õò% Ïƒ õyˆïãó v z ôñ yˆïó úyˆïüñ ~ÓÇ Óƒ!= Ó Ñ úƒyˆïí ì yˆïñ Ñ yˆïã úyüyˆïòy ÎyÎ õyãˆïñ xyõóẙ ˆÑ Óúõye ÇÎ%ì õyòó ãy!ì Ó ˆ Ã!«ˆÏì ÇK y!îì Ñ ˆÏÓ!äÈ ~ z ÃÑ yó ÇÑ #í ÇK yó ö ˆÏú xyõó y ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ÃyÎ õhfl Ï ã#ó ˆÌˆÏÑ z!òˆïãˆïîó ˆÏÑ!Ó!FäÈß Ñ ˆÏÓ ˆö ˆÏú!äÈ ~ z!ó!fäèß ì yó ÃÓíì y xyõyˆïîó õˆïïƒ ÃãˆÏß Ó ôó ÃãˆÏß Ó õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ xòƒ Ñ ú ã#óhs Ãyí#Ó Ã!ì x Âïyü#ú xyâ Ó ˆÏíÓ ãß!îˆïî ˆÏäÈ xy ôòyó y ãyˆïòò ˆÎ xyõyˆïîó x!hfl Ïc ~ÓÇ yˆïúyõ ÃyÑ,!ì Ñ ôˆïîó Ãy ôƒì y ~ÓÇ Ó ÓÓ yˆï Ó v z ôó!ò Ó ü#ú xyõyˆïîó ÃyÑ,!ì Ñ ôî õ) Sãúñ Óyì y ñ )!õñ xó íƒ Ã,!ì V xyõó y xyõyˆïîó ˆõÔ!úÑ â y! îy ~ÓÇ ã#óˆïòó!ñ ä%è %!Óïy v z ôˆï yˆïüó!ò!õ_ ÓƒÓ yó Ñ!Ó ~Ñ õ% )ˆÏì Ó ãòƒ yó%ò ˆì yñ xyõó y ÃˆÏì ƒˆïñ z Óƒ!= ~ÓÇ yõy!ãñ â!ó e! yˆïó!ó! ß î,!t!aüó ïyó íyñ õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ â y! îyó myó y Ã y!óì ˆÏÎ xyõyˆïîó!òãfl ã#óò Ïüú# ô!ó â y!úì Ñ!Ó Îy xóüƒ z ÃyÑ,!ì Ñ ôˆïîó Ó, _Ó Óy #!õì ˆ yˆïüó v z ôó!ò Ó ü#ú xy ôòyˆïîó â yó ôyˆïüó!îˆïñ ~Ñ ÓyÓ ú«ƒ Ñ Ó %ò xyõó y!ó! ß!Óüyú!Óüyú ü#ì ì y ô!òî!s fì Óòñ öœ y z Á yó /ˆÏ ì% ñ Ó yï zì ƒy!î òyòy ÃÑ yˆïó Ó ÃˆÏÑ ÔüúÜì!Ófl øˆïî Ó,!T Ñ ˆÏÓ!äÈ ˆÑ yìyá ˆÑ yìyá xyóyó ÃyÑ,!ì Ñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ô%ˆïó y ô!ó Óì ò Ñ ˆÏÓ Ñ,!eõ Óy õò% ÏƒÑ, ì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ƒ )â òy Ñ ˆÏÓ!äÈ ~ z yˆïó ÃyÑ,!ì Ñ ôˆïîó ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏì!ÜˆÏÎ xyõó y ã#óãüˆïì Ó!fiÌì yófiìyó ô!ó Óì ò á! ˆÏÎ ˆö ˆÏú!äÈ ~ÓÇ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 19

28 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ xyõó y xyõyˆïîó õòõì ô!ó ˆÏÓü Óy )!õ ô ì!ó Ñ ˆÏÓ!äÈ xyõó y ÃÑ,!ì ˆÏÑ ˆ ˆÏÓ!òˆÏÎ!äÈ xòhs ôˆïîó Ó ÓÓẙ Ñ yó #! yˆïó Îy xyõyˆïîó Ñ ú â y! îy ô)ó í Ñ Ó ˆÏÓ õ ydy Üyrï# ÎÌyÌ z ÓˆÏúˆÏäÈòñ ÚÚ ÃÑ,!ì õyò%ˆï ÏÓ â y! îy ô)ó í Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó!ñ hs% ì yó ˆúy ˆÏÑ òî ÛÛ xyõyˆïîó Ñ õyüì ~ z ˆÓyï ˆÏFäÈ ˆÎ ÃyÑ,!ì Ñ ôîˆïñ xyõó y ~Ñ õî x õ ~ÓÇ xòhs yóì yõ ˆ y!ñ hs% Ñ õü òt ~ÓÇ «!Î Ï$ ˆÏÎ â ˆÏúˆÏäÈ ~ y á òy ˆÎñ xyõyˆïîó ÃˆÏì ƒˆïñ Ó z x!hfl Ïc Ó «y ~ÓÇ v zß!ì Ó ÃˆÏÎ yãò#î ì y xyˆïäè xyõó y ÃˆÏì ƒˆïñ z ~Ñ z ÃyÑ,!ì Ñ ôî ÓƒÓ yó Ñ!Ó xyõyˆïîó x!hfl ÏˆÏcÓ ãòƒ!ñ hs% ÃyÑ,!ì Ñ ôî Ñ Öò z xyõyˆïîó Óƒ!= Üì ô!_ Óy v z_ó y!ïñ yó òî õyò%ˆï ÏÓ ÃˆÏÎ yãˆïò ÃyÑ,!ì Ñ ôˆïîó v z ôó x!ïñ yó ñ ì yó yü Óy ÓƒÓ yó ˆÏÑ ˆÑ w Ñ ˆÏÓ Óy % m ~ÓÇ ÇáˆÏ Ï Ó á òy áˆï ˆÏäÈ ˆÎÜ%!ú õyò!óñ ôˆïñ!ó! ß x ÏòÑ ƒ,!t Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈ ~ÓÇ Îy xˆïòñ ˆ«ˆÏe Ã!ì ˆÏÓ!üñ õyãñ ãyì #Î ~ÓÇ xyhs ã y!ì Ñ x yõƒó,!t Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈ ~õò õî ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆÎ xyõó y xyõyˆïîó õˆïòy yˆïóó ô%ò!ó ˆÏÓâ òy Ñ!Ó ~ÓÇ xyõyˆïîó î,!t!aü ~ÓÇ!â hs ˆÏòÓ Ã yó í á y z xyõyˆïîó Ó%G ˆÏì ˆÏÓ ˆÎ xyõó y xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ~Ñ x!óˆïfäèîƒ xaü ~ÓÇ ~ z ôñ xyõóẙ ô!ó ˆÏÓü xó!fiìì xòƒyòƒ Ñ ú ã#ˆïóó ˆÏAÜ fl #Ñ yó Ñ!Ó üüóyófiìy ˆÌˆÏÑ õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ õˆïòy yˆïóó Ã yó í á yˆïòy îó Ñ yó!üü%ˆïîó ˆÏÑ ~ y ˆÓyG yˆïì ˆÏÓ ˆÎ ô!ó ˆÏÓü õyˆïò ˆÑ Óúõye õyò% Ï òî ñ ~! ~Ñ! ±îyî ~ÓÇ ±îyî % = Ñ ú ã#ó z ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ xaü õyò% Ï ~ z ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ~Ñ! î ƒ ˆ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ xòƒ Ñ ú ã#ˆïóó ˆÏAÜ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ yü Ñ ˆÏÓ ˆòÎ xyõyˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õ)úƒyî ò ı yó ì #Î!ì ƒ yó ì #Î ˆÏîÓ ô!ó ˆÏÓü õ)úƒyî ˆÏòÓ ~Ñ!!ì ƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ }! Ï xìó ˆÏò Ó!â ì xìó ˆÏÓˆÏîÓ ô,ì #Î%= ñ ô,!ìó#ˆïñ õyì y! yˆïó Óí òy Ñ Ó y ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ÓÇ õhfl Ï ã#ó Óhfl% ˆÏÑ z ì yó hs yòó )ˆÏ ô Óí òy Ñ Ó y ˆÏÎ ˆÏäÈ SxÌÓ ˆÏÓîñ ˆhfl ÏyeÈÙÈ17) yó ì #Î îü ò Ó õî ˆáy Ïíy Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈ ˆÎ ô,!ìó#ó Ó x!ïóy #Ó, z ~Ñ z ô!ó ÓyˆÏÓ Ó î ƒ ~! ô!ó ˆÏÓüÜì ˆõÔ!úÑ õ)úƒˆïóyïˆïñ Ã!ì ö!úì Ñ ˆÏÓ ˆÎ! ÃÑ y!üì ˆÏÎ ˆÏäÈ ÚÓ % ÏîÓ Ñ% % Ñ õû ÎyÓ xì ô,!ìó#ˆïì Ñ ˆÏú z ~Ñ z ô!ó ÓyˆÏÓ Ó î ƒ ì yˆïîó Ñ ˆÏúÓ z ~Ñ z v zí ~ÓÇ Ñ ˆÏú z ôó fl ôó ôñ Î%= S! ˆÏì y ôˆïîü ı ) ~! õyò!óñ ~ÓÇ yõy!ãñ x!hfl ÏˆÏcÓ ~Ñ! ˆõÔ!úÑ õ)úƒˆïóyïˆïñ )!â ì Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ ~õò yˆïó!òˆïî!üì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ˆÎ ì yó y ÃˆÏì ƒˆïñ z ô!ó ˆÏÓü Ó «ˆÏí ~Ñ! îy!î c ô)í )!õñ y ôyúò Ñ ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó ô)í!óñ yü ˆÏõì ô,!ìó#ˆïì ã#óˆïòó x!hfl Ïc ~ÓÇ ã#óò ÃÓy xóƒy ì ÌyˆÏÑ ô,!ìó#ó ÃˆÏì ƒñ ïõ ÈÙÙÙÈ! %ïõ ñ ˆÓÔÂïïõ ñ ãòïõ ñ z úyõ ïõ ñ Ö #T yòïõ Á!üÖïõ ÈÙÙÙÈ ÃˆÏì ƒñ! ïõ z ÃÑ,!ì Ñ ˆÏAÜ õyòˆïóó ~Ñ ydˆïóyˆïïó Ñ Ìy ÓˆÏúˆÏäÈ ô)ˆïó y= xìó ˆÏÓîñ xyõyˆïîó Ãyâ #ò ˆÓˆÏîÓ xçü ÃyÑ,!ì Ñ ôˆïîó Ó «í ~ÓÇ ÇÓ «ˆÏíÓ Ñ Ìy v zˆïõ Ö Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈ }Ñ ˆÓˆÏîÓ ~Ñ! }Ñ ÓˆÏú xyõó y ÃÑ,!ì Ó x #õ Ñ Ó %íyó Ã!ì Âïy K y ôò Ñ!Ó ñ xyõó y ÂïyK y ôò Ñ!Ó Î yó y Ó,Âïñ Î yó y Î%ÓÑ ñ ˆ z ˆ yì yˆïîó Ã!ì ñ xyõó y ˆ z Ÿª!Ó Ñ õ! õyó Ü%íÜyò Ñ!Ó xyõó y ˆÎò Ñ yv zˆïñ z v zˆï ô«y òy Ñ!Ó xyõyˆïîó!óöƒyì õ yñ yóƒü%!ú Úõ y yó ì ñ Ó yõyî í ~ÓÇ ÜÓÍ Ü#ì yñ ô%ó yí ~ÓÇ fl ø,!ì üyˆïfl f ÃÑ,!ì Ó yó yˆïõƒó!ó ÏˆÏÎ ~ÓÇ ÃÑ,!ì Ó Ã!ì ò!ì Ñ 20 D.El.Ed. 505

29 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ î,!t!aüó ÃˆÏÎ yãò#î ì yó Ñ Ìy ÓˆÏú ~Ü%!ú ÓÑ! z ÃÑ,!ì Ó ˆÏAÜ ˆÏÑ ƒó Ñ Ìy ÓˆÏú ~ÓÇ ~Ó ˆÏAÜ ÓˆÏú ÃˆÏì ƒñ! ÃyÑ,!ì Ñ á òyî Ÿª!Ó Ñ x!hfl ÏˆÏcÓ!òˆÏî üñ ô,!ìó#ó Ñ ú ôî ~ÓÇ Óhfl% z ü%ï%õye õyò%ˆï ÏÓ ÓƒÓ yˆïó Ó ãòƒ z òî ñ ì yˆïîó!òãfl õ)úƒá xyˆïäè ì yˆïîó ÃˆÏì ƒˆïñ Ó!òãfl fl Ñ #Î ì y Óì õyò yó ì #Î îü ò ÚˆúyÑ y õhfl Ï %Ö#ˆÏòy Óhs% Û xì yí!óˆïÿªó Ñ ˆÏúÓ z Ñ úƒyí ˆ yñ ~ z ã#óò îü ˆÏòÓ v z ôó!!_ Ñ ˆÏÓ yóˆïú xóyñ úyˆïü! ø!úì ãy!ì ô%o Óy zv zòy zˆï v ˆòüò ãˆïß Ó Ó % yãyó ÓäÈÓ ô)ˆïó z yó ì #Î îü ò ~Ó Ñ õ îì Ñ ã#óò ˆâ ì òyó Ñ Ìy ÓˆÏú!äÈú yó ˆÏì Ó ~ z õ yò î,!t!aü ˆÑ yòá!óüyú òƒóy! ò#ó!óãî ÜˆÏÓ Ó myó y üy!hs Ã!ì yó õyïƒˆïõ Î!òó ì y ˆÏÎ!äÈú yó ˆÏì Ó!Ó! ß xó íƒ ~ÓÇ ôó ˆÏì Ó Ü% yóy # õ yò }! ÏˆÏîÓ xydˆïâ ì òyó v zˆïmyïˆïòó õyïƒˆïõ ô,ì #Î%= ˆ z ~Ñ ô,!ìó# ~ÓÇ ~Ñ!ÓˆÏŸªÓ Ñ Ìy ÓˆÏú Îy ~Ñ z ôî ~ÓÇ òƒyˆïî Ó v zí ˆÏÑ õî yîy îyò Ñ ˆÏÓ (J.L. Bhat, 1994) Ó Ó#wòyÌ yñ% Ó ñ xyõyˆïîó ãyì #Î Ñ!Óñ yó ì #Î!ü«y ôâï!ì!ó ÏˆÏÎ xyˆïúyâ òy Ñ Ó ˆÏì!ÜˆÏÎ ÓˆÏúˆÏäÈò ˆÎñ ÃÑ,!ì ˆÌˆÏÑ!Ó!FäÈß!ü«y!üü%ˆÏîÓ xóí ò#î «!ì Ñ ˆÏÓ!Ó!FäÈß ì yó ~ z ˆÓyï õyòóãyì #Ó ôˆï«ö%ó z!ó ôiòñ Ó Ó#wòyÌ ì yó îü ò ~ z ïyó íyó v z ôó!!_ Ñ ˆÏÓ ÜˆÏv v ẑ Ï!äÈú ˆÎ ÃÑ,!ì Ó Ã!ì õyò%ˆï ÏÓ fl ì Éfl ) ì ~ÓÇ î%!ò ÓyÓ xyñ Ï í Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ!üü%ˆÏîÓ Ü òõ)úñ!óñ yˆïüó õî ~ z xyñ Ï í xyó Á ì #Ó Î ñ ~ z ãòƒ ì yó õˆïì!üü%ˆïîó!üöˆïòó xyó Á xˆïòñ Óƒy!Æ ÃˆÏÎ yãò ~ÓÇ ~ z ÃÑ,!ì Ó Çfl ôˆïü ~ z Óƒy!Æ ˆÏÎ ÁˆÏ xˆïòñ ˆÓ!ü xóyïñ Ó!â eƒ ô)í ~ÓÇ % Ó ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ ôy îyò ôâï!ì õ) ~õò ÁÎ y v z!â ì ÎyˆÏì ì y!üü%ˆïîó ÃÑ,!ì ˆÏÑ ôî ˆÏÓ«í Ñ Ó ˆÏì ~ÓÇ ÃÑ,!ì Ó xò% ôõ õ cˆïñ v z ôú!kï Ñ ˆÏÓ ñ ì yˆïñ ÃÑ yü Ñ Ó ˆÏì yî Ñ Î ÃÑ,!ì % Ó Ñ!Ó ~ÓÇ!ü #Óẙ ~ z ÃÑ,!ì ˆÏì!Ó! ß Ó )ˆÏ ô Óí òy Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈò ÃÑ,!ì ˆÏÑ ôî ˆÏÓ«íñ xyd#î Ñ Ó í ~ÓÇ v z ôˆï yˆïüó õyïƒˆïõ xyõyˆïîó xˆïòñ îò! ò õyò! Ñ v zˆïmü ~ÓÇ â yˆï ôó v z ôüõ áˆï xyõó y ÃˆÏì ƒˆïñ z ã#óˆïòó ˆÑ yòá òy ˆÑ yˆïòy õˆïî ÃÑ,!ì Ó y!ß ïƒúyˆï Ó ãòƒ ÃˆÏÎ yãò#î ì y xò% Ó Ñ ˆÏÓ!äÈ ÃÑ,!ì Ó ü%âï Óyì y ñ Ó%ã ÜyäÈÈÙÈÜyäÈy!úñ!Óü%Âï ãúñ üyhs ô!ó ˆÏÓü ~Ó y! Ñ ~Ñ! ˆÓ yü v z ôüõñ yó # õ)úƒ ÃÑ,!ì Ó õˆïïƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆ Ô Î ~ÓÇ õ c!üü%ˆïîó ˆÏÑ ~ z ˆ Ô ˆÏÎ Ó ˆÏAÜ ô!ó!â ì Ñ Ó yˆïòy ~ÓÇ ì yˆïîó õˆïïƒ òy!òñ ˆâ ì òyó!óñ yˆïü v zí y! ì Ñ Ó y îó Ñ yó ~ z ô,!ìó#ˆïì )!õó v z ôó Ñ ú ã#ˆïóó õyò x!ïñ yó ÃˆÏì ƒñ! ÃãˆÏß Ó z ~Ó v z ôó x!ïñ yó Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ xòƒ yˆïó ÓúˆÏì ˆÜˆÏú Óúy ÎyÎ ˆÎ ÃÑ,!ì ~ÓÇ ì yó ôî ˆÑ yòƒ ~Ñ! ÃãˆÏß Ó ô!_ òî xyõyˆïîó ~ y Ó%G ˆÏì ˆÏÓ ˆÎ xyõyˆïîó ÃˆÏì ƒˆïñ Ó z ~Ñ! fl FäÈñ fl yfiìƒóyò ~ÓÇ % Ó ô!ó ˆÏÓü ôyáî yó x!ïñ yó Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ÃˆÏì ƒñ! ÃãˆÏß Ó ~! ò!ì Ñ îy!î c ˆÎ ì yó y ~!!ò!ÿ ì Ñ Ó ˆÏÓò ˆÎ ÃÑ,!ì Ó Îy!Ñ ä%è xó!üt Ó zú ì y ˆÎò ôó Óì # Ããß ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ôó Óì # ÃãˆÏß Ó ãòƒ ÃÑ,!ì ˆÏÑ Ó «y Ñ Ó yˆïì ˆüÖyˆÏòy!fiÌ!ì ü#ú!ó ÏƒˆÏì Ó úˆï«ƒ!ü«yó ˆÏAÜ ô,= ~Ñ! xòƒì õ ˆõÔ!úÑ õ)úƒˆïóyï ~Ñ!!ÓŸªãò#ò ò#!ì (A Global Ethic) ÃÑ,!ì Ó ôˆïîó Ü%Ó %c ~ÓÇ ì yó ÇÓ «ˆÏíÓ õ)úƒ Óì õyò ~ÓÇ!Ó ÏƒÍ ÃãˆÏß Ó Ñ yˆïäè õyò ì yí ôî ô)í ~! ô,!ìó#ó õhfl Ï ïõ ~ÓÇ îü ˆÏòÓ ~Ñ! xhs!ò! ì ì ƒ ô,!ìó#óƒy ô#!óÿªãò#ò 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 21

30 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ î!úˆïú (The Global Earth Character) ˆÎÖyˆÏò ~Ñ! òƒyî øì ñ!fiì!ì ü#ú ~ÓÇ üy!hs! ÃÎ!ÓŸª õyã Ü ˆÏòÓ ãòƒ ˆõÔ!úÑ õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ ò#!ì õ)ˆï Ó Ñ Ìy Óúy ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆ ÖyˆÏòÁ õ)úƒˆïóyˆïïó Óƒy ôyˆïó Îy Óúy ˆÏÎ ˆÏäÈ ì y ú ı õyòó õyã ~ z!óóì òü#ú!óˆïÿªó ~Ñ! xçü ô,!ìó# ˆÎ! xyõyˆïîó Óy Ü, ˆ ÖyˆÏò ~Ñ xòòƒ ã#!óì ±îyˆïî Ó Ó Óy ÃÑ,!ì Ó ü!= Ü%!ú xyõyˆïîó x!hfl ÏcˆÏÑ xyó Á Óí õî ~ÓÇ î%é y # Ñ ˆÏÓ ˆì yˆïú!ñ hs% ô,!ìó# z ã#óˆïòó!óóì ˆÏòÓ üì Ü%!ú!òˆÏî!üì Ñ ˆÏÓ ã#ó ±îyˆïî Ó!fiÌ!ì fiìy ôñ ì y ~ÓÇ õyòóèùè õyˆïãó Ñ úƒyí!ò Ó Ñ ˆÏÓ ~Ñ! fl yfiìƒñ Ó ã#óõ[ ˆÏúÓ v z ôó ÎyÓ õˆïïƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ì yó Ñ ú Óhfl% ì s fñ Ó!â eƒõî v z!qî ~ÓÇ Ãyí# Ñ ú v zí ôyîñ õ,!_ñ yñ!óü%âï ãú ~ÓÇ!Óü%Âï Óyì y ñ!óÿªãò#ò ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ #!õì ÃyÑ,!ì Ñ ôî Ñ ˆÏúÓ!â hs yó Ñ yó í ô,!ìó#ó ã#óì yñ ì yó Ó!â eƒ ~ÓÇ ˆ ÏÔ Î ƒˆïñ Ó «y Ñ Ó y xyõyˆïîó Ñ ˆÏúÓ ~Ñ! ô!óe îy!î c ÛÛ!ÓŸªãò#ò òˆïîó )!õñ yî Óúy ˆÏÎ ˆÏäÈ ÎÖò xyõó y ÃÑ,!ì ˆÏì xyõyˆïîó xófiìyò ˆ ì% ã#óò Ó ˆÏ ƒó Ã!ì Âïyñ Ñ, ì K ì yˆïóyï ~ÓÇ!Óò Àì yî v zm%âï ˆÏÎ v z! ì Öò z õ@ Ã õyòó õyˆïãó õˆïïƒ ~Ñ ydì y ~ÓÇ xyd#î ì y ˆÓyˆÏïÓ Órïò î,ë ˆÏÎ ÁˆÏ ~ ÃˆÏ xòƒˆïîó üy!hs ~ÓÇ %Ö!Ó ôß òy Ñ ˆÏÓ xyõó y Î!î xyõyˆïîó ã#óò î#á y!î ì ~ÓÇ ö ú Ñ ˆÏÓ ì% úˆïì â y z ì ˆÏÓ xˆïòƒó ˆÏAÜ ˆÏÑ ƒó!!_ˆïì yófiìyˆïòó x ƒy xyõyˆïîó ÜˆÏv ì% úˆïì ˆÏÓ xˆïòƒó ˆÏAÜ ~Ñ ˆÏAÜ Ñ ƒõˆïì Ó!!_ˆÏì Ó Óy ü%ï%õye!òˆïãó ˆ«ˆÏe %ö úîyî Ñ Î òy ì y Óƒ!= ˆÏÑ % Ç ì ã#óòîy ôˆïò yî ì y Ñ ˆÏÓ Sv zí ı web site ~ z!ó ÏˆÏÎ ~Ñ %!â hs y Ñ Ó ˆÏú ˆÓyG y ÎyÎ ˆÎ ~ z õ)úƒˆïóyïü%!ú ü%ï%õye!óõ)ì òî ì y ÎˆÏÌT ã! úì y ÓˆÏ ~Ü%!ú ã! ú Ñ yó í ~Ü%!ú õyòó õyã ò!ì Ñ ñ òy!òñ ñ yõy!ãñ ñ ïõ #Î xì Ïò!ì Ñ ~ÓÇ Ó yã Ïò!ì Ñ!Ó ÏÎ Ü%!úÓ ˆÏAÜ á!ò yˆïó ô!ñ ì xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùùùè3 a. õ)úƒˆïóyïü%!ú xyõyˆïîó xyâ Ó íì ˆÏs fó xçü S ÃyˆÏ«y! Ñ Óy xyˆïóüüì ñ ˆÓÔ!ÂïÑ ñ î«ì yõ)úñ /õò M yúñ V b. yó ì #Î îü ò ~ z õ)úƒˆïóyïˆïñ ì% ˆÏú ïˆïó ˆÎ ÚÚ ô,!ìó#ˆïì Îy!Ñ ä%è xyˆïäè ì y Ó z ~Ñ z ô!ó ÓyˆÏÓ Ó xçü ÛÛ Sv z ı Ó % ÏîÓ Ñ% % Ñ õ ñ!óÿªãò#ò òîñ ˆúyÑ õhfl Ïy õ%öyˆïòy Óhs% V c. ÃÑ,!ì Ó ˆ Ô Î ƒ v z ôú!kï Ñ Ó ˆÏì ôyó yó ~Ñ! Sòy!òÑ / Ïò!ì Ñ /ïõ #Î / xì Ïò!ì Ñ V õ)úƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ d. ô,!ìó# ü%ï%õye ~Ñ! ÃãˆÏß Ó ãòƒ òî ì y!ó ÏƒÍ ÃãˆÏß Ó ãòƒƒ ~ z ˆÓyï ˆ z õ)úƒˆïóyˆïïó Îy ú S ò!ì Ñ ñ ïõ #Î ñ òy!òñ V Óí òy Ñ ˆÏÓ 22 D.El.Ed. 505

31 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ 2.5 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íÈÙÈ!üÖò ô!ó Ó S!ÓˆÏü Ï ì Ìƒ )e ~ò.!. ~ö. (2005) S~ò.!. ~ö. 2005ÈÙÈ~Ó ô)ˆïó V ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ÓÓ %ˆÏÂï ˆÎ õyˆïúyâ òy! Ñ Ó y ˆÏì y ˆ!!äÈú ˆÎ xòƒyòƒ!ó ÏˆÏÎ ÃÌyÜì ˆ í#!ü«ˆïíó õˆïì y ~! Á ~Ñ! ~Ñ õ%ö# Ã!Ñ Î y!üü%ó y!ò! ;Î yˆïó ˆ í#ñ ˆÏ«v z ô!fiìì ˆÌˆÏÑ!ü«Ñ /!ü!«ñ yó Ñ yäè ˆÌˆÏÑ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ ì Ìƒ úy Ñ Ó yó õyïƒˆïõ!üöò ô)í Ñ ˆÏÓ ñ ~! ˆÏÑ ì% úòy Ñ Ó y ÎyÎ õü ~ÓÇ ãü õˆïv úûû ˆÎÖyˆÏò!üü%Ó y ú ÚõˆÏÜÓ Û õì ÎyˆÏì ãüó ) ô#!ü«ñ /!ü!«ñ y ì Ìƒ ô)í Ñ ˆÏÓ ò ~ˆÏ«ˆÏe!üü%Ó y ôî ˆÏÓ«íñ!òãfl x! K ì yñ ôó #«yèùè!òó #«y Óy ˆ í#ñ Ó ˆÏíÓ õì ˆÑ yòá xy!ó ÒyÓ ïõ # Ñ yî yóú#ˆïì xçü@ Ã ˆÏíÓ õyïƒˆïõ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß Óhfl% Óy ì yˆïîó ôyó fl ô!ó Ñ ôñ ˆÏrï ïyó íy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏì y òy ~Ó ö ˆÏú ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«ˆÏíÓ õ)ú v zˆïjüƒ ˆ í#ˆïì Ñ Öò z ö ú ˆÏì y òy ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ õ)ú v zˆïjüƒ ˆÎ! ~ò.!. ~ö ÈÙÈ2005ÈÙÈ~ xyˆïúy!â ì ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆ! ˆÏúyñ ÚÚ!ü«yÌ #ˆÏîÓ ˆÏÑ Óyhfl ÏÓ ã#óˆïòó ÃyÑ,!ì Ñ ~ÓÇ yõy!ãñ x! K ì yó ˆ Ã!«ˆÏì!ÓˆÏÎ y!ãì Ñ Ó y ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó ÏÎ ˆÏÑ ì yó y!óˆïÿ Ïíñ õ)úƒyî ò ~ÓÇ õ ƒyó õyïyˆïòó ˆ Ã!«ˆÏì! Ã í Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ~ÓÇ ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yˆïüó õyïƒˆïõ ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs îì Ñ Ñ yî yóú#ó myó y!fiì!ì ü#ú!óñ yˆïüó úˆï«ƒ ì yó y v zm%âï Î ÛÛ ~ò.!. ~ö ÈÙÈ2005 ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ ô!ó Ó ˆÏÑ xò%ˆïõyîò Ñ ˆÏÓ ~ z yˆïó ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ïyó íyó ~ÓÇ ˆâ ì òyó ~Ñ! yõ!@ ÃÑ!ÓÑ yü áˆï ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ó «y ~ÓÇ ì yó ÓƒÓfiÌy ôòyî ì yˆïîó õì yõì ÎˆÏÌy!â ì Ü%Ó %c ôyî Ñ yó í ï#ˆïó ï#ˆïó õ@ Ã ô,!ìó# z ô!ó ˆÏÓü ÇÓ «ˆÏíÓ!îˆÏÑ ~!ÜˆÏÎ â ˆÏúˆÏäÈ v z ôˆïó ú«ƒü%!ú ö ú Ñ Ó yó ãòƒ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«y!ì ò! õ)ú ò#!ì ˆÏÑ ˆÑ w Ñ ˆÏÓ ÇÜ! ì Î ÈÙÙÙÈ ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ!üöò (Learning about the Environment)ñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ õyïƒˆïõ!ü«y (Learning through the Environment) ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ãòƒ!üöò (Learning for the Environment) ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ô!ó Ó Ó % Óƒy ôñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ!üÖò õyïƒõ! yˆïó ÓƒÓ yó Ñ Ó y ˆÌˆÏÑ xyó Ω Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ Ó «y Ñ Ó y ~ÓÇ ì yó ÇÓ «í ôî hs ~Ó ˆ«e!Óhfl,Ïì!Ó ÏÎ Ü%!úˆÏÑ ~õò yˆïó! ô úyñ yˆïó (Spirally) yãyˆïòy Î ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ!üü%Ó xóƒó! ì SãÜì V x! K ì y úy Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ~ÓÇ ~Ó õyïƒˆïõ ô!ó ˆÏüˆÏ Ï ÃyˆÏíÓ v z ôó Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ yó # á òyü%!úˆïñ ˆ!ÓˆÏŸ Ïí Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ô!ó Ó Óƒ!= Üì hfl ÏÓ ˆÌˆÏÑ Ñ õü!óhfl,ïì ˆÏÎ ì y ãyì #Î ~ÓÇ!ÓŸªãò#ò SfiÌyò#Î ˆÌˆÏÑ!ÓŸªãò#òVñ ôy!ì Ó ˆÌˆÏÑ òy!òñ hfl ÏˆÏÓ!Óhfl,Ïì ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ò.!. ~ö.èùè2005 ~ñ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖò Ñ yî yóú# Óyhfl ÏÓ ã#óˆïòó!ó! ß ô!ó!fiì!ì ˆÏì!üü%ˆÏîÓ!õÌ! ;Î yó myó y Ãyì ƒ! Ñ Ñ yî yóú#ˆïì ì yˆïîó!ñ Î xçü@ Ã ˆÏÓ õyïƒˆïõ ô!ó â y!úì Ñ Ó yó ÃˆÏÎ yãò#î ì yˆïñ Ü%Ó %c ˆîÁÎ y ˆÏÎ ˆÏäÈ ~ ïó ˆÏíÓ!üÖò ôrìyˆïñ Óúy ÎyÎ ÚÑ yˆïãó õyïƒˆïõ!üöòû ˆÎÖyˆÏò!üü%Ó y ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yó õyïƒˆïõ ì yˆïîó K yò Óy ˆÓyˆÏïÓ!Ñ Î ÇÜ ò ÜˆÏv ì% úˆïì «õ ò ~ yˆïó!üü%ˆïîó!üöò ˆÎÖyˆÏò ì yó 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 23

32 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ ÃK yó òì% ò ÇÜ ò/knowledge constuction) ÜˆÏv ˆì yˆïú ì yˆïîó ô)ó Óì # K yˆïòó ˆÏAÜ òì% ò ì ˆÏÌƒÓ ˆÎyãòyÓ õyïƒˆïõ ì yˆïîó xóƒó! ì ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ ü%ó % Ñ ˆÏÓ Óƒ!= Üì ~ÓÇ ô!ó ÓyˆÏÓ Ó õˆïïƒ xhs % = ñ xk yì!ó ÏˆÏÎ S ±îyî ñ õyãñ!óÿª zì ƒy!îv Ω Ó Î ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖò ü%ï%õye ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ Ó!üü%ˆÏîÓ ôy ƒ!ó ÏÎ z òî ñ ~! xy ˆÏú ì yˆïîó õˆïïƒ ôó Óì #Ñ yˆïú ô!ó ˆÏÓü ÓyrïÓ!Ó! ß õˆïòy yó õ)úƒˆïóyïñ x ƒy ~ÓÇ xyâ Ó í ÜˆÏv ˆì yúyó ~Ñ! Ã!ü«í ˆ«eÁ ÓˆÏ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyˆÏÑ ˆÑ v z ˆÑ v z ~Ñ!!fiÌ!ì ü#ú õyã Ü ˆÏòÓ ãòƒ fiìyî #!Ó!òˆÏÎ yü ÓˆÏúÁ Óí òy Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ò %ì Ó yç ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ ô!ó Ó ü%ï%õye!üü%ˆïîó ˆÏÑ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xy!ó ÒyÓ ~ÓÇ ì yó ôˆïñ K yò úyˆï z yî ì y Ñ ˆÏÓ òy ì y xy ˆÏú!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ îì Ñ õˆïòy yóñ õ)úƒˆïóyï ~ÓÇ x ƒy ÜˆÏv ˆì yˆïú Îy ì yˆïîó ˆÏÑ ô,!ìó#ˆïì Ó Óy Ñ yó # ÃˆÏì ƒñ! ã#ˆïóïó Ã!ì Âïyñ Ñ Ó %íyñ yúóy yˆïóyˆïï v zm%âï Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ì yˆïîó õˆïïƒ ÃyÑ,!ì Ñ ôî ÇÓ «ˆÏíÓ ÃˆÏÎ yãò#î ì yˆïñ v z ôú!kï Ñ Ó yˆïòyó yˆïì yˆïì xòƒyòƒ Ü%íyÓú# ˆÎõò ˆÏÎy!Üì yõ)úñ!üöˆïòó Ü%Ó %cñ x!hfl ÏcˆÏÓyï ~ÓÇ yõy!ãñ îy!î cˆïóyïñ Çfl,Ò!ì Ó Ã!ì Âïy K y ôò Ã,!ì Ü%íyÓú#Ó Á!ÓÑ yü yïò Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%íÜì õyò Ó,!ÂïÑ ˆÏ!Ó! ß îì Ñ Ñ yî yóú#ˆïì ì yˆïîó ˆÏÑ v zí y! ì Ñ ˆÏÓ!ü«yÌ #ˆÏîÓ ˆÏÑ ô!ó ˆÏÓü ÇÓ «í ò#!ì õ) ~ÓÇ ô!ó ÏÓyÓ ÈÙÈÓyrïÓ x ƒy ~ÓÇ Ñ yî Ã ˆÏí v zm%âï Ñ ˆÏÓ v z ôˆïó y= xò%ˆïfäèîü%!úˆïì ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy ôyˆï Ó ô!ó Ó!Óhfl,Ïì yˆïó Óí òy Ñ Ó y ˆÏÎ ˆÏäÈ xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùè4 (a) ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ì ò! ò#!ì ˆÏÑ õì ò Ñ ˆÏÓ ˆ Ü%!ú úèùùùè (i)!üöò ô!ó ˆÏÓü (ii)!üöò ô!ó ˆÏÓü (iii)!üöò ô!ó ˆÏÓü (b) ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ô!ó Ó ˆÏÑ ÓˆÏâ ˆÏÎ yˆïúy yˆïó Óí òy Ñ Ó y ÎyÎ SˆÎ!! Ñ õˆïò Ñ ˆÏÓ ò ˆ! ˆÏì! Ñ!â!îòV (i) ~! xˆïòñ Ü%!ú!Ó ÏÎ ˆÏÑ õ!ß ì Ñ ˆÏÓ (ii) ~!!üü% ˆÑ!wÑ (iii) ~! Ü òõ)úñ ôâï!ì (iv) ~!!ü«í ˆÑ!wÑ (v) ~! x! K ì y!!_ñ (vi) ~!!üöò!!_ñ!óˆïóâ òy Ñ Ó %ò (Reflect) :!ÓˆÏÓâ òy Ñ Ó %ò ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«yÓ ô!ó Ó Ñ ì y ˆÎ y xy ô!ò ˆ í#ˆïì ôy îyòñ yˆïú Ñ yˆïã úyüyˆïì ôyˆïó ò ~ÓÇ ~ yá yó%ò ~ò.!. ~ö ÈÙÈ2005ÈÙÈ~Ó ôy Ñ!õÑ!Óïyò xò%îyî # z.!. ~ ÈÙÈ~Ó fl ôt ~ÓÇ xhs!ò! ì ô!ó ˆÏÓ Ó Ñ ì y Ñ yî Ñ Ó # yˆïó!ü«ˆïíó ô!ó ÓˆÏì!üÖò 24 D.El.Ed. 505

33 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ õ ƒyèùè õyïyò ~ÓÇ õyˆïúyâ òy õ)úñ!â hs ò yõˆïì ƒó!óñ yüèùè yïò ÇÑ õî!â hs ˆÏòÓ Ó,!Âïõ)úÑ Ü ò ~ÓÇ ì yó õyïyò xm ú!ò!î T fiìyò#î ô!ó ˆÏÓüÜì õ ƒyóú#!ü«íèùè!üöò!ó ÏˆÏÎ Ó % v zí ~ÓÇ Ó % xò%üy òïõ # ôrìy ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs Ñ yî yóú# ~ÓÇ Ñ yî Ñ ˆÏõ xçü@ Ã í ÃK yó ÇÜ ò ÓÂïõ)ú ïyó íy Ü ˆÏòÓ ô!ó ÓˆÏì!ü«yÌ #ˆÏîÓ 2.6 Ç!«ÆÑ Ó í (Let us Sum up) ãyì #Î ôy Ñ õ Ñ y yˆïõy 2005!ÓîƒyúˆÏÎ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ Ü%Ó %cˆïñ ˆãyÓ!îˆÏÎ ÓˆÏúˆÏäÈ ˆÎ ~Ó ú«ƒ úèùùùè!üü%ˆïîó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%Ó %cˆïñ yõ!@ ÃÑ yˆïó v z ôú!kï Ñ Ó yˆïòyñ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ô,!ìó# ˆÎ ü%ï%õye õyò% Ï òî õ@ Ã ã#ó ãüˆïì Ó x!hfl ÏˆÏcÓ ãòƒèùùùè~ z ˆÓyˆÏï ì yó y v zm%âï Î ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ã!ì ì yˆïîó õˆïïƒ ~Ñ! îì Ñ õˆïòy yó ÜˆÏv ÁˆÏ ~ÓÇ!fiÌ!ì ü#ú!ó ÏƒˆÏì Ó ãòƒ!ñ Î Ñ ˆÏõ ì yó y v zí y! ì ˆÓyï Ñ ˆÏÓ ÛÛ ~ò.!. xyó.!!óîƒyúˆïî ô!ó ˆÏÓü!ü«yV ô!ó ˆÏÓü!ü«y S z. z.vñ ÃyÌ!õÑ yˆïó ˆÎ! ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«y òyˆïõ ô!ó!â ì ì yó Ñ ì Ñ Ü%!ú Ü%Ó %c ô)í v zˆïjüƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆÎõòÈÙÙÙÈ (a)!üü%ˆïîó õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü!Ó ÏˆÏÎ xy@ Ã Á ˆâ ì òyó!óñ yü (b) ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó ÏˆÏÎ K yò Á ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yü ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ õyò%ˆï ÏÓ xyhs É ôñ ÎyÓ õˆïïƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ô!ó ˆÏÓü ôñ #Î!Ó! ß xy!îóy #ÈÙÈ!ì ƒ ~ÓÇ yçfl,ò!ì Ñ ÃÌy õ) (c) x ƒy ñ õ)úƒˆïóyïñ õˆïòy yó ~ÓÇ xyˆïóˆïüó!óñ yü ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ v zß ì õyˆïòó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ,!T ~ÓÇ Ó «í Ω Ó Î (d) ô!ó ˆÏÓüÜì õ ƒy õyïyˆïòó ãòƒ î«ì y ~ÓÇ ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yü yïò Ñ Ó y!üü%ˆïîó ˆÏÑ ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xy!ó ÒyÓ ~ÓÇ ì yˆïñ x! K ì yó õyïƒˆïõ ˆÓyG y ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß ˆ Ôì ~ÓÇ õyò!óñ Ã!Ñ Î y ôˆïñ K yò ~ÓÇ ˆÓyˆÏïÓ õyïƒˆïõ ˆ z Ñ ú x! K ì yó xì ˆÏÑ v z ôú!kï Ñ Ó yˆïòyˆïì!ü«ñ /!ü!«ñ yó ~Ñ! ì yí ôî ô)í )!õñ y Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ!Ó! ß!ü«yÜì ~ÓÇ!ÓÑ yüõ)úñ õˆïòy!ók yò#ˆïîó õˆïì ˆäÈy!üü%Ó y Óyhfl ÏÓ x! K ì yñ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ v z ôyîyòüì ôî ˆÏÓ«íñ v z ôñ Ó í õ)ˆï Ó! Ñ ô!ó â yúòyñ ô!ó ˆÏÓˆÏü ì yˆïîó!õì! ;Î y ~ÓÇ v z ôú!kïó õyïƒˆïõ ì yˆïîó!üöò v zíñ Ï Ó,!Âï Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy îyˆïòó õyïƒˆïõ!ü«ñ /!ü!«ñ yüí!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ü%íõyò ~ÓÇ ì yó ÃyÑ,!ì Ñ ôî!ó ÏˆÏÎ ˆÎÔ!= Ñ ~ÓÇ ÇˆÏÓîòü#ú õˆïòy yó ÜˆÏv ì% úˆïì ôyˆïó ò ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«yÓ! Ñ ÇÜ ò xˆïòñ!ñ ä%è!ó ÏˆÏÎ Ó v z ôó!ò Ó ü#úèùùùè~!!ó ÏÎ Üì ~ÓÇ!ü«y!ÓK yòõ)úñ v z ˆÏÎ Ó v z ôó!ò Ó ü#ú!ü«ñ /!ü!«ñ yó y ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ì yˆïîó 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 25

34 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ!òãfl K yò Á ˆÓyˆÏïÓ myó y!üü%ˆïîó ô!ó ˆÏÓü ~ÓÇ ì yˆïîó!óñ yü ôˆïñ!òãfl xhs î,!t Ó õyïƒˆïõ!üü%ˆïîó õˆïïƒ ÃK yó ÇÜ òˆïñ Ω Ó Ñ ˆÏÓ ì% úˆïóò xòƒ yˆïó Óúy ÎyÎ ˆÎñ ~Ñ ãò ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«Ñ /!ü!«ñ yó )!õñ y õ)úì ôó yõü îyì y ~ÓÇ yî ˆÏÑ Ó!Î!ò!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ Ñœ yˆï Ó x ƒhs ˆÏÓ Óy ì yó Óy zˆïó Á!Ó! ß!â hs ò yî Ñ ÃŸ Ñ Ó ˆÏíÓ õyïƒˆïõ ì yˆïîó ˆÏÑ v zí y! ì Ñ Ó yñ îì Ñ ô!ó ˆÏÓüÈÙÈÓyrïÓ!õÌ! ;Î yî ÃˆÏÓ y!â ì Ñ ˆÏÓ!üÖˆÏò v zj#! ôì Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ò 2.7 xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y ẑ ÏÎ Ó ãòƒ Ãî_ õˆïv ú v z_ó xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùè1 (a) ÇÎ%ì /ˆÎÔÌ (b) (iv). Ó yaü#ò!óñ yü xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùè2 (a) (vi) v z ôˆïó Ó ÓÜ%!ú xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùè3 (a) ÃyˆÏ«y! Ñ /xyˆïóüüì (b) Ó % ÏîÓ Ñ% % Ñ õ (c) òy!òñ (d) ò!ì Ñ xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùè4 (a) (i) ôˆïñ ñ õyïƒˆïõñ ãòƒ (b) (ii) ~!!üü%ˆïñ!wñ 2.8 Ãhfl Ïy!Óì ôy ƒ )!â ~ÓÇ ˆÓ ö yˆïó ˆÏ Ó ì y!úñ y S@ ÃrÌ ô!ov Ashish Kothari Some crucial values in Environmental Education A Note for Environmental Educationists, Kalpavriksh, New Delhi, 1986 NCERT, 2004, Environmental Education in Schools, NCERT, New Delhi NCERT 2005, National Curriculum Framework 2005, NCERT, New Delhi 26 D.El.Ed. 505

35 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v ẑ Ïjüƒ Á ÃˆÏÎẙÜ NCERT, 2005, Habitat and Learning, NCERT, New Delhi NCERT, 2006, Syllabus for Classes at Elementary Level, NCERT, New Delhi NCERT (2008), Source Book on Assessment for Classes I-V, Environmental Studies, NCERT, New Delhi. Ravindranath.M.J Attitudes and Values in Environmental Education A Perspective. National Conference for the Missionary College Staff at the India Peace Centre, Nagpur, (1990). J.L.Bhat Indian Approach to Environment: An Ethical Perspective, Proceedings of the Conference Environmental Education for Sustainable Development, Indian Environmental Society, New Delhi ~Ñ Ñ ˆüˆÏ ÏÓ Ãî_ xò%ü#úò# (i) õ)úƒˆïóyï ˆÑ yò Ü%!ú ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ xhs!ò! ì!ñ ä%è õ)úƒˆïóyï ôˆïñ ÇˆÏ«ˆÏ ô ÓƒyÖƒy Ñ Ó %ò (ii) ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ ô!ó Ó xòƒ!ó ÏÎ Ü%!úÓ ˆÌˆÏÑ!Ñ yˆïó xyúyîy ì y ÓƒyÖƒy Ñ Ó %ò 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«yÓ!ü«íñÈ È!üÖˆÏòÓ v zˆïjüƒ Á ÃˆÏÎ yü 27

36 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy Ñ y yˆïõy 3.0 )!õñ y ~Ñ Ñ ÈÈÈÙÙÙÈ3 ı ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 3.1!üÖò v ẑ Ïjüƒ õ) 3.2 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ó!üT ƒyóú# z.!. ~. ~Ñ! ÇÎ%= ˆ«e z.!. ~.ÈÙÈ~Ó xïƒî ò fiìyò#î ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ!wÑ z.!. ~.!ü«yì #ˆÏÑ!wÑ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy!ü«y ˆÑ Óúõye ~Ñ Ñ Óy ~Ñ õ%ö# v zˆïjüƒ Óy õˆïì Ó v z ôó!óîƒõyò òî Úõ)úƒˆÏÓyïÜ%!úÛ ú ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ x!óˆïfäèîƒ xçü 3.3!üü%ˆÏîÓ!üÖò ôâï!ì 3.4!üü%Ó ô!ó ˆÏÓü v z ôˆïîyü# ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖò ÇÑ yhs!ü«y!ók yò ÇfiÌy ôó #«yüyó ÓƒÓ yó!ü«í ãyòy!ó ÏÎ ˆÌˆÏÑ xãyòy!ó ÏÎ ~ÓÇ õ)ì ˆÌˆÏÑ!Óõ)ì!Ó ÏÎ xò%üy ò ã yïƒ Ñ ˆÏÓ ˆì yˆïú ã#óòõ%ö# ˆ í#!ü«y î%!!ó ÏÎ ~ÓÇ ~Ñ y!ïñ!óîƒyó õˆïïƒ õß Î yïò Ñ ÌˆÏ ôyñ Ìò ~ÓÇ ÃŸ Ñ Ó ˆÏí v zí y Ãîyò z.!. ~ˆÏ Ó!ü«Ñ /!ü!«ñ yó )!õñ y 3.5!üü%Ó ãüì ˆÏÑ!Óhfl,Ïì Ñ Ó y 3.6 Ç!«ÆÑ Ó í 3.7 xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y zˆïî Ó ãòƒ Ãî_ òõ%òy v z_ó õ) 3.8 Ãhfl Ïy!Óì ôy )â # ~ÓÇ ˆÓ ö yˆïó ˆÏ Ó ì y!úñ y/@ ÃrÌ ô!o 3.9 ~Ñ Ñ ˆüˆÏ ÏÓ xò%ü#úò# 28 D.El.Ed. 505

37 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 3.0 )!õñ y ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ!ü«yÈÙÈ!üÖˆÏòÓ Ãïyò!Ó ÏÎ Ü%!ú úèùùùè y Ïyñ Ü!íì ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy (EVS) E.V.SÈÙÈ~Ó!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ õyïƒˆïõ!üü%óẙ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß Ã!Ñ Îẙ ~ÓÇ á òy õ) ˆÏÑ!ÓK yò ~ÓÇ õyã!ók yˆïòó õ)ú %ˆÏÓ Ó ˆÏAÜ ~Ñ # ) ì Ñ ˆÏÓ Ó%G ˆÏì ˆüˆÏÖ ~! z z.!. ~ ÈÙÈˆÑ ÃÌyÜì!ÓK yò ~ÓÇ õyã!ók yò ˆÌˆÏÑ ô,ìñ Ñ ˆÏÓ ~Ñ! ÇÎ%ì ˆÎÔÌ ôy ƒ!ó ÏˆÎ ô!ó íì Ñ ˆÏÓ 2òÇ ~Ñ ˆÏÑ xy ôòyó y Îy!üˆÏÖˆÏäÈòÈÙÙÙÈ z.!. ~.ÈÙÈ~Ó!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ x! ú«ƒü%!úˆïñ ôú Ñ Ó ˆÏì ˆÏú!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓü ˆÏâ ì òì y Ó,!Âï Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ~ÓÇ ì yˆïîó õˆïïƒ ô!ó ˆÏÓüˆÏÓyïˆÏÑ ~õò yˆïó ãy@ Ãì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ ì yˆïîó õˆïïƒ ~Ñ! yõ!@ ÃÑ î,!t!aü ÜˆÏv ÁˆÏ ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ Ó «í ~ÓÇ ÇÓ «ˆÏí ì yó y xçü@ Ã í Ñ ˆÏÓ ~ z ~Ñ ˆÏÑ xy ôòyó y z.!. ~.ÈÙÈ~Ó xì% úò#î Ó!üT ƒü%!úˆïñ xò% rïyò Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ!üÖò x! K ì yü%!úó ÇÜ ˆÏò ì yó Ã yóˆïñ xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ~ z ~Ñ ˆÏÑ xy ôòyˆïîó ˆÏÑ ôy Ñ ˆÏõÓ xhs!ò! ì z!ì yˆï Ó Ñ yî Ñ Ó #!ü«íèùè!üöò ÇfiÌyò/!ÓïyòˆÏÑ xˆï^èª ÏˆÏí y yîƒ Ñ Ó ˆÏÓ 3.1!üÖò v zˆïjüƒü%!ú ~ z ~Ñ Ñ! ˆü Ï Ñ Ó ˆÏú xy ôòyó y ˆÎÜ%!ú Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ˆ Ü%!ú úèùùùè ÇÎ%=!Ó ÏÎ! yˆïó Ú ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Û Ó!üT ƒü%!ú ÓƒyÖƒy Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò!ü«íÈÙÈ!üÖò x! K ì yü%!úó Ó!üT ƒü%!úó Ã yóˆïñ õì ò Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò z.!. ~. ôy îyˆïòó!ü«íèùè!üöò ˆÑ ÔüúÜ%!ú! Ñ yˆïó ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò 3.2 ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ Ó!üT ƒü%!ú ÃyÌ!õÑ ôî yˆïî ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!Ñ ä%è!ò!î T fiìyò#î Ó!üT ƒ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆÎÜ%!ú xòƒ ˆÑ yò!ó ÏˆÏÎ Ó õˆïïƒ xyõó y ˆîÖˆÏì ôy z òy xòƒyòƒ ôy ƒ!ó ÏˆÏÎ Ó ˆÏAÜ ˆÎ ôyì Ñ ƒü%!ú Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆ Ü%!ú!ò Ó ) ô ı z.!. ~. ~Ñ ÇÎ%= ˆ«e ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!Óîƒy ~Ñ! ~Ñ Ñ ôy ˆÏ«e ~! ˆÏÑ õˆïò Ñ Ó y Î ~õò ~Ñ! ÇÎ%=!üÖò ~úyñ y ˆÎÖyˆÏò!Ó! ß!Ó ÏÎ ˆÎõòñ ã#óò!óîƒyñ ÃyÑ,!ì Ñ!ÓK yòñ Ó yî ò!óîƒyñ õyã!óîƒy ~ÓÇ yçfl,ò!ì Ñ ~ÓÇ xòƒyòƒ ˆ«e ˆÌˆÏÑ x!ã ì!üöòèùèx! K ì y/!ó ÏÎ ˆÏÑ xaü# ) ì Ñ ˆÏÓ!Ó! ß ôy Ñ!õÑ!Ó ÏÎ ÈÙÙÙÈˆÎõò ÚÖyîƒÛñ ÚÓy fiìyòûñ ÚãúÛñ ÚºõíÛñ zì ƒy!îˆïñ ˆÑ w Ñ ˆÏÓ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 29

38 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy!ó ÏÎ ˆÑ!wÑ ÇÜ ò Ñ Ó y Î ~!!üü%ˆïîó õˆïïƒ Ö![ ì!â e Óƒ!ì ˆÏÓ ˆÏÑ!Ó ÏˆÏÎ Ó ˆ«ˆÏe ~Ñ! xyhs É ô!ñ ì ~ÓÇ ÇÎ%= ˆÓyïÜõƒì yˆïñ v zí y! ì Ñ ˆÏÓ Ã!ì!!ÌõˆÏÑ ˆÑ w Ñ ˆÏÓ ~Ñ! Ω yóƒ!ó ÏÎ ïyó íy ~ÓÇ î«ì yó ãy!úñ y Ãhfl% ì Ñ Ó y Î ˆÎÜ%!ú õ@ Ã ÃyÌ!õÑ hfl ÏÓ ã%ˆïv!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ!óñ!üì Ñ Ó y Î ôó Óì # ~Ñ ˆÏÑ ~ z ïyó íyó ôñ ˆÏrï xyˆïúyâ òy Ñ Ó y ˆÏÓ!ü«yÌ #ˆÏîÓ xóƒó! ì x! K ì yó ˆ Ã!«ˆÏì!Ó! ß xyhs ôñ fiìy ôˆïòó õyïƒˆïõ!üü%ó y ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß!Óõ)ì ïyó íy ôˆïñ ˆÎ K yò úy Ñ ˆÏÓ ì y ì yˆïîó ˆÏÑ v zfâ ì Ó!ü«yÎ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ xhs!ò! ì ôñ Ü%!úˆÏÑ xò%ïyóò Ñ Ó ˆÏì y yîƒ Ñ ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü ~Ñ! ˆ Ã!«ì!ò Ó!Ó ÏÎ z.!. ~.ÈÙÈ~Ó xyˆïúyâ òyó ˆ«e ú ô!ó ˆÏÓü z.!. ~.!üü%ˆïîó ˆÏÑ ~ z!ó ÏˆÏÎ xy@ Ã # Ñ ˆÏÓ ˆì yˆïú!ó! ß fiìyˆïòó ô!ó ˆÏÓü ˆÎõò!Ó! ß ˆ ˆÏ ì% ˆÑ yò fiìyˆïòó ô!ó ˆÏÓü!ü«ˆÏí fiìyò#î á òy ~ÓÇ ÃÌy õ) Ü%Ó %c ô)í ˆÏÎ ÁˆÏ z!ì yˆï Ó ˆÑ yò á òy ~ÓÇ ì yó ˆÏAÜ ã!v ì Ö %! òy! ~ÓÇ ÓƒyÖƒy õ) ˆÎˆÏÑ yò fiìyˆïò z ì y õ%oì #Ó Óì # ˆÑ yò fiìyˆïò Óy ôy yv # ~úyñ y Ó ˆÏ«ˆÏe z ~Ñ z ˆÏÓ ˆ z Ñ yó ˆÏí xy ôòyˆïîó!óîƒyúî ã ø% Ñ yÿ #Ó Óy ì y!õúòyv Y Óy!õˆÏãyÓ yõ ˆ ˆÎÖyˆÏò z ˆ yñ òy ˆÑ ò yó ˆÏì Ó fl yï#òì y xyˆï yúˆïòó ˆ Ã!«ˆÏì 1857 yˆïúó õ y!óˆïoyˆï Ó ÓƒyÖƒy Ó ˆÏ«ˆÏe z ~Ñ z ˆÏÓ ~Ñ z yˆïó ÓK y!òñ ÓƒyÖƒy õ) ˆÎõò ÚãˆÏúÓ ïõ Û Ó ˆÏ«ˆÏe z ì y ˆ õî ÈÙÈfiÌyò!òÓ ˆÏ ô«yˆïó ~Ñ z Ó Ñ õ ÌyÑ ˆÏÓ!Ñ hs% z.!.~.èùè~ó ˆ«ˆÏe ~! ÃˆÏÎyãƒ òî z.!.~.!ü«íèùè!üöˆïòó ˆÓ!üÓ yü ïyó íy õ) ˆÎõò ÚÖyîƒy ƒy Û!Ó! ß!Ó ÏÎ! Ó ôy îyò ô!ó Ñ òy ~ÓÇ Ã!Ñ Î y fiìyò ˆ Ã!«ˆÏì!Ó! ß ÃÑ yó ˆÏÓ ˆ ˆÏ«ˆÏe xy ôòyˆïîó ˆÏÑ Ó%G ˆÏì ˆÏÓ ˆÎ z.!.~.èùè~ó!ü«íèùè!üöò!ó ÏÎ! ô)í Ó )ˆÏ ô ˆ Ã!«ì / Ã AÜ!ò Ó ~! Ó Ñ yó í ˆÏúy ô!ó ˆÏÓü ô!ñ ì!ó! ß ïyó íy ~ÓÇ ˆÓyï õ ƒy ~ÓÇ!Ó ÏÎ Ü%!ú ˆ Ã!«ì!ò Ó ÈÙÙÙÈ~Ü%!ú fiìyòñ õî ~ÓÇ ±îyî Üì yˆïó ì ì ô!ó Óì òü#ú!ü«ñ ÈÙÈ!ü!«Ñ y! yˆïó z.!.~.!ü«ˆïíó ˆ«ˆÏe ~!Ó ÏˆÏÎ ˆãyÓ ˆîÁÎ y ÃˆÏÎ yãò z.!. ~.!ü«yì # ˆÑ!wÑ z.!. ~.!ü«ñ ÈÙÈ!ü!«Ñ y! yˆïó ü%ï%õye Ñ ˆÏÌy ôñ Ìò xy ô!ò ˆãyÓ ˆîˆÏÓò òy!ü«yì #Ó y ü%ï%õye!ò! ;Î ˆ yì y! yˆïó xy ôòyó Ó= Óƒ ü%òˆïó òy Óy ì yó Ó yfl yîò Ñ Ó ˆÏÓ òy xy ˆÏú ~ˆÏ«ˆÏe Ó yfl yîˆïòó Ó ˆÑ ˆÏwÓ ô!ó Óì ò á yˆïòy îó Ñ yó z.!.~.!ü«yì #ˆÏÑ!wÑ ~ÓÇ ì y Ñ Öò z!ü«ñ ˆÑ!wÑ òî ñ ~Ó xì!üü%ˆïîó!üöò z ˆ í#ˆïì ôy îyòˆïñ!òî!s fì Ñ ˆÏÓ ñ ì yˆïîó!ü«ˆïíó ïyó íy ~ˆÏ«ˆÏe ÃˆÏÎyãƒ òî Ã!ì!!üü% ÎÖò!ÓîƒyúˆÏÎ ôîy ô í Ñ ˆÏÓ ì Öò ˆ ì yó ˆÏAÜ â yó ôyˆïüó ãüí ôˆïñ ~Ñ! %!ò!î T ïyó íy 30 D.El.Ed. 505

39 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy ˆÏAÜ Ñ ˆÏÓ!òˆÏÎ xyˆï ì yó!òãfl ˆÓyˆÏïÓ ˆÏAÜ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ!Ó! ß Óhfl% ~ÓÇ x! K ì yó ô!ó ˆÏ Ã!«ˆÏì ì yó K yòˆïñ õ,âï Ñ ˆÏÓ ˆì yˆïú!óîƒyúˆïî ôîy ô íñ yó # Ã!ì!!üü%Ó z!ò!î T!Ñ ä%è ô)ó K yò ÌyˆÏÑ ˆÎ! ˆÏÑ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yó õyïƒˆïõ ˆ ì yó òì% ò ô!ó ˆÏÓü ôˆïñ òì% ò K yˆïòó!óhfl ÏyÓ á yî z.!.~.èùè~ó ˆ«ˆÏe! Ñ!üÖò x! K ì y Óy ô!ó!fiì!ì ÃîyˆÏòÓ õyïƒˆïõ!üü%ˆïîó ˆÏÑ xóƒó! ì ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ xò% rïyòñ ôî ˆÏÓ«í ~ÓÇ ì yˆïîó ˆîÖyÓ ãüˆïì Ó!Óhfl ÏyˆÏÓ Ó õyïƒˆïõ v zfâ ì Ó!üÖò ~ÓÇ xyâ Ó ˆÏí xò% Ãy!íì Ñ Ó y ˆÎˆÏì ôyˆïó ~ z ïó ˆÏíÓ!üÖò Ã!Ñ Î y!üü%ˆïîó ˆÏÑ!üÖˆÏò x!ïñ ì Ó xçü@ Ã ˆÏíÓ õyïƒˆïõ ì yˆïîó!üöò fiìyî #cˆïñ Ãú! ì Ñ Ó ˆÏÓ 3.2.4! Ñ ÈÙÈ % ú Óƒ!ì ˆÏÓ ˆÏÑ Ó %õy!eñ î,!t!aü Ü ò ı xy ôòyˆïîó!óîƒyúî ã#óò ~ÓÇ äèyeã#óˆïòó!îòü%!úˆïñ fl øó í Ñ Ó %ò ~Ó Ñ õ Ñ ì Ñ Ü%!ú á òyó Ñ Ìy xy ôòyó õˆïò ôˆïv ÎÖò xy ôòyˆïñ v zí y! ì Ñ Ó y ˆÏÎ!äÈú ôy ƒ ô%hfl ÏˆÏÑ Ó!í ì ˆÑ yò Ó= Óƒ Óy!ü«Ñ /!ü!«ñ yó ì ˆÑ yò v zîy Ó íˆïñ ˆÎ! ˆÏÑ xy ô!ò! Ñ õˆïò Ñ ˆÏÓ ò!ò ì yˆïñ ÃŸ Ñ Ó ˆÏì ˆ ôˆïó!äèˆïúò ~Ó Ñ õ á òy!òÿ Î z xˆïòñ Ü%!ú áˆï!ò ~Ó Ñ yó í xyõyˆïîó Óì õyò ˆ í#!üöò ô!ó!fiì!ì ~ÓÇ Ç!Ÿ T!üÖòÈÙÈ!ü«í Ã!Ñ Î yü%!úñ!ü«yì #ˆÏîÓ ˆÏÑ ÃŸ Ñ Ó ˆÏí ~ÓÇ!Óì ˆÏÑ xçü@ Ã ˆÏí v zí y! ì Ñ ˆÏÓ òy ~Ó Ñ õ xyâ Ó ˆÏí!ü«yÌ #Ó xò ƒhfl Ï ~ÓÇ ~Ó Ñ yó í Ó %!Óï ì y ˆÏì ôyˆïó Óƒ!= ˆÏÑ!wÑ ñ õòhfl Ïy!_ Ñ ñ xyˆïóüüì Óy ò#!ì Üì ~Ó xyˆïüó xò%ˆïfäèˆïî xyõó y ˆîˆÏÖ!äÈ ˆÎñ Ú ô!ó ˆÏÓüÛÈÙÈ~Ó ˆ«ˆÏe!ü«íÈÙÈ!üÖò yõ!@ ÃÑ yˆïó Ã AÜ ~ÓÇ ˆ«e!ò Ó ~Ñ!!Ó ÏÎ ˆ ˆÏ ì% ˆÑ yòá!ò!î T ~Ñ! õì yîü õì Óyî Ó ˆÏ«ˆÏe Ãy!AÜÑ òyá ˆÏì ôyˆïó!ü«ñ! yˆïó xy ôòyó îy!î c ˆÏúy!ü«yÌ #ˆÏîÓ ˆÏÑ ì yó ô òèùè!ó ÏˆÏÎ xò% rïyò ~ÓÇ ÃŸ Ñ Ó ˆÏí v zí y! ì Ñ Ó y ÎyˆÏì ˆ ôy ƒ!ó ÏˆÏÎ Ó xhs!ò! ì ïyó íyó xy!ó ÒyˆÏÓ ö ú Î ì yˆïîó ˆÏÑ! Ñ õˆïî! Ñ ÃŸ Ñ Ó ˆÏí ˆ ÃÓ íy ˆãyÜyˆÏòyÁ xy ôòyó îy!î c ~ z ïó ˆÏíÓ!üÖò Ã!Ñ Î yî xçü@ Ã ˆÏíÓ ãòƒ!ü«yì #ˆÏîÓ ˆÏÑ! Ñ ˆÑ Ôüú ÃîyˆÏòÓ õyïƒˆïõ yî ì y Ñ Ó y v z!â ì ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ ì yó y fl ÈÙÈâ y!úì!üöò Ã!Ñ Î yî xçü@ Ã í Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó!ü«yì #ˆÏîÓ ˆÏÑ ~ y ˆÓyG yˆïòy îó Ñ yó ˆÎ z.!.~.èùè~ó ˆ«ˆÏe â) v yhs Ú! Ñ Óy % úû ÓˆÏú!Ñ ä%è Î òy Ñ yó í ˆÎ Ñ yã yˆïñ xyãˆïñ ÎˆÏÌT îì Ñ î,!t!aüˆïì ˆîÖy ˆÏFäÈ ˆÏì ôyˆïó!ó ÏƒˆÏì xòƒˆïñ yòá fiìyòñ xófiìy ~ÓÇ ˆ Ã!«ˆÏì ˆ! Á ÓˆÏâ ˆÏÎ ô!ó ˆÏÓü!ÓÓ %Âï (Environment unfriendly) ÓˆÏú ô!ó Ü!íì ˆÏFäÈ Úõ)úƒˆÏÓyïÜ%!úÛ z.!.~.èùè~ó ~Ñ! x!óˆïfäèîƒ xçü 2òÇ ~Ñ Ñ ˆÌˆÏÑ xy ôòyó y fl øó í Ñ Ó ˆÏì ôyó ˆÏÓò ˆÎ ì Ó %í!ü«yì #ˆÏîÓ ˆ«ˆÏe z.!.~ ÈÙÈ~Ó ˆÓyïÜõƒì y îì Ñ ô!ó ˆÏÓü ˆâ ì òy ~ÓÇ õ)úƒˆïóyˆïïó ˆÏAÜ ô,= ÁÎ y ÃˆÏÎ yãò!üü%ˆïîó õˆïïƒ!óñ!üì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ (EVS) ~Ó Ñ õ õ)úƒˆïóyï ˆÑ yòü%!ú ~Ü%!úÓ õˆïïƒ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 31

40 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy xˆïòñ Ü%!ú z ˆÏúy yïyó í fl #Ñ, ì!óÿªãò#ò õ)úƒˆïóyïü%!ú ~äèyv yá!ü«yì #ˆÏîÓ ˆÏÑ Ü, ô!ó ˆÏÓü ì yˆïîó ˆÓˆÏv Á yñ ì yˆïîó!òãfl!óÿªy ñ ~ÓÇ ïõ!óÿªy Ó #!ì õ)! ø!úì yˆïó!ü«yì #Ó õˆïïƒ õ)úƒˆïóyïˆïñ!òï yó í Ñ ˆÏÓ ~ˆÏ«ˆÏe ú«ƒ Ñ Ó %ò ˆÎ õ)úƒˆïóyïü%!ú z.!.~.èùè~ó!üöò Ã!Ñ Î y!üü%ó ÃyˆÏ«y! Ñ ˆ«ˆÏe Ã ) ì Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ ˆÏÓ õhfl Ï ã#ˆïóó Ã!ì õõcñ!ó!óï S ãóñ yõy!ãñ ñ yçfl,ò!ì Ñ ~ÓÇ ïõ #Î zì ƒy!îv Ó!â ˆÏeƒÓ Ó yfl yîòñ! ß ì yˆïñ fl #Ñ,!ì Ãîyòñ! ß ïõ # õì yõì Ã íñ üy!hs ñ õõc ~ÓÇ! Ï$ì y zì ƒy!î z.!.~.èùè~ó x!óˆïfäèîƒ õ)úƒˆïóyïó )ˆÏ ô Üíƒ Î ñ ~ ÃÑ yü ô!ó ˆÏÓü ÇÑ yhs õ)úƒˆïóyïü%!ú!ü«ñ /!ü!«ñ y! yˆïó xy ôòyˆïîó ˆÏÑ! Ñ!üÖò x! K ì yü%!úó ô!ó Ñ òy ~ÓÇ ÇÜ ˆÏò y yîƒ Ñ Ó ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ ˆ Ü%!úÓ! Ñ ô!ó â Î y ~ÓÇ!ÓÑ yü Ω Ó Î ~ z!ó ÏˆÏÎ xyõyˆïîó òãó!îˆïì ˆÏÓ ˆÎ!ü«íÈÙÈ!üÖò Ã!Ñ Î yó xaü! yˆïó Óƒ!= Ó õ)úƒˆïóyïü%!ú Ú yú Óy õ Û! yˆïó Üíƒ Ñ Ó y ÎyˆÏÓ òy ~Ó Ñ yó í õhfl Ï õ)úƒˆïóyïü%!ú ˆ Ã!«ì Óy ÃˆÏ«y!ò Ó SxyõyˆÏîÓ ô!ó ˆÏÓüñ yõy!ãñ xófiìyòñ!óÿªy zì ƒy!îv xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùè1 ì ƒ òy!õìƒy Óú%ò ~ÓÇ % ú!óó,!ì Ü%!úˆÏÑ ÇˆÏüyïò Ñ Ó %ò (a) z.!.~ ~Ñ! õye!ó ÏÎ (b) z.!.~.èùè~ó!ü«ñ /!ü!«ñ y! yˆïó xyõyó îy!î c ~õò z ö ú ˆÏÓ Î!î xy!õ ~Ñ! õye!ó ÏˆÏÎ Ó v z ôˆïó z xyõyó!üöò/!ü«íˆïñ ˆÑ w# ) ì Ñ!Ó (c) z.!.~.èùè~ó ïyó íy õ) ~ÓÇ!ü«yÌ #ˆÏîÓ Ñ yˆïäè ì yó ÓƒyÖƒyÜ%!ú ˆ Ã!«ì / Ã AÜ!ò Ó (d) z.!.~ ÈÙÈ~Ó!ü«Ñ /!ü!«ñ y! yˆïó xy!õ!üü%ó ü%ï%õye ÚˆÓÔ!ÂïÑ Û!ÓÑ yˆïüó v z ôó z Ü%Ó %c ˆîÓ (e) z.!.~.ùè~ó ~Ñ ãò yú!ü«ñ /!ü!«ñ y! yˆïó xy!õ ~ y!ò!ÿ ì Ñ Ó ˆÏÓy ˆÎñ ˆÎ õhfl Ï õ)úƒˆïóyïü%!ú xy!õ Óyhfl ÏÓ ã#óˆïò ÓƒÓ yó Ñ!Ó!ü«yÌ #Ó yá ˆÎò ˆ Ü%!ú ì yˆïîó ã#óˆïò xò%ü#úò Ñ ˆÏÓ 3.3!üü%ˆÏîÓ!üÖò ôâï!ì ~ì «í ôî hs xyõó y!üˆïö!äè ˆÎ z.!.~.èùè~ó õˆïïƒ!òˆï y= Ó!üT ƒü%!ú Óì õyò ı 1. ~! ~Ñ! ÇÎ%=!Ó ÏÎ ˆ«e ˆÎÖyˆÏò xˆïòñ Ü%!ú!Ó ÏˆÏÎ Ó!õúò áˆï 2. z.!.~. ~Ñ! ˆ Ã!«ì!ò Ó!Ó ÏÎ 3. z.!.~.!ü«yì # ˆÑ!wÑ 4. z.!.~.èùè~ó õˆïïƒ ˆÑ yò â Ó õ! Ñ Óy % ú ÓˆÏú!Ñ ä%è Î òy 5. õ)úƒˆïóyïü%!ú z.!.~.èùè~ó x!óˆïfäèîƒ xaü/xçü!üü%ˆïîó!üöò Ã!Ñ Î y ˆÓyG yó xyˆïü!ñ ä%è!óöƒyì îyü!òñ ˆÏîÓ õì yõì ˆÏÑ Ó%ˆÏG ˆòÁÎ y Ö%Ó z 32 D.El.Ed. 505

41 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy ÃˆÏÎ yãò#î ÓˆÏú õˆïò Î ì yˆïîó Ñ ˆÏÎ Ñ ãˆïòó õì yõì!ò Ó ) ô ı ˆö v!ó Ñ ö ˆÏÎ ˆÏÓúÈÙÈ~Ó õˆïì ÈÙÙÙÈ!üü%Ó y!ó! ß Óyhfl ÏÓÈÙÈã#Óò ˆÑ!wÑ!Ñ Î yñ õ ñ ÃÌyñ!òÎ õñ Ñ òy ~ÓÇ Ó #!ì!ó ÏˆÏÎ xy@ Ã # Î ãò!v v z z õˆïì ÈÙÙÙÈ!ÓîƒyúÎ ã#óò Ü, ÈÙÈ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ z Ó, _Ó Ó ) ôó!ü«ñ /!ü!«ñ yó y ì yˆïîó!ü«yì #ˆÏîÓ yú Ñ ˆÏÓ ãyòˆïóòñ ôî ˆÏÓ«í Ñ Ó ˆÏÓò ~ÓÇ ˆ z xò%îyî # ôy Ñ ˆÏõÓ ÇÜ ò Ñ Ó ˆÏÓò õy!ó ÎẙÈÙÈõˆÏr!Ó ÓˆÏúˆÏäÈòÈÙÙÙÈ!ü«Ñ /!ü!«ñ y ~ÓÇ x! yóñ ˆÏîÓ!üü%ˆÏîÓ ÇˆÏÓîòü#ú xófiìyó Ã!ì ˆÏâ ì ò ˆÌˆÏÑ ì yˆïîó ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ~õò yˆïó!òˆïî!üì /Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ!üü%Ó y ì yˆïîó xy@ ÃˆÏ Ó!Ó ÏÎ Ü%!úˆÏì õòˆïîyˆïüó ô)í %ˆÏÎyÜ úy Ñ ˆÏÓ ÈÙÙÙÈ!üü%Ó y ì yˆïîó â yó ôyˆïüó ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ z!ü«yúy Ñ ˆÏÓ Îì î)ó õ ydy Üyrï#Ó õˆïì ÈÙÙÙÈ!üü%ˆÏîÓ!üÖò Ã!Ñ Î y Îì î)ó Ω Ó xyò îyî Ñ ÁÎ y v z!â ì ~ÓÇ Ñ Öò z ì y ˆÎ õ yïƒ òy Î }! Ï xó!ó ÓˆÏúˆÏäÈòÈÙÙÙÈ õhfl Ï!ü«yõ)úÑ!â hs ˆÏòÓ v zˆïjüƒ ÁÎ y v z!â ì!üü%ˆïîó yõ!@ ÃÑ!ÓÑ yü ~ÓÇ!üü%Ó yõì ƒ ~ÓÇ ÃˆÏÎ yãò xò%îyî # ì yˆïîó!üöˆïòó xyˆïî yãò ÇÜ! ì ÁÎ y ÃˆÏÎ yãò Ó Ó#wòyÌ yñ% ˆÏÓ Ó õˆïì ÈÙÙÙÈ!üü%ˆÏîÓ!üÖò xòyî y yïƒ Ñ yó í ~! ì yˆïîó ãß Üì «õì yñ!ñ hs% Óv Ó yñ ˆÎˆÏ ì% ì yó y ~Ñ ÃÑ yó xì ƒyâ yó # ì yó y!üü%ˆïîó ~ z fl y y!óñ ÃÓíì yˆïñ xaü#ñ yó Ñ ˆÏÓ ÓˆÏú ˆÎ ì yó y ˆÎ ôâï!ì ˆÏì!üˆÏÑ ˆÏäÈ!üü%ˆÏîÓ ˆÏÑ Á ˆ z Ã!Ñ Î yî!üöˆïì ˆÏÓ xyõó y ì yˆïîó v z ôó ˆãyÓ Ñ ˆÏÓ!üÖò â y! ôˆïî!î z ~ÓÇ xyõyˆïîó myó yñ, ì!ü«í#î!ó ÏÎ Ü%!ú ˆÏÎ ÁˆÏ ~Ñ ÃÑ yó xì ƒyâ yˆïó Ó òyõyhs Ó õye ~! z!óÿªñ!óó õˆïì õyòˆïóó ÓˆÏâ ˆÏÎ xõyò!óñ ~ÓÇ x ôóƒî # % ú xˆïòñ üì y # ïˆïó!ü«y!óîüíèùè!â!ñ Í Ñ ~ÓÇ xy@ Ã # x! yóñ Ó y!üü%ˆïîó xyâ Ó í ~ÓÇ Ã!Ñ Î yˆïñ ôî ˆÏÓ«ˆÏíÓ õyïƒˆïõ!üü%ˆïîó!üöò ˆÑ ÔüúˆÏÑ Ó%G ˆÏì ˆâ T y Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈò xy ôòyó y xóüì ˆÎñ ~! ÃÑ, ì ôˆï«ó, _Ó ÜˆÏÓ Ïíy ~ÓÇ!ÓˆÏŸ ÏˆÏíÓ!Ó ÏÎ ˆÎ! Ñ ˆÏÎ Ñ üì y # ïˆïó z ÜˆÏÓ ÏÑ ˆÏîÓ ÓƒyÆ Ñ ˆÏÓ ˆÓ ˆÏÖˆÏäÈ ÜˆÏÓ ÏÑ Üí!üü%ˆÏîÓ!Ó ÏˆÏÎ ˆî!ÖˆÏÎ!äÈò ˆÎ!üü%ˆÏîÓ!üÖò ı ÃyÆ ÓÎ flòˆïîó ˆÌˆÏÑ! ß ì Ó!üü%Ó y Óyhfl ÏÓ ã#óˆïòó ˆ Ã!«ˆÏì ˆüˆÏÖ Ñ yˆïãó õyïƒˆïõ ì yˆïîó!üöò Ω Ó Î ì yˆïîó â yó ôyˆïüó ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ ì yˆïîó!üöò Ω Ó Î!üü%Ó y ì yˆïîó x! K ì yó!ò!ó ˆÏÖ xˆïì Ó!òõ yí ~ÓÇ ô%ò!òõ yˆïíó õyïƒˆïõ!üöò úy Ñ ˆÏÓ ~ z xhs î,!t Ü%!ú!ÓŸªÓƒy ô# ôy Ñ õ!òõ yí ~ÓÇ ì yó ô!ó õyã ˆÏò ÎˆÏÌT Ã yó ˆö ˆÏúˆÏäÈ xy ôòyó y ˆÎõò Ñ ˆÏú z ˆãˆÏòˆÏäÈò ˆÎñ ~ò.!. ~ö ÈÙÈ2005, yõy!ãñ!ò!õ!ì ÓyˆÏîÓ (Social constructivism) myó y Ó %úyçˆïü Ã y!óì ˆÏÎ ˆÏäÈ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 33

42 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy ~ò.!. ~ö ÈÙÈ2005 ~ z!ó ÏÎ Ü%!úÓ ô%ˆïòyó %ˆÏÕ Ö Ñ ˆÏÓ ˆÏäÈÈÙÙÙÈ õhfl Ï!üü% z fl y y!óñ yˆïó!üöˆïò ˆ Ã! Ïì ~ÓÇ ì yó y!üöˆïò õì Î xˆïì Ó ˆÓyïÜõƒì yó,ãò ~ÓÇ!Óõ)ì!â hs ˆÏò õì Ñ ˆÏÓ ˆì yúyñ òì% ò Ñ ˆÏÓ yóˆïì ôyó y ~ÓÇ ˆ z xò%îyî # Ñ yã Ñ Ó ˆÏì ôyó y!üöˆïòó Ü%Ó %c ô)í xaü!üü%ó y!ó! ß v z ôyˆïî ˆÎõò x! K ì yó!ò!ó ˆÏÖ yˆïì Ñ úˆïõ Ñ yˆïãó õyïƒˆïõ ôó #«íñ ô òñ xyˆïúyâ òyñ ÃŸ Ñ Ó íñ Óíñ!â hs ò ~ÓÇ Ñ Ìy Óúy xaüèùè M yúò Óy!úÖˆÏòÓ õyïƒˆïõ ~Ñ Ñ ~ÓÇ xˆïòƒó ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yî ÃyÆ xò% )!ì Ó ÃÑ yˆïüó õyïƒˆïõ ì yˆïîó!üöò ÇÜ ò Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ!ÓÑ yˆïüó hfl ÏˆÏÓ ~ z!ó! ß ÃÑ yó %ˆÏÎyÜ ~ÓÇ x! K ì yó õß Î ì yˆïîó!üöˆïò yî Ñ Î!ü«Ñ ì yó Óyhfl ÏÓ x! K ì yó!ò!ó ˆÏÖ xy ôòyó ˆ z x ) ì ô)ó %ˆÏÎyÜ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆÎÖyˆÏò xy ô!ò 8-10 ÓäÈÓ ÓÎ #!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ ~ z ïó ˆÏíÓ!üÖò Ã!Ñ Î y ~ÓÇ ˆÑ ÔüúÜ%!úˆÏÑ!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ Óú#Î yò Ñ ˆÏÓ ì% úˆïì ôyˆïó òñ Î!îÁ ~ z ïó ˆÏíÓ ôî ˆÏÓ«íÜ%!úˆÏÑ xì Ó Ñ ˆÏÓ ì% úˆïì ôyˆïó ò ÎÖò xy ô!ò!òˆïãˆïñ ÃŸ Ñ Ó ˆÏÓò ˆÎ!ü «Ñ /!ü!«ñ y! yˆïó!üü%ó y!ñ yˆïó ˆüˆÏÖ ì y xy ôòyó ˆüÖyÓ ÃˆÏÎ yãò#î ì y z Óy Ñ #!ü«y!óî ÜˆÏíÓ ãòƒ xóüƒ ~ z ÃˆÏŸ Ó! ß ì Ó v z_ó Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ Îy ˆ yñ ñ ÃˆÏŸ Ó v z_ˆïó Ó õˆïïƒ z Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ˆÑ!Ñ yˆïóñ z.!.~.èùè~ó ôy îyòˆïñ ˆîˆÏÖ ~ÓÇ ˆÓyˆÏG ~ z ÃˆÏŸ Ó v z_ó z z.!.~.èùè~ó!ü«y!ók yòõ)úñ ôâï!ì!ók yò (Pedagogical considerations) ÎÌyÎÌ ïyó íy úyˆï xy ôòyˆïîó ˆÏÑ v zm%âï Ñ Ó ˆÏÓ Ñ õóî #!ü«yì #Ó y ÃyÆÓÎ flòˆïîó ˆÌˆÏÑ! ß ì Ó yˆïó ˆüˆÏÖ ı ÃyÆ ÓÎ flòó y yïyó íì ˆÓÔ!ÂïÑ Ã!Ñ Î yó õyïƒˆïõ!üöò ïyó íyü%!ú ~ÓÇ ò#!ì õ) ˆÏÑ xyî _ Ñ ˆÏÓ ì yó y õ ƒyèùè õyïyò ôâï!ì ~ÓÇ!Ó ÏÎ ôyó î!ü ì y úyˆï Ó õyïƒˆïõ!üöˆïò x@ Ã Ó Î Óv Ó y!üöò ~úyñ yó Ü%Ó %c!óˆïÿ Ïí Ñ ˆÏÓ K yˆïòó fiìyòyhs Ó Ñ Ó ˆÏíÓ õyïƒˆïõ!üöò î«ì y xã ò Ñ ˆÏÓ ì yˆïîó!üöò ÃˆÏÎ yãò xò%îyî # x #T K yò ì yó y!ò!î T Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ˆ z xò%îyî # ì yó y!üöò úy Ñ ˆÏÓ!Ñ hs%!üü%!ü«yì #Ó y!üöˆïò ~Ñ zó Ñ õ xy@ Ã # Î òyñ â yó ôyˆïüó ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ Ã!Ñ Î yó õyïƒˆïõ ì yó!üöò áˆï Óyhfl ÏÓ õyã ˆ Ã!«ˆÏì Óv ˆÏîÓ Ã yóñ ôy # ~ÓÇ!ü«Ñ /!ü!«ñ yó Ã yóñ ì yˆïîó!òãfl xò%!rïí y ~ÓÇ ˆÑ Ôì% ˆÏúÓ õyïƒˆïõ!üü%ˆïîó!üöò Ω Ó Î ôó #«í e%!!ó!ï (Trial and error) x ƒhfl ÏÑ Ó íñ zì ƒy!î õyò ô!ó!fiì!ì ˆÏì K yˆïòó )e#ñ Ó í ~ÓÇ K yˆïòó ÃˆÏÎ yˆïüó õyïƒˆïõ!üöò Ω Ó Î ÃyˆÏ«y! Ñ ˆ«ˆÏe x!ì!ó = Ü%Ó %c ÃˆÏÎ yˆïüó õyïƒˆïõ ˆ Ã Ïí ~ÓÇ õˆïòy yˆïóó ô!ó Óì ˆÏòÓ myóẙ x ÓÎ #!ü«yì #ˆÏîÓ!üÖò áˆï ñ Óyhfl ÏÓ ã#óò ˆ Ã!«ˆÏì õò M yúñ (psychomotole) Ñ yî Ñ úyˆï ôó myó y!üöò x! K ì yó!!_ˆïì x ÓÎ #!ü«yì #ˆÏîÓ!üÖò ãì Ó Î xy ôòyó x@ ÃÜ!ì Îyâ y z Ñ Ó %òèùè2 (a) ü)òƒfiìyò! ô)ó í Ñ Ó %ò!üü%ˆïîó!üöò Ã!Ñ Î y!ó ÏˆÏÎ ÜˆÏÓ ÏíyÜ%!ú z!aüì ˆîÎ ˆÎ!üü%ˆÏîÓ!üÖò Î ÈÙÙÙÈ (i) 34 D.El.Ed. 505

43 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy (ii) Óyhfl ÏÓ ã#óò ˆ Ã!«ˆÏì Ó!!_ˆÏì (iii) Ñ yˆïãó õyïƒˆïõ (iv) â yó ôyˆïüó ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ (v) ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÌˆÏÑ ÃyÆ x! K ì yó!!_ˆïì xˆïì Ó ÇÜ ò ~ÓÇ ô%òé ÇÜ ˆÏòÓ õyïƒˆïõ 3.4!üü%Ó ô!ó ˆÏÓü v z ôˆïîyü# ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ!ü«íÈÙÈ!üÖò ÇÑ yhs!ü«y!ók yò ÇfiÌy xyˆïüó xçü ˆÌˆÏÑ xy ôòyó y ˆãˆÏòˆÏäÈò ˆÎ!üü%Ó y!ñ yˆïó ˆüˆÏÖ z.!. ~.ÈÙÈ~Ó!ü«íÈÙÈ!üÖˆÏòÓ ˆ«ˆÏe v z= K yˆïòó!ñ Ã yó Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ÓˆÏú xy ô!ò õˆïò Ñ ˆÏÓ ò ~ z xçˆïü xyõó y xy ôòyˆïîó ˆÏÑ Ñ ˆÏÎ Ñ!!Ó ÏˆÏÎ Ó õˆïïƒ ôñ fiìy ôˆïò ˆÎõò z.!.~.èùè~ ÃÑ,!ì!üü%ˆÏîÓ!üÖò ôâï!ì ~ÓÇ!ü«y ôâï!ì!ók yò õ)úñ ˆÑ Ôüú!òí ˆÏÎ yî ì y Ñ Ó Ó ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ z.!.~.èùè~!ü«íèùè!üöò ôâï!ì ã Î ~ z xçˆïü xyõó y ô)ó yˆïúy!â ì Ó= ÓƒÜ%!úˆÏÑ õ!ß ì Ñ ˆÏÓ z.!.~.èùè~ó!ü«ñ /!ü!«ñ y! yˆïó ì yˆïîó Ü%Ó %c xò%ïyóˆïò xy ôòyˆïîó ˆÏÑ yî ì y Ñ Ó Ó !üü%Ó ô!ó ˆÏÓü z ˆ yñ ì yó!üöòèùè ôó #«yüyó : z.!.~.!ü«ñ /!ü!«ñ y! yˆïó ~ y Ö%Ó z Ü%Ó %c ô)í ˆÎ xy ô!ò!üü%! Ó xóƒ! ì ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ ì yó,ãòü#ú!üöò ôó #«yüyó! yˆïó ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏÓò ~Ó Ñ ì Ñ Ü%!ú Ãïyò %!Óïy ú ı 1. ~ y ˆÌˆÏÑ ˆÓyG y ÎyÎ ˆÎ ô!ó ˆÏÓü ~Ñ! ÇÎ%= ˆ«e/!Ó ÏÎ ~Ó Ñ yó í xy ôòyó!ü«yì #Ó y Ñ ú õî Óyhfl ÏÓÈÙÈã#Óò ô!ó!fiì!ì ˆÏì Ñ yã Ñ ˆÏÓ ~ÓÇ ~ˆÏ«ˆÏe ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ôî ˆÏÓ«í ~ÓÇ ì yó ˆÌˆÏÑ!üÖò ì yˆïîó ˆ«e xì% úò#î Ã yó!óhfl ÏyÓ Ñ yó # Ó )ˆÏ ô ô!ó Ü!íì Î Îy!ÓK yò Óy õyãèùè!ók yˆïòó!ó ÏÎ Ü%!úÓ õˆïì y #õy!î ì òî 2. Óyhfl ÏÓ ã#óò Ã!Ñ Î y ~ÓÇ x! K ì yó õyïƒˆïõ!üöò!üü%ˆïîó ˆ«ˆÏe Ö%Ó z Ñ yî Ñ Ó #!ÓîƒyúÎ ~ÓÇ xym!úñ ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ!üÖò ˆ«e! yˆïó ÓƒÓ yó Ñ Ó yó ö ˆÏú!ü«yÌ #ˆÏîÓ õˆïïƒ!üöò v zíñ Ï Ó,!ÂïÓ ˆÏAÜ ˆÏAÜ ì yˆïîó K yò Á î«ì yó Á Ó,!Âï áˆï 3. ~ y Óúy ÎyÎ ˆÎ xóƒ! ì ô!ó ˆÏÓü ˆÌˆÏÑ ~ÓÇ Óyhfl ÏÓÈÙÈã#Óò x! K ì y!!_ñ!üöò Óƒ!= Ó õˆïïƒ xˆïòñ!îò ôî hs fiìyî # Î ~Ó Ñ yó í ~ z ïó ˆÏíÓ!üÖˆÏòÓ ô%òó %ˆÏoÜ ~ÓÇ ã#óˆïòó ôó Óì #ˆÏ«ˆÏe ì yó ÃˆÏÎ yü Ó z ãì Ó Î 4. yõy!ãñ ˆ Ã!«ì ˆÏÑ yõˆïò ˆÓ ˆÏÖ!ÓîƒyúÎ x ƒhs Ó ~ÓÇ ì yó Óy zˆïó!ü«yì #ˆÏîÓ õˆïïƒ ˆÏÎy!Üì y ~ÓÇ õß Î õ)úñ!üöˆïò xy ôòyó y xóüƒ z v zí y! ì K yò ãyòy!ó ÏÎ ˆÌˆÏÑ xãyòy!ó ÏÎ ~ÓÇ õ)ì ˆÌˆÏÑ!Óõ)ì!Ó ÏÎ xò%üy ò ã yïƒ Ñ ˆÏÓ ˆì yˆïú xyˆïü Óúy ˆ yì ˆÎ!ü«yÌ #ˆÏîÓ K yì ïyó íyó ˆ Ã!«ˆÏì òì% ò ïyó íyó ~ÓÇ ì ˆÏÌƒÓ ÓƒyÖƒyÑ Ó í 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 35

44 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy ã Î ~Ó Ñ yó í ~ z hfl ÏˆÏÓ!Óõ)ì ïyó íyó!üöò Ö%Ó z #õy!î ì òì% ò ì ÌƒˆÏÑ ˆâ òy ~ÓÇ ˆÓyG y!üü%ó ôˆï«ì Öò z Ω Ó Î ÎÖò ˆ ~! ˆÏÑ ˆ ì yó Óì õyò K yˆïòó ˆÏAÜ ô!ñ ì Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó!üü%ó õ!hfl ÏˆÏ Ò ÎÖò ì yó xóƒó! ì ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ˆÏAÜ ~ z ÃÑ yó! Ñ ôñ ~ÓÇ ÇˆÏÎyÜ fiìy ôò Ñ Ó y Î ì Öò ì yó ôˆï«!óõ)ì ïyó íy Óy xì ƒy!ïò%ñ ïyó íy ~ÓÇ Ó= ÓƒˆÏÑ ˆÓyG y ãì Ó Î ãyòy v zˆïß yâ ò ~ÓÇ xy!ó ÒyˆÏÓ Ó ôâï!ì xãyòy ~Ó v zîy Ó í! yˆïó Óì õyˆïò z.!.~õ ôy ƒ )â # ˆÌˆÏÑ Úv z!qîû!ó ÏÎ! ˆÏÑ v z ôfiìy! ôì Ñ Ó y ˆÎˆÏì ôyˆïó ÃÌyÜì yˆïó!ó! ß ôy ƒ ô%hfl ÏˆÏÑ ~! ˆÏÑ!üü%ˆÏîÓ yõˆïò Ú~Ñ! v z!qˆïîó!ó! ß xçüû Ó )ˆÏ ô v z ôfiìy! ôì Ñ Ó y Î!Ñ hs% Óì õyˆïò òì% ò ôy ƒ )â #ˆÏì ñ!üü%ˆïîó!óñ yü ~ÓÇ õ)ì ˆÌˆÏÑ!Óõ)ì ˆâ ì òyî ì yˆïîó v zí Ó ˆÏíÓ Ñ Ìy õyìyî ˆÓ ˆÏÖ ÚÖyîƒÛ ~ z!ìõ! Ó ˆÏAÜ ô!ñ ì Ñ ˆÏÓ v z!qî!ìõ! ˆÏÑ v z ôfiìy! ôì Ñ Ó y Î ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ Öyîƒ Óhfl%! Ó ˆÏAÜ ˆÎˆÏ ì% ì yó y ô!ó!â ì ~ÓÇ ˆÑ yò ˆÑ yò v z!qîˆïñ ~ÓÇ ì yó ˆÑ yò xçüˆïñ ì yó y ÚÖyîƒÛ! Ã í Ñ ˆÏÓ ì yó õyïƒˆïõ Ó= Óƒ ~!ÜˆÏÎ â ˆÏú ~ z ÃÑ yó!òˆïî üòyõ)úñ òñ üy (instructional design) ˆÎ! z.!.~õ.èùè~ó ˆ«ˆÏe ÓƒÓ,ì Î ì yó %!ÓïyÜ%!ú!ò Ó ) ô ı!üü%ó y ô!ó ˆÏÓˆÏüÁ ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yó õyïƒˆïõ z ô!ó ˆÏÓüˆÏÑ Ó%G ˆÏì ˆüˆÏÖ ì yó y ˆÑ yò ôó #!«ì (tasted) ~ÓÇ ˆÑ yòá v zß ì ˆ Ã!«ˆÏì Ó (well-developed ground) yˆï ôˆï«òì% ò!üöòˆïñ!â! ì Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ã#óòõ%ö# ˆ í#!ü«y Ñ òy Ñ Ó %ò xy ô!ò %î)ó G yv ÖˆÏ[ Ó ˆúy yîó Üy Óy v% õñ yó ˆÑ ÃyˆÏõ!ü«yÌ #ˆÏîÓ ôyò#î ãˆïúó ãú ƒì y!ó ÏˆÏÎ xyˆïúyâ òy Ñ Ó ˆÏäÈò ~Ñ z!ó ÏˆÏÎ Î!î xy ô!ò Ó yâ #Ó ˆÑ yò!óîƒyúˆïî ôv yˆïì ò ì y ˆÏúÁ!Ñ xy ôòyó!üöò ôâï!ì ~Ñ z ÃÑ yó ˆÏì y Ω Óì òî ~ z ïó ˆÏíÓ!ü«y ôâï!ì!ók yòüì ˆÑ Ôüú ˆÎÜ%!úˆÏÑ xy ô!ò ˆ í#ñ ˆÏ«z.!.~õ.ÈÙÈ~Ó ôy îyòñ yˆïú Óyhfl ÏÓ ã#óò!!_ñ v zîy Ó í! yˆïó ÓƒÓ yó Ñ Ó ˆÏì ôyˆïó ò ì y ÃÑ, ì ôˆï«!ü«íèùè!üöò Ã!Ñ Î yó z v zíñ Ï Ó,!Âï Ñ ˆÏÓ ~Ó Ñ ì Ü%!ú %!Óïy Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ı 36 D.El.Ed. 505

45 ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy xym!úñ v zîy Ó í z.!.~õ.èùè~ó!ü«íèùè!üöˆïòó Ñ yî Ñ yó #ì yˆïñ Ó,!Âï Ñ ˆÏÓ Ú ô!ó ˆÏÓü ˆÎˆÏ ì% xyõyó õˆïïƒ ˆÌˆÏÑ z ü%ó % Î ~ÓÇ xyõyó xóƒó! ì fiìyòèùèñ yú!òˆïî z Ü! ì z.!.~õ.èùè~ó ~Ó ) ô!üöò Ã!Ñ Î y ÎˆÏÌT ö ú Ã ) Î z.!.~õ.èùè~ó ïyó íy õ)!üü%ó ô!ó ˆÏÓüÜì yõy!ãñ ~ÓÇ yçfl,ò!ì Ñ ˆ Ã!«ˆÏì Ó õˆïïƒ!ß!ót ÁÎ yî xy ôòyó ú«ƒ ÁÎ y v z!â ì!ü«yì #Ó ôy ƒ ô%hfl ÏˆÏÑ Ó!üÖò Óhfl% Ó ˆÏAÜ Óyhfl ÏÓ ô!ó ˆÏÓˆÏüÓ ÇˆÏÎyÜ fiìy ôò Ñ Ó y ~! xy ôòyˆïîó ˆÏÑ!ü«Ñ /!ü!«ñ y! yˆïó Úˆ«e!ò Ó z.!.~.!üöˆïò yî ì yû (teach EVS contextually) Ñ Ó ˆÏÓ ì Ó %í!ü«yì #ˆÏîÓ ˆÏÑ z.!.~.!üöˆïò Óyhfl ÏÓ ã#óò!!_ñ Ã!Ñ Î yî ÇÎ%= Ñ ˆÏÓ!ü«yÌ #ˆÏîÓ ~õò yˆïó v zí y! ì Ñ Ó ˆÏì ˆÏÓ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ!üü%ˆÏîÓ õˆïïƒ K yò xˆïß Ïí fl ô, y Ó,!Âï ôyî ~ÓÇ Ü, ô!ó ˆÏÓü! ôì yèùèõyì yñ yñ% Ó îyèùè yñ% õy ~ÓÇ xòƒyòƒ xyd#î fl ãˆïòó ˆÏAÜ!õÌ! ;Î yî ì yˆïîó ~ z xò%!rïí y ÓãyÎ ÌyˆÏÑ ~ z Ñ yó ˆÏí z ~ò.!.xyó.! Ó z.!.~. ôy ƒ )â #ˆÏì S ÇˆÏÎy!ãì Vñ z.!.~.èùè~ó!ü«y ôâï!ì!ók yòüì ÇÜ ò xy ˆÏú ~Ñ ÃÑ yó Úãy!úÑ y!!_ñ Û ˆÎ!!ì ò ÓäÈÓ ïˆïó Ñ õü v z ôˆïó Ó!îˆÏÑ!Óhfl,Ïì ˆÏÎ â ˆÏúˆÏäÈ ï#ˆïó ï#ˆïó ~! ãüí ôˆïñ!üü%ó ˆÓyˆÏïÓ!ÓÑ yü á yî ì yó!òãfl ãüí ˆÎ! ì yó ô!ó ÓyÓ ñ Ã!ì ˆÏÓü#ñ xm ú ~ÓÇ xyˆïhfl Ï xyˆïhfl Ï ˆîü ôˆïñ ì yó ˆâ ì òyó!óñ yü á yî ~ yˆïó ÚÚ ôm õ ˆ í#ˆïì ˆ ÎÖò ÃˆÏÓü Ñ ˆÏÓ ˆ ì Öò!òˆÏãˆÏÑ xˆïòñ Ó, _Ó ˆ Ã!«ˆÏì ˆÎõò ±îyî ñ ˆîü ~ÓÇ xˆïáy! Ïì yˆïó ~ z!óÿª ãüˆïì Ó ˆ Ã!«ˆÏì!òˆÏãÓ xófiìyòˆïñ Ó%G ˆÏì ôyˆïó ÛÛ ~ò.!.~ö : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ôy )â # ô,ı 72!üü% ˆÑ!wÑ ~ÓÇ õ!ß ì ôâï!ì Ó!ÌõÜ%!ú!ÌˆÏõÓ ˆ«ˆÏe!üü% ˆÑ!wÑ î,!t!aüˆïñ yõˆïò ˆÓ ˆÏÖ ~ z ôy ƒ )â # ì y!úñ y! ì!ó Ñ Ó y ˆÏÎ ˆÏäÈ ÎyˆÏì Ñ ˆÏÓ õyã!óîƒyñ!ók yò ~ÓÇ ô!ó ˆÏÓüÜì!ü«yˆÏÑ ~Ñ! ÇÎ%= ˆ«eÓ )ˆÏ ô xyˆïúy!â ì Î ì, ì #Î ˆÌˆÏÑ ôm õ ˆ í# ôî hs ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ ôy ƒ )â # (Syllabus) 6!!ÌõˆÏÑ ˆÑ w Ñ ˆÏÓ xyó!ì ì Î ó ì yó õˆïì Ãïyò!Ìõ! ú Ú ô!ó ÓyÓ ~ÓÇ Órï%Ó yû ÎyÓ õˆïïƒ 4! v z ôèùè!ìõ Ó ˆÏÎ ˆÏäÈ ı 1. ô!ó ÓyÓ ~ÓÇ Órï%Ó y ı 1.1 ôñ 1.2 Ñ yã ~ÓÇ Ñ #v y 1.3 ôü%ó y 1.4 v z!qî Ñ ú 2. Öyîƒ 505-Block1 : ÃyÌ!õÑ hfl ÏˆÏÓ ô!ó ˆÏÓü!ÓîƒyÓ õˆïòyhfl Ïy!_ Ñ Üì ïyó íy 37

Hiển thị thêm