TATPARYA-BODHINI

Bản ghi

1 Éɳý ÉɺjÉÒ ½Öþ{É úòeò ú Ê É úêséié Published By: " FWP : , Mob vchindia@gmail.com ** ºÉ Éx ÉªÉ ºÉä ºÉ ÉÉÊvÉ ** ÉÖvnù κlÉ ú ªÉÉ{ÉEò +ÉÊhÉ {ÉÊ ú{éúhéç ½þhÉVÉä {É ú ÉÉlÉÇ.

2 ** +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ - iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ ]õòeòé ** ±ÉäJÉEò&- Éä. ÉÉ.ºÉÆ. Éɳý ÉɺjÉÒ ½Öþ{É úòeò ú ºÉƺEÞòiÉÉvªÉ{ÉEò, úévéé úé É EòÉì±ÉäVÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú. ÉEòÉ ÉEò&- ÉÒ Eäò.b Ò.vÉxÉ Ébä, ÉäºÉÒbå ]õ Ê ÉxɪÉÉxÉÆnù SÉìÊ ú]äõ É±É ½þÉä É ½Öþ{É úò Eèò ɱªÉ 924/30 EòÉ{Éb ÉZÉÉ ú VÉ É³ý, Ê É ÉɱÉxÉMÉ ú ÉÖ.{ÉÉä.½Öþ{É úò ÊVɱ½þÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú ( MS ) FWP MOB vchindia@gmail.com. EST.DATE REG.NO.MAH./31153/KOP PAN NO. AABAV2145B N , E , A(M) BANK NAME BRANCH IFSC CODE S/B A/C NO. HDFC BANK HUPARI HDFC BANK OF INDIA HUPARI BKID C ºÉ ÉÇ ½þCEò ÉEòÉ ÉEòÉSÉä º ÉÉvÉÒxÉ ÊuùiÉÒªÉ +É ÉÞkÉÒ ÉiÉÒ&- ËEò ÉiÉ ( û{éªéä BEò Éä {ÉÆSÉ ÉÒºÉ òhò ) ÉÊiÉ xémé, {ÉÞ¹`äö / =250 ÉÖpùEò&- +VÉÆ`öÉ Ë É]õºÉÇ, <SɱÉEò ÆúVÉÒ. PHONE MOB ]ÆõEò±ÉäJÉxÉ&- ºÉÉè. 漃 ÉÉ VªÉÉäiÉÒ úé É VÉÉvÉ É ÉÖ.{ÉÉä.VÉÉÆ É³ýÒ iéé.ê É úéä³ý ÊVɱ½þÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú MOB ÉEòÉ ÉxÉ ºlɳý&- ÉÒ º ÉÉ ÉÒ VÉMÉnÂùMÉÖ û ÉÆEò úésééªéç {ÉÒ`ö, Eò ú ÉÒ ú 2299, b Ò ÉÉbÇ, ÉÖGò ÉÉ ú {Éä`ö, EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú òéäxé xéæ MOB peethkarvir@gmail.com ÉEòÉ ÉxÉ&- Éè ÉÉJÉ ÉÖ. ÉEäò Ê É ÉÉ ú:- ÊnùxÉÉÆEò ** ºÉ Éx ÉªÉ ºÉä ºÉ ÉÉÊvÉ ** ÉÖvnù κlÉ ú ªÉÉ{ÉEò +ÉÊhÉ {ÉÊ ú{éúhéç ½þhÉVÉä {É ú ÉÉlÉÇ.

3

4 ** ÉxÉÉäMÉiÉ ** ÉÒ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééxéò +É{ɱÉä ºÉnÂùMÉÖ û +ÉÊhÉ Éb Ò±É ÉÆvÉÖ ªÉÉÆSªÉÉ ºÉÆiÉÉä¹ÉÉ É ÒiªÉlÉÇ Ê±Éʽþ±Éä±ÉÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ ÉÉ + ÉÞiÉÉxÉÖ É É ½þÉ OÉÆlÉ ½þÉ =SSÉEòÉä]õÒSÉä ÉÖvnù +uèùié iéi ÉYÉÉxÉ ºÉÉÆMÉhÉÉ úé, +ÉÊhÉ nùéäxé ʺÉvnùÉ ÉºlÉäiÉ +ºÉhÉÉ-ªÉÉ MÉÖ ûê ɹªÉÉÆSÉÉ VÉhÉÖ ½þÉ ºÉÖJɺÉÆ ÉÉnùSÉ +ɽäþ. ÉÒ YÉÉxÉ úévé ÉÉ>ð±ÉÒ º ÉiÉ&SÉ ½þhÉiÉä ** Ê ÉªÉÉ ºÉÉ ÉÉʪɱÉÒ ½þÉäªÉ * iéèæ +ÆMÉÒSªÉÉ +ÆMÉÒ xé ºÉ ÉɪÉä * ªÉä-½þ ÉÒÆ iéäléäêsé +ɽäþ * iéé ûhªé EòÒÆ ** ªÉªÉɱÉÉÊMÉ ½äþ ÉÉä±ÉhÉä * +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ {ÉhÉäÆ * º ÉÉxÉÖ ÉÚiÉÒ {É úméöhéä * ÉÉäMÉÊ ú±éä ** Öò±ÉÉ ÉvªÉä nùb ±Éä±ÉÉ ºÉÖ ÉÉºÉ VɺÉÉ +É{ÉÉä+É{É {ÉºÉ úiééä +ÉÊhÉ nöùºé-ªééºé +ÉxÉÆnù näùiééä iéºéésé ÉÒ ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉÉlÉÉSÉä Úò±É = ɱɱÉä +ÉÊhÉ YÉÉxÉä É úéséä ÉɪÉֱɽþ úòiéúxé iéä +É{ɱªÉÉ {ɪÉÈiÉ +ÉhɱÉä. ié úòê½þ ÉÉ>ð±ÉÒ ½þhÉiÉä +É ½þÒ ÉÉäʱɱÉä VÉä EòÉƽþþÒ * iéæä ÉEò]õÊSÉ +ºÉä `öéêªé ** ÉÉ º ɪÉÆ ÉEòÉ ÉÉ EòÉÆ<Ç * ÉEòÉ ÉÉ Éä, ÉÉä±Éä ** +ºÉä VÉ ú +ɽäþ ié ú ÉMÉ ½þÉ OÉÆlÉ =vªé É EòÉ? {ÉÊfªÉÆiÉä ºÉ úé iéäêsé * {É úò ÉÉäMÉÒ xé ÉÒ xé ÉÒ ûêsé * ½þhÉÉäÊxÉ ½þÉ =ÊSÉiÉÖÊSÉ * +xéö ÉÉnù ʺÉvnÖù ** <ªÉÉEòÉ úhéä Ê ÉªÉÉ * MÉÉè{ªÉ nùéê ɱÉä ÉÉä±ÉÖÊxɪÉÉ * BäºÉä xéé½þò +É{ɺɪÉÉ * ÉEòÉ ÉÖÊSÉ ½þÉ ** +ºÉä VÉ ú º É ÉEò]õSÉ ½äþ +ɽäþ ié úòê½þ ɱÉÉ ÉÉZÉä ÉÉèxÉ ºÉÉäbÚ xé ½äþ ºÉÉÆMÉÉ ÉäºÉä ÉÉ]õ±Éä. {É ÆúiÉÖ ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÉZÉÒ ÉèJÉ úò * ÉÉèxÉÉSÉäʽþ ÉÉèxÉ Eò úò * VÉä ÉÉʽþiÉÒ +ɽäþ, iªéésªéé +ÉvÉÉ äúsé iéeòç, ƪÉÖÊHò +ÉÊhÉ où¹]õéæié ªÉÉ ÉÉMÉÉÇxÉä +xéö ÉÚiÉÒSÉÒ ÉÉʽþiÉÒ Eò ÉÒ ºÉÉÆMÉÉ ÉÒ ié ú ** ÉÉèxÉÉxÉä ÉÉèxÉ {ÉɳýÉ Éä É ºÉÉÆMÉÉ Éä ** xéä½þ ÉÒSÉÉ où¹]õéæié ½þhÉVÉä ÉÖCªÉÉxÉä MÉÖ³ý JÉɱªÉÉSÉÉ +ÉxÉÆnù ÉhÉÇxÉ Eò úé ÉÉ. nù ÉÉä{ÉÊxɹÉnùÉÆSÉÒ SÉÉ±É VÉälÉä ºÉÆ{ÉiÉä, iªéé Éä³ýÒ ÉÉävÉ ½þÉäiÉÉä +ÉÊhÉ iééäê½þ ÉÖbÚ xé VÉÉiÉÉä, +ºÉä ½äþ Ê`öEòÉhÉ +É ½þÒ +É{ÉhÉÉºÉ nùéjé ÉiÉ +ɽþÉäiÉ ÊEò VÉälÉä iéö ½þÒ ÉÒ ÉÆiÉ ½þÉ±É * YÉÉxÉnäù ÉÉä ½þhÉä ÉÒ ÉÆiÉ * ½äþ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ ** ÉÒ ÉÆiÉÉÆSÉÒ ÉÒ ÉÆiÉÒ EònùÉÊSÉiÉ +ÉäºÉ äú±é {É ÆúiÉÖ ½äþ Bä ɪÉÇ ** ºÉä ÉÚÊxÉ VÉÒ ÉxÉ ÉÖHò * ½äþÊSÉ ½þÉäiÉÖ ** ½þÒ ÉÖÊHò ÊxÉ ÉÉÇhÉÉSÉÒ xéé½þò ié ú iéò úºé ɪÉiÉäxÉä É ú±éä±éò +ɽäþ. ÉÖÊHò EòÒ ú Éä±½þɳý * +xéö É ÉÉ ÉÞiÉÒ ÊxÉJɳý * {ÉÊ ú + ÉÞiÉɽþÒ =`äö ±Éɳý * + ÉÞiÉä ªÉähÉä ** +ºÉä ½äþ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ VÉä + ÉÞiÉɱÉɽþÒ ±Éɳý {ÉÉZÉ úé ɪÉɱÉÉ ±ÉÉ Éä±É, +ºÉÉ ½þÉ MÉÉäb + ÉÞiÉÉSÉÉ +xéö É É É +xéö É ÉÉSÉä + ÉÞiÉ PÉä ÉÖxÉ iéö ½þÒ º ÉiÉ& ié ú ºÉÖJÉÒ ½þɱÉSÉ {É ÆúiÉÖ iéö ÉSªÉÉ ºÉÉÊxÉvªÉÉiɱÉä ** ÉÖHò ÉÖ ÉÖIÉÖ Évnù * ½þÉ iéæ É É úò ªÉÉäMªÉiÉÉ Éänù * +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ º ÉÉnù * Ê É ûvnù VÉÆ É ** +ºÉä EòºÉä ½þÉä<DZÉ? ié ú ½äþ nùéäxé où¹]õéæié {ɽþÉ 1) MÉÆMÉÉ + ÉMÉɽxÉþÉ +ɱÉÒ * {ÉÉÊhɪÉä MÉÆMÉÉÊSÉ ZÉɱÉÒ * 2) EòÉÆ ÊiÉÊ É äú Éä]õ±ÉÒ * ºÉÚªÉÉÇ VÉè ÉÒ ** MÉÆMÉÉ ÉÉiÉÉ ºxÉÉxÉÉºÉ VªÉÉ {ÉÉhªÉÉÆiÉ =ié ú±éýò iéä {ÉÉhÉÒSÉ MÉÆMÉÉ xéé½þò EòÉÆ ½þÉäiÉ? ËEò ÉÉ ºÉÚªÉÉDZÉÉ Éä]õɪɱÉÉ MÉä±Éä±ÉÉ +ÆvÉÉ ú ÉEòÉ ÉSÉ ½þÉä ÉÚxÉ VÉÉ<DZÉ. iéºéäsé ½äþ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ SÉÉJɱªÉÉxÉä + ÉÞiÉÉxÉÖ É ÉSÉ ªÉä<DZÉ. +ÉÊhÉ +xéö É É + ÉÞiÉSÉ ½þÉä>ðxÉ úé½þò±é. ºÉhÉä ÉÉäMÉÒVÉä ºÉhÉä * Ê É ÉÉSÉäÊxÉ ** +ºÉÉ ½þÉ +xéö É ÉMÉ ªÉ OÉÆlÉÉSÉä +xéö ÉÉnùÉi ÉEò ±ÉäJÉxÉ Eò ûxé ±ÉäJÉEòÉxÉÒ º ÉiÉ&SÉä É <ié úéæséäê½þ JÉÚ{ÉSÉ Eò±ªÉÉhÉ ºÉÉvɱÉä +ɽäþ. Ên BxÉ.Eäò.VÉÉä ÉÒ EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú

5 ** ÉÒ ºÉnÂùMÉÖ û ÊxÉ ÆúVÉxÉ É½þÉ úévé ɺÉzÉ ** ** ÊuùiÉÒªÉ +É ÉÞkÉÒSÉä ÊxÉÊ ÉkÉÉxÉä ** ÉänùÉÆiÉÉSÉɪÉÇ ÉÒ Éɳý ÉɺjÉÒ ½Öþ{É úòeò ú ʱÉÊJÉiÉ ** +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ-iÉÉi{ɪÉÇ ÉÉäÊvÉxÉÒ ]õòeòé ** ªÉÉ ÉÉèʱÉEò É nöùì ɳý OÉÆlÉÉSÉä ÉEòÉ ÉxÉ Eò úiééxéé +ÉxÉÆnù ½þÉäiÉ +ɽäþ. ºÉnù úséé OÉÆlÉ ÉÊxÉ ÉÉ ú +Ê ÉxÉ ÉÖ**.10 nùºé úé ÉEäò 1817 ªÉÉ ÉÖ ÉÊnùxÉÒ Ê±É½ÚþxÉ {ÉÚhÉÇ Eäò±ÉÉ É <ºÉ ÉÒ ºÉxÉ 1898 ÉvªÉä ÉÒ +É ÉÉVÉÒ úé ÉSÉÆpù ºÉÉ ÉÆiÉ, úé ÉiÉi É ÉÖùEò bä {ÉÉä Éä³ýMÉÉ É ªÉÉxÉÒ ÉlÉ É ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±ÉÉ +ºÉä. ºÉvªÉÉ ½þÉ OÉÆlÉ ={É±É vé xéºé±éäxéä iééä {ÉÖxÉ ÉÖÇpùhÉ Eò üxé ÉEòÉ ÉxÉ Eò úhéä ÉÉ ÉiÉ {É.{ÉÚ.º ÉÉ ÉÒ Ê ÉtÉxÉÞ˺ɽþ ÉÉ úiéò, ÉÒ ÉÆEò úésééªéç {ÉÒ`ö Eò ú ÉÒ ú EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú ªÉÉÆSÉä ÉÒ +É ½þÒ SÉSÉÉÇ Eäò±ÉäxÉÆiÉ ú º ÉÉ ÉÒxÉÒ +É ½þÉºÉ ÉÉäiºÉÉʽþiÉ Eò ûxé OÉÆlÉÉºÉ ÉÆMÉ±É +ÉÊ É ÉÉÇnù Ênù±Éä +ɽäþiÉ. iªéé Éqù±É {É.{ÉÚ.º ÉÉ ÉÓSÉä +ÉÊhÉ Eò ú ÉÒ ú +ɽþÉäiÉ. + ÉÞiÉÉxÉÖ É É ½þÉ ºÉÆiÉ YÉÉxÉä É úéæséé º É úêséié OÉÆlÉ +ºÉÚxÉ iªééºé +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ É ÊSÉÊuù±ÉɺÉÉxÉÆnù +ºÉä½þÒ ºÉÆ ÉÉäÊvɱÉä VÉÉiÉä. +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ û{éò OÉÆlÉ ½þhÉVÉä ºÉnÂùMÉÖ ûeþò{éäséé ɽþÉ ÉºÉÉnùSÉ +ɽäþ.iªÉÉiÉ +xéö É É ÊºÉvnù iéi ÉYÉÉxÉÉSÉÉ ={Énäù É Eäò±ÉÉ +ɽäþ. ÉÒ Éɳý ÉɺjÉÒ ½Öþ{É úòeò ú ªÉÉxÉÒ YÉÉxÉä É ú ÉÉ>ð±ÉÒSÉä ºÉÆIÉÒ{iÉ SÉÊ újé É +xéö É ÉÉ ÉÞiÉÉ É ú (+Éä ÉÒ - EòÉä É +ÉÊhÉ ]õòeòé) ºÉÖ±É É {ÉvnùiÉÒxÉä ʱÉJÉÉhÉ Eäò±Éä +ɽäþ. iªéésé É úéä É ú ÉɺjÉÒVÉÒxÉÒ +É{ɱÉÒ {É Æú{É úé½þò Ê É Énù Eäò±ÉÒ +ɽäþ. ½Öþ{É úòeò ú ªÉÉxÉÒ ªÉÉ OÉÆlÉÉÊ É ÉÉªÉ ÉänùÉÆiÉÊ É¹ÉªÉEò +xéäeò OÉÆlÉÉÆSÉä ʱÉJÉÉhÉ Eäò±Éä +ɽäþ. iªéé{éèeòò ** YÉÉxɪÉÉäMÉ ÉɺjÉ ** ½þÉ OÉÆlÉ ÉÒ VÉMÉnÂùMÉÖ û ÉÆEò úésééªéç {ÉÒ`ö Eò ú ÉÒ ú ªÉÉxÉÒ ºÉxÉ 1916 ÉvªÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±ÉÉ ½þÉäiÉÉ. iééä ={É±É vé ½þÉäiÉ xéºé±éäxéä Eò ú ÉÒ ú {ÉÒ`öÉSÉä +xéö ÉiÉÒxÉä ºÉxÉ 2012 ÉvªÉä +É ½þÒ {ÉÖxÉ ÉÖÇpùhÉ Eò ûxé ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±ÉÉ +ɽäþ. ½Öþ{É úòeò úéæséò Ê ÉuùiÉÉ {ÉɽÚþxÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú ºÉƺlÉÉxÉSÉä +ÊvÉ{ÉiÉÒ ÉÒ ÉÉxÉ úévéì¹é UôjÉ{ÉÊiÉ ÉɽÚþ ɽþÉ úévé ( EòɱÉÉ ÉvÉÒ Ênù iéä ) ªÉÉxÉÒ úévéé úé É EòÉì±ÉäVÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú ªÉälÉä ºÉƺEÞòiÉSÉä +vªéé{éeò ½þhÉÚxÉ ÉɺjÉÒVÉÓSÉÒ ÊxɪÉÖHòÒ Eäò±ÉÒ ½þÉäiÉÒ. ½Öþ{É úòeò úéæséä ɽþÉÊxÉ ÉÉÇhÉ Ênù úéävéò ZÉɱÉä. ÉɺjÉÒVÉÓSÉä ÉänùÉÆiÉÉ É úò±é Ê É{ÉÚ±É ÉÉbÂ. ÉªÉ EòɱÉÉSÉä +ÉäPÉÉiÉ xé¹]õ ZÉɱÉä +ɽäþ. {É ÆúiÉÖ ªÉlÉÉ ÉHòÒ ÉÉèʱÉEò ={É±É vé ÉÉbÂ. ÉªÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhéäséé +É ÉSÉÉ ÉÉ ÉÉÊhÉEò ɪÉixÉ +ɽäþ. ÉänùÉÆiÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉä ÉÉäHäò nöùì ɳý +ɽäþiÉ ªÉÉSÉÒ {ÉÚhÉÇ VÉÉhÉÒ É +ɽäþ. {É ÆúiÉÖ VÉÉhÉiªÉÉ + ªÉɺÉÚxÉÉ É ÉÉ ÉÒ Ê{ÉføÒºÉ ÉänùÉÆiÉ Ê ÉSÉÉ ÊxÉÎ SÉiÉSÉ ={ɪÉÉäMÉÒ ½þÉä<Ç±É ªÉÉSÉÒ JÉÉjÉÒ ÉÉ]õiÉä. +É ÉSÉä MÉÖ ûnäù É {É.{ÉÚ. ÉÒ ÊxÉ ÆúVÉxÉ É½þÉ úévé ½äþ ÉÉ É ÉÒ ÉÖpäù ÉÉ ÉiÉ xéä½þ ÉÒ ÉÉMÉÇnù ÉÇxÉ Eò úòié +ºÉiÉ, ºÉÖnèù ÉÉxÉä + ÉÞiÉÉxÉÖ É ÉÉSÉä ÉlÉ É +vªééªééié ** ºÉÉÆbÚ ÊxÉ ÉÒ`ö{ÉhÉÉSÉÉ ±ÉÉä ÉÖ * Ê É`äö ˺ÉvÉÖi ÉÉSÉÉ PÉäiɱÉÉ ±ÉÉ ÉÖ * iéä ÉÒ +½Æþ näù>ðêxé ÉÒ ÉÆ ÉÖ * ÉÉÆ É ÉÒ ZÉɱÉÉä ** 1-63** +ºÉÉ =±±ÉäJÉ +Éf³iÉÉä. ªÉÉSÉÉ +É ½þÉºÉ ºÉÉlÉÇ +ÉxÉÆn ½þÉäiÉ +ɽäþ. ºÉnù ú OÉÆlÉÉSÉÉ ºÉnÂù ÉHòÉxÉÒ ËSÉiÉxÉ É ºÉJÉÉä±É + ªÉÉºÉ Eò úé ÉÉ Ê½þ xé É Ê ÉxÉÆiÉÒ. MÉÖ û ÉÉ ú Ênù òé±méöxé É**.6 BEòxÉÉlÉ ¹É¹`öÒ ÉEäò 1937 Eäò.b Ò.vÉxÉ Ébä, ÉäʺÉbå ]õ Ê ÉxɪÉÉxÉÆnù SÉìÊ ú]äõ É±É ½þÉä É ½Öþ{É úò ÊVɱ½þÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ ú ÉÉä ÉÉ<DZÉ&

6 ** +xéögò ÉÊhÉEòÉ ** +. Gò. ÉEò úhé - Ê É¹ÉªÉ +Éä ÉÒ ºÉÆJªÉÉ {ÉÞ¹` Gò. 00) ÉÒYÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséå ºÉÆÊIÉ{iÉ SÉÊ újé ) ÉlÉ É - Ê É É ÉÊHòºÉ ÉÉ Éä É ) ÊuùiÉÒªÉ - ºÉnÂùMÉÖ ûºié ÉxÉ ) iéþiéòªé - ÉÉSÉÉ@ñhÉÊ É ÉÉäSÉxÉ ) SÉiÉÖlÉÇ - YÉÉxÉÉ ÉänùJÉÆb xé ) {ÉÆSÉ É - ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÊ É É úhé ) ¹É¹`ö - É nùjéæb xé ) ºÉ{iÉ É - +YÉÉxÉJÉÆb xé ) +¹]õ É - YÉÉxÉJÉÆb xé ) xé É É - ʺÉrù ú½þhéò ) nù É É - OÉÆlÉ {ÉÊ ú½þé ) ÉɺjÉÒVÉÓSÉÒ {É Æú{É úé

7 ** ÉÒYÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséå ºÉÆÊIÉ{iÉ SÉÊ újé** É ** ÉänùÉxiÉÉSÉÓ ÊxÉiªÉʺÉrù +ÊiɺÉÚI É iék Éå.** MÉÉänùÉ xénùòsªéé iéò úó +É{ÉäMÉÉÆ É ªÉÉ xééæ ÉÉSÉå BEò JÉäbå +ɽäþ. iéäléå MÉÉäË Énù{ÉÆiÉ ªÉÉ xééæ ÉÉSÉÉ BEò ªÉVÉÖ ÉænùÒ ÉÉÀhÉ ú½þéié +ºÉä. iªééºé ÊxÉ úé ÉÉ<Ç xééæ ÉÉSÉÒ BEò {ÉixÉÒ ½þÉäiÉÒ. iéò {ÉÊiɺÉä ÉåiÉ ºÉÉ ÉÇEòɳý ÊxÉ ÉMxÉ +ºÉä. ÊiɱÉÉ MÉÉäË Énù{ÉÆiÉÉ{ÉɺÉÚxÉ Ê É`Âö`ö±É ªÉÉ xééæ ÉÉSÉÉ BEò ÉÖ±ÉMÉÉ ZÉɱÉÉ. iééä ±É½þÉxÉ{ÉhÉÉ{ÉɺÉÚxÉ +ÊiÉ ÉªÉ ÉÖÊrù ÉÉxÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ÉÉéVÉÒ ÉÆvÉxÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ºÉ ÉÇ ÉɺjÉÉÆiÉ ÊxɹhÉÉiÉ ZÉɱÉÉ. {ÉhÉ ªÉÉ Ê É`Âö`ö±ÉÉSÉå +ÆiÉ:Eò úhé É{ÉÆSÉÉEòbä xéºé±ªéé ÉÖ³åý ÉÊHò ÉÉMÉÉÇEòbä ɳÚÆý ±ÉÉMɱÉå. iªéé ÉÖ³åý iªééºé ºÉ½þVÉSÉ iéòléçªééjéé Eò úhªééê ɹɪÉÓ <SUôÉ =i{ézé ZÉɱÉÒ; É +É{ɱÉÒ <SuôÉ {ÉÚhÉÇ ½þÉähªÉɺÉÉ`öÓ Ê É`Âö`ö±ÉÉxÉå iéòléçªééjéäºé VÉÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ÉÉiÉÉÊ{ÉiÉ úéævé ɳý +ÉYÉÉ ÉÉÊMÉiɱÉÒ; É iéò iªééæxéó Ênù±ÉÒ. xéæié ú Ê É`Âö`ö±É ½þÉ Ê ò úié Ê ò úié +ɳÆýnùÒ ÉÖCEòÉ ÉÓ +ɱÉÉ. ªÉälÉå ʺÉqùÉä{ÉÆiÉ xééæ ÉÉSÉÉ ÉÒ ÉÉxÉ EÖò±ÉEòhÉÔ ú½þéié +ºÉä. iªééºé újé ÉÉ ÉÉ<Ç xééæ ÉÉSÉÒ BEò ºÉÖº É û{é É ºÉÖMÉÖhÉÒ EòxªÉÉ ½þÉäiÉÒ. iéò ={É É ú ZÉɱªÉÉ ÉÖ³åý ÊiÉSÉÉ ÉÉ{É òé ú EòɳýVÉÓiÉ ½þÉäiÉÉ. iªéésªéé ÉxÉÉÆiÉ VÉÉÆ É<Ç ªÉÉäMªÉ MÉÖhÉ ÉÉxÉ +ºÉÉ ÉÉ +ºÉå +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, Ê É`Âö`ö±ÉÉSÉÒ MÉÉÆ`ö {Éb iééæiéhéósé ½þÉSÉ ªÉÉäMªÉ VÉÉÆ É<Ç +ɽäþ, +ºÉå ºÉ ÉVÉÚxÉ Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ ÊºÉqùÉä{ÉÆiÉÉxÉå +É{ɱªÉÉ PÉ úó ÉÉäVÉxÉÉºÉ +ÉÊhɱÉå; É Ê É`Âö`ö±ÉÉSªÉÉ EÖò³ýMÉÉäjÉÉSÉÉ Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ªÉÉxÉÆiÉ ú ʺÉqùÉä{ÉÆiÉÉxÉå +É{ɱÉÒ ÉÖ±ÉMÉÒ 001

8 Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ näùhªééséé ÊxÉ SÉªÉ Eäò±ÉÉ; É +É{ɱªÉÉ ÉÖ±ÉÒºÉ +xééªééºéå ªÉÉäMªÉ É ú Ê É³ýɱÉÉ ½þhÉÚxÉ ÊºÉqùÉä{ÉÆiÉÉxÉä Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ +É{ɱªÉÉ VÉ É³ý `äö ÉÚxÉ PÉäiɱÉå É ±ÉMxÉÉSÉÒ MÉÉä¹]õ EòÉfø±ÉÒ. {ÉhÉ ÉÉiÉÉÊ{ÉiÉ úéæsªéé +xéö ÉÉänùxÉÉÊ É ÉÉªÉ ±ÉMxÉ EòºÉå Eò úé Éå? ªÉÉ ÉEòÉ åú É ÉÊiÉxÉ É ÉÊiÉ ½þÉäiÉÉÆ ½þÉäiÉÉÆ ±ÉMxÉÉSÉÉ ªÉÉäMÉ PÉbÚ xé +ɱÉÉ. xéæié ú ªÉÉÆxÉÒ ºÉ ÉOÉ iéòléçªééjéé Eäò±ÉÒ. {ÉÖfåø Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ +É{ɱªÉÉ ÉÞrù ÉÉiÉÉÊ{ÉiÉ úéæséå nù ÉÇxÉ PªÉÉ Éå, + ÉÒ <SUôÉ ZÉɱªÉÉ ÉÖ³åý ʺÉqùÉä{ÉÆiÉ, +É{ɱÉÒ ºjÉÒ, EòxªÉÉ É VÉÉ ÉÉiÉ ªÉÉÆºÉ É úéä É ú PÉä>ðxÉ +É{ÉäMÉÉÆ ÉÉºÉ +ɱÉä. iéäléå MÉÉäË Énù{ÉÆiÉÉÆSÉÒ Éä]õ PÉä>ðxÉ ÊºÉqùÉä{ÉÆiÉ +ɳÆýnùÒºÉ {É úié +ɱÉä; É Ê É`Âö`ö±É ½þÉ ºÉ½þEÖò]ÖÆõ É +É{ɱªÉÉ ÉÞrù ÉÉiÉÉÊ{ÉiÉ úéævé ɳý úéê½þ±éé. {ÉÖfåø EòÉƽþÓ Ênù ɺÉÉÆxÉÓ Ê É`Âö`ö±ÉÉSÉÒ ÉÉiÉÉÊ{ÉiÉ åú ÊxÉ ÉiÉDZÉÓ; É Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ É{ÉÆSÉÉSÉÉ EÆò]õɳýÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý Éè úémªé =i{ézé ZÉɱÉå. ªÉÉ EòÉ úhéé É ûxé ʺÉqùÉä{ÉÆiÉÉÆxÉÓ Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ +ɳÆýnùÒºÉ +ÉÊhɱÉå. {ÉhÉ Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ Éè úémªé =i{ézé ZÉɱªÉÉ ÉÖ³åý ÊSÉkÉÉºÉ ºÉ ÉÉvÉÉxÉ xé ÉÉ]ÚõxÉ, EòÉ ÉÒºÉ VÉÉ>ðxÉ ºÉÆxªÉÉºÉ PªÉÉ ÉÉ + ÉÒ <SUôÉ ZÉɱÉÒ. iªéé É ÉÉhÉå Ê É`Âö`ö±É ½þÉ EòÉ ÉÒºÉ +ɱÉÉ. iéäléå ÉÒ{ÉÉnùº ÉÉ ÉÒ xééæ ÉÉSÉä ºÉÆxªÉɺÉÒ ½þÉäiÉä. iªééæsªéévé ɳý ɱÉÉ ºjÉÒ-{ÉÖjÉÉÊnù xéé½þóié ½þhÉÚxÉ JÉÉä]åõ ºÉÉÆMÉÚxÉ iªééæsªéé{ééºéúxé ºÉÆxªÉɺÉnùÒIÉÉ PÉäiɱÉÒ; É iªééæxéó Ê É`Âö`ö±ÉÉSÉå SÉèiÉxªÉ +ºÉå xééæ É `äöê ɱÉå. {ÉÖfåø SÉèiÉxªÉÉxÉå º ÉÉ ÉÒVÉ É³ý ɺlÉÉxÉjɪÉÉÊnù OÉÆlÉÉSÉå +vªéªéxé Eäò±Éå; É SÉèiÉxªÉ ½äþ YÉÉxÉEòÉÆb ÉÆiÉ ÉÉä`äö ÊxɹhÉÉiÉ ZÉɱÉä. ½þÒ ºÉ ÉÇ ½þEòÒEòiÉ +ɳÆýnùÒºÉ Eò³ý±ªÉÉxÉÆiÉ ú újé ÉÉ ÉÉ<ÇºÉ òé úsé nöù:jé ZÉɱÉå. {ÉhÉ ÉÉiÉÉÊ{ÉiÉ úéæsªéé ºÉ½þ ÉɺÉÉxÉä ÊiÉxÉä iéå nöù:jé ºÉÉäºÉ±Éå É <Ç É úºéä ÉäiÉ +É{ɱÉÉ Eòɳý PÉÉ±É ÉÉ ÉÉ ½þhÉÚxÉ ÊiÉxÉå + ÉilÉÉSªÉÉ ÉnùÊIÉhÉäºÉ +É Æú É Eäò±ÉÉ. {ÉÖfåø EòÉƽþÓ Eòɳý MÉ䱪ÉÉxÉÆiÉ ú EòÉ ÉÓiÉ Ê É`Âö`ö±ÉÉSªÉÉ MÉÖ ûºé ÉÉ]õ±Éå, EòÓ ªÉÉ É`öÉÆiÉ SÉèiÉxªÉÉSÉÒ ºlÉÉ{ÉxÉÉ Eò ûxé +É{ÉhÉ úé Éä É úésªéé ªÉÉjÉäºÉ VÉÉ Éå. iªéé É ÉÉhÉå SÉèiÉxªÉÉSÉÒ ºlÉÉ{ÉxÉÉ Eò ûxé ÉÒMÉÖ û ÉÚiÉÔ EòÉ ÉÒ½ÚþxÉ ÊxÉPÉɱÉä. iééå Ê ò úié Ê ò úié +ɳÆýnùÒºÉ VÉälÉå újé ÉÉ<Ç + ÉilÉÉSÉÒ ºÉä ÉÉ Eò úòié ½þÉäiÉÒ, iéäléå ªÉä>ðxÉ {ÉÉäSɱÉä. újé ÉÉ<ÇxÉå iªéé ªÉiÉÒSÉå iéävé {ÉɽÚþxÉ ½äþ EòÉähÉÒ ÉÉä`äö ºÉi{ÉÖ û¹é +ɽäþiÉ, +ºÉå VÉÉhÉÚxÉ iªééæxéé xé ɺEòÉ ú Eäò±ÉÉ. ªÉiÉÓxÉÓ ' +¹]õ{ÉÖjÉÉ ºÉÉè ÉÉMªÉ ÉiÉÒ É É ' +ºÉÉ +ÉÊ É ÉÉÇnù Ênù±ÉÉ. iééä BäEÚòxÉ újé ÉÉ ÉÉ<ÇºÉ ½ÆþºÉÚ +ɱÉå. ªÉiÉÓxÉÓ ½ÆþºÉhªÉÉSÉå EòÉ úhé Ê ÉSÉÉÊ úiééæsé újé ÉÉ<ÇxÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå, EòÓ ÉÉZÉä {ÉÊiÉ ºÉÆxªÉÉºÉ PÉä>ðxÉ EòÉ ÉÓiÉ úéê½þ±éä +ɽäþiÉ, ÉMÉ +É{ɱÉÉ ½þÉ +ÉÊ É ÉÉÇnù ò±épúù{é EòºÉÉ ½þÉ ÉÉ? +ºÉå ÊiÉSÉå ÉɹÉhÉ BäEÚòxÉ ªÉiÉÓxÉÓ újé ÉÉ<ÇºÉ ÊiÉSªÉÉ ÉiÉÉ úésªéé JÉÉhÉÉJÉÖhÉÉ Ê ÉSÉÉÊ ú±ªéé. Éä É]õÓ ½þÒ MÉÉä¹]õ 002

9 +É{ɱªÉÉ SÉèiÉxªÉÉEòbä SÉ ªÉäiÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉ ÉVÉÚxÉ újé ÉÉ<ÇEòbÚ xé ʺÉvÉÉä{ÉÆiÉÉºÉ ÉÉä±ÉÉ ÉhÉå Eäò±Éå; +ÉÊhÉ iªééºé ºÉÉÆÊMÉiɱÉå, EòÓ +É{ÉhÉ újé ÉÉ<ÇºÉ PÉä>ðxÉ ÉVÉ É úéä É ú EòÉ ÉÒºÉ SɱÉÉ Éå. EòÉ ÉÒºÉ MÉ䱪ÉÉxÉÆiÉ ú ªÉiÉÓxÉÓ SÉèiÉxªÉÉºÉ JÉ úé ÉÞkÉÉÆiÉ Ê ÉSÉÉÊ ú±éé. SÉèiÉxªÉÉxÉå½þÒ ZÉɱÉä±ÉÒ ºÉ ÉÇ MÉÉä¹]õ Eò ÉÚ±É Eäò±ÉÒ. ªÉiÉÓxÉÓ Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ +ÉYÉÉ Eäò±ÉÒ, EòÓ {ÉixÉÒSÉÉ º ÉÒEòÉ ú Eò ûxé É º Énäù ÉÓ VÉÉ>ðxÉ É{ÉÆSÉ Eò úé ÉÉ. + ÉÒ +ÉYÉÉ ½þÉäiÉÉÆSÉ ÊºÉvÉÉä{ÉÆiÉ, EòxªÉÉ É VÉÉ ÉÉiÉ ªÉÉÆxÉÉ É úéä É ú PÉä>ðxÉ +ɳÆýnùÒºÉ +ɱÉä. xéæié ú Ê É`Âö`ö±É ½þÉ újé ÉÉ<Ç É úéä É ú ºÉƺÉÉ ú Eò û ±ÉÉMɱÉÉ. {ÉhÉ ÊxÉiªÉ Ê ÉIÉÉ ÉÉMÉÉ ÉÒ É úéjéæênù ÉºÉ xéé ɺ É úhé É MÉÒiÉÉÊnù OÉÆlÉÉSÉå É ÉhÉ ÉxÉxÉ ÊxÉÊnùvªÉɺÉxÉ Eò úòié +ºÉÉ Éå, + ÉÒ ÉÉ úé ɹÉç Ê É`Âö`ö±ÉÉxÉå PÉɱÉÊ É±ÉÓ. iªéé Éä³ýÓ MÉÉÆ ÉSªÉÉ ÉÉÀhÉÉÆxÉÓ Ê É`Âö`ö±ÉÉ É ú ÉɳýÒiÉ PÉÉiɱÉå ½þÉäiÉå; ½þhÉÚxÉ Ê É`Âö`ö±É ½þÉ MÉÉÆ ÉSªÉÉ Éɽäþ ú BEò ZÉÉå{Éb Ò ÉÉÆvÉÚxÉ iéóié ú½þéié +ºÉä. ªÉÉ É ÉÉhÉå Eòɳý PÉÉ±É ÉÒiÉ +ºÉiÉÉÆ Ê É`Âö`ö±ÉÉºÉ újé ÉÉ<ÇSªÉÉ {ÉÉä]õÒ iéòxé {ÉÖjÉ É BEò EòxªÉÉ, + ÉÓ SÉÉ ú +{ÉiªÉå ZÉɱÉÓ. ªÉÉ SÉÉ ú +{ÉiªÉÉÆSÉÓ xééæ Éä- ÊxÉ ÉÞÊkÉ, YÉÉxÉnäù É, ºÉÉä{ÉÉxÉ É ÉÖHòÉ ÉÉ<Ç + ÉÓ ½þÉäiÉÓ. ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½äþ ÉÉ汃 ÉɽþxÉ ÉEäò 1190 ÉvªÉä VÉx ɱÉä. YÉÉxÉnäù É 1193 ÉvªÉä, ºÉÉä{ÉÉxÉnäù É 1196 ÉvªÉä, ÉÖHòÉ ÉÉ<Ç 1199 ÉvªÉä. ªÉÉ É ÉÉhÉå ½þÒ SÉÉ ú ÉÖ±Éå Ênù ɺÉå Ênù ÉºÉ lééä ú ZÉɱÉÓ. ÊxÉ ÉÞÊkÉ, YÉÉxÉnäù É, ºÉÉä{ÉÉxÉ É ÉÖHòÉ ÉÉ<Ç ªÉÉÆxÉÉ Ê É`Âö`ö±ÉÉxÉä ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úséä Ê ÉIÉhÉ Ênù±Éå. iªééæié Ê É Éä¹ÉåEò ûxé ªÉÉÆSªÉÉEòbÚ xé Éänù ÉɺjÉÉSÉå +vªéªéxé Eò úê ɱªÉÉ ÉÖ³åý ÉÉ ÉÒ =zéiéòºé EòÉ úhéò ÉÚiÉ VÉä Éfåø Ê ÉIÉhÉ, ÊiÉiÉEäò ºÉ ÉÇ ªÉÉ ÉÖ±ÉÉÆxÉÉ Ê É³ýɱÉä ½þÉäiÉå. ié ÉÉÆiÉ ½þÒ ÉÖ±Éå ={ÉVÉiÉ ÉÖÊrù ÉÉxÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úséä ªÉ É½þÉ ú ÉɺjÉÉSÉä {ÉÊ ú ÉÒ±ÉxÉ, +vªééi ÉÊ É ÉäSÉxÉ <iªééênù Ê É¹ÉªÉÉÆiÉ ÉÉä`ö É +xéö ÉÊ ÉEò MÉÖ û É ÉÉhÉå ªÉÉÆSÉä Ê ÉSÉÉ ú ½þÉäiÉå. <iéeåòsé xé ½äþ, ié ú ªÉÉÆSÉÒ É úéä É úò Eò úhéé úé ÉHò Éä¹`öÉÆiÉ nöùºé úé EòÉähÉÒ ZÉɱÉÉSÉ xéé½þó. +ºÉÉä. + ÉÉ ªÉÉ ÉÖ±ÉÉÆSÉä ={ÉxɪÉxÉ Eò úé Éå, ½þhÉÚxÉ Ê É`Âö`ö±ÉÉxÉå ÉÀ ÉÞÆnùÉÆSÉÒ ÉÉlÉÇxÉÉ Eäò±ÉÒ EòÓ, +É{ÉhÉÉÆºÉ ÉɪÉÎ SÉiÉ näù>ðxé {ÉÖxÉÒiÉ Eò úé Éå. ÉÀ ÉÞÆnùÉÆxÉÓ½þÒ {ÉÖ¹Eò³ý Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ; {ÉhÉ ÉɪÉÎ SÉkÉÉSÉÒ iééäb SÉ ÊxÉPÉäxÉÉ. näù½þéæiééê É ÉÉªÉ nöùºé äú ÉɪÉÎ SÉkÉSÉ xéé½þò ½äþ BäEÚòxÉ Ê É`Âö`ö±É ÊxÉ úé É ZÉɱÉÉ; É ºjÉÒ- {ÉÖjÉÉSÉÉ iªéémé Eò ûxé É ÉªÉÉMÉÉºÉ VÉÉ>ðxÉ iªééxéä ÊjÉ ÉähÉÓiÉ näù½þ +{ÉÇhÉ Eäò±ÉÉ. újé ÉÉ<ÇxÉä ½þÒ ÉÉiÉÉÇ BäEòiÉÉÆSÉ +É{ɱÉÓ ÉÖ±Éå +É{ɱªÉÉ ÉÉiÉÉÊ{ÉiÉ úéæsªéé º ÉÉvÉÒxÉ Eò ûxé iééäsé ÉÉMÉÇ véê ú±éé. {ÉÖfäø ªÉÉ ÉÖ±ÉÉÆxÉÒ ÉÀ ÉÞÆnùÉÆSÉÒ ÉÉlÉÇxÉÉ Eäò±ÉÒ EòÒ, +É ½þÉÆºÉ {ÉÖxÉÒiÉ Eò úé Éå. {ÉhÉ ÉÉÀhÉÉÆxÉÒ iªééæséò ÊxÉ ÉÇiºÉxÉÉ Eäò±ÉÒ É ºÉÉÆÊMÉiɱÉä EòÓ, iéö ÉSÉä nù ÉÇxÉ 003

10 ZÉɱÉä +ºÉiÉÉÆ ºÉSÉè±É ºxÉÉxÉ Eò úé Éå. +ºÉå ÉÉÀhÉÉÆSÉå ÉɹÉhÉ BäEÚòxÉ ªÉÉ SÉÉèPÉÉÆxÉÉ òé úsé ÉÉ<Ç]õ ÉÉ]õ±Éå. + ÉÉ ÉEòÉ úéxéä ºÉÆEò]õÉiÉ +ºÉiÉÉÆ ªÉÉÆxÉÉ MÉʽþxÉÒxÉÉlÉ Éä]õ±Éä; É iªééæxéó ÉÒÊxÉ ÉÞkÉÒºÉ {É ú ÉiÉk ÉÉSÉÉ ={Énäù É Eäò±ÉÉ. +ÉÊhÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå, EòÓ YÉÉxÉä É ú, ºÉÉä{ÉÉxÉ É ÉÖHòÉ ÉÉ<Ç ªÉÉ ÊiÉPÉÉÆºÉ ªÉÉ iék ÉÉSÉÉ ={Énäù É té ÉÉ. + ÉÒ ½þEòÒEòiÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ½äþ SÉÉèPÉä½þÒ Ê ÉSÉÉ ú Eò Æû ±ÉÉMɱÉä, EòÓ +É{ÉhÉ ÉÀ ÉÞÆnùÉÆSÉÒ {ÉÖx½þÉ BEò ÉÉ ú ÉÉlÉÇxÉÉ Eò úé ÉÒ. iªéé É ÉÉhÉå ÉÀ ÉÞÆnùÉÆxÉÓ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå, EòÓ iéö ½þÓ {Éè`öhÉÉºÉ VÉÉ>ðxÉ ÉÖÊrù{ÉjÉ +ÉhÉÉ Éå, ½þhÉVÉä +É ½þÒ iéö ½þÉÆºÉ {ÉÊ ÉjÉ Eò Æû. iªéé Éä³ýÓ ªÉÉ ÊjÉ ÉMÉÉÇSÉÉ VÉÉä ºÉÆ ÉÉnù ZÉɱÉÉ, iééä ªÉähÉå É ÉÉhÉå +ɽäþ.- + ÉÆMÉ. xéé½þóvééêiéeöò³ý ÉhÉÇ+ÊvÉEòÉ ú * IÉÊjÉªÉ Éè ªÉ ÉÚpùÊuùVÉxÉxÉ ½äþ ** xé½þéånäù ÉMÉhɪÉIÉxÉÉÊEòzÉ ú ÉÉSÉ úiéä½þòxé½þéå ** iéä+é ½þÒ +Ê ÉxÉÉ É+ ªÉHòVÉÖxÉÉ]õ * ÊxÉVÉ ÉÉävÉå<¹]õº É û{é ÉÉZÉå ** xé½þéå+é{éiéävé ÉɪÉÖ ªÉÉä É É½þÒ * ɽþkÉk ÉiÉå½þÒÊ É úé]õxé½þéå ** xé ½äþ ÉÒºÉMÉÖhÉ xé ½äþ ÉÒÊxÉMÉÖÇhÉ * +xéö ÉÚÊiÉ ÉVÉxɽþÉä>ðÊxÉxɽþÉå ** ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½þhÉiɺÉä BäEäòYÉÉxÉä É úé * ÉÉZÉÒ{É Æú{É úébäºéò+é½äþ **1** Ê ÉÊvÉ ÉänùÊ É ûrùºéæ{éeçòºéæ ÉÆvÉ * xéé½þó ÉänùÉ Éänùº ɺ É û{éó ** +Ê ÉÊvÉ +ÉSÉ úhé{é ú ÉnÚù¹ÉhÉ * ÉänùÉäxÉÉ úéªéhé ÉÉäʱɪÉä±ÉÉ ** º ÉvÉ ÉÇ+ÊvÉEòÉ ú VÉÉÊiÉ{É úi É Éänù * =ÊSÉiÉiÉå ÉÖrùVªÉÉSÉåiɪÉÉ ** ½þhÉÉäÊxɪÉɺÉÆiÉÒ+É É ªÉ+ÉSÉ úé Éå *VÉxÉÉnùÉJÉ ÉÉ Éå ÉiÉÉæÊxɪÉÉÆ ** EÖò³ýÓSÉÉvÉ ÉÇ+É É ªÉ{ÉɳýÉ ÉÉ * ºÉ ÉÇlÉÉxÉEò úé ÉÉ+xÉÉSÉÉ ú * ÉiªÉ ÉɪÉ+ɽäþ+ ÉɺjÉÓ SÉɱÉiÉÉÆ * {ÉÉ ÉxÉ+ ɺlÉÉVÉ úòzéé±éò ** YÉÉxÉnäù É ½þhÉäBäEòÉ ÉåÊxÉ ÉÞÊkÉ * ÉÉäʱɱÉÒ{ÉrùÊiÉvÉ ÉÇ ÉɺjÉÓ **2** ½åþÊSÉ+É ½þÉÆ Éä¹`ö ÉÉäʱɱÉäÊiÉ{É úêxé¹`ö * +ºÉiÉÉÆnÖùPÉÇ]õºÉä ªÉ+ºÉä ** {ÉÉÆb ÉÉSÉåEÖò³ý ÉÉäÊvÉiÉÉÆÊxÉ ÉÚdzý * EÖÆòb VÉÉ úmééä³ý ÉÖÊrùEèòºÉÒ ** ÉÊHò½äþºÉ úêiévééêiéxéºé úêié * BäºÉÒ+Éi ÉκlÉÊiɺ ɺÉÆ Éät ** nöù ÉÉÇºÉ Éʺɹ`ö+MÉκiÉMÉÉèiÉ É * ½äþ@ñʹÉ=kÉ ÉEÖò³ýÒSÉäEèòºÉä ** ªÉɺÉ+ÉÊhÉ ÉÉα ÉEòEòÉähÉEÖò³ýiɪÉÉÆSÉå ** iéèºéåêsé+é ÉÖSÉåºÉÉä{ÉÉxÉ ½þhÉä **3** ªÉÉ É ÉÉhÉå ÊjÉ ÉMÉÉÈxÉÓ Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ; {ÉhÉ ÉÖÊrù{ÉjÉ +ÉhɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ÉhÉ {ÉÖxÉÒiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉÉ Ê ÉSÉÉ ú ÉxÉÉÆiÉ +ÉhÉÚxÉ, ½äþ SÉÉèPÉä½þÒ {Éè`öhÉÉºÉ ÊxÉPÉÚxÉ MÉä±Éä. iéäléå {ÉÉäSɱªÉÉxÉÆiÉ ú, iéäléò±é ÉÀ ÉÞÆnùÉÆVÉ É³ý +É{ÉhÉ Éʽþ¹EÞòiÉ 004

11 +ºÉhªÉÉSÉå EòÉ úhé ºÉÉÆMÉÚxÉ, iªééæiéúxé ÉÖHò ½þÉä>ðxÉ {ÉÖxÉÒiÉ ½þÉähªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ Ê ÉxÉÆÊiÉ Eäò±ÉÒ. ÉÀ ÉÞÆnùÉÆxÉÓ {ÉÖ¹Eò³ý Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ; {ÉhÉ EòÉƽþÓ iééäb ÊxÉPÉäxÉÉ. Éä É]õÓ ºÉ ÉÉÈxÉÓ Ê ÉSÉÉ ú Eò ûxé +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå.- xéé½þó ÉɪÉÎ SÉkÉ= ɪÉiÉÉÆEÖò³ý ɹ]õ * ÉÉäʱɪÉä±Éä Éä¹`ö{ÉÚ ÉÉÇ{ÉÉ ú ** ªÉÉBEò={ÉɪÉ+ºÉä ÉɺjÉ ÉiÉå * '' +xéxªé ÉHòÒiÉå+xÉÖºÉ úé Éå ** iéòµé+xéöiéé{éåeò úé Éå ÉVÉxÉ * MÉÉäJÉ ú+éêhé ÉÉxÉ ÉÆnÚùÊxɪÉÉÆ ** ÉÆnùÉ Éä+ÆiªÉVÉ ÉÀ ÉÉ ÉxÉäºÉÒ '' * BäºÉä{ÉrùiÉÒºÉÒ ÉÉäʱɪÉä±Éä **1** ªÉÉ É ÉÉhÉå ÉÀ ÉÞÆnùÉÆxÉÓ ºÉÉÆÊMÉiɱªÉÉxÉÆiÉ ú SÉÉèPÉÉÆxÉÓ½þÒ ÉÉä`ö É +ÉxÉÆnùÉxÉå ½þÒ {ÉrùiÉ Îº ÉEòÉÊ ú±éò; +ÉÊhÉ {Éè`öhÉ ÉÖCEòÉ ÉÓ ªÉÉÆxÉÓ É äúsé Ênù ÉºÉ ÉɺiÉ ªÉ Eäò±Éå. ÊiÉiÉCªÉÉ + ÉvÉÓiÉ ªÉÉÆxÉÓ {Éè`öhÉSªÉÉ ºÉ ÉÇ VÉxÉÉÆSÉå ÉxÉ +É{ÉhÉÉEòbä ÉävÉÚxÉ PÉäiɱÉå. EòÉ úhé ºÉ ÉÇEòɳý +vªééi ÉOÉÆlÉÉSÉå Ê É ÉäSÉxÉ, úéjééè ½þÊ úeòòiéçxé É xéé ɺ É úhé ½äþ Eò úòié ½þÉäiÉä. ½þhÉÚxÉ ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úséä ±ÉÉäEò ªÉÉÆSªÉÉ ÉVÉxÉÓ ±ÉÉMɱÉä, ªÉÉÆiÉ ÉÆEòÉ xéé½þó. {ÉÖfåø ªÉÉ SÉÉèPÉÉÆSªÉÉ ÉxÉÉÆiÉ +ɳÆýnùÒºÉ VÉÉ ÉªÉÉSÉå +ɱÉå. VÉä ½þÉÆ ÊxÉPÉɱÉä, iªéé Éä³ýÓ iéäléò±é ÉÀ ÉÞÆnùÉÆxÉÓ BEò {ÉjÉ Ênù±Éå; iéå +ºÉå- + ÉÆMÉ. +vªééi ÉOÉÆlÉiÉä{ɽþÉiÉÒ{Éè`öhÉÓ * MÉÒiÉɺÉÆ ÉÉäÊvÉxÉÒVÉ É³ýÒ+ºÉä ** ÉÉäMÉÉ ÉiÉÒºxÉÉxÉEòÉʳýEòÉnù ÉÇxÉ * ÉänùÉÆiÉ ªÉÉJªÉÉxÉ{ÉÊ úºéiéò ** véxªé½þéºééä{ééxévéxªéyééxénäù É * véxªéêxé ÉÞÊkÉ úé É ÉÀ ü{é ** ºÉÉÆMÉÊiÉ{ÉÖ úéhé úéjéó½þê úeòòiéçxé * {Éè`öhÉÒSÉäVÉxÉ ÉäÊvɪɱÉä ** iéæ ÉEò ªÉªÉYÉZÉɱÉÉMÉÞ½þºlÉÉPÉ úó * Ê{ÉiÉ ú ÉÆjÉÉäSSÉÉ úó+é ½þÉÊxɱÉä **1** + ÉPÉäÊuùVÉ É ú ½þhÉiÉÒvÉxªÉvÉxªÉ * ªÉɺÉÉÊ újéä ÉÉÀhÉEòÉähÉÒxÉɽþÓ ** ={ÉÊxɹÉnÂù ÉÉMÉ{ÉÊføzɱÉÉå ÉänùÉÆiÉ * {É úò½åþºéé ÉlªÉÇxÉɽþÓ+É ½þÉÆ ** xéé½þóbäeòò±éåxééeòéä`åö ÉiÉDZÉå * ªÉäºÉÞ¹]õÓiÉnäùÊJɱÉå+ÊiÉoù¹]õÒ ** {É ÉÖ ÉÖJÉå Éänùoù ªÉÊ{ÉiÉ ú±ééäeò * lééä ú½åþeòéèiéöeònùéjéê ɱÉå ** Ê É³ýÉäÊxÉºÉ ÉºiɺÉÉäÊb ªÉ±Éå ÉɺjÉ * Ê ÉSÉÉ úéäêxé{éjéê±éê½þªé±éå ** ½äþ{É ú±ééäeòòséäiéé Æûnäù ÉjÉªÉ * ÉɪÉÎ SÉkÉtÉ ÉåEòÉähÉåEòÉªÉ ** ʱɽþÉäÊxɪÉÉÆ{ÉjÉÊnùvɱÉåiɪÉɽþÉiÉÓ * ºÉ ɺiÉÉÆʺÉÊxÉ ÉÞËkÉxÉ ÉºEòÉÊ ú±éå**2** ½åþ {ÉjÉ PÉä>ðxÉ VÉä ½þÉÆ ½äþ SÉÉèPÉä ÊxÉPÉɱÉä, iéä ½þÉÆ- ( +Éå ªÉÉ.) MÉÉÆ ÉÉ Éɽäþ úêxépéiééævééhé * ÉÉä³ý ÉÒiÉSÉɱɱÉä ÉÉÀhÉ * 005

12 + ÉÖ{ÉÉiÉå É ú±éäxéªéxé * näùiéòiéä É ÉÒiÉÒxÉå ** ºÉnÂùMÉnù½þÉä>ðÊxɪÉÉÆÊSÉkÉÓ * BEò ÉäEòÉiÉå=kÉ ú ÉÉäʱÉiÉÒ * ½þhÉiÉÒYÉÉxÉä É úéséäºéæméiéò * =ké ÉEòɳýGòÊ ÉªÉ±ÉÉ ** BEò+vÉÇEòÉä É{ɪÉÈiÉ * xé úxéé úò+鱪éé ÉÉä³ý ÉÒiÉ * iéªééæêºéyééxéä É úê ÉxÉ ÉÒiÉ * {É úiééäêxévéé Éå ÉÆÊnù úé ** ªÉÉ É ÉÉhÉå ½äþ SÉÉèPÉä ºÉ ÉÉÈSÉÉ ÊxÉ úéä{é PÉä>ðxÉ {Éè`öhÉɽÚþxÉ ÊxÉPÉɱÉä. iéä Ê ò úié Ê ò úié xéä ÉɺÉå ÉÖCEòÉ ÉÓ ÉÉäʽþxÉÒ úévéésªéé näù>ð³ýéæié ªÉä>ðxÉ =ié ú±éä. ªÉälÉåSÉ YÉÉxÉä É úéæxéó ÉMÉ ÉnÂùMÉÒiÉä É ú ' YÉÉxÉä É úò ' xééæ ÉÉSÉÒ ]õòeòé Eäò±ÉÒ. iéò É ûxé½þò ªÉÉÆSÉÒ ªÉÉäMªÉiÉÉ Eò ÉÒ ½þÉäiÉÒ, ½åþ ºÉ ÉVÉhÉÉ ú +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ ÉäSÉä Ênù±Éä +ɽäþiÉ.- VÉèºÉåº É{xÉÉ ÉÉVÉÒnäùÊJÉVÉä * iéåº É{xÉÓSɺÉÉSÉ+É{ÉVÉä * ÉMÉSÉä>ðÊxɪÉÉÆ{ÉÉʽþVÉä * iéæ ÉEòÉƽþÓxÉɽþÓ **1** EòÉÆ{ÉÚhÉÇEÖÆò É=±ÉÆb ±ÉÉ * iéäléë É ÉÉEòÉ úênùºéä ÉÆ É±ÉÉ * {É úò ÉÉxÉÖxÉɽþÓxÉɺɱÉÉ * iéªééºé Éå **1** xééié úò É`öÓ+ÉEòÉ ÉVÉèºÉå * É`öÉEÞòÊiÉ+ ÉiÉ ú±éå+ºéå * iééä ÉÆMÉʱɪÉÉ+{ÉèºÉå * º É û{éêsé **1** iéèºéä É úò úésªéé±ééä{éó * ºÉ ÉÇlÉÉxÉÉ ÉxÉɽþÓº É û{éó * ½þhÉ>ðÊxÉiÉÚƽåþxÉÉ úéä{éò * ÉÉÆÊiÉ ÉÉ{ÉÉ **1** iéúæ vé ûêxénäù½þéê É ÉÉxÉÉiÉå * Ênù`öÒºÉÚÊxÉ É úò úéiéå * ÉÒ ÉÉÊ úiéé½äþ É úiéä * ½þhÉiÉ+½þɺÉÓ **1** ié úò+véöçxééiéúæ½åþxéähéºéò * VÉ úòiéi ÉiÉÉÆÊ ÉSÉÉÊ úºéò * ié úò ÉÊvÉiÉÉiÉÚÆxÉ ½þºÉÒ * iéä ÉvªÉxÉ ½þÊiÉ * +ÉÊhÉ É úò úvééié+épé Éå * ½åþxÉÉ É ÉÆiɺ É ÉÉ Éå * ½þhÉÉäÊxÉiÉÖ ÉÉÆZÉÖÆVÉÉ Éå * {ÉÆbÖ EÖò É úé **1** ªÉälÉå B Éfåø ±ÉIÉÉÆiÉ `äöê ɱÉå {ÉÉʽþVÉä, EòÓ YÉÉxÉä É úò]õòeòé ½þÒ ÉMÉ ÉnÂùMÉÒiÉäxÉÖºÉÉ ú ʱÉʽþ±ÉÒ +ɽäþ. YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséé +vªééi ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ JÉ úé +xéö É É + ÉÞiÉÉxÉÖ É É OÉÆlÉÉÆiÉ +ɽäþ. YÉÉxÉä É úóié½þò + ÉÉ ÉEòÉ úséä Ê É¹ÉªÉ EòÉä`åö EòÉä`åö +ɽäþiÉ. YÉÉxÉä É úóié ÉÖJªÉi ÉåEò ûxé +VÉÖÇxÉÉºÉ =qäù ÉÚxÉ ÉMÉ ÉÆiÉÉÆxÉÓ Eò ÉÉæ{ÉɺÉxÉÉ É YÉÉxÉEòÉÆb ÉÊiÉ{ÉÉÊnù±Éå +ɽäþ. iªééséåsé ɽþÉ úé¹]åõ ÉɹÉäiÉ ºÉÖ úºé ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. iééäsé ={Énäù É Eäò ɳý +VÉÖÇxÉɺÉSÉ xé ½äþ, ié ú VÉMÉÉºÉ Eò ûxé 006

13 VÉMÉÉSÉÉ PÉÉä]õɳýÉ núù ú Eäò±ÉÉ +ɽäþ. iªééæié IÉÊjɪÉÉºÉ ªÉÉäMªÉ Eò ÉÇ VÉä ªÉÖrù iªééê ɹɪÉÒ +VÉÖÇxÉÉºÉ É ÉÞkÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ É ÉÉÀhÉÉÊnùEòÉÆºÉ +É{ÉÉ{ɱªÉÉ Eò ÉÉÇ É ÉÉhÉå ÉiÉÇÊ ÉhªÉɺÉÉ`öÓ VÉÉä JÉ]õÉ]õÉä{É ÉMÉ ÉÆiÉÉxÉÒ YÉÉxÉÉä{Énäù É uùé úé Eäò±ÉÉ +ɽäþ, iªééséäsé ÉhÉÇxÉ YÉÉxÉä É úò ]õòeòé +ɽäþ. iéäsé ªÉälÉå ºÉÆIÉä{É û{ééxéå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ºÉiÉÉÆ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséé +ÊvÉEòÉ ú ±ÉIÉÉÆiÉ ªÉähªÉɺÉÉ újéé +ɽäþ.- iéúæ+véúêxéeòéæxéê ÉSÉÉÊ úºéò * EòɪɽåþËSÉÊiÉiÉ+½þÉ漃 * º ÉvÉ ÉÇ iééä Ê ÉºÉ ú±ééºéò * ié úé ÉåVÉähÉå **1** ié úò º ÉvÉ ÉÇ BEò +ɽäþ * iééä ºÉ ÉÇlÉÉ iªéévé xééä½äþ * ÉMÉ iéê úvéä±é EòÉªÉ {Éɽäþ * EÞò{ÉɳÚý{ÉhÉå **1** +VÉÖÇxÉÉ iéözéå ÊSÉkÉ * VÉ ½Ò ZÉɱÉå pù ÉÒ ÉÚiÉ * ié ½Ò ½åþ +xéöêséké * ºÉÆOÉÉ ÉºÉ ÉªÉÓ **1** ÉɪÉÉÆÊSÉ ªÉÉEÖò³ý EòÉÆ<Ç * +É{ɱÉÉ ÊxÉVÉvÉ ÉÇ {ÉɽþÓ * iééä +ÉSÉÊ úiééæ ÉÉvÉ xéé½þò * Eò ÉhÉä EòɳýÓ **1** ½þhÉÉäÊxÉ º ÉvÉ ÉÇ ½þÉ ºÉÉÆb ºÉÒ±É * ié úò {ÉÉ{ÉÉ ÉÊ ú {Éb É ½þÉäºÉÒ±É * +ÉÊhÉ +{Éä ÉiÉåxÉ ÉSÉä±É * Eò±{ÉÉÆiÉ É úò **1** VÉÉhÉiÉäÊxÉiÉÆ ÉÊSÉÊVɪÉÉ Éå * VÉÆ É+{ÉEòÒÌiÉ+ÆMÉÉxÉ{É Éä * +ÉÊhɺÉÉÆMÉ{ÉÉÆEäòË ÉÊxÉMÉÉ Éå * BlÉÉäÊxɪÉÉ **1** näùjéäº ÉvÉ ÉǽþÉ+ÉSÉÊ úiééæ * nùéä¹éxéé Éä+ºÉiÉÉÆ * iéövé ÉÉÆÊiɽäþEò ÉhÉÊSÉkÉÉ * {ÉÉiÉEòÉSÉÒ **1** +É{ÉhɪÉÉ=ÊSÉiÉÉ * º ÉvÉ Éæ ú½þé]õiééæ * VÉå{ÉÉ ÉäiÉåÊxÉ ÉÉÆiÉÉ * ºÉɽþÉäÊxÉVÉÉ Éå **1** Eò ÉÉÇvÉÉ åú úé½þéê]õvéä * {ÉÊ úeò ÉÇ ò³ýéxéêxé úòêiévéä * VÉèºÉÉ ÉÆjÉYÉxÉ ÉÊvÉVÉä * ÉÚiÉ ÉÉvÉÉ **1** ÉänùÉvÉÉ åú ÉÉä±ÉiÉÒ * Eäò ɳýEò ÉÇ ÉÊiÉι`öiÉÒ * {É úòeò ÉÇ ò³ýó+éºéêhò * vé ûêxéªééæ **1** ½þhÉÊiɺÉƺÉÉ úóvéîx ÉVÉä * ªÉYÉÉÊnùEòEò ÉÇEòÒVÉä * ÉMɺ ÉMÉǺÉÖJÉ ÉÉäÊMÉVÉä * ÉxÉÉä½þ ú **1** Blɽåþ ÉÉÆSÉÚÊxÉEòÉƽþÓ * +ÉÊhÉEòºÉ ÉÇlÉɺÉÖJÉÊSÉxÉɽþÓ * BäºÉå +VÉÖÇxÉÉ ÉÉä±ÉiÉÒ{ÉɽþÒ * nöù ÉÖÇÊrùiÉä **1** VÉ úò Éänåù ɽÖþiÉ ÉÉäʱɱÉå * Ê ÉÊ ÉvÉ ÉänùºÉÚÊSɱÉä * 007

14 ié úò+é{éhéê½þié+é{éö±éå * iéåêsépéä{éå **1** ªÉälÉå +É{ɱÉÉSÉ º ÉvÉ ÉÇ xé ]õéeòhªééê ɹɪÉÓ ={Énäù É +ɽäþ; {ÉhÉ iéå Eò ÉÉÇSÉ úhé ò±ééäqäù ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ Eäò±Éå {ÉÉʽþVÉä. ÉänùÉxÉå +xéäeò ÉÉMÉÇ ºÉÉÆÊMÉiɱÉä +ɽäþiÉ; {ÉhÉ VÉä +ÉSÉÊ ú±éä +ºÉiÉÉÆ +É{ɱÉå ʽþiÉSÉ ½þÉä<DZÉ, + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ÉÉMÉÉÇSÉå + ɱÉÆ ÉxÉ ÉiªÉäEòÉxÉå Eäò±Éå {ÉÉʽþVÉä. +ÉÊhÉ + ÉÉ ÉEòÉ úséò ÉiÉÇhÉÚEò EòÊ úié +ºÉiÉÉÆ VÉå EòÉƽþÓ ºÉÖJÉ nöù:jé ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ, iéå ºÉÉäÊ É±Éå {ÉÉʽþVÉä. +ÉÊhÉ + ÉÉ ÉÉMÉÉÇSªÉÉ Ê É ûrù ÉÉMÉhÉÉ äú ±ÉÉäEò ÉÆnù ÉÖrùÒSÉä ºÉ ÉVÉÉ ÉäiÉ. VÉ úò ½þÉ ={Énäù É +VÉÖÇxÉÉºÉ ÉÉvÉÉxªÉåEò ûxé ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ +ɽäþ, ié úò iééä ÉiªÉäEòÉºÉ +É{ÉÉ{ɱªÉÉ +ÊvÉEòÉ úé É ÉÉhÉå ªÉÉäMªÉSÉ +ɽäþ. näùjéäê ÉʽþiÉEò ÉÇVÉäiÉÖ±Éå * iéåºémé³åývé úò ÉÉäºÉÆÊb ±Éå * ié úòº É ÉÉ ÉEòɪÉÊxÉ ÉɱÉä * <ÆÊpùªÉÉÆSÉä **1** ºÉÉÆMÉä É ÉhÉÓBäEòÉ Éå`äö±Éå * EòÓxÉäjÉÒSÉå iéävéméä±éå * ½åþxÉɺÉÉ ÆúwÉ ÉÖZÉɱÉå * {ÉÊ ú ɳýxÉäPÉä **1** xééié úò ÉÉhÉÉ{ÉÉxÉMÉÊiÉ * EòÓÊxÉÌ ÉEò±{ÉZÉɱÉÒ ÉÊiÉ ** EòÓIÉÖvÉÉiÉÞ¹ÉÉÊnù+ÉÌiÉ ** JÉÖÆ]õʱɪÉÉ **1** ½äþº É{xÉÉ É ÉÉävÉ`äö±Éä * EòÓSÉ úhéséé±ééåê ÉºÉ ú±éä * ½åþ+ºÉÉäEòɪÉÊxÉ ÉɱÉä * VÉx É ÉÞiªÉÖ **1** ½åþxÉ]õEäòÊSÉVÉ úòeòéæ½þó * ié úòºééæêb ±ÉåªÉälÉiÉåEòÉÆ<È * ½þhÉÉäÊxÉEò ÉÇiªÉÉMÉxÉɽþÓ * ÉEÞòÊiÉ ÉÆiÉÉ **1** ½þhÉ>ðÊxɺÉÆMÉVÉÆ É ÉEÞòiÉÒSÉÉ * iéæ ÉiªÉÉMÉxÉPÉbä Eò ÉÉÇSÉÉ * BäʺɪÉÉʽþEò Æû ½þhÉÊiÉiɪÉÉÆSÉÉ * +ÉOɽþÊSÉ= äú **1** +ÉiÉÉÆ +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉå Ê ÉʽþiÉEò ÉÇ EòiÉÇ ªÉ +ɽäþ, iéå Eò úhªééséå VÉ ú ]õéeúòxé Ênù±Éå, ié ú Eò ÉÇiªÉÉMÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé <ÆÊpùªÉÉÆSÉä º É ÉÉ É EòɽþÓ ÊxÉ ÉÞkÉ ½þÉäiÉ xéé½þóié. EòÉxÉÉÆxÉÓ BäEòhÉå, xéäjééæxéó {ɽþÉhÉå, xééêºéeäòxéå ºÉÖ ÉÉºÉ PÉähÉå, ÉÉhÉÉ{ÉÉxÉÉÆSªÉÉ MÉÊiÉ, ÉÖrùÒxÉå VÉÉhÉhÉå, IÉÖvÉÉ iéþ¹éäséò {ÉÒb É <iªééênù ªÉ ɽþÉ ú ÉÆnù {Éb iéò±é EòɪÉ? ½äþ ªÉ ɽþÉ ú ié ú º É ÉÉ ÉÉxÉå SÉɱÉiÉSÉ +ɽäþiÉ. ½þhÉÚxÉ Eò ÉÇiªÉÉMÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. Eò ÉÇiªÉÉMÉ Eò Æû, +ºÉå ½þhÉhÉÉ ªÉÉSÉÉ òhò +ÉOɽþ +ɽäþ. näùjéä+ºéiéäêxénäù½þvé Éç * BlÉiÉÉäÊSÉBEòxÉ˱É{ÉäEò Éç * VÉÉä+JÉÆÊb ié ú Éä * +É{ÉhÉ{Éå **1** VÉäiÉÉä+Éi É ÉÉävÉåiÉÉä¹É±ÉÉ * ié úòeþòiéeòéªéç näùjézéé±éé * 008

15 ½þhÉÉäÊxɺɽþVÉåºÉÉÆb ɱÉÉ * Eò ÉǺÉÆMÉÉ **1** näùjéä ÉÉ{iÉÉlÉÇZÉɱÉä * VÉäÊxɹEòÉ ÉiÉÉ{ÉÉ É±Éä * iéªéé½þòeòiéç ªÉ+ºÉä= ú±éå * ±ÉÉäEòÉƱÉÉMÉÒ **1** BlÉ Éb Ò±ÉVÉåVÉåEòÊ úêié * iéªééxéé ÉvÉ ÉÇ`äöÊ ÉÊiÉ * iéåêséªéä ú+xéöî¹`öêié * ºÉÉ ÉÉxªÉºÉEò³ý **1** +É ½þÒ{ÉÚhÉÇ EòÉ É½þÉä>ðÊxÉ * VÉ úò+éi ÉκlÉÊiÉ úé½úþêxé ** ié úò ÉVÉɽäþEèòºÉäÊxÉ * ÊxɺiÉ äú±é **1** <½þÓ+É ÉÖSÉÒ ÉɺÉ{ɽþÉ ÉÒ * ÉMÉ ÉiÉÇiÉÒ{É úòvééhéé ÉÒ ** iéä±ééäeòîºléêié+épé ÉÒ * xééêºé±éò½þéäªé **1** ½þhÉÉäÊxÉºÉ ÉlÉÇVÉÉäªÉälÉå * +ÉÊlɱÉÉºÉ ÉÇYÉiÉå ** iéähéåê É Éä¹ÉåEò ÉÉÇiÉå * iªévéé ÉåxÉÉ **1** VÉÉä Eäò ɳý +Éi ÉYÉÉxÉÒ ZÉɱÉÉ, iªééºésé Eò ÉÇiªÉÉMÉ +ɽäþ, <ié úéæºé xéé½þó. VÉ úò +Éi ÉYÉÉxÉÒ ZÉɱÉÉ, ié úò iªééxéå½þò Eò ÉÇiªÉÉMÉ Eò Æû xéªéä. EòÉ úhé YÉÉxɺÉÆ{ÉzÉÉ É ÉÉhÉå +YÉÉxÉÒ +ÉSÉ úhé EòÊ úiééié. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉÒ VÉ ú EÖò ÉÉMÉÇMÉÉ ÉÒ ½þÉä<DZÉ, ié ú ±ÉÉäEòκlÉÊiɽþÒ Ê ÉPÉbä ±É. ½þhÉÚxÉ ±ÉÉäEòÉÆSÉÒ ÎºlÉÊiÉ Ê ÉPÉbä ±É + ÉÉ ÉEòÉ úséò ÉiÉÇhÉÚEò YÉÉxªÉÉÆxÉÓ `äö ÉÚÆ xéªéä. BäºÉɽþÒ{É úòeòéèiéöeåò * VÉ úòeò ÉçEò úòªéyééênùeåò * ié úòêiéªéå±éªéévééêié ÊxÉ ÉäJÉå * iéªéésªééêsé`öé<è **1** iéèºéòê ÉvÉÒÊ ÉvÉÉxÉåÊ ÉʽþiÉå * VÉ úò+ésé äúiééäºé ɺiÉå * ié úòêiéªéåbäcªé ÉÉ ÉåBäCªÉÉiÉå * {ÉÉ ÉiÉÒÊSÉMÉÉ **1** YÉÉxªÉÉSÉÓ ºÉ ÉÇ Eò Éæ iªéésªéé ÉÓ BäCªÉ {ÉÉ ÉiÉÉiÉ. ªÉÉ É ÉÉhÉå YÉÉxÉÒ É +YÉÉxÉÒ ªÉÉÆSªÉÉ ÉÓ Eò ÉÉÇSÉÒ ºÉÉÆMÉb PÉɱÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ÉMÉ ÉÆiÉÉÆxÉÓ VÉÉä ɪÉixÉ Eäò±ÉÉ +ɽäþ, iªéé É ú YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséå ʱÉʽþhÉå Eò ÉÉ ÉEòÉ úséå +ɽäþ, iéå lééäb CªÉÉÆiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ÉMÉ<nÆùiÉä較 Éɳý±Éå * VÉå ÉÒ{ÉhÉå ÉÒhÉb ɽþÉ ú±éå * iéå û{é{ééê½þvéä +É{ɱÉå * +É{ÉhÉÊSÉ **1** {É úònù{éçhééséäêxé+évéé åú * BEòÊSÉEò ûêxénöùºé åú * ÉÖJÉ{ɽþÉÊiÉMÉÉ É åú * iéèºéåxéeòéä½þéä **1** ½åþ{ÉɽþÉhÉåBäºÉå+ºÉä ÉÒ úé * VÉèºÉÉxÉ ÉÉäb ʱɪÉÉÊ Éʽþ úé ** ÉMÉ+É{ɱÉÒªÉÉ=MÉ ÉÓZÉ úé * É úéäêxé`öéeäò **1** 009

16 xééié úò+é]õê±éªéé+æ É * ÊxÉVÉË É ÉÓ ÉÊiÉË É É * xéä½þ]äõeòéæxé ÉÓxÉ É * PÉ]õÉ ÉÉ ÉÓ **1** xééxéé<ævéxééæ ÉºÉ ú±éäªéé * ÉÎx½þ{É úiéävéäë É+É{ÉhÉ{ɪÉÉ * iéèºéå+é{éå+é{évéxéævéªéé * xªéé½þé³ýhéåvéå **1** +É{ÉhÉåÊSÉ+É{ÉhɪÉÉiÉå * {ÉÉʽþVÉäVÉå+uèùiÉå * iéåbäºéå½þéäªéêxé ûiéå * ÉÉäʱÉVÉiÉÖ+ºÉä **1** VÉå{ÉÉʽþVÉiÉäxÉ ÉÒhÉ{ÉÉʽþVÉä * EòÉƽþÓxÉähÉhÉÉÊSÉVÉÉÊhÉVÉä * +Ét{ÉÖ û¹é ½þÊhÉVÉä * VɪÉÉ`öɪÉÉiÉå **1** iéälé½þò={éévéòséé ÉÉälÉÆ ÉÉ * PÉä>ðÊxÉ ÉÖÊiÉ= ÉÊ ÉÊiÉÊVÉ ÉÉ * ÉMÉxÉÉ É û{ééséé ÉbÆ ÉÉ * EòÊ úiéò ÉɪÉÉÆ **1** +ÉÊhÉEò½þÒBEòiɪÉÉ * ÉÉä³ýJÉhÉ+ºÉävÉxÉÆVɪÉÉ * ié úòeòéævéªéé Éä]õʱɪÉÉ * ªÉähÉåÊSÉxÉɽþÓ **1** {É úòiéªéé Éä]õÊiÉBäºÉä * VÉåYÉÉxÉåºÉ ÉÇjɺÉÊ úºéå * ɽþÉ É³ýªÉÉÆ ÉÚSÉåVÉèºÉå * É ú±éå{éhé **1** + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé +vªééi É{É ú +Éå ªÉÉ YÉÉxÉä É úóié ɽÖþiÉ +ɽäþiÉ. {ÉhÉ iªéé ºÉ ÉÇ ÉÚ³ýOÉÆlÉÉSªÉÉ =qäù ÉÉxÉå ʱÉʽþ±ªÉÉ +ɽäþiÉ. +ÉiÉÉÆ ÉMÉ ÉnÂùMÉÒiÉä É ú EòÉƽþÓ ié úò +ÉIÉä{É +ÉhÉhªÉÉSÉÉ +É ÉSÉÉ ½äþiÉÖ xéé½þó. Ê É Éä¹É ÉMÉ ÉnÂùMÉÒiÉäºÉÉ újéé ªÉÉ{ÉEò OÉÆlÉSÉ xéé½þó, +ºÉå +É ÉSÉå ÉiÉ +ɽäþ. {ÉhÉ YÉÉxÉä É úéºé ÊxÉ ÉÔb {ÉhÉÉxÉå +É{ɱÉÉ +xéö É É ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ ªÉälÉå ºÉ Éb SÉ xé ½þiÉÒ, ½åþ ½äþ nùéäx½þò OÉÆlÉ + ɱÉÉäEòxÉ Eäò±Éä +ºÉiÉÉÆ ±ÉIÉÉÆiÉ ªÉähÉÉ åú +ɽäþ. ªÉÉSÉ É ÉÉhÉå SÉÉÆMÉnäù É{Éɺɹ`öÓiɽþÒ +vªééi ÉÊ É¹ÉªÉÉSÉå Ê É ÉäSÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. SÉÉÆMÉnäù É xééæ ÉÉSÉÉ BEò ªÉÉäMÉÒ ªÉÉäMÉ É±ÉÉxÉå SÉÉènùÉ Éä ɹÉç VÉMɱÉÉ É ÉÉä`öÉ +Ê É ÉÉxÉ vé ûxé ªÉÉQÉÉ É ú ɺÉÚxÉ ½þÉiÉÉÆiÉ ºÉ{ÉÉÇSÉÉ SÉÉ ÉÚEò PÉä>ðxÉ YÉÉxÉnäù ÉÉSªÉÉ Éä]õÒºÉ +ɱÉÉ. iªéé Éä³ýÓ YÉÉxÉä É úéênùeò ÉÉ ÉÆbå BEòÉ Ë ÉiÉÒ É ú ɺɱÉÓ ½þÉäiÉÓ. SÉÉÆMÉnäù ÉÉSÉÒ ªÉähªÉÉSÉÒ É½þkÉÉ BäEÚòxÉ ªÉÉÆxÉÓ iéòsé ÊxÉVÉÔ É Ë ÉiÉ SÉɱÉÊ É±ÉÒ. ½åþ SÉÉÆMÉnäù ÉÉxÉå VÉä ½þÉÆ {ÉÉʽþ±Éå, iéä ½þÉÆ iªééºé +É SɪÉÇ ÉÉ]õ±Éå; É ªÉÉÆxÉÉ SÉÉÆMÉnäù É É úhé +ɱÉÉ. ½þhÉÚxÉ SÉÉÆMÉnäù ÉÉºÉ YÉÉxÉä É úéæxéó {ÉÉƺɹ`ö +Éå ªÉÉÆxÉÓ ={Énäù É Eäò±ÉÉ +ɽäþ. iªééæiéò±é EòÉƽþÓ ÉåSÉä- ±É ÉhÉ{ÉÉÊhɪÉÉSÉÉlÉÉ ÉÉä * ÉÉVÉÓÊ úmééäxéméä±éä{éé½þéä * iéäléå ÉMÉEò ÉhÉɺÉÒnäù ÉÉä * ÉÉ{ÉVɳýÉ **1** iéèºéåiéövé+éi ɪÉÉ ÉÒ{ÉɽþÒ * näùjééåmé䱪éé ÉÒSÉxÉɽþÓ * 010

17 iéäléåiéúæeéòsééeòéæ<ç * xéähééåêsé½þéä<çméé **1** VÉÉäVÉÉhÉÉäÊxÉxÉÒnùnäùJÉä * iééänäùjéhéä{éhééºéò ÉÖEäò * iéäléå ÉÒxɽþÉäÊxÉ`öÉEäò * EòÉƽþÓSÉxɽþÉäªÉ **1** +ÆvÉÉ úésªéé`öé<è * ºÉÚªÉÇ ÉEòÉ É xéé½þó * {É úòºéúªééç½åþeòéæ½þó * xé ÉSÉäÊSÉVÉäË É **1** iéäë É ÉÒiÉÚÆ ÉiÉåÊMÉ ÉºÉÒ * iéäléåiéúæªéähéä{éhéåºéò * iéå½þò{éb ÉäÊxÉOÉɺÉÒ * Éä]õÒVÉäË É= äú **1** iéèºéò={é±éê ÉiÉÉÆMÉÉä`öÒ * xé Öò]õiÉÉÆEèòºÉäÊxÉoù¹]õÒ * ÉVÉiÉÖVÉ ÉÒhÉ Éä]õÒ * +É{ÉhÉ{ÉåMÉÉ **1** +ÉiÉÉÆ ÉÒiÉÚÆ={ÉÉÊvÉ * OÉɺÉEò ûêxé Éä]õÒxÉÖºÉvÉÒ * iéä½þò ÉÉäÊMÉVÉä+xÉÖ ÉÉnùÒ * PÉÉä³ýPÉÉä³ÚÆý **1** ±É ÉhÉ ½åþ {ÉÉhªÉÉSÉÉ Ê`öEòÉhÉÉ ÉÉäVÉhªÉÉºÉ MÉä±Éå, iéå {ÉÉhªÉÉÆiÉ Ê ÉºÉ³ÚýxÉ MÉä±Éå, ÉMÉ VɳýÉSÉå ÉÉ{É iéå EòºÉå PÉä<DZÉ? iéºéå ½äþ SÉÉÆMÉnäù ÉÉ! iéözéä º É û{é {ÉɽþhªÉÉºÉ ÉÒ MÉä±ÉÉå, iééä ÉÒSÉ xéé½þóºéé ZÉɱÉÉå. iéäléå iéúæ{éhéé EòºÉÉ = äú±é? VÉÉä ÊxÉpùÉ {ɽþÉiÉÉä, iªééºé ÊxÉpùÉ ÊnùºÉiÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý näùjéhéä{éhééºésé iééä ÉÖEòiÉÉä. iéäléå ÉÒ{ÉhÉÉ É +xªé EòɽþÓ½þÒ ÉɺÉiÉ xéé½þó. +ÆvÉÉ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉÚªÉÇ ÉEòÉ É xéé½þó. {ÉhÉ ºÉÚªÉÉÇºÉ ½åþ EòÉƽþÓSÉ ÉɽþÒiÉ xéé½þó. iéºéå ÉÒ iéúæ{éhééséé OÉÉºÉ ½þÉäiÉÉä. ½þhÉÚxÉ iéúæ½þò = úié xéé½þóºé É ÉÒiÉÚ{ÉhÉÉSÉÉ º{É ÉǽþÒ VªÉÉºÉ xéé½þó, +ºÉå BäCªÉSÉ = úiéå. ½þhÉÚxÉ +É ½þÒ VÉÉä Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ, iªééæié +Éi ÉκlÉiÉÒSÉÉ Ê ÉPÉÉb xé ½þÉäiÉÉÆ ÉÒiÉÚ{ÉhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ɱÉå BEòi É +É{ɱÉä{ÉhÉÉxÉåSÉ +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ ÉÒiÉÚÆ û{é ={ÉÉvÉÒSÉÉ OÉÉºÉ Eò ûxé +É{ɱÉå VÉå BEòi É +ɽäþ, iéåsé +É{ÉhÉ ½þÉä>ðxÉ ú½þé Éå, É ÉÉ Æú ÉÉ ú ½þÉSÉ Ê ÉSÉÉ ú Eò úé ÉÉ. <iªééênù ÉEòÉ úséé ={Énäù É BäEÚòxÉ SÉÉÆMÉnäù É ÊxÉ ÉÉÆiÉ ZÉɱÉä. {ÉÚ ÉÔ BEònùÉÆ YÉÉxÉä É ú ½äþ úºiªééæiéúxé Ê ò úié +ºÉiÉÉÆ EòÉähÉÒ BEò ÉxÉÖ¹ªÉ OÉÉ ÉÉÆiÉ úéºé ÊxÉPÉɱÉÉ ½þÉäiÉÉ. ºÉÆxªÉÉ ÉÉSÉÉ EòÉ ú]õé +É{ÉhÉÉºÉ {ÉÖfåø +ɱÉÉ, ½þhÉÚxÉ +{É ÉEÚòxÉ ZÉɱÉÉ +ºÉå ºÉ ÉVÉÚxÉ, iªéé ÉxÉÖ¹ªÉÉxÉå YÉÉxÉä É úéºé MÉɱÉÉ É ú lé{{éb Ênù±ÉÒ, iéä ½þÉÆ YÉÉxÉä É úéºé ÉÉ<Ç]õ ÉÉ]ÚõxÉ iéä PÉ úó ªÉä>ðxÉ nùé ú ±ÉÉ ÉÚxÉ PÉä>ðxÉ ÉºÉ±Éä. ½þÉ ºÉ ÉÇ ÉÞkÉÉÆiÉ ÉÖHòÉ ÉÉ<ÇºÉ ºÉ ÉVɱªÉÉ É ú ÉÖHòÉ ÉÉ<ÇxÉå + ÉÆMÉ û{ééxéå ªÉÉÆxÉÉ ={Énäù É Eäò±ÉÉ +ɽäþ. iéä ½äþ iéé]õòséä + ÉÆMÉ ½þhÉÚxÉ ÉʺÉrù +ɽäþiÉ. iªééæiéò±é ÉåSÉä- ºÉÆiÉVÉähÉå ½þÉ Éå * VÉMÉ ÉÉä±ÉhÉåºÉÉäºÉÉ Éå ** ié úòsé+æméónäù É{ÉhÉ * xéé½þóvéªéé+ê É ÉÉxÉ ** 011

18 úéméåëxénùé ÉåEò ÉhÉɺÉÒ * +É{ÉhÉ ÉÀºÉ ÉÇnäù ÉÓ ** BäºÉÒºÉ Éoù¹]õÒEò úé * iéé]õò=péb ÉYÉÉxÉä É úé **1** ½þÉiÉ+É{ɱÉÉ+É{ÉhÉɱÉÉMÉä * iªéésééeò ÆûxɪÉäJÉänù ** VÉÒ ÉnùÉÆiÉÉxÉåSÉÉÊ É±ÉÒ * EòÉähÉå ÉÊkÉ ÉÒ{ÉÉÊb ±ÉÒ ** lééä únöùjéé ɱÉå ÉxÉ * {ÉÖfåø=nÆùb ɽþÉhÉ ** SÉhÉäJÉÉ Éä±ÉÉäJÉÆb ÉSÉä * ÉMÉ ÉÀ{ÉnùÓxÉÉSÉä ** ±ÉÊb Éɳý ÉÖHòÉ ÉÉ<Ç * VÉÒ É ÉÖqù±É`öÉ<ÈSÉä`öÉÆ<Ç **1** ªÉÉ BEÆònù ú ÉåSªÉÉ É ûxé {ÉÉʽþ±Éå +ºÉiÉÉÆ, ªÉÉ SÉÉ úò½þò ÉÉ ÉÆb ÉSÉå YÉÉxÉ +xéö{é É ½þÉäiÉå ªÉÉÆiÉ ÉÆEòÉ xéé½þó. +ÉÊhÉ +ÉÊVÉ YÉÉxÉä É úéæxéé ½þÉä>ðxÉ É úósé ɹÉæ VÉ úò ±ÉÉä]õ±ÉÓ +ɽäþiÉ, ié úò YÉÉxÉä É úéæxéó +É{ɱªÉÉ ÉxÉÉäÊ ÉSÉÉ úéséå ÊSÉjÉ VÉMÉÉ{ÉÖfåø ÉÉÆbÚ xé `äöê ɱÉå +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ iªééæséò ªÉÉäMªÉiÉÉ Eò³ýhªÉÉºÉ ½åþ ÊSÉjÉSÉ ÊVÉiÉEåò EòÉ úhé +ɽäþ, ÊiÉiÉEåò nöùºé åú EòÉähÉiÉåSÉ xéé½þó. +ºÉÉä. YÉÉxÉä É úéæxéó Eäò±É䱪ÉÉ ªÉÉ + ÉÞiÉÉxÉÖ É ÉOÉÆlÉÉSÉÓ nù½þé ÉEò úhéå +ɽäþiÉ. iªééæié {Éʽþ±ªÉÉ ÉEò úhéé ÉvªÉå Ê É É ÉHòÒSÉå ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. ÉänùÉÆiÉÒ ½äþ ÉɪÉäºÉ ÉEÞòÊiÉ ÉÉxÉiÉÉiÉ. iªéé ÉɪÉä ÉvªÉå ÉÊiÉË É ÉÒiÉ +Éi ªÉÉºÉ {ÉÖ û¹é ½þhÉiÉÉiÉ. ÉɺjÉEòÉ úéæxéó ÉɪÉäSÉÉ +ÆÊMÉEòÉ ú Eäò±ÉÉ +ɽäþ; +ÉÊhÉ iééä VÉ ú xé Eò úé ÉÉ, ié ú ÊxÉ û{ééêvéeò +Éi ªÉÉºÉ ={ÉÉÊvɺÉÆ ÉÆvÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +κiÉi É ÊºÉrù ½þÉähÉÉ ú xéé½þó; +ÉÊhÉ iééä º Úò úpúù{é +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú iééä ºÉÊ ÉEòÉ úò ½þÉä<DZÉ; ½þhÉÚxÉ ={ÉÉvÉÒSÉÉ +ÆMÉÒEòÉ ú Eò úé ÉÉ; +ÉÊhÉ ÉɪÉÉ +ɽäþ ½þhÉÚxÉ ÉänùÉÆiÉ ÉɺjÉÉSÉÒ É ÉÞÊkÉ ZÉɱÉÒ É +xéléçêxé ÉÞÊkÉ û{é ɪÉÉäVÉxɽþÒ ÊºÉrù ½þÉäiÉå; ªÉɺÉÉ`öÓ ÉɪÉäSÉÉ +ÆMÉÒEòÉ ú Eò úé ÉÉ; iééä Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ +vªééºé ʺÉrù ½þÉäiÉÉä; ½þhÉÚxÉ ÉɺjÉÉ Æú É É ÉªÉÉäVÉxÉ ÊºÉrù ½þÉäiÉå; <iªééênù Ê É¹ÉªÉ É½ÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå ʱÉʽþ±ÉÉ +ɽäþ. iªéé É ú +ÉIÉä{É +ºÉä ªÉäiÉÉiÉ EòÓ, ÉɪÉäSÉÒ Eò±{ÉxÉÉ ½þÒ +Éi ªÉÉSÉå º Öò úhé ½þÉähªÉÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÕSÉÒ +ɽäþ, ËEò ÉÉ xéæié úséò +ɽäþ? ÉlÉ É{ÉIÉÓ {ÉÚ ÉÕSÉÒ ½þhÉÉ ÉÒ ié ú Eò±{ÉxÉÉ Eò úhéé úé EòÉähÉÒ xéºé±ªéé ÉÖ³åý Eò±{ÉxÉÉSÉ ÊºÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó. ÊuùiÉÒªÉ{ÉIÉÓ xéæié úséò ½þhÉÉ ÉÒ, ié ú Eò±{ÉxÉäSªÉÉ{ÉÖ ÉÔ º Öò úé ɪÉÉSÉÉ iéºéé º Öò ú±éé +ɽäþ. ÉMÉ iéäléå ÉɪÉÉ +ɽäþ, + ÉÒ Eò±{ÉxÉÉ Eò úhªééºé +ÉvÉÉ ú ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ÉiªÉIÉ +xéö ÉÉxÉÉÊnù É ÉÉhÉå +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉ{iÉ É ÉEò úhéó iªééæséå JÉÆb hé Eäò±Éå +ɽäþ; É É nù É ÉÉhÉÉSÉå ¹É¹`ö ÉEò úhéó JÉÆb xé +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ ={ÉÉvÉÒSÉÉ É +Éi ªÉÉSÉÉ +vªééêºéeò ºÉÆ ÉÆvÉ ÉɺjÉEòÉ ú ÉÉxÉiÉÉiÉ. {ÉhÉ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséå ÉiÉ +ºÉå +ɽäþ EòÓ, ÉÖ³ýÓ 012

19 ={ÉÉÊvÉSÉ xéé½þó; ÉMÉ ºÉÆ ÉÆvÉ EòºÉÉ ÉÉxÉÉ ÉÉ? ½åþ ÉlÉ É ÉEò úhéésªéé {Éʽþ±ªÉÉ +Éå ÉÒxÉåSÉ ÊºÉrù ZÉɱÉå +ɽäþ. iéò ½þÒ +Éå ÉÒ -'' BäºÉÓ<ªÉåÊxÉ û{ééêvéeåò '' ** +ÉÊhÉ ={ÉÉÊvÉSÉ VÉ ú xéé½þó, ié ú +vªééºé ( +É úéä{é ) ié úò EòºÉÉ ÉÉxÉÉ ÉÉ? +vªééºé ½þÉäiÉÉä +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ½þÉ +vªééºé û{éò É É ZÉɱÉÉ EòÉähÉɺÉ? ÉÀÉºÉ ZÉɱÉÉ ½þhÉÉ Éå, ié ú ÉÀ ½åþ ÉÊ É¹]õ ½þÉä<Ç±É É iééä É É ÊxÉ ÉÞkÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó; EòÉ úhé ÊxÉ ÉÞkÉ Eò úhéé úé EòÉähÉÒ xéé½þó. <Ç É úéºé É É ZÉɱÉÉ ½þhÉÉ Éå, ié ú +É ½þÉÆºÉ ÉänùÉÆiÉÊ ÉSÉÉ ú Eò úhªééséò MÉ úvé ú½þéhéé ú xéé½þó; EòÉ úhé <Ç É ú EòiÉÞÇi É É É <Ç É úé ÉÉÆSÉÚxÉ ÊxÉ ÉÞkÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ÉMÉ +É ½þÒ ÊxÉ ÉÞkÉÒÊ É¹ÉªÉÓ É É Eò ÉÉºÉ Eò úé ÉäiÉ? VÉÒ ÉÉºÉ É É ZÉɱÉÉ ½þhÉÉ Éå, ié ú ÉÀÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉÒ Éi É É É ½þÉähªÉÉºÉ EòÉ úhé EòɪÉ? +YÉÉxÉ EòÉ úhé ½þhÉÉ Éå, ié ú VÉÒ Éi É É ÉÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÔ +ºÉhÉÉ åú +YÉÉxÉ ZÉɱÉå EòÉähÉɺÉ? ÉÀ ÊxÉÌ ÉEòÉ ú +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééºé +YÉÉxÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ªÉnùÉEònùÉÊSÉiÉ +YÉÉxÉ +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú +YÉÉxÉÉ ÉÖ³åý VÉÒ Éi É É É ½þÉähÉÉ ú, É VÉÒ Éi ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +YÉÉxÉÉSÉÒ ÊºÉÊrù xéé½þó. +ºÉÉ +xªééäxªéé ÉªÉ nùéä¹é ªÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý EòɪÉÇEòÉ úhé ÉÉ ÉÉSÉÒ ÊºÉÊrù ½þÉäiÉ xéé½þó. VÉÒ Éi É û{éò ʺÉrù É É +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú ʺÉrù É ÉÉSÉÉ Eò±{ÉEò ʺÉrù É ÉSÉ, ËEò ÉÉ +xªé EòÉähÉÒ +ɽäþ? ÉlÉ É{ÉIÉÓ º ɺEÆònùÉ úéä½þhénùéä¹é ªÉäiÉÉä. ÊuùiÉÒªÉ{ÉIÉÓ +xªéeò±{éeòéséò ʺÉÊrù ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. Eò±{ÉEòÉSÉÒ½þÒ Eò±{ÉxÉÉ Eò úé ÉÒ, ié ú iªéé Eò±{ÉxÉäºÉ nöùºé úé Eò±{ÉEò, ªÉÉ xªééªééxéå +xé ɺlÉÉnùÉä¹É ªÉäiÉÉä. +ÉÊhÉ +vªééºééºé, Ê ÉlªÉÉ ÉºiÉÖYÉÉxÉVÉxªÉºÉƺEòÉ ú EòÉ úhé ÉÉxɱÉÉ +ɽäþ. {É ÆúiÉÖ iéå½þò ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. EòÉ úhé +Éi ÉÉ º Öò ú±ªééxéæié úsé ºÉ ÉÇ Eò±{ÉxÉÉ ½þÉähÉÉ ú. ½þhÉÚxÉ ºÉ ÉÇ Eò±{ÉxÉÉ ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ. ½åþ ºÉ ÉÇ ÉxÉÉÆiÉ +ÉhÉÚxÉ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévé EòÉªÉ ½þhÉiÉÉiÉ ½åþ {ɽþÉ Éå. YÉÉxÉä É úò +vªééªé 14, ±ÉÉäEò 4. ( +Éå ªÉÉ ) - ZÉɱÉäÊxÉVÉMÉå ÉÒZÉÉÆEäò * ié úò VÉMÉi ÉåEòÉähÉ òéæeäò * EòÒ³äý É úò ÉÉÊhÉEåò * ±ÉÉäÊ{ÉVÉäEòÉÆ<È **1** +³ÆýEòÉ úéiéå+é±éå * ié úòºééäxéå{éhéeòéæ<èméä±éå * EòÓEò ɳý òéæeò±éå * Eò ɳýi ÉÉ ÉÖEåò **1** ºÉÉÆMÉ{ÉÉvÉxÉÆVɪÉÉ * + ÉªÉ ÉÓ+ ɪÉÊ ÉªÉÉÆ * +ÉSUôÉÊnùVÉäEòÓiɪÉÉ * iéåêsé û{é **1** ½þhÉÉèÊxÉVÉMÉ{É úéèiéå * ºÉÉ ûêxé{ééê½þvéä ÉÉiÉå * iéèºééxééä½äþ=êjéiéä * +ÉPÉ Éå ÉÒÊSÉ **1** ªÉÉSÉ É ÉÉhÉå ºÉ{iÉ É ÉEò úhééæié½þò +Éå ªÉÉ +ɽäþiÉ. ªÉɱÉÉMÉÓBEåò ÊSÉpÚù{Éå * +É{ÉhɪÉÉ+É{ÉhÉ{Éå * näùêjévéäeòéæ+é úéä{éå * EòɪÉEòÉVÉ **1** 013

20 ªÉÉ É ÉÉhÉå É ªÉÉSÉ +ɽäþiÉ. ªÉÉ É ûxé +ºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå EòÓ, É É xéé½þó; VÉÒ Éi É ½þhÉÚxÉ VÉå º Öò ú±éå +ɽäþ, iéå +Éi ɺ É û{ésé +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ iééä Ê ÉEòÉ úò +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ½åþ ½þhÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó; EòÉ úhé +Éi ÉÉÊiÉÊ úhò ɺiÉÖSÉ xéé½þó. ÉMÉ iªééæºé Ê ÉEòÉ úò ËEò ÉÉ ÊxÉÌ ÉEòÉ úò +ºÉä EòÉähÉÒ ½þhÉÉ Éå? ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévé +xªé Ê úiéòxéä ÉlÉ É ÉEò úhéó +ºÉä ʱÉʽþiÉÉiÉ -'' EòÉÆ<ÇxÉähÉÉäºÉÉEòÉ åú º É û{éåêvéªéå '' +ÉEòÉ ú +ºÉä±É ié ú Ê ÉEòÉ úò ½þÉä<DZÉ. ÉÖ³ýÓ +ÉEòÉ úsé xéé½þó, ÉMÉ Ê ÉEòÉ úò EòÓ ÊxÉÌ ÉEòÉ ú, +ºÉå EòÉªÉ ½þhÉÉ Éå? ié ú º Öò úpúù{é ½þÉähªÉÉSÉå iªééséå ºÉÉ ÉlªÉÇSÉ +ɽäþ +ºÉå ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉä. +ÉÊhÉ + ÉÉ ºÉÉ ÉlªÉÉÇºÉ ÉɪÉÉ ½þhÉÚÆ xéªéä, ié ú ÊSÉSUôÊHòSÉ, iéò +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå. EòÉ úhé + ÉÉ ºÉÉ ÉlªÉÉǺÉSÉ ÊSÉiÉ ( YÉÉxÉ ) +ºÉå ½þ]õ±Éå +ɽäþ. + ÉÒ +Éi É ÉºiÉÖ ÊºÉrù +ɽäþ, ié ú YÉÉxÉä É úéæxéó ié úò OÉÆlÉÉ Æú É Eò ÉÉºÉ Eò úé ÉÉ? ié ú ½þÉ +É Æú É ÊºÉrùÉxÉÖ ÉÉnù +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +vªééºééºéé`öó +É Æú É Eäò±ÉÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉåSÉ ÊºÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó. +ÉÊhÉ ½þhÉÚxÉ ÉªÉÉäVÉxÉ ié úò ÉÖ³ýÓ xéé½þósé. EòÉ úhé ÉÉäIÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ ÊxÉ úé³ýò ɺiÉÖ ºÉÆ{ÉÉnùxÉ Eò úé ɪÉÉSÉÒ xéé½þó. '' +ÉnùÒ ÉÆvÉÊSÉiÉÆ É ÉÉ ÉÉä ** ÉÉ ÉÉäIÉÉEåò+ºÉä ɺiÉÉ ÉÉä '' ** + ÉÉ úòiéòxéå ÉÉäIÉÉSÉå JÉÆb hé Eò úhéé ú +ɽäþiÉ. +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉä É úéæxéó ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséò Eò±{ÉxÉÉ Eò ÉÒ Eäò±ÉÒ +ɽäþ, ½åþ ºÉÉÆMÉÉ ÉªÉÉSÉå +ɽäþ. {ÉÖfåø nù É É ÉEò úhéó ={ɺÉƽþÉ ú Eò úiéä Éä³ýÓ '' VÉxÉÉiÉåVÉxÉånäùJÉiÉÉÆ ** pù¹]õéêséoù ªÉiÉi ÉiÉÉÆ '' ** ½þhÉVÉä pù¹]õésé où ªÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉå ={ÉGò ÉÉÆiɽþÒ '' Ê ÉªÉÖÊSÉ ÉÉhÉä É úò '' ½þhÉVÉä {ÉÖ û¹ésé ÉEÞòÊiÉ ZÉɱÉÉ, + ÉÒ Ê É ÉIÉÉ +ɽäþ. iªéé É ûxé {ÉÖ û¹é ½þhÉVÉä pù¹]õé É ÉEÞòÊiÉ ½þhÉVÉä où ªÉ +ºÉå ºÉ ÉVÉÉ Éå. +ºÉä ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é BEòÉ º Öò úhééæiésé ÉɺÉiÉÉiÉ. VªÉÉ É ÉÉhÉå º É{xÉ û{éò BEòÉ º Öò úhééæié pù¹]õéoù ªÉÉSÉÒ Eò±{ÉxÉÉ +ɽäþ, ÉÖ³ýÉÆiÉ iéò Eò±{ÉxÉÉ xéé½þó; ½þhÉÚxÉ Eò±{ÉxÉä ÉÉÆSÉÚxÉ BEò º Öò úhésé +ɽäþ; pù¹]õé où ªÉ xéé½þóié; +ºÉå Ê É ÉäSÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. VÉälÉå pù¹]õéoù ªÉ xéé½þó, iéäléå ÉÒ{ÉhÉɽþÒ xéé½þó; ÉMÉ xé ÉxÉ ié úò EòºÉå Eò úé Éå? +ÉÊhÉ BEò º Öò úhé +ºÉiÉÉÆ xé ÉxÉ Eäò±Éå, ½þhÉÚxÉ où ªÉpù¹]õÉ û{é uèùiééséò ÉÉÆb héò Eäò±ÉÒ, +ºÉå ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ié ú uèùiéé ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ɱÉå BEòi É +ɽäþ. ªÉÉSÉåSÉ xééæ É xé ÉxÉ ½þÉäªÉ. +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ {Éʽþ±Éå ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. (2) nöùºé åú MÉÖ ûºié ÉxÉxÉÉ ÉEò ÉEò úhé. ªÉÉÆiÉ ÉlÉ É ºÉnÂùMÉÖ ÆûSªÉÉ ºÉÉ ÉlªÉÉÇSÉå ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. Ê É¹ªÉÉ ÉÖ³åý MÉÖ ûi É xééænù±éå +ɽäþ. Ê É¹ªÉ{ÉhÉÉ MÉ䱪ÉÉ É úéä É ú MÉÖ ûi ɽþÒ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå; {ÉhÉ MÉÖ ûséå ɽþk É Eò ÉÒ ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå 014

21 ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. +ÉÊhÉ VªÉÉSÉÉ BEò{ÉhÉÉ nöùvéä{éhéé ÉÉÆSÉÚxÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ ªÉälÉå É ÉÉhÉÉÆSÉÒ MÉÊiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. VªÉÉºÉ +Éi É É ÉÞÊkÉ xéé½þó, iéäléå ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½åþ xééæ É EòºÉå ÉÉä Éä±É? ÊxÉ ÉiªÉÇ ÉºiÉÖSÉ VÉ ú xéé½þó, ié ú ÊxÉ ÉiªÉÉÇSÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ Eò ûxé ÊxÉ ÉÞÊkÉ +ºÉå EòºÉå ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ? VÉ úò ºÉÚªÉÉÇºÉ +ÆvÉÉ ú ½þÉ MÉÉäSÉ ú ½þÉäiÉ xéé½þó, ié úò iªééºé ié ÉÉÊ ú +ºÉå xééæ É ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå +ɽäþ. iéuùiéâ, ÊxÉ ÉiªÉÇ xéé½þó, ié úò ÊxÉ ÉÞÊkÉ +ºÉå xééæ É ªÉlÉÇ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå +ɽäþ. VªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉÚªÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ úéjé, {ÉÉhªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ±É ÉhÉ. VÉÉMÉÞiÉÉºÉ ÊxÉpùÉ, ËEò ÉÉ +MxÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ EòÉ{ÉÖ ú = úié xéé½þó, iéuùiéâ ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ xééæ É û{é = úié xéé½þó; ½þhÉÚxÉ ½þÉ ÉÆt ½þÉäiÉ xéé½þó; ªÉÉ ÉÖ³åý ÉÆÊnùiÉɽþÒ = úié xéé½þó. ªÉɺÉÉ`öÓ MÉÖ û +ÉÊhÉ Ê É¹ªÉ ªÉÉ nùéäxé É nùéæséé +léç BEòSÉ +ɽäþ. BEòi É VÉ ú +ɽäþ, ié ú uèùié ªÉ É½þÉ ú EòºÉÉ ½þÉäiÉÉä? ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ÊxÉVÉÇxÉ + úhªééæi鱪éé ÉxÉÖ¹ªÉÉSÉÉ où¹]õéæié näù>ðxé ½þÉSÉ ºÉ ÉVÉiÉÉä, É ½þÉSÉ ºÉ ÉVÉÚxÉ PÉäiÉÉä, + ÉÉ úòiéòséå MÉÖ ûê ɹªÉi É +ɽäþ, +ºÉå ºÉ ÉÉvÉÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. ªÉÉ É ûxé BEòi ÉÉÆiÉ Éänù ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ʺÉrù ZÉɱÉå +ɽäþ. É ÉÞkÉÒSªÉÉ Ê É úéävééxéå, É ÊxÉ ÉÞkÉÒSªÉÉ ÉÉävÉÉxÉå, ËEò ÉÉ Eäò ɳý É ÉÞkÉÒSªÉÉ Ê É úéävééxéå ËEò ÉÉ úixéé É ÉÉhÉå ½þÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉÉ ÉÉ ºÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ié ú ½þÉ +É{ɱªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒ{ÉhÉÉºÉ +É{ÉhÉSÉ EòÉ úhé +ɽäþ, É +ºÉ±ªÉÉ º ɪÉÆ É ÊxÉ ÉÞkÉÒºÉ iééäsé ÉÒ + ÉÉ úòiéòxéå ÉÆnùxÉ Eäò±Éå; É iªéé ÉÆnùxÉÉSÉå ò±é VÉå ÉÉSÉÉ@ñhÉ ÉÉäSÉxÉ iéå iéþiéòªé ÉEò úhééºé + ÉiÉ úhé û{ééxéå ºÉÉÆMÉÚxÉ, ½åþ ÊuùiÉÒªÉ ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. (3) ÉÉSÉÉ@ñhÉÊ É ÉÉäSÉxÉ ½þhÉÚxÉ iéþiéòªé ÉEò úhé É YÉÉxÉ+ Éänù ½þhÉÚxÉ (4)SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhé +ɽäþ. iªééæié ÉɺjÉEòÉ úéæxéó +Ê ÉtÉ ½þhÉÚxÉ BEò +ÆMÉÒEòÉÊ ú±éò +ɽäþ, ÊiÉSÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ YÉÉxÉÉxÉå ½þÉäiÉä, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. iéå YÉÉxÉ ÊxÉiªÉ ËEò ÉÉ +ÊxÉiªÉ? ÊxÉiªÉ ½þhÉÉ Éå, ié ú ÉÞÊkÉ û{é YÉÉxÉÉSÉÉ xéé É +ɽäþ; +ÊxÉiªÉ ½þhÉÉ Éå, ié ú iévvéxªé ÉÉäIɽþÒ +ÊxÉiªÉ ½þÉä<DZÉ. ªÉälÉå ' iék É É漃 ' ªÉÉ Ê ÉSÉÉ úé{ééºéúxé =i{ézé ½þÉähÉÉ åú YÉÉxÉ BäCªÉ û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéå ÊxÉiªÉ +ɽäþ; É ÉÞÊkÉ û{é {É úéäiéyééxé +ÊxÉiªÉ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ ÊxÉiªÉ VÉå BäCªÉYÉÉxÉ iªéé{ééºéúxé =i{ézé ½þÉähÉÉ úé ÉÉäIɽþÒ ÊxÉiªÉSÉ +ɽäþ, +ºÉå ÉɺjÉEòÉ ú ½þhÉiÉÉiÉ. iªéé É ú YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséå +ºÉå ½þhÉhÉå +ɽäþ. BäCªÉYÉÉxÉÉxÉå VÉ úò +Ê ÉtäSÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ VÉɽþ±ÉÒ, ié úò iéå YÉÉxÉ +YÉÉxÉ û{ééxéå +ɽäþSÉ. EòÉ úhé +Ê ÉtäxÉå ÉÆvÉ xééænùê ɱÉÉ É ÉÉäIɽþÒ xééænùê ɱÉÉ. JÉ úéäjé ú ÉÆvÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ xéé½þó É ÉÉäIÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ xéé½þó. +Ê ÉtÉ ÊxÉ ÉÞkÉ ZÉɱÉÒ, ½þhÉÚxÉ ÉÉäIÉ +ɽäþ, +ºÉå +É{ÉhÉ ½þhÉiÉÉå. {ÉÖfåø iéå 015

22 YÉÉxÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ BäCªÉ û{ééxéå úé½þiéå; iéå ºÉÖ]õiÉ xéé½þó; Éä¹É ÉÉSÉÉ ½þhÉÉ Éå. iéò + É ªÉ ÊxɺiÉ ú±éò {ÉÉʽþVÉä. +ÉiÉÉÆ iéå YÉÉxÉ VÉ ú +Éi ªÉÉ ÉÓ BäCªÉ û{ééxéå ú½þéiéå ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉÖ úòxéå ºÉÖ úòºé JÉÉåSɱªÉÉ É ÉÉhÉå ZÉɱÉå. ½þhÉÚxÉ iéå BäCªÉYÉÉxɽþÒ = úié xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ÊxÉiªÉ ÉÉäIɽþÒ xéé½þó. ié ú Eäò ɳý {ÉÊ ú{éúhéç +Éi ÉÉSÉ = úiééä +ÉiÉÉÆ iééä YÉÉxÉ û{é +Éi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉhÉiÉ xéé½þó; ié ú YÉÉxÉ ÉÉjÉSÉ +ɽäþ. ªÉÉ É ú xééîºiéeò ÉÉnùÒ +ºÉå ½þhÉiÉÉiÉ, EòÓ VªÉÉSÉå +κiÉi É É xééîºiéi É ÊºÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó, iééä xéé½þósé, +ºÉå ½þhÉÚÆ. ªÉÉ ÉÚxªÉ ÉÉtÉSÉå JÉÆb hé Eäò±Éå +ɽäþ; É ½þÓ iéþiéòªé É SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhéå ºÉÆ{ÉÊ É±ÉÓ +ɽäþiÉ. (5) +ÉiÉÉÆ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù xéé ÉEò {ÉÆSÉ É ÉEò úhé +ɽäþ. iªééæié ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéséå Ê É É úhé Eäò±Éå +ɽäþ. ºÉiÉÂ, ÊSÉiÉÂ É +ÉxÉÆnù ½þÓ ÊiÉx½þÒ Ê É³ÚýxÉ BEò SÉèiÉxªÉSÉ +ɽäþ. {ÉhÉ ½þÓ iéòxé xééæ Éå Ê ÉzÉ ÉÉ{iÉ VÉɽþ±ÉÓ +ɽäþiÉ. iªééséå EòÉ úhé ÉÖiÉÒxÉå +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. +ºÉiÉÉSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒºÉÉ`öÓ ºÉiÉ ½þhÉhÉå +ɽäþ; VÉb ÉSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉå ÊSÉiÉ +ºÉå ½þhÉhÉå +ɽäþ; É nöù:jéésªéé xéé ÉÉxÉå ºÉÖJÉ +ºÉå ½þhÉhÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +Éi ªÉÉºÉ +xªéésªéé ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉå ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù +ºÉå xééæ É ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå +ɽäþ. iéå +Éi ªÉÉSÉå ÉÉSÉEò xé ½äþ. VÉÉä ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nù +Éi ªÉÉEòbÚ xé ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, iééä É nù +Éi ªÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úò±é EòɪÉ? EòvÉÓ½þÒ Eò úhéé ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +Éi ªÉÉºÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉSÉå ÉÉxÉ xéé½þó; ié ú iééä +Éi ÉÉ +Éi É û{ééxéå +ɽäþ iéºéé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ É ÉÉhÉÉºÉ ½þÉ ºÉÉÆ{Éb ié xéé½þó. ªÉälÉå Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ, ié ú +xéö É É PÉähÉÉ úé É +xéö É É ½äþ BEòSÉ +ɽäþiÉ; ÉMÉ EòÉähÉÒ EòÉähÉÉSÉÉ +xéö É É PªÉÉ ÉÉ? ½þhÉÚxÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉÊnù É nùéséå EòÉƽþÓ EòÉ úhé = úié xéé½þó, +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú +Éi É ÉºiÉÖ Ê Éº ÉÞiÉÒxÉå Ê ÉºÉ ú±éò +ɽäþ, iéò É nùéxéå +É`ö ÉÚxÉ PÉäiɱÉÒ {ÉÉʽþVÉä, +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ {ÉÆSÉ É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. (6) +ÉiÉÉÆ É nùjéæb xé xéé ÉEò ¹É¹`ö ÉEò úhé +ɽäþ. iªééæié ÉlÉ É É nù É ÉÉhÉ +ɽäþ, +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eäò±ÉÉ +ɽäþ. EòÉ úhé VÉMÉÉÆiÉÒ±É ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú É nùéxéå SÉɱɱÉä +ɽäþiÉ. <iéeåòsé xé ½äþ, ié ú Éänù ÉɺjÉå É {ÉÖ úéhéå ½þÓ É nùéséósé +ɽäþiÉ; É +Éi ªÉÉSÉå º É úhé näùhªééê ɹɪÉÓ É nùsé EòÉ úhé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉÊnù É nù É iék É ÉºªÉÉÊnù ɽþÉ ÉÉCªÉå ªÉÉÆSÉÉ ={ɪÉÉäMÉ +ɽäþ. + ÉÉ ªÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉÉSÉå JÉÆb hé +ºÉå +ɽäþ. VÉMÉÉÆiÉÒ±É ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéºé VÉ úò É nù EòÉ úhé +ɽäþ, ié úò +Éi ªÉÉSÉå º É úhé näùhªééê ɹɪÉÓ É nù É ÉÉhÉ xéé½þó. EòÉ úhé +Éi ªÉÉSÉå 016

23 º É úhé ËEò ÉÉ Ê Éº É úhé ZÉɱÉå, ié úò +É{ɱªÉɽÚþxÉ nöùºé úò +Éi É ÉºiÉÖ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉºÉ º É úhé ËEò ÉÉ Ê Éº É úhé ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ º ÉÉ úeò VÉä É nù ËEò ÉÉ iék É ÉºªÉÉÊnù ÉÉCªÉå ªÉÉÆSÉÉ ={ɪÉÉäMÉ xéé½þó. +ÉiÉÉÆ É nùéxéå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É ½þÉäiÉÉä É +Éi ÉÉ Éä]õiÉÉä +ºÉå½þÒ ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +Ê ÉtÉ ½þÒ ÉÖ³ýÓ xéé½þósé, +ºÉå +Ê ÉtÉ É nùsé º É ÉÉ ÉÉxÉå ºÉÉÆMÉiÉ +ɽäþ '' xé Ê ÉtiÉä ºÉÉ +Ê ÉtÉ.'' +ÉÊhÉ ÉɺjÉEòÉ úéæxéó½þò ½þÒ +ÊxÉ ÉÉÇSªÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. +ÊxÉ ÉÉÇSªÉ É nùéséé +ºÉÉ +léç +ɽäþ EòÓ, VÉÒ ÉÖ³ýÓ xéºéúxé ÊiÉSªÉÉ +κiÉi ÉÉSÉÒ Eò±{ÉxÉÉ Eäò±ÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ VÉÒ ÉÖ³ýÓ xéé½þó, ÊiÉSÉÉ É nùéxéå xéé É EòºÉÉ Eò úé ÉÉ? ªÉɺÉÉ`öÓ +Ê ÉtäSÉÉ ÊxɹÉävÉ Eò úhéé äú ÊVÉiÉEäò É nù +ɽäþiÉ, ÊiÉiÉEäò ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ. +ÉiÉÉÆ É nùéxéå +Éi ÉÉ Éä]õiÉÉä +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú, VÉ ú +Éi É ÉºiÉÖ ÊxÉ úé³ýò +ºÉÉ ÉÒ, ié ú Éä]õhÉå ºÉÆ É Éä±É iéò ié ú +É{ÉhÉSÉ +ɽþÉå. ÉMÉ +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉºÉ Éä]õhÉå EòºÉå ºÉÆ É Éä±É? +Ê ÉtäxÉå iééä +Éi ÉÉ Ê ÉzÉ +ºÉÉ ÉÉ]õiÉÉä ½þhÉÉ Éå, ié ú iéò +Ê ÉtÉ ÉÖ³ýÓ xéé½þósé. ÉMÉ Éä]õhÉå EòºÉå ºÉÆ É Éä±É? +Éi É úévé ½þÉ É úò É YÉÉxÉ ÉÉjÉ +ɽäþ. ÉMÉ YÉÉxÉÉxÉå YÉÉxÉÉºÉ Éä]õ Eò ÉÒ té ÉÒ? ½þhÉÚxÉ +Éi ÉÉ ½þÉ ÉÚ³ýSÉÉSÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù û{ééxéå ʺÉrù +ɽäþ. ÉMÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉÊnù É nùéxéå iªééséå iªééºé EòÉªÉ té ɪÉÉSÉå +ɽäþ? ½þhÉÚxÉ É nù ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ, +ºÉÉ Ê É¹ÉªÉ ºÉÊ ÉºiÉ ú ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ ¹É¹`ö ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. (7) ºÉ{iÉ É ÉEò úhééæié +YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. +YÉÉxÉ ½þhÉVÉä ÉɪÉÉ. ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ É ÉÉhÉ YÉÉxÉä É úò +vªééªé 14 ±ÉÉäEò 3 - ÉänùÉÆiÉÒ <ªÉäiÉå ÉɪÉÉ ** +ºÉä ½þÊhÉVÉä ÉÉYÉ úéªéé ** +ºÉÉä ÊEòiÉÒ ÉÉä±ÉÉå ÉɪÉÉ ** +YÉÉxÉ ½åþ ** 71 ** +É{ɱÉÉ +É{ÉhÉ{ɪÉÉ ** Ê ÉºÉ ú VÉÉä véxéævéªéé ** iéåsé û{é <ªÉÉ ** +YÉÉxÉɺÉÒ ** 72 ** ªÉÉ É ûxé +YÉÉxÉ ½þhÉVÉä ÉɪÉÉ +ºÉå ºÉ ÉVÉÉ Éå. iéå +YÉÉxÉ +É{ɱªÉÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ ZÉɱÉå; ½þhÉÚxÉ +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉºÉ Ê Éº É úhé ZÉɱÉå; É iéå +YÉÉxÉ ÉÉ É û{é +ºÉÚxÉ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ É +xééênù +ºÉÚxÉ ={ÉÉnùÉxÉ EòÉ úhé +ɽäþ. VÉ ú iéå + ÉÉ É û{é +ºÉä±É, ié ú iªéé{ééºéúxé VÉMÉpÚù{É EòɪÉÇ =i{ézé ½þÉähÉÉ ú xéé½þó; ½þhÉÚxÉ iéä ÉÉ É û{é +ɽäþ É Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉÉxÉå ÊxÉ ÉÞkÉ ½þÉäiÉå, +ºÉå ÉɺjÉEòÉ ú ½þhÉiÉÉiÉ. {ÉhÉ ½åþ É úéä É ú xéé½þó. EòÉ úhé + ÉÉ ªÉÉ +YÉÉxÉÉSÉÉ º É ÉÉ É +ºÉÉ +ɽäþ EòÓ, iéå VªÉÉSÉÉ +É ÉªÉ EòÊ úiéå, iªééséå + ÉÉxÉSÉ Eò úiéå. +ÉÊhÉ º Öò úhé 017

24 ½þÉähªÉÉSÉä {ÉÚ ÉÔ iéå +YÉÉxÉ +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú VÉÉhÉhÉÉ úé iéäléå EòÉähÉÒ xéé½þó. +Éi ÉÉ VÉÉhÉhÉÉ úé +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú iééä +YÉÉxÉÉxÉå +É É ú±éé +ɽäþ. ÉMÉ iéå +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ºÉ ÉVÉÉ Éå Eò ÉÉ É ûxé? º Öò úhé ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ÉÒ +YÉ +ɽäþ, + ÉÉ úòiéòxéå iéä +YÉÉxÉ ÉɺÉiÉå ½þhÉÉ Éå ié ú, iªéé +YÉÉxÉÉxÉä +Éi ÉÉ +É É ú±éé VÉÉiÉ xéé½þó. ié ú iéä iªéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉå; ½þhÉÚxÉ EòɪÉÇ Eò úhªééºé +IÉ É VÉå +YÉÉxÉ, iéå +ɽäþ +ºÉå Eò ÉÉ É ûxé ºÉ ÉVÉÉ Éå? ½þhÉÚxÉ iéä xéé½þósé +ºÉå ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉå. +ÉÊhÉ º Öò úhé ½þÉähªÉÉSªÉÉ{ÉÚ ÉÔ +YÉÉxÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý ={ÉÉvÉÒ xéé½þósé. ÉMÉ VÉÒ Éä É ú ié úò EòºÉå ʺÉrù ½þÉ ÉäiÉ? ʺÉrù ½þÉähÉÉ ú xéé½þóié. +ÉÊhÉ ½äþ +YÉÉxÉ VÉb +ɽäþ, EòÓ SÉäiÉxÉ +ɽåþ? VÉb ½þhÉÉ Éå ié ú,iªééºé º É{É ú ÉÉxÉ xéé½þó; ÉMÉ iªééséå +κiÉi É EòºÉä ʺÉrù ½þÉä<DZÉ? SÉäiÉxÉ ½þhÉÉ Éå, ié ú +Éi ªÉɽÚþxÉ Ê ÉzÉ xéé½þó. +Éi É û{é +ɽåþ. ½þhÉÚxÉ iéå +YÉÉxÉ xéé½þó. +Éi ÉYÉÉxÉÉxÉå VªÉÉ +YÉÉxÉÉSÉÉ ÉÉvÉ ½þÉäiÉÉå, iéå +YÉÉxÉ +Éi ªÉÉ É úéä É ú xééænùiéå, +ºÉ±Éä Ê É ûrù ÉÉä±ÉhÉå EòÉªÉ ={ɪÉÉäMÉÉSÉå +ɽäþ? +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ ÉiªÉIÉ É +xéö ÉÉxÉ ªÉÉ É ÉÉhÉÉÆxÉÒ näùjéò±é +YÉÉxÉ ÊºÉrù EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽåþ. ½þhÉÚxÉ VÉMÉÉÆiÉÒ±É ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú +YÉÉxÉÉxÉå ÉɺÉiÉÉiÉ, +ºÉå VÉå ÉɺjÉEòÉ ú ½þhÉiÉÉiÉ, iéå É úéä É ú xéé½þó. EòÉ úhé ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéºé YÉÉxÉ EòÉ úhé +ɽäþ, +YÉÉxÉ xéé½þó; +ÉÊhÉ iªéé BEòÉ YÉÉxÉÉÆiÉ ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú VÉ úò ÉɺɱÉå, ié úò BEòi É ÉÉäb ié xéé½þó. EòÉ úhé ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú BEòÉ º Öò úhééæiésé +ɽäþiÉ. BEòÉ º Öò úhéé ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòÉƽþÓ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ EòÉähÉÒ EòÉähÉÉºÉ {ÉÉʽþ±Éå, ËEò ÉÉ xé {ÉÉʽþ±Éå, ½åþ ½þhÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. où ªÉpù¹]õÉ û{ééséå ½åþ º Öò úhé +xééênùsé +ɽåþ. ½åþ EòÉähÉÒ úêsé±éå +ɽäþ, +ºÉå xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ªÉÉ où ªÉpù¹]õ ÉSÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå VÉå ½þhÉhÉå +ɽäþ, iéå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ BEò +Éi ÉÉSÉ ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú û{ééxéå º Öò ú±éé +ɽäþ. +YÉÉxÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý +É úéä{é Eò úhªééséå EòÉ úhé xéé½þó. +Éi ªÉÉºÉ ÉÉZÉä Ê`öEòÉhÉÓ ½þÉ +É úéä{é +ɽäþ, +ºÉå EòvÉÓ ié úò ÉÉ]äõ±É EòɪÉ? xéé½þó. iééä º Öò úpúù{é +ɽäþ iéºéésé +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ iªééséå º Öò úhé ½þÉä ÉÉä ËEò ÉÉ xé ½þÉä ÉÉä. iééä +Éi É û{ééxéå +ɽäþSÉ. º Öò úhé ½þÉähÉå ËEò ÉÉ xé ½þÉähÉå ½åþ iªéésªéé ºÉÉ ÉlªÉÉÇSÉå +É SɪÉÇ +ɽäþ. ªÉälÉå où ªÉpù¹]õÉÊnù ÉEòÉ ú EòÉƽþÓ xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ ªÉÉºÉ ={É ÉÉ näùiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. + ÉÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ +ɽäþ, +ºÉå VÉå ÉɺjÉEòÉ ú ½þhÉiÉÉiÉ, iéå É úéä É ú xéé½þó. EòÉ úhé ÉEòÉ ÉEòÉºÉ +YÉÉxÉ ½þhÉhÉå Ê É ûrù +ɽäþ. ÉɺjÉEòÉ ú ½äþ xé\éiéi{éö û¹éºé ÉÉºÉ Eò ûxé xé\ééséé +léç Ê É úéävé ÉÉxÉÚxÉ ' YÉÉxÉÊ É úéävéò iéå +YÉÉxÉ ' +ºÉÉ +léç Eò úiééié; +ÉÊhÉ +É ½þÓ 018

25 +YÉÉxÉ É nùéséé ɽÖþ ÉÔʽþ ºÉ ÉÉºÉ Eò úiééä. ½þhÉVÉä ' xéé½þó nöùºé åú YÉÉxÉ VªÉÉ YÉÉxÉɽÚþxÉ ' + ÉÉ +lééçséò Êxɹ{ÉÊkÉ ½þÉäiÉä. ÉMÉ + ÉÉ +lééçxéå YÉÉxÉÉSÉå ɽþi É `ö úiéå. ½þhÉÚxÉ +ºÉÉ +léç Eò úé ÉÉ. ½þhÉÚxÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå YÉÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ xéé½þó; É VÉMÉ ½åþ +Éi É ÉEòÉ ÉºÉkÉÉSÉ +ɽäþ; +xªé EòÉƽþÓ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ºÉ ÉÇ VÉMÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉähªÉÉºÉ +YÉÉxÉ EòÉ úhé +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +ºÉå ºÉÊ ÉºiÉ ú ºÉÉÆMÉÚxÉ ºÉ{iÉ É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. (8) +¹]õ É ÉEò úhééæié YÉÉxÉJÉÆb xé +ɽäþ. VÉälÉå +YÉÉxÉ xéé½þó, iéäléå iéiºéé{éäié YÉÉxɽþÒ xéé½þó. MÉÖ ûnäù ÉÉÆxÉÓ +É ½þÉƱÉÉ +É ½þÓSÉ Eäò±Éå +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ +É ÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Eèò ɱªÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ BEò VÉɺiÉ ºÉÆ{ÉÉÊnù±Éä±Éå xéé½þó É +É ÉSÉÒ +É ½þÉÆºÉ MÉÉä¹]õ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. Ê É¹ÉªÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, iªééséé ±ÉÉä{É xéé½þó. òé ú EòÉªÉ ºÉÉÆMÉÉ Éå? ÉÒÊxÉ ÉÞkÉÓxÉÓ VªÉÉ ÎºlÉiÉÒ É ú ɱÉÉ `äöê ɱÉå +ɽäþ, iéå ÉÉhÉÒxÉå EòÉªÉ ÉÉä±ÉÚxÉ nùéjé ÉÚÆ? +YÉÉxÉ xéé½þó É YÉÉxɽþÒ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ½þÓ nùéäx½þò ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ. BEò +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ. +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ +¹]õ É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå. (9) xé É É ÉEò úhééæié ʺÉrù ú½þhéòséé ÉEòÉ ú nùéjéê ɱÉÉ +ɽäþ. YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ½þÓ xéé½þóié, Beò +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ ºÉÖ ÉÉºÉ xééeò, É nù EòhÉÇ, +É úºéé ±ÉÉäSÉxÉ, ÉÉ úé Ë ÉZÉhÉÉ, ɺiÉEò SÉÉ òé, ÊVÉ ½þÉ úºé, Eò ɳý ºÉÚªÉÇ, SÉEòÉä ú SÉÆpù ÉÉ, Öò±É É É ú <iªééênù ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéæié ÉÉäMªÉ É ÉÉäHäò{ÉhÉÉ +ɽäþ, iééä xéé½þóºéé ½þÉäiÉÉä; É VÉä ½äþ ºÉ ÉÇ ÉEòÉ ú ÉɺÉiÉÉiÉ, iéä ºÉ ÉÇ +Éi ÉÊ É±ÉÉºÉ +ɽäþiÉ; É ÉÉäMªÉ ÉÉäHÞòi É = úié xéé½þó. ½þhÉÚxÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ <ÆÊpùªÉÉxÉå EòÉähÉiªÉɽþÒ Ê É¹ÉªÉÉSÉå OɽþhÉ Eäò±Éå, ié úò iªéé Ê É¹ÉªÉÉSÉå OɽþhÉ xé ½þÉäiÉÉÆ +Éi É ÉÉäMÉSÉ ½þÉäiÉÉä. ½þhÉÚxÉ Ê É¹ÉªÉÉÆSÉå ºÉä ÉxÉ Eäò±Éå ié úò Eèò ɱªÉ ÉÉäb ié xéé½þó. ½þVÉÉ úéä ªÉÉ{ÉÉ ú ZÉɱÉä, ié úò +ÊGòªÉi É ÉÉäb ié xéé½þó. ªÉälÉå EòÉähÉÒ Ê É¹ÉªÉÒ xéé½þó É Ê É¹ÉªÉ½þÒ xéé½þóié. ªÉÉäMÉ ÉÉMÉÇ ªÉlÉÇ +ɽäþ. É ÉÞÊkÉ É ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½äþ ÉÉMÉÇ xéé½þóié. ºÉä ªÉºÉä ÉEò ÉÉ É xéé½þóié. ªÉälÉå º ÉäSUôÉSÉ Ê ÉÊvÉ +ɽäþ. º Éè ú ÉiÉÇxÉ ºÉ ÉÉÊvÉ +ɽäþ. näù ÉSÉ ÉHò +ɽäþ. Ê`öEòÉhÉÉSÉ ÉÉMÉÇ +ɽäþ É ½åþ Ê É ÉSÉ BEòÉÆiÉ +ɽäþ. ªÉälÉå näù ÉEòɳý xéé½þóié. VÉ{É vªééxé ÊxÉvÉÉÇ úéênù ºÉ ÉÇ ÉEòÉ ú BEòÉ +Éi ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé xéé½þóié. ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ Éä û³ýsªéé ±ÉähªÉÉSÉÉ où¹]õéæié Ênù±ÉÉ +ɽäþ. ªÉälÉå ÉÊHò É + ÉÊHò ÁÉ BEòÉSÉ {ÉÆHòÒ±ÉÉ ÉºÉ±ªÉÉ +ɽäþiÉ. ºiÉÖÊiÉ ËEò ÉÉ ËxÉnùÉ ªÉÉÆSÉÒ ÎºlÉÊiÉ + ÉÒSÉ +ɽäþ. EòÉä`åö½þÒ {ÉÉªÉ `äöê ɱÉÉ, ié úò Ê É ÉªÉÉjÉÉ ½þÉäiÉSÉ +ɽäþ. Ê É ÉªÉÉjÉäºÉ MÉä±Éå, ié úò½þò EòÉä`åö VÉÉhÉå ½þÉäiÉ xéé½þó. SÉɱÉhÉå É ÉºÉhÉå ½þÓ nùéäx½þò BEòSÉ +ɽäþiÉ. ªÉälÉå Eò ÉÇ ={ÉɺÉxÉÉ É 019

26 YÉÉxÉEòÉÆbå ½þÓ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ. ½þÊ ú½þ ú ªÉälÉå xéé½þóié. +½þÉä ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉ! B Éfø É ÉÉä`ö É É +ÉxÉÆnù ÉÚ ÉÒ É ú iéö ½þÓ +É ½þÉÆºÉ ÉºÉÊ É±Éå JÉ åú; {ÉhÉ iéö ½þÒ VÉÉMªÉɺÉSÉ VÉÉMÉå Eäò±Éå; ÊxÉÊpùiÉÉºÉ ÊxÉVÉÊ É±Éå É +É ½þÉÆºÉ +É ÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ÉÊhɱÉå ½åþ iéözéå xé É±É +ɽåþ. iéúæ EòÉähÉÉSÉä EòÉƽþÓ PÉäiÉ xéé½þóºé É +É{ɱÉå½þÒ näùié xéé½þóºé. ÉMÉ MÉÉè ú É EòºÉå ÉÉäÊMÉiÉÉäºÉ, ½åþ EòÉƽþÓ Eò³ýiÉ xéé½þò. ½äþ ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉÉlÉÉ! +ºÉå iéözéå ºÉÉ ÉlªÉÇ +ɽäþ. +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ xé É É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. (10)nù É É ÉEò úhééæié OÉÆlÉÉSÉÉ {ÉÊ ú½þé ú Eäò±ÉÉ +ɽäþ.+½þÉä ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉ! iéö ½þÓ VÉä +É ½þÉÆºÉ ºÉÖJÉ Ênù±Éå +ɽäþ, iéå +É ½þÓ ÊxÉ ÉÉÆiÉ ÉÉäMÉÉ Éå EòɪÉ? ÉÆEò úéxéå ºÉÚªÉÉÇºÉ iéävé Ênù±Éå +ɽäþ, {ÉhÉ iªééséé ={ɪÉÉäMÉ VÉMÉÉºÉ +ɽäþ. SÉÆpùÉºÉ + ÉÞiÉ Ênù±Éå, ÉäPÉÉÆºÉ ËºÉvÉÚÆxÉÓ Ênù±Éä±Éå {ÉÉhÉÒ, nùò{ééséé ÉEòÉ É ½äþ iªééæsªéé {ÉÖ úiéäsé +ɽäþiÉ EòɪÉ? ié ú ºÉ ÉÉÈEòÊ úiééæ +ɽäþiÉ. ºÉ ÉÖpùÉºÉ É úiéò ªÉähªÉÉSÉÒ ÉÊHò ½þÒ SÉÆpùÉSÉÒ +ɽäþ; ËEò ÉÉ ÉºÉÆiÉ@ñiÉÚSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ºÉ ÉÇ ÉÞIÉÉÆºÉ {ÉÉ±É ÉÒ Öò]õiÉä. ªÉÉ É ûxé VÉå ºÉÖJÉ Ênù±Éå +ɽäþ, iªééæiésé ºÉ ÉÉÈSÉÉ +ÆiÉ ÉÉÇ É ½þÉäiÉÉä. ½þhÉÚxÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉEòÉ úséå VÉå +ÉènùɪÉÇ +ɽäþ, iéå +É{ɱÉå +ɽäþ. ªÉÉÆiÉ ÉÉZÉÉ º ÉiÉÆjÉ{ÉhÉÉ EòÉƽþÓ xéé½þó. ÉMÉ + ÉÉ ªÉÉ +Éi ÉκlÉiÉÓiÉ úé½úþxé ÉÒ OÉÆlÉÉSÉÉ {ÉÊ ú½þé ú EòÉªÉ näù>æð? +É ½þÓ VÉå EòÉƽþÓ ÉÉä±É±ÉÉå, iéå ÉEò]õSÉ +ɽäþ. º ɪÉÆ ÉEòÉ É +Éi ªÉÉºÉ ÉÉä±ÉÚxÉ EòÉªÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úé ɪÉÉSÉå +ɽäþ? +ÉÊhÉ +É ½þÒ VÉ ú ÉÉä±É±ÉÉå xéºéiééå, ié ú VÉxÉÉÆºÉ VÉxÉ ÊnùºÉ±Éå xéºéiéå EòɪÉ; VÉxÉÉÆºÉ VÉxÉÉÆxÉÓ {ÉÉʽþ±Éå, ié úò pù¹]õésé où ªÉ +ɽäþ, +xªé EòÉƽþÓ xéé½þó. +ºÉÉ ½þÉ ÊºÉrùÉÆiÉ +ɽäþ. ªÉÉ{É úiéå YÉÉxÉÉSÉå ú½þºªé xéé½þó. +ÉÊhÉ ½åþ YÉÉxÉ ú½þºªé +É ½þÓ ÉÉä±ÉhªÉÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÕ ÊºÉrùSÉ +ɽäþ. ié ú ÉMÉ OÉÆlÉ Eò ÉɺÉÉ`öÓ Eò úé ÉÉ? ié ú ½þÉ OÉÆlÉ ÊºÉrùÉxÉÖ ÉÉnù +ɽäþ. ( ʺÉrù VÉÒ +Éi É ÉºiÉÖ ÊiÉSÉå {ÉÖxÉ ûsséé úhé Eò úhéå ½þÉäªÉ. ) {ÉÖfåø + ÉÞiÉÉxÉÖ É ÉÉSÉå ÉɽþÉi ªÉ ÉhÉÇxÉ Eò ûxé ½åþ nù É É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. ªÉÉ É ÉÉhÉå ½þÓ nù½þé ÉEò úhéå +ɽäþiÉ. YÉÉxÉä É úò OÉÆlÉ Eäò±ªÉÉxÉÆiÉ ú ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉÉÆxÉÓ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå, EòÓ ªÉÉÆiÉ +É{ɱÉÉ +xéö É É Ê±Éʽþ±ÉÉ xéé½þó. ié ú +É{ɱÉÉ +xéö É É VªÉÉÆiÉ +ɽäþ +ºÉÉ OÉÆlÉ Eò úé ÉÉ. + ÉÒ +ÉYÉÉ ½þÉäiÉÉÆSÉ ½þÉ + ÉÞiÉÉxÉÖ É É OÉÆlÉ Eò ûxé ºÉnÂùMÉÖ Æû{ÉÖfåø `äöê ɱÉÉ. ºÉnÂùMÉÖÆ ûºé½þò ½þÉ OÉÆlÉ {ÉɽÚþxÉ {É ú É ºÉÆiÉÉä¹É ZÉɱÉÉ. {ÉÖfåø ½äþ ºÉ ÉÇVÉhÉ xéä ÉɺÉä½ÚþxÉ +ɳÆýnùÒºÉ ªÉähªÉÉºÉ ÊxÉPÉɱÉä. +ɳÆýnù +ɱªÉÉxÉÆiÉ ú {Éè`öhÉɽÚþxÉ +ÉhɱÉä±Éå {ÉjÉ ÉÀ ÉÞÆnùÉÆºÉ nùéjéê ɱÉå, É ªÉÉÆSÉÒ ªÉÉäMªÉiÉÉ {ÉɽÚþxÉ ºÉ ÉÇ ±ÉÉäEò ªÉÉÆxÉÉ ÉVÉÚÆ ±ÉÉMɱÉä. {ÉÖfåø YÉÉxÉä É úéæxéó xéé Énäù ÉÉSÉÒ MÉÉÆ`ö PÉäiɱÉÒ, 020

27 É ªÉÉ nùéäpééæxéó iéòlééç]õxé Eò úhªééséå `ö úê ɱÉå. ½äþ iéòlééç]õxé Eò úòié ºÉ ÉÇ ±ÉÉäEòÉÆºÉ SÉ ÉiEòÉ ú nùéjé ÉÒiÉ EòÉ ÉÒºÉ +ɱÉä. {ÉÖfåø ½äþ MɪÉÉ ÉªÉÉMÉ ÉMÉè äú IÉäjÉå Ê ò ûxé uùé úeäòºé +ɱÉä. iéäléúxé ÉÊpùEòÉ É É, +Éäfø ÉVÉMÉzÉÉlÉ, EäònùÉ ú, =VVÉxÉÒ, {É ú³ýò, ºÉÉä ú]õòºééä ÉxÉÉlÉ xééê ÉEò ÉMÉè äú IÉäjÉå Ê ò ûxé MÉÉäEòhÉÇ É½þÉ É³äý É ú Eò úòié, úé Éä É úéeòb SÉÓ ºÉ ÉÇ iéòléæ É ºlÉÉxÉå {ÉÉʽþ±ÉÓ; É Ê ò úié Ê ò úié {ÉÆfø úòºé +ɱÉä. ªÉälÉå ºÉ ÉÉÈSÉÒ Éä]õ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ªÉälÉåSÉ ªÉÉÆxÉÓ iéòlééèséå =té{éxé Eäò±Éå, É EòÉƽþÓ Ênù ÉºÉ ªÉälÉå úé½úþxé {ÉÖfåø ½äþ +ɳÆýnùÒºÉ +ɱÉä. ªÉälÉå {ÉÖ¹Eò³ý ºÉÆiÉ ÉÆb ³ýÒ VÉ É±ªÉÉxÉÆiÉ ú YÉÉxÉä É ú ½þhÉɱÉä, EòÓ +ÉiÉÉÆ +É{ÉhÉ ºÉ ÉÉÊvɺlÉ ½þÉ Éå. ½þÒ ÉÉiÉ ÉÒ SɽÚÆþEòbä {ÉºÉ ú±éò É ±ÉÉäEò½þÒ MÉÉÆ ÉÉäMÉÉÆ ÉSÉä {ÉÖ¹Eò³ý VÉ É±Éä. EòÉÌiÉEò Ét +¹]õ ÉÒ ÉEäò 1215 ªÉÉ Ênù É ÉÓ YÉÉxÉä É ú ºÉ ÉÉÊvɺlÉ ½þÉähÉÉ ú +ºÉå `ö ú±ªéé É ÉÉhÉå iéò Éä³ý +ɱÉÒ. ʺÉräù É ú xéé ÉEò näù ɳýÉSªÉÉ ÉÉ É ÉÉMÉÓ +VÉÉxÉ ÉÞIÉÉJÉɱÉÓ MÉÖ½þÉ iéªéé ú Eäò±ÉÒ ½þÉäiÉÒ, iéóié YÉÉxÉä É úéæxéó ºÉ ÉÉÈSªÉÉ ºÉ ÉIÉ +ÉxÉÆnùÉxÉå É Éä É Eäò±ÉÉ. iªééªééämééxéå YÉÉxÉä É úéæséò ºÉ ÉÇjÉ ÉÉä`öÒ JªÉÉÊiÉ ZÉɱÉÒ. +ºÉÉä. ½äþ YÉÉxÉä É ú ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ɽþÉ úé¹]åõéæié +ÉhÉJÉÒ BEò YÉÉxÉnäù É ZÉɱÉä. iªééæséä EòÉƽþÓ + ÉÆMÉ ½þ±±ÉÓ ={É±É vé +ɽäþiÉ. +ÉÊhÉ YÉÉxÉä É úéæxéó Eäò±Éä±Éä É äúsé OÉÆlÉ +ɽäþiÉ. =ké úméòiéä É ú ]õòeòé ªÉÉäMÉ ÉÉʺɹ`öÉ É ú ]õòeòé, ÉÖHòÉ ÉÉ<ÇºÉ Eäò±Éä±ÉÒ ={Énäù É{ÉrùiÉÒ, É + ÉÆMÉÉÊnùEò ªÉÉ ºÉ ÉÇ OÉÆlÉÉ É ûxé YÉÉxÉä É úéæséé +ÊvÉEòÉ ú ÉÉä`öÉ ½þÉäiÉÉ, +ºÉåSÉ ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. B Éfåø ºÉÉÆMÉÚxÉ ½þÉ +±{É SÉÊ újé±éäjé {ÉÚhÉÇ EòÊ úiééå. ±ÉÉMÉÉä ÊSÉkÉ {ÉnùÓ ºÉnùÉ, ÉxÉ Ê úzééä OÉÆlÉÉlÉÇ {ÉɽþÉ ÉªÉÉ * ÉÉMÉÉä ºÉx ÉÊiÉ ÊxÉiªÉ, ºÉnÂùMÉÖ û{énùé +ÉèiºÉÖCªÉ ºÉä ÉÉ ÉªÉÉ ** YÉÉxÉÉ ÉÉÆSÉÖÊxÉ +xªé EòÉƽþÓSÉ xéºéä ʺÉrùÉÆiÉ ½þÉ =ké É * VÉÉhÉÉäxÉÒ ÊxÉVÉMÉÖÁ ºÉnÂùMÉÖ ûeþò{éå {ÉÉ ÉÉäiÉ ºÉ ÉÉækÉ É **1** 021

28 +LÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉ iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ ]õòeòé ÉÉ Æú É: * OÉÆlÉÉSªÉÉ +É Æú ÉÓ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévé ªÉÉÆxÉÓ ÉÒºÉnÂùMÉÖ û É ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ªÉÉÆºÉ ÉÆnùxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. iªééæié ÉlÉ É ÉÒºÉnÂùMÉÖ ûºé ÉÆnùxÉ EòÊ úiééié. ªÉnùIÉ ú ÉxÉÉJªÉäªÉ ÉÉxÉÆnù ÉVÉEäò ɱÉÆ ** ÉÒ ÉÊzÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉäÊiÉ JªÉÉiÉÆ nèù ÉiÉ ÉÉ ÉªÉä **1** ]õòeòé- VÉå +IÉ ú ½þhÉVÉä EòÉähÉiªÉɽþÒ EòɱÉÓ xéé É xé {ÉÉ ÉhÉÉ åú É +xééjªéäªé ½þhÉVÉä + ÉÖEò ÉEòÉ úséå +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó; VÉÉMÉÞiÉÒ É º É{xÉ ªÉÉÆSÉÉ ±ÉªÉ ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÓiÉ, ªÉÉ É ÉÉhÉå {É úº{é úéæséé ±ÉªÉ ZÉɱÉÉ ié úò, ±ÉªÉÉSªÉÉ ºÉÉÊIÉi ÉÉxÉå VªÉÉSÉÒ ÊxÉiªÉ κlÉiÉÒ Énù±ÉiÉ xéé½þó, iééä +Ê ÉxÉÉ ÉÒ +ɽäþ; É iªééºé û{é xéºé±ªéé ÉÖ³åý ÉhÉÇxÉ näùjéò±é EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó; +ºÉÉ iééä +Éi ÉÉ +ÉxÉÆnùº É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, ÊxÉ úêié ÉªÉ Éä ÉÉºÉ +Êvɹ`öÉxÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ; +ÉÊhÉ iééä =i{éêké úê½þié +ºÉÚxÉ, Eäò É±É ½þhÉVÉä EòÉähÉÉSªÉÉ ºÉ½þɪªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +ɽäþ. + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ºÉÉIÉÒº É û{é ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉÉlÉÉSÉÉ ÉÒ iéiº É û{ééxéå +É ÉªÉ EòÊ úiééå. **1** ªÉÉ É ÉÉhÉå +É{ɱªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûºé ÉÆnùxÉ Eò ûxé iªééæséå ɽþk É ÊEòiÉÒ +ɽäþ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- MÉÖ ûê úiªééjªéªéé ±ÉÉäEäò ºÉÉIÉÉÊuùtÉ Ê½þ ÉÉÆEò úò ** VɪÉiªÉÉYÉÉ xé ɺiɺªÉè nùªéépùéçªéè ÊxÉ ÆúiÉ ú **2** ]õòeòé:- ±ÉÉäEòÉÆ ÉvªÉå ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé xééæ ÉÉxÉå ºÉÉIÉÉiÉ ÉÉÆEò úò Ê ÉtÉ ½þhÉVÉä 022

29 ÉÀÊ ÉtÉSÉ ÉÉä ÉiÉ +ɽäþ. EòÉ úhé VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléé½úþxé Ê Ézɺ É û{é ÊVÉSÉå xéé½þó. = ɪÉiÉÉÆSÉÒ +ÉYÉÉ ½þhÉVÉä ºÉkÉÉ BEòSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ºÉnÂùMÉÖ û û{é ÉÀÊ ÉtɽþÒ ºÉ ÉÇEòɳý nùªéäxéå Ê ÉVɱÉä±ÉÒ +ɽäþ; + ÉÉ ÊiɱÉÉ xé ɺEòÉ ú +ºÉÉä. **2** ºÉÉvÉÈ EäòxÉ SÉ EòºªÉÉvÉÈ Ê É ÉªÉÉä: ºÉ É ûê{éhééä: ** YÉÉiÉÖÆ xé ÉCªÉiÉä ±ÉMxÉÊ ÉÊiÉ uèùiésuô±ééx ÉÖ½Öþ: **3** ]õòeòé:- +ÉiÉÉÆ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæºé ÉÆnùxÉ EòÊ úiééié.-{éæsénù ÉÒ +ÉÊnùEò ûxé OÉÆlÉÉ ÉvªÉå ÉEÞòÊiÉ ½þhÉVÉä ÉɪÉÉ, É {ÉÖ û¹é ½þhÉVÉä ÉɪÉÉ ÉÊiÉË ÉÊ ÉiÉSÉèiÉxªÉ, É ÉɪÉÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÖnùɪÉÉSÉå +YÉÉxÉ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. {ÉÚ ÉÉÇSÉɪÉÉÈxÉÓ ÉɪÉÉ ÉÉnù VÉ úò OɽþhÉ Eäò±ÉÉ +ɽäþ, ié úò, ÉɪÉÉ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ ½þhÉVÉä ÊVɱÉÉ º É û{é xéé½þó, ÉÞMÉVɱÉÉ É ÉÉhÉå ÉiÉÒÊiÉ ÉÉjÉ iéò +ɽäþ, <iªééênù ÉEòÉ ú ÉÌhɱÉÉ +ɽäþ. ªÉÉ É ú YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévé +ºÉå ½þhÉiÉÉiÉ EòÓ, VÉÒ ÉºiÉÖiÉ: xéé½þó, Ê ÉlªÉÉ ÉiÉÒiÉ ½þÉäiÉä, iéò JÉ úéäjé ú xéé½þósé; ÉMÉ ÉɪÉÉ ÉÉnù =MÉÒSÉ EòÉÆ +ÆMÉÒEòÉ úé ÉÉ? + ÉÉ úòiéòséå ºÉÊ ÉºiÉ ú ÉhÉÇxÉ ºÉ{iÉ É ÉEò úhééæié YÉÉxÉä É úéæxéó Eäò±Éå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ, ªÉälÉå ÉEÞòÊiÉ É nùéxéå ÉɪÉäSÉÉ +ÆMÉÒEòÉ ú EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. IÉ ú ÉEÞòÊiÉ ½þhÉVÉä º Öò úhééséé ' <næù ' +Æ É. É {ÉÖ û¹é ½þhÉVÉä º Öò úhééséé ' +½Æþ ' +Æ É, ½þÉSÉ +léç iªééæxéé <¹]õ ½þÉäiÉÉ, +ºÉå ªÉÉ ÉlÉ É ÉEò úhéé É ûxé ʺÉrù ½þÉäiÉå. ÉÖ½Öþ: ½þhÉVÉä ÉÉ Æú ÉÉ ú uèùiééséå Eò{É]õ véé úhé Eäò±ªÉÉ ÉÖ³åý ºÉ É û{éò VÉä Ê É ÉÉ É Ê É É ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ªÉÉÆSÉå ±ÉMxÉ ½þhÉVÉä BäCªÉ ½åþ EòºÉå +ɽäþ, ½åþ EòÉƽþÓ Eò³ýiÉ xéé½þó. EòÉÆ Eò³ýiÉ xéé½þó, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ. ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é û{é º Öò úhé BEòSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý º Öò úhéésªéé <nù ÉÆ ÉÉxÉå +½þ ÉÆ É ºÉÉvÉÇ ½þÉäiÉÉä; +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ' +véæxé ºÉʽþiÉÆ ºÉÉvÉÈ ' ½þhÉVÉä nùòb ºÉÆJªÉÉ ½þÉäiÉä. = ɪÉiÉÉÆSÉÒ +vªééç +vªééç ÉÉMÉÉSÉÒ Eò±{ÉxÉÉ Eò úé ÉÒ, ié ú EòÉähÉÉSÉÉ +vééç ÉÉMÉ EòÉähÉiÉÉ, ½åþ ½þÒ Eò³ýiÉ xéé½þó.**3** +uèùié ÉÉi ÉxɺiÉk ÉÆ nù ÉǪÉÆiÉÉèÊ ÉlɺiÉ úéæ ** iééè ÉÆnäù VÉMÉiÉÉ ÉÉtÉè iéªééäºiék ÉÉÊ É{ÉkɪÉä **4** ]õòeòé:- VÉ úò Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ÉɺÉiÉÉiÉ, iélééê{é +É{ɱÉå iék É ½þhÉVÉä º É û{é, +uèùié ½þhÉVÉä BEòSÉ +ɽäþ, Éänù xéé½þó, +ºÉå nùéjéê ÉiÉÉiÉ. + ÉÉ iªéé ' VÉMÉÉºÉ EòÉ úhé +ºÉhÉÉ ªÉÉ ' ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæºé iªééæséò ÉÉÎ{iÉ ½þÉähªÉɺÉÉ`öÓ ÉÆnùxÉ EòÊ úiééå. **4** ÉEÞòÊiÉ {ÉÖ û¹ééi ÉEò +Éi ÉÉ ½þÉ VÉÉMÉÞÊiÉ º É{xÉ ºÉÖ¹ÉÖ{iªÉ ɺlÉÉi ÉEò 023

30 ½þÉä>ðxÉ iªééæxéé º{É ÉÇ xé EòÊ úiééæ ú½þéiééä, +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ xé ÉxÉ EòÊ úiééié.- ÉÚ±ÉɪÉÉOÉÉªÉ ÉvªÉÉªÉ ÉÚ±É ÉvªÉÉOÉ ûê{éhéä ** IÉÒhÉÉOÉ ÉÚ±É ÉvªÉÉªÉ xé É: {ÉÚhÉÉÇªÉ ÉÆ É Éä **5** ]õòeòé:- ÉÚ±É ½þhÉVÉä ºÉÖ¹ÉÖÎ{iÉ + ɺlÉÉ ÉÉxÉÂ, +OÉ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞÊiÉ + ɺlÉÉ ÉÉxÉÂ, É ÉvªÉ ½þhÉVÉä º É{xÉÉ ÉºlÉÉ ÉÉxÉÂ, +ºÉÉ {É ú ÉÉi ÉÉ ÉÚ±É ÉvªÉÉOÉ û{éò ½þhÉVÉä ÊiÉx½þÒ + ɺlÉÉ ÉɺÉÊ ÉhÉÉ úé VÉÉä BEòSÉ +ɽäþ; +ºÉÉ +ºÉÚxɽþÒ, VªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉ ÉÇ + ɺlÉÉ IÉÒhÉ ½þÉäiÉÉiÉ, + ÉÉ {ÉÚhÉÇ º É û{ééséé VÉÉä ÉÆ ÉÖ ½þhÉVÉä +xééênùêºérùºéöjé û{éò {É ú ÉÉi ÉÉ iªééºé xé ɺEòÉ ú +ºÉÉä. **5** ÉiÉÉÆ, ½þÉ OÉÆlÉ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæxéó Eò ÉɺÉÉ`öÓ Eäò±ÉÉ, ½åþ ºÉÉÆMÉhÉå + É ªÉ +ɽäþ. ÉÉåMɱÉÉ<ÈiÉ nùéè±éiéé ÉÉnäùVÉ É³ý xéä ÉɺÉå xééæ ÉÉSÉä BEò MÉÉÆ É +ɽäþ; iéäléå YÉÉxÉä É ú ½äþ úé½þié ½þÉäiÉä. iªéé MÉÉÆ ÉÓ +véçxéé úòxé]äõ É úéséå ºlÉÉxÉ +ɽäþ. ( +véçxéé úòxé]äõ É ú - ÉÉäʽþxÉÒ úévé. ) VÉä ½þÉÆ úéiéºééæxéó + ÉÞiÉ ½þ úhé Eäò±Éå, iéä ½þÉÆ Ê É¹hÉÚÆxÉÓ ÉÉäʽþxÉÒ úévééséå º É û{é véé úhé Eò ûxé úéiéºééæºé ÉÉäʽþiÉ Eäò±Éå. úéiéºé +vªééç ÉSÉxÉÉÆiÉ +ɽäþiÉ, +ºÉå VÉÉhÉÚxÉ ÉÉäʽþxÉÒ úévééæxéó näù ÉÉÆºÉ + ÉÞiÉ +{ÉÇhÉ Eò úhªééºé +É Æú É Eäò±ÉÉ. ½åþ {ÉɽÚþxÉ úé½úþxéå MÉÖ{iÉ úòiéòxéå ªÉä>ðxÉ iéå + ÉÞiÉ ÉÉ ÉxÉ Eäò±Éå; iéä ½þÉÆ ÉÉäʽþxÉÒ úévééæxéó úé½úþsªéé ɺiÉEòÉSÉÉ Uäônù Eäò±ÉÉ. iªéésé ÉÉäʽþxÉÒ úévééséå ÉÆnùxÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é û{ééxéå Eäò±Éå +ɽäþ. ªÉÉSÉ MÉÉÆ ÉÓ ÉMÉ ÉnÂùMÉÒiÉä É ú +Éå ÉÒ Érù ]õòeòé Eò ûxé YÉÉxÉä É úéæxéó ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉÉÆxÉÉ nùéjéê ɱÉÒ. iªééæxéó iéò {ÉɽÚþxÉ, MÉÒiÉÉlÉÇ +ÉSÉɪÉÉÈxÉÓ ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ +ɽäþ. iéö ½þÒ xé ÉÒxÉ EòÉªÉ Ê±Éʽþ±Éå, ½þhÉÚxÉ ÊvÉCEòÉ ú Eäò±ÉÉ! xéæié ú YÉÉxÉä É úéæxéó º ÉiÉÆjÉ Ê ÉSÉÉ ú Eò ûxé ½þÉ OÉÆlÉ Ê±É½ÚþxÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉÉÆxÉÉ +{ÉÇhÉ Eäò±ÉÉ. +ºÉÉä. ªÉÉ OÉÆlÉÉSÉÒ nù½þé ÉEò úhéå +ɽäþiÉ. (1) ÉlÉ É ÉEò úhéó ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæsªéé + Éänù ÉÆnùxÉÉSªÉÉ ÊxÉÊ ÉkÉÉxÉå +É{ɱÉÒ É VÉMÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ, ½åþ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. (2) ÊuùiÉÒªÉ ÉEò úhéó MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ ÉÉSÉÒ ªÉÉäMªÉiÉÉ nùéjé ÉÚxÉ MÉÖ û ÉÆnùxÉ ÊxÉÊ ÉkÉÉxÉå ºÉ ÉÉÈSÉå +É{ɱªÉÉ ÉÓ BäCªÉ EòºÉå +ɽäþ, ªÉÉSÉå ÊnùMnù ÉÇxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. (3) iéþiéòªé ÉEò úhéó ɽþÉ ÉÉCªÉÉlÉÉÇSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. (4) SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhéó YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. (5) {ÉÆSÉ É ÉEò úhéó ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéséå Ê É É úhé Eäò±Éå +ɽäþ. (6) ¹É¹`ö ÉEò úhéó É nùéséå JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. 024

31 (7) ºÉ{iÉ É ÉEò úhéó +YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eò ûxé º É û{éîºléêié nùéjéê ɱÉÒ +ɽäþ. (8) +¹]õ É ÉEò úhéó YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. (9) xé É É ÉEò úhéó ʺÉrù ú½þhéó ºÉÉÆMÉÚxÉ, (10)nù É É ÉEò úhéó OÉÆlÉ úséxéäséé {ÉÊ ú½þé ú Eäò±ÉÉ +ɽäþ Ê É É ÉÊHòºÉ ÉÉ Éä É +lé ÉlÉ É ÉEò úhéé Æú É: * ÉlÉ É ÉEò úhééºé +É Æú É EòÊ úiééié. (+Éå ÉÒ ) BäºÉÓ ½þÓ ÊxÉ û{ééêvéeåò **VÉMÉÉSÉÒ ÊVɪÉå VÉxÉEåò** ÊiɪÉå ÉÆÊnù±ÉÒ Ê ÉªÉÉ ÉÚʳýEåò ** näù ÉÉänäù ÉÒ ** 1-1** ]õòeòé:- BäºÉÓ ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÔ ºÉÉÆÊMÉiɱªÉÉ ÉEòÉ úséä ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ÊxÉ û{ééêvéeò +ɽäþiÉ. xé ÉxÉ EòÊ úiééæxéé ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæsªéé ÉhÉÇxÉÉSÉÒ úòié YÉÉxÉä É úéæxéó Eò ÉÒ PÉɱÉÚxÉ Ênù±ÉÒ +ɽäþ, iéò Éqù±É ÊnùMnù ÉÇxÉ Eäò±Éå. ÉÖiÉÓiɽþÒ +½Æþ ½þÉ {ÉÖ û¹é <næù û{é ÉEÞòÊiÉ ½þÉä>ðxÉ VÉMÉpÚù{É +É{ÉhÉSÉ ÉxɱÉÉ, +ºÉå ʱÉʽþ±Éå +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉå ªÉälÉå ½þÒ +½Æþ ½þÉ {ÉÖ û¹é É <næù ½þÒ ÉEÞòÊiÉ, +ºÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséé +léç Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ EòÉä`åö½þÒ nùéä¹é ªÉäiÉ xéé½þó. ºÉkÉÉ ½þhÉVÉä {ÉÖ û¹é É ÊSÉiÉ ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ, +ºÉÉ ½þÒ +léç YÉÉxÉä É úò OÉÆlÉÉSªÉÉ +ÉvÉÉ úéxéå ÊEòiÉÒBEò EòÊ úiééié. iªéé É ú +É ÉSÉä ½þhÉhÉå EòÉªÉ +ɽäþ, ½åþ ɺÉÆMÉÉxÉÖºÉÉ ú {ÉÖfåø ʱɽÚÆþ. ={ÉÉÊvÉ ½þhÉVÉä ɺiÉÚSÉå YÉÉxÉ Eò ûxé näù>ðxé iªéé ɺiÉÚ½ÚþxÉ iéò ÊxÉ úé³ýò ú½þéiéä; =nùé, ÉÉJÉä É úò±é SÉÆpùÉSÉä YÉÉxÉ ÉÉJÉä É ûxé ½þÉä>ðxÉ ÉÉJÉÉ ÊxÉ úé³ýò ú½þéiéä; ½þhÉÚxÉ ÉÉJÉÉ ½þÒ ={ÉÉÊvÉ ½þÉäªÉ. iªéé É ÉÉhÉä +½Æþ É <næù û{é ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséå YÉÉxÉ ½þÉähªÉÉºÉ ={ÉÉvÉÒSÉÒ MÉ úvé xéé½þó. º Öò úhé ZÉɱªÉÉ É úéä É ú iéä ÉɺÉiÉÉiÉSÉ. ½þhÉÚxÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ½äþ ÊxÉ û{ééêvéeò +ɽäþiÉ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. + ÉÉ ÉEòÉ úséä ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é VÉMÉÉSÉä VÉxÉEò +ɽäþiÉ xéé É û{ééênù VÉMÉiÉ ½åþ +½þÊ ÉnÆù û{é º Öò úhééæié ÉɺÉiÉå. º Öò úhéé ªÉÊiÉÊ úhò κlÉiÉÓiÉ iéå ÉɺÉiÉ xéé½þó, iéä ½þÉÆ VÉMÉiÉ ±ÉÒxÉ +ºÉiÉå. <næù û{é ÉEÞòiÉÒ ÉÉÆSÉÚxÉ É +½Æþ û{é {ÉÖ û¹éé ÉÉÆSÉÚxÉ VÉMÉnÂù ÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ʺÉrù ZÉɱÉå. BEòÉ º Öò úhééæiésé +½Æþ É <næù ½äþ ÉEòÉ ú ÉlÉ É ÉɺÉiÉÉiÉ; xéæié ú VÉMÉnÂù ÉÉxÉ ½þÉäiÉå. ½þhÉÚxÉSÉ iéä VÉMÉÉSÉä VÉxÉEò +ɽäþiÉ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ' ÉÒ ' + ÉÉ º Öò úhééºé +É Æú É Eò ûxé, ÉÞkªÉÉ É où ªÉ ÊVÉiÉEåò =`äö±é, ÊiÉiÉEåò ºÉ ÉÇ BEòÉ <nù ÉÉÆiÉ +ÆiÉ ÉÚÇiÉ ½þÉäiÉå, É ªÉɽÚþxÉ + ÉÊ É¹]õ VÉÒ ÎºlÉÊiÉ, ÊiÉSÉåSÉ 025

32 xééæ É +½Æþ ½þÉäªÉ; ªÉɺÉSÉ ºÉÉIÉÒ +ºÉå ½þhÉiÉÉiÉ. ªÉÉ É ÉÉhÉå ÊiɪÉä ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÇÊxÉÌnù¹]õ ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é, näù ÉÉänäù ÉÒ ½þhÉVÉä º ɪÉÆ ÉEòÉ É +ºÉÚxÉ, ÉÚ³ýEòÉ úhé +ɽäþiÉ. + ÉÉÆºÉ ÉÒ + Éänù{ÉhÉÉxÉå ÉÆnùxÉ Eäò±Éå. ( ÉÆEòÉ ) +½þ ÉÉºÉ <næù ½þÒ ={ÉÉÊvÉ +ºÉiÉÉÆ, ={ÉÉÊvÉ xéé½þó ½þhÉÚxÉ EòºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå? ( =ké ú ) +½Æþ ½þÉ +vééç ÉÉMÉ É <næù ½þÉ +vééç ÉÉMÉ +ɽäþ. nùéäx½þò Ê É³ÚýxÉ BEò º Öò úhé ½þÉäiÉå; ½þhÉÚxÉ <næù ½þÒ ={ÉÉÊvÉ xé ½äþ. VÉ ú +½þ ÉÉSÉÒ <næù ½þÒ ={ÉÉÊvÉ ÉÉÊxɱÉÒ, ié ú BEò º Öò úhé ʺÉrù ½þÉähÉÉ ú xéé½þó; EòÉ úhé <næù ={ÉÉÊvÉ ½þÒ +½þ ÉÉ ÉvªÉå É Éä É xé EòÊ úiééæ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ú½þéhéé ú; ié ÉÒ iéò Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå úéê½þ±éò +ºÉiÉÉÆ, +½Æþ ½þÉ {ÉÖ û¹é <næù ½þÉä>ðxÉ VÉMÉpÚù{É ÉxɱÉÉ, +ºÉå YÉÉxÉä É úéæxéó {ÉÖfåø ʱÉʽþ±Éå +ɽäþ, iªééºé Ê É úéävé ªÉä<DZÉ; ½þhÉÚxÉ <nù ÉÉºÉ ={ÉÉÊvÉ +ºÉå ½þhÉÚÆ xéªéä. **1** +½Æþ ½þÉ {ÉÖ û¹é <næù û{é ÉxɱÉÉ +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- VÉÉä Ê ÉªÉÚÊSÉ ÉÉhÉä É úò ** =±ÉlÉä +É Éb ÒÊSɪÉä ºÉ úéä É úò ** SÉÉ ûºlé³ýó BEòÉ ½þÉ úó ** BEòÉÆMÉÉSÉÒ ** 1-2** ( EòÉä É.-=±ÉlÉä- =±É]õ±ÉÉ. ºÉ úéä É úò- =±½þɺÉ. SÉÉ û- ºÉÖÆnù ú. ½þÉ úò- +Éä³ý. ) ]õòeòé:- VÉÉä Ê ÉªÉÖ ½þhÉVÉä +½Æþ û{é {ÉÖ û¹é, ªÉÉxÉå +É{ÉhÉ º ÉiÉ: ÉÉäMÉ PªÉÉ ÉÉ, + ÉÉ <SUäôxÉå ÉÉhÉä É úòséå ½þhÉVÉä ÉEÞòiÉÒSÉå û{é véé úhé Eäò±Éå. +É{ÉhÉ BEòÉEòÓ úéê½þ±éå +ºÉiÉÉÆ ÉÉäMÉ PÉähÉå ºÉÆ É ÉhÉÉ ú xéé½þó, ½þhÉÚxÉ iééä <næù û{é ½þhÉVÉä où ªÉ û{é ÉxɱÉÉ; ½þhÉÚxÉSÉ +½þ ÉÉºÉ pù¹]äõ{éhé ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå É ÉÉäMÉ PÉähÉå ºÉÆ É ÉÚÆ ±ÉÉMɱÉå. ( ÉÆEòÉ ) +½þ ÉÉºÉ ÉÉäMÉ PÉähªÉÉSÉå EòÉ úhé EòɪÉ? ( =ké ú ) +É Éb ÒÊSɪÉä ºÉ úéä É úò =±ÉlÉä ½þhÉVÉä ÉÒiÉÒSªÉÉ =±½þɺÉÉxÉå +É{ÉhÉSÉ +É{ɱªÉÉ ºÉ ÉÉä ú =±É]õ±ÉÉ; ½þhÉVÉä où ªÉ û{é ÉxɱÉÉ +ºÉå iééi{éªéç. VªÉÉ É ÉÉhÉå º É{xÉÉ ÉvªÉå +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉSÉ où ªÉ É pù¹]õéeòé ú ÉxÉiÉÉä, iéuùiéâsé VÉÉMÉÞiÉÒ ÉvªÉå ÉxɱÉÉ. ( ÉÆEòÉ ) + ÉÉ ªÉÉ +½þÊ ÉnÆù û{é ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæºé +Êvɹ`öÉxÉ EòÉähÉÒ +ɽäþ EòÓ xéé½þó? ( =ké ú ) SÉÉ ûºlé±é ½þhÉVÉä iªéé ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæºé ºÉÖÆnù ú +Êvɹ`öÉxÉ {É ú ÉÉi ÉÉ +ɽäþ. VÉä ½þÉÆ {ÉÖ û¹ééºé ÉÉäMÉ PÉähªÉÉSÉÉ EÆò]õɳýÉ ªÉäiÉÉä, iéä ½þÉÆ iééä où ªÉɺÉʽþiÉ +Êvɹ`öÉxÉÓ ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉÉä; +ºÉå ÉÖiÉÒSÉå½þÒ iééi{éªéç +ɽäþ. VÉ úò nùéäpééæºé BEòSÉ +Êvɹ`öÉxÉ +ɽäþ, iélééê{é BEòÉ ½þÉ úó ½þhÉVÉä ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é +Êvɹ`öÉxÉÉSÉÉ iªéémé xé EòÊ úiééæ, ' BEòÉ +Éä³ýÓiÉ ' ɺɱÉä +ɽäþiÉ; iªéé +Éä³ýÒºÉ ºÉÉäbÚ xé VÉÉiÉ xéé½þóié, É Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉiÉÒiÉ ½þÉäiÉÉiÉ. +ÉiÉÉÆ ½äþ Ê ÉzÉ +ɽäþiÉ; +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéºéå½þò ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé BEòÉÆMÉÉSÉÒ ½þhÉVÉä nùéäpééæséå Ê É³ÚýxÉ BEòSÉ +ÆMÉ +ɽäþ. 026

33 **2** VÉ úò +½þÊ ÉnÆù ½äþ BEò{ÉhÉÉxÉå ÉɺÉiÉÉiÉ, iélééê{é uèùié ÉÉxÉ ½þÉäiÉåSÉ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- +É Éb ÒSÉäÊxÉ ÉäMÉå ** BEò BEòÉiÉå ÊMÉʳýiÉÒ +ÆMÉå ** EòÓ uèùiééséäêxé {ÉÉÆMÉå ** =MÉʳýiÉä +ɽþÉiÉÒ ** 1-3** ( EòÉä É.- {ÉÉÆMÉ- Ê É¹É, =MɳýÒiÉ- +ÉäEòÒiÉ, ÉEò]õ Eò úòié. ) ]õòeòé:- ªÉÉÆSªÉÉ +É Éb ÒSÉÉ ÉäMÉ +ºÉÉ +ɽäþ EòÓ, ½äþ {É úº{é ú {É úº{é úéæséó +ÆMÉå OÉÉʺÉiÉÉiÉ. ½þhÉVÉä, +½þ ÉÉSªÉÉ ÉÉxÉEòɱÉÓ <nù ÉÉSÉå + ÉÉxÉ ½þÉähÉå ½þÉSÉ <nù ÉÉSÉÉ OÉÉºÉ ½þÉäªÉ; É <nù ÉÉSªÉÉ ÉÉxÉEòɱÉÓ +½þ ÉÉSÉå + ÉÉxÉ ½þÉähÉå ½þÉ +½þ ÉÉSÉÉ OÉÉºÉ ½þÉäªÉ. ºÉÉvÉÉ úhé ÊxÉªÉ É +ºÉÉ +ɽäþ EòÓ, +½Æþ ½þhÉVÉä pù¹]õé É <næù ½þhÉVÉä où ªÉ ªÉÉ nùéä½þéåséó ÉÉxÉå BEòÉ º Öò úhééæié ½þÉäiÉÉiÉ, É iéó BEòÉEòɳýÓSÉ ½þÉäiÉÉiÉ. {ÉhÉ º Öò úhé BEò +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý <nù ÉÉEòÉ ú VÉä ½þÉÆ iéå ½þÉäiÉå, iéä ½þÉÆ +½þ ÉSÉ <næù ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +½þ ÉÉSÉå + ÉÉxÉ ½þÉäiÉå. ½þhÉÚxÉ +½Æþ xé¹]õ ½þÉä>ðxÉ <nù ÉÉSÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉå, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ªÉÉ É ÉÉhÉåSÉ <nù ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉ ÉVÉÉ Éå. º Öò úhééséä Ê`öEòÉhÉÓ +½Æþ É <næù ½þÒ xééæ Éå +É úéäê{éié +ɽäþiÉ. º Öò úhééºé EòɪÉÉÇ É ûxé Ê ÉzÉ Ê ÉzÉ xééæ Éå ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉiÉ. VɺÉå -ÊSÉkÉ, +ÆiÉ:Eò úhé, ÉxÉ, ÉÖÊrù <iªééênù. iéuùiéâ +½Æþ É <næù ½þÓ xééæ Éå º Öò úhééºé ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÓ +ɽäþiÉ. B ÉÆ ½þVÉÉ úéå xééæ Éå VÉ úò ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÓ, ié úò BEò{ÉhÉÉ Ê ÉPÉb ié xéé½þó. ( ÉÆEòÉ ) VÉ ú BEò{ÉhÉÉ Ê ÉPÉb ié xéé½þó, ié ú ªÉ ɽþÉ ú EòºÉÉ ÊºÉrù ½þÉä<DZÉ? ( =ké ú ) EòÓ uèùiééséäêxé {ÉÉÆMÉå =MÉʳýiÉä +ɽþÉiÉÒ ½þhÉVÉä BEò{ÉhÉÉ ÊºÉrù +ºÉiÉÉƽþÒ, ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é où ªÉ pù¹]õé û{é uèùiéésªéé Ê É¹ÉÉxÉå ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú +ÉäEòÒiÉ +ɽäþiÉ; ½þhÉVÉä BEòÉ º Öò úhééæié ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú ½þÉäiÉÉiÉ. **3** VÉ ú ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéºé EòÉ úhé +ɽäþiÉ, ié ú iéä ÉÖ³ýSÉäSÉ Ê ÉzÉ ËEò ÉÉ nùéäpéä Ê É³ÚýxÉ BEò +ɽäþiÉ, ½åþ EòÉƽþÓ `ö úê ÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- VÉä BEòÊSÉ xé ½äþ BEòºÉ äú ** nùéäpééæ nùéäxé{éhé xéé½þó {ÉÖ åú ** EòÉÆ<È xéähééå ºÉÉEòÉ åú ** º É û{éå ÊVɪÉä ** 1-4** ( EòÉä É.- BEòºÉ äú- BEòºÉÉ újéä. ºÉÉEòÉ ú- +ÉEòÉ úéºéê½þié. ) ]õòeòé:- ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é nùéäpéä Ê É³ÚýxÉ BEò ËEò ÉÉ Ê ÉzÉ +ɽäþiÉ, +ºÉå EòÉƽþÓSÉ ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þò. VÉ ú BEòSÉ +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú, VÉä BEòÊSÉ 027

34 xé ½äþ BEòºÉ äú ½þhÉVÉä nùéäpééæséé BEòºÉÉ újéé BEò{ÉhÉÉ ÉɺÉiÉ xéé½þó. Ê ÉzÉ +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú nùéäpéé nùéäxé{éhé xéé½þó {ÉÖ åú ½þhÉVÉä nùéäpééæséä +véæ +véæ ÉÉMÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå nùéäxé{éhéé ½þÒ {ÉÖ úé ÉɺÉiÉ xéé½þó. EòÉÆ<È xéähééå ºÉÉEòÉ åú º É û{éå ÊVɪÉä ½þhÉVÉä VªÉÉÆSÉå º É û{é ÊxÉ úéeòé ú ËEò ÉÉ ºÉÉEòÉ ú +ɽäþ, ½åþ EòÉƽþÓ VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. VÉ ú ½äþ ºÉÉEòÉ ú +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú + ÉÖEò BEò +ÉEòÉ ú +ɽäþ, +ºÉå EòÉƽþÓ `ö úê ÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ÊxÉ úéeòé ú +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉÉ ÉÇEòÉ±É iªééæséò ÉÊiÉiÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ªÉÉÆSªÉÉ º É û{ééséé EòÉƽþÓSÉ ÊxÉhÉÇªÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. **4** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséò κlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ, ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- EèòºÉÒ º ɺÉÖJÉÉSÉÒ +³ÖýEòÒ ** VÉä nùéäxéò{éhé Ê É³ýÉäÊxÉ BEòÒ ** xéäênùiéòsé Eò ÉÊiÉEòÓ ** BEò{ÉhÉ Öò]õÉå ** 1-5** ( EòÉä É- +³ÖýEòÒ- =ieæò`öé. Eò ÉÊiÉEò- EòÉèiÉÖEò, Ê ÉxÉÉänù. ) ]õòeòé:- EèòºÉÒ º ɺÉÖJÉÉSÉÒ +³ÖýEòÒ ½þhÉVÉä ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é º É ÉÖJÉ ÉÉäMÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ <iéeäò =ieæòê`öié +ɽäþiÉ EòÓ, VÉä nùéäxéò{éhé Ê É³ýÉäÊxÉ BEòÒ ½þhÉVÉä nùéäxé{éhéé VÉ úò ÉɺɱÉÉ ié úò nùéäpéä Ê É³ÚýxÉ BEòSÉ +ɽäþiÉ. xéäênùiéòsé Eò ÉÊiÉEòÓ BEò{ÉhÉ Öò]õÉå ½þhÉVÉä Ê ÉxÉÉänùÉxÉå näùjéò±é ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é +É{ɱÉÉ BEò{ÉhÉÉ Öò]ÚÆõ näùié xéé½þóié. iééi{éªéç, pù¹]õé É où ªÉ ªÉÉÆSÉÒ VÉ úò Ê ÉzÉ ÉiÉÒÊiÉ ÊnùºÉiÉä, ié úò nùéäpééæséå º Öò úhé BEòSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ' ºÉÉoù ªÉÉxÉå ' BEò +ɽäþiÉ. +ºÉå ½þhÉhÉå +ºÉÆMÉiÉ ½þÉäiÉå. **5** BEò{ÉhÉÉ xé ÉÉäb iééæ VÉ ú ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é Ê ÉzÉ ÉɺÉiÉÉiÉ, ié ú iªééæsªéé ÉvªÉå ÊiÉºÉ äú{éhéé =i{ézé ½þÉäiÉÉä ËEò ÉÉ xéé½þó, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- ½þÉ `öé ÉÉä É úò Ê ÉªÉÉäMÉ Éäbå ** VÉå Éɳý VÉMÉÉ B Éfåø ** Ê ÉªÉɱÉÒ {ÉÊ ú xé ÉÉäbä ** nùéäpéö±éå{éhé ** 1-6** ( EòÉä É.- ½þÉ `öé ÉÉä É úò- ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ. Éäbå - ÉÒiÉÒxÉå. ) ]õòeòé:- ½þÉ `öé ÉÉä É úò ½þhÉVÉä ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ VÉÉä Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ, iªéé É ûxé +ºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå EòÓ, ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é Ê ÉªÉÉäMÉ Éäbå ½þhÉVÉä {É úº{é úéæséé Ê ÉªÉÉäMÉ ½þÉä<DZÉ, + ÉÉ ÉÒiÉÒxÉå VÉMÉÉB Éfø É ÉɳýEòÉÆºÉ ÉºÉ É±Éä, {ÉhÉ nùéäxé{éhéé ÉÉäb ié xéé½þó. iééi{éªéç, <næù ÉÞkªÉÉÊnùEòÉÆSÉÉ BEòÉ <nù ÉÉÆiÉ +ÆiÉ ÉÉÇ É ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, iªééæséä Ê`öEòÉhÉÒ VÉÒ <næùiéé +ɽäþ, iéòsé VÉMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ÊiÉºÉ äú{éhéé =i{ézé xé ½þÉäiÉÉÆ nùéäxé{éhéé EòÉªÉ É ú½þéiééä. **6** 028

35 +É{ÉÖʱɪÉä +ÆMÉÓ ºÉƺÉÉ úé ** näùêjéê±éªéé SÉ úésé úé ** {ÉÊ ú xéäênùiéòsé ÊiÉºÉ úé ** ZÉÉåEò ±ÉÉMÉÉå ** 1-7** ( EòÉä É.- ZÉÉåEò- º{É ÉÇ. SÉ ú- VÉÆMÉ É. +SÉ ú- ºlÉÉ É ú. ) ]õòeòé:- ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é +É{ɱªÉÉ pù¹]õé É où ªÉ û{é +ÆMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ºlÉÉ É ú VÉÆMÉ ÉÉi ÉEò ºÉ ÉÇ ºÉÞ¹]õÒ {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉÆxÉÉ näùjéò±é, ÊiÉºÉ äú{éhééséé º{É ÉÇ ±ÉÉMÉÚÆ näùié xéé½þóié. VÉ úò VÉMÉnÂù ÉÉxÉ ÊiÉºÉ äú{éhééxéå ZÉɱÉå, iélééê{é où ªÉÉ ÉvªÉå VÉMÉÉSÉÉ +ÆiÉ ÉÉÇ É ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý <næù û{é ½þhÉVÉä où ªÉ û{é ÉEÞòiÉÒ½ÚþxÉ VÉMÉ Ê ÉzÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. BEòÉ º Öò úhééæiésé ºÉ ÉÇ VÉMÉiÉ ÉɺɱÉå +ɽäþ. **7** ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæºé +É ÉªÉ EòÉähÉ +ɽäþ, É iéä ÊEòiÉÒ EòɱÉÉSÉä +ɽäþiÉ, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- VɪÉÉ BEò ºÉkÉäSÉå ÉèºÉhÉå ** nùéäpééæ BEòÉ ÉEòÉ ÉÉSÉå ±ÉähÉå ** VÉä +xééênù BEò{ÉhÉå ** xééænùiéò nùéäpéä ** 1-8** ( EòÉä É.- ÉèºÉhÉå- +ɺÉxÉ. ±ÉähÉä- ÉÉä ÉÉ. ) ]õòeòé:- VɪÉÉ BEòºÉkÉäSÉå ÉèºÉhÉå ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæºé BEòÉ ºÉkÉäSÉå +ɺÉxÉ +ɽäþ, É VªÉÉÆxÉÉ BEòÉ ÉEòÉ ÉÉSÉä ±ÉähÉå ½þhÉVÉä ÉÉä ÉÉ +ɽåþ; ªÉÉ É ÉÉhÉå VÉä nùéäpéä +xééênùeòé±éé{ééºéúxé BEò{ÉhÉÉxÉå xééænùiééié. iééi{éªéç, +½þÊ ÉnÆù û{é º Öò úhééæié ºÉkÉÉ É ÉɺÉEòiÉÉ ÁÉ BEò +ºÉÚxÉ +xééênùeòé±éé{ééºéúxé ªÉÉÆSªÉÉ ÉvªÉå Éänù xéé½þó. +½þÊ ÉnÆù û{é º Öò úhé ½åþ {É ú ÉÉi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +É úéäê{éié +ɽäþ; É ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú +É úéä{é ÉÚ±ÉEò ½þÉäiÉÉiÉ. ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÓiÉ Ê É Éä¹É +vªééºé xéºéiééä, ½þhÉÚxÉ ªÉ ɽþÉ ú ½þÉäiÉ xéé½þó. +ºÉÉ ½þÉ Gò É +xééênù EòɱÉÉ{ÉɺÉÚxÉ SÉɱÉiÉ +ɱÉÉ +ɽäþ, +ºÉä +ÉSÉɪÉÉÈSÉå ÉiÉ +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉåSÉ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséå ʱÉʽþhÉå +ɽäþ.** 8** ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæ ÉvªÉå +iªéæié Éänù xéé½þó, ½åþ ʺÉrù Eò úhªééºéé`öó ÉänùÉSÉå û{éeò EòÊ úiééié.- ÉänÖù ±ÉÉVÉÉäÊxÉ +É Éb Ó ** BEò úºéó näùié ÉÖb Ò ** iééä ÉÉäMÉhÉå ªÉÉlÉÉ É EòÉføÒ ** uèùiééséé VÉälÉ ** 1-9** ( EòÉä É.- ÉänÖù- Éänù û{é {ÉÖ û¹é. +É Éb Ó- {É ú É Éä ÉÉºÉ +É ÉªÉ {É ú ÉÉi ÉÉ, léé É- Ê`öEòÉhÉÉ, ºlɱÉ. ) ]õòeòé:- Éänù û{é {ÉÖ û¹ééxéå ÉxÉÉÆiÉ +ºÉÉ Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ EòÓ, +É{ÉhÉ ºÉ ÉÇ VÉMÉÉSÉÉ Éänù Eäò±ÉÉ; {ÉhÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséé Éänù Eäò±ÉÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ±ÉVVÉÉ 029

36 {ÉÉ ÉÚxÉ, +É Éb Ó BEò úºéó näùié ÉÖb Ò ½þhÉVÉä {É ú É Éä ÉÉºÉ +É ÉªÉ VÉÉä ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééi ÉEò BEò úºé û{é {É ú ÉÉi ÉÉ ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Éänù Eò úhªééeòê úiééæ ÉÖb Ò ÉÉÊ ú±éò. {ÉhÉ iéäléå ÉÉäMÉhÉå ½þhÉVÉä où ªÉpù¹]õÉ û{é BEò º Öò úhésé +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, VÉälÉ uèùiééséé léé É EòÉføÒ ½þhÉVÉä VÉälÉÚxÉ uèùiééséé EòÉfÚøxÉ ]õéêeò±éé. ( {ÉÖºÉÚxÉ ]õéêeò±éé. ) **9** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséò κlÉÊiÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- näù Éå ºÉÆ{ÉÚhÉÇ näù ÉÒ ** ÊVɪÉä ÉÒhÉ EòÉƽþÓ xéé iééä MÉÉäºÉÉ ÉÒ ** ËEò ɽÖþxÉÉ BEòÉä{ÉVÉÒ ÉÓ ** BEòBEòÉSÉÒ ** 1-10** ( EòÉä É.- MÉÉäºÉÉ ÉÒ- ÊnùMÉÆ É ú. BEòÉä{ÉVÉÒ ÉÒ- {É úº{é úé ɪÉ. ) ]õòeòé:- näù Éå ºÉÆ{ÉÚhÉÇ näù ÉÒ ½þhÉVÉä VªÉÉ {ÉÖ û¹éésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå ÉEÞòÊiÉ ½þÒ {ÉÚhÉÇiÉäºÉ +ɱÉÒ +ɽäþ; É ÊVɪÉä ÉÒhÉ EòÉƽþÓ xéé iééä MÉÉäºÉÉ ÉÒ ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòiÉÒ ÉÉÆSÉÚxÉ iééä {ÉÖ û¹é EòÉƽþÓ BEò º É û{ééséé xé ½þÉäiÉÉÆ MÉÉäºÉÉ ÉÒ +ɽäþ; ½þhÉVÉä EòÉähÉiÉå½þÒ EòɪÉÇ Eò úhªééºé ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. ËEò ɽÖþxÉÉ BEòÉä{ÉVÉÒ ÉÒ BEòBEòÉSÉÒ ½þhÉVÉä òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é BEò ÉäEòÉSÉå ={ÉVÉÒ ÉxÉ Eò úhéé äú +ɽäþiÉ. iééi{éªéç, näù É ½þhÉVÉä pù¹]õé iªéésªéé ÉÉÆSÉÚxÉ, näù ÉÒSÉÒ ½þhÉVÉä <næù ÉÞkÉÒºÉ +É Æú É ºÉ ûxé ºÉ ÉÇ où ªÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ xéé½þó; É où ªÉ û{é näù ÉÒ ÉÉÆSÉÚxÉ näù ÉÉºÉ pù¹]äõ{éhéé xéé½þó; +ºÉä ½äþ {É úº{é ú +É ÉªÉ ½þÉä>ðxÉ ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéºé EòÉ úhé ZÉɱÉä +ɽäþiÉ. **10** EèòºÉÉ Éä³Öý +ɱÉÉ MÉÉäb ÒªÉä ** nùéäpéä xé ÉÉiÉÒ VÉMÉÓ <ªÉä ** EòÓ {É ú ÉÉhÉÖ½þÒ ÉÉVÉÓ = ÉɪÉå ** ÉÉÆÊb ±ÉÓ +ɽþÉiÉÓ. **1-11** ( EòÉä É.- Éä³Öý- BEòi É, Ê É±ÉÉ ò. = ÉɪÉå- ÉEò]õ{ÉhÉÉxÉå. ) ]õòeòé:- EèòºÉÉ Éä³Öý +ɱÉÉ MÉÉäÊb ªÉä ½þhÉVÉä ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséé BEò{ÉhÉÉ <iécªéé MÉÉäb ÒºÉ +ɱÉÉ +ɽäþ EòÓ, nùéäpéä xé ÉÉiÉÒ VÉMÉÓ <ªÉä ½þhÉVÉä ½äþ nùéäpéä VÉMÉÉ ÉvªÉå ÉÉ ÉiÉ xéé½þóié. òé ú EòÉªÉ ºÉÉÆMÉÉ Éå? EòÓ {É ú ÉÉhÉÚ½þÒ ÉÉVÉÓ = ÉɪÉå ÉÉÆÊb ±ÉÓ +ɽþÉiÉÓ ** ½þhÉVÉä {É ú ÉÉhÉÚ ÉvªÉå näùjéò±é ÉEò]õ{ÉhÉÉxÉå úéê½þ±éä +ɽäþiÉ. {É ú ÉÉhÉÖ ½þhÉVÉä +MÉnùÓ ºÉÚI É úvé:eòhé. iééi{éªéç, où ªÉ pù¹]õé +ÉÊnùEò ûxé VÉMÉiÉ ½åþ BEòÉ º Öò úhééæiésé ÉɺɱÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ VÉMÉiɽþÒ º Öò úhésé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ VÉMÉnÆùiÉ:{ÉÉiÉÒ VÉä {É ú ÉÉhÉÖ +ÉÊnùEò ûxé {ÉnùÉlÉÇ iªééæºé näùjéò±é º Öò úhéé ÉÉÆSÉÚxÉ nöùºé úò κlÉiÉÒ Eò ÉÒ ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ? **11** ÊVɽþÓ BEòBEòÉ ÉÒhÉ ** xé EòÒVÉä iéþhééséå½þò ÊxÉ ÉÉÇhÉ ** 030 Ê`öEòÉhÉÉSÉ

37 ÊVɪÉå nùéäpéå VÉÒ É ÉÉhÉ ** ÊVɪÉÉ nùéäpééæ **1-12** ]õòeòé:- ÊVɽþÓ BEòBEòÉ ÉÒhÉ ** xé EòÒVÉä iéþhééséå½þò ÊxÉ ÉÉÇhÉ ½þhÉVÉä ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é {É úº{é úéæsªéé +É ÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ iéþhééséò näùjéò±é =i{éêké Eò úòié xéé½þóié. É ÊVɪÉånùÉäPÉåVÉÒ É ÉÉhÉ ** ÊVɪÉÉnùÉäPÉÉÆ ** ½þhÉVÉä VÉä nùéäpéä VªÉÉ nùéäpééæºé ({É úº{é ú ) VÉÒ É EòÓ ÉÉhÉ +ɽäþiÉ.**12** {ÉÖx½þÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæsªéé κlÉiÉÒSÉå ÉhÉÇxÉ EòÊ úiééié:- PÉ ú ÉÉiÉå ÉÉä]õEòÓ nùéäpéå ** VÉé MÉÉäºÉÉ ÉÒ ÉäVÉä Ê úpéä ** iéé næù{éiªé{éhéå VÉÉMÉä ** º ÉÉÊ ÉhÉÒ VÉä ** 1-13** ( EòÉä É:- PÉ ú ÉÉiÉ- MÉÞ½þºlÉÉ É É. ÉÉä]õEòÒ- EÖò ɱÉ. ÉäVÉäÊ úpéä- ÊxÉÊpùiÉ, +É ÉÞkÉ. Æù næù{éiéò- ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é. ) ]õòeòé:-pé ú ÉÉiÉå ÉÉä]õEòÓnùÉäPÉå ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ½äþ MÉÞ½þEÞòiªÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ <iéeäò EÖò É±É +ɽäþiÉ EòÓ, VÉéMÉÉäºÉÉ ÉÒ ÉäVÉäÊ úpéä ½þhÉVÉä VÉä ½þÉÆ {ÉÖ û¹é ½þÉ º ÉÉYÉÉxÉåEò ûxé ÊxÉÊpùiÉ +ºÉiÉÉä, iéä ½þÉÆ VÉä º ÉÉÊ ÉhÉÒnÆù{ÉiªÉ{ÉhÉåVÉÉMÉä ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ ½þÒ +½þÊ ÉnÆù{ÉhÉÉxÉå ( ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é û{ééxéå ) VÉÉMÉiÉä. +½Æþ É <næù +ºÉä = ÉªÉ ÉEòÉ ú BEòÉ ÉEÞòiÉÒxÉå xééænùê ɱÉä +ɽäþiÉ. <nù ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +½Æþ{ÉhÉÉ xééænùié xéé½þó; É +½þ ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ <næù{éhéé ÉÉä ÉiÉ xéé½þó. {ÉhÉ, VÉä ½þÉÆ <næù ÉÞÊkÉVÉxªÉ +YÉÉxÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå iééä +É ÉÞkÉ +ºÉiÉÉä, iéä ½þÉÆ +½Æþ{ÉhÉÉ iªééºé ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä. + ÉÉ +É úéäê{éié ZÉɱÉ䱪ÉÉ +½Æþi ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå <næùi É ÉÉä ÉÉ {ÉÉ ÉiÉå. ½þhÉÚxÉSÉ BEòÉ ÉEÞòiÉÒxÉå = ÉªÉ ÉEòÉ ú xééænùê ɱÉä +ɽäþiÉ +ºÉå ʱÉʽþ±Éå.**13** VɪÉÉ nùéäpééæ ÉÉVÉÓ BJÉÉnåù ** Ê É{ÉɪÉå = ÉMɱÉå ½þÉäªÉ ÊxÉnåù ** iéé PÉ ú ÉÉiÉ ÊMɳÚýÊxÉ xéöºévéå ** EòÉƽþÓ xéé Eò úò ** 1-14** ( EòÉä É.- Ê É{ÉɪÉå- EònùÉÊSÉiÉÂ. = ÉMɱÉå- VÉÉMÉÞiÉ ZÉɱÉå. ÊxÉnäù½þÉäªÉ- ÊxÉpåùiÉ ±ÉÒxÉ ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ. xéöºévéå- Eäò ɱÉ. ) ]õòeòé:-véªéé nùéäpééæ ÉÉVÉÓ BJÉÉnåù Ê É{ÉɪÉå = ÉMɱÉå ½þÉäªÉ ËEò ÉÉ ÊxÉnåù½þÉäªÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ nùéäpééæ{éèeòó BJÉÉnåù EònùÉÊSÉiÉ VÉÉMÉÞiÉ ZÉɱÉå +ºÉiÉÉÆ ( ½þhÉVÉä YÉÉxÉÉxÉå ºÉ ÉÇ Ê ÉEòÉ ú xé¹]õ ZÉɱÉä +ºÉiÉÉÆ, ) ËEò ÉÉ ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÓiÉ <næù ÉÞÊkÉ ±ÉÒxÉ ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ, iéé PÉ ú ÉÉiÉ ÊMɳÚýÊxÉxÉÖºÉvÉå ** EòÉƽþÓxÉÉEò úò ** ½þhÉVÉä VÉMÉpÚù{É ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéºé OÉɺÉÚxÉ, Eäò É±É º ɺ É û{ésé ú½þéiéå. ÉMÉ iéäléå EòÉƽþÓBEò ªÉÉ{ÉÉ ú ½þÉäiÉ xéé½þóié.**14** VɺÉå ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÓiÉ EòÉƽþÓ ªÉ ɽþÉ ú ½þÉäiÉ xéºéiééæ º ɺ É û{é BEò{ÉhÉÉxÉå 031

38 = úiéå, iéuùiéâ VÉÉMÉÞiº É{xÉÉ ÉvªÉå ªÉ É½þÉ ú ½þÉäiÉ +ºÉiÉÉÆ BEò{ÉhÉÉ ú½þéiééä ËEò ÉÉ xéé½þó, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- nùéä½þéå +ÆMÉÉSÉÒ +]õhéò ** ÊMÉ ÉºÉÒiÉ +ɽþÉiÉÓ BEò{ÉhÉÓ ** VÉɱÉÒ ÉänùÉÊSɪÉÉ ÉɽþhÉÓ ** +ÉvÉÉvÉÒ ÊVɪÉå ** 1-15** ( EòÉä É.- +]õhéò- xéé É, + ÉÉxÉ. ÊMÉ ÉºÉÒiÉ- ÉEò]õEò úòié. ÉɽþhÉÓ- É ÉɽþÉÆiÉ, xééîºiéi ÉÉÆiÉ. ) ]õòeòé:- nùéä½þéå +ÆMÉÉSÉÒ +]õhéò ** ÊMÉ ÉºÉÒiÉ +ɽþÉiÉÓ BEò{ÉhÉÓ** ½þhÉVÉä +½þ ÉÉSªÉÉ ÉÉxÉ ÉºÉÆMÉÓ <nù ÉÉSÉå + ÉÉxÉ, É <nù ÉÉSªÉÉ ÉÉxÉ ÉºÉÆMÉÓ +½þ ÉÉSÉå + ÉÉxÉ, + ÉÉ ªÉÉ nùéäx½þò +ÆMÉÉSªÉÉ + ÉÉxÉ ÉºÉÆMÉÉxÉå º É{xÉVÉÉMÉÞiÉÒ ÉvªÉå näùjéò±é ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ' BEò{ÉhÉÉ ' ÉEò]õ Eò úòié +ɽäþiÉ. É ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéséò ʺÉÊrù ½þÉähªÉɺÉÉ`öÓ º Öò úhééséå Ê`öEòÉhÉÓ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséò ÉänùEò±{ÉxÉÉ Eäò±ÉÒ +ɽäþ; ½åþ ÉxÉÉÆiÉ +ÉhÉÚxÉ YÉÉxÉä É úéæxéó ʱÉʽþ±Éå +ɽäþ EòÓ, ÊVɪÉä +ÉvÉÉvÉÒ ÉänùÉÊSɪÉÉ ÉɽþhÉÓ ZÉɱÉä ½þhÉVÉä VÉä +véæ +véæ ÉÉMÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é û{ééxéå ÉänùÉSªÉÉ É ÉɽþÉ ÉvªÉå {Éb ±Éä +ɽäþiÉ. iééi{éªéç, BEòSÉ º Öò úhé pù¹]õéoù ªÉ ÉänùÉxÉå ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéºé EòÉ úhé ZÉɱÉå +ɽäþ. **15** +ÉiÉÉÆ {É úº{é úéæséé Ê É¹ÉªÉÊ É¹ÉªÉÒ ÉÉ É EòºÉÉ +ɽäþ iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- Ê ÉJÉÉä BEòBEòÉÆSÉÓ ÊVɪÉå ** ÊVɪÉå BEò ÉäEòÉÆSÉÓ Ê É¹ÉªÉÓ ªÉä ** ÊVɪÉå nùéäpéå ºÉÖÊJɪÉå ** ÊVɪÉå nùéäpéå ** 1-16** ( EòÉä É.- Ê É¹ÉªÉ- +ÉÊ ÉiÉ, où ªÉ. Ê É¹ÉªÉÒ- +É ÉªÉ, pù¹]õé. ) ]õòeòé:- pù¹]õ ÉºÉ où ªÉ ½åþ Ê É¹ÉªÉ +ºÉiÉå, iéä ½þÉÆ pù¹]õé Ê É¹ÉªÉÒ ½þÉäiÉÉä; É où ªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå pù¹]õé VÉä ½þÉÆ º Öò úiééä, iéä ½þÉÆ où ªÉ Ê É¹ÉªÉÒ ½þÉä>ðxÉ pù¹]õé ½þÉ Ê É¹ÉªÉ ½þÉäiÉÉä. ªÉÉ É ÉÉhÉå ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é BEòBEòÉSÉÒÊ ÉJÉÉä ** BEò ÉäEòÉÆSÉÓ Ê É¹ÉªÉÓ ½þhÉVÉä {É úº{é ú Ê É¹ÉªÉ ½þÉä>ðxÉ Ê É¹ÉªÉÒ ZÉɱÉä +ɽäþiÉ; É {É úº{é ú ½äþ ºÉÖJÉEòÉ úeò ½þÉäiÉÉiÉ. ºÉÉ ÉÇEòɳý +½Æþ ½þÉ Ê É¹ÉªÉÒ û{ééxéåsé +ºÉiÉÉä. EòÉ úhé, ºÉ ÉÇ VÉMÉÉºÉ iééä +É ÉªÉ +ɽäþ. iªééºé Ê É¹ÉªÉ{ÉhÉÉ EònùÉÊ{É ªÉÉ ÉªÉÉSÉÉ xéé½þó; + ÉÒ ÉÆEòÉ, iéòºé =ké ú.- +É ú ÉÉiÉÒ±É ÉÖJÉ ÉÊiÉË É É ½åþ Ë É É û{é ÉÖJÉÉSªÉÉ +É ÉªÉÉxÉå ÉɺÉÚxÉ, =±É]õ iéå VɺÉå Ë É ÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ VÉÉhÉ ÉiÉå, iéuùiéâ où ªÉ ½åþ pù¹]õ ÉºÉ VÉÉhÉ ÉiÉå. ½þhÉÚxÉ où ªÉ Ê É¹ÉªÉÒ +ɽäþ, É pù¹]õé Ê É¹ÉªÉ +ɽäþ. É <næù ÉÞkÉÒºÉ +½Æþ ½þÉ Ê É¹ÉªÉ ½þÉäiÉÉä. ªÉtÊ{É +É úºéé ÉÖJÉÉ{ÉÖfåø véê ú±éé É ÉÊiÉË É ÉÉxÉå Ë É É YÉÉiÉ ZÉɱÉå, ié úò iéå ÉÊiÉË É ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ZÉɱÉå, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé, ºÉ ÉÇ YÉÉxÉ 032

39 Ë É ÉÉEòbÚ xé ½þÉäiÉ +ºÉiÉå. iªéé É ÉÉhÉå où ªÉ ÉÉxÉ pù¹]õ ÉEòbÚ xé ½þÉä>ðxÉ pù¹]õé ½þÉ º ɪÉÆ ÉEòÉ É +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééºé ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ où ªÉÉSÉÒ MÉ úvé xéé½þó. + ÉÉ +lééçséé Ê É¹ÉªÉ ºÉ{iÉ É ÉEò úhéó ºÉÊ ÉºiÉ ú ʱÉʽþ±ÉÉ +ɽäþ. ÉMÉ où ªÉ Ê É¹ÉªÉÒ +ɽäþ, +ºÉå YÉÉxÉä É úéæxéó ʱÉʽþ±Éå EòºÉå? + ÉÒ ºÉ½þVÉ ÉÆEòÉ =i{ézé ½þÉähÉÉ úò +ɽäþ. ié ú iéò É ú =ké ú <iéeåòsé +ɽäþ EòÓ, BEòÉ º Öò úhéésªéé Ê`öEòÉhÉÓ +½Æþ É <næù ½äþ {É úº{é ú +É ÉªÉÉ ÉªÉÒ ÉÉ É û{é ºÉÉ{ÉäIÉ ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ZÉɱÉä +ɽäþiÉ. ½þhÉÚxÉ <næù Ê É¹ÉªÉÒ +ɽäþ É +½Æþ Ê É¹ÉªÉ +ɽäþ +ºÉå ʱÉʽþ±Éå. {É úº{é ú ºÉÖJÉ EòºÉå ½þÉäiÉå? +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú VÉä ½þÉÆ ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÒ ÉvªÉå où ªÉ ½åþ pù¹]õ ÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉå, iéä ½þÉÆ ºÉÖJÉ ÉÉäMÉ ½þÉäiÉÉä; É pù¹]õé VÉä ½þÉÆ <næù ÉÞkªÉÉEòÉ ú ½þÉäiÉÉä, iéä ½þÉÆ +É{ɱÉå º É û{é ºÉÖJÉ û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ºÉÖJÉÉxÉÖ É ÉÉÆiÉ +ÆiÉ ú ªÉäiÉ xéé½þó. +É{ÉhÉ ºÉÉ ÉÇEòɳý VÉMÉÉ Éå, +ºÉå Éä É +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ Eò úiééä, ½åþ ÉʺÉrù +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ BEòÉ º Öò úpúù{é +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ÉÉ É Eòα{ÉiÉ +ɽäþiÉ, É ºÉ ÉÇ VÉMɽþÒ ªÉÉ É ÉÉhÉåSÉ +ɽäþ, ËEò ÉÉ ºÉ ÉÇ VÉMÉ +Éi É û{é +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ºjÉÒ{ÉÖ û¹éxéé É Éänåù ** Ê É É{ÉhÉ BEò±Éå xééænåù ** VÉMÉ ºÉMɳåý +véévéå- ** {ÉhÉå ÊVɽþÓ ** 1-17** ( EòÉä É.- ºjÉÒ{ÉÖ û¹é- ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é. +véévéå- +véæ +véæ. ) ]õòeòé:- ÉEÞòÊiÉ {ÉÖ û¹é ªÉÉ xééæ ÉÉSªÉÉ ÉänùÉxÉå BEò Ê É É{ÉhÉ ½þhÉVÉä º Öò úhésé xééænùiéå. ªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉ ÉÇ VÉMÉ ½åþ VªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹éésªéé +vªééç +vªééç ÉÉMÉÉxÉå É ú±éå +ɽäþ. ËEò ÉÉ ºÉ ÉÇ ½äþ Ê ÉEòÉ ú º ɺ É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ Eòα{ÉiÉ +ɽäþiÉ. ( EòÉ úhé, ºÉ ÉÇ VÉMÉ +½þÊ Énù ÉÉi ÉEò +ɽäþ. ) Eäò É±É º Öò úpúù{é +Éi ÉÉSÉ ºÉiªÉ +ɽäþ. **17** BEòÉ º Öò úhééséä Ê`öEòÉhÉÓ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééi ÉEò ºÉÞ¹]õÒ näùjéò±é BEòSÉ ÉɺÉiÉä, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- nùéå EòÉxÉÓ BEò ÉÖÊiÉ ** nùéå Öò±ÉÓ BEò oùêié ** nùéå Ênù ÉÓ nùòî{ié ** BEò VÉèºÉÒ ** 1-18** nùéå +Éä`öÓ BEòÒ MÉÉä`öÒ ** nùéå b Éä³ýÉÆ BEòÒ Ênù`öÒ ** iéäë É nùéäpéå ÊVɽþÓ ºÉÞ¹]õÓ ** BEòÊSÉ VÉä ** 1-19** ( EòÉä É.- nùéå- nùéäxé. ÉÖÊiÉ- É nù. oùêié- ºÉÖ ÉɺÉ. nùòî{ié- ÉEòÉ É. MÉÉä`öÒ- MÉÉä¹]. õ 033

40 Ênù`öÒ- où¹]õò. ) ]õòeòé:- nùéäx½þò EòÉxÉÉºÉ BEòSÉ É nù BäEÚÆò ªÉäiÉÉä, ËEò ÉÉ nùéäx½þò Öò±ÉÉÆ ÉvªÉå BEòSÉ ºÉÖ ÉÉºÉ Eò³ýiÉÉä, ËEò ÉÉ nùéäx½þò nùò{ééæsªéé Ê`öEòÉhÉÓ ÉEòÉ É VɺÉÉ BEòSÉ +ɽäþ,**18** nùéäx½þò +Éå`öÉÆxÉÓ BEòSÉ MÉÉä¹]õ ÉÉä±ÉiÉÉÆ ªÉäiÉä, ËEò ÉÉ nùéäx½þò b É䲪ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ BEòSÉ où¹]õò +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉå VªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉÞ¹]õÒ ½þÒ BEòSÉ ÉɺÉiÉä. ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæ½úþxé ºÉÞ¹]õÒ Ê ÉzÉ xéé½þó, +ºÉå iééi{éªéç. **19** {ÉÖxÉ: ªÉÉÆSªÉÉ ÎºlÉiÉÒSÉå ÉhÉÇxÉ EòÊ úiééié:- nùé ÉÉäÊxÉ nùéäxéò{éhé ** BEò úºééséå +É úéäméhé ** Eò úòiéºéä Éä½ÖþhÉ ** +xééênù VÉå ** 1-20** ( EòÉä É.- BEò úºé- BEòº Öò úhé, ºÉÎSSÉiÉÂ. +É úéäméhé- ={É ÉÉäMÉ. Éä½ÖþhÉ- næù{éiªé, ºjÉÒ{ÉÖ û¹é. ) ]õòeòé:- Éä½ÖþhÉ ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é û{é næù{éiªé ½åþ +½Æþ É <næù û{é nùéäxé{éhéé nùéjé ÉÚxÉ +xééênùeòé±éé{ééºéúxé BEò úºééséå +É úéäméhé Eò úòiéºéä ½þhÉVÉä BEòÉ º Öò úhééséé ={É ÉÉäMÉ PÉäiÉ +ɽäþiÉ. **20** VÉä º ÉÉ ÉÒÊSɪÉÉ ºÉkÉÉ- ** ÉÒhÉ +ºÉÉå xéähéä {ÉÊiɵÉiÉÉ ** ÊVɪÉä ÉÒhÉ ºÉ ÉÇEòiÉÉÇ ** EòÉƽþÓxÉÉ VÉÉä ** 1-21** ]õòeòé:- VÉä {ÉÊiɵÉiÉÉ º ÉÉ ÉÒÊSɪÉÉ ºÉkÉÉ ÉÒhÉ +ºÉÉå xéähéä ½þhÉVÉä <næù û{é ÉEÞòÊiÉ ½þÒ +É{ɱÉÉ {ÉÊiÉ VÉÉä +½Æþ iªéésªéé ºÉkÉä ÉÉÆSÉÚxÉ +ºÉhªÉÉºÉ ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó, É ÊVÉSªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉ ÉÉÈSÉå EòiÉÞÇi É ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. iééi{éªéç, où ªÉ É pù¹]õé ªÉÉÆSÉÒ ºÉkÉÉ BEòSÉ +ɽäþ. ªÉÉ É ÉÉhÉå VÉ úò º É û{é BEòSÉ +ɽäþ, ié úò pù¹]õ ÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå où ªÉ ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉå. ÊxÉ úé³ýò où ªÉºÉkÉÉ xéé½þó; ½þhÉÚxÉ pù¹]õésé où ªÉ û{ééxéå ÉɺÉiÉÉä. +ºÉÉ ½þÉ Ê É¹ÉªÉ ºÉ{iÉ É ÉEò úhéó ºÉÊ ÉºiÉ ú ªÉähÉÉ ú +ɽäþ. ( ÉÆEòÉ ) où ªÉEòÉä]õÓiÉ +ºÉ±Éä±ÉÒ <næù ÉÞÊkÉ ½þÒ +Éi ªÉÉSÉÒ ={ÉÉÊvÉ ÉÉÊxɱÉÒ ½þhÉVÉä VÉÉä nùéä¹é ªÉäiÉÉä, iééä {ÉÚ ÉÕ ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ iéò ={ÉÉÊvÉ näù½þ{ééiéé{éªéèié Ê ÉlªÉÉ û{ééxéå +ºÉiÉä, +ºÉå ÊEòiÉÒBEò ½þhÉiÉÉiÉ; iªéé É ú Ê ÉEò±{É.- VÉä ½þÉÆ VÉMÉ =i{ézé Eò úhªééséò <SUôÉ +Éi ªÉÉºÉ ZÉɱÉÒ, iéä ½þÉÆ ={ÉÉÊvÉ ÉlÉ É Eäò±ÉÒ, ËEò ÉÉ VÉMÉ Eäò±Éå, ËEò ÉÉ iéò ={ÉÉÊvÉ º ÉiÉ:ʺÉrù +ɽäþ, ËEò ÉÉ +Éi ÉÉSÉ ºÉ ÉÇ VÉMÉiÉ ÉxɱÉÉ? ÉlÉ É{ÉIÉÓ, ={ÉÉÊvÉ ÉlÉ É Eäò±ÉÒ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéò ={ÉÉÊvÉ Ê ÉlªÉÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ÊiɱÉÉ º É û{ésé xéé½þó. ÉMÉ ÉÞMÉVɳýÉ É ÉÉhÉå 034

41 º É û{é½þòxé ={ÉÉvÉÒºÉ =i{ézé Eäò±Éå, +ºÉå EòºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ? ÊuùiÉÒªÉ{ÉIÉÓ, VÉMÉ ÉlÉ É Eäò±Éå +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉÉʽþiªÉ ºÉÉ ÉOÉÒ xéºéiééæ ÉlÉ É VÉMÉ EòºÉå =i{ézé Eò úò±é? {É ú ÉÉi ÉÉ ié ú +ºÉÆMÉ +ɽäþ, +ºÉå ÉÌhɱÉå +ɽäþ. +YÉÉxÉ ={ÉÉvÉÒ ÉÖ³åý VÉMÉ =i{ézé ZÉɱÉå, +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú +YÉÉxÉÉä{ÉÉÊvÉ ½þÒ VÉMÉ =i{ézé ½þÉähªÉÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÕSÉ º ÉiÉ:ʺÉrù +ɽäþ, ËEò ÉÉ iéò Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ? ÉlÉ É{ÉIÉÓ, +Éi ÉÉ ½þÉ YÉÉxɺ É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +ÆvÉEòÉ ú ÉEòÉ ÉÉ É ÉÉhÉå +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉÉSÉÉ ºÉÆ É É½þÒ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iéò º ÉiÉ:ʺÉrù +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ÊuùiÉÒªÉ{ÉIÉÓ, VªÉÉ +Éi ªÉÉSÉå Ê`öEòÉhÉÓ YÉÉxɺ É û{ééséå ÉÉxÉ xéé½þó, iéäléå +YÉÉxÉÉSÉå ÉÉxÉ EòÉä`ÚöxÉ +ºÉhÉÉ ú? ½þhÉÚxÉ, Ê ÉlªÉÉ +YÉÉxÉ =i{ézé Eäò±Éå, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. iéþiéòªé{éiéó, ={ÉÉÊvÉ ½þÒ + ɺlÉÉ {É úi Éå xé¹]õ ½þÉäiÉä, ½þhÉÚxÉ iéþiéòªé{éié½þò nöù ÉÇ±É +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ = ú±éé SÉiÉÖlÉÇ{ÉIÉ, iééäsé É±É ÉkÉ ú ÊnùºÉiÉÉä. VªÉÉ É ÉÉhÉå º É{xÉÉ ÉvªÉå BEò +½þ ÉSÉ ºÉ ÉÇ ºÉÞ¹]õÒ ÉxÉiÉÉä, iéuùiéâ. **21** VÉå EòÓ ÉÉiÉÉ úéséå ÊnùºÉhÉå ** ÉÉiÉÉ û ÊVɪÉäSÉå +ºÉhÉå ** xéäêhévéiéó nùéäpéóvéhéå ** ÊxÉ ÉbÚÆ ÊVɪÉå ** 1-22** ( EòÉä É.- ÉÉiÉÉ ú- ÉiÉÉ ú, {ÉÖ û¹é. ÊnùºÉhÉå- où ªÉ. ÊxÉ ÉbÚÆ - ÉänùEò úhªééê ɹɪÉÓ. +ºÉhÉå- +ºÉhÉå{ÉhÉÉ. ) ]õòeòé:- VÉä ÉÉiÉÉ úéséå ÊnùºÉhÉå ½þhÉVÉä VÉÒ ÉEÞòÊiÉ {ÉÖ û¹ééºé ( pù¹]õ ÉºÉ ) où ªÉ ZÉɱÉä±ÉÒ +ɽäþ, É ÉÉiÉÉ û ÊVɪÉäSÉå +ºÉhÉå ½þhÉVÉä ÊVÉSÉÉ +ºÉhÉå{ÉhÉÉ ÉiÉÉ úé É ú + ɱÉÆ ÉÚxÉ +ɽäþ. ªÉÉ É ÉÉhÉå ªÉÉ nùéäpééæséé½þò Éänù EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. iééi{éªéç, {É úº{é úéæsªéé º É û{ééséé º ÉiÉÆjÉ{ÉhÉÉxÉå Ê ÉSÉÉ ú Eò Æû ±ÉÉMɱÉå +ºÉiÉÉÆ, + ÉÖEò BEò º É û{é +ɽäþ, +ºÉÉ ÊºÉrùÉÆiÉ `ö úê ÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé, {É úº{é úéæsªéé +É ÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ªÉÉÆSÉÒ ÎºlÉÊiÉSÉ xéé½þó. VÉ ú ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é Ê ÉzÉ +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú º Öò úhé BEòSÉ ÉɺÉiÉå. BEòSÉ +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú Éänù ÉiÉÒÊiÉ ½þÉäiÉä. iéò ÉiÉÒÊiÉ Eòɱ{ÉÊxÉEò +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý EòÉä`åöSÉ nùéä¹é ªÉäiÉ xéé½þóié. ÊEòiÉÒBEò +ºÉå ½þhÉiÉÉiÉ EòÓ, ºÉkÉÉ ½þÉ {ÉÖ û¹é É ÊSÉiÉ ½þÒ ÉEÞòÊiÉ. {ÉhÉ, +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉÖHòÒºÉ ºÉ½þxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé VÉå ºÉpÚù{É iéåsé ÊSÉpÚù{É +ɽäþ. ÊSÉiÉɽÚþxÉ ºÉiÉ VÉ ú ÊxÉ úé³åý úé½þò±é, ié ú iéå VÉb ½þÉä<DZÉ. ºÉiÉɽÚþxÉ ÊSÉiÉ ÊxÉ úé³åý úé½þò±é, ié ú iéå +ºÉiÉ ½þÉä<DZÉ. ªÉɺÉÉ`öÓ nùéäx½þò Ê É³ÚýxÉ BEòSÉ º É û{é +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. É +ºÉå iéå ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉi ÉEò º É û{é VÉä ½þÉÆ º Öò úhé û{ééxéå ÉɺɱÉå, iéä ½þÉÆ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséò Eò±{ÉxÉÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ. º Öò úhéésªéé ÉÉCEòɱÉÓ iéò 035

42 Eò±{ÉxÉÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iéò Eò±{ÉxÉÉ ½þÉähªÉÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÔ BEò {É ú ÉÉi ÉÉ º Öò ûxé MÉä±ÉÉ +ɽäþ iééä MÉä±ÉÉSÉ. ½þhÉÚxÉ ÊSÉiÉ ÉEÞòiÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ºÉiÉ ½þÉ {ÉÖ û¹é º Öò ú±éé +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉå näùjéò±é É úéä É ú ÊnùºÉiÉ xéé½þó. É ºÉkÉÉ ½þÉ {ÉÖ û¹é +ɽäþ, É iªééºé où ªÉ ½þÉähÉÉ úò ÊSÉiÉ ½þÒ ÉEÞòÊiÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ÊSÉpÚù{ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ Eäò É±É VÉb û{é ºÉkÉäºÉ pù¹]äõ{éhé EòºÉå ºÉÆ É Éä±É? É ºÉkÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ÊSÉiÉ ½þÒ ÉEÞòÊiÉ Ê ÉlªÉÉ ½þÉä<DZÉ. +ºÉå ZÉɱÉå +ºÉiÉÉÆ VÉMÉnÂù ÉÉxÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. {É úº{é úéæsªéé ºÉ½þɪªÉÉxÉå EòɪÉÇ Eò úhªééºé iéä ºÉ ÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ, +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú nùéäpééæséå BEò º É û{é ʺÉrù ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. nùéäpéä º É û{ééxéå BEò +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉpÚù{ÉÉºÉ pù¹]äõ{éhé É ÊSÉpÚù{ÉÉºÉ où ªÉ{ÉhÉ EòºÉå ºÉÆ É Éä±É? BEòɺÉSÉ pù¹]äõ{éhé ªÉä>ðxÉ iªééºésé où ªÉ{ÉhÉ ÉºiÉÖiÉ: ºÉÆ É Éä±É- º É{xɺÉÞ¹]õÒ É ÉÉhÉå. ½þhÉÚxÉ +½Æþ ½þÉ {ÉÖ û¹é É <næù ½þÒ ÉEÞòÊiÉ +ºÉÉ +léç Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ ½þÒ +Éå ÉÒ ºÉÖºÉÆMÉiÉ ±ÉÉMÉiÉä. **22** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ {ÉÖ û¹é{é ú où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- MÉÉäb Ò +ÉÊhÉ MÉÖ³Öý ** EòÉ{ÉÚ ú +ÉÊhÉ {ÉÊ ú ɳÖý ** ÊxÉ ÉÉbÚÆ VÉÉiÉÉÆ {ÉÉÆMÉÖ³Öý ** ÊxÉ ÉÉbÖ ½þÉäªÉ** 1-23** ( EòÉä É.- {ÉÊ ú ɳý- ºÉÖ ÉɺÉ. ) ]õòeòé:-mééäb Ò É MÉÖ³ý +ÉÊhÉ EòÉ{ÉÚ ú É iªééséé ºÉÖ ÉÉºÉ ªÉÉÆSÉÉ Éänù Eò úhªééºé MÉä±Éå +ºÉiÉÉÆ, ÊxÉ ÉÉbÖ ½þhÉVÉä Éänù Eò úhéé úé {ÉÉÆMɳýÉ ½þÉäiÉÉä. iéuùiéâ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséé Éänù Eò úé ɪÉÉºÉ MÉä±Éå +ºÉiÉÉÆ ½þÉäiÉå. **23** +ÉiÉÉÆ ÉEÞòÊiÉ{É ú où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ºÉ ÉOÉÉ nùòî{ié PÉäiÉÉÆ ** VÉäË É nùò{éöêsé ªÉä ½þÉiÉÉ ** iéäë É ÊVɪÉäÊSɪÉÉ iéi ÉiÉÉÆ ** Ê É ÉÖÊSÉ ±ÉÉ Éä ** 1-24** ( EòÉä É- ºÉ ÉOÉÉ- ºÉÆ{ÉÚhÉÇ. nùòî{ié- ÉEòÉ É. iéi ÉiÉÉ- Ê ÉSÉÉ úéxéå, º É û{ééxéå. ) ]õòeòé:- ºÉÆ{ÉÚhÉÇ Ênù ªÉÉSÉÉ ÉEòÉ É ½þÉiÉÉÆiÉ vé úé ɪÉÉSªÉÉ <SUäôxÉä MÉä±Éä +ºÉiÉÉÆ, VªÉÉ É ÉÉhÉå nùò{é ½þÉiÉÉºÉ ªÉäiÉÉä, iéuùié VªÉÉ ÉEÞòÊiÉSªÉÉ Ê ÉSÉÉ úéxéå Ê É ÉSÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä; +ºÉå = ɪÉiÉÉÆSÉå BEòi É +ɽäþ.**24** {ÉÖxÉ: ªÉÉÆSªÉÉ BEòi ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæiéuùªé ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VÉèºÉÉ ºÉÚªÉÇ Ê É ú Éä É ÉÉ ** É Éä ºÉÚªÉÇi ÉÊSÉ MÉÉ ÉÉ ** iéèºéò Éänù ÊMɳýÒiÉ ÉÉä ÉÉ ** BEòÊSÉ VÉä ** 1-25** ( EòÉä É- MÉÉ ÉÉ- MÉ ÉÇ. ) ]õòeòé:-véèºéé ºÉÚªÉÇ Ê É ú Éä É ÉÉ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÇ ½þÉ É ÉäºÉ PÉä>ðxÉ Ê É ú ÉiÉÉä, 036

43 É iªéé É ÉäSÉÉ ºÉÚªÉÇ ½þÉ MÉÉ ÉÉ ½þhÉVÉä MÉ ÉÇ +ɽäþ. {É úº{é úéæséé Éänù xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå, où ªÉÉºÉ pù¹]õé ½þÉ +É ÉªÉ +ɽäþ É où ªÉ ½þhÉÚxÉ pù¹]õésé +ɽäþ; ªÉÉ É ÉÉhÉå {É úº{é úéæséé Éänù xéé½þó; É BEòSÉ ÉÉä ÉÉ +ɽäþ. **25** EòÓ Ë É É ÉÊiÉË É ÉÉ téäiéeò ** ÉÊiÉË É É Ë É ÉÉ +xéö ÉÉ{ÉEò ** iéèºéå uèùiéê ɺÉå BEò ** É ú ÉiɺÉä ** 1-26** ( EòÉä É.- téäiéeò- ÉEòÉ ÉEò. +xéö ÉÉ{ÉEò- <ªÉkÉäSÉå YÉÉxÉ Eò úhéé åú. É ú ÉiɺÉä- ÉÉä ÉiɺÉä, º Öò úiéºéä. ) ]õòeòé:- +É ú ÉÉ ÉvªÉå +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉÉSÉå ÉÊiÉË É É {Éb ±Éå +ºÉiÉÉÆ iªéé ÉÊiÉË É ÉÉSÉå OÉÒ ÉɺlÉ ÉÖJÉË É É ½åþ téäiéeò ½þhÉVÉä ÉEòÉ ÉEò +ɽäþ. É ÉÊiÉË É É ½åþ Ë É ÉÉSªÉÉ +xéö ÉÉ{ÉEò ½þhÉVÉä <ªÉkÉäSÉå YÉÉxÉ Eò ûxé näùhéé åú +ɽäþ. ªÉÉ É ÉÉhÉå Ë É É ÉÊiÉË É É ÉÉ ÉÉxÉå VÉ úò uèùié ÉÉxÉ ZÉɱÉå, iélééê{é +É{ɱªÉÉ BeòÉ ÉÖJÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòÉƽþÓ ÉɺÉiÉ xéé½þó. iéuùiéâ pù¹]õ ÉSªÉÉ ºÉkÉÉÊSÉpÚù{ÉåEò ûxé ÉÊiÉ ÉÉʺÉiÉ ½þÉähÉÉ åú où ªÉ ÉÊiÉË É É ½åþ pù¹]õ ÉSªÉÉ º É û{ééséå YÉÉxÉ Eò ûxé näùhéé åú +ɽäþ. É pù¹]õé ½þÉ ÉÊiÉË É ÉÉSÉÉ ÉEòÉ ÉEò +ɽäþ. ªÉÉ É ÉÉhÉå VÉ úò Éänù ÉiÉÒÊiÉ ZÉɱÉÒ, iélééê{é nùéäx½þò Ê É³ÚýxÉ BEò {É ú ÉÉi ÉÉSÉ º Öò úié +ɽäþ. **26** ºÉ ÉÇ ÉÚxªÉÉSÉÉ ÊxɹEò¹ÉÖÇ ** ÊVɪÉÉ ÉÉ<±ÉÉ Eäò±ÉÉ {ÉÖ û¹éö ** VÉähÉå nùénöù±éäêxé ºÉkÉÉÊ É Éä¹ÉÖ ** ÉHòÒ ZÉɱÉÒ ** 1-27** ( EòÉä É.- ºÉ ÉÇ ÉÚxªÉ- ºÉ ÉÇVÉMÉÉSÉÉ + ÉÉ É. ÊxɹEò¹ÉÇ- +Êvɹ`öÉxÉ. ÉÉ<±ÉÉ- ÉÉ<±É ÉÉb É. ) ]õòeòé:-ºé ÉÇ ÉÚxªÉÉSÉÉ ÊxɹEò¹ÉÇ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ VÉMÉÉSªÉÉ + ÉÉ ÉÉºÉ VÉÉä +Êvɹ`öÉxÉ +ɽäþ, +ºÉÉ iééä {ÉÖ û¹é ÊVɪÉÉ ÉÉ<DZÉÉ Eäò±ÉÉ ½þhÉVÉä <næù û{é ÉEÞòiÉÒxÉå ÉÉ<±É ÉÉb É Eäò±ÉÉ. ( +½Æþ{ÉhÉÉ VªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Ê É úê ɱÉÉ. ) É VÉähÉånùÉnÖù±ÉäÊxɺÉkÉÉÊ É Éä¹ÉÖ ** ÉHòÒ ZÉɱÉÒ ** ½þhÉVÉä +É{ɱÉÉ {ÉÊiÉ VÉÉä +½Æþ iªéésªéé ºÉkÉÉÊ É Éä¹Éå Eò ûxé <næù û{é ÉHòÒ ZÉɱÉÒ +ɽäþ. **27** ÊVɪÉä ÉÉhÉä É úò ÉÒhÉ ** Ê É ÉÓ½þÒ Ê É É{ÉhÉ ** léé úéå xé ÉEäò iéä +É{ÉhÉ ** Ê É Éå PÉÊb ±ÉÒ** 1-28** ( EòÉä É.- léé úéå- κlÉ ú ½þÉähªÉɺÉ. ) ]õòeòé:-êvéªéä ÉÉhÉä É úò ÉÒhÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ <næù û{é ÉEÞòiÉÒ ÉÉÆSÉÚxÉ Ê É É VÉÉä ºÉÉIÉÒ û{é +Éi ÉÉ iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ +½Æþ{ÉhÉÉ ÎºlÉ ú ½þÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ, iéò ÉEÞòÊiÉ +É{ÉhÉ º ÉiÉ: Ê É ÉåPÉÊb ±ÉÒ ½þhÉVÉä +½þ ÉÉEòÉ ú ZÉɱÉÒ +ɽäþ. iééi{éªéç, <næù ÉÞÊkÉ 037

44 ½þÒ ÉÉÁ Énäù ÉÓ ªÉÉ{ÉÚxÉ {É úié +½þ ÉÉEòÉ ú ZÉɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +½Æþ{ÉhÉÉSÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÓiÉ <næù ÉÞkÉÒSªÉÉ ±ÉªÉÉ É úéä É ú +½þ ÉÉSÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. VÉÉMÉÞiº É{xÉÉÆiÉ <næù ÉÞkÉÒ ÉÖ³åý iéå ÉÉxÉ ½þÉäiÉ +ºÉiÉå. <iéeåòsé ±ÉIÉÉÆiÉ `äö ÉÉ ÉªÉÉSÉå EòÓ, <næù ÉÞkÉÒSÉå º É û{é +½þ ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ÊxÉ úé³åý xéé½þó. VªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉ ÉÖpùÉ É ú {ÉÉhªÉÉSÉÒ ±ÉÉ]õ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉiÉÒiÉÒºÉ +ɱÉÒ, iélééê{é iéò ºÉ ÉÖpùɽÚþxÉ ÊxÉ úé³ýò ú½þéié xéé½þó, iéuùiéâ. **28** Bä ɪÉæ漃 <Ç É úé ** ÊVɪÉäSÉå +ÆMÉ, ºÉƺÉÉ úé ** +É{ÉhÉ ½þÉä>ðÊxÉ = ÉÉ úé ** +É{ÉhÉÊSÉ VÉä ** 1-29** ( EòÉä É.- Bä ɪÉÇ- ºÉÎSSÉiºÉÖJÉ û{é. ºÉƺÉÉ ú- É{ÉÆSÉ. = ÉÉ úé- = ÉÉ úhªééºé EòÉ úhé. ) ]õòeòé:- Bä ɪÉæʺÉ<Ç É úé ½þhÉVÉä +½Æþ û{é <Ç É úésªéé Ê`öEòÉhÉSÉå VÉå ºÉkÉɺ ÖòÌiÉ û{é Bä ɪÉÇ iªéésªéé Ê É Éä¹É ÉÉxÉÉºÉ ÊVɪÉäSÉå +ÆMÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòiÉÒSÉå +ÆMÉSÉ EòÉ úhé ZÉɱÉå +ɽäþ. É ºÉƺÉÉ úé +É{ÉhÉ ½þÉä>ðÊxÉ = ÉÉ úé ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ VÉMÉpÚù{É É{ÉÆSÉ = ÉÉ úhªééºé +É{ÉhÉ EòÉ úhé ½þÉä>ðxÉ VÉÒ ÉEÞòÊiÉ VÉMÉpÚù{É É{ÉÆSÉ +É{ÉhÉSÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ. iééi{éªéç, <næù ÉÞkÉÒ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉSÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó; <iéeåòsé xé ½äþ, ié ú ÊVÉSªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ VÉMÉnÂù ÉÉxÉ ½þÒ ½þÉäiÉ xéé½þó. **29** {ÉiÉÒSÉäÊxÉ + û{é{éhéå ** ±ÉÉVÉÉäÊxÉ +ÆMÉÉSÉå Ê É ú ÉhÉå ** Eäò±Éå VÉMÉɪÉä Éfåø ±ÉähÉå ** xéé É û{ééséå ** 1-30** ( EòÉä É.- {ÉÊiÉ- +½Æþ û{é ÉiÉÉÇ. + û{é- û{é½þòxé. Ê É ú ÉhÉå- xé]õhéå. ±ÉähÉånùÉÊMÉxÉÉ. ) ]õòeòé:- {ÉiÉÒSÉäÊxÉ + û{é{éhéå ½þhÉVÉå {ÉÊiÉ VÉÉä +½Æþ iééä û{é½þòxé +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, ÉEÞòÊiÉ ½þÒ +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉSªÉÉ Ê É ú ÉhªÉÉºÉ ½þhÉVÉä xé]õhªééºé ±ÉÉVÉÚxÉ ( xé]õhªééséå ºÉÉäbÚ xé näù>ðxé ) +É{ɱªÉÉ {ÉiÉÒSªÉÉ +ÆMÉÉ É ú VÉMÉÉB ÉføÉ xéé É û{ééséé nùéêméxéé PÉɱÉÚxÉ +É{ÉhÉ xé]úæõ ±ÉÉMɱÉÒ. iééi{éªéç, ºÉÖ ÉÒ±É ÎºjɪÉÉ +É{ɱÉÉ {ÉÊiÉ û{éºéæ{ézé xéºé±ªééºé +É{ÉhÉ +ÆMÉÉ É ú nùéêméxéä ÉMÉè äú PÉɱÉÚxÉ xé]õié xéé½þóié; ié ú, ÉlÉ É VªÉÉ É ÉÉhÉå +É{ɱªÉÉ {ÉiÉÒºÉ xé]õ ÉÚxÉ xéæié ú iªéé xé]õiééié. iéuùiéâ ÉEÞòÊiÉ ½þÒ +½þ ÉÉºÉ û{éºéæ{ézéiéé ªÉähªÉɺÉÉ`öÓ xéé É û{ééi ÉEò nùéêméxéé iªéésªéé +ÆMÉÉ É ú PÉɱÉÚxÉ ( ½þhÉVÉä +½þ ÉÉºÉ pù¹]äõ{éhééxéå º Öò ú ÉÚxÉ ) +É{ÉhÉ iªéésªéé{éöfåø où ªÉ{ÉhÉÉxÉå º Öò Æû ±ÉÉMɱÉÒ +ɽäþ. **30** ÉEÞòiÉÒxÉå {ÉÖ û¹ééséä Ê`öEòÉhÉÓ xéé É û{ééi ÉEò nùéêméxéé PÉɱÉÚxÉ EòÉªÉ Eäò±Éå, 038

45 iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- BäCªÉÉSÉÉ nöùeòé³ýé ** ɽÖþ{ÉhÉÉSÉÉ ºÉÉä½þ³ýÉ ** ÊVɪÉä ºÉnèù ÉåÊSÉ ªÉÉ ±ÉÒ³ýÉ ** nùéjéê ɱÉÉ ** 1-31** ( EòÉä É.- nöùeòé³ý- nöù¹eòé³ý. ºÉÉä½þ³ýÉ- ÉÉä ÉÉ. ºÉnèù É- ºÉÉè ÉÉMªÉ ÉiÉÒ. ) ]õòeòé:- ÉEÞòiÉÒxÉå {ÉiÉÒSªÉÉ +ÆMÉÉ É ú xéé É û{ééi ÉEò nùéêméxéé PÉÉiɱªÉÉxÉÆiÉ ú BEò{ÉhÉÉSÉÉ nöùeòé³ýé ½þhÉVÉä nöù¹eòé³ý ZÉɱÉÉ. É É½Öþ{ÉhÉÉSÉɺÉÉä½þ³ýÉ ½þhÉVÉä +xéäeò xéé É û{ééséò ÉÉä ÉÉ ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÒ. B ÉføÉ ½þÉ ÉEòÉ ú VªÉÉ ºÉÉè ÉÉMªÉ ÉiÉÒ ÉEÞòiÉÒxÉå ±ÉÒ±ÉäxÉä nùéjéê ɱÉÉ. **31** +ÆMÉÉÊSɪÉÉ +É]õÊhɪÉÉ ** EòÉÆiÉÖ = ÉɪÉÉ +ÉÊhɱÉÉ ÊVɪÉÉ ** º ɺÉÆEòÉäSÉå Ê ÉªÉÉ ** ûføê ɱÉÒ VÉähÉå ** 1-32** ( EòÉä É.- +É]õhÉÒ- xéé É, ±ÉÉä{É, +É É úhé. = ÉɪÉÉ- ÉEò]õ. º ɺÉÆEòÉäSÉ- +É{ɱÉå + ÉÉxÉ. ûføê ɱÉÒ- ÉÉføÊ É±ÉÒ. ) ]õòeòé:- ÊVɪÉÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòiÉÒxÉå +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉÊSɪÉÉ +É]õÊhɪÉÉ ½þhÉVÉä +ÆMÉÉSªÉÉ ±ÉÉä{É ÉÉjÉåEò ûxé, EòÉÆiÉÖ ½þhÉVÉä {ÉÖ û¹ééºé, = ÉɪÉÉ+ÉÊhɱÉÉ ½þhÉVÉä ÉEò]õ nù ÉäºÉ +ÉÊhɱÉÉ. +ÉÊhÉ VÉähÉå ½þhÉVÉä VªÉÉ {ÉÖ û¹ééxéå º ɺÉÆEòÉäSÉå ½þhÉVÉä +É{ɱÉÉ ºÉÆEòÉäSÉ Eò ûxé Ê ÉªÉÉ ûføê ɱÉÒ ½þhÉVÉä ÉEÞòiÉÒ±ÉÉ ÉÉføÊ É±ÉÒ. iééi{éªéç, <næù û{é ÉEÞòiÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå VÉMÉnÂù ÉÉxÉ ZÉɱÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ VÉä ½þÉÆ VÉÉMÉÞiÉÓiÉÒ±É <næùi É º É{xÉÉÆiÉ xéé½þóºéå ½þÉäiÉå, É º É{xÉÉÆiÉÒ±É VÉÉMÉÞiÉÓiÉ xéé½þóºéå ½þÉäiÉå, = ÉªÉ <næùi É ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÓiÉ xéé½þóºéå ½þÉäiÉå, iéä ½þÉÆ ºÉÉÊIÉ û{é +Éi ÉÉ ½þÉ ÊxÉiªÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý <næùi ÉÉSªÉÉ xéé ÉɺɽþÒ +Êvɹ`öÉxÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ <næùi ÉÉSªÉÉ +É]õhÉÒxÉå {ÉÖ û¹é ÉEò]õ ½þÉäiÉÉä. +ÉhÉJÉÒ <næùi ÉÉSªÉÉ +É]õhÉÒSÉÉ ÉEòÉ ú ºÉ{iÉ É ÉEò úhéó YÉÉxÉä É úéæxéó ºÉÖ úºé ʱÉʽþ±ÉÉ +ɽäþ. É VÉä ½þÉÆ <næùi ÉÉSÉÒ +É]õhÉÒ ½þÉäiÉ xéé½þó, iéä ½þÉÆ {ÉÖ û¹ééºé ±ÉÉä{É ÉÚxÉ ÉEÞòÊiÉSÉ ÉɺÉiÉä.**32** +ÉiÉÉÆ {ÉÖ û¹ééséå ÉiÉÇxÉ EòºÉå +ɽäþ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ÊVɪÉäiÉå {ɽþÉ ÉªÉÉÊSɪÉÉ ±ÉÉä ÉÉ ** SÉfäø pù¹]åõi ÉÉÊSɪÉÉ IÉÉä ÉÉ ** ÊVɪÉäiÉå xé näùjéiéö = ÉÉ** +ÆMÉÊSÉ ºÉÉÆb Ò** 1-33** ( EòÉä É- IÉÉä É- º Öò úhé ) ]õòeòé:- {ÉÖ û¹é ½þÉ VªÉÉ ÉEÞòiÉÒºÉ {ɽþÉ ÉªÉÉSªÉÉ <SUäôxÉå pù¹]åõi ÉÉÊSɪÉÉ IÉÉä ÉÉSÉfäø ½þhÉVÉä pù¹]äõ{éhéésªéé º Öò úhééºé SÉfø±ÉÉ +ɽäþ, ( pù¹]õé +ºÉå º Öò úhé ZÉɱÉå. ) É ÊVɪÉäiÉå xé näùjéiéö ½þhÉVÉä <næù û{é ÉEÞòÊiÉ ½þÒ où¹]õòºé xé {Éb ±ÉÒ 039

46 +ºÉiÉÉÆ, = ÉÉ ½þhÉVÉä VÉälÉå ½þÉäiÉÉ iéäléåsé, +ÆMɺÉÉÆb Ò ½þhÉVÉä pù¹]äõ{éhéé û{é +ÆMÉ iééä ]õéêeòiééä. **33** EòÉÆiÉäÊSɪÉÉ Ê Éb É ** +É ÉÖ±ÉÉ ½þÉäªÉ VÉMÉÉB ÉføÉ ** +ÆMÉÊ É±ÉÉ =PÉb É ** ÊVɪÉä ÉÒhÉ ** 1-34** ( EòÉä É.- Ê Éb É- Ê Ébä xéå. +É ÉÖ±ÉÉ- ÉÚ³ýÉ ÉÉÆSÉÚxÉ úé½þhéé úé, +ÊuùiÉÒªÉ{ÉhÉÉxÉå úé½þhéé úé. +ÆMÉÊ É±ÉÉ- xééméb É. ) ]õòeòé:- EòÉÆiÉäÊSɪÉÉ Ê Éb É ½þhÉVÉä <næù û{é ÉEÞòiÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå, +É ÉÖ±ÉÉ ½þhÉVÉä +xééênùeòé±éé{ééºéúxé +ÊuùiÉÒªÉ{ÉhÉÉxÉå úé½þhéé úé ½þÉ {ÉÖ û¹é VÉMÉÉB ÉføÉ ½þÉäªÉ ½þhÉVÉä xéé É û{ééi ÉEò ZÉɱÉÉ +ɽäþ. É VªÉÉ ÉEÞòiÉÒ ÉÉÆSÉÚxÉ +ÆMÉÊ É±ÉÉ =PÉb É ½þhÉVÉä xéé É û{éésªéé + ÉÉ ÉÉ ÉÖ³åý xééméb É=PÉb É ½þÉäiÉÉä ( +ÊuùiÉÒªÉ{ÉhÉÉxÉå ú½þéiééä. ) **34** VÉÉä ½þÉ `öé ÉÉä É úò ÉÆnù û{éå ** = ÉÉʪɱÉå{ÉhÉåÊSÉ ½þ ú{éä ** iééä ZÉɱÉÉ ÊVɪÉäÊSÉÊxÉ ºÉ{Éb {Éå ** Ê É É û{é ** 1-35** ( EòÉä É- `öé É- ºlÉÉxÉ. É úò- MÉÞ½þhÉEò úò. û{é- º É û{é. = ÉÉʪɱÉå{ÉhÉå- ÉɺÉiÉ +ºÉiÉÉÆ. ½þ ú{éä- ÉɺÉiÉ xéé½þó. ºÉ{Éb {Éå- +É ÉªÉÉxÉå ) ]õòeòé:-vééä ½þÉ {É ú ÉÉi ÉÉ `öé ÉÉä É úò ½þhÉVÉä <næù û{é ÉEÞòiÉÒSÉå ºlÉÉxÉ OɽþhÉ EòÊ úiééä, iéä ½þÉÆ iªééséå º É û{é ÉÆnù ½þÉäiÉå. É = ÉÉʪɱÉå{ÉhÉåÊSɽþ ú{éä ½þhÉVÉä ÉɺÉiÉ +ºÉiÉÉÆ iééä ÉɺÉiÉ xéé½þó, +ÉÊhÉ VªÉÉ ÉEÞòiÉÒSªÉÉ +É ÉªÉÉxÉå Ê É É û{é ZÉɱÉÉ +ɽäþ. iééi{éªéç, VÉä ½þÉÆ pù¹]õé ½þÉ où ªÉ{ÉhÉÉxÉå ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÉ, iéä ½þÉÆ +É{ɱÉå º É û{é EòºÉå +ɽäþ ½åþ Eò³ýiÉ xéé½þó, ªÉÉSÉåSÉ xééæ É ÉÆnù û{é ½þÉäªÉ. ºÉÉ ÉÇEòɳý VÉÉä ÉɺÉiÉ +ɽäþ, iééä ÉɺÉiÉ xéé½þó +ºÉå EòºÉå ½þhÉÉ Éå? {ÉhÉ ÉEÞòiÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå iééä ½þ ú{鱪ééºéé újéé ZÉɱÉÉ +ɽäþ. +ÉÊhÉ Ê É É û{é½þò ZÉɱÉÉ +ɽäþ.**35** {ÉÖx½þÉ {ÉÖ û¹éésªéé κlÉiÉÒSÉå ÉhÉÇxÉ EòÊ úiééié:- ÊVɪÉÉ SÉä ÉÊ É±ÉÉ Ê É ÉÖ ** ÉätÉSÉå ÉÉäxÉå ɽÖþ ** ÉÉÊføiÉåxɺÉÒ VÉä ÉÚÆ ** véé±éé VÉÉä** 1-36** ( EòÉä É.- SÉä ÉÊ É±ÉÉ- VÉÉMÉÉ Eäò±ÉÉ. ÉÉäxÉå- xéè Éät. ÉÉÊføiÉäxɺÉÒ- ÉÉføhÉÉ úò ÉӺɽþ. véé±éé- iéþ{ié ZÉɱÉÉ. ) ]õòeòé:- VÉä ½þÉÆ ÉÒ pù¹]õé +ɽäþ + ÉÉ ÉEòÉ úséå {ÉÖ û¹ééséå ÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, iéä ½þÉÆ ÊVɪÉÉÊ É ÉÖSÉä ÉÊ É±ÉÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòiÉÒEòbÚ xé {ÉÖ û¹é ½þÉ VÉÉMÉÉ Eäò±ÉÉ VÉÉiÉÉä. iªéé Éä³ýÓ iééä {ÉÖ û¹é IÉÖÊvÉiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ÉätÉSÉå ÉÉäxÉå ɽÖþ ½þhÉVÉä où ªÉ û{é 040

47 ɽÖþiÉ ÉEòÉ úséå ÉÉäxÉå ½þhÉVÉä xéè Éät iªééºé JÉÉ>ðxɽþÒ VªÉÉSÉÒ iéþî{ié ½þÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ xéè Éät ºÉ É{ÉÇhÉ Eò úhéé úò VÉÒ ÉEÞòÊiÉ ÊiɱÉÉ näùjéò±é JÉÉ>ðxÉ VÉÉä iéþ{ié ZÉɱÉÉ +ɽäþ. -YÉÉxÉ ZÉɱÉå +ºÉiÉÉÆ VÉÒ ÎºlÉÊiÉ ½þÉäiÉä ÊiÉSÉå ½åþ ÉhÉÇxÉ +ɽäþ. **36** = ɪÉiÉÉÆSªÉÉ ÎºlÉiÉÒSÉå ÉhÉÇxÉ EòÊ úiééié:- ÊxÉnèù±ÉäÊxÉ ÉÉiÉÉ åú ** VÉä Ê ÉªÉä SÉ úésé åú ** ÊVɪÉäSÉÉ Ê ÉºÉ É±ÉÉ xéö äú ** +É ÉÖ±Éå{ÉhÉ ½þÒ ** 1-37** ( EòÉä É.- ÊxÉnèù±ÉäÊxÉ- ±ÉÒxÉ ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ. Ê ÉªÉä- ÉºÉ ÉiÉä. VÉä- VÉÒ ÉEÞòÊiÉ. Ê ÉºÉ É±ÉÉ- ={É ú É ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ. +É ÉÖ±Éå{ÉhÉÉ- ÉÚ³ý{ÉhÉÉ, EòÉ úhé {ÉhÉÉ. ) ]õòeòé:- ÊxÉnèù±ÉäÊxÉ ÉÉiÉÉ åú ½þhÉVÉä +½Æþ û{é ÉiÉÉ ú ½þÉ ÊxÉÊpùiÉ +ºÉiÉÉÆ VÉÒ ÉEÞòÊiÉ SÉ úésé ú VÉMÉÉºÉ Ê ÉªÉä ½þhÉVÉä ÉºÉ ÉiÉä, +ÉÊhÉ ÊVɪÉäSÉÉ Ê ÉºÉ É±ÉÉ +É ÉÖ±Éå{ÉhÉ ½þÒ xéö äú ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòiÉÒSÉÉ ={É ú É ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ +É{ɱÉÉ EòÉ úhé û{ééxéå BEò{ÉhÉÉ näùjéò±é = úié xéé½þó. iééi{éªéç, ÉiÉÉ ú ½þÉ <nù ÉÉÆiÉ ±ÉÒxÉ ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ, ÉEÞòÊiÉ ½þÒ SÉ úésé ú û{ééxéå ÉɺÉiÉå. <nù ÉÉSÉÉ {ÉÖ û¹ééséä Ê`öEòÉhÉÓ ±ÉªÉ ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ ÉÚ³ý{ÉhÉÉ näùjéò±é = úié xéé½þó. **37** VÉÆ É EòÉÆiÉÖ ±É{ÉÉå ÉèºÉä ** iéæ É xéäêhévéä ÊVɪÉäSÉä nùéä¹éå ** ÊVɪÉä nùéäpéä +ÉÊ úºéä ** ÊVɪÉÉ nùéäpééæ ** 1-38** ( EòÉä É.- ±É{ÉÉå ÉèºÉä- ±É{ÉÚxÉ ÉºÉiÉÉä. ÊVɪÉäSÉä nùéä¹éå- <næù ÉÞkÉÓiÉÒ±É +YÉÉxÉnùÉä¹ÉÉxÉå. ) ]õòeòé:- VÉÆ É EòÉÆiÉÖ ±É{ÉÉå ÉèºÉä ½þhÉVÉä VÉä ½þÉÆ {ÉÖ û¹é ½þÉ <nù ÉÉÆiÉ ±É{ÉÚxÉ ÉºÉiÉÉä, iéä ½þÉÆ ÊVɪÉäSÉä nùéä¹éå xéäêhévéä ½þhÉVÉä VªÉÉ <næù û{é ÉEÞòiÉÒSªÉÉ nùéä¹ééxéå +½þ ÉÉSÉå YÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. iélééê{é iéä nùéäpéä VªÉÉ nùéäpééæºé {É úº{é ú +É ú ÉÉ É ÉÉhÉå +ɽäþiÉ. ½þhÉVÉä <nù ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +½þ ÉÉSÉå ÉÉxÉ, É +½þ ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå <nù ÉÉSÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉå. **38** ÊVɪÉäSÉäÊxÉ +ÆMɱÉMÉå ** +ÉxÉÆnù +É{ÉhÉÉ +É úéäméúæ ±ÉÉMÉä ** ºÉ ÉÇ ÉÉäHÞòi É ½þÒ xéäpéä ** ÊVɪÉä ÉÒhÉ EòÉƽþÓ ** 1-39** ( EòÉä É. - +ÆMɱÉMÉå- +ÆMɺ{É ÉÉÇxÉå. +É úéäméúæ±ééméä- ÉÉäMÉÚÆ ±ÉÉMÉiÉÉä. xéäpéä- OɽþhÉ Eò úòié xéé½þó. ) ]õòeòé:- ÊVɪÉäSÉäÊxÉ +ÆMɱÉMÉå ½þhÉVÉä VªÉÉ <næù û{é ÉEÞòiÉÒSªÉÉ +ÆMɺ{É ÉÉÇxÉå +ÉxÉÆnù +É{ÉhÉÉ +É úéäméúæ ±ÉÉMÉä ½þhÉVÉä +ÉxÉÆnù û{é {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉÉäMÉÚÆ ±ÉÉMÉiÉÉä. É ÊVɪÉä ÉÒhÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòiÉÒ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉ ÉÇ 041

48 Ê É¹ÉªÉÉÆSÉä ÉÉäHÞòi É näùjéò±é iééä OɽþhÉ Eò úòié xéé½þó. iééi{éªéç, <næù û{é ÉEÞòiÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +É{ÉhÉSÉ +É{ÉhÉÉºÉ où ªÉ ½þÉä>ðxÉ ÉÉäMÉ PÉb iééä. VªÉÉ É ÉÉhÉå +É ú ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +É{ɱÉåSÉ ÉÖJÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ où ªÉ ½þÉäiÉå, iéuùiéâ. +ÉÊhÉ VÉ ú ÉEÞòiÉÒSÉÉ +É ÉªÉ Ê É³ýɱÉÉ xéé½þó, ié ú ºÉ ÉÉÈSÉÉ ÉÒ ' ÉÉäHòÉ +ɽåþ ' +ºÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. **39** ½äþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é {É úº{é úésªéé +É ÉªÉÉxÉå ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ úéºé EòÉ úhé +ɽäþiÉ +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VɪÉÉ Ê ÉªÉÉSÉå VÉå +ÆMÉ ** VÉÉä Ê ÉªÉÖÊSÉ ÊVɪÉäSÉå SÉÉÆMÉ ** EòÉ±É ÉÚÊxÉ nùéäx½þò ÉÉMÉ ** VÉäÊ ÉiÉä +ɽþÉiÉÒ ** 1-40** ( EòÉä É.- VÉä- VÉÒ ÉEÞòÊiÉ. +ÆMÉ- +vééç ÉÉMÉ. SÉÉÆMÉ- ºÉÉè ÉÉMªÉ. EòÉ±É ÉÚÊxÉ- BEòjÉEò ûxé. VÉäÊ ÉiÉä +ɽþÉiÉÒ- ={É ÉÉäMÉ PÉäiÉ +ɽäþiÉ. ) ]õòeòé:- VÉä ½þhÉVÉä VÉÒ ÉEÞòÊiÉ VɪÉÉ Ê ÉªÉÉSÉå +ÆMÉ ½þhÉVÉä Ê ÉªÉ VÉÉä +½Æþ û{é {ÉÖ û¹é iªééséé +vééç ÉÉMÉ +ɽäþ. É VÉÉä Ê ÉªÉÖ ½þhÉVÉä VÉÉä {ÉÖ û¹é VªÉÉ ÉEÞòiÉÒSÉå SÉÉÆMÉ ½þhÉVÉä ºÉÉè ÉÉMªÉ +ɽäþ. - ½þhÉVÉä <næù û{é ÉEÞòiÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå {ÉÖ û¹ééséå ÉÉxÉ ½þÉiÉå, É {ÉÖ û¹éésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå ÉEÞòiÉÒSÉå +κiÉi É ÊºÉrù ½þÉäiÉå. +ºÉä ½äþ nùéäx½þò ÉÉMÉ EòÉ±É ÉÚÊxÉ ½þhÉVÉä BEòjÉ Eò ûxé ' ÉÒ +ɽåþ ' + ÉÉ º Öò úhé û{ééxéå VÉäÊ ÉiÉä +ɽþÉiÉÒ ½þhÉVÉä ªÉ É½þÉ úéséé ={É ÉÉäMÉ PÉäiÉ +ɽäþiÉ. **40** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹éésªéé κlÉiÉÒÊ É¹ÉªÉÓ nùéäxé où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VÉèºÉÒ ºÉ ÉÒ úéºéeò]õ MÉÊiÉ ** EòÉÆ ºÉÉäÊxɪÉɺÉEò]õ EòÉÆÊiÉ** iéèºéò Ê É Éå漃 ÉÊHò ** +PÉ ÉÒSÉ VÉä ** 1-41** ( EòÉä É. - ºÉ ÉÒ ú- ÉɪÉÖ. ÉÊHò- ÉEÞòÊiÉ. +PÉ ÉÒ- ºÉ ÉOÉ. ) ]õòeòé:- VªÉÉ É ÉÉhÉå ÉɪÉÚ É úéä É ú ÉɪÉÚSÉÒ MÉÊiÉ +ºÉiÉä, ËEò ÉÉ ºÉÉäxªÉÉ É úéä É ú ºÉÉäxªÉÉSÉÒ EòÉÆÊiÉ +ºÉiÉä, iªéé É ÉÉhÉå +½Æþ û{é {ÉÖ û¹éé É úéä É ú +PÉ ÉÒ ½þhÉVÉä ºÉ ÉOÉ ÉEÞòÊiÉ ½þÒ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå +ɽäþ. **41** EòºiÉÖ úòºéeò]õ {ÉÊ ú ɳÖý ** >ð¹ ÉäºÉEò]õ +xé³öý ** iéèºéé ÉHòÒ漃 Eäò ɳÖý ** Ê É ÉÖÊSÉ VÉÉä ** 1-42** ]õòeòé:- VªÉÉ É ÉÉhÉå EòºiÉÖ úò É úéä É ú EòºiÉÖ úòséé {ÉÊ ú ɳý ½þhÉVÉä ºÉÖ ÉÉºÉ +ºÉiÉÉä, ËEò ÉÉ =¹hÉiÉä É úéä É ú +ÎMxÉ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå +ºÉiÉÉä, iªéé É ÉÉhÉå ÉEÞòiÉÒ É úéä É ú Eäò ɳý {ÉÖ û¹é ½þÉ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ú½þéiééä. **42** ªÉÉ É ÉÉhÉå Ê É É ÉHòÒSÉå +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉhÉÇxÉ Eò ûxé, iªéé ÉhÉÇxÉÉÆiÉ 042

49 Ê É É ÉÊHò û{ééxéåsé VÉMÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. +ÉiÉÉÆ ªÉÉ É ú EòÉähÉÒ ½þhÉiÉÒ±É EòÓ, ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ½äþ ºÉiªÉ +ɽäþiÉ. ié ú + ÉÉ ½þhÉhªÉÉSÉå ÊxÉ úéeò úhé Eò úhªééeòê úiééæ ½äþ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþiÉ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- xéé úéiéò +ÉÊhÉ Ênù ÉÉä ** {ÉÉiɱÉÓ ºÉÚªÉÉÇSÉÉ `öé ÉÉä ** iéèºéò +É{ÉÖ±ÉÉ ºÉÉÊSÉ ÉÉ ÉÉä ** nùéäpéó ÊVɪÉå ** 1-43** ( EòÉä É.- `öé É- ºlÉÉxÉ, Ê`öEòÉhÉ. ºÉÉSÉ- ºÉiªÉ. ÉÉ ÉÉä- Ê ÉlªÉÉ. ) ]õòeòé:- xéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ ÊºÉrùÉÆiÉ{ÉIÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ. - úéjé +ÉÊhÉ Ênù ÉºÉ ½äþ ºjÉÒ{ÉÖ û¹é- xéé É ÉänåùEò ûxé ºÉÚªÉÉÇSÉÉ `öé ÉÉä {ÉÉiɱÉÓ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉä; iélééê{é ºÉÚªÉÇ ½þÉ ÉEòÉ É ÉªÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ úéjé É Ênù ÉºÉ ªÉÉÆSÉå xééîºiéi É ºÉ½þVÉ ÊºÉrù +ɽäþ. iéuùiéâ +É{ÉÖ±ÉÉ ºÉÉÊSÉ ÉÉ ÉÉä nùéäpéó ÊVɪÉå ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ ºÉiªÉ + ÉÉ +Êvɹ`öÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉä nùéäpéä ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ÉÉ ÉÉä ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ `ö úiééié. **43** ËEò ɽÖþxÉÉ ÊiɪÉä ** ÉhÉ ÉÉIÉ úó Ê É ûføêiéªéä ** nù ÉäSÉÒ ½þÒ ÉèÊ úªéä ** Ê É ÉÖ ÉHòÒ ** 1-44** ( EòÉä É.- ÉhÉ ÉÉIÉ ú- +ÉåEòÉ úéi ÉEò {É ú ÉÉi ÉÉ. Ê É ûføêié- +É ûfø ½þÉäiÉÒ. nù ÉÉ- {É ú ÉÉi ÉκlÉÊiÉ. ) ]õòeòé:- ËEò ɽÖþxÉÉ ½þhÉVÉä òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? EòÓ iéä ÉEÞòÊiÉ {ÉÖ û¹é VÉ úò ÉhÉ ÉÉIÉ úó ½þhÉVÉä +EòÉ ú- VÉÉMÉÞÊiÉ, =EòÉ ú- º É{xÉ, ÉEòÉ ú- ºÉÖ¹ÉÖÎ{iÉ, + ÉÉ +ÉåEòÉ ú º É û{ééi ÉEò VªÉÉ iéòxé + ɺlÉÉ iªééºé +Êvɹ`öÉxÉ ÉÚiÉ VÉÉä {É ú ÉÉi ÉÉ iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ +É ûfø ZÉɱÉä, iélééê{é iéä Ê É É ÉHòÒ {É ú ÉÉi Énù ÉäSÉä Éè úò +ɽäþiÉ. ( {É ú ÉÉi Énù ÉäSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iéä ÉEÞòÊiÉ {ÉÖ û¹é Ê ÉlªÉÉ +ɽäþiÉ. ) **44** ªÉÉ É ÉÉhÉå +½þÊ ÉnÆù ½äþ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþiÉ +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ, {ÉÚ ÉÕ VÉå xé ÉxÉ Eäò±Éå iéå EòºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ +É Æú É EòÊ úiééié:- ½äþ +ºÉÉä xéé É û{ééséé Éänù漃 úé ** ÊMɳýÒiÉ BEòÉlÉÉÇSÉÉ =ÊVÉ úé** xé ÉÉä iéªéé Ê É É ÉÉä½þ úé ** YÉÉxÉnäù ÉÉä ½þhÉä ** 1-45** ( EòÉä É.- 漃 úé- {ÉC ÉÉzÉ. =ÊVÉ úé- ÉEò]õ. ÉÉä½þ ú- næù{éiªé, VÉÉäb Ò. ) ]õòeòé:- ½äþ +ºÉÉä ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é Ê ÉlªÉÉ +ɽäþiÉ, +ºÉå VÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå iéå {ÉÖ äú. EòÉ úhé, ÊEòiÉÒ VÉ úò ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå, ié úò VÉä ÉÖ³ýSÉäSÉ xéé½þóié, iªééséå ÉhÉÇxÉ Eò ûxé EòÉªÉ ={ɪÉÉäMÉ ½þÉähÉÉ ú +ɽäþ? {ÉhÉ +Êvɹ`öÉxɺ É û{ééséò ʺÉrùiÉÉ 043

50 Eò úhªééºéé`öó B ÉføÉ JÉ]õÉ]õÉä{É Eò úé ÉÉ ±ÉÉMɱÉÉ, +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú +Êvɹ`öÉxÉ º É û{é ½åþ ÉÖ³ýSÉåSÉ º ÉiÉ:ʺÉrù +ɽäþ É iªéé º É û{ééºé ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséé º{É ÉǽþÒ xéé½þó. +ºÉå +ºÉiÉÉÆ, ºÉÚªÉÇÊEò úhééséä `öéªéó ÉÞMÉVɱÉÉ É ÉÉhÉå ªÉÉÆSÉÒ Ê ÉlªÉÉ ÉiÉÒÊiÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ, iéò xé ½þÉ ÉÒ É ºÉiªÉº É û{ééséò +Éä³ýJÉ {Éb É ÉÒ, ªÉÉEòÊ úiééæ ÉhÉÇxÉ Eò úhéå ÉÉMÉ {Éb ±Éå. +ºÉÉä. + ÉÉ ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséé xéé É û{ééi ÉEò Éänù漃 úé ½þhÉVÉä Éänù û{éò ½þhÉVÉä {ÉC ÉÉzÉ, iªééºé ÊMɳýÒiÉ +ºÉhÉÉ äú É BEòÉlÉÉÇSÉÉ=ÊVÉ úéeò úòié ½þhÉVÉä BEòSÉ {É ú ÉÉi ÉÉ +ɽäþ, + ÉÉ +lééçºé ÉEò]õ Eò úhéé äú, VÉä ½äþ Ê É É ÉÉä½þ ú ½þhÉVÉä næù{éiªé û{éò ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é iéäsé ' ÉÒ +ɽåþ ' + ÉÉ û{ééxéå xé ÉÉä ½þhÉVÉä iªééºé xé ɺEòÉ ú +ºÉÉä, +ºÉå YÉÉxÉnäù ÉÉä ½þhÉä ½þhÉVÉä ÉÒ YÉÉxÉnäù É ½þhÉiÉÉå. ** VɪÉÉ nùéäpééæsªéé +É˱ÉMÉxÉÓ ** Ê É úéäêxé MÉä±ÉÓ nùéäxéò ** + ÉPÉÒªÉÉÆÊSÉ úvéxéò ** Ênù`öÒÊSÉ VÉä ** 1-46 ** ( EòÉä É.- + ÉPÉÒªÉÉÊSÉ- ºÉ ÉOÉ. úvéxéò- úéjé. Ênù`öÒ- où¹]õò. ) ]õòeòé:- VɪÉÉnùÉäPÉÉÆSªÉÉ+É˱ÉMÉxÉÓ ½þhÉVÉä +½þÊ ÉnÆù û{éò ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ªÉÉÆSÉå {É úº{é ú +É˱ÉMÉxÉ ZÉɱÉå +ºÉiÉÉÆ - ½þhÉVÉä {É úº{é ú {É úº{é úéséä Ê`öEòÉhÉÓ ±ÉÒxÉ ZÉɱÉä +ºÉiÉÉÆ, nùéäxéò Ê É úéäêxéméä±éò ½þhÉVÉä nùéäpéä½þò Ê É ûxé VÉÉiÉÉiÉ. ( iéäléå xé ÉxÉ ié úò EòÉä`ÚöxÉ ½þÉä<DZÉ? EòÉ úhé xé ÉxÉÉºÉ uèùiééséò +{ÉäIÉÉ +ɽäþ. uèùié ié úò xéé½þóºéå ZÉɱÉå. É BEò º É û{ésé = ú±éå. iªééºé xé ÉxÉ Eò úé ɪÉÉºÉ YÉÉxÉnäù É MÉä±Éä iéä iépúù{ésé ZÉɱÉä. ªÉÉSÉåSÉ xééæ É + ÉänùxÉ ÉxÉ ½þÉäªÉ. ) VªÉÉ É ÉÉhÉå úvéxéò ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ, où¹]õòºé EòÉƽþÓ ÊnùºÉiÉ xéé½þó, É où¹]õò ÉvªÉå où¹]õò{éhéé½þò ú½þéié xéé½þó. iéuùiéâ ( nùéäpéä½þò xéé½þóºéä ZÉɱÉä. ) ** 46 ** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæséò ºiÉÖÊiÉ näùjéò±é EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VɪÉÉÊSɪÉÉ û{éêxévééç úó ** MÉä±ÉÒ {É äúêºé ÉèJÉ úò ** ˺ÉvÉÚºÉÒ É³ýªÉxÉÒ úó ** MÉÆMÉÉ VÉèºÉÒ ** 1-47** ( EòÉä É.- ÊxÉvÉÉÇ ú- ÊxÉ SɪÉ. ) ]õòeòé.- VɪÉÉÊSɪÉÉ û{éêxévééç úó ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹éésªéé º É û{ééséé ÊxÉ SÉªÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ, {É äúêºé ÉèJÉ úòméä±éò ½þhÉVÉä {É úé, {É ªÉÆÊiÉ, ÉvªÉ ÉÉ É ÉèJÉ úò ÁÉ SÉÉ úò ÉÉhªÉÉ xéé½þó ÉÉ ZÉɱªÉÉ. VªÉÉ É ÉÉhÉå ɳýªÉxÉÒ úóëºévéúºéòméæméé ½þhÉVÉä ɳýªÉEòɳýSÉå =nùeò SɽÚÆþEòbä {ÉºÉ ú±éå +ºÉiÉÉÆ 044

51 ºÉ ÉÖpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ MÉÆMÉÉ +É]ÚõxÉ VÉÉiÉä, iéuùié. ** 47 ** xéé ÉɪÉÖ Sɳý ɳäý漃 ** ÊVÉ úé±éé ªÉÉä ÉÉÊSɪÉä EÖòºÉÓ ** +É]õ±ÉÉ É³ýªÉ ÉEòÉ ÉÓ ** º É É É ÉÉxÉÖ ** 1-48 ** ( EòÉä É.- Sɳý ɳý- SÉÆSɳýMÉÊiÉ. ªÉÉä É- +ÉEòÉ É. EÖòºÉÓ- {ÉÉä]õÉÆiÉ. º É É É- ÉEòÉ É ÉÉxÉ. ) ]õòeòé.- xéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, ÉɪÉÖSɳý ɳäý漃 ªÉÉä ÉÉÊSɪÉäEÖòºÉÓÊVÉ úé±éé ½þhÉVÉä ÉɪÉÖ ½þÉ +É{ɱªÉÉ SÉÆSɳýMÉiÉÒ ÉÓ ºÉ½þ ÉiÉÇ ÉÉxÉ VɺÉÉ +ÉEòÉ ÉÉSªÉÉ {ÉÉä]õÉÆiÉ ÊVÉ ûxé VÉÉiÉÉä, ËEò ÉÉ º É É É ÉÉxÉÖ É³ýªÉ ÉEòÉ ÉÓ +É]õ±ÉÉ ½þhÉVÉä ÉEòÉ É ÉÉxÉ ºÉÚªÉÇ ½þÉ É³ýªÉEòɳýSªÉÉ ÉEòÉ ÉÉÆiÉ VɺÉÉ +É]ÚõxÉ VÉÉiÉÉä, iéuùiéâ. ** 48** iéäë É xªéé½þéê³ýiééæ VɪÉÉÆiÉå ** MÉä±Éå {ÉɽþhÉäxÉ漃 {ÉɽþiÉå ** {ÉÖføiÉÓ PÉ úéèiéå É úéèiéå ** ÉÆÊnù±ÉÓ ÊiɪÉå ** 1-49 ** ( EòÉä É.- xªéé½þéê³ýiééæ- {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉÆ. PÉ úéèiéå- MÉÞ½þºlÉÉ É ÉÒ nùéäpéå. É úéèiéä- Éä¹`ö. ) ]õòeòé.- iéäë É ½þhÉVÉä iéuùiéâ VɪÉÉiÉåxªÉɽþÉʳýiÉÉÆ ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæºé {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉÆ, {ÉɽþiÉä{ÉɽþhÉäxÉʺÉMÉä±Éå ½þhÉVÉä {ÉɽþhÉÉ äú {ɽþÉhÉä{ÉhÉÉ ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ xéé½þóºéä ZÉɱÉä. ÉMÉ {ÉÖfåø = ú±éä±éä VÉä É úéèiéä ½þhÉVÉä Éä¹`ö +ºÉä, PÉ úéèiéä ½þhÉVÉä MÉÞ½þºlÉÉ É ÉÒ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é iéä ' ÉÒSÉ +ɽåþ ' + ÉÉ úòiéòxéå iªééæºé ÉÆnùxÉ Eäò±Éå. **49** uèùié{éhééxéå xé ÉxÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ +É Æú É EòÊ úiééié:- VɪÉÉÊSɪÉÉ ÉɽþhÉÓ ** ÉänùEÖò ÉätÉSÉå {ÉÉhÉÒ ** xé Ê{ɪÉä, {ÉhÉ ºÉÉÆb héò ** +ÆMÉÉSÉÒ Eò úò ** 1-50 ** ( ÉɽþhÉÓ - É ÉɽþÉÆiÉ. ÉänùEÖò- YÉÉiÉÉ. ºÉÉÆb héò- iªéémé. ) ]õòeòé- VɪÉÉÊSɪÉÉ ÉɽþhÉÓ ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é û{é uèùiééséé É Éɽþ ÉɽþiÉ +ºÉiÉÉÆ, ÉänùEÖò ½þhÉVÉä YÉÉiÉÉ ½þÉ ÉätÉSÉå{ÉÉhÉÒxÉÊ{ɪÉä ½þhÉVÉä YÉäªÉ û{é {ÉÉhÉÒ Ê{ÉiÉ xéé½þó. <iéeåòsé xé ½äþ, {ÉhÉ, +ÆMÉÉSÉÒºÉÉÆb héòeò úò ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ YÉÉiÉÞk É û{é +ÆMÉÉSÉÉ iªéémé EòÊ úiééä. iéäléå ÉÒ xé ɺEòÉ úé-** ±ÉÉMÉÓ ½þÉä= äú nöùºé úé ** ié úò ˱ÉMÉ Éänù {É ½É ** VÉÉäbÚÆ VÉÉ ÉÉä ** 1-51 ** ( EòÉä É- ˱ÉMÉ Éänù- uèùiéêséx½þ. {É ½É- ÊxÉ úé³ýé. VÉÉäbÚÆ VÉÉ ÉÉä- VÉÉäb hªééºé MÉä±Éå {ÉÉʽþVÉä. ) 045

52 ]õòeòé- VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ YÉÉiÉÞi ÉÉSÉÉ näùjéò±é º{É ÉÇ ½þÉäiÉ xéé½þó, iéäléä ÉÒ xé ɺEòÉ ú Eò úhªééºéé`öó nöùºé úé ½þÉä= äú ½þhÉVÉä iªéé½úþxé nöùºé úé ½þÉä<ÇxÉ. ié ú {É ½É˱ÉMÉ ÉänùVÉÉäbÚÆ VÉÉ ÉÉä ½þhÉVÉä iªéé ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹éé½úþxé ÊxÉ úé³åýsé uèùiéêséx½þ ÉÉ{iÉ Eò ûxé PÉähªÉÉºÉ MÉä±Éå {ÉÉʽþVÉä. iééi{éªéç, Eäò ɳý º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ VÉ ú xé ɺEòÉ ú Eò úé ÉÉ, ié ú xé ɺEòÉ ú Eò úhéé úé ½þÉ º É û{éé½úþxé Ê ÉzÉ xéé½þó. +ºÉä +ºÉÚxɽþÒ VÉ ú xé ÉxÉ Eò úé Éå + ÉÒ <SUôÉ ZÉɱÉÒ, ié ú ÊxÉ úé³åýsé ÊSÉx½þ véé úhé Eò ûxé xé ÉxÉ Eäò±Éä {ÉÉʽþVÉä.** 51** +ÉiÉÉÆ ªÉälÉå xé ÉxÉ EòºÉä ºÉÆ É ÉiÉå, ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- {É úò ºÉÉäxÉäxÉ較 nöùvéå ** xé ½þiÉÖ, ±ÉähÉå ºÉÉäxÉÉ ÉVÉä ** ½åþ xé ÉxÉ Eò úhéå ÉÉZÉå ** iéèºéå +ɽäþ ** 1-52 ** ( EòÉä É- nöùvéä- Ê ÉzÉ. ) ]õòeòé- ±ÉähÉåºÉÉäxÉäxÉ˺ÉnÖùVÉåxÉ ½þiÉÖ ½þhÉVÉä +±ÉÆEòÉ ú ºÉÉäxªÉɽÚþxÉ Ê ÉzÉ xéé½þó, {ÉhÉ iééä +±ÉÆEòÉ ú ºÉÉäxÉÉ ÉVÉä ½þhÉVÉä ºÉÉäxªÉÉºÉ ÉVÉiÉÉä. +ºÉä ½þ]õ±Éä +ºÉiÉÉÆ VɺÉÉ ÉÉvÉ ªÉäiÉ xéé½þó, iªéé É ÉÉhÉå ½åþ ÉÉZÉä xé ÉxÉ Eò úhéå +ɽäþ. ** 52 ** ºÉÉÆMÉiÉÉÆ ÉÉSÉå iéä ÉÉSÉÉ ** `öé ÉÚ ÉÉSªÉ ÉÉSÉEòÉÆSÉÉ* {Éb iééæ EòÉªÉ ÉänùÉSÉÉ ** Ê É]õɳÚý ½þÉäªÉ ** 1-53 ** ( EòÉä É- `öé ÉÚ- κlÉÊiÉ. {Éb iééæ- ÉÉ{iÉ +ºÉiÉÉÆ. Ê É]õɳý- º{É ÉÇ. ) ]õòeòé- ºÉÉÆMÉiÉÉÆ ÉÉSÉåiÉä ÉÉSÉÉ ½þhÉVÉä ÉÉSÉäxÉå ÉÉSÉÉ ½þÉ É nù =SSÉÉÊ ú±éé +ºÉiÉÉÆ VÉÉä É nù =SSÉÉÊ ú±éé iééä ÉÉSªÉ ½þÉäiÉÉä, É VªÉÉ ÉÉSÉäxÉä =SSÉÉÊ ú±éé iéò ÉÉSÉEò ½þÉäiÉä. ªÉÉ É ÉÉhÉä nùéäx½þò Ê É³ÚýxÉ BEò ÉÉSÉÉSÉ +ɽäþ. + ÉÒ, ÉÉSªÉ ÉÉSÉEòÉSÉÉ`öÉ ÉÚ ½þhÉVÉä κlÉÊiÉ VÉ úò ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ, ié úò iªéé ÉÉSÉäºÉ ÉänùÉSÉÉ Ê É]õɳý ½þhÉVÉä º{É ÉÇ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? iéuùiéâ xé ÉxÉ Eò úhéå +ɽäþ. ** 53 ** ˺ÉvÉÖMÉÆMÉäSÉÒ Ê É³ýhÉÒ ** ºjÉÒ{ÉÖ û¹éxéé ÉÉSÉÒ Ê É ú ÉhÉÒ ** ÊnùºÉiɺÉä, ié úò EòÉªÉ {ÉÉhÉÒ ** uèùié ½þÉä<Ç±É ** 1-54 ** ( EòÉä É- Ê É³ýhÉÒ- ºÉÆMÉ É, Ê É±ÉÉ ò. Ê É ú ÉhÉÒ- ÉÉä ÉÉ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. {ɽþÉ{ÉÉ ÉɺªÉ ÉɺÉEòiÉÉ ** +É{ÉÖ±ÉÉ `öé<ç nùéê ÉiÉÉ ** BEò{ÉhÉ EòÉªÉ ºÉÊ ÉiÉÉ ** ÉÉäÊb iéºéä ** 1-55 ** ( EòÉä É- ÉɺªÉ- ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉähªÉÉºÉ ªÉÉäMªÉ. ÉɺÉEò- ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhéé úé. ºÉÊ ÉiÉÉ- ºÉÚªÉÇ. ) 046

53 ]õòeòé- {ɽþÉ ÉÉ ÉÉ, EòÓ ÉɺªÉ ÉɺÉEòiÉÉ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÉÇSªÉÉ ÉEòÉ ÉÉxÉä ºÉÚªÉÇSÉ ÉɺªÉ ½þÉä>ðxÉ ÉɺÉEò½þÒ iééäsé ½þÉäiÉÉä. ªÉÉ É ÉÉhÉä +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ºÉÚªÉÉÇxÉä VÉ úò ÉɺªÉ ÉɺÉEò û{é Éänù nùéjéê ɱÉÉ, ié úò ºÉÊ ÉiÉÉ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÇ ½þÉ +É{ɱÉä BEò{ÉhÉ ÉÉäb Ò±É EòɪÉ? iéuùiéâ xé ÉxÉ Eäò±ªÉÉxÉå BEò{ÉhÉÉ ÉÉäb ié xéé½þó** 55 ** SÉÉÆnùÉÊSɪÉÉ nùéånùé É úò ** ½þÉäiÉ SÉÉÆnùÊhɪÉÉSÉÒ Ê ÉJÉÖ úò ** EòÉªÉ =héò É ªÉä nùò{iéò É úò ** ÊMÉ ÉºÉÉä {ÉÉ nùò{éö ** 1-56 ** ( EòÉä É- nùéånù- Ë É É. Ê ÉJÉÖ úò- ɺÉÉ ú. =héò É- Eò ÉÒ{ÉhÉÉ. nùòî{ié- ÉEòÉ É. ÊMÉ ÉºÉÉä- ºÉÉÆ{Éb Éä. {ÉÉ- ºÉÆ ÉÉävÉxÉÉlÉÇEò + ªÉªÉ. ) ]õòeòé- SÉÉÆnùÉÊSɪÉÉ nùéånùé É úò ½þhÉVÉä SÉÆpùË É ÉÉ É ú, ½þÉäiÉSÉÉÆnùÊhɪÉÉSÉÒ Ê ÉJÉÖ úò ½þhÉVÉä SÉÉÆnùhªÉÉSÉÉ ÉºÉÉ ú VÉ úò ZÉɱÉÉ, ié úò iªééæséé Éänù ½þÉäiÉ xéé½þó. ËEò ÉÉ nùò{éöêmé ɺÉÉä {ÉÉ EòɪÉnùÒ{iÉÒ É úò=héò ɪÉä ½þhÉVÉä nùò{é ºÉÉÆ{Éb ±ÉÉ ½þhÉÚxÉ ÉEòÉ ÉÉSÉÉ =héä{éhéé ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ÉEòÉ ÉÉSÉÉ É nùò{ééséé Éänù ½þÉäiÉ xéé½þó. iéuùiéâ xé ÉxÉ Eäò±Éå ½þhÉÚxÉ Éänù ʺÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 56 ** ÉÉäÊiɪÉÉSÉÒ EòÒ³ý ** ½þÉäªÉ ÉÉäÊiɪÉÉ ÉÊ ú {ÉÉÆMÉÖ³ý ** +ÉMɳäý ½þxÉ ÊxÉ Édzý ** û{éé ªÉä EòÓ ** 1-57 ** ( EòÉä É- EòÒ³ý- {ÉÉhÉÒ, iéävé. +ÉMɳäý- +ÊvÉEò. ) ]õòeòé- ÉÉäÊiɪÉÉSÉÒEòÒ³ý ÉÉäÊiɪÉÉ É úò{ééæméö³ý½þéäªé ½þhÉVÉä ÉÉäiªÉÉSªÉÉ +ÆMÉSÉå {ÉÉhÉÓ ½åþ ÉÉäiªÉÉ É úò {ÉÉÆMɳäý ½þÉä>ðxÉ úéê½þ±éå +ɽäþ. <iéeåòsé xé ½äþ, {ÉhÉ iéä ÉÉäiÉÒ iªéé {ÉÉhªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +ÉMɳåý ½þhÉVÉä +ÊvÉEò ÊxÉ Édzý û{ééªéäeòó ½þhÉVÉä º É{ÉhÉÉºÉ ªÉäiÉå. ½þxÉ ½þÉ ÊxÉ{ÉÉiÉ +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉä ½äþ xé ÉxÉ Eò úhéå Éänù ÉiÉÒiÉÒºÉ EòÉ úhé xé ½þÉäiÉÉÆ Ê É Éä¹É ÉÉä ÉÉ näùiéå. ** 57 ** ÉÉjÉÉÊSɪÉÉ ÊjÉ{ÉÖÊ]õªÉÉ ** ÉhÉ É EòÉªÉ Eäò±ÉÉ ÊSÉ úê]õªéé ** EòÓ B héeòé ú iéò äúpéê]õªéé ** Éänù ɱÉÉ EòÉ<Ç ** 1-58** ( EòÉä É.- ÊjÉ{ÉÖÊ]õªÉÉ- iéòxé. ÉhÉ É- +ÉåEòÉ ú. ÊSÉ úê]õªéé- ÊSÉÊ ú±éé, iéöeòbä Eäò±Éä. iéò- iéòxé. äúpéê]õªéé- äúpéé. ) ]õòeòé.- ÉÉjÉÉÊSɪÉÉÊjÉ{ÉÖÊ]õªÉÉ ÉhÉ ÉEòɪÉÊSÉ úê]õªééeäò±éé ½þhÉVÉä +EòÉ ú, =EòÉ ú, ÉEòÉ ú, + ÉÉ iéòxé ÉÉjÉäSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +ÉåEòÉ úéi ÉEò ÉhÉ É ½þÉ ÊSÉÊ ú±éévéé<ç±éeòéªé. ËEò ÉÉ B héeòé úiéò äúpéê]õªéé Éänù ɱÉÉ EòÉ<Ç ½þhÉVÉä iéòxé äúpéé ZÉɱªÉÉ ½þhÉÚxÉ héeòé úéséé Éänù ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? iªéé É ÉÉhÉå xé ÉxÉ Eäò±Éå ½þhÉÚxÉ Éänù ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 047

54 +½þÉä BäCªÉÉSÉå ÉÖnù±É xé fø³äý ** +ÉÊhÉ ºÉÉÊVÉ äú{éhééséé ±ÉÉ ÉÖ Ê É³äý ** ié úò º ÉiÉ ÆúMÉÉSÉÓ ÉÖEÖò³åý ** iéö Æú ÉÖEòÉxÉÉ {ÉÉhÉÒ ** 1-59** ( EòÉä É.- fø³äý- SÉÖEäò, Eò ÉÒ ½þÉä<Ç. ºÉÉÊVÉ äú{éhé- ºÉÖ ÉÉäÊ ÉiÉ{ÉhÉÉ. ÉÖEÖò³åý- {ÉÖ¹{Éå. iéö Æú ÉhÉå- ºÉÖ ÉÉºÉ PÉähÉå. ) ]õòeòé.- +½þÉä BäCªÉÉSÉå ÉÖnù±ÉxÉfø³äý ½þhÉVÉä {ÉÉhªÉÉSÉå É {ÉÉhªÉÉ É úò±é ±ÉÉ]äõSÉå BEòi É û{é ÉÖqù±É fø³ýié xéé½þó; +ÉÊhÉ ºÉÉÊVÉ äú{éhééséé±éé ÉÖÊ É³äý ½þhÉVÉä ±ÉÉ]äõSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå {ÉÉhªÉÉºÉ Ê É Éä¹É ÉÉä ÉäSÉÉ ±ÉÉ É Ê É³ýiÉÉä. ié ú {ÉÉhÉÒº ÉiÉ ÆúMÉÉSÉÓ ÉÖEÖò³åýiÉÖ Æú ÉÚxÉÉEòÉ ½þhÉVÉä {ÉÉhÉÒ ½åþ +É{ɱªÉÉ ±ÉÉ]õ û{é Öò±ÉÉÆSÉÉ ºÉÖ ÉÉºÉ PÉä<Ç xééeòéæ! iééi{éªéç, {ÉÉhÉÒ ½åþ ±ÉÉ]õ û{é Öò±ÉÉÆSÉÉ ºÉÖ ÉÉºÉ PÉäiÉå, +ºÉå ½þ]õ±Éå ½þhÉÚxÉ, {É úº{é úéæséé Éänù ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ié ú Ê É Éä¹É ÉÉä ÉÉSÉ ÊnùºÉä±É. iªéé É ÉÉhÉå ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséé É +É{ɱÉÉ Éänù ½þÉäiÉ xéé½þó É xé ɺEòÉ ú Eäò±ªÉÉxÉå Ê É Éä¹É ÉÉä ÉÉ ªÉäiÉä, ié ú xé ɺEòÉ ú EòÉÆ Eò Æû xéªéä? +Ê{ÉiÉÖ, Eò úé ÉÉSÉ. ** 59** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÚiÉä É É ÉÉxÉÒ ** ÉÆÊnù±ÉÒ xé Eò ûêxé ʺÉxÉÉxÉÒ ** ÉÒ Ê úpéé±ééå xé ÉxÉÓ ** iéå ½åþ BäºÉå ** 1-60 ** ( EòÉä É.- ÉÚiÉä É- +½Æþ û{é{éö û¹é. É ÉÉxÉÒ- ÉEÞòÊiÉ. ʺÉxÉÉxÉÒ- Ê ÉzÉ, ÉäMɳýÒ. Ê úpéé±ééå-êxépéé±ééå. BäºÉå- ÉIªÉ ÉÉhÉ. ) ]õòeòé.- xé ɺEòÉ ú Eäò±ªÉÉxÉå ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséé É +É{ɱÉÉ Éänù ʺÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ÉÚiÉä É ½þhÉVÉä +½Æþ û{é {ÉÖ û¹é É É ÉÉxÉÒ ½þhÉVÉä <næù û{é ÉEÞòÊiÉ ªÉÉÆSÉÉ ÊºÉxÉÉxÉÒxÉEò ûêxé ÉÆÊnù±ÉÒ ½þhÉVÉä ÉäMɳäý{ÉhÉÉ xé EòÊ úiééæ xé ɺEòÉ ú Eäò±ÉÉ. +ÉÊhÉ ÉÒxÉ ÉxÉÓÊ úpéé±ééåiéå½åþbäºéå ½þhÉVÉä ÉÒ xé ɺEòÉ ú Eò úé ɪÉÉºÉ ÊxÉPÉɱÉÉå, iéå {ÉÖfåø ºÉÉÆÊMÉiɱªÉÉ É ÉÉhÉå. - ** 60 ** nù{éçhééséäêxé iªééméå ** ÉÊiÉË É É Ë É ÉÓ Ê úpéä ** EòÉÆ ÉÖb Ò nùòvéä ié ÆúMÉå ** ÉɪÉÖSÉÉ `äö±éé ** 1-61 ** ( EòÉä É.- `äö±éé- κlÉ ú ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ. ) ]õòeòé.- nù{éçhééséäêxéiªééméå ÉÊiÉË É ÉË É ÉÓÊ úpéä ½þhÉVÉä nù{éçhéésªéé iªéémééxéå nù{éçhééæiéò±é ÉÖJÉÉSÉå ÉÊiÉË É É ½åþ Ë É ÉÉ ÉvªÉå VɺÉå É Éä É EòÊ úiéå ( Ë É É û{é ½þÉäiÉå ); ËEò ÉÉ ÉɪÉÖSÉÉ`äö±ÉÉ ½þhÉVÉä ÉɪÉÖ ÎºlÉ ú ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ, ié ÆúMÉå ÉÖb ÒnùÒVÉä ½þhÉVÉä ié ÆúMÉ VɺÉä {ÉÉhªÉÉÆiÉ ÉÖb iééié, iéuùiéâ ÉÓ xé ÉxÉ Eäò±Éå. ** 61 ** ½þÉSÉ Ê É¹ÉªÉ oùfø EòÊ úiééié:- 048

55 xééié úò xéònù VÉÉiÉJÉä ÉÉä ** {ÉÉ Éä +É{ÉÖ±ÉÉ `öé ÉÉä ** iéèêºé ÉÖÊrù iªééméå näù ÉÒnäù ÉÉä ** ÉÆÊnù±ÉÓ Ê ÉªÉÉÆ ** 1-62 ** ( EòÉä É.- xééié úò- +lé ÉÉ. VÉÉiÉJÉä ÉÉä- VÉÉiÉÉÆIÉhÉÓ. +É{ÉÖ±ÉÉ `öé ÉÉä- +É{ɱÉå ºlÉÉxÉ- VÉÉMÉÞÊiÉ. ) ]õòeòé- xééié úò ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, xéònù VÉÉiÉJÉä ÉÉä ½þhÉVÉä ÊxÉpùÉ VÉÉiÉÉÆ IÉhÉÓSÉ {ÉÉ Éä+É{ÉÖ±ÉÉ`öÉ ÉÉä ½þhÉVÉä +É{ɱÉä ºlÉÉxÉ VÉÒ VÉÉMÉÞÊiÉ ÊiÉVÉ ÉiÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä. iªéé É ÉÉhÉå ÉÖÊrùiªÉÉMÉånäù ÉÒnäù ÉÉä ÉÆÊnù±ÉÒÊ ÉªÉÉÆ ½þhÉVÉä ' ÉÒ näù½þ +ɽäþ ' + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ÉÖrùÒSÉÉ iªéémé Eò ûxé ' ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ½äþ ÉÒ +ɽåþ ' + ÉÉ úòiéòxéå ÉÆnùxÉ Eäò±Éå. ** 62 ** ºÉÉÆb ÉäÊxÉ ÉÒ`ö{ÉhÉÉSÉÉ ±ÉÉä ÉÖ ** Ê É`åö ˺ÉvÉÖi ÉÉSÉÉ PÉäiɱÉÉ ±ÉÉ ÉÚ ** iéäê É +½Æþ näù>ðêxé ÉÒ ÉÆ ÉÖ ** ÉÉÆ É ÉÒ ZÉɱÉÉå ** 1-63 ** ( EòÉä É- ÉÆ ÉÖ- {ÉÖ û¹é. näù>ðêxé- iªéémé Eò ûxé, +{ÉÚÇxÉ. ÉÉÆ É ÉÒ- ÉEÞòÊiÉ. ) ]õòeòé- Ê É`öÉxÉä VÉ ú ÉÒ`ö{ÉhÉÉSÉÉ ±ÉÉä É ]õéeúòxé näù>ðxé ˺ÉvÉÖi ÉÉSÉÉ ±ÉÉ É PÉäiɱÉÉ, ié ú ÉÒ`ö VɺÉå ºÉ ÉÖpùSÉ ½þÉäiÉå, iªéé É ÉÉhÉå ' näù½þéênùeò ÉÒ (+½Æþ ) +ɽäþ, ' + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ÉÖÊrùSÉÉ iªéémé Eò ûxé ' ÉÒ º ÉiÉ: ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é +ɽåþ, ' + ÉÉ +lééçséå xé ÉxÉ Eäò±Éå. ** Ê É É ÉÊHòºÉ ÉÉ Éä Éå ** xé ÉxÉ Eäò±Éå Ê ÉªÉÉÆ BäºÉå ** ÆúMÉÉMÉ ÉÇ +ÉEòÉ Éå ** Ê úpéé±éé VÉèºÉÉ ** 1-64 ** ( EòÉä É.- ÆúMÉÉMÉ ÉÇ- ºÉ ÉÇ Eäò³ýÒSÉÓ ºÉÉä{É]åõ ºÉÉä±ÉÚxÉ ]õéeò±éó +ºÉiÉÉÆ Eäò³ýÒSªÉÉ MÉ ÉÉÈiÉ Éä¹É +ÉEòÉ ÉSÉ = úiéå, iªééºésé ÆúMÉÉMÉ ÉÇ ½þhÉiÉÉiÉ. ) ]õòeòé- Ê É É ÉÊHòºÉ ÉÉ Éä Éå ½þhÉVÉä +½Æþ û{é Ê É É É <næù û{é ÉÊHò ªÉÉÆSªÉÉ BEòÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉ ÉÉ Éä É Eò ûxé Ê ÉªÉÉÆ BäºÉå xé ÉxÉ Eäò±Éå ½þhÉVÉä ÉÓ ÉIªÉ ÉÉhÉ úòiéòxéå xé ɺEòÉ ú Eäò±ÉÉ. VªÉÉ É ÉÉhÉå ÆúMÉÉMÉ ÉÇ ½þhÉVÉä Eäò³ýÒSªÉÉ MÉ ÉÉÈiÉÒ±É +ÉEòÉ É ½åþ VɺÉå +ÉEòÉ ÉåÊ úpéé±éé ½þhÉVÉä ɽþÉEòÉ ÉÉ ÉvªÉå ÉÊ É¹]õ ZÉɱÉå +ºÉiÉÉÆ, BEòi ÉÉxÉå ú½þéiéå, iéuùiéâ. ** 64 ** <ÊiÉ ÉÒYÉÉxÉä É úê É úêséiéæ ÉlÉ É ÉEò úhéæºéæ{éúhéè. ** 1** ={ɺÉƽþÉ ú ÉlÉ É YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæxéó ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséå ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå, ½þhÉÚxÉ ºÉÉÆJªÉ ÉiÉ ={ÉκlÉiÉ ½þÉäiÉå, +ºÉÉ ÊEòiÉÒBEòÉÆSÉÉ +É ÉªÉ +ɽäþ. {ÉhÉ iééä É É ÉÉjÉ ½þÉäªÉ. EòÉ úhé, jéäsééê³ýºéé ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééæsªéé º É û{ééséå ÉhÉÇxÉ Eò ûxé {ÉÖfåø 049

56 ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹é ½äþ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþiÉ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. VÉ ú ºÉÉÆJªÉ ÉiÉÉ É ÉÉhÉå iéä ºÉiªÉ +ºÉiÉä ié ú Ê ÉlªÉÉ û{ééxéå ÉhÉÇxÉSÉ Eäò±Éå xéºéiéå. ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséò Eò±{ÉxÉÉ ½þÒ ÉiÉÒÊiÉ ÉÚ±ÉEò +ɽäþ. ªÉÉ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹éé ÉvªÉåSÉ VÉMÉÉSÉÉ +ÆiÉ ÉÉÇ É Eäò±ÉÉ +ɽäþ. EòÉ úhé, ÉiÉÒÊiÉ ÉÉjÉ VÉMÉiÉ ½åþ ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹éé½úþxé ( où ªÉ pù¹]õ ɽÚþxÉ ) Ê ÉzÉ xéé½þó. ªÉÉÆSÉÒ ÉiÉÒÊiÉ ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÓiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉSÉ iéò Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ. VªÉÉ É ÉÉhÉå +véçxéé úòxé]äõ É úéséä Ê`öEòÉhÉÓ {ÉÖ û¹é É ºjÉÒ ªÉÉ nùéäpééæséå ÉÉxÉ ½þÉäiÉå, {ÉhÉ = ɪÉiÉÉÆºÉ º{É ÉÇ xé EòÊ úiééæ VÉ ÉÒ +JÉÆb BEò ªÉÊHò ʺÉrù +ºÉiÉä; iªéé É ÉÉhÉå +É{ɱªÉÉ BEòÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ +½Æþ É <næù ½äþ VÉ úò Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉiÉÒiÉÒºÉ +ɱÉä, ié úò BEòÉ º É û{éé ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòÉƽþÓ xéé½þó. iªééæséò ÉiÉÒÊiÉ ½þÒ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ. VªÉÉ É ÉÉhÉå º É{xÉÉ ÉvªÉå BEò º É û{ésé pù¹]õéoù ªÉ û{ééxéå ÉxÉiÉå, iéuùiéâ VÉÉMÉÞiÉÓiÉ ½þÒ ºÉ ÉVÉÉ Éå. {ÉÖfåø {ÉÆSÉäSÉɳýÒºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ÉɺÉÚxÉ xé ÉxÉ ½åþ + Éänù ÉÊiÉ{ÉÉnùEò +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ +É Æú É Eò ûxé É ºÉoù¹]õÉÆiÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉÒ ÊºÉrùiÉÉ Eò ûxé ½åþ ' Ê É É ÉÊHòºÉ ÉÉ Éä É ' xéé ÉEò ÉlÉ É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå. ** <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉ ÉlÉ É ÉEò úh麪é iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ. ** 1**

57 ºÉnÂùMÉÖ ûºié ÉxÉ lé ÊuùiÉÒªÉ ÉEò úhéé Æú É: * +ÉiÉÉÆ ªÉÉ ÊuùiÉÒªÉ ÉEò úhéó ºÉnÂùMÉÖ ûºé ÉÆnùxÉ Eò úhªééºéé`öó ÉlÉ É iªééséå ɽþk É ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +ÉiÉÉÆ ={ÉÉªÉ ÉxÉ ÉºÉÆiÉÖ ** +ÉYÉäSÉÉ VÉÉä +½äþ É iéæiéö ** + ÉÚiÉÇÊSÉ {ÉÊ ú ÉÚiÉÖÇ ** EòÉ ûhªééséé ** 2-1** ( EòÉä É.- ={ÉÉªÉ ÉxÉ- ºÉÉvÉxÉ û{é ÉxÉ. +ÉYÉÉ- ÉÀÊ ÉtÉ. +½äþ ÉiÉÆiÉÖ- ÉÆMɳýºÉÚjÉ. + ÉÚiÉÇ- +ÉEòÉ ú½þòxé. EòÉ ûhªééséé- nùªéé úºééséé. ) ]õòeòé- ÉlÉ É ÉEò úhéó ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséå ÉÆnùxÉ Eäò±Éå. iéåsé º É û{é ºÉnÂùMÉÖ ûséå +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééºé + Éänù{ÉhÉÉxÉå ªÉÉ ÉEò úhééæié xé ÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. ½þÉSÉ {ÉÚ ÉÇ ÉEò úhééséé ºÉÆ ÉÆvÉ ºÉ ÉVÉÉ ÉÉ. iªééæié ºÉnÂùMÉÖ ûséå Ê É Éä¹É ºÉÉ ÉlªÉÇ ÉhÉÇxÉ Eò úhªééºéé`öó ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé º É û{éé É ú +xéäeò ÉEòÉ úséò Eò±{ÉxÉÉ Eäò±ÉÒ +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ{ÉÖ û¹ééséå ÉÆnùxÉ ºÉÆ{ɱªÉÉxÉÆiÉ ú ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé xé ÉxÉÉºÉ +É Æú É Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ, VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û ={ÉÉªÉ ÉxÉ ÉºÉÆiÉÖ ½þhÉVÉä ÉÀÊ ÉtäSªÉÉ ÉÉ{iÉÒºÉÉ`öÓ ={ÉɺÉxÉÉ +ÉÊnùEò ûxé VÉä ={ÉÉªÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉä +ɽäþiÉ iéåsé ÉxÉ, iªééºé É Öòα±ÉiÉ Eò úhéé ªÉÉ ÉºÉÆiÉ@ñiÉÚºÉÉ újéé +ɽäþ. +ÉÊhÉ +ÉYÉäSÉÉ +½äþ ÉiÉÆiÉÖ ½þhÉVÉä VÉÉä ÉÀÊ ÉtäSÉÉ ºÉÉè ÉÉMªÉiÉÆiÉÖ ( ÉÆMɳýºÉÚjÉ ) +ɽäþ. +ÉÊhÉ VÉÉä + ÉÚiÉÇÊSÉ ½þhÉVÉä VªÉÉºÉ +ÉEòÉ ú xéºéiééæ½þò EòÉ ûhªééséé ÉÚiÉÖÇ ½þhÉVÉä VªÉÉxÉå Eò ûhéäséå É úò ú véé úhé Eäò±Éå +ɽäþ. ** 1** +Ê ÉtäÊSɪÉä +]õ Éå ** ÉÖÆVÉÒiÉ VÉÒ É{ÉhÉÉSÉä É Éä ** iéªéé SÉèiÉxªÉÉSÉÉ vééæ Éä ** EòÉ ûhªéå VÉÉä EòÓ ** 2-2** ( EòÉä É- +]õ Éå- + úhªééæié. ÉÖÆVÉÒiÉ- ÉÉäMÉÒiÉ. SÉèiÉxªÉ- VÉÒ É. É Éä- äò äú. ) ]õòeòé- +Ê ÉtäÊSɪÉä+]õ Éä ½þhÉVÉä +YÉÉxÉ û{é + úhªééæié VÉÒ É{ÉhÉÉSÉä É Éä ÉÖÆVÉÒiÉ ½þhÉVÉä VÉÒ É{ÉhÉÉSÉä äò äú ={É ÉÉäÊMÉiÉ +ºÉhÉÉ ªÉÉ iªéé SÉèiÉxªÉÉSÉÉ ½þhÉVÉä º Öò úpúù{é VÉÒ ÉÉSÉÉ É É núù ú Eò úhªééºéé`öó VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û nùªéäxéå vééæ ÉiÉÉä. ** 2** ÉÉäbÚ ÊxÉ ÉɪÉÉEÖÆòVÉ û ** ÉÖHò ÉÉäÊiɪÉÉSÉÉ ÉÉäMÉ û ** VÉä ÉÊ ÉiÉÉÆ ºÉnÂùMÉÖ û ** ÊxÉ ÉÞÊkÉ ÉÆnÚÆù ** 2-3** ( EòÉä É- ÉÉäbÚ ÊxÉ- xéé ÉEò ûxé. ÉɪÉÉEÖÆòVÉ ú- +YÉÉxÉ û{é½þkéò. 051

58 ÉÖHò ÉÉäÊiÉ- ÉÖHòÉ ÉºlÉÉ û{é ÉÉèÊHòEò. ÉÉäMÉ û- OÉɺÉ. ) ]õòeòé- ÉÉäbÚ ÊxÉ ÉɪÉÉEÖÆòVÉ û ½þhÉVÉä +YÉÉxÉ û{é ½þkÉÒSÉÉ xéé É Eò ûxé, ÉÖHò ÉÉäÊiɪÉÉSÉÉ ÉÉäMÉ ûvéä ÉÊ ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ÉÖHòÉ ÉºlÉÉ û{é ÉÉèÊHòEòÉSªÉÉ OÉɺÉÉºÉ VÉä ÉÊ ÉhÉÉ úé VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û iªééºé xé ÉxÉ Eò Æû.**3** VɪÉÉSÉäÊxÉ +{ÉÉÆMÉ{ÉÉiÉå ** ÉÆvÉÊSÉ ÉÉäIÉ{ÉhÉå +ÉiÉä ** Éä]äõ VÉÉhÉiɪÉÉ VÉÉhÉiÉä ** VɪÉÉ{ÉɺÉÓ ** 2-4** ( EòÉä É.- +{ÉÉÆMÉ{ÉÉiÉ- Eò]õÉIÉ{ÉÉiÉ. +ÉiÉä- ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä. ) ]õòeòé- VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé Eò]õÉIÉ{ÉÉiÉå Eò ûxé ÉÆvÉSÉ ÉÉäIÉ{ÉhÉÉxÉå ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä. +ÉÊhÉ VɪÉÉ{ÉɺÉÓ ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléévé ɳý, VÉÉhÉhÉÉ ªÉÉºÉ VÉÉhÉhÉÉ úé Éä]õiÉÉä. ** 4 ** Eèò ɱªÉEòxÉEòÉÊSɪÉÉ nùéxéé ** VÉÉä xéeòb ºÉÒ lééä úé ºÉÉxÉÉ ** pù¹]õªéésªéé nù ÉÇxÉÉ ** {ÉÉføÉ ÉÖ VÉÉä ** 2-5 ** ( EòÉä É- xéeòb ºÉÒ- Éänù Eò úòié xéé½þó. lééä ú- +ÊvÉEòÉ úò. ºÉÉxÉ- +xéêvéeòé úò. {ÉÉføÉ ÉÖ- {ÉÆÊb ié, {ÉføÊ ÉhÉÉ úé, ɽþÉhÉÉ. ) ]õòeòé- ÉÉäIÉ û{é ºÉÖ ÉhÉÉÇSÉå nùéxé Eò úhªééê ɹɪÉÓ VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û lééä úéºééxééxéeòb ºÉÒ ½þhÉVÉä ½þÉ lééä ú ºÉÉvÉxÉSÉiÉÖ¹]õ ºÉÆ{ÉzÉ +ɽäþ ½þhÉÚxÉ ªÉÉºÉ YÉÉxÉ ºÉÉÆMÉÉÆ Éå, É ½þÉ nöùºé úé ºÉÉvÉxÉSÉiÉÖ¹]õ ºÉÆ{ÉzÉ xéé½þó ½þhÉÚxÉ ªÉÉºÉ YÉÉxÉ ºÉÉÆMÉÚÆ xéªéä, +ºÉÉ Éänù Eò úòié xéé½þó. +ÉÊhÉ pù¹]õ ÉSÉå nù ÉÇxÉ Eò ûxé näùhªééê ɹɪÉÓ VÉÉä {ÉÉføÉ ÉÖ ½þhÉVÉä {ÉÆÊb ié +ɽäþ. ** 5 ** ºÉÉ ÉlªÉÉÇSÉäÊxÉ Ê ÉEåò ** VÉÉä Ê É ÉÉSÉå½þÒ MÉÖ ûi É ËVÉEäò ** +Éi ÉÉ +Éi É ÉÖJÉ näùjéä ** +É úºéé ÊVɪÉä ** 2-6 ** ( EòÉä É- Ê ÉEåò- ªÉÉäMÉÉxÉå. ) ]õòeòé- +É{ɱªÉÉ YÉÉxÉ û{é ºÉÉ ÉlªÉÉÇSªÉÉ Ê ÉEåò ½þhÉVÉä ªÉÉäMÉÉxÉå VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û Ê É ÉÉSÉÉ näùjéò±é MÉÖ û{éhéé ËVÉÊEòiÉÉä. +ÉÊhÉ ÊVɪÉä+É úºéé+éi ÉÉ+Éi É ÉÖJÉnäùJÉä ½þhÉVÉä ºÉnÂùMÉÖ û ½þÉSÉ EòÉähÉÒ BEò +É úºéé iªéé ÉvªÉå VÉÒ ÉÉi ÉÉ ½þÉ +É{ɱÉå ÉÖJÉ ( º É û{é ) {ɽþÉiÉÉä. ÉÉävÉSÉÆpùÉÊSɪÉÉ Eò³ýÉ ** Ê ÉJÉÖ úê±éªéé BEò ɳýÉ ** EÞò{ÉÉ- {ÉÖxÉÒ É ±ÉÒ³ýÉ ** Eò úò VɪÉÉSÉÒ ** 2-7 ** ]õòeòé- ÉÉävÉSÉÆpùÉÊSɪÉÉEò³ýÉ ½þhÉVÉä YÉÉxÉ û{éséæpùésªéé ºÉÎSSÉpÚù{É Eò³ýÉ, VªÉÉ Ê ÉJÉÖ úê±éªéé ½þhÉVÉä VÉMÉ É ú {ÉºÉ ú±ªéé +ɽäþiÉ. ( EòÉähÉiÉÒ½þÒ ÉºiÉÖ 052

59 ºÉÎSSÉpÚù{ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ Ê ÉzÉ xéé½þó ) iéå ºÉÎSSÉpÚù{É +É{ɱªÉɽÚþxÉ Ê ÉzÉ xéé½þó. ( ºÉ ÉÇ VÉMÉÉºÉ +Êvɹ`öÉxÉ +É{ÉhÉ +ɽþÉå. ) + ÉÉ úòiéòxéå VÉä ½þÉÆ VɪÉÉSÉÒEÞò{ÉÉ{ÉÖxÉÒ É±ÉÒ³ýÉEò úò ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûséò EÞò{ÉÉ û{é {ÉÉèÌhÉ ÉÉ =nùªé {ÉÉ ÉiÉä, iéä ½þÉÆ VÉMÉ É ú {ÉºÉ ú±éä±éå ºÉÎSSÉpÚù{É ½åþ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ BEòSÉ +ɽäþ, +ºÉå YÉÉxÉ ½þÉäiÉå. B Éfåø VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûséå ºÉÉ ÉlªÉÇ +ɽäþ. **7** VÉÉä Éä]õʱɪÉÉÊSÉ ºÉ Éå ** {ÉÖ úiéò ={ÉɪÉÉSÉä véé Éä ** É ÉÞÊkÉMÉÆMÉÉ ÎºlÉ úé Éä ** ºÉÉMÉ úó ÊVɪÉä ** 2-8 ** ( EòÉä É- ºÉ Éå- IÉhÉÓ, É úéä É ú. véé Éä- vééæ ÉhÉå. ) ]õòeòé- VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û Éä]õ±ªÉÉ É úéä É ú ={ÉɪÉÉSÉävÉÉ Éä{ÉÖ úiéò ½þhÉVÉä ={ÉɺÉxÉÉ +ÉÊnùEò ûxé VÉä ={ÉÉªÉ +ɽäþiÉ, iªééæséä véé Éä {ÉÊ ú{éúhéç ½þÉäiÉÉiÉ. +ÉÊhÉ É ÉÞÊkÉ û{é MÉÆMÉÉ ½þÒ ÊVɪÉäºÉÉMÉ úóîºlé úé Éä ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ û û{é ºÉ ÉÖpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÎºlÉ ú ½þÉäiÉä ( É ÉÞÊkÉ ÉÆnù ½þÉäiÉä. ) **8** VɪÉÉSÉäÊxÉ +xé ÉºÉ åú ** pù¹]õé ±Éä où ªÉÉSÉå ÉÉäʽþ åú ** VÉÉä Éä]õiÉJÉä ÉÉä ºÉ äú ** ɽÖþ û{é ½äþ ** 2-9 ** ( EòÉä É- +xé ÉºÉ ú- +xé ÉEòÉ É. ±Éä- PÉäiÉÉä. ÉÉäʽþ åú- ºÉÉåMÉ. JÉä ÉÉä- IÉhÉÓ. ºÉ äú- ºÉÆ{Éä. ) ]õòeòé- VɪÉÉSÉäÊxÉ+xÉ ÉºÉ äú ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé nù ÉÇxÉÉSÉÉ + ÉEòÉ É xé Ê É³ýɱªÉÉ ÉÖ³åý pù¹]õé ½þÉ où ªÉÉSÉå ÉÉäʽþ åú±éä ½þhÉVÉä où ªÉÉSÉå ºÉÉåMÉ PÉäiÉÉä. +ÉÊhÉ VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé Éä]õ±ªÉÉ É úéä É ú pù¹]õéoù ªÉ û{é ɽÖþÊ ÉvÉ É{ÉÆSÉ xéé½þóºéé ½þÉäiÉÉä. ** 9 ** +Ê ÉtäSÉå Eòɳý ÉJÉå ** º É ÉÉävÉ ºÉÖÊnùxÉå òéæeäò ** 漃 ÉiɱÉä ɺÉÉnùÉEçò ** VɪÉÉSÉäxÉÒ ** 2-10 ** ( EòÉä É- òéæeäò- xéé½þóºéé ½þÉäiÉÉä, òéæeòiééä. 漃 ÉiɱÉä- º{É ÉÇ ½þÉäiÉÉÆSÉ, =nùªé {ÉÉ ÉiÉÉÆSÉ. ) ]õòeòé- VɪÉÉSÉäÊxÉ ÉºÉÉnùÉEçò漃 ÉiɱÉä ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûséé ɺÉÉnù ½þÉSÉ EòÉähÉÒ BEò ºÉÚªÉÇ iªééséé =nùªé VÉɽþ±ªÉÉ É úéä É ú, º É ÉÉävɺÉÖÊnùxÉå+Ê ÉtäSÉåEòɳý ÉJÉå òéæeäò ½þhÉVÉä ' ÉÒ ÉÀ +ɽåþ ' + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé º É ÉÉävÉ- Ênù ɺÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉåEò ûxé +Ê ÉtÉ û{é +ÆvÉEòÉ ú ½þÉ xéé½þóºéé ½þÉäiÉÉä.* 10* VɪÉÉSÉäÊxÉ EÞò{ÉɺÉʱɱÉå ** VÉÒ ÉÚ ½þÉ `öé É É úò {ÉÉJÉɳäý ** VÉå Ê É É{ÉhɽþÒ +ÉäÊ É³äý ** +ÆMÉÓ xé ±É ÉÒ ** 2-11 ** 053

60 ( EòÉä É- {ÉÉJÉɳäý- ÉÖrù ½þÉäiÉÉä. xé±é ÉÒ- º{É ÉÇ Eò Æû näùié xéé½þó. ) ]õòeòé- VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé EÞò{ÉÉ û{é =nùeòésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå VÉÒ É ½þÉ `öé É É úò ½þhÉVÉä {É ú ÉÀ û{é ½þÉähÉÉ úé {ÉÉJÉɳäý, ½þhÉVÉä ÉÖrù ½þÉäiÉÉä. VÉ úò ÉÒ ÉÀ +ɽåþ + ÉÒ ÉiÉÒÊiÉ VÉɽþ±ÉÒ, iélééê{é VÉå Ê É É{ÉhÉ, ½þhÉVÉä ÉÀ{ÉhÉ iéå näùjéò±é +ÉäÊ É³åý ½þhÉVÉä + ÉÖrù +ɽäþ. ªÉɺÉÉ`öÓ iªéé Ê É É{ÉhÉÉSÉÉ näùjéò±é +É{ɱªÉÉ pù¹]þõ û{é +ÆMÉÉºÉ xé±é ÉÒ ½þhÉVÉä º{É ÉÇ Eò Æû näùié xéé½þó. úéjééå VÉÉiÉÉÆ Ê É¹ªÉÉiÉå ** MÉÖ û{éhé½þò vééêb ±Éå ÊlÉiÉå ** ié úò MÉÖ ûmééè ú É VɪÉÉiÉå ** ºÉÉÆb ÒÊSÉ xéé ** 2-12 ** ( EòÉä É- ÊlÉiÉå- ªÉlÉÇ. MÉÉè ú É- ɽþk É. ) ]õòeòé- Ê É¹ªÉÉiÉå úéjééåvééiééæ ½þhÉVÉä Ê É¹ªÉÉºÉ úéjéé ɪÉÉºÉ VÉÉ Éå ié ú, Ê É¹ªÉÉSÉå Ê`öEòÉhÉÓ YÉÉxÉÉSÉÉ =nùªé ZÉɱªÉÉ ÉÖ³åý Ê É¹ªÉ{ÉhÉÉ ú½þéié xéé½þó. ½þhÉÚxÉ MÉÖ ûséä Ê`öEòÉhÉÓ näùjéò±é Ê É¹ªÉ ÉÚ±ÉEò MÉÖ û{éhéé ÊlÉiÉåvÉÉÊb ±Éå ½þhÉVÉä ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. iélééê{é, VɪÉÉiÉåMÉÖ ûmééè ú ɺÉÉÆb ÒÊSÉxÉÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséå MÉÉè ú É Eò ÉÒ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 12** BEò{ÉhÉ xé ½äþ ºÉÖJÉÉºÉ ** ½þhÉÉäÊxÉ MÉÖ ûê ɹªÉÉSÉå Eò ûêxé Ê ÉºÉ ** {ÉɽþhÉåÊSÉ +É{ÉÖ±ÉÒ ÉÉºÉ ** {ÉɽþiɺÉä ** 2-13 ** ( EòÉä É- Ê ÉºÉ- Eò{É]õ. ÉɺÉ- κlÉÊiÉ. ) ]õòeòé- BEò{ÉhÉÉ ºÉÖJÉÉºÉ EòÉ úhé ½þÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ MÉÖ ûê ɹªÉÉSÉå Ê É¹É Eò ûxé +É{ÉÖ±ÉÒ ÉɺÉ{ÉɽþhÉåÊSÉ{ÉɽþiɺÉä ½þhÉVÉä +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ {ÉɽþhÉå º É û{ééséò VÉÒ +ɽäþ ÊiɱÉÉ {ɽþÉiÉ +ɽäþ. iééi{éªéç, nùéäpééæsªéé Ê`öEòÉhÉÓ BEòÉ YÉÉxÉÉSÉÉ =nùªé ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ Ê É¹ªÉÉSÉÉ Ê É¹ªÉ{ÉhÉÉ VÉÉ>ðxÉ MÉÖ û{éhéé ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ, ié úò MÉÖ ûê ɹªÉ û{é Éänù ÉiÉÒÊiÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉÖJÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ÉänùÉSÉå Eò{É]õ Eò ûxé +É{ɱªÉÉ ÎºlÉiÉÒSÉå VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û + ɱÉÉäEòxÉ Eò úòié +ɽäþ. ** 13 ** VɪÉÉSÉäÊxÉ EÞò{ÉÉiÉÖ¹ÉÉ åú ** {É úié±éä +Ê ÉtäSÉä ÉÉä½þ äú ** {ÉÊ úhé ɱÉå +{ÉÉ åú ** ÉÉävÉÉ ÉÞiÉå ** 2-14 ** ( EòÉä É- iéö¹éé ú- =nùeòeòhé. ÉÉä½þ äú- ½þ±±Éä. {ÉÊ úhéé É- {ÉÊ ú{éc É. +{ÉÉ ú- + ɪÉÉÇnù. ) ]õòeòé- VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé EÞò{ÉÉ û{é iéö¹éé úéxéå +Ê ÉtäSÉä ÉÉä½þ äú ½þhÉVÉä ½þ±±Éä {É úiéúxé MÉä±Éä. ( +YÉÉxÉ xéé½þóºéå ZÉɱÉå. ) +ÉÊhÉ +{ÉÉ åú ÉÉävÉÉ ÉÞiÉå{ÉÊ úhé ɱÉä ½þhÉVÉä + ɪÉÉÇnù + ÉÉ YÉÉxÉÉ ÉÞiÉÉSÉÉ {ÉÊ úhéé É ZÉɱÉÉ. ** 14 ** 054

61 ÉätÉ näùiééæ Ê É`öÒ ** ÉänùEÖò½þÒ ºÉÖªÉä {ÉÉä]õÓ ** ié úò xé ½äþÊSÉ =ʺÉ]õÒ ** Ênù`öÒ VɪÉÉSÉÒ ** 2-15 ** ( EòÉä É.- Ê É`öÒ- xéé½þó{éhéé. ºÉÖªÉä- ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉÉä, Ê É úiééä. {ÉÉä]õÓ- +Êvɹ`öÉxÉÓ. =ʺÉ]õÒ- ɳýEò]õ. ) ]õòeòé- ÉätÉnäùiÉÉÆÊ É`öÒ ½þhÉVÉä VÉÉhÉhªÉÉºÉ ªÉÉäMªÉ + ÉÉ où ªÉÉSÉÉ xéé½þó{éhéé ÉEòÉÊ ÉiÉ ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ, ÉänùEÖò½þÒºÉÖªÉä{ÉÉä]õÓ ½þhÉVÉä pù¹]äõ{éhéé näùjéò±é +Êvɹ`öÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉÉä. iélééê{é VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ û û{é º É û{éºékéäséò où¹]õò ɳýEò]õ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 15 ** VɪÉÉSÉäÊxÉ ºÉÉ ÉɪÉå ** VÉÒ É ÉÀÉä{É û ±Éɽäþ ** ÉÀ iéþhééié³ýó VÉÉªÉ ** =nùéºéå VÉähÉå ** 2-16 ** ( EòÉä É- ºÉÉ ÉɪÉ- ºÉ½þ ÉɺÉ, +É ÉªÉ. ÉÀÉä{É û- ÉÀ û{é. ={É û- û{é, ºÉÉ ªÉ, ºÉÉoù ªÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé ºÉÉ ÉɪÉå ½þhÉVÉä ºÉ½þ ÉɺÉÉxÉå VÉÒ É ÉÀÉä{É û±éé½äþ ½þhÉVÉä VÉÒ É ½þÉ ÉÀ û{ééºé OɽþhÉ EòÊ úiééä ( ÉÀSÉ ½þÉäiÉÉä. ) VÉähÉå=nùɺÉå ÉÀiÉÞhÉÉiɳýÓVÉÉªÉ ½þhÉVÉä VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé =nùéºé ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ ÉÀ ½åþ iéþhéé{éäiééæ½þò ½þ±ÉEåò ½þÉäiÉå, ½þhÉVÉä ɺiÉÖ iéò EòÉªÉ ½åþ ÉÖ³ýÓSÉ ºÉ ÉVÉiÉ xéé½þó. **16** ={ÉɺiÉÒ É úò úé ÉiɪÉÉ ** ={ÉÉªÉ ò³åý ªÉäÊiÉ ÉÉäbÖ ÊxɪÉÉÆ ** {É úò xé ±É ÉiÉÒ VɪÉÉÊSɪÉÉ ** +xéöyééeòéæ ** 2-17 ** ( EòÉä É.- ={ÉɺiÉÒ- ={ÉɺÉxÉÉ. ÉÉäbÖ ÊxɪÉÉÆ- ÉÉÆEÚòxÉ. +xéöyééeòéæ- +ÉYÉä ÉÉÆSÉÚxÉ. ) ]õòeòé- ={ÉɺiÉÒ É úò úé ÉiɪÉÉ ½þhÉVÉä ={ÉɺÉxÉäÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉ ÉÇEòɳ ý úé ÉhÉÉ äú VÉä ={ÉɺÉEò +ɽäþiÉ, iªééæºé ={ÉÉªÉ ò³åý ÉÉäbÖ ÊxɪÉɪÉäÊiÉ ½þhÉVÉä VªÉÉ É ÉÉhÉå ÉÞIÉÉºÉ ò³åý òé ú ±ÉÉMɱÉÓ +ºÉiÉÉÆ +ÉäZÉå ½þÉä>ðxÉ iéó ò³åý JÉɱÉÓ ÉÉÆEÚòxÉ ªÉäiÉÉiÉ, iªéé É ÉÉhÉå ={ÉɺÉxÉÉÊnùEò ={ÉɪÉÉSÉÓ ò³åý +É{ɱªÉÉ ½þÉiÉÉºÉ ªÉähªÉɺÉÉ újéó ÉÉÆEÚòxÉ ªÉäiÉÉiÉ. {É úòvéªééêséªéé +xéöyééeòéæxé±é ÉÊiÉ ½þhÉVÉä {ÉhÉ VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé +ÉYÉä ÉÉÆSÉÚxÉ iéó ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þóié. ** VɪÉÉSÉÉ ÊnùÊ`ö ÉÉ ÉºÉÆiÉÖ ** VÉÆ É xé Ê úpéä ÊxÉMÉ É ÉxÉÉ +ÉÆiÉÖ ** iéæ É +É{ÉÖ±ÉÒªÉä ò³ýó ½þÉiÉÖ ** xépéä{éiéò½þò ** 2-18 ** ( EòÉä É.- ÊnùÊ`ö ÉÉ- où¹]õò. ÊxÉMÉ É ÉxÉ- Éänù û{é + úhªé. ) ]õòeòé- VɪÉÉSÉÉÊnùÊ`ö ÉÉ ÉºÉÆiÉÖ ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûséò EÞò{ÉÉoù¹]õÒ ½þÉSÉ 055

62 EòÉähÉÒBEò iééä VÉÆ ÉÊxÉMÉ É ÉxÉÉ+ÉÆiÉÖxÉÊ úpéä ½þhÉVÉä VÉÉå{ɪÉÈiÉ Éänù û{é + úhªééæié Ê É úié xéé½þó, iéæ É+É{ÉÖ±ÉÒªÉä½þÉiÉÖ ò³ýóxépéä{éiéò½þò ½þhÉVÉä iééå{éªéèié +É{ɱªÉÉ ½þÉiÉÉºÉ iéó ò³åý ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þóié. ** 18 ** {ÉÖfåø où¹]õòséäêxé +±ÉMÉå ** JÉÉäSÉÒ EòÓ ÊxÉ É]õÒ ÉÉMÉå ** ªÉä Éfäø ªÉÉ VÉèiÉÉ xéäpéä ** +É{ÉhÉ{Éå VÉÉä ** 2-19 ** ( EòÉä É.- +±ÉMÉ- ÉɱÉÉ. {ÉÖfåø- {ÉÖføSÉÆ où ªÉ. ÊxÉ É]õÒ- xéé É EòÊ úiééä. ÉÉMÉå- {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉSÉÉ. VÉèiÉÉ- VɪÉ. ) ]õòeòé- où¹]õòséäêxé+±éméå {ÉÖfåøJÉÉäSÉÒ EòÓ ÉÉMÉåÊxÉ É]õÒ ½þhÉVÉä VªÉÉ É ÉÉhÉå BJÉÉnùÉ ÉÚ ú {ÉÖ û¹é ½þÉ +±ÉMÉå ½þhÉVÉä ÉɱªÉÉxÉå {ÉÖføSªÉÉ ÉjÉÚºÉ JÉÉåSÉÚxÉ {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉSªÉÉ ÉjÉÚºÉ ÉÉ ûxé ]õéêeòiééä, iªéé É ÉÉhÉå YÉÉxÉ û{é où¹]õòsªéé ÉɱªÉÉxÉå {ÉÖfåø {ÉºÉ ú±éä±éå VÉå où ªÉ iªééºé JÉÉåSÉÚxÉ {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉå +ºÉhÉÉ úé VÉÉä pù¹]õé iªééséé xéé É VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û EòÊ úiééä. +ÉÊhÉ B ÉføÉ VÉªÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ, ié úò VÉÉä +É{ÉhÉ iªééºé xéäpéä ½þhÉVÉä OɽþhÉ Eò úòié xéé½þó. ** 19 ** ±ÉPÉÖi ÉÉSÉäÊxÉ ÉÖnù±Éå ** ÉèºÉ±ÉÉ MÉÖ ûi ÉÉSÉä ºÉä±Éä ** xééºéúêxé xééêlé±éå ** ºÉnèù É VÉÉä ** 2-20 ** ( EòÉä É.- ºÉä±Éä- Éä¹`öºlÉÉxÉÓ. xééêlé±éå- JÉÉä]åõ. ºÉnèù É- ºÉÉ ÉÇEòɳýSÉ, º ɪÉÆ ÉEòÉ É. ) ]õòeòé- ±ÉPÉÖi ÉÉSÉäÊxÉ ÉÖnù±Éå ½þhÉVÉä Ê É¹ªÉÉSªÉÉ Ê É¹ªÉ{ÉhÉÉ û{é ±ÉPÉÖi ÉÉSªÉÉ ÉÖqù±ÉåEò ûxé ºÉnÂùMÉÖ û ½þÉ MÉÖ ûi ÉÉSªÉɺÉä±Éä ÉèºÉ±ÉÉ ½þhÉVÉä MÉÖ û{éhéésªéé Éä¹`öºlÉÉxÉÓ ÉºÉ±ÉÉ +ɽäþ. ( Ê É¹ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ VÉÉå{ɪÉÈiÉ YÉÉxÉÉSÉÉ =nùªé ½þÉä>ðxÉ ±ÉPÉÖ{ÉhÉÉ MÉä±ÉÉ xéé½þó, iééå{éªéèiésé ºÉnÂùMÉÖ ûséä Ê`öEòÉhÉÓ MÉÖ û{éhéé +ºÉiÉÉä. YÉÉxÉÉänùªÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú Ê É¹ªÉÉSÉÉ ±ÉPÉÖ{ÉhÉÉ MÉä±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ MÉÖ û{éhéé½þò ú½þéié xéé½þó. ) ½þhÉÚxÉ MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ É ½þÉ xééêlé±éå ½þhÉVÉä JÉÉä]õÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééºé xééºéúxé VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé ºÉnèù É ½þhÉVÉä ºÉÉ ÉÇEòɳý BEò{ÉhÉÉxÉåSÉ +ɽäþ, ËEò ÉÉ VÉÉä º ɪÉÆ ÉEòÉ É +ɽäþ. ** 20 ** xéé½þó iéä VɳýÓ ÉÖÊb VÉä ** iéé PÉxÉ É]åõ VÉähÉå iéê úvéä ** VÉähÉå iééê úê±éªéé½þò xéöê úvéä ** Eò ÉÊhɪÉä `öéªéó ** 2-21 ** ( EòÉä É- xéé½þóiéåvé³ý- ÉÞMÉVɳý. PÉxÉ É]õ- VÉ ÉÒxÉ. ) ]õòeòé- xéé½þóiéävé³ýó ÉÖÊb VÉä ½þhÉVÉä =nùeò xéºéiééæxéé½þò VÉälÉå =nùeòéséò ÉiÉÒÊiÉ ½þÉäiÉä, + ÉÉ ÉÞMÉVɳýÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ VÉ ú BJÉÉnùÉ {ÉÖ û¹é ÉÖbÚÆ ±ÉÉMÉä±É, ié ú 056

63 iééä xé ÉÖb iééæ½þò VÉähÉåPÉxÉ É]åõiÉÊ úvéä ½þhÉVÉä VªÉÉ PÉxÉ É]õ VÉÊ ÉxÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ié ûxé VÉÉiÉÉä. VÉ úò iééä {ÉÖ û¹é ÉÞMÉVɳýÉÆiÉÚxÉ ié ú±éé, ié úò iééä VÉÊ ÉxÉÒSªÉÉ +É ÉªÉÉxÉåSÉ ú½þéiééä. ªÉälÉå ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééxéå iéé ú±éå +ºÉiÉÉÆ iééä VÉÒ É EòÉähÉiªÉɽþÒ Ê`öEòÉhÉÓ = úié xéé½þó. **21** +ÉEòÉ É ½åþ ºÉÉ Éä É ** xé ÉÆvÉä + ÉEòÉ ÉÉSÉÒ ½þÉ É ** BäºÉå EòÉähÉÒBEò É úò É ** +ÉEòÉ É VÉÉä ** 2-22 ** ( EòÉä É- ºÉÉ Éä É- où ªÉ, ºÉÉ ÉªÉ É. ½þÉ É- <nùê ÉilÉiÉÉ, É ÉÉhÉ, MÉhÉxÉÉ. ) ]õòeòé- +ÉEòÉ É ½åþ ºÉÉ Éä É ½þhÉVÉä où ªÉ +ɽäþ, É + ÉÉ iªéé +ÉEòÉ ÉÉxÉå + ÉEòÉ ÉÉSÉÒ½þÉ É ½þhÉVÉä <nùê ÉilÉiÉÉ ( MÉhÉxÉÉ ) xé ÉÆvÉä ½þhÉVÉä Eäò±ÉÒ xéé½þó. {ÉhÉ +ºÉå ½åþ +ÉEòÉ É VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ, +ºÉÉ iééä ºÉnÂùMÉÖ û É úò É +ÉEòÉ Éº É û{é +ɽäþ É iééä où ªÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ÉMÉ iªééséò MÉhÉxÉÉ EòÉähÉÓ Eò úé ÉÒ? ** 22 ** SÉÆpùÉÊnù ºÉÖ ÉÒiɳåý ** PÉb ±ÉÓ VɪÉÉSÉäÊxÉ Éä³åý ** ºÉÚªÉÇ VɪÉÉSÉäÊxÉ =Vɳäý ** Eòb ɺÉäxÉÒ ** 2-23 ** ( EòÉä É- Éä³åý- ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå. PÉb ±ÉÒ- +κiÉi ÉÉÆiÉ +ɱÉÒ. =Vɳäý- ÉEòÉÊ ÉiÉ ZÉɱÉÉ. Eòb ɺÉÉ- ÉÊiÉË É É, Eòb ÉäºÉÉ. ) ]õòeòé- SÉÆpù +ÉÊnùEò ûxé ÊVÉiÉEäò +iªéæié léæb {ÉnùÉlÉÇ +ɽäþiÉ, ÊiÉiÉEäò VɪÉÉSÉäÊxÉ Éä³åý PÉb ±ÉÓ ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå +κiÉi ÉÉÆiÉ +ɱÉä +ɽäþiÉ. É ºÉÚªÉÇ ½þÉ VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé Eòb ɺÉäxÉÒ ½þhÉVÉä ÉEòÉ ÉÉSªÉÉ Eòb Éä ÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ. ** VÉÒ É{ÉhÉÉSÉäÊxÉ jééºéå ** ªÉÉ ÉªÉÉ +É{ÉÖʱɪÉä nù Éä ** Ê É É½þÒ ÉÖ½ÚþiÉÇ {ÉÖºÉä ** VɪÉÉ VÉÉäÊ ÉªÉÉiÉå ** 2-24 ** ( EòÉä É- nù ÉÉ- κlÉÊiÉ. ÉÖ½ÚþiÉÇ- É xé. ) ]õòeòé.- VÉÒ É{ÉhÉÉSªÉÉ jééºééxéå +É{ɱªÉÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù û{é κlÉiÉÒºÉ ªÉÉ ÉªÉÉEòÊ úiééæ Ê É É näùjéò±é VªÉÉ VÉÉä ÉÉºÉ ÉÖ½ÖþiÉÇ{ÉÖºÉä ½þhÉVÉä É xé Ê ÉSÉÉÊ úiééä. **24** SÉÉÆÊnùhÉå º É ÉEòÉ ÉÉSÉå ** ±ÉäʪɱÉÉ uèùiénöùhéòséå ** ié úò =PÉbå {ÉhÉ xé ÉSÉä ** SÉÉÆnùÉSÉå VɪÉÉ ** 2-25 ** ( EòÉä É- uèùiénöùhéò- SÉÉè{É]õPÉb Ò. xé ÉSÉä- VÉÉiÉ xéé½þó, Eò ÉÒ ½þÉäiÉ xéé½þó. ) ]õòeòé- SÉÆpù ½þÉ, º É ÉEòÉ ÉÉSÉåSÉÉÆÊnùhÉåuèùiÉnÖùhÉÒSÉå±ÉäʪɱÉÉ ½þhÉVÉä SÉÆpù ½þÉ +É{ɱªÉÉ ÉEòÉ ÉÉSÉå SÉÉÆnùhÉå ½åþSÉ EòÉähÉÒBEò ɺjÉ iéå uèùiénöùhéòséå ½þhÉVÉä 057

64 SÉÉè{É]õPÉb Ò Eò ûxé {ÉÉÆPÉ úiéé ZÉɱÉÉ. iélééê{é VɪÉÉSÉÉÆnùÉSÉå=PÉbå {ÉhÉxÉ ÉSÉä ½þhÉVÉä VªÉÉ SÉÆpùÉSÉÉ =PÉbä {ÉhÉÉ Eò ÉÒ ½þÉäiÉ xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå {ÉÖfåøSÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ** 25 ** VÉÉä =PÉb EòÓ xé ÊnùºÉä ** ÉEòÉ É EòÓ xé ÉEòÉ Éä ** +ºÉiÉä{ÉhÉåÊSÉ xé ÊnùºÉä ** Eò ÉhÉÒEòbä ** 2-26 ** ( EòÉä É- +ºÉiÉä{ÉhÉå- +κiÉi É û{ééxéå. ) ]õòeòé.- iªéé É ÉÉhÉå VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé +½ÆþEòÉ úéênù où ªÉ û{é ɺjÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå VÉ úò +ÉSUôÉÊnùiÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ, iélééê{é iééä =PÉb SÉ ÉɺÉiÉ +ɽäþ. {ÉhÉ xéênùºéä ½þhÉVÉä où ªÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. É ÉEòÉ É û{é +ºÉiÉÉƽþÒ + ÉEòÉ ÉɺÉÉ újéé ÉɺÉiÉ +ɽäþ É VÉÉä +ºÉiÉä{ÉhÉå ½þhÉVÉä +κiÉi É û{ééxéå +É{ÉhÉSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý EòÉähÉÒEòbä ½þÒ ÊnùºÉiÉ xéé½þó. ** 26 ** + ÉÉ º É û{éésªéé ºÉnÂùMÉÖ ûséä Ê`öEòÉhÉÓ É ÉÉhÉÉSÉÉ ÉºÉÉ ú ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +iééæ VÉÉä iééä <½þÓ É nùó ** Eåò Éä³ý ÉÚÆ +xéö ÉÉxÉÉSÉÒ ÉÉÆnùÒ ** ½þÉ É ÉÉhÉÉ Ê É ÉÉå xéänùò ** EòÉähÉɽþÒ ÉÉ ** 2-27 ** ( EòÉä É- +xéö ÉÉxÉ- iéeçò. ÉÉÆnùÒ- ºÉ ÉÖnùɪÉ. Ê É ÉÉåxÉänùÒ- º{É ÉÇ Eò Æû näùié xéé½þó. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ VÉÉäiÉÉä<½þÓ É nùó ½þhÉVÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé ½þÉ, VªÉÉ iªéé ÉEòÉ úséé +ɽäþ, <iªééênù É nùéæxéó +xéö ÉÉxÉÉSÉÒ ÉÉÆnùÒEåò Éä³ý ÉÚÆ ½þhÉVÉä +xéö ÉÉxÉÉÊnù É ÉÉhÉÉSÉÉ ºÉ ÉÖnùÉªÉ EòÉä`åö ɺÉÞiÉ Eò úé ÉÉ? ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé EòÉähÉiªÉɽþÒ É ÉÉhÉÉºÉ º{É ÉÇ Eò Æû näùié xéé½þó. VÉälÉå É nùéæséò ʱɽþÒ {ÉÖºÉä ** iéähéåêºé SÉÉ É³ýÉå ÉèºÉä ** nöùvéªééséé úéméò ûºéä ** BEò{ÉhÉÉ VÉÉä ** 2-28 ** ( EòÉä É- ʱɽþÒ- ±ÉäJÉ. SÉÉ É³ýÉå- ÉhÉÇxÉ Eò úhªééºé, =SSÉÉ úhªééºé. nöùvéénöùºé úò ºÉÆJªÉÉ. úémé- ÉÒÊiÉ. ) ]õòeòé- VÉälÉå ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ, É nùéæséòê±é½þò{éöºéä ½þhÉVÉä É nùéæséä ±ÉäJÉ {ÉÖʺɱÉä VÉÉiÉÉiÉ. iéähéåêºéséé ɳýÉå ÉèºÉä ½þhÉVÉä iªéé ºÉnÂùMÉÖ ÆûSÉä ÉhÉÇxÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ EòÉähÉÒ VÉ ú ɺɱÉÉ, ié ú iéå ÉhÉÇxÉ EòÊ úiééæ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. EòÉ úhé, VÉÉä BEò{ÉhÉÉ nöùvéªééséé úéméó ûºéä ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséé BEò{ÉhÉÉ nöùºé ªÉÉ ºÉÆJªÉäSªÉÉ ÉÒiÉÒºÉ ûºé±éé +ɽäþ. ( uèùiéºéé{éäié VªÉÉSÉÉ BEò{ÉhÉÉ xéé½þó. + ÉÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ É nùéséò É ÉÞÊkÉ Eò ÉÒ ½þÉä<DZÉ? ) ** 28 ** 058

65 É ÉÉhÉÉÆSÉÓ {ÉÊ úºé åú ** iéé É ÉäªÉÊSÉ +ÉÊ É¹Eò äú ** xé É±É ÉäSÉÚÆ <ªÉä véö äú ** xéé½þó{éhééséò ** 2-29 ** ( EòÉä É- {ÉÊ úºé åú- ÉEòÉ ú. É ÉÉhÉ- YÉÉxÉÉºÉ ºÉÉvÉxÉ. É ÉäªÉ- Ê É¹ÉªÉ. +ÉÊ É¹Eò äú- ÉEò]õ ½þÉäiÉä, =i{ézé ½þÉäiÉä. ÉäSÉÚÆ- ÉÉxÉÚÆ. xé ɱÉ- +É SɪÉÇ. véö ú- Éä¹`ö ÉÉMÉ. ) ]õòeòé.- É ÉÉhÉÉSÉÓ{ÉÊ úºé åú ½þhÉVÉä ÉiªÉIÉ, +xéö ÉÉxÉ, ={É ÉÉxÉ É ÉÉ nù <iªééênù É ÉÉhÉÉÆSÉä ÉEòÉ ú ½äþ VÉä ½þÉÆ É ÉÞkÉ ½þÉäiÉÉiÉ, iéä ½þÉÆ É ÉäªÉÊSÉ+Ê É¹Eò äú ½þhÉVÉä iªéé iªéé É ÉäªÉÉSÉå YÉÉxÉ =i{ézé ½þÉäiÉå. {ÉhÉ, <ªÉävÉÖ äú ½þhÉVÉä ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé Éä¹`ö º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ xéé½þó{éhééséòxé É±É ÉäSÉÚÆ ½þhÉVÉä É ÉÉhÉÉÆSÉÉ + ÉÉ ÉSÉ où¹]õòºé {Éb iééä, ½åþ +É SɪÉÇSÉ ÉÉÊxɱÉå {ÉÉʽþVÉä. ** 29 ** EòÉƽþÓ ÉɽþÓ +³Öý Éɳý ** näùjéä ªÉäJÉÉnåù Éä³ý ** ié úò näùjéiéä½þò Ê É]õɳý ** VɪÉÉ MÉÉÆ ÉÓ ** 2-30 ** ( EòÉä É- EòÉƽþÓ ÉɽþÓ- EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå. +³Öý Éɳý- +±{É, lééäbå. ) ]õòeòé.- EòÉƽþÓ ÉɽþÓ ½þhÉVÉä EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå +³Öý Éɳý ½þhÉVÉä lééäbä ºÉå, ªÉäJÉÉnäù Éä³ýnäùJÉä ½þhÉVÉä EòÉähÉiªÉÉ ié úò BEòÉ EòɱÉÓ {É ú ÉÉi ÉÉ EòºÉÉ +ɽäþ, ½åþ {ɽþÉ ÉªÉÉºÉ VÉÉ Éå ié ú, VɪÉÉMÉÉÆ ÉÓ ½þhÉVÉä VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséä Ê`öEòÉhÉÓ näùjéiéä½þòê É]õɳý ½þhÉVÉä {ɽþÉhÉÉ ªÉÉSÉÉ Ê É]õɳý +ɽäþ. ( {ɽþÉhÉÉ úésé = úié xéé½þó. ) ** 30 ** iéäléå xé ÉxÉå EòÉÆ ÉÉä±Éå ** Eäò=iÉå ºÉÖªÉä {ÉÉ ÉÖ±Éå ** +ÆMÉÓ ±ÉÉ ÉÚÊxÉ xééêb ±Éå ** xééæ É û{é ªÉähÉå ** 2-31 ** ( EòÉä É- ÉÉä±É- ºiÉÖÊiÉ. Eäò=iÉå- EòÉä`åö. ºÉÖªÉä- `äö ÉÉ ÉÓiÉ. xééêb ±Éå- Ê ÉlªÉÉ Eäò±Éå. ) ]õòeòé- iéäléåxé ÉxÉåEòÉÆ ÉÉä±Éå ** Eäò=iÉåºÉÖªÉä{ÉÉ ÉÖ±Éå ½þhÉVÉä + ÉÉ iªéé ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé xé ÉxÉ ËEò ÉÉ ºiÉÖÊiÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ {ÉÉ É±Éå EòÉä`åö `äö ÉÉ ÉÓiÉ? EòÉ úhé, + ÉÖEò BEò ÉEòÉ úséå º É û{é +ɽäþ, +ºÉå ʺÉrù EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. ( ÉÆEòÉ ) xéé É û{éésªéé ÉiÉÒiÉÒxÉå ºÉnÂùMÉÖ ûséò ÉiÉÒÊiÉ ½þÉä<DZÉ, ÉMÉ xé ÉxÉ É ºiÉÖÊiɽþÒ EòÉÆ EòÊ úiééæ ªÉä>Æð xéªéä? (=ké ú) ªÉähÉå +ÆMÉÓxÉÉÆ É û{é±éé ÉÚÊxÉxÉÉÊb ±Éå ½þhÉVÉä ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééxéå +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉ É ú xéé É û{éå ÉÉºÉ ÉÚxÉ Ê ÉlªÉÉ Eäò±ÉÓ. ( xéé É û{éå = Æû Ênù±ÉÓ xéé½þóié. ) ½þhÉÚxÉ xé ÉxÉ É ºiÉÖÊiÉ ÉMÉè äú EòÉƽþÓ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 31 ** ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééæºé VÉå ÊxÉ ÉÞÊkÉ xéé É ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå +ɽäþ, iéå ½þÒ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- 059

66 xé ½äþ +Éi ɪÉÉ +Éi É É ÉÞÊkÉ ** ÉÉ ÉÉføÊ ÉiÉÉ Eåò ÊxÉ ÉÞÊkÉ ** {É úò ªÉÉ xéé ÉÉSÉÒ ÉÉªÉ ÉÖÆlÉÒ ** ºÉÉÆb ÒÊSÉxÉÉ ** 2-32 ** ( EòÉä É- Eåò- EòÉä`åö. ÉÉªÉ ÉÖÆlÉÓ- JÉÉä]åõ {ÉÉÆPÉ ûhé. ) ]õòeòé- +Éi ɪÉÉ+Éi É É ÉÞÊkÉxÉ ½äþ ½þhÉVÉä +Éi ɺ É û{é ºÉnÂùMÉÖ ûséä Ê`öEòÉhÉÓ +Éi É É ÉÞÊkÉ xéé½þó. ÉÉ ½þhÉVÉä ÉMÉ, ÊxÉ ÉÞÊkÉEåò ÉÉføÊ ÉiÉÉ ½þhÉVÉä ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉ ÉÉºÉ EòÉä`åö ÉÉfø ÉÒ±É? É ÉÞiÉÒSªÉÉ ºÉÉ{ÉäIÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä. É ÉÞkÉÒSÉÉ + ÉÉ É +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉɽþÒ úé½þié xéé½þó; {É úòªééxéé ÉÉSÉÒ ÉÉªÉ ÉÖÆlÉÒºÉÉÆb ÒÊSÉxÉÉ ½þhÉVÉä ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé ªÉÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉ xééæ ÉÉSÉå JÉÉä]åõ {ÉÉÆPÉ ûhé ]õéeòòié xéé½þó. ** 32 ** VÉ ú ½åþ ÊxÉ ÉÞÊkÉ xéé É JÉÉä]åõ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå +ɽäþ, ié ú EòÉähÉiªÉÉ {ÉnùÉlÉÉÇSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒ ÉÖ³åý iéå ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå +ɽäþ? ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ÊxÉ ÉiªÉÇ iéæ É xéé½þó ** ÉÉ ÊxÉ ÉiÉÇ ÉÒ ½þÉ EòÉ<È ** ié úò EèòºÉÉ ÉèºÉä `öéªéó ** ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉ ÉÉSªÉÉ ** 2-33 ** ( EòÉä É- ÊxÉ ÉiªÉÇ- ÊxÉ ÉÉ úhé Eò úhªééºé ªÉÉäMªÉ {ÉnùÉlÉÇ. ÉÉ- ÉMÉ. ) ]õòeòé.- ÊxÉ ÉÉ úhé Eò úhªééºé ªÉÉäMªÉ {ÉnùÉlÉÇSÉ ÉÖ³ýÓ xéé½þó. ÉMÉ ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé EòÉªÉ ÊxÉ ÉÞkÉ Eò úò±é? ( ÉÆEòÉ ) ié ú ÉMÉ ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½åþ xéé É EòºÉå ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå +ɽäþ? ÉÆEäòSÉå =ké ú où¹]õéæié {ÉÖ úººé ú ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- {É úò ºÉÚªÉÉǺÉÒ +ÆvÉEòÉ û ** Eéò ZÉɱÉÉ ½þÉäiÉÉ MÉÉäSÉ û ** ié úò ié ÉÉ úò ½þÉ b MÉ û ** +ɱÉÉSÉ EòÓ ** 2-34 ** ( EòÉä É- Eéò- Eäò ½þÉÆ, EòÉä`åö. MÉÉäSÉ ú- où ªÉ. b MÉ û- +É úéä{é. ) ]õòeòé.- ºÉÚªÉÉÇxÉå +É{ÉhÉ +ÆvÉEòÉ úéséé xéé É Eò úé ÉÉ ½þhÉÚxÉ VÉ úò Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ, ié úò iééä +ÆvÉEòÉ ú ºÉÚªÉÉDZÉÉ EòvÉÓ ié úò où ªÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÉÇºÉ +ÆvÉEòÉ úéséò MÉÉÆ`öSÉ {Éb ié xéé½þó. iélééê{é ºÉÚªÉÉDZÉÉ, ié ÉÉ úò ½þhÉVÉä ' +ÆvÉEòÉ úéséé ÉjÉÖ ' + ÉÉ xéé ÉÉSÉÉ b MÉ û ½þhÉVÉä +É úéä{é VɺÉÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉå ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé EòÉƽþÓ ÊxÉ ÉÞkÉ xé EòÊ úiééæ ' ÊxÉ ÉÞÊkÉ ' xéé ÉÉSÉÉ +É úéä{é ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ. ** 34 ** iéèºéå ±ÉÊ]õEåò ªÉähÉå ûfäø ** VÉb ªÉähÉå =ÊVÉ Ébä ** xépébä iéå½þò PÉbä ** ªÉÉÊSɪÉÉ ÉÉ ÉÉ ** 2-35 ** ( EòÉä É- ûfäø- ÉÉfø±Éå. =ÊVÉ Ébä - ÉEòÉÊ É±Éå. ÉÉ ÉÉ- ÉɪÉäxÉå. ) 060

67 ]õòeòé.- iéèºéå ½þhÉVÉä iªéé É ÉÉhÉå ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½åþ xéé É VÉ úò ±ÉÊ]õEåò +ɽäþ, ié úò ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééeòbú xésé Ê É ûfø±éå +ɽäþ, ( ÉÉfø±Éå +ɽäþ. ) É VÉb näùjéò±é ªÉÉEòbÚ xésé =ÊVÉ Ébä ½þhÉVÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉå, É ªÉÉÊSɪÉÉ ÉÉ ÉÉxÉPÉbä iéå½þòpébä ½þhÉVÉä ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé ÉÉ ÉÉ ½þhÉVÉä ÉɪÉäxÉå xé PÉb héé úò MÉÉä¹]õ PÉbÚ xé VÉÉiÉä. ** 35 ** ½þÉ MÉÉ ÉɪÉÉ É Éå nùéê ɺÉÒ ** iéé ÉÉʪÉEò ½þhÉÉäÊxÉ ÉÉʳýºÉÒ ** + ÉÉʪÉEò iéæ É xé ½þºÉÒ ** Eò ÉhÉÉ Ê ÉJÉÉä ** 2-36 ** ( EòÉä É- ÉÉʳýºÉÒ- ÊxÉ úéºé EòÊ úºéò. Ê ÉJÉÉä- Ê É¹ÉªÉ. ) ]õòeòé- ½þÉ MÉÉ ½þhÉVÉä +½þÉä ºÉnÂùMÉÖ û ɽþÉ úévé! ÉɪÉÉ É ÉånùÉÊ ÉºÉÒ ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ ÉɪÉäSªÉÉ º ÉÉvÉÒxÉ ½þÉä>ðxÉ VÉMÉiÉÉºÉ nùéjéê ÉiÉÉÆ, ½þhÉÚxÉ xé ɺEòÉ ú Eò úé ÉÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ÉÉʪÉEò ½þhÉÉäxÉ ÉÉʳýºÉÒ ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ Ê ÉlªÉÉ xéé É û{ééi ÉEò +ɽþÉÆ. ½þhÉVÉä iªéé xéé É û{ééséé +É{ÉhÉ ÉÉʳýºÉÒ ½þhÉVÉä ÊxÉ úéºé EòÊ úiééæ. ªÉɺÉÉ`öÓ +É{ɱÉå º É û{é + ÉÉʪÉEò +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú EòÉähÉɺɽþÒ iéå Ê É¹ÉªÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå xé ɺEòÉ ú EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 36 ** Ê É ÉÊ É ÉÉ ºÉnÂùMÉÖ û ** iéövé±éé MÉÚføÉ EòÉªÉ Eò Æû ** BEòɽþÒ ÊxÉvÉÉÇ úé vé Æû ** näùxééêºé EòÉÆ ** 2-37 ** ( EòÉä É- MÉÚfø- MÉÖ{iÉ. ÊxÉvÉÉÇ ú- ÊxÉ SɪÉ. ) ]õòeòé- Ê É ÉÊ É ÉÉ ½þhÉVÉä Ê É ÉÉSÉÒ +Énù úé ÉÖ³åý Êuù ûêhò +ɽäþ. +½þÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé! iéö ÉSÉå º É û{é +ÊiÉ ÉªÉ MÉÖ{iÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéå VÉÉhÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +É ½þÓ léeúòxé MÉä±ÉÉå +ɽþÉå. +É{ɱªÉÉ º É û{ééê ɹɪÉÓ VÉÉä ÊxÉvÉÉÇ ú Eò úé ÉÉ, iééä näùjéò±é +É{ÉhÉ vé Æû näùié xéé½þó. ** 37 ** É åú +ºÉÉä. +É{ɱªÉÉ º É û{ééséé lééæmé ±ÉÉMÉiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ iéå xéé½þósé +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú iéºéå½þò ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- xéé Éå û{éå ɽÖþ ɺÉå ** = ÉÉ úéäêxé {ÉÉÊb ±ÉÓ ÉÉäºÉå ** ºÉkÉäSÉäÊxÉ +É Éä Éå ** iééä¹é±ééêºé xéé ** 2-38 ** ( EòÉä É- ÉÉäºÉ- Ê ÉlªÉÉ. +É Éä É- +Ê É ÉÉxÉ. ) ]õòeòé.- +É{ÉhÉÉÆºÉ º É û{ésé xéé½þó +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ɽÖþiÉ ÉEòÉ úsªéé xéé É û{ééæséò = É ÉhÉÒ Eò ûxé iéó ºÉ ÉÇ ÉÉäºÉå{ÉÉÊb ±ÉÓ ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ Eäò±ÉÓ, +ÉÊhÉ +É{ÉhÉ Eäò ɳý ºÉkÉäSªÉÉ +É Éä Éå ½þhÉVÉä +Ê É ÉÉxÉÉxÉå ºÉÆiÉÖ¹]õ ZÉɱÉÉÆ xéé? ½þhÉÚxÉ 061

68 +É{ÉhÉÉÆºÉ º É û{é xéé½þó, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 38 ** VÉÒ É PÉäiÉʱɪÉÉÊ ÉhÉå ** SÉɱÉÉå xé näùºéò ºÉÉVÉhÉå ** ÉÞiªÉÖ = äú º ÉÉ ÉÒ{ÉhÉå ** iéå½þò xé ½äþ ** 2-39 ** ( EòÉä É- ºÉÉVÉhÉå- ÉÉä ÉhÉå. ) ]õòeòé- +½Æþ û{ééxéå VÉÉä VÉÒ É ÉiÉÒiÉÒºÉ ªÉäiÉÉä, iééä PÉäiÉʱɪÉÉÊ ÉhÉå ½þhÉVÉä iªééséé ÊxÉ úéºé Eäò±ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ, +½þÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé! iéö ½þÓ BEòi É û{é ºÉÉVÉhÉå ½þhÉVÉä ÉÉä ÉhÉå SÉɱÉÚÆ näùié xéé½þó. EòÉ úhé, +½þ ÉÉSªÉÉ ÊxÉ úéºéé ÉÉÆSÉÚxÉ Eäò ɳý ºÉÉÊIÉi ÉÉSÉÉ ÉÉävÉSÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. É åú ié ú, +½þ ÉÉSªÉÉ ÊxÉ úéºééxéå VÉ ú ºÉÉÊIÉi ÉÉSÉÉ ÉÉävÉ ½þÉäiÉÉä, ié ú iéåsé ºÉÉÊIÉi É ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséå º É û{é +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéºéå½þò ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ; ÉÞiªÉÖº ÉÉ ÉÒ{ÉhÉå= äú ½þhÉVÉä +½Æþ û{é VÉÒ É ½þÉ ºÉÉÊIÉi ÉÉxÉå = úiééä, iéå½þòxé ½äþ ½þhÉVÉä +ºÉå½þÒ ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé, +½þ ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉÉÊIÉi ÉÉSÉÉ ºÉÆ É É +ºÉiÉ xéé½þó. ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséå º É û{é ié ú +½þ ÉÉºÉ É ºÉÉÊIÉi ÉÉºÉ OÉɺÉÚxÉ +ºÉhÉå{ÉhÉÉxÉåSÉ +ɽäþ, ËEò ÉÉ Ê É¹ªÉÉSÉå VÉÒ Éi É ½þ úê ɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ? +½þÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé! +É{ÉhÉ +É{ɱÉå É Ê É¹ªÉÉSÉå BEòi É û{é ÉÉä ÉhÉå SÉɱÉÚÆ näùié xéé½þó. É åú ié ú, ÉÞiªÉÖ ½þhÉVÉä Ê É¹ªÉ ½þÉ YÉÉxÉÉäkÉ ú º ÉÉ ÉÒ{ÉhÉå= äú ½þhÉVÉä ºÉnÂùMÉÖ û{éhééxéåsé = úiééä. +ºÉå BEòi É +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú iéå½þòxé ½äþ ½þhÉVÉä ié ÉÉ ÉEòÉ úséå BEòi É xéé½þó. EòÉ úhé, iéå <næùi ÉÉÆiÉ ªÉäiÉå. ** 39 ** Ê É Éä¹ÉÉSÉäÊxÉ xééæ Éä ** +Éi Éi ɽþÒ xé ºÉÆ É Éä ** ËEò ɽÖþxÉÉ xé ½þÉ Éå ** EòÉähÉÓSÉ ªÉªÉÉ ** 2-40 ** ( EòÉä É- Ê É Éä¹É- +½Æþ É <nù ÉÉÊnùEò. EòÉähÉÒ- xéé É û{éå. ) ]õòeòé- Ê É Éä¹ÉÉSÉäÊxÉ xééæ Éä ½þhÉVÉä +½þ ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi É{ÉhÉÉ ÉiªÉªÉÉºÉ ªÉäiÉÉä, ½þhÉÚxÉ iéåsé +Éi Éi É ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséå º É û{é +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú iéä <næùi ÉÉÆiÉ ªÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséå iéä º É û{é ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. +ÉiÉÉÆ ËEò ɽÖþxÉÉ ½þhÉVÉä òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éä? ªÉªÉÉEòÉähÉÓSÉxÉ ½þÉ Éå ½þhÉVÉä ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé EòÉähÉiªÉɽþÒ xéé É û{ééæsªéé ÉEòÉ úéxéå ÊxÉÌnù¹]õ Eò úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó.**40** úéiéò xéö äúêsé ºÉÚªÉÉÇ ** EòÉÆ ±É ÉhÉ {ÉÉÊhɪÉÉ ** xéö äú VÉäË É SÉäʪÉʱɪÉÉ ** xéònù VÉèºÉÒ ** 2-41 ** ( EòÉä É- SÉäʪÉʱɪÉÉ- VÉÉMÉå ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú. ) 062

69 ]õòeòé- ºÉÚªÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ úéjé = úié xéé½þó, ËEò ÉÉ {ÉÉhªÉÉ ÉvªÉå ±É ÉhÉ = úié xéé½þó, ËEò ÉÉ VªÉÉ É ÉÉhÉå SÉäʪÉʱɪÉÉ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ÊxÉpùÉ = úié xéé½þó. ** 41 ** EòÉ{ÉÖ úéséä lé³ýò É ** xéö äúêsé +ÉMÉÓ É ú É ** xéö äúêsé û{éxééæ É ** iéèºéå ªÉälÉ ** 2-42 ** ( EòÉä É- lé³ýò É- EòÉä úò É EòÉ É. É ú É- ÉÉä ÉÉ. ) ]õòeòé- VÉ úò EòÉ{ÉÖ úé É ú =ké É ÉEòÉ úséå lé³ýò É ½þhÉVÉä EòÉä úò É EòÉ É Eò ûxé iééä EòÉ{ÉÚ ú VÉ ú +MxÉÓiÉ `äöê ɱÉÉ, ié ú iéò É ú É ½þhÉVÉä ÉÉä ÉÉ xéö äúêsé ½þhÉVÉä ú½þéié xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééæséä Ê`öEòÉhÉÓ xéé É û{éå = úié xéé½þóié. ** 42 ** + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé xé ÉxÉ Eò úé Éå ½þhÉÚxÉ Éänù û{é {ÉÖ û¹ééxéå ÉÆt ½þÉähªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ VÉ úò ÉÉlÉÇxÉÉ Eäò±ÉÒ, ié úò ½þÉ ÉänùÉSªÉÉ Ê Ébä ºÉ {Éb ié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ªÉªÉÉÊSɪÉÉ ½þÉiÉÉ{ÉɪÉÉÆ {Ébä ** iéæ É ÉÆti Éå {ÉÖfåø xé ÉÆbä ** xé {Ébä ÊSÉ ½þÉ Ê Ébä ** ÉänùÉÊSɪÉä ** 2-43 ** ( EòÉä É- ½þÉiÉÉ- ½þÉiÉ VÉÉäbÚ xé. ) ]õòeòé- VÉ úò Éänù û{é {ÉÖ û¹é ½þÉ ½þÉiÉ VÉÉäbÚ xé ÉÆt ½þÉähªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééæsªéé {ÉɪÉÉÆ {ÉbÚÆ ±ÉÉMɱÉÉ, ié úò ½þÉ ÉÆt ½þÉä>ðxÉ {ÉÖfåø ÉÉÆÊb ±ÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. ½þÉ ÉänùÉSªÉÉ Ê Ébä ºÉ ÉÖ³ýÓSÉ {Éb ié xéé½þó. ( ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉÆnùxÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó +ºÉå iééi{éªéç. ) où¹]õéæié {ÉÖ úººé ú ½þÉ ÉÆnùxÉÉºÉ +ªÉÉäMªÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +É{ÉhÉÉ ÉÊiÉ úê É ** =nùéä xé Eò úò VÉä ÉÓ ** ½þÉ ÉÆt xé ½äþ iéä ÉÓ ** ÉÆnùxÉɺÉÒ ** 2-44 ** ( EòÉä É- =nùéä- =nùªé. ) ]õòeòé.- VªÉÉ É ÉÉhÉå úê É ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ =nùªé Eò úòié xéé½þó, iªéé É ÉÉhÉå ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉÆt ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 44 ** +É{ÉhÉÉºÉ +É{ɱÉå ÉÆnùxÉ Eò úhéå EòÉÆ ºÉÆ É ÉÚÆ xéªéä? ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- EòÉÆ ºÉ ÉÉä ú{éhé +É{ÉÖ±Éå ** xé ±ÉÉʽþVÉä EòÉƽþÓ Eäò±Éå ** iéèºéå ÉÆti É PÉÉiɱÉå ** ½þÉ ú ÉÚÊxÉ ªÉähÉå ** 2-45 ** ( EòÉä É- EòÉƽþÓEäò±Éå- {ÉÖ¹Eò³ý ɪÉixÉ Eäò±Éä. xé±ééê½þvéä- OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. 063

70 ½þÉ ú ÉÚÊxÉ PÉÉiɱÉå- xéé½þóºéå Eäò±Éå. ) ]õòeòé.- +É{ÉÖ±ÉåºÉ ÉÉä ú{éhéeòéæ½þóeäò±éåxé±ééê½þvéä ½þhÉVÉä +É{ɱÉå ÉÖJÉ +É{ÉhÉÉºÉ +Énù ÉÉÇ ÉÉÆSÉÚxÉ {ÉÖ¹Eò³ý ɪÉixÉ Eäò±Éä, ié úò ºÉ ÉÉä ú ½þhÉVÉä {ÉÖfåø où ªÉ ½þÉä>ðxÉ ÉiÉÒiÉÒºÉ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå +É{ɱÉå º É û{é +É{ÉhÉÉºÉ où ªÉ ½þÉäiÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý, ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééæxéó +É{ɱÉÉ ÉÆt{ÉhÉÉ ½þ ú ÉÚÊxÉ PÉÉÊiɱÉÉ ½þhÉVÉä xéé½þóºéé Eäò±ÉÉ. **45** +ÉEòÉ ÉÉSÉÉ +ÉÊ úºéé ** xéö`öò ÉÊiÉË É ÉÉSÉÉ `öºéé ** ½þÉ ÉÆt xé ½äþ iéèºéé ** ÉÆnùxÉɺÉÒ ** 2-46 ** ( EòÉä É- `öºéé- UôɪÉÉ. ) ]õòeòé- +ÉEòÉ É ½þÉSÉ EòÉähÉÒBEò +É úºéé; iªéé ÉvªÉå ÉÖJÉÉSªÉÉ ÉÊiÉË É ÉÉSÉÉ `öºéé ½þhÉVÉä UôɪÉÉ VÉ ÉÒ = É]õiÉ xéé½þó, iªéé É ÉÉhÉå ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé BEòSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªéé BEòi ÉÉ ÉÖ³åý É ÊxÉ ú ɪÉi ÉÉ ÉÖ³åý - ÉÆt ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 46 ** +ÉiÉÉÆ ÉÆnùxÉEòiÉÉǽþÒ = úié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- {É úò xé ½äþ ié úò xé ½þÉä ** ½åþ ÉäJÉɺÉå EòÉÆ PÉä ÉÉä ** {É úò ÉÆÊnùiɪÉɽþÒ `öé ÉÉä ** = úéå xéänùò ** 2-47 ** ( EòÉä É- ÉäJÉɺÉå- ÉGòi É, ÉÉÆEòbå. `öé É- Ê`öEòÉhÉ. ) ]õòeòé- ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé ÉÆt ½þÉäiÉ xéé½þó ié ú xé ½þÉä>Æð té. =MÉÒSÉ, ÉäJÉɺÉäEòÉÆPÉä ÉÉä ½þhÉVÉä ÉGòiÉÉ EòÉÆ Îº ÉEòÉ úé ÉÒ? EòÉ úhé, ½þÉ ÉÆt ½þÉäiÉ xéé½þó <iéeåòsé xé ½äþ, ié ú ÉÆnùxÉEòiªÉÉÇSÉÉ näùjéò±é Ê`öEòÉhÉÉ = Æû näùié xéé½þó. ** 47 ** ÉÆt É ÉÆÊnùiÉÉ ½äþ nùéäpéä½þò xéé½þóºéä ½þÉäiÉÉiÉ, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +ÆMÉÉäÊxÉ BEÖòhÉÉ ZÉÉä³Öý ** äòêb iééæêsé ié úò iééä ÉÉʽþ ú±éö ** EòbÖ Ê ò]äõ +ÉÆiÉÖ±ÉÖ ** xé äòêb iééæêsé ** 2-48 ** ( EòÉä É- +ÆMÉÉäÊxÉ- +ÆMÉÉºÉ ±É{Éä]ÚõxÉ +ºÉ±Éä±ÉÉ. BEÖòhÉÉ- BEò. ZÉÉä³ý- {É úeò ú. ÉÉʽþ ú±éö- Éɽäþ úò±é. EòbÖ - EÆò É äúºé ÉÉÆÊvɱÉä±ÉÒ xééb ÉSÉÒ MÉÉÆ`ö. +ÉÆiÉÖ±ÉÖ- +ÉÆiÉÒ±É. ) ]õòeòé- MÉÖVÉ úéléò κjɪÉÉ ÁÉ +ÉÆiÉÚxÉ {É úeò ú xéäºéúxé, É ûxé {Énù ú PÉähªÉɺÉÉ`öÓ BJÉÉnäù ±ÉÖMÉbå ËEò ÉÉ äú É ÉÒ ÉºjÉ xéäºéiééié, iªééæºé =qäù ÉÚxÉ ½åþ ÉhÉÇxÉ +ɽäþ. +ÆMÉÉäÊxÉBEÖòhÉÉZÉÉä³Öý ½þhÉVÉä +ÆMÉÉºÉ ±É{Éä]ÚõxÉ BEò {É úeò ú xéäºé±ªéé É ú 064

71 Éɽäþ úò±é +ÆMÉ ZÉÉÆEòhªÉɺÉÉ`öÓ É ûxé VÉå BEò ±ÉÖMÉbå ËEò ÉÉ äú É ÉÒ ÉºjÉ PÉäiɱÉå±Éå +ºÉiÉå, iéå äòb ÒiÉÉÆiÉ úò ÉÉʽþ ú±éö ½þhÉVÉä iéå äòêb ±Éå +ºÉiÉÉÆ +ÉÆiÉÒ±É {É úeò ú xé Ê ò]õiééæ Éɽäþ úò±ésé ɺjÉ Ê ò]õ±éå VÉÉiÉå. nùéäx½þó ɺjÉå VÉ ú äòb É ÉªÉÉSÉÓ +ɽäþiÉ, ié ú +ÉÆiÉÒ±É {É úeò úésªéé xééb ÉSÉÒ EòbÖ ½þhÉVÉä EÆò É äúºé ÉÉÆÊvɱÉä±ÉÒ MÉÉÆ`ö, iéò äòêb ±ÉÒ +ºÉiÉÉÆ É Éɽäþ úséå ɺjÉ xé äòêb iééæ½þò nùéäx½þò ɺjÉå BEònù É Ê ò]õiééié. iªéé É ÉÉhÉå ÉÆt É ÉÆÊnùiÉÉ ½äþ nùéäpéä½þò = úié xéé½þóié. Eäò ɳý ÊSÉx ÉÉjÉSÉ = úiéå. xéé xéé Ë É É{ÉhÉɺÉÊ úºéå ** PÉä ÉÚÊxÉ ÉÊiÉË É É xéé Éä ** xéä±éå ÉÆti É ªÉähÉå iéèºéå ** ÉÆÊnùiÉäxÉ較 ** 2-49 ** (EòÉä É- ºÉÊ úºéå- BEònù É. ) ]õòeòé- xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, ÉÊiÉË É É Ë É É{ÉhÉÉPÉä ÉÚÊxɺÉÊ úºéåxéé Éä ½þhÉVÉä +É ú ÉÉÆiÉÒ±É +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉÉSÉå ÉÊiÉË É É ½åþ +É úºéé xéé½þóºéé ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ, Ë É É{ÉhÉÉ ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ ºÉÊ úºéå ½þhÉVÉä BEònù É xéé É {ÉÉ ÉiÉå É Eäò ɳý ÉÖJÉSÉ = úiéå. iªéé É ÉÉhÉå ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééæxéó, ÉÆÊnùiÉäxÉ較 ÉÆti ÉxÉä±Éå ½þhÉVÉä ÉÆnùxÉEòiªÉÉÇ ÉÓ ºÉ½þ ÉiÉÇ ÉÉxÉ ÉÆti É xéé½þóºéå Eäò±Éå. ** 49 ** xéé½þó û{ééséò VÉälÉå ºÉÉäªÉ ** iéäléå Ênù`öÒSÉå EòÉªÉ +ɽäþ ** +É ½þÉÆ ò³ý±éä {ÉÉªÉ ** BäʺɪÉÉ nù ÉÉ ** 2-50 ** ( EòÉä É- ºÉÉäªÉ- + ÉEòÉ É. ) ]õòeòé- VÉälÉå û{ééséé ªÉiÉÂËEòÊSÉiɽþÒ ºÉÉäªÉ ½þhÉVÉä + ÉEòÉ É xéé½þó, iéäléå où¹]õòºé EòÉªÉ {Éb héé ú +ɽäþ? EòÉƽþÓ xéé½þó. ÉMÉ xé ÉxÉ EòºÉä Eò úiéé ªÉä<DZÉ? VÉ ú ÉÆt É ÉÆÊnùiÉÉ ½äþ nùéäpéä½þò = úié xéé½þóié, ié ú EòÉähÉÒ EòÉähÉÉºÉ ÉÆnùxÉ Eò úé Éå? ÉÆnùxÉÉSÉÉ + ÉEòÉ ÉSÉ xéé½þóºéé ½þÉäiÉÉä. + ÉÉ nù ÉäSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséä {ÉÉªÉ +É ½þÉÆºÉ ò±épöù{é ZÉɱÉä. ( MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ É, xé ªÉxÉ ÉEò ÉÉ É, ºÉä ªÉºÉä ÉEò ÉÉ É ÉMÉè äú EòÉähÉiÉä½þÒ ÉÉ É +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÒ = úié xéé½þóié. ºÉ ÉÇ ÉÉ É Ê É³ÚýxÉ BEò +É{ÉhÉSÉ +ɽþÉå, + ÉÉ úòiéòxéå ºÉnÂùMÉÖ ûséä {ÉÉªÉ ò±épöù{é ZÉɱÉä, +ºÉå iééi{éªéç. ) **50** ÉÆt É ÉÆÊnùiÉÉ ªÉÉSÉÉ + ÉÉ É ½þÉäiÉÉä ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ nùò{ééséé où¹]õéæié ªÉÉäMªÉ xéé½þó, EòÉ{ÉÚ úéséé ªÉÉäMªÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- MÉÖhÉÉ iéä±ééséò ºÉÉäªÉÊ úeòéæ ** ÊxÉ ÉÉÇʳý±ÉÒ nùò{éeòê³ýeòé ** ié úò EòÉÆ ½þÉä<Ç±É {ÉÚʳýEòÉ ** EòÉ{ÉÚ úéséò ** 2-51** ( EòÉä É- ÊxÉ ÉÉÇʳý±ÉÒ- ÉÉä ɱÉÒ. EòʳýEòÉ- VªÉÉäiÉ. {ÉÚʳýEòÉ- Éb Ò. ) 065

72 MÉÖhÉÉ iéä±ééséò ºÉÉäªÉÊ úeòéæ ½þhÉVÉä ÉÉiÉ É iéä±é ªÉÉÆSªÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå, nùò{éeòê³ýeòéêxé ÉÉÇʳý±ÉÒ ½þhÉVÉä Ênù ªÉÉSÉÒ VªÉÉäiÉ ÉÉä ÉiÉä. {ÉhÉ iªéé nùò{ééséé + ÉÉ É ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ ÉÉiÉ É iéä±é ªÉÉÆSÉÉ + ÉÉ É ½þÉäiÉ xéé½þó. = ɪÉiÉÉÆSÉÉ + ÉÉ É BEònù É ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉ ié úsé où¹]õéæié ªÉÉäMªÉ ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉ. iéºéå xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ½þÉ où¹]õéæié ªÉÉäMªÉ xéé½þó. VÉ úò nùò{ééséò VªÉÉäiÉ ÉÉä ɱÉÒ, ié úò iéò EòÉ{ÉÚ úéséò {ÉÚʳýEòÉ ½þhÉVÉä Éb Ò ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? EòÉ{ÉÚ úéºé +ÎMxÉ ±ÉÉÊ É±ªÉÉ É úéä É ú BEònù É = ɪÉiÉÉÆSÉÉ xéé É ½þÉäiÉÉä. ½þhÉÚxÉ ÉÆt É ÉÆÊnùiÉÉ ªÉÉÆSªÉÉ + ÉÉ ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ½þÉSÉ où¹]õéæié ªÉÉäMªÉ +ɽäþ. **51** iéªéé nùéä½þéå {É úº{é åú ** ½þÉäªÉxÉÉ VÉÆ É Éä³ý äú ** iéæ É nùéä½þóséå½þò ºÉ äú ** ºÉÊ úºéåêsé ** 2-52** ( EòÉä É- ½þÉäªÉxÉÉ- ½þÉäiÉ +ɽäþ <iécªééæié. Éä³ý- ºÉÆ ÉÆvÉ. ºÉ äú- ºÉÆ{Éä. ºÉÊ úºéå- BEònù É. ) ]õòeòé- iéªéénùéä½þéå{é úº{é åú VÉÆ É Éä³ý½þÉäªÉxÉÉ ½þhÉVÉä EòÉ{ÉÖ ú É +ÎMxÉ ªÉÉ nùéäpééæséé {É úº{é ú ºÉÆ ÉÆvÉ ' ½þÉäiÉ +ɽäþ xéé½þó ' <iécªééæié nùéäpééæséå½þò ' VÉMÉhÉå ' ºÉÊ úºéåºé åú ½þhÉVÉä BEònù É xéé½þóºéå ½þÉäiÉå.**52** iéäë É näùjéäxéé ÉÒ ªÉªÉÉiÉå ** iéæ É MÉä±Éä ÉÆt ÉÆÊnùiÉä ** SÉäʪÉʱɪÉÉ EòÉÆiÉå ** º É{xÉ VÉä ÉÓ ** 2-53** ( EòÉä É- SÉäʪÉʱɪÉÉ- VÉÉMÉå ZÉɱªÉÉ É ú. ) iéä ÉÓ ½þhÉVÉä iªéé É ÉÉhÉå, ÉÒ ªÉªÉÉiÉånäùJÉäxÉÉiÉÆ É ÉÆt ÉÆÊnùiÉäMÉä±Éä ½þhÉVÉä ÉÒ ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé {ɽþÉiÉ +ɽäþ xéé½þó, <iécªééæié ÉÆt É ÉÆnùxÉEòiÉÉÇ ½äþ nùéäpéä½þò xéé½þóºéä ZÉɱÉä. SÉäʪÉʱɪÉÉ ½þhÉVÉä ÊxÉpäùiÉÚxÉ VÉÉMÉä ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ, EòÉÆiÉåº É{xÉVÉä ÉÓ ½þhÉVÉä º É{xÉ É{ÉÆSÉÉ É úéä É ú º É{xÉÉÆiÉÒ±É ºjÉÒ VÉ ÉÒ BEònù É xéé½þó ÉÒ ½þÉäiÉä, iéuùiéâ.**53** ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ ÉÆnùxÉÉSÉÉ VÉÉä ÉEòÉ ú ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ, iªééê ɹɪÉÓ ÊºÉrùÉÆiÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ËEò ɽÖþxÉÉ ªÉªÉÉ ÉÉJÉÉ ** uèùiééséé VÉälÉå ={ÉJÉÉ ** äòb ÉäÊxɪÉÉ º ɺÉJÉÉ ** ÉÒMÉÖ û ÉÆÊnù±ÉÉ ** 2-54** ( EòÉä É- ÉÉJÉÉ- ÉɹÉäxÉå. ={ÉJÉÉ- É É ) ]õòeòé- ËEò ɽÖþxÉÉ ½þhÉVÉä òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? ªÉªÉÉ ÉÉJÉÉ ½þhÉVÉä ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉ䱪ÉÉ ÉɹÉäxÉå, VÉälÉå ½þhÉVÉä VªÉÉ º É û{éésªéé Ê`öEòÉhÉÓ 066

73 uèùiééséé={éjéé ½þhÉVÉä MÉÖ ûê ɹªÉ, xé ªÉxÉ ÉEò û{é VÉÉä uèùié É É iééä äòbú xé, º ɺÉJÉÉ VÉÉä ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉÉlÉ iééäsé ÉÒ +ɽåþ, + ÉÉ úòiéòxéä ÉÒ ÉÆÊnù±ÉÉ. **54** ªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé uèùiééséé º{É ÉÇ xéºéiééæ½þò, iééä MÉÖ ûê ɹªÉ û{é uèùié xééænùê ÉiÉÉä, +ºÉä +É SɪÉÉÇxÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ªÉÉÊSɪÉÉ ºÉJªÉÉSÉÒ xé ÉÉ<Ç ** +ÆMÉÒ BEò{ÉhÉÉ û{é xéé½þó ** MÉÖ ûê ɹªÉ-nÖù ÉɳýÒ½þÒ ** {É ÉÉbÚ Eäò±ÉÉ ** 2-55** ( EòÉä É- xé ÉÉ<Ç- +É SɪÉÇ. nöù ÉɳýÒ- uèùié. {É ÉÉbÚ - ÉʺÉÊrù.) ]õòeòé- ªÉÉÊSɪÉÉ ºÉJªÉÉSÉÒ xé ÉÉ<Ç ½þhÉVÉä ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé ºÉJªÉi ÉÉSÉå +É SɪÉÇ +ɽäþ. EòÉ úhé iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ BEò{ÉhÉÉ É û{é ½þÓ nùéäx½þó xéºéiééæ½þò iªééxéä MÉÖ ûê ɹªÉ û{é uèùiééséò {É ÉÉbÚ Eäò±ÉÉ ½þhÉVÉä ÉʺÉÊrù Eäò±ÉÒ +ɽäþ.**55**ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé ½þÉ BEò û{é +ºÉiÉÉÆ iªééxéå MÉÖ ûê ɹªÉÉi ÉEò uèùié EòºÉä xééænùê ɱÉä? + ÉÒ ÉÆEòÉ Eò úiééié- EèòºÉå +É{ÉÊhɪÉÉ +É{ÉhÉ ** nùéå ÉÒhÉ ºÉÉäªÉ åú{éhé ** ½þÉ ªÉɽÚþÊxÉ Ê É±ÉIÉhÉ ** xéé½þóxéé xééä½äþ ** 2-56** ( EòÉä É- Ê É±ÉIÉhÉ- Ê ÉzÉ. ) ]õòeòé- +É{ÉÊhɪÉÉ+É{ÉhÉnùÉå ÉÒhɺÉÉäªÉ åú{éhéeèòºéå ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +É{ÉhÉ BEò û{ééxéä +ºÉiÉÉÆ nùéäxé{éhéé ÉÉÆSÉÚxÉ MÉÖ ûê ɹªÉ û{é ºÉÆ ÉÆvÉ EòºÉÉ PÉbä ±É? VÉ ú nùéäxé{éhéé +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé, ªÉɽÚþÊxÉÊ É±ÉIÉhÉxÉɽþÓxÉÉ? ½þhÉVÉä ªÉÉ Ê É¹ªÉɽÚþxÉ Ê ÉzÉ xéé½þó EòɪÉ? ié ú xééä½äþ ½þhÉVÉä xéé½þó nùéäpéä½þò +Ê ÉzÉSÉ +ɽäþiÉ.**56** +ÉiÉÉÆ =ké ú ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉMÉ + ÉPÉå {ÉÉä]õÓ ÉɪÉä ** MÉMÉxÉÉ ªÉä Éfäø ½þÉä>ðÊxÉ `öéªéä ** EòÓ iéåêsé ÊxÉ ÉÒ ºÉɽäþ ** xéé½þó{éhééséò ** 2-57** ( EòÉä É- + ÉPÉä- ºÉ ÉOÉ. ªÉä Éfåø- ºÉoù É. `öéªéå- úéê½þ±éå. ÊxÉ ÉÒ- úéjé. ºÉɽäþ- ºÉ½þxÉ Eò úiéå. ) ]õòeòé- VªÉÉSªÉÉ {ÉÉä]õÉ ÉvªÉå MÉMÉxÉɺÉÉ újéå ½åþ ÉÉä`åö VÉMÉ ÉÉ É±Éå +ɽäþ, iªééséäsé Ê`öEòÉhÉÓ iéå VÉMÉ xéé½þó{éhéésªéé úéjéòºé ºÉ½þxÉ Eò úiéå. ( BEòÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ +κiÉi ÉxÉÉκiÉ û{éê É ûrù ÉEòÉ ú VɺÉÉ xééænù±éé +ɽäþ, iéuùiéâ MÉÖ ûê ɹªÉ û{é uèùié É +uèùié xééænùiéå. ) EòÉÆ {ÉÚhÉÇiÉä ié úò +ÉvÉÉ û ** ˺ÉvÉÖ VÉèºÉÉ nöù ÉÇ û ** 067

74 iéèºéé Ê É ûrùé {ÉɽÖþhÉä û ** ªÉªÉÉSªÉÉ PÉ úó ** 2-58 ** ( EòÉä É- nöù ÉÇ ú- É úhªééºé Eò`öÒhÉ. {ÉɽÖþhÉä û- ºÉÆ ÉÆvÉ{ÉhÉÉ. ) ]õòeòé- ºÉ ÉÖpù ½þÉ {ÉÚhÉÇiÉäºÉ +ÉvÉÉ ú +ºÉÚxÉ VɺÉÉ nöù ÉÇ ú ½þhÉVÉä É úhªééºé + ÉCªÉ +ɽäþ, ( ˺ÉvÉÚSÉä Ê`öEòÉhÉÓ {ÉÚhÉÇ{ÉhÉÉ É nöù ÉÇ ú{éhéé ½äþ Ê É ûrù vé ÉÇ VɺÉä ú½þéiééié, ) iªéé É ÉÉhÉå ªÉªÉÉSªÉÉPÉ úó ½þhÉVÉä ªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ uèùiééuèùié û{é Ê É ûrù ºÉÆ ÉÆvÉ xééænùiééä. ** 58 ** iéävééié ÉÉiÉå Eò½þÓ ** {É úº{é úé ÊxÉEåò xéé½þó ** {É úò ºÉÚªÉÉÇSÉä `öéªéó ** ºÉÚªÉçÊSÉ +ºÉä ** 2-59 ** ( EòÉä É- Eò½þÓ- EòvÉÓ. ÊxÉEåò- SÉÉÆMɱÉå. ) ]õòeòé- ÉEòÉ É É +ÆvÉÉ ú ªÉÉÆSÉå Eò½þÓ ½þhÉVÉä EòvÉÓ½þÒ {É úº{é ú ÊxÉEåò ½þhÉVÉä SÉÉÆMɱÉå xéé½þó. {ÉhÉ ºÉÚªÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iéä nùéäpéä½þò ºÉÚªÉÇ û{ééxéåsé +ɽäþiÉ. iªéé É ÉÉhÉå uèùiééuèùié û{é Ê É ûrù ÉEòÉ ú úé½úþxé iéä = ɪÉiÉÉÆ Ê É³ÚýxÉ BEò +Ê É ûrù ºÉnÂùMÉÖ ûxéélésé +ɽäþiÉ. ** 59 ** +ÉiÉÉÆ Ê É úéävé É +Ê É úéävé +ºÉä ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú BEòÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ xééænùié xéé½þóié, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- BEò ½þhÉiÉÉÆ Éänäù ** iéå EòÓ xééxééi Éå xééænäù ** Ê É ûråù +ÉÊhÉ +Ê É ûråù ** ½þÉäiÉÒ±É EòÉ<È ** 2-60 ** ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé ½þÉ +Ê É úéävé û{ééxéå BEò +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú Éänäù ½þhÉVÉä uèùié ÉÉä ÉÚÆ ±ÉÉMÉiÉå; É iéå xééxééi ÉåxÉÉÆnäù ½þhÉVÉä iéå +xéäeò û{ééxéå xééænùiéå, ½þhÉÚxÉ + ÉÉ úòiéòxéå uèùiééuèùiééséé Ê É úéävé É = ÉªÉ Ê É³ÚýxÉ BEò ºÉnÂùMÉÖ ûxéélésé = úiééä; + ÉÉ úòiéòxéå +Ê É úéävé +ºÉä ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú BEòÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ xééænùiéò±é EòɪÉ? xéé½þóié. ÉÒ ÉÆEò úésééªéç ªÉÉÆxÉÓ xééxééi É úé½úþxé +ÊuùiÉÒªÉ{ÉhÉÉ ú½þéiééä, + ÉÉ ªÉÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉå JÉÆb hé =ké ú ÉÒ ÉÉƺÉäSªÉÉ ÊuùiÉÒªÉ +vªééªééæié '' iénùxéxªéi É ÉÉ Æú ÉhÉ É nùéênù ªÉ: '' ªÉÉ ºÉÚjÉÉ É ú ʱÉʽþ±Éå +ɽäþ. +ÉSÉɪÉÉÈSÉå ½þhÉhÉå +ºÉå +ɽäþ EòÓ, YÉÉxÉÉäkÉ ú xééxééi É ú½þéiésé xéé½þó. ½þhÉÚxÉ xééxééi É úé½úþxé +ÊuùiÉÒªÉ{ÉhÉÉ ú½þéiééä, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +ÉiÉÉÆ ÊºÉrùÉÆiÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ½þhÉÉäÊxÉ Ê É¹ªÉ +ÉÊhÉ MÉÖ ûxééléö ** ªÉÉ nùéä½þéå É nùéséé +léöç ** ÉÒMÉÖ ûêsé {É úò ½þÉäiÉÖ ** nùéä½þéå `öé<è ** 2-61 ** ]õòeòé- ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséä Ê`öEòÉhÉÓ Ê É úéävé É +Ê É úéävé +ºÉä ½äþ = ÉªÉ 068

75 ÉEòÉ ú ºÉÆ É ÉiÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý Ê É¹ªÉ É MÉÖ ûxéélé ªÉÉ nùéäx½þó É nùéæséé +léç ÉÒMÉÖ ûsé +ɽäþ. {ÉhÉ iééä nùéäxé Ê`öEòÉhÉÓ ÉɺÉiÉÉä. ½þhÉÚxÉ MÉÖ ûê ɹªÉ û{é uèùiééºé OÉɺÉÚxÉ ÉÒMÉÖ û û{ééxéå +ÊuùiÉÒªÉ{ÉhÉÉSÉ EòÉªÉ É ú½þéiééä. ** 61 ** EòÉÆ ºÉÖ ÉhÉÇ +ÉÊhÉ ±ÉähÉå ** ɺÉiÉä BEäò ºÉÖ ÉhÉç ** ɺÉiÉä SÉÆpù +ÉÊhÉ SÉÉÆÊnùhÉå ** SÉÆpùÓSÉ VÉä ÉÓ ** 2-62 ** xééxéé EòÉ{ÉÚ ú +ÉÊhÉ {ÉÊ ú ɳÖý ** EòÉ{ÉÖ úêsé Eäò ɳÖý ** MÉÉäb Ò +ÉÊhÉ MÉÖ³Úý ** MÉÖ³ýÊSÉ VÉä ÉÓ ** 2-63 ** ( EòÉä É- ±ÉähÉå- +±ÉÆEòÉ ú. ɺÉiÉä- úé½þiééié. {ÉÊ ú ɳý- ºÉÖ ÉɺÉ. Eäò ɳÖý- BEò. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉÖ ÉhÉÇ É ±ÉähÉå ½þhÉVÉä +±ÉÆEòÉ ú ½äþ BEòÉ ºÉÖ ÉhÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉºÉiÉä ½þhÉVÉä +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ú½þéiééié; ËEò ÉÉ SÉÆpù +ÉÊhÉ SÉÉÆnùhÉå ½þÓ BEòÉ SÉÆpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ú½þéiééié, ** 62 ** +lé ÉÉ EòÉ{ÉÚ ú É {ÉÊ ú ɳÖý ½þhÉVÉä ºÉÖ ÉÉºÉ ½äþ nùéäx½þó Ê É³ÚýxÉ VɺÉÉ BEò EòÉ{ÉÚ úsé +ɽäþ; ËEò ÉÉ MÉÉäb Ò É MÉÚ³ý Ê É³ÚýxÉ VɺÉÉ BEò MÉÖ³ýSÉ +ɽäþ; iªéé É ÉÉhÉå {ÉÖfåø ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- ** 63 ** iéèºéé MÉÖ ûê ɹªÉÊ ÉºÉå ** ½þÉÊSÉ BEÖò =±±ÉºÉä ** VÉ úò EòÉƽþÓ ÊnùºÉä ** nùéäêxé{éhéå ** 2-64 ** ( EòÉä É- Ê ÉºÉå- Eò{É]õÉxÉå. =±±ÉºÉä- ÉÉä ÉiÉÉä. ) ]õòeòé- VÉ úò EòÉƽþÓ MÉÖ ûê ɹªÉ +ÉÊnùEò ûxé nùéäxé{éhéé ÊnùºÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÉ, ié úò MÉÖ ûê ɹªÉÊ É¹ÉÉxÉå ½þÉSÉ BEò ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé =±±ÉºÉä ½þhÉVÉä ÉÉä ÉiÉÉä. ** 64 ** +ÉÊ úºéé +ÉÊhÉ ÉÖJÉÓ ** ÉÖJÉ ÊnùºÉä ½äþ =JÉÒ ** ½äþ +É{ÉÖʱɪÉä +Éä³ýJÉÒ ** VÉÉhÉä ÉÖJÉ ** 2-65 ** ( EòÉä É- =JÉÒ- ÉÉÆÊiÉ. ) ]õòeòé- +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉÉ{ÉÖfåø +É úºéé véê ú±éé +ºÉiÉÉÆ, +É ú ÉÉÆiÉ VÉå ÉÊiÉ ÉÖJÉÉSÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉå, iéò =JÉÒ ½þhÉVÉä ÉÉÆÊiÉ +ɽäþ. +ºÉå ½åþ YÉÉxÉ ÉÖJÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉÉSªÉÉ +Éä³ýJÉÒxÉåSÉ ½þÉäiÉå. iªéé É ÉÉhÉå VÉ úò MÉÖ ûê ɹªÉ û{é Éänù ÉɺɱÉÉ, ié úò iééä Éänù ÉÉÆÊiÉ û{é +ɽäþ É BEò ºÉnÂùMÉÖ ûxéélésé ÉÉä ÉiÉÉä. +ºÉå ½åþ YÉÉxÉ +É{ɱªÉÉ +Éä³ýJÉÒxÉåSÉ ½þÉäiÉå. **65** VÉ ú ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé ½þÉ BEòSÉ +ɽäþ, ié ú ɽþÉ ÉÉCªÉÉÆSÉÉ ={Énäù É EòÉähÉÓ EòÉähÉÉºÉ Eò úé ÉÉ? ={Énäù ÉÉºÉ + ÉEòÉ ÉSÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ªÉälÉå ={Énäù É EòºÉÉ ½þÉäiÉÉä, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié {ÉÖ úººé ú ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- 069

76 {ɽþÉ {ÉÉ ÊxÉ ÆúVÉxÉÓ ÊxÉnèù±ÉÉ ** iééä ÊxÉÌ É ÉÉnù BEò±ÉÉ ** {É úò SÉäiÉÉ SÉä ÉÊ ÉiÉÉ ZÉɱÉÉ ** nùéäx½þò iééäêsé ** 2-66 ** ( EòÉä É- {ɽþÉ- ºÉ ÉVÉ. {ÉÉ- ºÉÆ ÉÉävÉxÉÉlÉÇEò + ªÉªÉ. ÊxÉ ÆúVÉxÉÓ- ÊxÉVÉÇxÉ + úhªéé ÉvªÉå. ÊxÉnèù±ÉÉ- ÊxÉVɱÉÉ. SÉäiÉÉ- VÉÉMÉÉ ½þÉähÉÉ úé. SÉä ÉÊ ÉiÉÉ- VÉÉMÉÉ Eò úhéé úé. ) ]õòeòé- {ɽþÉ{ÉÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉVÉ ÉÉ ÉÉ, EòÓ VÉÉä ÊxÉ ÆúVÉxÉÓÊxÉnèù±ÉÉ ½þhÉVÉä ÊxÉVÉÇxÉ + úhªéé ÉvªÉå ÊxÉVɱÉÉ, iééä iéäléå BEò]õÉ +ɽäþ ½åþ ÊxÉÌ É ÉÉnù ʺÉrù +ɽäþ. iªéé {ÉÖ û¹ééºé iéäléå VÉÉMÉÉ Eò úhªééºé nöùºé úé EòÉähÉÓ xéºéiééæ, SÉäiÉÉ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÉ ½þÉähÉÉ úé VÉÉä, iééäsé SÉä ÉÊ ÉiÉÉ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÉ Eò úhéé úé. + ÉÉ úòiéòxéå = ÉªÉ ÉEòÉ ú BEò {ÉÖ û¹ésé VɺÉÉ ½þÉäiÉÉä. iééäêsé SÉäiÉÉ iééäêsé SÉä É ÉÒ ** iéäë É ½þÉÊSÉ ÉÖZÉä ½þÉSÉ ÉÚZÉ ÉÒ ** MÉÖ ûê ɹªÉi É xééænù ÉÒ ** BäºÉäÊxÉ ½þÉ ** 2-67 ** ( EòÉä É- ÉÖZÉä- VÉÉhÉiÉÉä. ÉÚZÉ ÉÒ- VÉÉÊhÉ ÉiÉÉä. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå, VÉÉä VÉÉMÉÉ ½þÉähÉÉ úé iééäsé VÉÉMÉÉ Eò úhéé úé +ɽäþ, iªéé É ÉÉhÉå ½þÉÊSÉ ÉÖZÉä½þÉSÉ ÉÚZÉ ÉÒ ½þhÉVÉä ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélésé ={Énäù É PÉä>ðxÉ VÉÉhÉiÉÉä, É ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsé ={Énäù É näù>ðxé VÉÉhÉ ÉiÉÉä. BäºÉäÊxɽþÉMÉÖ ûê ɹªÉi ÉxÉÉÆnù ÉÒ ½þhÉVÉä + ÉÉ úòiéòxéå BEò ºÉnÂùMÉÖ ûsé MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ É xééænùê ÉiÉÉä. ** 67 ** +ÉiÉÉÆ ºÉÉÆÊMÉiɱÉä±ÉÉ ÉEòÉ ú É úéä É ú xéé½þó, + ÉÒ ÉÆEòÉ Eò ûxé =ké ú½þò ªÉÉ BEòÉSÉ +Éå ÉÒxÉå näùiééié:- nù{éçhéä ÉÒhÉ b Éä³ýÉÆ ** +É{ÉÖʱɪÉä Éä]õÒSÉÉ ºÉÉä½þ³ýÉ ** ÉÉäÊMÉiÉÉÆ ié úò ±ÉÒ³ýÉ ** ºÉÉÆMÉiÉÉä ½äþ ** 2-68 ** ( EòÉä É- Éä]õ- nù ÉÇxÉ. ) ]õòeòé- ( ÉÆEòÉ ) nù{éçhéé ÉÉÆSÉÚxÉ b Éä³ýÉ VÉ ú +É{ɱªÉÉ nù ÉÇxÉÉSÉÉ ºÉÉä½þ³ýÉ +É{ÉhÉ ÉÉäMÉÒ±É, ié ú BEò ºÉnÂùMÉÖ ûxéélésé uèùiéésªéé +{ÉäIÉä ÉÉÆSÉÚxÉ MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ É xééænùê ÉiÉÉä, + ÉÒ½þÒ ±ÉÒ±ÉÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉÒ +ºÉiÉÒ. +ºÉÉ ÉEòÉ ú ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ ÉÉºÉ uèùiééséò +{ÉäIÉÉ +ɽäþ. ( =ké ú ) nù{éçhéé ÉÉÆSÉÚxÉ ËEò ÉÉ nù{éçhé PÉäiɱªÉÉxÉÆiÉ ú b É䲪ÉÉÆSÉä Ê`öEòÉhÉÓ º É ÉiÉÒÊiÉ +ɽäþ É {É ú ÉiÉÒÊiɽþÒ +ɽäþ, +ºÉä ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú BEòÉ b É䲪ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓSÉ xééænùiééié. b É䲪ÉÉºÉ +É{ɱÉå ËEò ÉÉ nöùºé ªÉÉSÉå ÉÉxÉ ½þÉähªÉÉºÉ +É{ÉhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ nöùºé ªÉÉSÉÒ (nù{éçhééséò) MÉ úvé 070

77 xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå BEò ºÉnÂùMÉÖ ûsé MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ É xééænùê ÉiÉÉä. iªééºé uèùiééséò +{ÉäIÉÉ xéé½þó. ** 68 ** +ÉiÉÉÆ ÊºÉrùÉÆiÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- B ÉÆ uèùiééêºé = ɺÉÉå ** xéänùò BäCªÉÉÊºÉ Ê ÉºÉEÖòºÉÉå ** ºÉÉäªÉÊ úeäòséé +ÊiɺÉÉä ** {ÉÉäJÉÒiɺÉä ** 2-69 ** ( EòÉä É- = ɺÉÉå- º Öò Æû. Ê ÉºÉEÖòºÉÉå- Ê ÉºEò]ÚÆõ, ÉÉäbÚÆ. +ÊiɺÉÉä- +ÊiÉ ÉªÉ. {ÉÉäJÉÒiɺÉä- {ÉÉä¹ÉÒiÉ +ɽäþ. ) ]õòeòé- B ÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå uèùiééêºé= ɺÉÉåxÉänùÒ ½þhÉVÉä ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé uèùiéé±éé º Öò Æû näùié xéé½þó. É BäCªÉÉʺÉÊ ÉºÉEÖòºÉÉåxÉänùÒ ½þhÉVÉä BäCªÉɱÉÉ Ê ÉºÉEò]ÚÆõ näùié xéé½þó. + ÉÉ úòiéòxéå +É{ɱÉå BEòi É EòÉªÉ É úéjéúxé ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ û MÉÖ ûê ɹªÉ û{é ºÉÆ ÉÆvÉÉSÉÉ +ÊiÉ ÉªÉ {ÉÉäʹÉiÉÉ +ɽäþ. ** 69 ** +ÉiÉÉÆ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééºé ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½åþ xééæ É EòºÉå ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ +É Æú É EòÊ úiééié:- ÊxÉ ÉÞÊkÉ VɪÉÉ xééæ É ** ÊxÉ ÉÞÊkÉ VɪÉÉSÉÒ É ú É ** VɪÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒSÉÒ úéhéò É ** ÊxÉ ÉÞÊkÉÊSÉ ** 2-70 ** ( EòÉä É- É ú É- ÉÉä ÉÉ. ÊxÉ ÉÞÊkÉ- ÉÞÊkÉÊ É úê½þié. úéhéò É- úévªé, úévªé Eò úhªééséå ºlÉÉxÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûséå ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½åþ xééæ É +ɽäþ É VªÉÉSÉÒ É ú É ½þhÉVÉä ÉÉä ÉÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉSÉ +ɽäþ, ( ÉÞÊkÉÊ É úê½þié +ɽäþ, ) +ÉÊhÉ VªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒSÉå úéhéò É ½þhÉVÉä úévªé Eò úhªééséå ºlÉÉxÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉSÉ +ɽäþ. ** 70 ** ÉÉÆSÉÉäÊxÉ É ÉÞÊkÉÊ É úéävéä ** EòÉÆ ÊxÉ ÉÞkÉÒSÉäÊxÉ ÉÉävÉå ** +ÉÊhÉVÉä iéè ÉÉ ÉÉnåù ** ÊxÉ ÉÞÊkÉ xé ½äþ ** 2-71 ** ( EòÉä É- Ê É úéävé- úéävé, ÊxÉ úéävé. iéè ÉÉ ÉÉnåù- ié ÉÉ ÉEòÉ úséé, ié ÉÉ ÉÉnùÉSÉÉ. ) ]õòeòé- ÉÉÆSÉÉäÊxÉ É ÉÞÊkÉÊ É úéävéä ½þhÉVÉä É ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÉÇSÉÉ úéävé Eäò±ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ, ( É ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÇ BEòÒEòbä EòÉªÉ É úéjéúxé, ) É ÊxÉ ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÉÇSÉÉ ÉÉävÉ Eò ûxé iééä ºÉnÂùMÉÖ û ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉÉºÉ +ÉÊhÉVÉä ½þhÉVÉä +ɱÉÉ +ɽäþ, +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú iéè ÉÉ ÉÉnåù ½þhÉVÉä ié ÉÉ ÉEòÉ úséé ½þÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉ xé ½äþ. ** 71 ** +É{ÉhÉÉ näù ÉÚÊxÉ úéiéò ** Ênù ɺÉÉ +ÉhÉÒ =zéêié ** É ÉÞÊkÉ ÉÉ úò ÊxÉ ÉÞÊkÉ ** xé ½äþ iéèºéé ** 2-72 ** ( EòÉä É- näù ÉÚxÉ- xéé É ºÉÉvÉÚxÉ. =zéêké- =ÆSÉ{ÉhÉ. ÉÉ úò- ÊxÉ ÉÉ úhé Eò úò. ) 071

78 ]õòeòé- VɺÉå, úéiéò+é{éhéénäù ÉÚÊxÉÊnù ɺÉÉ=zÉÊkÉ+ÉhÉÒ ½þhÉVÉä úéjéòxéå +É{ɱÉÉ xéé É ºÉÉvÉÚxÉ Ênù ɺÉÉºÉ =SSÉi ÉÉºÉ +ÉÊhɱÉå +ɽäþ, iéuùiéâ É ÉÞkÉÒSÉå ÊxÉ ÉÉ úhé Eò ûxé ºÉnÂùMÉÖ û ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉÉºÉ +ɱÉÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ié ÉÉ ÉEòÉ úséé ½þÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉ xé ½äþ. ** 72 ** ÉÉä{ÉÊ É³äýªÉÉSÉå ɳý ** PÉä ÉÚÊxÉ Ê É ú ÉÒ EòÒ³ý ** iéèºéå úixé xé ½äþ ÊxÉJɳý ** SÉGò ÉiÉÔ ½þÉ ** 2-73 ** ( EòÉä É- ÉÉä{ÉÊ É³ý- ºÉ½þÉhÉ, SÉ úeòò. ɳý- ºÉ½þɪªÉ. EòÒ³ý- EòÉÆÊiÉ. ÊxÉJɳý- º ÉiÉ:ʺÉrù. SÉGò ÉiÉÔ- ºÉÚªÉÇ. ) ]õòeòé- ʽþ äú {ÉÉÆSÉÚ <iªééênù úixéå ½þÓ ÉÉä{ÉÊ É³äýªÉÉSÉå ɳýPÉä ÉÚÊxÉEòÒ³ýÊ É ú ÉÒ ½þhÉVÉä ºÉ½þÉhÉäSÉå ºÉ½þÉªÉ PÉä>ðxÉ EòÉÆiÉÒºÉ Ê É ú ÉiÉÉiÉ, ( ºÉ½þÉhÉä É ú úixééæséå PɹÉÇhÉ Eäò±Éå +ºÉiÉÉÆ Ê É Éä¹É EòÉÆÊiÉ =i{ézé ½þÉäiÉä. ) iéuùiéâ ½äþ ºÉnÂùMÉÖ û úixé xé ½äþiÉ. ié ú iéä ÊxÉJɳý ½þhÉVÉä PɹÉÇhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ( º ÉiÉ:ʺÉrù ) SÉGò ÉiÉÔ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÇSÉ +ɽäþiÉ. ** 73 ** MÉMÉxɽþÒ ºÉÖ ÉÚÊxÉ {ÉÉä]õÓ ** VÉé SÉÆpùÉSÉÒ {ÉPɳäý {ÉÖι]õ ** iéé SÉÉÆÊnùhÉå iéähéåêºé =`öò ** +ÆMÉ VɪÉÉSÉå ** 2-74 ** iéèºéå ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉÉ漃 EòÉ úhé ** ½þÉÊSÉ +É{ÉÊhɪÉÉ +É{ÉhÉ ** PªÉÉ ÉªÉÉ Öò±ÉÊSÉ ZÉɱÉå QÉÉhÉ ** +É{ÉÖ±ÉÒ oùêié ** 2-75 ** ( EòÉä É- ºÉÖ ÉÚÊxÉ- PÉä>ðxÉ. {ÉPɳäý- {ÉºÉ ú±éò. oùêié- ºÉÖ ÉɺÉ. ) ]õòeòé- MÉMÉxɽþÒ{ÉÉä]õÓºÉÖ ÉÚÊxÉ VÉéSÉÆpùÉSÉÒ{ÉÖι]õ{ÉPɳäý ½þhÉVÉä MÉMÉxÉÉºÉ näùjéò±é +É{ɱªÉÉ {ÉÉä]õÉÆiÉ PÉä>ðxÉ VÉ ú SÉÆpùÉSÉÒ {ÉÖ¹]õÒ {ÉºÉ ú±éò, ( MÉMÉxÉ É ú SÉÆpùSÉ ZÉɱÉÉ, ) ié ú SÉÆpùÊEò úhééæºé {ÉºÉ úhªééºé + ÉEòÉ ÉSÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý SÉÉÆnùhÉå ½åþ iéähéåêºé ½þhÉVÉä iªéé SÉÆpùÉ ÉÓ ºÉ½þ ÉiÉÇ ÉÉxÉ VªÉÉ SÉÆpùÉSªÉÉ +ÆMÉÉ É úsé =`öò ½þhÉVÉä {ÉºÉ úiéå. ( SÉÉÆnùhÉå É SÉÆpù ªÉÉÆºÉ {ÉºÉ úhªééºé VɺÉÉ SÉÆpùSÉ EòÉ úhé +ɽäþ. ) ** 74 ** iªéé É ÉÉhÉå ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½åþ xééæ É ÉÉ{iÉ ½þÉähªÉÉºÉ ½þÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉSÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ EòÉ úhé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ Öò±ÉSÉ +É{ɱÉÉ ºÉÖ ÉÉºÉ PÉähªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ QÉÉhÉ ½þhÉVÉä xééeò ZÉɱÉä; + ÉÒ ÎºlÉÊiÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ. ** 75 ** Ênù`öÒ ÉÖJÉÉÊSɪÉä É ú Éä ** {ÉÉ`öÒEòbÚ ÊxÉ òé Éä ** iéé +ÉÊ úºéä vééæb Éä³ýÉ Éä ** ±ÉÉMÉiÉÒ EòÉ<È ** 2-76 ** ( EòÉä É- Ênù`öÒ- où¹]õò. É ú É- ÉÉä ÉÉ. {ÉÉ`öÒEòbÚ xé- +É ú ÉÉSªÉÉ {ÉÞ¹`ö ÉÉMÉÉEòbÚ xé. òé Éä- ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ. +É úºéé- Ë ÉMÉ. ) 072

79 ]õòeòé- où¹]õò±éé ÉÖJÉÉSÉÒ ÉÉä ÉÉ VÉ ú {ÉÉ`öÒEòbÚ xé ½þhÉVÉä +É ú ÉÉSªÉÉ {ÉÞ¹`ö ÉÉMÉÉEòbÚ xé òé Éä ½þhÉVÉä ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú +É úºéä ½Öþb EòhªÉÉSÉÒ MÉ úvé ±ÉÉMÉä±É EòɪÉ? xéé½þó. +É úºéé +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉÉ{ÉÖfåø véê ú±éé, ié úò ÉÖJÉÉSÉÒ ÉÉä ÉÉ où¹]õò±éésé ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä. +É úºéé {ÉÖfåø véê ú±éé xéé½þó, ié úò ÉÖJÉÉSÉÒ ÉÉä ÉÉ où¹]õò±éé ÉÖ³ýSÉÒ ÉÉ{iÉ +ɽäþ iéò +ɽäþSÉ. iéò ÉÉä ÉÉ {ÉÞ¹`ö ÉÉMÉÉEòbÚ xé ÉÉjÉ ÉÉ{iÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. EòÉähÉiªÉɽþÒ úòiéòxéå ÉÖJÉÉSÉÒ ÉÉä ÉÉ où¹]õò±éésé VÉ ÉÒ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä, iéuùiéâ ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉɱÉÉ ½þÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsé EòÉ úhé +ɽäþ. iééi{éªéç, {ÉÞ¹`ö ÉÉMÉÉEòbÚ xé où¹]õò±éé ÉÖJÉÉSÉÒ ÉÉä ÉÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ º Öò úhéé ÉÉ ÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉɱÉÉ ½þÉ EòÉ úhé ½þÉäiÉ xéé½þó. ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½þÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉ û{ééxéåsé +ºÉiÉÉä. º Öò úhéeòé±éó EòÉähÉ EòÉ úhé +ɽäþ, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ** 76** EòÓ úéiéò ½þxÉ MÉäʱɪÉÉ ** Ênù ÉºÉ ½þxÉ {ÉÉiÉʱɪÉÉ ** EòÉªÉ ºÉÚªÉÇ{ÉhÉ ºÉÚªÉÉÇ ** ½þÉä+É Éå ±ÉÉMÉä ** 2-77 ** ( EòÉä É- EòÓ- ËEò ÉÉ. ½þxÉ- ÊxÉ{ÉÉiÉ {ÉÉnù{ÉÚ úhééléç, ËEò ÉÉ ÊxÉ SɪÉ. {ÉÉiÉʱɪÉÉ- ÉÉ{iÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú. ) ]õòeòé- ËEò ÉÉ úéjé VÉÉ>ðxÉ Ênù ÉºÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ºÉÚªÉÉDZÉÉ ºÉÚªÉÇ{ÉhÉÉ VÉÉäb É ÉÉ ±ÉÉMÉiÉÉä EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ ºÉnÂùMÉÖ ûºé ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉÉ Ê É³ý ÉÉ ÉÉ ±ÉÉMÉiÉ xéé½þó. ** 77 ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÉävªÉ ÉÉävÉÉäÊxÉ ** PÉä{Éä É ÉÉhÉå ºÉÉvÉÉäxÉÒ ** iéèºéé xé ½äþ É Æú ɺÉåÊxÉ ** MÉÉäºÉÉ ÉÒ ½þÉ ** 2-78 ** ( EòÉä É- ÉÉävªÉ- YÉäªÉ. PÉä{Éä- PªÉÉ ÉÉ. É Æú ɺÉåÊxÉ- ÊxÉ SɪÉÉxÉå.MÉÉäºÉÉ ÉÒ- ºÉnÂùMÉÖ û. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ÉÉävªÉ û{é {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ VÉÉhÉÚxÉ PªÉÉ ÉÉ, ËEò ÉÉ ÉiªÉIÉÉÊnù É ÉÉhÉå ºÉÉvÉÚxÉ PªÉÉ ÉÉ, + ÉÉ ÉEòÉ úséé ½þÉ MÉÉäºÉÉ ÉÒ ½þhÉVÉä ºÉnÂùMÉÖ û, É Æú ɺÉåÊxÉ ½þhÉVÉä ÊxÉ SɪÉå Eò ûxé xéé½þó. ** 78 ** BäºÉå Eò úêhéªéé ÉÒhÉ ** º ɪÉÆ É VÉå ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉ ** iéªééséä ÉÒSÉ úhé ** ÉÆÊnù±Éä BäºÉä ** 2-79 ** ( EòÉä É- º ɪÉÆ É- º ÉiÉ:ʺÉrù. ÉÒSÉ úhé- iéiéâ{énù±éiªééléç. BäºÉå- BäCªÉ ÉÉ ÉÉxÉå, {ÉÚ ÉÔ ºÉÉÆÊMÉiɱªÉÉ É ÉÉhÉå. ) ]õòeòé- BäºÉå ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå Eò úêhéªéé ÉÒhÉVÉåÊxÉ ÉÞÊkÉ{Éhɺ ɪÉÆ É ½þhÉVÉä EÞòiÉÒxÉå Ê É³ý ɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉÉ ½þÉ º ÉiÉ: ʺÉrù +ɽäþ. + ÉÉ iªéé ºÉnÂùMÉÖ ûséä ÉÒSÉ úhé ½þhÉVÉä ' iéiéâ ' {ÉnùÉlÉÇ û{éò SÉ úhé iéå ÉÒSÉ +ɽäþ, + ÉÉ + Éänù 073

80 ÉEòÉ úéxéå ÉÆÊnù±Éä. ** 79 ** ªÉÉ MÉÖ û ÉhÉÉ ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ÉÉäSÉxÉ ½þÉäiÉå, +ºÉÉ iéþiéòªé ÉEò úhééséé ºÉÆ ÉÆvÉ ªÉälÉå nùéjéê ÉiÉÉiÉ- +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉnäù ÉÉä ½þhÉä ** ÉÒMÉÖ û ÉhÉÉ Éå ªÉähÉå ** äòêb ±ÉÓ ** SɽÚÆþSÉÓ ½þÒ ** 2-80** ( EòÉä É- MÉÖ û ÉhÉÉ É- MÉÖ û ÉÆnùxÉ. äòêb ±ÉÓ- ÉÖHò Eäò±ÉÓ. ÉÉSÉÉ@ñhÉ- ɽþÉ ÉÉCªÉÉSÉä EòVÉÇ. SɽÚÆþSÉÓ- SÉÉ ú ÉänùÉÆSÉÓ. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévé +ºÉä ½þhÉiÉÉiÉ EòÓ, ªÉÉ ÉÒMÉÖ û ÉhÉÉ ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå SÉÉ úò ÉänùÉSªÉÉ SÉÉ ú ÉEòÉ úsªéé äòêb ±ÉÓ. ½þÉ ÉEòÉ ú iéþiéòªé ÉEò úhéó ºÉÉÆMÉhÉÉ ú +ɽäþiÉ. **80** ** <ÊiÉ ÉÒ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä MÉÖ ûºié ÉxÉÆxÉÉ É ÊuùiÉÒªÉ ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ ** ={ɺÉƽþÉ ú- ÉlÉ ÉSªÉÉ iéòxé +Éä ªÉÉÆxÉÓ ºÉnÂùMÉÖ ûséä ɽþk É ÉhÉÇxÉ Eò ûxé ÉÆnùxÉ Eäò±Éå. SÉ ÉlªÉÉ +Éå ÉÒ{ÉɺÉÚxÉ BEòÉäÊhɺÉÉ ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ +xéäeò úòiéòxéå ºÉnÂùMÉÖ ÆûSÉÒ ºiÉÖiÉÒ Eäò±ÉÒ +ɽäþ. {ÉÖfäø nùéäxé +Éå ªÉÉÆxÉÒ MÉÖ ûi É Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ, +ºÉä ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfäø ºÉnÂùMÉÖ ûséä ɽþk É lééäbå ºÉÉÆMÉÚxÉ iªééséå º É û{é EòÉähÉiªÉɽþÒ É ÉÉhÉÉxÉå VÉÉhÉiÉÉ ªÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ÉÆnùxÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉä ÉÊkɺÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÓ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø ªÉÉºÉ ' ÊxÉ ÉÞÊkÉ ' xééæ É EòºÉå ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå, ½äþ {ɺiÉÒºÉÉ ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆMÉÚxÉ, ºÉnÂùMÉÖ ûséå º É û{é où ªÉ ½þÉäiÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý iééä ÉÆt ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉä ºÉkÉäSÉÉʳýºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø ÉÆÊnùiÉɽþÒ = úié xéé½þó, +ºÉä ºÉÉÆMÉÚxÉ, où¹]õéæié {ÉÖ úººé ú, = ɪÉÉÆSÉÉ + ÉÉ É EòºÉÉ ½þÉäiÉÉä, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ {ÉÆSÉÉ ÉzÉÉ ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfäø {ÉÆSÉÉ ÉzÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ÉɺÉÚxÉ ºÉkÉ úé ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ, ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé uèùiééuèùié{éhéåeò ûxé +É{ÉhÉSÉ ÉÉä ÉiÉÉä, É MÉÖ ûê ɹªÉ û{ééxéå iééäsé {ÉÊ ú{éúhéç É ú±éé +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. xéæié ú ºÉnÂùMÉÖ ûºé ÊxÉ ÉÞÊkÉ{ÉhÉÉ EòºÉÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ 79 ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆMÉÚxÉ É {ÉÖfåø + Éänù ÉÆnùxÉ Eò ûxé É ÉÆnùxÉÉSÉå ÉÉSÉÉ@ñhÉ ÉÉäSÉxÉ û{é ò±é ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ MÉÖ ûºié ÉxÉxÉÉ ÉEò ÊuùiÉÒªÉ ÉEò úhé ºÉ ÉÉ{iÉ Eäò±Éå. ªÉÉ ÉEò úhééæié näùjéò±é ºÉnÂùMÉÖ ûxééléésªéé É Ê É¹ªÉÉSªÉÉ º É û{ééié Éänù xéé½þó, +ºÉä ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. º É{xÉÉÆiÉ VªÉÉ É ÉÉhÉå BEò {ÉÖ û¹ésé ºÉ ÉÇ ºÉÞ¹]õÒ û{é xé]õiééä, iéuùié VÉÉMÉÞiÉÓiɽþÒ ºÉ ÉVÉÉ Éå. VÉ úò º É{xÉ ½åþ ÊxÉpùÉnùÉä¹ÉÉSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉå IÉÊhÉEò ÉÉ]õiÉå, ié úò º É{xÉÉÆiÉ ½þVÉÉ úéå ɹÉÉÇSÉÒ ÉiÉÒÊiÉ ½þÉäiÉ +ºÉiÉä. iéuùiéâ, 074

81 +Ê ÉtÉnùÉä¹ÉÉSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉå VÉÉMÉÞÊiÉ näùjéò±é IÉÊhÉEòSÉ ÉɺÉiÉä. +ÉiÉÉÆ ÊxÉ ÉÞÊkÉ ÉÚ±ÉEò IÉÊhÉEòi É º É{xÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ËEò ÉÉ VÉÉMÉÞiÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉɺÉÉä. {ÉhÉ ªÉÉ + ɺlÉÉ ÉɺÉiÉ +ºÉiÉÉxÉÉÆ näùjéò±é ' xéé½þóié ' + ÉÉ û{ééséé v ÉÊxÉiÉÉlÉÇ MÉÖ ûê ɹªÉ ÉÉ É É ÉÆt ÉÆÊnùiÉÉ ÉÉ É ªÉÉÆSªÉÉ JÉÆb xé ɺÉÆMÉÉxÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ. ªÉÉ Éqù±ÉSÉÉ Ê ÉºiÉÉ ú {ÉÖfåø ½þÉä<DZÉ. ÊxÉ ÉÞkÉÒ{ÉhÉÉ ÉÉ{iÉ ½þÉähªÉÉºÉ iªééséé iééäsé EòÉ úhé +ɽäþ; <ié ú EòÉähÉÒ EòÉ úhé xéé½þóié. +ºÉå ºÉÉÆMÉhªÉÉSÉå EòÉ úhé <iéeåòsé +ɽäþ EòÓ, iªéésªéé ÉÉÆSÉÚxÉ ÊxÉ úé³åý º É û{ésé xéé½þó. ÉMÉ iªééºé EòÉ úhé iªéésªéé ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòºÉÉ ½þÉä<DZÉ? ½þhÉÚxÉ iééä ÊxÉ ÉÞÊkÉ º ɪÉÆ É +ɽäþ, +ºÉå½þÒ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. +ÉÊhÉ ={Énäù É ½þÉäiÉÉä EòºÉÉ? iªééºé uèùiééséò +{ÉäIÉÉ +ɽäþ ËEò ÉÉ xéé½þó? VÉ ú uèùiééséò +{ÉäIÉÉ ÉÉxÉÉ ÉÒ, ié ú iééä ºÉnÂùMÉÖ û BEòSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý uèùiésé xéé½þó, ÉMÉ ={Énäù É ½þÉ ÉÉ EòºÉÉ? ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ={Énäù ªÉ É ={Énäù ÉEò ½äþ BEòSÉ +ɽäþiÉ, +ºÉå ºÉoù¹]õÉÆiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. <iªéö{éºéæ½þé ú:** <ÊiÉ ÉÒ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä ÊuùiÉÒªÉ ÉEò úhéä iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ ** 2**

82 É ÉÉäSÉxÉ lé iéþiéòªé ÉEò úhéé Æú É:* +ÉiÉÉÆ ªÉÉ iéþiéòªé ÉEò úhééæié ºÉnÂùMÉÖ ûséò EÞò{ÉÉ ZÉɱªÉÉ É ú ' ÉÒ ÉÀ +ɽåþ ' + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé YÉÉxÉÉSÉÉ =nùªé ½þÉäiÉÉä, É +ºÉå VÉå YÉÉxÉ ½þÉäiÉå, iéå +YÉÉxÉ ÊxÉ ÉÞkÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú½þò ú½þéiéå. ªÉÉSÉåSÉ xééæ É ÉÉSÉÉ@ñhÉ ½þÉäªÉ. iªééæiéúxé ÉÖHò ½þÉähªÉɺÉÉ`öÓ ÉÆnùxÉ Eäò±Éå +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉhÉÉ ú +ɽäþiÉ. ÉÒ ÉÀ +ɽåþ, + ÉÉ ÉEòÉ úséå YÉÉxÉ näùjéò±é +YÉÉxÉSÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VɪÉÉSÉäÊxÉ ÉÉä ÉÉ]åõ ** +Éi ɪÉÉSÉÒ ZÉÉå{É ±ÉÉä]äõ ** {ÉÚhÉÇ ié xé Ê ò]äõ ** VÉå SÉähÉåÊSÉ xéònù ** 3-1** ( EòÉä É- VɪÉÉSÉäÊxÉ- ɽþÉ ÉÉCªÉÉÆSªÉÉ. ÉÉä ÉÉ]åõ- Ê ÉSÉÉ úéxéå. ZÉÉå{É- +YÉÉxÉ. ±ÉÉä]äõ- xéé É{ÉÉ Éä. {ÉÚhÉÇ- ÊxÉ: Éä¹É. SÉähÉå- YÉÉxÉ. xéònù- +YÉÉxÉ. ) ]õòeòé- VɪÉÉSÉäÊxÉ ÉÉä ÉÉ]åõ ½þhÉVÉä SÉÉ úò ɽþÉ ÉÉCªÉÉÆSªÉÉ Ê ÉSÉÉ úéxéå, +Éi ɪÉÉSÉÒZÉÉå{ɱÉÉä]äõ ½þhÉVÉä +Éi ÉÊ É¹ÉªÉEò +YÉÉxÉ ½äþ {ÉÚhÉÇ ½þhÉVÉä ÊxÉ: Éä¹É xéé É {ÉÉ ÉiÉå É YÉÉxÉÉSÉÉ =nùªé ½þÉäiÉÉä. iélééê{é ÉÒ ÉÀ +ɽåþ +ºÉå VÉå ÉÉSÉÉ@ñhÉ, iéå xéê ò]äõ ½þhÉVÉä Ê ò]õié xéé½þó. EòÉ úhé, VÉåSÉähÉåÊSÉxÉÒnù ½þhÉVÉä VÉå, ÉÒ ÉÀ +ɽåþ +ºÉå YÉÉxÉ, iéå +YÉÉxÉSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ, iéå Ê ò]õ±ªéé ÉÉÆSÉÚxÉ + xé@ñ hªé ºÉÆ{ÉÉnùxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 1** iéòxé +Éå Éä¹É ú½þéié xéé½þó, +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ EòÊ úiééié:- ªÉä ½ ÉÒ {É úéênùeòé SÉÉèPÉÒ ** VÉÒ É ÉÉäIÉÉSÉÉ ={ɪÉÉäMÉÒ ** +Ê ÉtäºÉ Éå +ÆMÉÓ ** ÉåSÉÊiÉ EòÒ ú ** 3-2** ( EòÉä É- ºÉ Éå- É úéä É ú. +ÆMÉÓ- +ÆMÉÉxÉå, º É û{ééxéå. ÉåSÉÊiÉ- xéé É {ÉÉ ÉÊiÉ. EòÒ ú- ÊxÉ SɪÉÉxÉå. ) ]õòeòé- ªÉä ½ ÉÒ ½þhÉVÉä ªÉä ú ÉÒ ºÉÉvÉÉ úhé Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ +ºÉå ÊnùºÉÚxÉ ªÉäiÉå EòÓ, {É úéênùeòésééèpéò ½þhÉVÉä {É úé, {É ªÉÆiÉÒ, ÉvªÉ ÉÉ É ÉèJÉ úò BiÉpÚù{É VÉÓ SÉÉ ú ɽþÉ ÉÉCªÉå, iéó VÉÒ ÉÉºÉ ÉÉäIÉ ½þÉähªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ={ɪÉÉäMÉÒ +ɽäþiÉ. iélééê{é +Ê ÉtäºÉ Éå ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉSªÉÉ xéé ÉÉ É úéä É ú ½þÓ ÉÉCªÉå EòÒ ú ½þhÉVÉä ÊxÉ SɪÉÉxÉå +ÆMÉÓ ÉåSÉÊiÉ ½þhÉVÉä º É û{ééxéå xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ. ( ÉÒ ÉÀ +ɽåþ + ÉÒ ÉiÉÒÊiÉ ú½þéié xéé½þó. ) Éä¹É ú½þéié xéé½þó. 076

83 näù½þéºé Éå ½þÉiÉ{ÉÉªÉ ** VÉÉÊiÉ ÉxÉÉºÉ Éå <ÆÊpùªÉå ** EòÉÆ ºÉÚªÉÉÇºÉ Éå VÉÉªÉ ** ÊEò úhévéé³ý ** 3-3** xééié úò ÊxÉpäùÊSɪÉä + ÉvÉÒ ** º É{xÉå É úêié +ÉÊvÉ ** iéäë É +Ê ÉtäSÉä ºÉÆ ÉÆvÉÒ ** +É]õiÉÒ ªÉªÉÉ ** 3-4 ** ( EòÉä É- + ÉÊvÉ- ºÉÆ{ÉhªÉÉSªÉÉ +ÉÆiÉ, ɪÉÉÇnùÉ. +É]õÊiÉ- xéé É {ÉÉ ÉÊiÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå näù½þé É úéä É ú ½þÉiÉ{ÉÉªÉ VÉÉiÉÉiÉ, ËEò ÉÉ ÉxÉÉ É úéä É ú <ÆÊpùªÉå VÉÉiÉÉiÉ, ËEò ÉÉ ºÉÚªÉÉÇ É úéä É ú ºÉ ÉÇ ÊEò úhéºé ÉÖnùÉªÉ VÉÉiÉÉiÉ, iªéé É ÉÉhÉå +YÉÉxÉÉSªÉÉ xéé ÉÉ É úéä É ú ɽþÉ ÉÉCªÉ û{é ÁÉ SÉÉ úò ÉÉSÉÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ. ** 3 ** xééié úò ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, ÊxÉpäùÊSɪÉä+ ÉÊvÉ ½þhÉVÉä ÊxÉpùÉ ºÉÆ{ÉhªÉÉSªÉÉ +ÉÆiÉ, +ÉÊvÉ ½þhÉVÉä +MÉÉänù ú º É{xÉå É úêié ½þhÉVÉä º É{xÉå xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ. iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtäSÉä ºÉÆ ÉÆvÉÒ ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒºÉÉ`öÓ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉ䱪ÉÉ ÁÉ SÉÉ úò ÉÉSÉÉ +YÉÉxÉÊxÉ ÉÞÊkÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ú½þéié xéé½þóié. ié ú +É]õÊiÉ ½þhÉVÉä xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ; Éä¹É ú½þéié xéé½þó.** 4** +ÉiÉÉÆ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉÉSÉå ºÉ ÉÉvÉÉxÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- {É úò ÉÞiÉå ±ÉÉä½åþ ½þÉäiÉÓ ** iéä úºé û{éå ÊVÉiÉÓ ** EòÉÆ VɳýÉäÊxÉ <ÆvÉxÉå ªÉäÊiÉ ** ÉÎx½þnù Éä ** 3-5** ( EòÉä É- ÉÞiÉ- ɺ É, úiéé. ÊVÉiÉÓ- ÊVÉ ÉÆiÉ +ºÉiÉÉiÉ. <ÆvÉxÉ- Eòɹ`ö. ) ]õòeòé- ±ÉÉä½þÉSÉå ɺ É Eäò±Éå +ºÉiÉÉÆ iééä ±ÉÉä½þ ÉÞiÉ ½þhÉVÉä úiéé û{ééxéå = úiééä; iélééê{é iééä úºé û{ééxéå ÊVÉ ÉÆiÉSÉ VɺÉÉ +ɽäþ. ËEò ÉÉ <ÆvÉxÉå ½þhÉVÉä Eòɹ`åö ½þÓ VɳÚýxÉ ÉÎx½þnù ÉäªÉäÊiÉ ½þhÉVÉä Éx½þÒSªÉÉ nù ÉäºÉ VÉ ÉÓ ªÉäiÉÉiÉ, iªéé É ÉÉhÉå SÉÉ úò ÉÉSÉÉ ÁÉ VÉ úò xéé É {ÉÉ É±ªÉÉ, ié úò YÉÉxÉnù ÉäºÉ OɽþhÉ Eò ûxé iªéé ÊVÉ ÉÆiÉSÉ +ºÉiÉÉiÉ. ½þhÉÚxÉ iªéé ÊxÉ: Éä¹É xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 5** ±É ÉhÉ +ÆMÉå Ê É äú ** {É úò º ÉÉnåù VɳýÓ = äú ** xéònù É úéäêxé VÉÉMÉ äú ** VÉÒʪÉVÉä xéònåù ** 3-6 ** iéäë É +Ê ÉtäºÉ Éå ** SÉÉèPÉÒ ÉåSÉÊiÉ VÉÒ Éå ** {É úò iéi ÉYÉÉxÉÉSÉäÊxÉ xééæ Éå ** =`öiéòsé ªÉÉ ** 3-7 ** ( EòÉä É- +ÆMÉå- º É û{ééxéå. º ÉÉnù- ûêsé. VÉÒʪÉVÉä- ÊVÉ ÉÆiÉ +ºÉiÉä. VÉÉMÉ äú- VÉÉMÉÞÊiÉ. VÉÒ Éå ÉåSÉÊiÉ- É ûxé VÉÉiÉÉiÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå ±É ÉhÉ ½þhÉVÉä ÉÒ`ö ½åþ {ÉÉhªÉÉ ÉvªÉå +ÆMÉå ½þhÉVÉä º É û{ééxéå, Ê É äú ½þhÉVÉä Ê É úiéå. ié úò iéå º ÉÉnù û{ééxéå +ºÉiÉåSÉ. ËEò ÉÉ xéònù É úéäêxé 077

84 ½þhÉVÉä ÊxÉpùÉ ºÉÆ{ɱªÉÉxÉÆiÉ ú VÉÉMÉ äúxéònåùvéòêªévéä ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞÊiÉ ½þÒ ÊxÉpùÉ û{ééxéå ÊVÉ ÉÆiÉSÉ +ºÉiÉä. ** 6 ** iªéé É ÉÉhÉå, +Ê ÉtäºÉ Éå ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉ É úéä É ú SÉÉèPÉÒVÉÒ Éå ÉåSÉiÉÒ ½þhÉVÉä SÉÉ úò ÉÉSÉÉ ÁÉ É ûxé VÉÉiÉÉiÉ. {ÉhÉ iék ÉYÉÉxÉÉSªÉÉ xééæ ÉÉxÉå ÁÉ {ÉÖx½þÉ =`öêié ½þhÉVÉä =i{ézé ½þÉäiÉÉiÉ. ½þhÉÚxÉ ÉÉSÉÉ@ñhÉ ú½þéiéå. ** 7 ** +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉÉºÉ OɽþhÉ Eò ûxé SÉÉ úò ÉÉSÉÉ ú½þéiééié, +ºÉå iéòxé +Éå ªÉÉÆxÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ½þÉ iék ÉYÉÉxÉ-Ênù ÉÉ ** É úéäêxé <½þÓ ±ÉÉ ÉÉ ÉÉ ** ½þɽþÒ ÉÒhÉ ±Éä ÉÉ ** ÉÉävÉ û{éåêsé ** 3-8 ** ( EòÉä É- ÉÒhÉ- É É. ±Éä ÉÉ- OɽþhÉ Eò úé ÉÉ. ) ]õòeòé- ' ÉÒ ÉÀ +ɽåþ ' + ÉÉ ÉEòÉ úséé ½þÉ iék ÉYÉÉxÉ û{é Ênù ÉÉ <½þÓ É úéäêxé±éé ÉÉ ÉÉ ½þhÉVÉä ªÉÉ SÉÉ úò ÉÉSÉÉÆxÉÓ +YÉÉxÉÉ É úéä É ú xéé É {ÉÉ ÉÚxÉ É {ÉÖx½þÉ =`ÚöxÉ ±ÉÉ ÉÉ ÉÉ. B ÉføÉ näùjéò±é ÉÒhÉ ½þhÉVÉä É É ÉÉävÉ û{é +Éi ªÉÉxÉå ±Éä ÉÉ ½þhÉVÉä OɽþhÉ Eò úé ÉÉ, ËEò ÉÉ ÉÉävÉ û{éåeò ûxé ½þÉ É ÉSÉ OɽþhÉ Eò úé ÉÉ. ÉÖ³ýÓ YÉÉxɺ É û{é +Éi ÉÉ +ºÉiÉÉÆ iék ÉYÉÉxÉ û{é Ênù ÉÉ ±ÉÉ ÉhÉå ½þÉ É ÉSÉ +ɽäþ, +ºÉå iééi{éªéç. ** 8 ** ªÉä ÉÉäÊxÉ º É{xÉ Éä³ý ÉÒ ** MÉäʱɪÉÉ +É{ÉhÉ{ÉÉÆ nùé ÉÒ ** nùéäx½þò Ênù`öÒ xééænù ÉÒ ** xéònù VÉèºÉÒ ** 3-9 ** ( EòÉä É- Éä³ý ÉÒ- Ê É³ýÊ ÉiÉä. +É{ÉhÉ{ÉÉÆ- VÉÉMÉÞiÉÒºÉ. Ênù`öÒ- où¹]õò. ) ]õòeòé- ÊxÉpùÉ ½þÒ +É{ÉhÉ ªÉä>ðxÉ º É{xÉ Ê É³ýÊ ÉiÉä, É iéò MÉä±ÉÒ +ºÉiÉÉÆ +É{ÉhÉ{ÉÉnùÉ ÉÒ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞÊiÉ nùéjéê ÉiÉä. ªÉÉ É ÉÉhÉå ÊxÉpùÉ VÉ ÉÒ nùéäx½þò Ênù`öÒ ½þhÉVÉä où¹]õ É xééænùê ÉiÉä, iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtÉ ½þÒ nùéäx½þò où¹]õ É xééænùê ÉiÉä. ** 9 ** ÊVÉiÉÒ +Ê ÉtÉ BäºÉÒ ** +xªéléé ÉÉävÉÉiÉå ÊMÉ ÉºÉÒ ** iéäêsé ªÉlÉÉlÉÇ ÉÉävÉå漃 ** ÊxÉ ÉɱÉÒÊxÉ =`öò ** 3-10 ** ( EòÉä É- ÊVÉiÉÒ- VÉÒ ÉÆiÉ. +xªéléé ÉÉävÉ- Ê É{É úòié YÉÉxÉ. ÊMÉ ÉºÉÒ- OɽþhÉ Eò úò. ªÉlÉÉlÉÇ ÉÉävÉ- JÉ åú YÉÉxÉ. ÊxÉ ÉɱÉÒ- É䱪ÉÉxÉÆiÉ ú. ) ]õòeòé- BäºÉÒÊVÉiÉÒ+Ê ÉtÉ ½þhÉVÉä + ÉÉ ÉEòÉ úséò ÊVÉ ÉÆiÉ +Ê ÉtÉ ½þÒ +xªéléé ÉÉävÉÉiÉåÊMÉ ÉºÉÒ ½þhÉVÉä ' ÉÒ ÉÀ xéé½þó ' + ÉÉ YÉÉxÉÉºÉ OɽþhÉ EòÊ úiéä. iéòsé +Ê ÉtÉ, ªÉlÉÉlÉÇ ÉÉävÉåʺÉÊxÉ ÉɱÉÒ=`öÒ ½þhÉVÉä ' ÉÒ ÉÀ +ɽåþ ' + ÉÉ 078

85 YÉÉxÉɺÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ É䱪ÉÉxÉÆiÉ ú½þò {ÉÖx½þÉ =i{ézé ½þÉäiÉä. = ÉªÉ ÉEòÉ úséò où¹]õò BEòÉ +Ê Étä ÉÖ³åý ú½þéiéä. +ÉiÉÉÆ +Ê ÉtäSÉå º É û{é ºÉÉÆMÉÚxÉ ÊiÉSÉå EòɪÉÇ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- {É úò VÉÒiÉ xéé Éä±ÉÒ ** +Ê ÉtÉ ½äþ VÉÉEò³ýÒ ** ÉÆvÉ ÉÉäIÉÓ PÉɱÉÒ ** ÉÉÆvÉÉäÊxɪÉÉ ** 3-11 ** ( EòÉä É- VÉÉEò³ýÒ- +É É úhé Eò úhéé úò. PÉɱÉÒ- PÉɱÉiÉä, xééænùê ÉiÉä. ÉÉÆvÉÉäÊxɪÉÉ- ÉÆvÉ û{ééxéå. ) ]õòeòé- +Ê ÉtÉ ½þÒ VÉÒiÉxÉÉ Éä±ÉÒxÉÉ ½þhÉVÉä ÊVÉ ÉÆiÉ ( ºÉiªÉ ) +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÚÆ xéªéä. EòÉ úhé YÉÉxÉÉxÉå ÊiÉSÉÉ xéé É ½þÉäiÉÉä. ½þhÉÚxÉ Éä±ÉÒ +ɽäþ, ( Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ, ) +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéºéå½þò ½þhÉÚÆ xéªéä. EòÉ úhé, iéò VÉÉEò³ýÒ ½þhÉVÉä º É û{ééºé +É É úhé Eò úhéé úò +ɽäþ. ªÉÉ É ÉÉhÉå +Ê ÉtäºÉ VÉ úò º É û{é xéé½þó, ié úò iéò ÉÆvÉ ÉÉäIÉÓ ÉÉÆvÉÉäÊxɪÉÉPÉɱÉÒ ½þhÉVÉä ÉÆvÉ É ÉÉäIÉ ½äþ BEòÉ +Ê Étä ÉÖ³åýSÉ xééænùié +ºÉ±ªÉÉxÉå iéò ÉÆvÉ É ÉÉäIÉ ªÉÉ = ɪÉÉƺɽþÒ ÉÆvÉ û{ééxéåsé xééænùê ÉiÉä. ** 11 ** BEòÉ +Éå ÉÒxÉå {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eò ûxé ºÉ ÉÉvÉÉxÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ÉÉäIÉÊSÉ ÉÆvÉ ½þÉäªÉ ** ié úò ÉÉäIÉ É nù EòÉÆ ºÉɽäþ ** {É úò +YÉÉxÉÉ PÉ úó jééªé ** ÉÉ=MÉÒÊSÉ ** 3-12 ** ( EòÉä É- EòÉÆ- EòɪÉ, EòºÉÉ. ºÉɽäþ- ºÉ½þxÉ Eò úò±é. jééªé- úiéhé. ÉÉ=MÉÒ- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- ÉÉäIÉSÉ VÉ ú ÉÆvÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú ÉÉäIÉ É nùsé ªÉlÉÇ ½þÉä<DZÉ. EòÉ úhé iªééséé +léç iªééºé ºÉ½þxÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÉSªÉÉ PÉ úéæié ªÉÉ ÉÆvÉ ÉÉäIÉÉSÉå jééªé ½þhÉVÉä úiéhé ÉÉ=MÉÒÊSÉ ½þhÉVÉä ªÉlÉÇSÉ +ɽäþ. ** 12 ** où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ÉÉMÉÖ±ÉÉSÉäÊxÉ É úhéå ** iééä¹éé Éå EòÓ ÉɳýEåò ªÉähÉå ** ªÉä úé iééä xéé½þó ÉÉ EòÉähÉå ** ÉÞiªÉÖ ÉÉxÉÉ ÉÉ ** 3-13 ** ( EòÉä É- ÉÉMÉÖ±É- ÉÖ±ÉÉÆºÉ ÉªÉ nùéjéê ÉhªÉɺÉÉ`öÓ ªÉÉäÊVɱÉä±ÉÒ Eòα{ÉiÉ ªÉä úé- ÉÉèføɺÉ. ) ]õòeòé- ÉÉMÉÖ±É Éä±ÉÉ +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉxÉå ÉɳýEòÉºÉ ºÉÆiÉÉä¹É ½þÉäiÉÉä; {ÉhÉ, ªÉä úéiééäxéé½þó ½þhÉVÉä ÉÉèfø ÉxÉÖ¹ªÉÉºÉ iééä ÉÉMÉÖ±É ÉÉä ÉÉ ÉɺÉiÉSÉ xéé½þó. ÉÉ ½þhÉVÉä ÉMÉ iªééséå É úhé EòÉähÉÓ ÉÉxÉÉ Éå?** 13 ** PÉ]õÉSÉå xéé½þó{éhé ** Öò]õʱɪÉÉSÉÒ xéémé ÉhÉ ** ÉÉxÉÒiÉ +ºÉä iéä VÉÉhÉ ** ½þhÉÉå ªÉä EòÓ ** 3-14 ** ( EòÉä É- xéémé ÉhÉ- ÉÖb ÉhÉ. VÉÉhÉ- ºÉÖYÉ, ɽþÉhÉä. ) 079 ɺiÉÖ.

86 ]õòeòé- PÉ]õÉSÉÉ xéé½þó{éhéé ½þhÉVÉä + ÉÉ É ½þÉ Öò]õ±ªÉÉ ÉÖ³åý xéémé ÉhÉ ½þhÉVÉä ÉÖb ÉhÉ òé ú ZÉɱÉÒ, +ºÉå VÉä MÉÞ½þºlÉ ÉÉxÉiÉÉiÉ, iªééæºé VÉÉhÉ ½þhÉVÉä ºÉÖYÉ +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. iéuùiéâ ÉÆvÉÉSÉÉ xéé É Eò ûxé ÉÉäIÉ Ê É³ýÊ É±ÉÉ +ºÉå ½þhÉhÉÉ äú MÉÞ½þºlÉ ºÉÖYÉ EòºÉä ½þhÉÉ ÉäiÉ? ** 14 ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÆvÉÊSÉ iéæ É ÉÉ ÉÉä ** ÉÉ ÉÉäIÉÉ Eåò ɺiÉÉ ÉÉä ** É úéäêxé Eäò±ÉÉ `öé ÉÉä ** +Ê ÉtÉ iéªéé ** 3-15 ** ( EòÉä É- ÉÉ ÉÉä- Ê ÉlªÉÉ. ɺiÉÉ É- ºÉÆ É É, ɺÉÆMÉ. `öé ÉÉä- κlÉÊiÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ÉÆvÉSÉ VÉ ú +MÉÉänù ú ÉÉ ÉÉä ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ, ié ú ÉMÉ ÉÉäIÉÉSÉÉ ºÉÆ É É Eåò ½þhÉVÉä EòÉä`åö ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. {ÉhÉ +Ê ÉtÉ É úéäêxéiéªéé`öé ÉÉäEäò±ÉÉ ½þhÉVÉä +YÉÉxÉ xéé É {ÉÉ É±ªÉÉ ÉÖ³åý ÉÆvÉ É ÉÉäIÉ ªÉÉÆºÉ ÎºlÉÊiÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ. ɺiÉÖiÉ: xéé½þó. ** 1 ** +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉ ½åþ +YÉÉxÉÉSªÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå ÉÆvÉSÉ +ɽäþ, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ É ÉÉhÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +ÉÊhÉ YÉÉxÉ ÉÆvÉÖ BäºÉå ** Ê É ÉºÉÚjÉÉSÉäÊxÉ Ê É¹Éå ** ½þÊhÉiɱÉå +ºÉä ** ºÉnùÉÊ É Éå ** 3-16 ** +ÉÊhÉ ÉèEÖÆò`öÒSÉä ºÉÖVÉÉhÉå ** YÉÉxÉ{ÉÉ ÉÓ ºÉk ÉMÉÖhÉå ** ÉÉÆÊvÉVÉä ½åþ ÉÉä±ÉhÉå ** ɽÖþ Eäò±Éå ** 17 ** ( EòÉä É- Ê É¹Éå- ÊxÉÊ ÉkÉÉxÉå. ) ]õòeòé- +ÉÊhÉ YÉÉxÉ näùjéò±é ÉÆvÉSÉ +ɽäþ, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ' YÉÉxÉÆ ÉÆvÉ: ' +ºÉå Ê É ÉºÉÚjÉÉSªÉÉ ÊxÉÊ ÉkÉÉxÉå ÉÒ ÉÆEò úéæxéó ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. ** 16 ** +ÉÊhÉ ÉèEÖÆò`öÓSÉä ºÉÖVÉÉhÉ VÉä ÉÒEÞò¹hÉ ªÉÉÆxÉÓ ºÉk ÉMÉÖhÉÉi ÉEò VÉå YÉÉxÉ ½þÉSÉ EòÉähÉÒBEò {ÉÉ É iªéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå ÉÉÆÊvÉVÉä ½þhÉVÉä ÉÆvÉSÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ɽÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. ( MÉÒiÉÉ ÉÉCªÉÆ-) '' iéjéºéi ÉÆ ÊxÉ ÉDZÉi ÉÉiÉ ÉEòÉ ÉEò ÉxÉÉ ÉªÉÆ ** ºÉÖJɺÉÆMÉäxÉ ÉvxÉÉÊiÉ YÉÉxɺÉÆMÉäxÉ SÉÉxÉPÉ. '' Eäò ɳý lééä úéæsªéé ÉSÉxÉÉ É ûxésé YÉÉxÉ ½þÉ ÉÆvÉ +ɽäþ +ºÉå xéé½þó; ié ú +É ÉSªÉÉ +xéö É ÉÉxÉå½þÒ ½åþ ʺÉrù +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- {É úò Ê É Éå EòÉÆ ÉÒ É±±É Éå ** ÉÉäʱɱÉå ªÉähÉåÊSÉ ±ÉÉä Éå ** ÉÉxÉÖÆ iéå ½åþ ±ÉÉ Éä ** xé ÉÉä±ÉiÉÉƽþÒ ** 3-18 ** ( EòÉä É- ±ÉÉ Éä- ºÉ ÉVÉiÉå. ) ]õòeòé- {É ÆúiÉÖ, Ê É É ËEò ÉÉ ÉÒEÞò¹hÉ ½äþ, YÉÉxÉ ½þÉ ÉÆvÉ +ɽäþ +ºÉå ÉÉä±É±Éå, 080

87 B Éfø ÉSÉ ±ÉÉä ÉÉxÉå +É ½þÓ iéå ÉÉxÉÚÆ ½þhÉVÉä ÉÉxÉÉ Éå EòɪÉ? ÉÉxÉÚÆ xéªéä. EòÉ úhé iéä VÉ úò ÉÉä±É±Éä xéºéiéä ié úò YÉÉxÉ ½þÉ ÉÆvÉ +ɽäþ +ºÉä +É ½þÉÆºÉ +xéö É ÉÉxÉä ±ÉÉ Éä ½þhÉVÉä ºÉ ÉVɱÉå +ºÉiÉå. +ÉiÉÉÆ {ÉÉÆSÉ +Éä ªÉÉÆxÉÓ iék ÉYÉÉxÉ ½åþ ªÉlÉÇ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ ½þÉ ÉÆvÉ +ɽäþ +ºÉä ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉÉä +Éi ÉÉ YÉÉxÉÊxÉJɳý ** iééäê½þ PÉä YÉÉxÉÉSÉå ɳý ** iéé ºÉÚªÉÇ ËSÉÊiÉ ºÉ ɳý iéèºéå xé ½äþ ** 3-19 ** ( EòÉä É- ÊxÉJɳý- ÉÖrù, ÊxÉJÉɱɺÉ. ɳý- ºÉ½þɪªÉ. ºÉ ɳý- ÉÉiÉ:Eòɳý. ) ]õòeòé- +Éi ÉÉ ½þÉ ÊxÉJɳý ½þhÉVÉä ÊxÉJÉÉ±ÉºÉ YÉÉxɺ É û{é +ºÉÚxɽþÒ iééä VÉ ú +xªé YÉÉxÉÉSÉå ɳý ½þhÉVÉä ºÉ½þɪªÉ PÉä<DZÉ, ié ú ºÉÚªÉÉÇxÉå ºÉ É³ýËSÉiÉÒ ½þhÉVÉä ÉÉiÉ:EòɳýÉSÉå ËSÉiÉxÉ Eò úé Éä iéºéä ½äþ ZÉɱÉä xéé½þò EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ZÉɱÉåSÉ. ** 19 ** YÉÉxÉå ±ÉÉPÉiÉÖ +ɽäþ ** iéé YÉÉxÉ{ÉhÉ vééêb ±Éå ÉɪÉå ** nùò{éé ÉÉÆSÉÚÊxÉ Ênù ÉÉ xé ±Éɽäþ ** iéé +ÆMÉ ÉֱɱÉÉSÉ EòÓ ** 3-20 ** ( EòÉä É- ±ÉÉPÉiÉÖ- ÉÉä`åö{ÉhÉ. ÉɪÉåvÉÉÊb ±Éå- ªÉlÉÇ ZÉɱÉå. xé±éé½äþ- ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. iéå- ié ú. +ÆMÉ ÉֱɱÉÉ- º ÉiÉ: Éäb É É±ÉÉ. ) ]õòeòé- YÉÉxÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ÉÉ ½þÉ ±ÉÉPªÉi ÉÉºÉ ( YÉÉxÉ û{é ÉÉä`åö{ÉhÉÉºÉ ) {ÉÉ ÉiÉÉä. +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå ié ú YÉÉxÉ{ÉhÉ ÉɪÉåvÉÉÊb ±Éå ½þhÉVÉä +Éi ÉÉ ½þÉ YÉÉxɺ É û{é +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ZÉɱÉä. nùò{éé ÉÉÆSÉÚxÉ Ênù ÉÉ VÉ ú OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, ié ú iééä {ÉÖ û¹é +ÆMÉ ÉֱɱÉÉ ½þhÉVÉä º ÉiÉ: Éäb É É±ÉÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉä.** 20 ** nùéäxé où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +É{ÉhÉ{Éå +É{ÉhÉÉ{ÉɺÉÓ ** xéähéiééæ näù ÉÉänäù ÉÓ ** ˽þb iééæ +É{ÉhÉÉ{Éå ÊMÉ ÉºÉÒ ** ½åþ EòÒ ú ½þÉäªÉ ** 3-21 ** ( EòÉä É- ÊMÉ ÉºÉÒ- ÉÉävÉÚÆ. EòÒ ú- ÊxÉ SɪÉÉxÉå. ) ]õòeòé- +É{ÉhÉ{Éå+É{ÉhÉÉ{ÉɺÉÓxÉähÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓSÉ +ɽþÉå ½åþ xé VÉÉhÉÚxÉ näù ÉÉänäù É Ë½þbÚÆ ±ÉÉMɱÉÉå, ié ú +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÊMÉ ÉºÉÒ ½þhÉVÉä ÉÉävÉÚxÉ EòÉfÚÆø ½åþEòÒ ú½þéäªé ½þhÉVÉä ½åþ ÊxÉ SɪÉÉxÉå ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ÉÀYÉÉxÉÉxÉå +Éi ÉÉ ºÉÉÆ{Éb iééä +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 21 ** {É úò ɽÖþiÉÉÆ EòÉÆ ÊnùªÉÉÆ ** +É{ÉhÉÉ{Éå +É`ö ÉʱɪÉÉ ** 081

88 ½þhÉä ÉÒ +ÉÊVÉ ªÉªÉÉ ** EèòºÉÉ Ê úzééå ** 3-22 ** ( EòÉä É- ÊnùªÉÉÆ- Ênù ɺÉÉÆxÉÓ. Ê úzééå- ºÉÆiÉÉäʹÉiÉ ½þÉ Éå. ) ]õòeòé- {É úò ½þhÉVÉä {É ÆúiÉÖ É½ÖþiÉÉEòÉÆÊnùªÉÉ ½þhÉVÉä ɽÖþiÉ Ênù ɺÉÉÆxÉÓ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ +É`öÊ É±Éå +ºÉiÉÉÆ +ÉVÉ ÉÒ, ªÉªÉÉ ½þhÉVÉä ªÉÉ +É`ö ÉhÉÒxÉå EèòºÉÉÊ úzééå ½þhÉä ½þhÉVÉä EòºÉå ºÉÆiÉÉäʹÉiÉ ½þÉ Éå +ºÉå ½þhÉiÉÉä. ºÉÆiÉÉäʹÉiÉ ½þÉähªÉÉºÉ + ÉEòÉ ÉSÉ xéé½þó. EòÉ úhé, +É{ÉhÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓSÉ +ɽþÉå. iéuùié +Éi ÉÉ ½þÉ YÉÉxɺ É û{é +ºÉiÉÉÆ +xªé YÉÉxÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå iééä ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ½þhÉhÉå ºÉÆiÉÉä¹ÉEòÉ úeò xé ½äþ. ** 22 ** iéèºéé YÉÉxÉ û{é +Éi ÉÉ ** YÉÉxÉåÊSÉ +É{ÉÖ±ÉÒ É ÉÉ ** Eò úòiéºéä ºÉÉä½Æþ ÉÉ ** BäºÉÉ ÉÆvÉÖ ** 3-23 ** ( EòÉä É- É ÉÉ - iék ÉYÉÉxÉ. ºÉÉä½Æþ ÉÉ- iééä ÉÒ +ɽäþ. ÉÆvÉÖ- ÉÆvÉ. ) ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå YÉÉxÉ û{é +Éi ÉÉ ½þÉ YÉÉxÉåÊSÉ+É{ÉÖ±ÉÒ É ÉÉEò úòiéºéä ½þhÉVÉä iék ÉYÉÉxÉÉxÉå +É{ɱÉå YÉÉxÉ Eò ûxé PÉäiÉÉä, +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉÉä%½Æþ ÉÉ ½þhÉVÉä iééä ÉÒ +ɽåþ, BäºÉÉ ÉÆvÉÖ ½þhÉVÉä + ÉÉ ÉEòÉ úséå YÉÉxÉ ÉÆvÉSÉ +ɽäþ. ** 23 **ªÉÉ É ÉÉhÉå YÉÉxÉÉ ÉºlÉÉ ÉÆvÉ +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. +ÉiÉÉÆ iªéé YÉÉxÉÉSªÉÉ xéé ÉÉxÉå ÉÉäIÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VÉå YÉÉxÉ º ɪÉå ÉÖbä ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÉ úò xéé Ébä ** YÉÉxÉå ÉÉäIÉÖ PÉbä ** iéå ÊxÉ ÉɱÉäÊxÉ ** 3-24 ** ( EòÉä É- ÉÉ úò- ÉÉ ú ÉÚiÉ, +ÉäZÉå. xéé Ébä - Ê ÉªÉEò ú xéé½þó. ÊxÉ ÉɱÉäÊxÉ- xéé É {ÉÉ É±ªÉÉxÉÆiÉ ú. ) ]õòeòé- VÉåYÉÉxɺ ɪÉå ÉÖbä ½þhÉVÉä ÉÒ ÉÀ +ɽåþ + ÉÉ ÉEòÉ úséå YÉÉxÉ ½åþ +YÉÉxÉ ÊxÉ ÉÞkÉ Eò ûxé º ÉiÉ: xéé É {ÉÉ ÉiÉå; ½þhÉÚxÉ iéå ÉÉ úòxéé Ébä ½þhÉVÉä ÉÉ ú ÉÚiÉ YÉÉxÉ Ê ÉªÉEò ú ½þÉäiÉ xéé½þó. iéå YÉÉxÉ ÊxÉ ÉɱÉäÊxÉ ½þhÉVÉä xéé É {ÉÉ É±ªÉÉxÉÆiÉ ú ÉÉäIÉ ½þÉäiÉÉä.** 24** +ÉiÉÉÆ SÉÉ úò ÉÉSÉÉ näùjéò±é xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ½þhÉÉäÊxÉ {É úéênùeòé ÉÉSÉÉ ** iééä ÉÞÆMÉÉ û SÉÉè +ÆMÉÉSÉÉ ** B ÉÆ +Ê ÉtÉ VÉÒ ÉÉSÉÉ ** VÉÒ Éi É iªééméò ** 3-25 ** ( EòÉä É- ÉÞÆMÉÉ û- ÉÚ¹ÉhÉ. SÉÉè+ÆMÉå- +YÉÉxÉ, YÉÉxÉ, ÉÆvÉ É ÉÉäIÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ {É úé, {É ªÉÆiÉÒ, ÉvªÉ ÉÉ É ÉèJÉ úò BiÉpÚù{É VÉÓ SÉÉ ú ɽþÉ ÉÉCªÉå iéó SÉÉè+ÆMÉÉSÉÉ ÉÞÆMÉÉ û ½þhÉVÉä +YÉÉxÉ, YÉÉxÉ, ÉÆvÉ, É ÉÉäIÉ + ÉÉ 082

89 ÉEòÉ úséó VÉÓ ÉÉSÉäSÉÓ SÉÉ ú +ÆMÉå iªééæséå ÉÚ¹ÉhÉ +ɽäþiÉ. ( ºÉ ÉÇ ÉÉSÉÉ û{é É nù ½äþ ÁÉ SÉÉ ú +ÆMÉÉºÉ vé ûxé +ɽäþiÉ. ) ½þhÉÚxÉ ÁÉ ÉÉSÉÉ +Ê ÉtÉ ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå +Ê ÉtÉSÉ +ɽäþiÉ. ªÉÉEòÊ úiééæ +Ê ÉtäSªÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå ÉÉ{iÉ ZÉɱÉ䱪ÉÉ VÉÒ ÉÉSªÉÉ VÉÒ Éi ÉÉSÉÉ iªéémé ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ, ÁÉ +Ê ÉtÉ ÉÚiÉ SÉÉ úò ÉÉSÉÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ. ** 25 ** +ÉiÉÉÆ ÉÉSÉÉ VÉ úò ÊxÉ ÉÞkÉ ½þÉäiÉÉiÉ, ié úò +xéö É É ú½þéiééä, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +ÆMÉÉSÉäÊxÉ <ÆvÉxÉå =nùéºéö ** =`öéäêxé YÉÉxÉÉÎMxÉ É Éä ÉÖ ** Eò úò iéäléå ɺ ɱÉä ÉÖ ** ÉÉävÉÉSÉÉ = äú ** 3-26 ** ( EòÉä É- ±Éä É- lééäbå. ) ]õòeòé- ÉÉSÉÉ ½þÒ +É{ɱÉå É úò újéªé û{é +ÆMÉ ½åþSÉ EòÉähÉÒBEò <ÆvÉxÉ ½þhÉVÉä Eòɹ`ö iªéé Ê É¹ÉªÉÓ =nùéºé ½þÉä>ðxÉ ( É úò ú ÉÖrùÒSÉÉ iªéémé ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ) YÉÉxÉ û{é +MxÉÒ ÉvªÉå É Éä É EòÊ úiéò ZÉɱÉÒ. iéäléå Eäò ɳý ÉÉävÉÉSÉÉ ½þhÉVÉä +xéö É ÉÉSÉÉ Éº ɱÉä É = úiééä. ½þhÉÚxÉ +xéö É É û{ééxéå ÉÉSÉÉ@ñhÉ ú½þéiéå** 26 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VɳýÓ VɳýÉ ÉäMɳÖý ** EòÉ{ÉÚ ú xé ÊnùºÉä +Éb ³Öý ** {É úò ½þÉä>ðÊxÉ {ÉÊ ú ɳÖý ** = äú VÉäË É ** 3-27 ** ( EòÉä É- +Éb ³Öý- iéöeòb É. {ÉÊ ú ɳÖý- ºÉÖMÉÆvÉ. ) ]õòeòé- EòÉ{ÉÖ ú ½þÉ =nùeòé ÉvªÉå `äöê ɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ, EòÉ{ÉÖ úéséé +Éb ³Öý ½þhÉVÉä iéöeòb É ½þÉ VɳýÉ ÉäMɳÖýxÉÊnùºÉä ½þhÉVÉä =nùeòé½úþxé Ê ÉzÉ ÊnùºÉiÉ xéé½þó. ( iééä =nùeòéæié Ê É ûxé VÉÉiÉÉä. ) {ÉhÉ iééä VɺÉÉ ºÉÖMÉÆvÉ û{ééxéå = úiééä, iªéé É ÉÉhÉå ÉÉävÉ ½þÉ = úiééä.** 27 ** +ÆMÉÓ ±ÉÉÊ ÉʱɪÉÉ Ê É ÉÚÊiÉ ** iéé {É ú ÉÉhÉÖ½þÒ ZÉb iéò ** {É úò {ÉÉÆbÖ úi Éå EòÉÆÊiÉ ** úé½äþ VÉè ÉÒ ** 3-28 ** ÉÉä½þ³ýÉ +ÆMÉÓ VÉèºÉå ** {ÉÉhÉÒ {ÉÉhÉÒ{ÉhÉå xéºéä ** {É úò ÉÉä±½þɺÉÉSÉäÊxÉ Ê É¹Éå ** +léòsé iéå ** 3-29 ** xééié úò ÉvªÉÉx½þEòɳýÓ ** UôɪÉÉ xé ÊnùºÉä ÉäMɳýÒ ** +ºÉä {ÉɪÉÉiɳýÓ ** Ê úpééäêxéªéé ** 3-30 ** ( EòÉä É- Ê É ÉÚÊiÉ- ɺ É. {É ú ÉÉhÉÖ- úvé:eòhé. +Éä½þ³ý- +ÉäføÉ. +léò- +ɽäþ. Ê úpééäêxéªéé- É Éä É Eò ûxé. ) ]õòeòé- +ÆMÉÉºÉ Éº É ±ÉÉÊ É±Éå +ºÉiÉÉÆ {É ú ÉÉhÉÖ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ úvé:eòhé 083

90 ZÉbÚ xé VÉÉiÉÉiÉ, {ÉhÉ {ÉÉÆbÖ úi Éå ½þhÉVÉä {ÉÉÆfø äú{éhééxéå VÉ ÉÒ EòÉÆÊiÉ ú½þéiéä, iéuùié ÉÉävÉ = úiééä. ** 28 ** ÉÉä½þ³ýÉ+ÆMÉÓ ½þhÉVÉä +Éäfø É ÉvªÉå {ÉÉhÉÒ ½åþ {ÉÉhÉÒ{ÉhÉÉxÉå +ºÉiÉ xéé½þó. {ÉhÉ ÉÉä±½þɺÉÉSÉäÊxÉÊ É¹Éå ½þhÉVÉä +Éä±ÉÉ ªÉÉSªÉÉ Ê É¹ÉÉxÉå iéå iéäléå +ºÉiÉåSÉ, iéuùié ÉÉävÉ = úiééä. ** 29 ** xééié úò ½þhÉVÉä +lé ÉÉ ÉvªÉÉx½þEòɳýÓ +É{ɱªÉÉ näù½þéséò UôɪÉÉ ½þÒ ÉäMɳýÒ ÊnùºÉiÉ xéé½þó, iªéé Éä³ýÓ iéò {ÉɪÉÉiɳýÓ ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ {ÉɪÉÉSªÉÉ ié³ý ªÉÉJÉɱÉÓ, Ê úpééäêxéªéé+ºéä ½þhÉVÉä É Éä É Eò ûxé +ºÉiÉä, iéuùié ÉÉävÉ = úiééä. ** 30 ** iéèºéå OÉɺÉÚÊxÉ nöùºé åú ** º É û{éó º É û{ééeòé åú ** +É{ÉÖ±Éä{ÉhÉå = äú ** ÉÉävÉÖ VÉÉä EòÉÆ ** 3-31 ** Éä¹É ÉÉSÉÉ <ªÉÉ ** xé äòb ÉäÊSÉ É úéäêxéªéé ** iéå {ÉɪÉÉ {ÉbÚ ÊxÉ Ê ÉªÉÉ ** ºÉÉäb Ê É±Éå ** 3-32 ** ( EòÉä É- nöùºé äú- uèùié. º É û{ééeòé åú- +Éi ɺ É û{éésªéé +ÉEòÉ úéxéå. +É{ÉÖ±Éå{ÉhÉå- +Éi Éi ÉÉxÉå. ÉÉävÉ- +xéö É É. Éä¹É- ÉÉEòÒ = ú±éä±éä. <ªÉÉ- ÁÉ. ) ]õòeòé- iéèºéånöùºé åúoééºéúxé ½þhÉVÉä iªéé É ÉÉhÉå ºÉ ÉÇ uèùié OÉɺÉÚxÉ +É{ɱªÉÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ, º É û{ééeòé åú+é{éö±éå{éhéåvééä ÉÉävÉÖ= äú ½þhÉVÉä º É û{ééeòé úéxéå +É{ɱÉä{ÉhÉÉSÉÉ ( +Éi Éi ÉÉSÉÉ ) VÉÉä ÉÉävÉ ½þhÉVÉä VÉÉä +xéö É É = úiééä, ** 31 ** iéòsé Éä¹É ÉÉSÉÉ ½þÉäªÉ. iéò É ûxé½þò Ê ò]õié xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ºÉnÂùMÉÖ ûsªéé {ÉɪÉÉ {ÉbÚ xé ÉÒ ÊiɱÉÉ ºÉÉäb Ê É±Éå ** 32 ** +ÉiÉÉÆ {ÉÖføSªÉÉ ÉEò úhééséé ºÉÆ ÉÆvÉ nùéjéê ÉhªÉɺÉÉ`öÓ YÉÉxÉÉYÉÉxɺÉÆ ÉÆvÉÓ ÉÉSÉäSÉÉ xéé É Eäò±ÉÉ {ÉÉʽþVÉä, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ½þhÉÉäÊxÉ {É úé {É ªÉÆiÉÒ ** ÉvªÉ ÉÉ ½þxÉ ÉÉ úiéò ** ªÉÉ ÊxɺiÉ úê±éªéé ±ÉÉMÉÊiÉ ** YÉÉxÉÉYÉÉxÉÒSÉÒ ** 3-33 ** ( EòÉä É- ÊxɺiÉ úê±éªéé±ééméêié- xéé É Eò úé ªÉÉ ±ÉÉMÉiÉÉiÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉ É +YÉÉxÉ BiÉiºÉÆ ÉÆvÉÓ, {É úé, {É ªÉÆiÉÒ, ÉvªÉ ÉÉ, É ÉÉ úiéò + ÉÉ ÁÉ SÉÉ ú ÉÉSÉÉ ÊxɺiÉ úê±éªéé±ééméêié ½þhÉVÉä xéé É Eò úé ªÉÉ ±ÉÉMÉiÉÉiÉ. ** 33 ** ** <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä ÉÒ ÉVYÉÉxÉä É úê É úêséiéä ÉÉSÉÉ@ñhÉ ÉÉäSÉxÉÆ xéé É iéþiéòªé ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÈ. ** 3 ** ={ɺÉƽþÉ ú- {Éʽþ±ªÉÉ +Éå ÉÒxÉå, ÉÒ ÉÀ +ɽåþ + ÉÉ ÉEòÉ úséå VÉå YÉÉxÉ iéå +YÉÉxÉSÉ 084

91 +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ, VÉ úò ÉÚ±ÉÉYÉÉxÉÉSÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½þÉäiÉä, ié úò VÉÉå{ɪÉÈiÉ YÉÉxÉ û{é ÉÞÊkÉ úé½þò±é, iééå{éªéèié iªéé ÉiÉÒiÉÒSÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ YÉÉxɺÉÆ ÉÆvÉÓ SÉÉ úò ÉÉSÉÉ úé½þiééié, +ºÉå {ÉÖfåø ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. xéæié ú ÉÆvÉSÉ xéé½þó, ÉMÉ ÉÉäIÉ ié úò EòÉä`ÚöxÉ ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ? +ºÉå lééäb CªÉÉÆiÉ ºÉÉÆMÉÚxÉ, YÉÉxɽþÒ ÉÆvÉSÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. ±ÉÉäEòÉÆiÉ YÉÉxÉÉSªÉÉ VªÉÉ ûfø É {Éb ±ªÉÉ +ɽäþiÉ, iªééséå ÊxÉ úéeò úhé YÉÉxÉä É úéæxéó SÉÉÆMɱÉåSÉ Eäò±Éå +ɽäþ. {ÉÖfåø SÉÉä ÉÒºÉÉ Éä +Éå ÉÓiÉ ÉÉäIÉ É nùéséé +léç ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ +ɽäþ. xéæié ú Éä É]õ{ɪÉÈiÉ +xéö É É ½þÉ Éä¹É úé½þiééä, ½þhÉÚxÉ iªééséå ÊxÉ úéeò úhé ÉÒ ºÉnÂùMÉÖ ÆûSªÉÉ {ÉɪÉÉ {ÉbÚ xé EòÊ úiééå, +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ, SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhééséé ºÉÆ ÉÆvÉ nùéjéê ɱÉÉ +ɽäþ. SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhéó YÉÉxÉ ½åþ +Éi ªÉÉ ÉÒ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ú½þéiéå ËEò ÉÉ xéé½þó, ªÉÉ Éqù±É Ê ÉSÉÉ ú Eò úhéé ú +ɽäþiÉ. ªÉÉ ÉEò úhééºé ÉÉäSÉxÉ ½þhÉhªÉÉSÉå EòÉ úhé <iéeåòsé +ɽäþ EòÓ, SÉÉ ú ÉEòÉ úsªéé ÉÉSÉÉ ÁÉ YÉÉxÉÉäkÉ ú näùjéò±é ú½þéiééié. iªééæiéúxé ÉÖHò ZÉɱªÉÉÊ É ÉÉªÉ JÉ úé ÉÉäIÉSÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ªÉÉ Éqù±ÉSÉÉ ºÉ ÉÇ Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ +ɽäþ. ** ** <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä iéþiéòªé ÉEò úhéä iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ ]õòeòé ºÉ ÉÉ{iÉÉ.** 3 **

92 YÉÉxÉÉ ÉänùJÉÆb xé lé SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhéé Æú É:* +ÉiÉÉÆ SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhééæié, + Éänù ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå VÉå YÉÉxÉ ú½þéiéå ½þhÉÚxÉ iéþiéòªé ÉEò úhéó ºÉÉÆÊMÉiɱÉå, iªééséé ÊxɺiÉÉ ú Eò úé ɪÉÉSÉÉ +ɽäþ. iªééæié ÉlÉ É +Éi ªÉÉ ÉÓ + Éänù ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå YÉÉxÉ ú½þéiéå, +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ EòÊ úiééié:- +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉÉSÉäÊxÉ ÉÉ åú ** YÉÉxÉ + Éänåù ÉÉ É äú ** xéònù ºÉÉvÉÚÊxÉ VÉÉMÉ äú ** xééæênùvéä VÉäË É ** 4-1** ( EòÉä É- ÉÉ ú- xéé É. ÉÉ É äú- ú½þéiéä. ºÉÉvÉÚÊxÉ- ºÉÆ{ÉÚxÉ. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉxÉÆiÉ ú, +YÉÉxÉÉSÉäÊxÉ ÉÉ åú ½þhÉVÉä ÉÒ ÉÀ xéé½þó + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé +YÉÉxÉÉSÉÉ xéé É ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú, YÉÉxÉ+ Éänåù ÉÉ É äú ½þhÉVÉä ÉÒ ÉÀ +ɽåþ + ÉÉ ÉEòÉ úséå YÉÉxÉ +Éi ªÉÉ ÉÓ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå úé½þiéå. VªÉÉ É ÉÉhÉå xéònùºéévéúêxé ½þhÉVÉä ÊxÉpùÉ ºÉÆ{ɱªÉÉxÉÆiÉ ú VÉÉMÉ äúxééæênùvéä ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞÊiÉ xééænùiéä, iéuùiéâ. ** 1** VÉ úò VÉÉMÉÞnÂùoù¹]õÉÆiÉÉ É ÉÉhÉå YÉÉxÉ ½þÉ ÉÆvÉ +ɽäþ, ié úò nù{éçhéésªéé où¹]õéæiéé É ÉÉhÉå BäCªÉYÉÉxÉ ÉÉäIÉ û{éò EòÉÆ ½þÉä>Æð xéªéä, + ÉÒ ÉÆEòÉ Eò ûxé =ké ú näùiééié:- EòÉÆ nù{éçhééséé ÊxÉMÉɱÉÉ ** BäCªÉ ÉÉävÉÖ {Éʽþ±ÉÉ ** ÉÖJÉ ÉÉäMÉÒ +É{ÉÖ±ÉÉ ** +É{ÉhÉÊSÉ ** 4-2** YÉÉxÉ ÊVɪÉÉÊiɪÉÉ{É úò ** VÉMÉÓ +Éi ÉèCªÉ Eò úò ** iéé ºÉÖÊ úªéé JÉÉäSÉä ºÉÖ úò ** iéèºéå ZÉɱÉå ** 4-3 ** ( EòÉä É- nù{éçhééséé- nù{éçhé ºÉÆ ÉÆvÉÓ, nù{éçhé vé ú±ªééxéæié ú. ÊxÉMÉɱÉÉ- ÉiªÉªÉÉºÉ ªÉäiÉÉä, YÉÉxÉ ½þÉäiÉå. ÊVɪÉÉÊiɪÉÉ{É úò- EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå. ) ]õòeòé- nù{éçhé ÉÖJÉÉºÉ ÉÉä ú vé ú±éå xéºéiééæ ÉÖJÉ ½åþ ÉÖJÉ û{ééxéåsé +ºÉiÉå, nù{éçhé {ÉÖfåø vé ú±ªééxéæié ú½þò {Éʽþ±ÉÉBäCªÉ ÉÉävÉÊxÉMÉɱÉÉ ½þhÉVÉä ÉlÉ ÉSÉå ÉÖJÉÉSÉå BäCªÉYÉÉxÉSÉ ÉiªÉªÉÉºÉ ªÉäiÉå. ½þhÉÚxÉ +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉÉSÉÒ ÉÉä ÉÉ +É{ÉhÉSÉ iªéésé ÉÖJÉÉxÉå VÉ ÉÒ ÉÉäÊMÉiÉÉä, iéuùiéâ YÉÉxÉÉxÉå BäCªÉ ÉÉävÉ ÉiªÉªÉÉºÉ ªÉäiÉÉä, ( + ÉÒ ÉÆEòÉ ) ** 2 ** ( =ké ú ) ÊVɪÉÉÊiɪÉÉ{É úò ½þhÉVÉä EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå VÉMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iék ÉYÉÉxÉ ½åþ YÉÉxɺ É û{é +Éi ªÉÉ ÉÓ BäCªÉ {ÉÉ ÉÚxÉ ú½þéiéå, +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉÖ úòxéå ºÉÖ úòºé VɺÉå JÉÉåSÉÉ Éå, iªéé É ÉÉhÉå κlÉiÉÒ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä, ½þhÉÚxÉ 086

93 + ÉÉ ÉEòÉ úséé =téämé VɺÉÉ ªÉlÉÇ +ɽäþ, iéuùiéâ YÉÉxÉ BäCªÉ {ÉÉ ÉiÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ +ɽäþ. ** 3 ** +YÉÉxÉÉSªÉÉ xéé ÉÉ É úéä É ú YÉÉxɽþÒ xéé É {ÉÉ ÉiÉå, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ±ÉÉ ÉÒ +ÉÆiÉ `öé>ðêxé EòÉä{É]õÉ ** iééä ºÉÉvÉÒ +É{ÉÊhɪÉÉ ºÉMÉ]õÉ ** EòÉÆ ÉÉÆvÉä +É{ÉhɪÉÉ SÉÉä ú]õé ** ÉÉä]äõ ÉÉVÉÓ ** 4-4 ** +ÉMÉÒ {ÉÉäiÉɺÉÉSÉäÊxÉ Ê É¹Éå ** +É{ÉhÉÉ{Éå VÉÉʳý±Éå VÉèºÉå ** YÉÉxÉ +YÉÉxÉxÉÉ Éå ** iéèºéå ZÉɱÉå ** 4-5 ** ( EòÉä É- ±ÉÉ ÉÒ- +ÉMɱÉÉ ÉÒ. `öé>ðêxé- úé½úþxé. EòÉä{É]õ- JÉÉä{É]õ. ºÉÉvÉÒxÉÉ ÉºÉÉvÉÒ. {ÉÉäiÉɺÉÉ- EòÉ{ÉÚ ú. ) ]õòeòé- EòÉä{É]õÉ+ÉÆiÉ`öÉ>ðÊxɱÉÉ ÉÒ ½þhÉVÉä JÉÉä{É]õÉ ÉvªÉå úé½úþxé VÉÉä ÉxÉÖ¹ªÉ iªéé JÉÉä{É]õÉºÉ +ÉMÉ ±ÉÉ ÉiÉÉä, iééä +É{ÉÊhɪÉɺÉMÉ]õɺÉÉvÉÒ ½þhÉVÉä iééä +É{ÉhÉɺÉÓ ºÉ½þ ÉiÉÇ ÉÉxÉ JÉÉä{É]õÉSÉÉ xéé É ºÉÉvÉiÉÉä. ËEò ÉÉ SÉÉä ú]õé ÉÉä]äõ ÉÉVÉÓ+É{ÉhɪÉÉ ÉÉÆvÉä ½þhÉVÉä SÉÉä ú]õé ½þÉ ' pù ªÉɺÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ ' +É{ÉhÉÉºÉ VªÉÉ É ÉÉhÉå ' PÉÉåMÉb ÉSªÉÉ ' ÉÉä]äõ ÉvªÉå ÉÉÆvÉÚxÉ PÉäiÉÉä. ** 4 ** ËEò ÉÉ, +ÉMÉÒ{ÉÉäiÉɺÉÉSÉäÊxÉÊ É¹Éå+É{ÉhÉÉ{ÉåVÉèºÉåVÉÉʳý±Éå ½þhÉVÉä +ÎMxÉ ½þÉ EòÉ{ÉÖ úéºé ±ÉÉÊ É±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ iééä VɺÉÉ EòÉ{ÉÖ úésªéé Ê É¹ÉÉxÉå +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉʳýiÉÉä, ( EòÉ{ÉÖ úésªéé + ÉÉ ÉÉ É úéä É ú +MxÉÒSÉÉ + ÉÉ É ½þÉäiÉÉä, ) iªéé É ÉÉhÉå +YÉÉxÉÉSªÉÉ xéé ÉÉ É úéä É ú YÉÉxÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉå. ** 5 ** iéå YÉÉxÉ ÊEòiÉÒ Eòɳý{ɪÉÈiÉ úé½úþxé xéé É {ÉÉ ÉiÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +YÉÉxÉÉSÉÉ ]åõeòé ** xéºéiééæ½þò YÉÉxÉ +ÊvÉEòÉ ** òéæeäò VÉÆ É ={ÉJÉÉ ** +É{ÉÖ±ÉÉ {Ébä ** 4-6 ** nù ÉɽþÒ iéä ÊxÉ ÉÉʱɪÉÉ ** ªÉähÉå VÉä = ÉɪÉÉ ** iéå Eäò ɳý xéé ÉÉ ÉªÉÉ ** nùò{ééêséªéä {É úò ** 4-7 ** ( EòÉä É- ]åõeòé- +É ÉªÉ. òéæeäò- ÉÉføiÉå, º Öò äú. ={ÉJÉÉ- xéé É. nù ÉÉ- iéä±é, ÉÉiÉ. = ÉɪÉÉ- ÉÉä`äö{ÉhÉɺÉ. ) ]õòeòé- +YÉÉxÉÉSÉÉ]åõEòÉxɺÉiÉÉƽþÒ ½þhÉVÉä +YÉÉxÉ ÊxÉ ÉÞkÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú YÉÉxÉ ÉÉføiÉå, ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÉSÉÉ]åõEòÉ ½þhÉVÉä +É ÉªÉ iééä xéºéiééæ½þò YÉÉxÉ ½åþ +ÊvÉEò òéæeäò ½þhÉVÉä ÉÞrùÒºÉ {ÉÉ ÉiÉå. iéå +É{ɱÉÉ, VÉÆ É={ÉJÉÉ{Ébä ½þhÉVÉä xéé É ½þÉä<Ç{ɪÉÈiÉSÉ. ** 6 ** nù ÉɽþÒiÉäÊxÉ ÉÉʱɪÉÉ ½þhÉVÉä ÉÉiÉ É iéä±é ½þÓ ºÉÆ{ɱªÉÉxÉÆiÉ ú nùò{é ½þÉ BEòÉBEòÓ = ÉɪÉɪÉähÉå ½þhÉVÉä ÉÉä`åö{ÉhÉÉºÉ ªÉäiÉÉä, iééä 087

94 Eäò ɳý xéé É {ÉÉ ÉÉ ÉªÉɺÉÉ`öÓSÉ. iéuùiéâ, YÉÉxÉ ÉÞrùÒºÉ {ÉÉ ÉiÉå, iéå +É{ɱÉÉ xéé É ºÉÉvÉhªÉɺÉÉ`öÓSÉ. ** 7 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +ÉhÉJÉÒ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- =]õhéå EòÉÆ {Éb héå ** EòSÉ É úéséå EòÉähÉ VÉÉhÉä ** EòÉÆ òéæeòhéå ºÉÖEòhÉå ** VÉÉ<Ç=³ýÉSÉå ** 4-8 ** ié ÆúMÉÉSÉä û{éé ªÉähÉå ** iéªééêsé xééæ É ÊxÉ ÉhÉå ** EòÉÆ Ê ÉVÉÚSÉå =nèùvéhéå ** iééäêsé +ºiÉÖ ** 4-9 ** iéèºéå Ê{É>ðÊxÉ +YÉÉxÉ ** iéæ É É úò ÉÉfäø YÉÉxÉ ** VÉÆ É +É{ÉÖ±Éå ÊxÉvÉxÉ ** ÊxÉ: Éä¹É ºÉÉvÉä ** 4-10 ** ( EòÉä É- =]õhéå- =i{ézé ½þÉähÉå. {Éb héå- {ÉiÉxÉ {ÉÉ ÉhÉå. EòSÉ É ú- Eäò ÉEò±ÉÉ{É. VÉÉ<Ç=³ý- VÉÉ<ÇSÉå Úò±É. û{ééªéähéå- =i{ézé ½þÉähÉå, ÉEò]õ ½þÉähÉå. ÊxÉ ÉhÉå- xéé É {ÉÉ ÉhÉå. =nèùvéhéå- =nùªé {ÉÉ ÉhÉå. +ºiÉÖ- xéé É. Ê{É>ðÊxÉ- xéé É Eò ûxé. iéæ É É úòiééå{éªéèié. ÊxÉvÉxÉ- xéé É. ) ]õòeòé- EòSÉ É úéséå=]õhéåeòéæ{éb héåeòéähévééhéä ½þhÉVÉä Eäò ÉEò±ÉÉ{É =i{ézé ½þÉäiÉÉä iééå ±ÉÉMɱÉÒSÉ JÉɱÉÓ {ÉiÉxÉ {ÉÉ ÉiÉÉä, ½åþ EòÉähÉ VÉÉhÉiÉÉä? +Ê{ÉiÉÖ ºÉ ÉÇ VÉÉhÉiÉÉä. ËEò ÉÉ VÉÉ<Ç=³ýÉSÉå òéæeòhéåeòóºéöeòhéå ½þhÉVÉä VÉÉ<ÇSÉå Öò±É òéæeòiéå, iéå ±ÉÉMɱÉÒSÉ VɺÉå ºÉÖEòiÉå. ** 8 ** ËEò ÉÉ ié ÆúMÉÉSÉä û{ééªéähéåiéªééêséxééæ ÉÊxÉ ÉhÉå ½þhÉVÉä {ÉÉhªÉÉ É ú ié ÆúMÉ ½þhÉVÉä ±ÉÉ]õÉ =i{ézé ½þÉäiÉÉiÉ, iªééséåsé xééæ É xéé É {ÉÉ ÉhÉå ½þÉäªÉ. ( =i{ézé ½þÉäiÉÉÆIÉhÉÓSÉ iªéé ±ÉÉ]õÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉÉiÉ. ) ËEò ÉÉ, Ê ÉVÉÚSÉå=nèùVÉhÉåiÉÉäÊSÉ+ºiÉÖ ½þhÉVÉä Ê ÉVÉäSÉå VÉå =nùªé {ÉÉ ÉhÉå iééäsé ÊiÉSÉÉ xéé É ½þÉäªÉ. ( ÉÒVÉ =i{ézé ½þÉäiÉÉÆIÉhÉÓSÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉä. ) ** 9 ** iéèºéå+yééxéê{é>ðêxéiéæ É É úòyééxé ÉÉfäø ½þhÉVÉä iªéé É ÉÉhÉå YÉÉxÉ ½åþ +YÉÉxÉÉSÉÉ xéé É Eò ûxé iééå{éªéèiésé ÉÉføiÉ +ºÉiÉå. VÉÆ É+É{ÉÖ±ÉåÊxÉvÉxÉÊxÉ: Éä¹ÉºÉÉvÉä ½þhÉVÉä VÉÉå{ɪÉÈiÉ iéå +É{ɱÉÉ xéé É ÊxÉ: Éä¹É ºÉÉvÉÒ±É. ** 10 ** +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉ ÉÉjÉ {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉºÉ OÉɺÉÚxÉ = úiééä, +ºÉå où¹]õéæié{éö úººé ú {ÉÉÆSÉ +Éå ªÉÉÆxÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- VÉèºÉå Eò±{ÉÉÆiÉÒSÉå É úiéå ** ºlɳýÉ VɳýÉ nùéä½þóiéå ** ÉÖb Ê É±ÉÒªÉÉ + úéèiéå ** úé½þéå xéähéä ** 4-11 ** EòÉÆ Ê É ÉɽþÒ ÉäPɳý ** ÉÉfäø VÉé ºÉÚªÉÇ ÉÆb ³ý ** iéé iéävéié É ÊxÉJɳý ** iéåêsé ½þÉäªÉ ** 4-12 ** 088

95 xééxéé xéònù ÉÉ ûêxé ** +É{ÉhÉ{Éå½þÒ xéö úéèêxé ** VÉÉMÉhÉå `öéæeäò ½þÉä>ðÊxÉ ** VÉÉMÉhÉåÊSÉ ** 4-13 ** iéèºéå +YÉÉxÉ +É]õÉäÊxɪÉÉ ** YÉÉxÉ ªÉäiÉå = ÉɪÉÉ ** YÉÉxÉÉYÉÉxÉ ÊMɳÚýÊxɪÉÉ ** YÉÉxÉ ÉÉjÉ VÉå ** 4-14 ** iéä Éä³ýÓ {ÉÖÊxÉ ÉÉ É äú ** xéé + ɺÉå ºÉ äú ** iéå SÉÆpùÓSÉ = äú ** ºÉjÉÉ ÉÒ VÉè ÉÒ ** 4-15 ** ( EòÉä É- Eò±{ÉÉÆiÉ- ɱɪÉEòɱÉ. É úiéå- É úiéò. ºlɳý- VÉ ÉÒxÉ. + úéèiéå- ÉÉÆSÉÚxÉ. ÉäPɳý- +ÊvÉEò. ÊxÉJɳý- JÉÊSÉiÉ, ºÉ ÉOÉ. +É]õÉäÊxɪÉÉ- xéé ÉEò ûxé. = ÉɪÉɪÉäiÉå- ÉÉføiÉå, ÉEòÉ ÉÉºÉ ªÉäiÉå. ºÉjÉÉ ÉÒ- ºÉÉä³ýÉ Eò³ýÉÆºÉ +Êvɹ`öÉxÉ ÉÚiÉ SÉÆpùÉSÉÉ ÉiÉÖdzýÉEòÉ ú. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå Eò±{ÉÉÆiÉÒSÉå É úiéå ½þhÉVÉä Eò±{ÉÉÆiÉEòɱÉSªÉÉ =nùeòéséé {ÉÚ ú ½þÉ SɽÚÆþEòbä É ú±ªéé É ú iééä, ºlɳý ½þhÉVÉä VÉ ÉÒxÉ, É Vɳý ½þhÉVÉä =nùeò ªÉÉ nùéäpééæºé½þò ÉÖb Ê É±ÉÒªÉÉ+ úéèiéå úé½þéåxéähéä ½þhÉVÉä ÉÖb Ê É±ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ú½þéié xéé½þó. ** 11 ** ºÉÚªÉÇ ÉÆb ³ý ½åþ VÉ ú Ê É ÉɽþÒ ÉäPɳý ÉÉfäø ½þhÉVÉä Ê É ÉÉ{ÉäIÉÉƽþÒ +ÊvÉEò ÉÉfäø±É, ( ºÉ ÉÇ Ê É É É ú ºÉÚªÉÇ ÉÆb ³ýSÉ ½þÉä<DZÉ, ) ié ú ÉEòÉ É É +ÆvÉÉ ú ½äþ nùéäx½þò iééä ºÉÚªÉÇSÉ ½þÉä<DZÉ. ** 12 ** xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, VÉÉMÉhÉå ½åþ ÊxÉpäùSÉÉ xéé É Eò ûxé É iéå +É{ÉhÉ º ÉiÉ:½þÒ VÉÉMÉhÉå{ÉhÉÉxÉå xé = ûxé iéå VÉÉMÉhÉå VÉÉMÉhÉå ½þÉä>ðxÉSÉ VɺÉå `öéæeäò ½þhÉVÉä ú½þéiéå; ** 13 ** iªéé É ÉÉhÉå +YÉÉxÉ+É]õÉäÊxɪÉÉYÉÉxÉ= ÉɪÉɪÉäiÉå ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉSÉÉ xéé É Eò ûxé YÉÉxÉ ½åþ ÉÉføiÉå ' É ±ÉÉMɱÉÒSÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉå. ' ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉ É +YÉÉxÉ ªÉÉÆºÉ OÉɺÉÚxÉ VÉÉä YÉÉxÉ ÉÉjÉ {É ú ÉÉi ÉÉSÉ = úiééä. ** 14 ** VÉä ½þÉÆ ºÉÉä³ýÉ Eò³ýÉ ÉɺÉiÉ xéé½þóié É SÉÆpù û{ééxéå = ú±éä±éò ºÉiÉ úé ÉÒ Eò³ýÉSÉ ÉɺÉiÉä, iªéé Éä³ýÓ iéò ºÉiÉ úé ÉÒ Eò³ýÉ {ÉÖÊxÉ ÉÉ É äúxéé ½þhÉVÉä {ÉÉèÌhÉ ÉäºÉ É úié xéé½þó. É + ɺÉåºÉ äúxéé ½þhÉVÉä + ÉÉ ÉɺªÉäºÉ ºÉÆ{ÉiÉ xéé½þó. ié ú iéò ºÉiÉ úé ÉÒ Eò³ýÉ SÉÆpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ SÉÆpù û{ééxéåsé VÉ ÉÒ = úiéä, iéuùiéâ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉºÉ OÉɺÉÚxÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉ {É ú ÉÉi ÉÉSÉ = úiééä. ** 15 ** ªÉÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉ +Éi ªÉÉºÉ ºÉÚªÉÉÇSÉÉ où¹]õéæié näùiééié:- EòÉÆ iéävééæié åú xéé]õéä{éä ** EòÉähÉå ié Éå xé ÉÉʺÉ{Éä ** iéå ={É ÉäSÉå VÉÉ={Éå ** ºÉÚªÉÇÊSÉ ½þÉäªÉ ** 4-16 ** ( EòÉä É- iéävééæié ú- +xªé ÉEòÉ É. xéé]õéä{éä- ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. xé ÉÉʺÉ{Éä- ZÉÉÆEò±ÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. VÉÉ={Éå- {ÉÉä ú. ) 089

96 ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ ½þÉ iéävééæié åú ½þhÉVÉä +xªé ÉEòÉ ÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå xéé]õéä{éä ½þhÉVÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó; ËEò ÉÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ ié Éå ½þhÉVÉä +ÆvÉEòÉ úéxéå iééä xé ÉÉʺÉ{Éå ½þhÉVÉä ZÉÉÆEò±ÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. ªÉÉ É ÉÉhÉå ½åþ ={É ÉäSÉå VÉÉ={Éå ½þhÉVÉä {ÉÉä ú ºÉÚªÉÇSÉ +ɽäþ. iéuùiéâ +Éi ÉÉ ½þÉ +xªé ÉEòÉ ÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, É +YÉÉxÉÉxÉå ZÉÉÆEò±ÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. ** 16 ** ½þhÉÉäÊxÉ YÉÉxÉå =Vɳäý ** EòÉÆ +YÉÉxÉå û³äý ** iéèºéå xé ½äþ ÊxÉ ÉÉdzåý ** YÉÉxÉ ÉÉjÉ VÉå ** 4-17 ** ( EòÉä É- û³äý- ɳýEò]õ ½þÉäiÉÉä. ÊxÉ ÉÉdzåý- ÉÖrù. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉ {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ YÉÉxÉÉxÉå =VɳýiÉÉä, É +YÉÉxÉÉxÉå û³äý ½þhÉVÉä ɳýEò]õ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå xéé½þó. ié ú ÊxÉ ÉÉdzåý ½þhÉVÉä ÉÖrù, VÉÉä YÉÉxÉ ÉÉjÉ +ɽäþ. ** 17 ** {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ɱªÉÉºÉ VÉÉhɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- {É úò YÉÉxÉ ÉÉjÉå ÊxÉJɳåý ** iéåêsé EòÓ iéªéé Eò³äý ** EòÉ滃 näùêjévéä ÉÖ ÉÖ³åý ** ÉÖ ÉÖ³ýÉ VÉäË É ** 4-18 ** ( EòÉä É- ÊxÉJɳý- ºÉ ÉOÉ, ÊxɹEò±É. ÉÖ ÉÖ³ý- xéäjééæiéò±é iéé úeòé. ) ]õòeòé- ÊxÉJɳý ½þhÉVÉä ºÉ ÉOÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉSÉ {É ú ÉÉi ÉÉ +ɽäþ, +ºÉå iéåêséeòóiéªééeò³äý ½þhÉVÉä iªééséå iªééºé Eò³ýiÉå +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú º ɺEÆònùÉ úéä½þhénùéä¹é ªÉäiÉÉä. VªÉÉ É ÉÉhÉå ÉÖ ÉÖ³ýÉxÉå ÉÖ ÉÖ³ýÉºÉ {ɽþÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ɱªÉÉºÉ VÉÉhÉÚxÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 18 ** +ÉEòÉ É +É{ÉhÉ{ÉÉÆ Ê úpéä ** EòÉÆ +ÉMÉÒ +É{ÉhɪÉÉ ±ÉÉMÉä ** +É{ÉÖ±ÉÉ ÉÉlÉÉ É³ýPÉä ** +É{ÉhÉ EòÉähÉÒ ** 4-19 ** Ênù`öÒ +É{ÉhɪÉÉ näùjéä ** º ÉÉnÖù +É{ÉhɪÉÉ SÉÉJÉä ** xéénöù +É{ÉÖ±Éå +É<Eäò ** xéénù{éhé ** 4-20 ** ºÉÚªÉÇ ºÉÚªÉÉÇÊºÉ Ê É É³äý ** EòÉÆ ò³ý +É{ÉhɪÉÉ ò³äý ** {ÉÊ ú ɳÖý {ÉÊ ú ɳåý ** PÉä{ÉiÉÖºÉä ** 4-21 ** iéèºéå +É{ÉhɪÉÉ +É{ÉhÉ ** VÉÉhÉiÉä xé ½äþ VÉÉhÉ ** ½þhÉÉäÊxÉ YÉÉxÉ{ÉhÉä ÉÒhÉ ** YÉÉxÉ ÉÉjÉ VÉå ** 4-22 ** ( EòÉä É- Ê úpéä- É Éä É Eò úò±é EòɪÉ? ÉÉlÉÉ- ɺiÉEò. ɳýPÉä- SÉfÚøxÉ ÉºÉä±É EòɪÉ? Ênù`öÒ- où¹]õò. º ÉÉnù- ûêsé. SÉÉJÉä- ûêsé PÉä<Ç±É EòɪÉ? Ê É É³äý- ÉÉiÉ:Eòɳý 090

97 Eò úò±é EòɪÉ? PÉä{ÉiÉÖºÉä- PÉäiɱÉÉ VÉÉ<Ç±É EòɪÉ? ) ]õòeòé- +ÉEòÉ É+É{ÉhÉ{ÉÉÆÊ úpéä ½þhÉVÉä +ÉEòÉ É ½åþ +É{ÉhÉ +É{ɱªÉÉ ÉvªÉå É Éä É Eò úò±é EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ +ÎMxÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ɱªÉÉºÉ ±ÉÉMÉä±É EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ +É{ÉÖ±ÉÉ ÉÉlÉÉ+É{ÉhÉEòÉähÉÒ É³ýPÉä ½þhÉVÉä EòÉähÉÒ½þÒ +É{ɱªÉÉ ÉºiÉEòÉ É ú +É{ÉhÉ SÉfÚøxÉ ÉºÉä±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 19 ** Ênù`öÒ+É{ÉhɪÉÉnäùJÉä ½þhÉVÉä où¹]õò ½þÒ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ÉɽþÒ±É EòɪÉ? xéé½þó. º ÉÉnù ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ SÉÉJÉä±É EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ xéénù ½þÉ +É{ɱÉå xéénù{éhé BäEäò±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 20 ** ºÉÚªÉÇ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ Ê É É³äý ½þhÉVÉä ÉÉiÉ:Eòɳý Eò úò±é EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ ò³ý ½åþ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ò³äý±é EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ {ÉÊ ú ɳåý ½þhÉVÉä ºÉÖ ÉɺÉÉEòbÚ xé ºÉÖ ÉÉºÉ PÉäiɱÉÉ VÉÉ<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 21 ** iªéé É ÉÉhÉå {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ɱªÉɺÉ, VÉÉhÉiÉåxÉ ½äþVÉÉhÉ ½þhÉVÉä VÉÉhÉhÉÉ úé xé ½äþ +ºÉå ºÉ ÉVÉ. ½þhÉÚxÉ iééä YÉÉxÉ{ÉhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉ +ɽäþ. ** 22 ** +Éi ªÉÉºÉ VÉ ú nöùºé ªÉÉ YÉÉxÉÉSÉÒ +{ÉäIÉÉ +ɽäþ, ié ú iªéé É ú nùéä¹é ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +ÉÊhÉ YÉÉxÉ BäºÉÒ ºÉÉäªÉ ** YÉÉxÉ{ÉhÉ VÉ úò ºÉɽäþ ** ié úò +YÉÉxÉ xééä½äþ ** YÉÉxÉ{ÉhÉåÊSÉ ** 4-23 ** ( EòÉä É- ºÉÉäªÉ- +É ÉªÉ, ºÉ ÉÉ Éä É. ) +ÉÊhÉ YÉÉxÉ û{é {É ú ÉÉi ÉÉ nöùºé ªÉÉ YÉÉxÉÉSÉÒ ºÉÉäªÉ ½þhÉVÉä +É ÉªÉ ºÉ½þxÉ Eò úò±é, ié ú YÉÉxÉ{ÉhÉåÊSÉ+YÉÉxÉ xééä½äþ ½þhÉVÉä YÉÉxÉ{ÉhÉÉxÉåSÉ iééä +YÉÉxÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó EòɪÉ? ½þÉä<DZÉSÉ. iééi{éªéç, YÉÉxÉ û{é +Éi ÉÉ VÉ ú +xªé YÉÉxÉÉEòbÚ xé ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú iééä YÉÉxÉ û{é +ɽäþ, +ºÉä ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. iªéé YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉºÉ +YÉÉxÉ +ºÉå ½þ]õ±Éä {ÉÉʽþVÉä. ** 23** +ÉiÉÉÆ iééä VÉ ú YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉiÉÒiÉ +ɽäþ, ié ú iééä xéé½þósé + ÉÒ ÉÆEòÉ EòÊ úiééié- VÉèºÉå iéävé VÉå +ɽäþ ** iéå +ÆvÉÉ åú EòÒ ú xééä½äþ ** ÉÉ iéävé ié úò ½þÉäªÉ ** iéävééêºé EòÉÆ<Ç ** 4-24 ** iéèºéå +ºÉhÉå +ÉÊhÉ xéºéhéå ** ½åþ xéé½þó VɪÉÉ ½þÉähÉå ** +ÉiÉÉÆ Ê ÉlªÉÉ BäºÉå ªÉähÉä ** ÉÉä±Éä MÉ Éä ** 4-25 ** ( EòÉä É- Ê ÉlªÉÉ- xéé½þó, JÉÉä]åõ. MÉ Éä- ÉÉ]õiÉå. ) 091

98 ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå ÉEòÉ É VÉÉä +ɽäþ, iééä EòÒ ú ½þhÉVÉä JÉ úéäjé ú +ÆvÉÉ ú ½þÉäiÉ xéé½þó, ÉÉ ½þhÉVÉä ÉMÉ ÉEòÉ ÉɱÉÉ ÉEòÉ ÉÉSÉå ÉÉxÉ ié úò +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 24 ** iªéé É ÉÉhÉå +κiÉi É É xééîºiéi É ½åþ VɪÉɽþÉähÉåxÉɽþÓ ½þhÉVÉä VªÉÉºÉ EòɽþÓ ½þÉähÉå xéé½þó. ( +É{ÉhÉ +ɽþÉå ËEò ÉÉ xéé½þó ªÉÉSÉä YÉÉxÉ iªééºé xéé½þó. ) ½þhÉÚxÉ, BäºÉåªÉähÉä ÉÉä±ÉäÊ ÉlªÉÉMÉ Éä ½þhÉVÉä + ÉÉ ªÉÉ ÉɹÉhÉÉxÉå iééä xéé½þósé +ºÉå ÉÉ]õiÉå.** 25 ** +ÉiÉÉÆ =ké ú näùhªééºé +É Æú É EòÊ úiééiéié úò EòÉƽþÓ xéé½þó ºÉ ÉÇlÉÉ ** BäºÉÒ VÉ úò ªÉ ɺlÉÉ ** ié úò xéé½þó ½äþ {ÉÞlÉÉ ** Eò ÉhÉÉ漃 {Éé ** 4-26 ** ( EòÉä É- ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéxéå. {ÉÞlÉÉ- YÉÉxÉ. ) ]õòeòé- VÉ ú +Éi ÉÉ ½þhÉÚxÉ EòɽþÓ xéé½þó + ÉÓ ªÉ ɺlÉÉ Eò úé ÉÒ, ié ú iééä xéé½þó +ºÉå ½åþ {ÉÞlÉÉ ½þhÉVÉä YÉÉxÉ EòÉähÉɱÉÉ ZÉɱÉå? VªÉÉºÉ ZÉɱÉå, iééä ÉÚxªÉºÉÉÊIÉi ÉåEò ûxé +ɽäþSÉ. iªééºé xéé½þó +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 26 ** ÉÚxªÉʺÉrùÉÆiÉ ÉÉävÉÖ ** EòÉähÉä ºÉkÉÉ ½þÉäªÉ ʺÉrÖù ** xéºéiéé ½þÉ +{É ÉÉnÖù ** ɺiÉÚ漃 VÉÉä ** 4-27 ** ( EòÉä É- +{É ÉÉnù- +É úéä{é. ) ]õòeòé- ÉÚxªÉSÉ + É Éä¹É ú½þéiéå +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iªéé ÉÚxªÉʺÉrùÉÆiÉÉSÉå YÉÉxÉ EòÉähÉÉSªÉÉ ºÉkÉäxÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå? VªÉÉSªÉÉ ºÉkÉäxÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå, iªéé ɺiÉÖSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iéå ÉÚxªÉ xéºéiééæ½þò Eäò É±É ÉÚxªÉi ÉÉSÉÉ +{É ÉÉnù +ɱÉÉ +ɽäþ. ** 27 ** ÉɱÉÊ ÉiÉÉÆ Ênù Éä ** ÉɱÉÊ ÉiÉÉ VÉ úò ÉÉ±É Éä ** ié úò nùò{éö xéé½þó ½åþ òé Éä ** EòÉähÉÉ漃 {ÉÉÆ ** 4-28 ** ( EòÉä É- òéæ Éä- YÉÉxÉ ½þÉäiÉå. ) ]õòeòé- Ênù Éä ÉɱÉÊ ÉiÉÉÆ ÉɱÉÊ ÉiÉÉVÉ úò ÉÉ±É Éä ½þhÉVÉä Ênù Éä ÉɱÉÊ É±Éä +ºÉiÉÉÆ, Ênù Éä ÉɱÉÊ ÉhÉÉ úé {ÉÖ û¹é VÉ ú ÉÉ±É É±ÉÉ VÉÉ<Ç±É ( É äú±é, ) ié úònùò{éöxéé½þó½åþeòéähééêºé òéæ Éä ½þhÉVÉä ié ú nùò{é xéé½þó, ½åþ EòÉähÉÉºÉ Eò³äý±É? VªÉÉºÉ nùò{é xéé½þó +ºÉå Eò³ýiÉå, iééä +ɽäþSÉ. EòÉÆ ÊxÉnäùSÉäÊxÉ +ɱÉä{ÉhÉå ** ÊxÉnèù±Éå iéå VÉÉªÉ ÉÉhÉå ** ié úò xéònù ɱÉÒ ½åþ EòÉähÉå ** VÉÉÊhÉVÉè±É ** 4-29 ** ( EòÉä É- ÊxÉnèù±Éå- ÊxÉVɱÉå. ÉÉhÉåVÉɪÉ- É úiééié. ɱÉÒ- SÉÉÆMɱÉÒ. ) ]õòeòé- ËEò ÉÉ ÊxÉnäùSÉäÊxÉ+ɱÉä{ÉhÉå ½þhÉVÉä ÊxÉpùÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱªÉÉxÉå 092

99 ÊxÉnèù±ÉåiÉåVÉÉªÉ ÉÉhÉå ½þhÉVÉä VÉå ÊxÉVɱÉå iéå VÉ ú ÉÉhÉÉºÉ ÉÖEò±Éå ié ú ɱÉÉ ÊxÉpùÉ É±ÉÒ ½þhÉVÉä SÉÉÆMɱÉÒ ±ÉÉMɱÉÒ ½þÉäiÉÒ, +ºÉå EòÉähÉ VÉÉhÉiÉÉä? VÉÉä VÉÉhÉiÉÉä iééä +ɽäþSÉ.** 29 ** PÉ]Öõ PÉ]õ{ÉhÉå ÉɺÉä ** iénâù ÉÆMÉå ÉÆMÉÖ +É ÉɺÉä ** ºÉ ÉÇlÉÉ xéé½þó BäºÉå ** EòÉähÉå ½þhÉÉ Éå ** 4-30 ** ( EòÉä É- ÉÆMÉ- xéé É. ºÉ ÉÇlÉÉ- ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéxéå. ) ]õòeòé- PÉ]õ ½þÉ PÉ]õ{ÉhÉÉxÉå ÉɺÉiÉÉå, É iénâù ÉÆMÉå ÉÆMÉÖ+ ÉɺÉä ½þhÉVÉä iªéé PÉ]õÉSªÉÉ xéé ÉÉxÉå xéé ÉSÉ ÉɺÉiÉÉä ( ÉÉ ÉÉ ÉÉ É ÉɺÉiÉÉiÉ; ) ºÉ ÉÇlÉÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéxéå pù¹]õé É où ªÉ +ÉÊnùEò ûxé {ÉnùÉlÉÇ ½äþ xéé½þóié +ºÉå EòÉähÉÓ ½þhÉÉ Éå? EòÉähÉɺÉSÉ ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ÉÉ ÉÉ ÉÉ É ½äþ VªÉÉSªÉÉEòbÚ xé ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉiÉ, iééä VɺÉÉ +ɽäþ, iéºéé ÉÚxªÉºÉÉIÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÉäÊxÉ EòÉƽþÓ xéé½þó{éhé ** näùjéiééæ xééä½äþ +É{ÉhÉ ** xé½þéäêxé +ºÉhÉäxÉ ÉÒhÉ ** +ºÉhÉåSÉ VÉå ** 4-31 ** ( EòÉä É- xé½þéäêxé- + ÉÉ ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÉäÊxÉEòÉƽþÓxÉɽþÓ{ÉhÉ+É{ÉhÉnäùJÉiÉÉÆxÉÉä½äþ ½þhÉVÉä EòɽþÓ xéé½þó + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ÉÚxªÉÉºÉ +É{ÉhÉ {ɽþÉhÉÉ äú xé ½äþiÉ EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ½þÉäªÉ. ½þhÉÚxÉ +É{ɱÉå º É û{é + ÉÉ É É ÉÉ É û{é +ɽäþ +ºÉä ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ié ú +É{ɱÉå º É û{é EòºÉä +ɽåþ +ɽäþ iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- xé½þéäêxé ½þhÉVÉä + ÉÉ É û{é xé ½þÉä>ðxÉ, VÉå º É û{é +ºÉhÉäxÉÊ ÉhÉ ½þhÉVÉä +ºÉhÉå{ÉhÉÉÆ ÉÉSÉÚxÉ ( ÉÉ É û{éé ÉÉÆSÉÚxÉ ) +ºÉhÉåSÉ +ɽäþ.** 31 ** +É{ɱÉå +κiÉi É +κiÉi É ÉiªÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. +ÉiÉÉÆ iéå EòºÉå +ɽäþ ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- {É úò +ÉÊhÉEòÉ EòÉÆ +É{ÉhɪÉÉ ** xé {ÉÖ äú Ê É¹ÉÉä ½þÉä+É ÉªÉÉ ** ½þhÉÉäÊxÉ +ºÉÉ ÉªÉÉ ** EòÉ úhé EòÓ ** 4-32 ** ( EòÉä É- +ÉÊhÉEòÉ- +xªééºé. xé{éö äú- ªÉÉäMªÉ xéé½þó. Ê É¹ÉÉä- Ê É¹ÉªÉ. ) ]õòeòé- {É úò. ½þhÉVÉä {É ÆúiÉÖ, +ÉÊhÉEòÉ ½þhÉVÉä +xªééºé ËEò ÉÉ +É{ÉhɪÉÉ ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ Ê É¹ÉÉä½þÉä+É ÉªÉÉxÉ{ÉÖ äú ½þhÉVÉä Ê É¹ÉªÉ ½þÉähªÉÉºÉ ªÉÉäMªÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +xªé É ÉÉhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ É º ÉiÉ: É ÉÉhÉåEò ûxé +Éi ÉÉ ½þÉ +ºÉÉ ÉªÉÉEòÉ úhé ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ +ɽäþ{ÉhÉÉºÉ +É{ÉhÉSÉ EòÉ úhé +ɽäþ** 32 ** VÉÉä ÊxÉ ÆúVÉxÉÓ ÊxÉnèù±ÉÉ ** iééä +ÉÊhÉEòÓ xéé½þó näùêjé±éé ** 093

100 +É{ÉÖ±ÉɽþÒ ÊxÉ ÉɱÉÉ ** +É`ö ÉÚ iéªéé ** 4-33 ** {É úò VÉÒ Éå xéé½þó xééä½äþ ** iéèºéå ÉÖrù +ºÉhÉå +ɽäþ ** ½åþ ÉÉä±ÉhÉå xé ºÉɽäþ ** +ɽäþxÉɽþÓSÉå ** 4-34 ** ( EòÉä É- ÊxÉ ÆúVÉxÉ- ÊxÉVÉÇxÉ + úhªé. ÊxÉ ÉɱÉÉ- úéê½þ±éé xéé½þó, ÉÉÆiÉ ZÉɱÉÉ. +É`ö É- º É úhé. VÉÒ ÉäxÉɽþÓxÉÉä½äþ- ÊVÉ ÉÆiÉ xéé½þó +ºÉå xéé½þó, ié ú ÊVÉ ÉÆiÉSÉ +ɽäþ. ) ]õòeòé- VÉÉäÊxÉ ÆúVÉxÉÓÊxÉnèù±ÉÉ ½þhÉVÉä VÉÉä ÉxÉÖ¹ªÉ ÊxÉVÉÇxÉ + úhªéé ÉvªÉå ÊxÉVɱÉÉ, iééä+éêhéeòónäùjéò±ééxéé½þó ½þhÉVÉä iªééºé +xªééxéå EòÉähÉÓ½þÒ {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó. É iéªéé +É{ÉÖ±ÉɽþÒ+É`ö ÉÚÊxÉ ÉɱÉÉ ½þhÉVÉä É iªéé ÊxÉVɱÉ䱪ÉÉ ÉxÉÖ¹ªÉÉºÉ +É{ɱÉå º É úhé½þò úéê½þ±éå xéé½þó; EòÉ úhé iªééºé ÉÉxÉSÉ +ºÉiÉ xéé½þó. ** 33 ** {É úò ½þhÉVÉä iélééê{é VÉÒ Éå xéé½þóxééä½äþ ½þhÉVÉä iééä ÊxÉÊpùiÉ ÉxÉÖ¹ªÉ ÊVÉ ÉÆiÉ xéé½þó +ºÉå xéé½þó, ié ú iééä ÊVÉ ÉÆiÉSÉ VɺÉÉ +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉå +Éi ªÉÉSÉå ÉÖrù +ºÉhÉå ( +κiÉi É ÉiªÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ) +ɽäþ. iééä +ɽäþ ËEò ÉÉ xéé½þó ½åþ ÉÉä±ÉhÉå iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉ½þxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 34 ** Ênù`öÒ +É{ÉhɪÉÉ ÉÖ úbä ** iéé Ênù`öÒ{ÉhɽþÒ ÉÉäbä ** {É úò xéé½þó xééä½äþ Öòbå ** VÉÉhÉä iéåêsé ** 4-35 ** ( EòÉä É- ÉÖ úbä - ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉä. ) ]õòeòé- xéäjé ZÉÉÆÊEò±ªÉÉxÉÆiÉ ú, Ênù`öÒ ½þhÉVÉä où¹]õò ½þÒ +É{ÉhɪÉÉ ÉÖ úbä ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉä. iéä ½þÉÆ où¹]õò{éhé½þò ÉÉäb iéå. {ÉhÉ iéò où¹]õò xéé½þó +ºÉå xééä½äþ ½þhÉVÉä xéé½þó, ié ú +ɽäþSÉ. EòÉ úhé Öòbå ½þhÉVÉä {ÉÖfåø Éɺ ÉhÉÉ ªÉÉ xéé½þó{éhééºé iéò VÉÉhÉiÉä. iªéé É ÉÉhÉå ºÉÖ¹ÉÖ{iÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +½Æþ û{é º Öò úhé ±ÉÒxÉ ZÉɱÉå, ié úò iéå VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ±ÉÒxÉ ZÉɱÉå iééä xéé½þó +ºÉå xéé½þó, ié ú +ɽäþSÉ. EòÉ úhé iªéé Éä³ýÓ iééä +½þ ÉÉSªÉÉ + ÉÉ ÉÉºÉ ÉEòÉ ÉÚxÉ ÉÖrù +ºÉhÉå{ÉhÉÉxÉå +ɽäþ. ** 35 ** EòɳýÉ úé½äþ Eòɳý ÉJÉÉÆ ** iééä +É{ÉhÉÉ xéé +ÉÊhÉEòÉ ** xé SÉÉäVÉ Éä ié úò +ʺÉEòÉ ** ½þÉ ÉÒ ÉÉhÉä ** 4-36 ** ( EòÉä É- Eòɳý ÉJÉÉÆ- +ÆvÉÉ úéæié. xésééävé Éä- VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +ʺÉEòÉ- ºÉ ÉOÉ. ÉÉhÉä- VÉÉhÉiÉÉä. ) ]õòeòé- EòɳýÉ ÉxÉÖ¹ªÉ EòɳýÉäJªÉÉiÉ úéê½þ±éé, ié ú iééä +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉhÉiÉ xéé½þó É nöùºé ªÉÉºÉ näùjéò±é xésééävé Éä ½þhÉVÉä VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iééä ÉxÉÖ¹ªÉ xéé½þó +ºÉå xéé½þó ié ú +ɽäþSÉ. EòÉ úhé, iééä ½þÉ ÉÒ+ʺÉEòÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉOÉ 094

101 +ɽäþ +ºÉå ÉÉhÉä ½þhÉVÉä VÉÉhÉiÉÉä. iéuùiéâ +ɽäþ xéé½þó + ÉÉ ÉiªÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ɱÉå ÉÖrù +ºÉhÉå +ɽäþ. ** 36 ** iéèºéå +ºÉhÉå EòÓ xéºéhéå ** ½åþ EòÉƽþÓ ÉÉ xéö ÉVÉhÉå ** xéºééäêxé +ºÉhÉå ** `öéªéå `öé ÉÉä ** 4-37 ** ( EòÉä É- xéé- É, +lé ÉÉ. xéö ÉVÉhÉå- xé VÉÉhÉhÉå. ) ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +ɽäþ ËEò ÉÉ xéé½þó, ½åþ iªééºésé EòÉƽþÓ VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iééä xéºééäêxé ½þhÉVÉä +ºÉhÉå É xéºéhéå ªÉÉ º É û{ééséé xéºéúxé, +ºÉhÉå ½þhÉVÉä +ºÉhÉå{ÉhÉÉxÉå `öé ÉÉä`öɪÉä ½þhÉVÉä +ɽäþ iªéé Ê`öEòÉhÉÓSÉ +ɽäþ. ** 37 ** ÊxÉ Édzý{ÉhÉÓ +É{ÉÖ±ÉÉ ** +ÉEòÉ ÉÉSÉÉ ºÉÆSÉÚ Ê É úé±éé ** iééä º ɪÉå EòÉÆ {ÉÖÊfø±ÉÉ ** EòÉƽþÓ xéé½þó ** 4-38 ** ( EòÉä É- +ÉEòÉ ÉÉSÉÉ ºÉÆSÉÚ- {ÉÞÊlÉ ªÉÉÊnù ÉÚiÉå, + Éå. Ê É úé±éé- ÊVÉ úé±éé. º ɪÉå- º ÉiÉ:ºÉ. {ÉÖÊfø±ÉÉ- +xªééºé. ) ]õòeòé- +É{ÉÖ±ÉÉÊxÉ Édzý{ÉhÉÓ+ÉEòÉ ÉÉSÉɺÉÆSÉÚÊ É úé±éé ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ ÊxÉ Édzý + ÉÉ +ÉEòÉ Éº É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÒ +ÉEòÉ ÉÉSÉɺÉÆSÉ ½þhÉVÉä {ÉÞÊlÉ ªÉÉÊnù ÉÚiÉå ½þÓ Ê É ûxé MÉ䱪ÉÉxÉÆiÉ ú, iééä +ÉEòÉ É º ɪÉå ½þhÉVÉä º ÉiÉ: +É{ÉhÉÉºÉ ËEò ÉÉ {ÉÖÊfø±ÉÉ ½þhÉVÉä +xªééºé EòÉƽþÓxÉɽþÓ ½þhÉVÉä EòÉƽþÓ VÉÉhÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iééä +ÉEòÉ É xéé½þó +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, ié ú iééä +ɽäþSÉ. iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ ½þÉ +ɽäþ xéé½þó + ÉÉ ÉÉ ÉÉºÉ º{É ÉÇ xé EòÊ úiééæ º ɺ É û{ééxéåsé +ɽäþ. ** 38 ** EòÉÆ +ÆMÉÒ ÊxÉ Édzý{ÉhÉÓ ** ½þÉ ú{éê±éªéé {ÉÉäJÉ úhéó ** ½åþ ÉÉÆSÉÖÊxÉ {ÉÉhÉÒ ** ºÉMɳäýÊSÉ +ɽäþ ** 4-39 ** ( EòÉä É- +ÆMÉÒ- º É û{ééxéå. ½þÉ ú{éê±éªéé- xéé É {ÉÉ É±ªÉÉ +ºÉiÉÉÆ. {ÉÉäJÉ úhéò- {ÉÖ¹Eò úhéó, xénùò <. xééæ Éå. ) ]õòeòé- EòÉÆ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ +ÆMÉÒ ÊxÉ Édzý{ÉhÉÓ ½þhÉVÉä º É û{ééxéä ÊxÉ Édzý + ÉÉ =nùeòé ÉvªÉå {ÉÉäJÉ úhéó½þé ú{éê±éªéé ½þhÉVÉä {ÉÖ¹Eò úhéó xénùò <. xééæ Éä ½þÓ ½þ ú{éúxé MÉä±ÉÓ +ºÉiÉÉÆ ( xéé É {ÉÉ É±ÉÓ +ºÉiÉÉÆ, ) ½åþ ÉÉÆSÉÚÊxÉ ½þhÉVÉä ªÉÉ xééæ ÉÉ ÉÉSÉÚxÉ ºÉMɳåý {ÉÉhÉÒSÉ VɺÉå +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉå ºÉ ÉÇ xéé É û{éé ÉÉÆSÉÚxÉ ËEò ÉÉ +ºÉhÉåxɺÉhÉå{ÉhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ Eäò ɳý {É ú ÉÉi ÉÉSÉ +ɽäþ. ** 39 ** +É{ÉhÉÉ ÉÉMÉÖ iéèºéä ** +ºÉhÉåÊSÉ VÉå +ºÉä ** +ɽäþ xéé½þó BäºÉå ** ºÉÉäbÚ ÊxɪÉÉ ** 4-40 ** 095

102 ( EòÉä É- +É{ÉhÉÉ ÉÉMÉÖ- +É{ɱÉÉ ÉÉMÉ, ʽþººÉÉ, º É û{é. ) ]õòeòé- iéèºéå ½þhÉVÉä iªéé É ÉÉhÉå VÉÉä +Éi ÉÉ +ɽäþ É xéé½þó + ÉÉ ÉÉ ÉÉºÉ ºÉÉäbÚ xé +ºÉhÉå º É û{é +ɽäþ. iééäsé +É{ÉhÉÉ ÉÉMÉÖ ½þhÉVÉä +É{ɱÉå º É û{é +ɽäþ.**40** +ɽäþ xéé½þó + ÉÉ ÉiªÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ Eäò ɳý +ºÉhÉåSÉ +É{ɱÉå º É û{é +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. +ÉiÉÉÆ + ÉÉ ÎºlÉiÉÒSÉå ÉÉxÉ Eäò ½þÉÆ ½þÉäiÉå ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- ÊxÉnäùSÉä xéé½þó{éhéå ** ÊxÉ ÉÉʱɪÉɽþÒ VÉÉMÉä{ÉhÉå ** +ʺÉVÉä EòÉÆ xéähéhéå ** EòÉäh½þÓ ½þÉä>ðÊxÉ VÉèºÉä ** 4-41 ** ]õòeòé- ÊxÉnäùSÉäxÉɽþÓ{ÉhÉå ** ÊxÉ ÉÉʱɪÉɽþÒVÉÉMÉå{ÉhÉå ½þhÉVÉä ÊxÉpùÉ ½þÒ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ xéé½þó É VÉÉMÉÞÊiɽþÒ ºÉÆ{ɱÉÒ, + ÉÉ ªÉÉ = ɪÉiÉÉSªÉÉ ºÉÆvÉÒ ÉvªÉå VÉå EòÉƽþÓ +ɽäþ, iéå = ÉªÉ + ɺlÉÉÆºÉ º{É ÉÇ xé EòÊ úiééæ +ɽäþ iéºéåsé +ɽäþ. ** 41 ** EòÉÆ ÉÚ ÉÓ EÖÆò É `äöê ÉVÉä ** iéé ºÉEÖÆò ÉiÉÉ +É{ÉVÉä ** iééä xéäê±éªéé ½þÊhÉVÉä ** iéähéå ÉÒhÉ ** 4-42 ** {É úò nùéäx½þò ½äþ ÉÉMÉ ** xé 漃 ÉiÉÒ ÉÚ ÉÒSÉå +ÆMÉ ** iéä Éä³ýÓ ÉÚÊ É iéèºéå SÉÉÆMÉ ** SÉÉäJÉ VÉå +ºÉhÉå ** 4-43 ** ( EòÉä É- ºÉEÖÆò ÉiÉÉ- PÉ]õªÉÖHò ÉÚiɱÉ, PÉ]õɺÉÓºÉʽþiÉ ÉÚiɱÉ. +É{ÉVÉä- =i{ézé ½þÉäiÉä. xéêºé ÉÊiÉ- º{É ÉÇ Eò úòié xéé½þóié. SÉÉäJÉ- ÉÖrù. ) ]õòeòé- ÉÚ ÉÓEÖÆò É`äöÊ ÉVÉä ½þhÉVÉä VÉä ½þÉÆ ÉÚ ÉÒ É ú EÖÆò É `äöê ɱÉÉ VÉÉiÉÉä, iéé ½þhÉVÉä iéä ½þÉÆ ºÉEÖÆò ÉiÉÉ+É{ÉVÉä ½þhÉVÉä ' PÉ]õ ÉnÂù ÉÚiɱÉÆ ' ( VÉÊ ÉxÉÒ É ú PÉ]õ +ɽäþ ) +ºÉå ½þ]õ±Éå VÉÉiÉå. +ÉÊhÉ iééä iéäléúxé xéä±éé +ºÉiÉÉÆ iéähéå ÉÒhÉ ½þÊhÉVÉä ½þhÉVÉä ' PÉ]õÉ ÉÉ É ÉnÂù ÉÚiÉiɱÉÆ ' ( VÉÊ ÉxÉÒ É ú PÉ]õ xéé½þó ) +ºÉå ½þhÉhªÉÉÆiÉ ªÉäiÉå. ** 42 ** {ÉhÉ +ɽäþ xéé½þó +ºÉä ½äþ nùéäx½þò ÉÉMÉ ÉÚ ÉÒSªÉÉ +ÆMÉÉºÉ xéêºé ÉÊiÉ ½þhÉVÉä º{É ÉÇ Eò úòié xéé½þóié. iªéé Éä³ýÓ ÉÚÊ É VÉ ÉÒ SÉÉäJÉ +ºÉiÉä, iªéé É ÉÉhÉå +ɽäþ xéé½þó + ÉÉ ÉiªÉªÉÉºÉ OÉɺÉÚxÉ VÉå +Éi ɺ É û{é SÉÉäJÉ +ɽäþ. <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä ÉÒ ÉVYÉÉxÉä É úê É úêséiéä YÉÉxÉÉ ÉänùJÉÆb xéæxéé É SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ. ** ={ɺÉƽþÉ ú- ªÉÉ SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhééæié YÉÉxÉ ½åþ +Éi ªÉÉ ÉÓ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ú½þéiéå + ÉÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉå ÉlÉ É JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. +Éi ÉÉ ½þÉ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉiÉÒiÉ +ɽäþ. VÉ ú YÉÉxÉÉxÉå iééä ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú iééä YÉÉxÉ ÉÉjÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. É iééä VÉb ½þÉä<Ç±É ½þhÉÚxÉ iék ÉYÉÉxÉÉSÉå ɽþk É ªÉälÉå EòÉƽþÓ xéé½þó. ié ú iéå YÉÉxÉ 096

103 ½þÉäiÉÉÆIÉhÉÓSÉ xé¹]õ ½þÉäiÉå, + ÉÉ ÉEòÉ úséé Ê É¹ÉªÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ +ɽäþ. É YÉÉxÉÉxÉå ÉÖÊHò ½þÉäiÉä + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé Ê É¹ÉªÉÉSÉå näùjéò±é JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. ÉÉäIÉ ½þhÉÚxÉ Éɽäþ ûxé EòÉƽþÓ BEò +ÉÊhɱÉå +ɽäþ +ºÉå xéé½þó. ié ú +É{ÉhÉSÉ ÉÉäIɺ É û{é +ɽþÉå + ÉÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉå ÊnùMnùù ÉÇxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. YÉÉxÉÉxÉå {É ú ÉÉi ÉÉ =VɳýiÉÉä É +YÉÉxÉÉxÉå iééä ɳýEò]õ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå EòÉƽþÓ ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé VªÉÉºÉ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉSÉÉ º{É ÉÇSÉ xéé½þó <iªééênù úòêié ʱÉʽþ±ÉÒ +ɽäþ, iªéé É ûxé +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ, ½åþ SÉÉÆMɱÉå ±ÉIÉÉÆiÉ ªÉähªÉɺÉÉ újéå +ɽäþ. {ÉÖfåø ÉÚxªÉ ÉÉnùÉSÉå ÊxÉ úéeò úhé Eò ûxé +κiÉxÉÉκiÉ ÉiªÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ɱÉå +ºÉhÉå º É û{é +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. ** 4 ** <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhéä iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ. ** 4 ** ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÊ É É úhé lé {ÉÆSÉ É ÉEò úhéé Æú É: * SÉiÉÖlÉÇ ÉEò úhééæié +Éi ªÉÉSÉå +κiÉi É EòºÉå +ɽäþ ½åþ ʺÉrù Eäò±Éå. +ÉiÉÉÆ ªÉÉ {ÉÆSÉ É ÉEò úhéó ' ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù ' {ÉnùÉSÉå Ê É É úhé EòÊ úiééié. iªééæié ÉlÉ É ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùº É û{é iéòxé ÉEòÉ úséå xéºéúxé BEòSÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- iéé ºÉkÉÉ ÉEòÉ É ºÉÖJÉ ** ªÉÉ ÊiɽþÓ =héå ±ÉäJÉ ** VÉèºÉå Ê É¹É{ÉhÉåÊSÉ Ê ÉJÉ ** Ê É¹ÉÉ xéé½þó ** 5-1 ** ( EòÉä É- =héå- =héò É, xªéúxé. ±ÉäJÉ- ºÉ ÉVÉ. ) ]õòeòé- iéé ½þhÉVÉä º É û{éîºléiéò ÉvªÉå, ºÉkÉÉ ½þhÉVÉä +κiÉi É, ÉEòÉ É ½þhÉVÉä ÊSÉiÉÂ, É ºÉÖJÉ ½þhÉVÉä +ÉxÉÆnù + ÉÉ iéòxé {ÉnùÉÆxÉÓ iéòxé º É û{éå ÊxÉ úé³ýó +ɽäþiÉ +ºÉå ÉÉ]õiÉå. {ÉhÉ iéºéå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. EòÉ úhé ªÉÉÊiɽþÓ=hÉå±ÉäJÉ ½þhÉVÉä ªÉÉ iéòxé{éhééséò =héò É +ɽäþ +ºÉå ºÉ ÉVÉ. ( Ê ÉzÉÊ ÉzÉ º É û{éå xéºéiééæ ÊiÉx½þÒ É nùéléç Ê É³ÚýxÉ BEò ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù +Éi ÉÉSÉ ÊºÉrù ½þÉäiÉÉä. ) ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù û{é {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ Eäò ɳý ºÉpÚù{ÉSÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú iééä VÉb ½þÉä<DZÉ. ºÉiÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ Eäò ɳý ÊSÉiÉ ½þÉä<Ç±É ié ú iééä +ºÉiÉ ½þÉä<DZÉ. ºÉiÉ ÊSÉiÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ Eäò ɳý +ÉxÉÆnù ½þÉä<DZÉ, ié ú Ê ÉlªÉÉ ½þÉä<Ç±É É iªééséå ÉÉxÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. +ÉxÉÆnùÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉÎSSÉiÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú iééä Ê ÉªÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ªÉɺÉÉ`öÓ ÊiÉx½þÒ {ÉnùÉÆxÉÓ BEòÉ +Éi ªÉÉSÉåSÉ ÉÉävÉxÉ ½þÉäiÉå. VɺÉå Ê É¹ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Ê É¹É{ÉhÉÉ +ºÉÚxɽþÒ iéå +É{ÉhÉ É úié xéé½þó, ½þhÉÚxÉ 097

104 Ê ÉJÉÊ É¹É{ÉhÉåÊSÉÊ É¹ÉÉxÉɽþÓ ½þhÉVÉä Ê É¹ÉɱÉÉ º ÉiÉ:±ÉÉ Ê É¹É{ÉhÉÉxÉå Ê É¹É xéé½þó. Ê É¹É ½äþ +xªééºé ÉÉ úiéå, ½þhÉÚxÉ iéå Ê É¹É{ÉhÉ +xªééºé ½þÉäiÉå. º ÉiÉ: Ê É¹É ½äþ Ê É¹É û{ééxéåsé +ºÉiÉå iªééié Éänù xéé½þó, ( Ê É¹ÉÉSÉÉ É Ê É¹É ÉÊHòSÉÉ Éänù xéé½þó. ) iéuùiéâ. ** 1 ** où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- EòÉÆÊiÉ EòÉÊ`öhªÉ EòxÉEò ** ÊiÉx½þÒ Ê É³ýÉäxÉ EòxÉEò BEò ** pùé É MÉÉäb Ò {ÉÒªÉÖJÉ ** {ÉÒªÉÖ¹ÉÊSÉ VÉäË É ** 5-2 ** ( EòÉä É- EòxÉEò- ºÉÉäxÉå. pùé É- {ÉÉiɳý{ÉhÉ. {ÉÒªÉÚ¹É- + ÉÞiÉ. ) ]õòeòé- Ê{É É³ýÒ EòÉÆiÉÒ, EòÉÊ`öhªÉ ½þhÉVÉä Eò`öÒhÉ{ÉhÉÉ, É EòxÉEò ½þhÉVÉä ºÉÖ ÉhÉÇ{ÉhÉÉ ½äþ ÊiÉx½þÒ Ê É³ÚýxÉ VɺÉä BEò ºÉÖ ÉhÉÇSÉ +ɽäþ; ËEò ÉÉ pùé É ½þhÉVÉä {ÉÉiɳý{ÉhÉÉ, MÉÉäb Ò É + ÉÞiÉ{ÉhÉÉ ½äþ ÊiÉx½þÒ Ê É³ÚýxÉ VɺÉä BEò + ÉÞiÉSÉ +ɽäþ, iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ iéòxé{éhéé ÉÉÆSÉÚxÉ BEò +ɽäþ. ** 2** =VÉɳý oùêié ÉÉnÇù É ** ªÉÉ ÊiɽþÓSÉÒ½þÒ =héò É ** ½åþ näùêjévéä ºÉÉ Éä É ** EòÉ{ÉÖ úó BEòÓ ** 5-3 ** ( EòÉä É- =VÉɳý- ÉÖ ÉiÉÉ. oùêié- ºÉÖMÉÆvÉ. ÉÉnÇù É- ÉÞnÖùi É. ºÉÉ Éä É- ºÉ ÉOÉ, ºÉ ÉÇ, ºÉÉ ÉªÉ É. ) ]õòeòé- =VÉɳý ½þhÉVÉä ÉÖ ÉiÉÉ, oùêié ½þhÉVÉä ºÉÖMÉÆvÉ{ÉhÉÉ É ÉÉnÇù É ½þhÉVÉä ÉÞnÖù{ÉhÉÉ, ªÉÉÊiɽþÓSÉÒ½þÒ=hÉÒ ÉBEòÓEòÉ{ÉÖ úóºéé Éä ÉnäùÊJÉVÉä ½þhÉVÉä + ÉÉ ªÉÉ iéòxé vé ÉÉÇSÉÉ =héä{éhéé BEòÉ EòÉ{ÉÖ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ VɺÉÉ où¹]õòºé {Éb iééä. ( ÊiÉx½þÒ Ê É³ÚýxÉ BEò EòÉ{ÉÖ úsé +ɽäþ, ËEò ÉÉ iéòxé ÉEòÉ úsªéé Ê ÉzÉ Ê ÉzÉ vé ÉÉÇSÉÒ =héò É +ɽäþ. ) iéuùiéâ +Éi ÉÉ iéòxé{éhééæ ÉÉÆSÉÚxÉ BEòSÉ +ɽäþ. ** 3 ** BEòÉ EòÉ{ÉÖ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ iéòxé vé ÉÇ Ê ÉzÉ EòºÉä xéé½þóié ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +ÆMÉä EòÒ ú =VÉɳý ** =VÉɳýiÉÉÆÊSÉ É Éɳý ** nùéäx½þò xéé {ÉÊ ú ɳý- ** ÉÉjÉÊSÉ VÉä ** 5-4 ** BäºÉÒ BEòÉ EòÉ{ÉÖ ú{éhéó ** ÊiÉx½þÒ <ªÉä ÊiÉx½þÓ =héò ** <ªÉÉ{É úò +É]õhÉÒ ** ºÉkÉÉÊnùEòÉÆSÉÒ ** 5-5 ** ( EòÉä É- <ªÉä- ½äþ. +É]õhÉÒ- xéé É, + ÉÉ É. ) ]õòeòé- EòÉ{ÉÖ ú ½þÉ +ÆMÉÉxÉä EòÒ ú ½þhÉVÉä ÊxÉ SɪÉÉxÉå =VÉɳý ½þhÉVÉä ÉÖ É +ɽäþ. É =VɳýiÉÉÊSÉ É Éɳý ½þhÉVÉä VÉÒ ÉÖ ÉiÉÉ +ɽäþ iéòsé ÉÞnÖùiÉÉ +ɽäþ. nùéäx½þòxéé ½þhÉVÉä ½äþ nùéäx½þò vé ÉÇ ÊxÉ úé³äý xéé½þóié, ié ú BEòSÉ +ɽäþiÉ. É VÉÉä EòÉ{ÉÖ ú {ÉÊ ú ɳý ÉÉjÉ ½þhÉVÉä ºÉÖMÉÆvÉ ÉÉjɽþÒ +ɽäþ. ** 4 ** BäºÉÒBEòÉEòÉ{ÉÖ ú{éhéó ½þhÉVÉä 098

105 ªÉÉ É ÉÉhÉå BEòÉ EòÉ{ÉÖ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ, <ªÉäÊiÉx½þÒÊiÉx½þÓ=hÉÒ ½þhÉVÉä ½äþ iéòxé½þò vé ÉÇ iéòxé{éhééxéå =héä +ɽäþiÉ. <ªÉÉ{ÉÊ ú ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉkÉÉÊnùEòÉSÉÒ+É]õhÉÒ ½þhÉVÉä ºÉÎSSÉiºÉÖJÉ û{é iéòxé{éhééséé + ÉÉ É +ɽäþ. VÉÉä ºÉiÉ iééäsé ÊSÉiÉÂ, É VÉÉä ºÉÎSSÉiÉ iééäsé +ÉxÉÆnù +ɽäþ.** 5 ** ªÉä ½ ÉÓ ½þhÉVÉä ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù Éänåù ** SÉɱɱÉÓ iéòxéò {Énåù ** ÊiÉx½þÒ =héó +ÉxÉÆnåù ** Eäò±ÉÓ ªÉähÉå ** 5-6 ** ( EòÉä É- ªÉä ½ ÉÓ- º É{É ú ÉÉxÉEòɱÉÓ. SÉɱɱÉÓ- ÉɺÉiÉÉiÉ. ) ]õòeòé- ªÉä ½ ÉÓ- ½þhÉVÉä ÉÉxÉEòɱÉÓ, ºÉiÉ ÊSÉiÉÂ É +ÉxÉÆnù + ÉÓ ½þÓ iéòxé {Énåù, ÉänåùSÉɱɱÉÒ ½þhÉVÉä Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉɺÉiÉÉiÉ. iélééê{é ½äþ iéòxé É nù ªÉÉ +ÉxÉÆnù û{é +Éi ªÉÉxÉå =héä Eäò±Éä +ɽäþiÉ. ( ªÉÉÆSÉå Ê ÉzÉ ÉÉxÉ Eò Æû näùié xéé½þó. ) ** 6 ** +ÉiÉÉÆ BEòi ÉÉSÉÉ ÉEòÉ ú ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ºÉkÉÉÊSÉ EòÓ ºÉÖJÉ ÉEòÉ ÉÖ ** ÉEòÉ ÉÚÊSÉ ºÉkÉÉ=±½þɺÉÖ ** ½åþ xé ÊxÉ Ébä Ê É`öÉÆ ÉÖ ** + ÉÞiÉÓ VÉäË É ** 5-7 ** ( EòÉä É- ºÉÖJÉ- +ÉxÉÆnù. ÉEòÉ É- ÊSÉiÉÂ. =±½þɺÉ- +ÉxÉÆnù. xéêxé Ébä - Éänù EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. Ê É`öÉÆ ÉÖ- MÉÉäb Ò. ) ]õòeòé- ºÉpÚù{É {É ú ÉÉi ÉÉSÉ +ÉxÉÆnù É ÊSÉpÚù{É +ɽäþ. É VÉÉä ÉEòÉ É ½þhÉVÉä ÊSÉiÉ +ɽäþ, iééäsé ºÉpÚù{É É =±½þɺÉÖ ½þhÉVÉä +ÉxÉÆnù û{é +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ªÉÉÆSÉÉ Éänù ½þÉäiÉ xéé½þó. VªÉÉ É ÉÉhÉå + ÉÞiÉÉSªÉÉ MÉÉäb ÒSÉÉ Éänù EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ. ** 7 ** où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ÉÖC±É{ÉIÉÓSÉÉ ºÉÉä³ýÉ ** Ênù ɺÉÉÆ ÉÉføÊiÉ Eò³ýÉ ** {É úò SÉÆpù ÉÉjÉ ºÉMɳýÉ ** SÉÆpùÓ VÉä ÉÓ ** 5-8 ** ( EòÉä É- ºÉMɳýÉ- ºÉ ÉOÉ, IÉªÉ ÉÞrùÒ úê½þié. ) ]õòeòé- ÉÖC±É{ÉIÉÉSªÉÉ ºÉÉä³ýÉ Ênù ɺÉÉÆ ÉvªÉå SÉÆpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ BEò BEò Eò³ýÉ ÉÉføiÉ +ºÉiÉä. {ÉhÉ SÉÆpù ÉÉjÉ SÉÆpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VɺÉÉ ºÉMɳýÉ ½þhÉVÉä IÉªÉ ÉÞrùÒ ÉÉÆSÉÚxÉ {ÉÊ ú{éúhéç +ɽäþ. iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ iéòxé{éhéé ÉÉÆSÉÚxÉ BEò +ɽäþ. ** 8 ** EòÉÆ léå ÉÓ {Éb iééæ =nùeò ** léå ÉÉ vé Æû ªÉä ±ÉäJÉ ** {É úò {Éb ±ÉÉ `öé<ç =nùeò ** ÉÉÆSÉÚxÉ +ɽäþ ** 5-9 ** 099

106 ( EòÉä É- ±ÉäJÉvÉ ÆûªÉä- Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ. ) ]õòeòé- EòÉÆ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ, =nùeòléå ÉÓ{Éb iééæ ½þhÉVÉä =nùeò ½åþ léå É û{ééxéå {Éb ié +ºÉiÉÉÆ léå ÉÉvÉ ÆûªÉä±ÉäJÉ ½þhÉVÉä léå É ½äþ Ê ÉzÉ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉÉiÉ. {ÉhÉ {Éb ±ÉÉ`öÉ<È ½þhÉVÉä VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ iéä léå É {Éb ±Éä +ɽäþiÉ, iªéé Ê`öEòÉhÉÓ =nùeòé ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòÉƽþÓ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ ½þÉ iéòxé{éhéé ÉÉÆSÉÚxÉ +ɽäþ.** 9** iéèºéå +ºÉnùÉÊSɪÉä ªÉÉ ÉÞkÉÓ ** ºÉiÉ ½þhÉÉå +ɱÉÒ ÉÖÊiÉ ** VÉb ÉÊSɪÉä ºÉ ÉÉ{iÉÓ ** ÊSÉpÚù{É BäºÉå ** 5-10 ** nöù:jééséäêxé ºÉ ÉÇ xéé Éå ** = ú±éå iéå ºÉÖJÉ BäºÉå ** ÊxÉMÉÊnù±Éå ÊxÉ: ÉɺÉå ** É ÉÚSÉäÊxÉ ** 5-11 ** ( EòÉä É- ªÉÉ ÉÞÊkÉ- ÊxÉ ÉÞÊkÉ. É ÉÚSÉäÊxÉ ÊxÉ ÉɺÉå- ÉänùÉxÉå. ÊxÉMÉÊnù±Éå- ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ) ]õòeòé- iéèºéå ½þhÉVÉä léå ÉÉSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉå =nùeò ½þhÉhÉå VɺÉå ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå, iªéé É ÉÉhÉå +ºÉiÉÉSªÉÉ ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ{ÉhÉÉSªÉÉ ªÉÉ ÉÞkÉÓ ½þhÉVÉä ÊxÉ ÉÞkÉÒºÉÉ`öÓ +Éi ªÉÉºÉ ºÉiÉ +ºÉå ÉÖÊiÉ ½þhÉÉå ±ÉÉMɱÉÒ. iéºéåsé VÉb ÉSªÉÉ ºÉ ÉÉ{iÉÒºÉÉ`öÓ ÊSÉpÚù{É +ºÉå ½þhÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÒ. ** 10 ** iªéésé É ÉÉhÉå ºÉ ÉÇ nöù:jéésªéé xéé ÉåEò ûxé VÉå = ú±éå iéå ºÉÖJÉ ½þÉäªÉ, +ºÉå É ÉÚÆSÉä ÊxÉ: ÉɺÉå ½þhÉVÉä ÉänùÉxÉå ÊxÉMÉÊnù±Éå ½þhÉVÉä ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ** 11 ** BäºÉÒ ºÉnùÉÊnù ÉÊiɪÉÉäÊMɪÉä ** +ºÉnùÉÊnù ÊiÉx½þÒ <ªÉä ** ±ÉÉä]õiÉÉÆ ZÉɱÉÒ jééªé ** ºÉkÉÉÊnùEòÉÆ ** 5-12 ** ( EòÉä É- ÉÊiɪÉÉäMÉÒ- =±É]õ, Ê É{É úòié. <ªÉä- ½äþ. ±ÉÉä]õiÉÉÆ- xéé É EòÊ úiééæ. jééªé- úiéhé. ) ]õòeòé- BäºÉÒ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉnùÉÊnù ÉÊiɪÉÉäÊMɪÉä ½þhÉVÉä ºÉiÉ ÊSÉiÉÂ É ºÉÖJÉ ªÉÉÆSÉä ÉÊiɪÉÉäMÉÒ ½þhÉVÉä Ê É{É úòié û{ééxéå +ºÉhÉÉ äú VÉä +ºÉnùÉÊnùÊiÉx½þÒ<ªÉä ½þhÉVÉä ½äþ +ºÉiÉÂ-VÉb -nöù:jé û{é iéòxé ÉEòÉ ú, ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ VÉä xéé½þóié, iªééæséé ±ÉÉä]õiÉÉÆ ½þhÉVÉä xéé É Eäò±ªÉÉ ÉÖ³åý ºÉkÉÉÊnùEòÉÆºÉ ÉÖiÉÓxÉÓ ÊxÉ úléçeò VÉÉMÉÉ Ênù±ÉÒ +ɽäþ. ** 12 ** B ÉÆ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnÖù ** +Éi ÉÉ ½þÉ BäºÉÉ É nöù ** +xªéléé ªÉÉ ÉÞkÉÒ ÊºÉrÖù ** ÉÉSÉEò xé ½äþ ** 5-13 ** ( EòÉä É- +xªéléé ªÉÉ ÉÞÊkÉ- +xªé ÉEòÉ úéxéå ËEò ÉÉ Ê É{É úòié ÉɺÉhÉÉ ªÉÉSÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ. ) 100

107 ]õòeòé- ªÉÉ É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù +ɽäþ + ÉÉ ÉEòÉ úéséé É nù ½þÉ +xªéléé ½þhÉVÉä +xªé ÉEòÉ úéxéå ÉɺÉhÉÉ äú VÉä +ºÉnùÉÊnùEò iªééæsªéé ÊxÉ ÉÞkÉÒxÉå ʺÉrù +ɽäþ. iééä É nù ÉÉSÉEò ½þhÉVÉä +Éi ÉκlÉiÉÒSÉÉ ÉÉSÉEò xé ½äþ. ** 13 ** B ÉÆ +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéxéå VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó +ºÉå ʺÉrù ZÉɱÉå. +ÉiÉÉÆ ½þÉSÉ Ê É¹ÉªÉ {ÉÖx½þÉ oùføòeò úhééléç ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ºÉÚªÉÉÇSÉäÊxÉ ÉEòÉ Éå ** VÉå EòÉƽþÓ VÉb +É ÉɺÉä ** iéªéé iééä ÊMÉ ÉºÉä ** ºÉÚªÉÇ EòÉÆ<È ** 5-14 ** ( EòÉä É- ÊMÉ ÉºÉä- ºÉÉÆ{Ébä. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÉÇSªÉÉ ÉEòÉ ÉÉxÉå VÉä EòÉƽþÓ VÉb {ÉnùÉlÉÇ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉiÉ, iªééæºé iééä ºÉÚªÉÇ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úé ɪÉÉºÉ ºÉÉÆ{Ébä ±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ +Éi ÉÉ ½þÉ É nùéxéå ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 14 ** iéäë É VÉähÉå iéävéå ** ÉÉSÉä漃 ÉÉSªÉiÉÉ ºÉÖZÉä ** iéä ÉÉSÉÉ ÉEòÉÊ ÉVÉä ** ½åþ Eåò +ɽäþ ** 5-15 ** ( EòÉä É- iéävé- ÉEòÉ É. ÉÉSªÉi É- YÉäªÉi É, où ªÉi É. ºÉÖZÉä- Eò³ýiÉå. ) ]õòeòé- iéäë É ½þhÉVÉä iªéé É ÉÉhÉå VÉähÉåiÉäVÉå ½þhÉVÉä VªÉÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ ÉEòÉ ÉÉxÉå, ÉÉSÉä漃 ÉÉSªÉiÉɺÉÖZÉä ½þhÉVÉä ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉÊnù É nù û{é ÉänùɱÉÉ où ªÉ YÉäªÉÉÊnù ÉÉSªÉi É Eò³ý±Éå. iéò ÉÉSÉÉ ½þhÉVÉä iééä Éänù +Éi ªÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úò±é ½åþ EòÉä`åö ié úò +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 15 ** +Éi ÉYÉÉxÉÉÊ É¹ÉªÉÓ Éänù ½þÉ É ÉÉhÉ +ɽäþ +ºÉå ÉɺjÉÉÆiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. +ÉÊhÉ iéö ½þÒ ÉÉjÉ ÉänùÉºÉ ÉÉ ÉÉhªÉ ÉÉxÉÒiÉ xéé½þó, ié ú iªééºé ªÉÖÊHò EòɪÉ? +ºÉÉ ÉÆEòÉEòÉ úéséé +Ê É ÉÉªÉ VÉÉhÉÚxÉ iªééê ɹɪÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- Ê É¹ÉÉä xéé½þó EòÉähÉɽþÒ ** VɪÉÉ É ÉäªÉi ÉÊSÉ xéé½þó ** iéªéé º É ÉEòÉ ÉÉ EòÉÆ<È ** É ÉÉhÉ ½þÉäªÉ ** 5-16 ** É ÉäªÉ{ÉÊ úsuäônåù ** É ÉÉhÉi É xééænäù ** iéå EòÉªÉ º ÉiÉ:ʺÉråù ** ɺiÉÚSªÉÉ `öé<è ** 5-17 ** ( EòÉä É- Ê É¹ÉÉä- Ê É¹ÉªÉ. É ÉäªÉ- VÉÉhÉhªÉÉºÉ ªÉÉäMªÉ {ÉnùÉlÉÇ. É ÉÉhÉ- VªÉÉxÉå YÉÉxÉ ½þÉäiÉå +ºÉä ÉänùÉÊnùEò. {ÉÊ úsuäônù- YÉÉxÉ. ) ]õòeòé- Ê É¹ÉÉäxÉɽþÓEòÉähÉɽþÒ ½þhÉVÉä VÉÉä +Éi ÉÉ EòÉähÉɺɽþÒ Ê É¹ÉªÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, É VªÉÉºÉ É ÉäªÉi É EòvÉÓ½þÒ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, + ÉÉ iªéé º ɪÉÆ ÉEòÉ É +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉänùÉÊnù É ÉÉhÉÉÆSÉÉ EòÉªÉ ={ɪÉÉäMÉ +ɽäþ? ** 16 ** 101

108 É ÉäªÉ{ÉnùÉlÉÉÈSªÉÉ {ÉÊ úsuäônåù ½þhÉVÉä YÉÉxÉÉxÉå É ÉÉhÉi É xééænùiéå. ªÉälÉå ié ú +Éi ÉÉ Eò ÉÉxÉå½þÒ YÉÉiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ÉMÉ + ÉÉ iªéé º ÉiÉ:ʺÉrù ɺiÉÚSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉänùÉÊnù É ÉÉhÉÉÆSÉÉ ={ɪÉÉäMÉ EòÉªÉ +ɽäþ? ** 17 ** B ÉÆ ÉºiÉÚ漃 VÉÉhÉÉå VÉÉiÉÉÆ ** VÉÉhÉhÉåÊSÉ ÉºiÉÖ iéi ÉiÉÉÆ ** ÉMÉ VÉÉhÉhÉå +ÉÊhÉ VÉÉhÉiÉÉ ** EéòSÉÉ = äú ** 5-18 ** ( EòÉä É- iéi ÉiÉÉ- JÉ úéäjé ú. ) ]õòeòé- B ÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå {É ú ÉÉi É ÉºiÉÚºÉ Éänù É ÉÉhÉÉxÉå VÉ ú VÉÉhÉÉ ÉªÉÉºÉ VÉÉ Éå, ié ú {É ú ÉÉi É ÉºiÉÖ½þÒ JÉ úéäjé ú YÉÉxÉ ÉÉjÉSÉ +ɽäþ. ÉMÉ VÉÉhÉhÉå É VÉÉhÉhÉÉ úé ½äþ EòºÉä = úiéò±é? = úhéé ú xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ, +lééçiéâ É ÉÉhÉÉÆSÉÉ ={ɪÉÉäMÉ xéé½þó +ºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå. ** 18 ** ½þhÉÉäÊxÉ ºÉÎSSÉiºÉÖJÉ ** ½äþ ÉÉä±É ÉɺiÉÖ ÉÉSÉEò ** xé ½þÊiÉ ½äþ Éä¹É ** Ê ÉSÉÉ úéséä ** 5-19 ** ( EòÉä É- Éä¹É- Éä É]õ. ) ]õòeòé- ½þhÉÉäÊxÉ ½þhÉÚxÉ É ÉÉhÉÉÆSÉÉ ={ɪÉÉäMÉ xéé½þó ½þhÉÚxÉ, ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÉÊnù VÉä ÉÉä±É ½þhÉVÉä É nù ½äþ +Éi É ÉºiÉÚSÉä ÉÉSÉEò xé ½äþiÉ. ½þÒSÉ Ê ÉSÉÉ úéséò {ÉÊ úºé ÉÉÎ{iÉ ½þÉäªÉ. ** 19 ** +ÉiÉÉÆ ' ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù ' {Énåù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉiÉä Éä³ýÓ ÉÊ ú¹ééèêxé ÉäPÉÖ ** ºÉ ÉÖpù ½þÉä ÉÚÊxÉ ÉÉäPÉÖ ** BäºÉäÊxÉ <ªÉå ÉʺÉråù ** SÉÉʱɱÉÓ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{Énåù ** ÉMÉ pù¹`öªéé º ɺÉÆ ÉÉnåù ** Éä]õÊiÉ VÉä ½þÉÆ ** 5-20 ** ºÉ äú, nùé>ðêxé ÉÉMÉÖ ** úé½äþ VÉèºÉÉ ** 5-21 ** ( EòÉä É- <ªÉå- ½þÓ. º ɺÉÆ ÉÉnåù- º É:iÉÉSªÉÉ º É û{ééséé ºÉÆ ÉÉnù Eò úòié. ÉÊ ú¹ééèêxé- ɹÉÉÇ É Eò ûxé. ºÉ äú- ºÉÆ{Éä. ÉÉMÉÖ- ÉÉMÉÇ. ) ]õòeòé- BäºÉäÊxÉ<ªÉå ÉʺÉråùºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{ÉnåùSÉÉʱɱÉÓ ½þhÉVÉä + ÉÉ úòiéòxéå ½þÓ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{Énåù ÉʺÉrùÒºÉ +ɱÉÓ +ɽäþiÉ. iélééê{é, pù¹]õ ÉºÉ iéó VÉä ½þÉÆ º ɺÉÆ ÉÉnåù ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ º É û{ééséé ºÉÆ ÉÉnù Eò úòié Éä]õiÉÉiÉ. ** 20 ** iªéé Éä³ýÓ ÉäPÉÖ ÉÊ ú¹ééèêxé ÉÉäPÉÖºÉºÉ ÉÖpù½þÉä ÉÚÊxÉºÉ äú, +ÉÊhÉiÉÉä ÉÉMÉÖnùÉ>ðÊxÉVÉèºÉÉ úé½äþ ½þhÉVÉä ÉäPÉÉxÉå ÉÞι]õ Eäò±ªÉÉxÉÆiÉ ú {ÉÉhªÉÉSÉÉ +ÉäPÉ ½þÉ xénùò +Éäfø ÉSªÉÉ û{ééxéå ºÉ ÉÖpùÉºÉ Ê É³ýiÉÉä É iééä ºÉ ÉÖpùSÉ ½þÉä>ðxÉ ºÉÆ{ÉiÉÉä. iélééê{é iééä +É{ɱÉÉ, ÉÉMÉÖnùÉ>ðÊxÉ ½þhÉVÉä xénùò+éäfäø û{ééséé ÉÉMÉÇ nùéjé ÉÚxÉ VɺÉÉ ú½þéiééä, iªéé É ÉÉhÉå 102

109 ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{Énåù ½þÓ pù¹]õ ÉºÉ Éä]õ±ªÉÉxÉÆiÉ ú ÉÖ¹Eò ½þÉäiÉÉiÉ. ** 21 ** ò³ýé Ê É ÉÉäÊxÉ Öò±É ºÉÖEäò ** ò³ýxéé Éå úºé {ÉÉEäò ** iééäê½þ úºé ={ÉJÉä ** iéþî{iénùéxéó ** 5-22 ** ( EòÉä É- Ê É ÉÉäÊxÉ- ÉºÉ ÉÚxÉ. ={ÉJÉä- ={ɪÉÉäMÉÒ {Éb iééä. ) ]õòeòé- Öò±É ò³ýéê É ÉÉäÊxɺÉÖEäò ½þhÉVÉä Öò±Éå ½þÓ ò³ýéæºé ÉºÉ ÉÚxÉ ºÉÖEòiÉÉiÉ. É ò³ýéæsªéé xéé Éå ½þhÉVÉä {ÉÊ ú{ééeòéxéå úºé ½þÉ {ÉÉEäò ½þhÉVÉä {ÉC É ½þÉäiÉÉä, É iééäsé úºé iéþî{ié näùhªééê ɹɪÉÓ ={ÉJÉä ½þhÉVÉä ={ɪÉÉäMÉÒ {Éb iééä. ½þhÉVÉä iééä úºé iéþî{ié näù>ðxé VɺÉÉ ºÉÆ{ÉiÉÉä, iªéé É ÉÉhÉå pù¹]õ ÉSÉÒ Éä]õ Eò ûxé ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{Énåù ½þÓ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ.** 22 ** EòÉÆ +ɽÖþÊiÉ +MxÉÒ +ÉÆiÉÖ ** PÉɱÉÚÊxÉ ÉÉäºÉ äú ½þÉiÉÖ ** ºÉÖJÉ SÉä É ÉÚÊxÉ MÉÒiÉÖ ** =MÉÉ úé½äþ ** 5-23 ** xééxéé ÉÖJÉÉ ÉÖJÉ nùé ÉÚÊxÉ ** +É úºéé VÉÉªÉ ÊxÉMÉÉäÊxÉ ** EòÉÆ ÊxÉnèù±Éä SÉä É ÉÖÊxÉ ** SÉä ÉÊ ÉiÉä VÉèºÉä ** 5-24 ** ( EòÉä É- +ɽÖþÊiÉ- ½þ ÉxÉÒªÉpù ªÉ. ÉÉäºÉ äú- {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉå ºÉ äú. SÉä É ÉÚÊxÉ- =i{ézé Eò ûxé. ÊxÉnèù±Éä- ÊxÉÊpùiÉ. SÉä É ÉÖÊxÉ- VÉÉMÉÞiÉ Eò ûxé. ) ]õòeòé- EòÉÆ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ, ½þÉiÉÖ+MxÉÒ+ÉÆiÉÖ+ɽÖþÊiÉPÉɱÉÚÊxÉ ÉÉäºÉ äú ½þhÉVÉä ½þÉiÉ ½þÉ +MxÉÒ ÉvªÉå +ɽÖþÊiÉ PÉɱÉÚxÉ VɺÉÉ {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉå ºÉ úiééä, ËEò ÉÉ MÉÒiÉ ½åþ ºÉÖJÉ =i{ézé Eò ûxé VɺÉå =MÉå ú½þéiéå, iéuùiéâ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{Énåù úé½þiééié. ** 23 ** xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, +É úºéé ÉÖJÉÉ ÉÖJÉnùÉ>ðÊxÉÊxÉMÉÉäÊxÉVÉÉªÉ ½þhÉVÉä +É úºéé ½þÉ ÉÖJÉÉºÉ ÉÊiÉ ÉÖJÉ nùéjé ÉÚxÉ VɺÉÉ ÊxÉPÉÚxÉ VÉÉiÉÉä; ËEò ÉÉ, SÉä ÉÊ ÉiÉä ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉ Eò úhéé äú ½äþ ÊxÉnèù±ÉäSÉä É ÉÚÊxÉ ½þhÉVÉä ÊxÉÊpùiÉÉÆºÉ VÉÉMÉÞiÉ Eò ûxé VɺÉä =MÉÒ ú½þéiééié, iéuùiéâ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{Énåù ú½þéiééié. iéèºéå ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù SÉÉäJÉ]õÉ ** nùé>ðêxé pù¹]õªééêºé pù¹]õé ** ÊiÉx½þÓ {Énåù ±ÉÉMÉËiÉ ÉÉ]õÉ ** ÉÉèxÉÉÊSɪÉÉ ** 5-25 ** ( EòÉä É- SÉÉäJÉ]õ- ÉÖrù. ÉÉ]õɱÉÉMÉÊiÉ- ÉÉMÉÉÇxÉå VÉÉiÉÉiÉ. ) ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É SÉÉäJÉ]õÉ ½þhÉVÉä ÉÖrù + ÉÉ pù¹]õ ÉºÉ pù¹]äõ{éhéé nùéjé ÉÚxÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù û{é ½þÓ iéòxé {Énåù ÉÉèxÉÉÊSɪÉÉ ÉÉ]õɱÉÉMÉËiÉ ½þhÉVÉä ÉÉèxÉ ÉÉMÉÉÇxÉå VÉÉiÉÉiÉ. +ÉiÉÉÆ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{ÉnùÉÆxÉÓ VÉ ú pù¹]õ ÉSÉå YÉÉxÉ ½þÉäiÉå, ié ú iéó {Énåù YÉÉ{ÉEò +ɽäþiÉ ½þhÉÚxÉ ½þÓSÉ {Énåù É ÉÉhÉ EòÉÆ ½þÉähÉÉ ú xéé½þóié? + ÉÒ ÉÆEòÉ ÉÉ{iÉ 103

110 ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉå VÉå ÉÉäʱÉVÉä iéå iéå xé ½äþ ** ½þÉäªÉ iéå iéæ É xé ÉÉä±É Éä ** ºÉÉ ÉÖ±ÉÒ É úò xé É É Éä ** ÉÊ ÉiÉä VÉèºÉä ** 5-26 ** ÉMÉ +É{ÉÖ±ÉÒªÉÉEòbä ** ÉÊ ÉiÉÉ VÉé ºÉÉÆ{Ébä ** iéé ±ÉÉVɽþÒ ±ÉÉVÉÉå +ÉJÉÖbä ** ÉÊ ÉiÉÓ VÉèºÉÒ ** 5-27 ** ( EòÉä É- ºÉÉ ÉÖ±ÉÒ É úò- ÉÊiÉSUôɪÉä É ûxé. xé É É Éä- xé ÉÉäVÉ Éä. ÉÊ ÉiÉä- ÉÉäVÉhÉÉ äú. +É{ÉÖʱɪÉÉEòbä - iéò úºlé ÉÚiÉÔEòbä. ±ÉÉVÉÉå+ÉJÉÖbä - ±ÉÉVÉÚxÉ ºÉÆEÖòÊSÉiÉ ½þÉäiÉä. ) ]õòeòé- VÉå VÉå ÉÉä±ÉÉ Éå iéå iéå +Éi ɺ É û{é xé ½äþ, É VÉå +Éi ɺ É û{é +ɽäþ iéå ÉÉä±ÉÚxÉ nùéjéê ÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù{Énåù ½þÓ VÉ úò pù¹]õ ÉºÉ Éä]õiÉÉiÉ, ié úò iéó YÉÉ{ÉEò ½þÉäiÉ xéé½þóié; ½þhÉÚxÉ iªééæºé ÉÉ ÉÉhªÉ ÉÉÊxÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ºÉÉ ÉÖÊ±É É úò ÉÊ ÉiÉäVÉèºÉäxÉ É É Éä ½þhÉVÉä {ÉÉhªÉÉÆiÉ +É{ɱÉÒ ÉÊiÉSUôɪÉÉ {Éb ±ÉÒ +ºÉiÉÉÆ {ÉÉhªÉÉSªÉÉ iéò úé É ú +ºÉhÉÉ úé VÉÉä ÉÉäVÉhÉÉ úé iªééxéå +É{ɱÉÓ ÉÊiÉiÉ ÆúMÉÉ É úéä É ú ÉɺÉhÉÉ úó +xéäeò û{éå ÉÉäÊVɱÉÓ, ié ú iªéé É ûxé ÉÉäVÉhÉÉ ªÉÉSÉÒ MÉhÉxÉÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå Eäò ɳý ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéxéå +Éi ɺÉÉIÉÉiEòÉ ú ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 26 ** ÉMÉ {ÉÉhªÉÉÆiÉÒ±É +É{ɱªÉÉ +xéäeò ÉÊiÉSUôɪÉÉ ºÉÉäbÚ xé +É{ɱªÉÉ iéò úé É úsªéé ÉÚiÉÔEòbä {ÉɽÚþxÉ ÉÉäVÉhÉÉ úé VÉ ú +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ºÉÉÆ{Ébä ±É ié ú ÉÊ ÉiÉÓ±ÉÉVÉ ½þhÉVÉä ÉÉäVÉhÉÉ ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉSÉÒ ±ÉÉVÉSÉ, ±ÉÉVÉÉå+ÉJÉÖbä ½þhÉVÉä ±ÉÉVÉÚxÉ ºÉÆEÖòÊSÉiÉ ½þÉäiÉä. ÉMÉ iééä {ÉÖ û¹é ±ÉÎVVÉiÉ EòÉÆ ½þÉä>Æð xéªéä? +Ê{ÉiÉÖ ½þÉä<DZÉSÉ. iéuùiéâ, ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéxéå +Éi ÉYÉÉxÉ xé ½þÉäiÉÉÆ +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓSÉ +É{ÉhÉ +ɽþÉå. ** 27 ** iéè ÉÒ ºÉkÉÉÊSÉ º É ÉÉ Éå ** +ºÉkÉÉ iéæ É xé ½äþ ** ÉÉ ºÉkÉÉi É ºÉÆ É Éä ** ºÉkÉä漃 EòÉÆ<È ** 5-28 ** ]õòeòé- iéè ÉÒ ½þhÉVÉä iéò úºlé {ÉÖ û¹éé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉpÚù{É +ɽäþ, iééä +ºÉpÚù{É Eäò ½þÉƽþÒ ½þÉäiÉ xéé½þó. {ÉhÉ iªéé ºÉpÚù{ÉÉºÉ +É{ɱªÉÉ ºÉkÉäSÉå ÉÉxÉ ié úò +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 28 ** +ÉÊhÉ +ÊSÉnùÉSÉäÊxÉ xéé Éå ** +ɱÉä VÉå ÊSÉx ÉÉjÉ nù Éä ** +ÉiÉÉÆ ÊSÉx ÉÉjÉÊSÉ ÉÉ EèòºÉå ** ÊSÉx ÉÉjÉÓ ªÉä ** 5-29 ** ( EòÉä É- +ÊSÉiÉÂ- VÉb. xéé É- ÊxÉ ÉÞÊkÉ. nù ÉÉ- κlÉÊiÉ. ÊSÉx ÉÉjÉ- ÉEòÉ É ÉÉjÉ. ) ]õòeòé- +ÉÊhÉ +ÊSÉiÉ ½þhÉVÉä VÉb {ÉnùÉlÉÇ iªééæsªéé xéé Éå ½þhÉVÉä ÊxÉ ÉÞkÉÒEò ûxé VªÉÉºÉ ÊSÉx ÉÉjÉ +ºÉå ½þhÉhÉå +ɱÉå iééä ÉÒ ÊSÉx ÉÉjÉ +ɽäþ +ºÉå 104

111 +xéöºéævééxé {ÉÉ Éä±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 29 ** xéònù É ÉÉävÉÉSÉÉ `öéªéó ** xéºéä iéèºéå VÉÉMÉhÉå½þÒ ** iéäë É ÊSÉx ÉÉjÉÊSÉ ÉÉ EòɪÉÒ ** ÊSÉx ÉÉjÉÓ ªÉä ** 5-30 ** ( EòÉä É- É ÉÉävÉ- VÉÉMÉÞÊiÉ. ) ]õòeòé- xéònù É ÉÉävÉÉSÉÉ`öɪÉÓxɺÉäiÉèºÉåVÉÉMÉhÉå½þÒ ½þhÉVÉä ÊxÉpùÉ É VÉÉMÉÞÊiÉ ªÉÉÆSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ VÉÉMÉhÉä{ÉhÉÉSÉä ÉÉxÉ ú½þéié xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉä ÊSÉx ÉÉjÉ +Éi ÉÉ ½þÉ ÊSÉx ÉÉjÉ +ɽäþ, ÉMÉ iééä ÊSÉx ÉÉjÉÉSÉå +xéöºéævééxé EòºÉÉ {ÉÉ Éä±É? {ÉÉ ÉhÉÉ ú xéé½þó. ** 30 ** BäºÉå ªÉªÉÉ ºÉÖJÉ{ÉhÉå ** xéé½þó nöù:jé EòÒ ú ½þÉähÉå ** ÉÉ ºÉÖJÉ ½äþ MÉhÉhÉå ** ºÉÖJÉÉ ÉÒ EòÉÆ<È ** 5-31 ** ]õòeòé- BäºÉåªÉªÉɺÉÖJÉ{ÉhÉå ½þhÉVÉä ªÉÉSÉ É ÉÉhÉå ªÉÉ {É ú ÉÉi ªÉÉºÉ ºÉÖJÉ{ÉhÉÉ ÉÖ³åý ºÉÖJÉ ÉÊiɪÉÉäMÉÒ nöù:jé ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ÉÉ ½þhÉVÉä ÉMÉ, ºÉÖJÉ û{é +Éi ªÉɱÉÉ ºÉÖJÉÉSÉå ÉÉxÉ EòºÉä ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 31 ** ½þhÉÉäÊxÉ ºÉiÉ +ºÉnùi Éå MÉä±Éå ** ÊSÉiÉ +ÊSÉnùi Éå ÉÉ É³ý±Éå ** ºÉÖJÉÉ ºÉÖJÉ VÉɱÉå EòɽþÓ xéé EòÓ ** 5-32 ** ]õòeòé- ½þhÉÉäÊxÉ +ºÉiÉÉSªÉÉ ÉÊiɪÉÉäÊMÉEò û{ééxéå ºÉiÉ ½þhÉhÉä +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³äý +ºÉiÉÉSªÉÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉ É úéä É ú ºÉiÉÉSÉÒ ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½þÉäiÉä. ªÉÉSÉ É ÉÉhÉå +ÊSÉnùÉSªÉÉ xéé ÉÉ É úéä É ú ÊSÉiÉ ½åþ ÉÉ É³ý±Éå ½þhÉVÉä ºÉÆ{ɱÉå. +ÉÊhÉ +ºÉÖJÉÉSªÉÉ xéé ÉÉ É úéä É ú ºÉÖJÉ ½åþ VÉɱÉå ½þhÉVÉä ºÉÆ{ɱÉå. É EòÉƽþÓxÉÉEòÓ ½þhÉVÉä EòÉƽþÓ + É Éä¹É ½þhÉhÉå ú½þéié xéé½þó.** 32 ** +ÉiÉÉÆ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéºé <ié ú ªÉÉ ÉiÉÇEòi É ÊºÉrù ZÉɱªÉÉ ÉÖ³åý iªéé É ÉÉhÉåSÉ ' BEò Éä ÉÉÊuùiÉÒªÉÆ ÉÀ ' <iªéénùò ÉÉCªÉå ½þÓ <ié ú ªÉÉ ÉiÉÇEò +ɽäþiÉ, +ºÉä ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +ÉiÉÉÆ uæùuùéséä ±É ÉÆSÉEò ** ºÉÉÆbÚ ÊxÉ nöùhéòséä EÆòSÉÖEò ** ºÉÖJÉ ÉÉjÉÊSÉ BEò º ɪÉå +léò ** 5-33 ** É úò BEò{ÉhÉå MÉÊhÉVÉä ** iéå MÉÊhÉiÉäxɺÉÓ ½þÉäªÉ nöùvéå ** ½þhÉÉäÊxÉ EòÉƽþÓ xé MÉÊhÉVÉä ** BäºÉå BEò ** 5-34 ** ( EòÉä É- ±É ÉÆSÉEò- Ê ÉlªÉÉi É. nöùhéò- uèùié. EÆòSÉÖEò- +ÆMÉ újéé, +É É úhé. +léò- +ɽäþ. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéºé <ié ú ªÉÉ ÉiÉÇEòi É ÊºÉrù 105

112 ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú nöùhéòséäeæòséöeò uæùuùéséå±é ÉÆSÉEòºÉÉÆbÚ ÊxÉ ½þhÉVÉä ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É +ºÉiÉÂ, VÉb, nöù:jé BiÉpÖù{É uèùiééséé +ÆMÉ újéé ½åþSÉ uæùuù û{é Ê ÉlªÉÉi É iªééºé ºÉÉÆbÚ xé ( uèùiéé ÉÉÆSÉÚxÉ ) º ÉiÉ: ºÉÖJÉ ÉÉjÉ BEò +Éi ÉÉ +ɽäþ. ** 33 ** + ÉÉ iªéé +Éi ªÉÉºÉ BEòi É ÊºÉrù +ºÉiÉÉÆ BEò{ÉhÉÉxÉå iªééséò VÉ ú MÉhÉxÉÉ Eò úé ÉÒ, ié ú MÉÊhÉiÉäxɺÉÓnÖùVÉå½þÉäªÉ ½þhÉVÉä MÉhÉxÉÉ Eò úhéé ªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå nöùºé úò ºÉÆJªÉÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä. ½þhÉÚxÉ VÉälÉå EòÉƽþÓSÉ xéméêhévéä ½þhÉVÉä ÉÉäVÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó +ºÉä BEòò +ɽäþ. ( BEò ½þhÉhÉå uèùiééséå ªÉÉ ÉiÉÇEò +ɽäþ. ) ** 34 ** ºÉÖJÉ+ÉÆiÉÉèÊxÉÊxÉMÉhÉå ** iéå ºÉÖÊJɪÉä ºÉÖJÉå iéähéå ** ½åþ ºÉÖJÉ ÉÉjÉÊSÉ ÉÉ EòÉähÉå ** +xéö É ÉÉ Éå ** 5-35 ** ( EòÉä É- ºÉÖJÉ+ÉÆiÉÉèÊxÉÊxÉMÉhÉå- ºÉÖJÉÉ ÉvÉÚxÉ. ÊxÉMÉhÉå- ÉɺÉhÉå, =i{ézé ½þÉähÉå. ) ]õòeòé- ºÉÖJÉ+ÉÆiÉÉèÊxÉÊxÉMÉhÉå ½þhÉVÉä ºÉÖJÉ û{é +Éi ªÉÉ{ÉɺÉÚxÉ VÉä ½þÉÆ ºÉÖJÉ ½åþ º Öò úhé û{ééxéå ÉɺÉiÉå, iéä ½þÉÆ iªéé ºÉÖJÉÉSÉÉ ÉiªÉªÉ ½þÉä>ðxÉ +É{ÉhÉ ºÉÖJÉÒ +ɽþÉå +ºÉå ÉÉ]õiÉå. ½þÉ +Éi ÉÉ ié ú ºÉÖJÉ ÉÉjÉSÉ +ɽäþ; ÉMÉ iªééxéå +É{ɱªÉÉ ºÉÖJÉÉSÉÉ +xéö É É EòºÉÉ PªÉÉ ÉÉ? PÉäiÉÉ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 35 ** où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉé ÉEÞòÊiÉ bæ EÖò +xéöeò äú ** iéé ÉEÞòÊiÉ bæ Eäò + ÉiÉ äú ** ÉÉ bæ EÚòÊSÉ iéé É äú ** EòÉähÉ EòÉähÉÉÆ ** 5-36 ** ( EòÉä É- ÉEÞòÊiÉ- näù ÉÒ. VÉé- VÉä ½þÉÆ. bæ EÖò- b ÉÆEòÉ ÉÉtÊ É Éä¹É. +xéöeò äú- ÉÉVÉiÉÉä. iéè- iéä ½þÉÆ. + ÉiÉ äú- ºÉÆSÉÉ ú Eò úiéä. ÉÉ- ÉMÉ, {ÉhÉ. É äú- ºÉÆSÉ äú. ) ]õòeòé- VÉé ½þhÉVÉä VÉä ½þÉÆ ÉEÞòÊiÉbÆ EÖò+xÉÖEò äú ½þhÉVÉä näù ÉÒSÉÉ b ÉÆEòÉ ÉÉVÉÊ ÉiÉÉiÉ, iéä ½þÉÆ bæ Eåò ½þhÉVÉä iªéé b ÉÆCªÉÉSªÉÉ +É ÉÉVÉÉxÉå näù ÉÒ ½þÒ + ÉiÉ äú ½þhÉVÉä nöùºé ªÉÉSªÉÉ +ÆMÉÉÆiÉ ºÉÆSÉÉ ú EòÊ úiéä. {ÉhÉ bæ EÚòÊSÉ ½þhÉVÉä b ÉÆEòÉ ½þÉ xé ÉÉVÉÊ ÉiÉÉÆ iéºéésé `äöê ɱÉÉ, ié ú EòÉähÉEòÉähÉÉ É äú ½þhÉVÉä EòÉähÉiÉÒ näù ÉÒ nöùºé ªÉÉSªÉÉ +ÆMÉÉÆiÉ ºÉÆSÉÉ ú Eò úò±é? EòÉähÉiÉÒSÉ Eò úhéé ú xéé½þó. iéuùiéâ ºÉÖJÉ ÉÉjÉÉºÉ ºÉÖJÉÉSÉÉ +xéö É É EòºÉÉ ªÉä<DZÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 36 ** iéèºéå +É{ÉÖ±ÉäÊxÉ ºÉÖJÉ{ÉhÉå ** VɪÉÉ xéé½þó ºÉÖJÉÉ ÉhÉå ** +ÉÊhÉ xéé½þó ½åþ½þÒ VÉähÉå ** xéäêhévéä ºÉÖJÉå ** 5-37 ** ( EòÉä É- ºÉÖJÉÉ ÉhÉå- ºÉÖJÉ ÉiªÉªÉ. ) ]õòeòé- iéèºéå ½þhÉVÉä iªéé b ÉÆCªÉÉ É ÉÉhÉå +É{ɱªÉÉ ºÉÖJÉ{ÉhÉÉxÉå VªÉÉ +Éi ªÉÉºÉ ºÉÖJÉÉ ÉhÉåxÉɽþÓ ½þhÉVÉä ºÉÖJÉ ÉiªÉªÉ xéé½þó, +ÉÊhÉ ºÉÖJÉ ÉiªÉªÉ xéé½þó ½åþ 106

113 ½þÒ VªÉÉ ºÉÖJÉ û{é +Éi ªÉÉºÉ ÉɽþÒiÉ xéé½þó. ** 37 ** +Éi ÉκlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +ÉÊ úºéé xé {ɽþÉiÉÉÆ ÉÖJÉ ** º ɪÉå ºÉx ÉÖJÉ xéé Ê Éx ÉÖJÉ ** iéäë É xéºééäêxé ºÉÖJÉɺÉÖJÉ ** ºÉÖJÉÊSÉ VÉå ** 5-38 ** ( EòÉä É- ºÉx ÉÖJÉ- ºÉ ÉÉä ú. xéé- +lé ÉÉ, ËEò ÉÉ. Ê É ÉÖJÉ- =±É]õ. ) ]õòeòé- +É úºéé VÉ ú {ÉÉʽþ±ÉÉ xéé½þó ié ú ÉÖJÉ ½äþ º ÉiÉ: ºÉ ÉÉä ú ËEò ÉÉ =±É]õ xé ½þÉäiÉÉÆ ÉÖJÉ û{ééxéåsé +ºÉiÉå; iéuùiéâ ºÉÖJÉɺÉÖJÉxɺÉÉäÊxÉ ½þhÉVÉä ºÉÖJÉ É ºÉÖJÉ ªÉÉÆSªÉÉ ÉiªÉªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉÖJÉ û{ésé +ɽäþ. ** 38 ** +ÉiÉÉÆ SÉÉ ÉÉÇEòÉÊnù ÉÉtÉÆSªÉÉ ªÉÖCiªÉÉ OɽþhÉ Eò Æû xéªéäié, +ºÉä ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ºÉ ÉÇ ÊºÉrùÉÆiÉÉÊSɪÉÉ =VÉÊ úªéé ** ºÉÉÆb ÉäÊxɪÉÉ xéònùºéöê úªéé ** +É{ÉÖʱɪÉÉ ½þÉiÉÉÆ SÉÉäÊ úªéé ** +É{ÉhÉÊSÉ VÉä ** 5-39 ** ( EòÉä É- =VÉÊ úªéé- ªÉÖCiªÉÉ. xéònùºéöê úªéé- ZÉÉä{ÉåiÉÒ±É SÉÉ É³ýhªÉÉ. ) ]õòeòé- SÉÉ ÉÉÇEòÉÊnù ÉÉtÉÆSªÉÉ ºÉ ÉÇ ÊºÉrùÉÆiÉ ªÉÖCiªÉÉ ÁÉ xéònùºéöê úªéé- ½þhÉVÉä ZÉÉä{ÉåiÉÒ±É SÉÉ É³ýhªÉÉ +ɽäþiÉ, ½þhÉÚxÉ iªéé ºÉÉÆbÚ xé Ê ÉSÉÉ ú Eò úé ÉÉ. EòÉ úhé VªÉÉ ªÉÖCiªÉÉÆxÉÒ +É{ÉhÉSÉ +É{ɱªÉÉ ½þÉiÉÉºÉ ½þhÉVÉä º É û{ééºé SÉÉä ûxé PÉäiÉÉä. ( +É{ɱÉÒ +Éä³ýJÉ {Éb ié xéé½þó.) +ÉiÉÉÆ ºÉÖJÉÉSÉÉ +xéö É É EòºÉÉ PªÉÉ ÉÉ + ÉÒ ÉÆEòÉ ÉÉ{iÉ +ºÉiÉÉÆ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉxÉ ±ÉÊ ÉiÉÉÆ >ðºéö ** iéé VÉèºÉäÊxÉ +ºÉä úºéö ** iéäêléséé Ê É`öÉÆ ÉÖ ** iééäêsé VÉÉhÉä ** 5-40 ** EòÉÆ xé ºÉÎVVÉiÉÉÆ ÉÒhÉÉ ** iééä xéénöù VÉÉä + ÉÉä±ÉhÉÉ ** iéªéé iéähéåêsé VÉÉhÉÉ ½þÉä+É Éå ±ÉÉMÉä ** 5-41 ** xééxéé {ÉÖ¹{ÉÉÊSɪÉÉ =nù úé ** xé ªÉäiÉÉÆ {ÉÖ¹{ɺÉÉ úé ** +É{ÉhÉÊSÉ ÉÆ É úé ** ½þÉä+É Éå {Ébä ** 5-42 ** xééxéé xé ÆúÊvÉiÉÉÆ úºéºééäªé ** iéä MÉÉäb Ò EèòºÉÒ {ÉÉ +ɽäþ ** ½åþ {ÉɽþhÉå iéå xééä½äþ ** +ÉÊhÉEòÉ VÉÉäMÉå ** 5-43 ** iéèºéå ºÉÖJÉ{ÉhÉÉ ªÉä ÉÉå ** ±ÉÉVÉä +É{ɱÉå ºÉÖJÉ {ÉÉ ÉÉå ** iéå +ÉÊhÉEòÉ SÉÉJÉÉåºÉÖ ÉÉä ** ªÉä<Ç±É EòÉÆ<Ç ** 5-44 ** ( EòÉä É- xé±éê ÉiÉÉÆ- ±ÉÉ É±ÉÉ xéºéiééæ. Ê É`öÉÆ ÉÖ -MÉÉäb Ò. xéºéîvvéiééæ- ºÉVVÉ Eäò±ÉÉ xéºéiééæ. {ÉÖ¹{ɺÉÉ ú- ÉEò Æúnù. ÉÆ É úé- É É ú. ½þÉä+É Éå{Ébä - ½þÉähªÉÉºÉ ±ÉÉMÉä. 107

114 xé ÆúÊvÉiÉÉÆ- xé Ê ÉVÉÊ ÉiÉÉÆ. úºéºééäªé- {ÉC ÉÉzÉ. ±ÉÉVÉä- +ºÉ ÉlÉÇ +ɽäþ. {ÉÉ ÉÉä- ÉÉäMÉhªÉɺÉ. +ÉÊhÉEòÉ- +xªééºé. SÉÉJÉÉåºÉÖ ÉÉä- +xéö É ÉɺÉ. ) ]õòeòé- >ðºé VÉ ú {ÉäÊ ú±éé xéé½þó, ié ú iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ úºé VɺÉÉ +ɽäþ- ½þhÉVÉä iéälé±éò MÉÉäb Ò iééäsé VÉÉhÉiÉÉä- iéuùiéâ ºÉÖJÉ ºÉÖJÉÉºÉ VÉÉhÉiÉå. ( ºÉÖJÉÉxÉÖ É É ½þÉäiÉ xéé½þó. ) ** 40 ** ËEò ÉÉ ÉÒhÉÉ VÉ ú ºÉVVÉ Eäò±ÉÉ xéé½þó, ié ú iªéé ÉÒhÉäSÉÉ xéénù + ÉÉä±ÉhÉÉ ½þhÉVÉä +º{ɹ]õ +ɽäþ. iªééºé VÉÉhÉÉ ÉªÉÉSÉå ZÉɱªÉÉºÉ iªééxéåsé +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉÉÊhɱÉå {ÉÉʽþVÉä. iéuùiéâ ºÉÖJÉÉxÉå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉÊhɱÉå {ÉÉʽþVÉä ** 41 ** xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, {ÉÖ¹{ÉÉÊSɪÉÉ=nù úé ½þhÉVÉä {ÉÖ¹{ÉÉSªÉÉ {ÉÉä]õÉ ÉvªÉå {ÉÖ¹{ɺÉÉ ú ½þhÉVÉä ÉEò Æúnù VÉ ú =i{ézé ZÉɱÉÉ xéé½þó, ié ú iééä ÉEò Æúnù ºÉä ÉxÉ Eò úhªééºéé`öó iªéé ÉEò ÆúnùɺÉSÉ É É ú ZÉɱÉå {ÉÉʽþVÉä. iéuùiéâ ºÉÖJÉÉxÉå ºÉÖJÉÉºÉ VÉÉÊhɱÉå {ÉÉʽþVÉä. ** 42 ** xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, úºéºééäªéxé ÆúÊvÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä {ÉC ÉÉzÉå VÉ ú úéæêvé±éó xéé½þóié, ié ú iéò MÉÉäb Ò Eò ÉÒ +ɽäþ ½åþ {ɽþÉ ÉªÉÉSÉå ZÉɱªÉɺÉ, iéå +ÉÊhÉEòÉVÉÉäMÉåxÉÉä½äþ ½þhÉVÉä iéò +xªéésªéé ÉiªÉªÉÉºÉ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ié ú MÉÉäb ÒxÉåSÉ MÉÉäb Ò VÉÉÊhɱÉÒ {ÉÉʽþVÉä. ** 43 ** iªéé É ÉÉhÉå, +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉÖJÉ{ÉhÉɪÉä ÉÉå+É{ÉÖ±ÉåºÉÖJÉ{ÉÉ ÉÉå±ÉÉVÉä ½þhÉVÉä ºÉÖJÉ{ÉhÉÉºÉ ªÉä>ðxÉ +É{ɱÉå ºÉÖJÉ +É{ÉhÉ ÉÉäMÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +ºÉ ÉlÉÇ +ɽäþ. iéå ºÉÖJÉ +xªéésªéé SÉÉJÉÉåºÉÖ ÉÉäªÉä<DZÉEòÉÆ<È ½þhÉVÉä +xéö É ÉÉºÉ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 44** VÉ ú +Éi ÉÉ ½þÉ +xªéésªéé É +É{ɱªÉɽþÒ +xéö É ÉÉºÉ ªÉäiÉ xéé½þó, ié ú iªééséò κlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ + ÉÒ ÉÆEòÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- Ênù½þÉÊSɪÉÉ nöù{éé úó ** SÉÉÆnÖù VÉèºÉÉ +Æ É úó ** iéå +ºÉä SÉÉÆnùÉÊSÉ É úò ** VÉÉhÉÉ Éå EòÓ ** 5-45 ** û{é xéé½þó iéé ±ÉÉ ÉhªÉ ** +ÆMÉ xéö]õò iéé iéé ûhªé ** ÊGòªÉÉ xéö`öò iéé {ÉÖhªÉ ** EèòºÉå +ºÉä ** 5-46 ** VÉé ÉxÉÉSÉÉ +ÆEÖò ú xéö{évéä ** iéäêlé±éåêxé ÉEò úv ÉVÉå ** iééäêsé ½þxÉ ÉÉVÉä ** ié úòsé PÉbä ** 5-47 ** EòÉÆ ÉÉtÊ É Éä¹ÉÉSÉÒ ºÉÞ¹]õÒ ** VÉé VÉx É xéäpéä où¹]õò ** iéé xéénöù BäºÉÒ MÉÉä¹]õÒ ** xéénùéêsévééäméò ** 5-48 ** xééxéé Eòɹ`öÉÊSɪÉÉ Ê É]õɳýÉ ** ÉÉäºÉ úê±éªéé½þò +xé³ýé ** ±ÉÉMÉhÉå Eäò ɳýÉ ** +ÉMÉÒʺÉÊSÉ ** 5-49 ** ( EòÉä É- Ênù½þÉÊSɪÉÉ- Ênù ɺÉÉSªÉÉ. nöù{éé úó- nùéäxé ɽþ úó. +Æ É ú- +ÉEòÉ É. 108

115 û{é- º É û{é. xéö`öò- =i{ézé ZÉɱÉå xéé½þò. ÊGòªÉÉ- Eò ÉÇ. xéö{évéä- =i{ézé ZÉɱÉÉ xéé½þó. ÉEò úv ÉVÉ- ÉnùxÉ. ÉÉVÉä- =x ÉkÉ ZÉɱÉÉ. ºÉÞ¹]õÒ- ºÉ ÉÖnùɪÉ. Ê É]õɳý- º{É ÉÇ. ÉÉäºÉ úê±éªéé- SÉÖEò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ. ) ]õòeòé- Ênù½þÉÊSɪÉÉnÖù{ÉÉ úó ½þhÉVÉä É ú nùéäxé ɽþ úó SÉÉÆnÖù ½þhÉVÉä SÉÆpù ½þÉ +Æ É úó ½þhÉVÉä +ÉEòÉ ÉÉ ÉvªÉå +ºÉiÉÉä, É iªéé SÉÆpùÉSÉÓ ÊEò úhéå iªééeòé±éó SÉÆpùÉ É úiéòsé +ɽäþiÉ, +ºÉå iªééæséå iªééæxéòsé VÉÉÊhɱÉå {ÉÉʽþVÉä. iéuùiéâ +Éi ÉκlÉÊiÉ VÉ úò +xéö É ÉÉºÉ ªÉäiÉ xéé½þó, ié úò iéò κlÉÊiÉ iªééxéåsé VÉÉÊhɱÉÒ {ÉÉʽþVÉä. ** 45 ** û{ésé VÉ ú =i{ézé ZÉɱÉå xéé½þó, iéé ½þhÉVÉä ié ú ±ÉÉ ÉhªÉ ½þhÉVÉä ºÉÉénùªÉÇ, É +ÆMÉSÉ VÉ ú =`ö±éå xéé½þó ié ú iéé ûhªé, É Eò ÉÇSÉ Eäò±Éå xéé½þó ié ú {ÉÖhªÉ ½þÓ Eò ÉÓ +ɽäþiÉ, ½åþ VÉ ú VÉÉhÉÉ ÉªÉÉSÉå +ɽäþ, ié ú iªééæxéósé +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉÉÊhɱÉå {ÉÉʽþVÉä, iéuùiéâ ºÉ ÉVÉÉ Éå. ** 46 ** VÉä ½þÉÆ ÉxÉÉSÉÉ +ÆEÖò ú =i{ézé ½þÉäiÉÉä, iéä ½þÉÆSÉ EòÉ ÉÉÊnùEòÉÆSÉÒ =i{ékéò ½þÉäiÉä; VÉ ú ÉxÉÉSÉÉ +ÆEÖò ú =i{ézé ZÉɱÉÉ xéé½þó, ié ú iéäléå +ºÉhÉÉ úé ÉÒVÉ ÉÚiÉ ÉEò úv ÉVÉ ½þhÉVÉä ÉnùxÉ ½þÉ VÉ ú +É{ÉhÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉVÉÚxÉ ÎºjɪÉÉÆSÉÉ ={É ÉÉäMÉ PÉä<DZÉ, ié úsé +Éi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ɱÉÉ +xéö É É PÉä<DZÉ? ** 47 ** EòÉÆ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ ÉÉtÊ É Éä¹ÉÉSÉÒºÉÞ¹]õÒ ½þhÉVÉä ÉÒhÉÉ ÉÞnÆùMÉ <iªééênù ÉÉtÊ É Éä¹ÉÉÆSÉÉ ºÉ ÉÖnùÉªÉ ½þÉ VÉ ú VÉx É PÉä>ðxÉ où¹]õò{éöfåø +ɱÉÉ xéé½þó, ié ú iªééæséé xéénù EòºÉÉ +ɽäþ, + ÉÒ½þÒ MÉÉä¹]õ xéénùévééäméòsé VÉ ÉÒ +ɽäþ- ½þhÉVÉä xéénùéxéåsé +É{ɱÉÉ xéénù BäÊEò±ÉÉ {ÉÉʽþVÉä; iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ EòºÉÉ +ɽäþ ½þÉ +xéö É É iªééºésé ZÉɱÉÉ {ÉÉʽþVÉä. ( xéénùéºé xéénù BäEÚÆò ªÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ +Éi ÉÉ +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ +xéö ÉÊ ÉiÉ xéé½þó. ) ** 48 ** xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, Eòɹ`öÉSªÉÉ Ê É]õɳýÉ ½þhÉVÉä º{É ÉÉÇºÉ +xé³ý ½þhÉVÉä +ÎMxÉ ½þÉ ÉÉäºÉ úê±éªéé ½þhÉVÉä SÉÖEò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ, ±ÉÉMÉhÉåEäò ɳýÉ+ÉMÉÒʺÉÊSÉ ½þhÉVÉä +MxÉÒSÉå ±ÉÉMÉhÉå Eäò ɳý +MxÉÒºÉSÉ VɺÉå ½þÉäiÉå; iéuùiéâ {ÉÚ ÉÕ Ê±Éʽþ±ªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉ ÉVÉÉ Éå. ** 49 ** nù{éçhééséäêxé ÊxÉªÉ Éå- ** ÉÒhÉÊSÉ ÉÖJÉ É Éå ** +ÉÊhÉÊiÉ iéäêsé É Éç ** É ÉÇÊiÉ ªÉähÉå ** 5-50 ** ( EòÉä É- É ÉÉ- YÉÉxÉ. É ÉÇ- ÉÒVÉ, É ÉÇ. É ÉÇÊiÉ- ±ÉVVÉÉ {ÉÉ ÉiÉÒ. ) ]õòeòé- nù{éçhééséäêxéêxéªé Éä ÉÒhÉÊSÉ ÉÖJÉ É Éä+ÉÊhÉÊiÉ iéäêséªéähéå É Éç É ÉÇÊiÉ ½þhÉVÉä nù{éçhéésªéé ÊxÉªÉ ÉÉxÉå +É{ɱÉå ÉÖJÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÊnùºÉiÉå, {ÉhÉ nù{éçhé PÉäiɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ɱÉå ÉÖJÉ +É{ɱªÉÉ É ÉäºÉ ( où ªÉi ÉÉºÉ ) VÉä +ÉÊhÉiÉÉiÉ, iéä ±ÉÉäEò ªÉÉSÉ É ÉÉÇxÉå ±ÉÎVVÉiÉ ½þÉäiÉÉiÉ- ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉÉSÉÉ +xéö É É 109

116 nù{éçhéé ÉÉÆSÉÚxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó; iéä ½þÉÆ ÉÖJÉ ½åþ ÉÖJÉ û{ééxéåsé +ºÉiÉå. iéuùiéâ, ºÉÖJÉ û{é +Éi ªÉÉSÉÉ +xéö É É ºÉÖJÉ û{é +Éi ªÉÉºÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ºÉÖJÉÉSÉÉ +xéö É É ÉÞÊkÉ ÉÚ±ÉEò ½þÉäiÉÉä. ½þhÉÚxÉ ºÉÖJÉ û{é +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉÖJÉ û{ééxéå +ɽäþ iéºéésé +ɽäþ. ** 50 ** xé {ÉäÊ úiééæ {ÉÒEò VÉÉäbä ** iéå ÉÖb ÉÊSÉ +ɽäþ úéäeòbå ** BäÊ ÉªÉÉ ºÉÉäªÉÓ =PÉbå ** ÉÉä±ÉhÉå ½åþ ** 5-51 ** ( EòÉä É-VÉÉäbä - Ê É³ý ɱÉå. ÉÖb É- vééxªééséé MÉ`Âö`öÉ. úéäeòbå - ÉiªÉIÉ, ÉɺiÉÊ ÉEò. ) ]õòeòé- ÉäiÉÉ ÉvªÉå vééxªé xé {ÉäÊ úiééæ VÉ ú {ÉÒEò Ê É³ýiÉå +ºÉå EòÉähÉÒ ½þhÉä±É, ié ú iéå xé {ÉäÊ úiééæ ÉÖb É É ûxé úéäeòbå `äöê ɱÉå +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. ½þhÉÚxÉ ÉÖb É VɺÉÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ ={ɪÉÉäMÉÉºÉ xé ±ÉÉÊ ÉiÉÉÆ +ɽäþ iéºéé +ɽäþ; iéuùiéâ ºÉÖJÉ û{é +Éi ÉÉ +ɽäþ iéºéé +ɽäþ. iªééséé iªééºé ºÉÖJÉÉSÉÉ +xéö É É ªÉäiÉ xéé½þó. + ÉÉ úòiéòséå ½åþ =PÉbå ÉÉä±ÉhÉå +ɽäþ. B ÉÆ Ê É Éä¹ÉºÉÉ ÉÉxªÉ ** nùéä½þéå xééié³äý SÉèiÉxªÉ ** iéå ÉÉäÊMÉVÉä +xéxªé ** iéähéåêºé ºÉnùÉ ** 5-52 ** ( EòÉä É- xééié³äý- º{É ÉÇ xé Eò úò. +xéxªé- +ÊuùiÉÒªÉ. ) ]õòeòé- B ÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå, Ê É Éä¹É ½þhÉVÉä où ªÉ, É ºÉÉ ÉÉxªÉ ½þhÉVÉä +où ªÉ ªÉÉ nùéäx½þò ÉEòÉ úéæºé SÉèiÉxªÉ ½åþ xééié³äý ½þhÉVÉä º{É ÉÇ Eò úòié xéé½þó. ié ú iéå+xéxªéiéähéåêºéºénùé ÉÉäÊMÉVÉä ½þhÉVÉä iéå SÉèiÉxªÉ +xéxªé +ɽäþ ½þhÉÚxÉ ( +ÊuùiÉÒªÉ +ɽäþ ½þhÉÚxÉ, ) iªééséé iªééxéå ºÉÉ ÉÇEòɳý ÉÉäMÉ PÉäiɱÉÉ {ÉÉʽþVÉä. ** 52 ** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ É úò VÉå ÉÉä±ÉhÉå ** iéå ªÉähÉåÊSÉ ÉÉä±Éå ɽþÉhÉå ** VÉå ÉÉèxÉÉSÉå½þÒ ÊxÉ{É]õhÉå ** Ê{É ÉÚÊxÉ MÉä±Éä ** 5-53 ** ( EòÉä É- ɽþÉhÉå- ɽþÉhÉ{ÉhÉÉSÉä + ÉÒ ËxÉnùÉ Eäò±ÉÒ +ɽäþ. ªÉähÉå ÉÉä±Éå- ªÉÉ +É ÉSªÉÉ ÉɹÉhÉÉxÉå. ÊxÉ{É]õhÉå- xéé É, xéé½þó{éhé, + ÉÉ É. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉƪÉÉ É úò ½þhÉVÉä +ºÉå ʺÉrù ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú, ÉÉnùÒ VÉå ÉÉä±ÉhÉå ÉÉä±ÉiÉÒ±É, iéå ªÉÉ +É ÉSªÉÉ ÉɹÉhÉÉxÉå ɽþÉhÉå ½þhÉVÉä JÉÉäb ºÉɳý ½þÉäªÉ. EòÉ úhé VÉå ÉÉèxÉÉSÉå½þÒÊxÉ{É]õhÉåÊ{É ÉÚÊxÉMÉä±Éå ½þhÉVÉä VÉÉä +Éi ÉÉ ÉÉèxÉÉSªÉɽþÒ ÉÉèxÉÉºÉ Ê{É>ðxÉ ÎºlÉ ú +ɽäþ. ( ÉÉèxÉ +ɽäþ ËEò ÉÉ xéé½þó, +ºÉå ½þhÉhÉå näùjéò±é VÉälÉå ºÉ½þxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ) ** 53 ** B ÉÆ É ÉÉhÉå + É ÉÉhÉ- ** {ÉhÉ Eäò±Éå É ÉÉhÉ ** où¹]õéæiéó ÉÉ<±ÉÒ +ÉhÉ ** ÊnùºÉÉ ÉªÉÉSÉÒ ** 5-54 ** 110

117 ( EòÉä É- + É ÉÉhÉ{ÉhÉ- JÉÉä]åõ{ÉhÉ. É ÉÉhÉ- JÉ åú. ) ]õòeòé- ªÉÉ É ÉÉhÉå É ÉÉhÉÉÆxÉÓ +É{ɱÉÉ + É ÉÉhÉ{ÉhÉÉ É ÉÉhÉ ½þhÉVÉä JÉ úé Eäò±ÉÉ. ÉÉEòÒ ºÉÖ±É É. ** 54 ** +ÆMÉÉÊSɪÉÉ +xéö{é{éêké ** +É]õʱɪÉÉ ={É{ÉÊkÉ ** ªÉälÉå =Ê`ö±ÉÒ {ÉÉÆÊiÉ ** ±ÉIÉhÉÉÆSÉÒ ** 5-55 ** ={ÉÉªÉ ÉÉMÉÒ±É {ÉÉªÉ ** PÉä ÉÚÊxÉ ZÉɱÉä ÉÉªÉ ** ÉiÉÒÊiÉ ºÉÉÆÊb ±ÉÒ ºÉÉäªÉ ** ÉiªÉªÉÉSÉÒ ** 5-56 ** ( EòÉä É- +ÆMÉÉÊSɪÉÉ- +Éi ɺ É û{é +ÆMÉÉSªÉÉ. +xéö{é{éêké- +ªÉÉäMªÉiÉÉ. +É]õʱɪÉÉ- xéé É {ÉÉ É±ªÉÉ. ={É{ÉÊkÉ- ªÉÖÊHò. =Ê`ö±ÉÒ- =`ÚöxÉ MÉä±ÉÒ. {ÉÉÆÊiÉ- {ÉÆÊHò. ±ÉIÉhÉÉÆSÉÒ- VɽþnùVɽþ±±ÉIÉhÉÉÆSÉÒ. ={ÉɪÉ- ºÉÉvÉxÉå. ÉɪÉ- ªÉlÉÇ. ÉiªÉªÉ- YÉÉxÉ. ) ]õòeòé- +ÆMÉÉÊSɪÉÉ+xÉÖ{É{ÉÊkÉ ½þhÉVÉä +Éi ɺ É û{é +ÆMÉÉSªÉÉ +ªÉÉäMªÉiÉä ÉÖ³åý ={É{ÉÊkÉ ½þhÉVÉä ªÉÖCiªÉÉ ÁÉ +É]õʱɪÉÉ ½þhÉVÉä xéé É {ÉÉ É±ªÉÉ; É VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ VɽþnùÉÊnù ±ÉIÉhÉÉÆSÉÒ {ÉÉÆÊiÉ ½þhÉVÉä {ÉÆÊHò ½þÒ =`ÚöxÉ MÉä±ÉÒ; ** 55 ** ={ÉÉªÉ ½äþ ÉÉMÉä {ÉÉªÉ PÉä>ðxÉ ÉɪÉZÉɱÉä ½þhÉVÉä ªÉlÉÇ ZÉɱÉä; É ÉiÉÒiÉÒxÉå ÉiªÉªÉ Eò ûxé näùhªééséò ºÉÉäªÉ ]õéeúòxé Ênù±ÉÒ. ** 56 ** ªÉälÉå ÊxÉvÉÉÇ åúêºé Ê ÉSÉÉ û ** ÊxÉ ÉÉäÊxÉ ZÉɱÉÉ ºÉÉSÉÉ û ** º ÉÉ ÉÒSÉÉ ºÉÆEò]õÓ ÉÚ û ** ºÉÖ É]Öõ VÉèºÉÉ ** 5-57 ** ( EòÉä É- ÊxÉvÉÉÇ åúêºé- ÊxÉ SɪÉå Eò ûxé. ÊxÉ ÉÉäÊxÉ- É ûxé. ºÉÉSÉÉ û- JÉ úé. ºÉÖ É]õ- =ké É ªÉÉärùÉ. ) ]õòeòé- ªÉälÉå ÊxÉvÉÉÇ åúêºé ½þhÉVÉä ÊxÉ SɪÉåEò ûxé Ê ÉSÉÉ ú ½þÉ ÊxÉ ÉÉäÊxɺÉÉSÉÉ ûzéé±éé ½þhÉVÉä É ûxé JÉ úé ZÉɱÉÉ. EòÉ úhé, Ê ÉSÉÉ úé ÉÉÆSÉÚxÉ {É ú ÉÉi É ÉÉ{iÉÒÊ É¹ÉªÉÓ nöùºé úé ={ÉɪÉSÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iééä Ê ÉSÉÉ ú +Éi É ÉÉÎ{iÉ Eò ú ÉÚxÉ É ûxé VÉÉiÉÉä. ªÉÉºÉ où¹]õéæié- º ÉÉ ÉÒ É ú ºÉÆEò]õ +ɱÉå +ºÉiÉÉÆ ÉÚ ú ªÉÉärùÉ ½þÉ +É{ÉhÉ É ûxé ªÉ É ÉÉjÉ VɺÉå º ÉÉ ÉÒºÉ näùiééä, iéuùiéâ. ** 57 ** xééxéé xéé ÉÖ ºÉÉvÉÖÊxÉ +É{ÉÖ±ÉÉ ** ÉÉävÉÖ ÉÉävÉÉ ±ÉÉÊVɱÉÉ ** xéöºévéä{éhéå lééä]õé ɱÉÉ ** +xéö É ÉÚ VÉälÉå ** 5-58 ** ( EòÉä É- xéöºévéä{éhéå- BEòi ÉÉ ÉÖ³åý. lééä]õé ɱÉÉ- ½þÉiÉ iéö]úõxé lééä]õé ZÉɱÉÉ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. Ë ÉMÉÉÊSɪÉÉ SÉb ³ýÉ ** {Énù úéæséé {ÉÖÆVÉ ÉäMɳýÉ ** 111

118 EòÊ úiééæ VÉèºÉÉ ÊxÉ ò³ýé ** +ÆMÉÉSÉÉ ½þÉäªÉ ** 5-59 ** EòÉÆ MÉVÉ ÉVɱÉÉ = ÉÉ ** {ÉÉÆPÉÖ úhéå Eäò³ýÒSÉÉ MÉÉ ÉÉ ** ºÉÉÆb Ò iéä Éä³ýÓ = ÉÉ ** EèòSÉÉ EòÒVÉä ** 5-60 ** iéèºéå +xéö ÉÉ ªÉ +xéö ÉÉÊ ÉEò ** <½þÓ nùéä½þò +xéö ÉÚÊiÉ Ê ÉEò ** iéä MÉäʱɪÉÉ EèòSÉå BEò ** BEòɺÉÒSÉ ** 5-61 ** ( EòÉä É- SÉb ³ý- iéöeòb É. ÊxÉ ò³ýé- SÉÖ úé. MÉVÉ ÉVɱÉÉ- PÉÉ É úé ZÉɱÉÉ. = ÉÉ- =¹ ÉiÉäxÉå. {ÉÉÆPÉÖ úhéå- ºÉÉä{É]åõ. +xéö ÉÉ ªÉ- YÉäªÉ. +xéö ÉÉÊ ÉEò- YÉÉiÉÉ. Ê ÉEò- κlÉÊiÉ. +xéö ÉÚÊiÉ- +xéö É É. ) ]õòeòé- + ÉEòÉSªÉÉ Ë ÉMÉÉSÉÉ VÉÉä SÉfø³ý ½þhÉVÉä iéöeòb É, iªééséé {ÉÖÆVÉ VÉ ú ÉäMɳýÉ Eäò±ÉÉ, ié ú iªéé + ÉEòÉSªÉÉ +ÆMÉÉSÉÉ ÊxÉ ò³ýé ½þhÉVÉä SÉÖ úé ½þÉäiÉÉä. ( + ÉEòÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ ú½þéié xéé½þó. ) iéuùiéâ, +É{ɱÉÒ ÊxÉ ÉÉÇvÉ ÎºlÉÊiÉ +ºÉiÉÉÆ YÉäªÉ É YÉÉxÉ ½þÓ VÉ ú YÉÉiÉÉ VÉÉä +Éi ÉÉ iªééºé ÉäMɳäý{ÉhÉÉxÉå VÉÉhÉhªÉÉºÉ É ÉÞkÉ ½þÉäiÉÒ±É, ié ú iªééæséò κlÉÊiÉSÉ ú½þéié xéé½þó. ** 59 ** EòÉÆ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ Eäò³ýÒSÉÉ MÉÉ ÉÉ ½þÉ = ÉÉ ½þhÉVÉä =¹ ÉiÉäxÉå MÉVÉ ÉVɱÉÉ ½þhÉVÉä PÉÉ É úé ZÉɱÉÉ, ½þhÉÚxÉ {ÉÉÆPÉÖ úhéåºééæb Ò ½þhÉVÉä ºÉÉä{É]åõ VÉ ú EòÉfÚøxÉ ]õéæêeò±éó, ié ú iªéé Éä³ýÓ iééä MÉÉ ÉÉ = ÉÉ EòºÉÉ EòÊ úiééæ ªÉä<DZÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå YÉäªÉ É YÉÉxÉ ªÉÉÆSÉÉ ÊxÉ úéºé Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ VÉÉhÉhªÉÉºÉ EòÉƽþÓ Ê É¹ÉªÉ ú½þéié xéé½þó. ** 60 ** iªéé É ÉÉhÉå +xéö ÉÉ ªÉ ½þhÉVÉä YÉäªÉ É +xéö ÉÉÊ ÉEò ½þhÉVÉä YÉÉiÉÉ ªÉÉ nùéäpééæsªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +xéö ÉÚÊiÉÊ ÉEò ½þhÉVÉä +xéö É ÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ +ºÉiÉä. iéäméäê±éªéé ½þhÉVÉä YÉäªÉ É YÉÉiÉÉ ªÉÉÆSÉÉ ÊxÉ úéºé Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ Eäò É±É +xéö É É û{é {É ú ÉÉi ÉÉSÉ = ú±éé. ½þhÉÚxÉ EèòSÉåBEòBEòÉ漃 ½þhÉVÉä iªééséé iªééºé +xéö É É BEòi ÉÉ ÉÖ³åý EòºÉÉ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 61 ** +xéö É ÉÉä ½þÉ `öé ÉÉä É úò ** +É{ÉÖ±ÉÒSÉ +xé ÉºÉ úò ** iéäléå +IÉ úéséò ½þÉ úò ** ÉÉ<Ç±É EòÉ<Ç ** 5-62 ** EòÉÆ {É äúëºé {Ébä Ê É`öÒ ** VÉälÉå xéénùé ºÉ³Öý xéö`öò ** ÉÉ ÉÉ ÉÊ úvéè±é ÉÉä`öÓ ** ½åþ Eåò +ɽäþ ** 5-63 ** ( EòÉä É- +xé ÉºÉ úò- VÉÉMÉÉ näùié xéé½þó, +É ÉªÉ näùié xéé½þó. ½þÉ úò- {ÉÆÊHò. Ê É`öÒ{Ébä - ÉÆnùÒ {Éb iéä. ºÉ³Öý- lééäbä. ÉÉ ÉÊ úvéè±é- ÉÉä±ÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ. ÉÉä`öÓ- +Éä¹`öÉÆxÉÓ. ) ]õòeòé- +xéö É É ½þÉ, `öé ÉÉä É úò ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÔ ºÉÉÆÊMÉiɱªÉÉ É ÉÉhÉå 112

119 +xéö ÉÉÊ ÉEòÉSÉÉ ÊxÉ úéºé ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ +É{ÉÖ±ÉÒSÉ +xé ÉºÉ úò ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ ÎºlÉiÉÒºÉ + ÉºÉ ú näùié xéé½þó; ( VÉÉä = úié xéé½þó; ) iééä +xéö É É +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +IÉ úésªéé ½þÉ úò ½þhÉVÉä {ÉÆHòÒºÉ ÉÉ<Ç±É EòɪÉ? ½þhÉVÉä ÉÉSÉäxÉä ªÉ É½þÉ ú Eò úò±é EòɪÉ?+Ê{ÉiÉÖ xéé½þó.** 62** +xéö É É ½þÉ +IÉ úésªéé ½þÉ úòºé EòÉÆ É½þÉhÉÉ ú xéé½þó ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ EòÉ úhé ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- {É åúëºé{ébä Ê É`öÒ ½þhÉVÉä VªÉÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ {É úé ÉÉSÉä±ÉÉ Ê É`öÒ {Éb iéä; É VÉälÉä xéénù ½þÉ ºÉ³Öý ½þhÉVÉä ªÉiÉÂËEòÊSÉiɽþÒ =`öié xéé½þó; ÉMÉ ÉÉä`öÓ ÉÉ ÉÊ úvéè±é ½þhÉVÉä +Éä¹`öÉÆxÉÒ ÉÉä±ÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ, ½åþ EòÉä`åö ié úò +ɽäþ EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ xéé½þó. ** 63 ** +ÉiÉÉÆ +Éi ªÉÉSÉÉ +xéö É É xé ½þÉähªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ EòÉªÉ =nùé½þ úhé +ɽäþ iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- SÉäʪÉʱɪÉɽþÒ {ÉÉ`öÒ ** SÉä ÉhªÉÉSªÉÉ MÉÉä`öÒ ** EòÓ véé±éé ÉèºÉä {ÉÉ`öÓ ** ÆúvÉxÉÉSªÉÉ ** 5-64 ** ( EòÉä É- {ÉÉ`öÒ- xéæié ú. véé±éé- VÉä ÉÚxÉ iéþ{ié ZÉɱÉÉ. ÆúvÉxÉÉSªÉÉ {ÉÉ`öÓ- º ɪÉÆ{ÉÉEò Eò úhªééºé. ) ]õòeòé- EòÉähÉÒ½þÒ ÉxÉÖ¹ªÉ, SÉäʪÉʱɪÉɽþÒ{ÉÉ`öÒ ½þhÉVÉä ÊxÉpåùiÉÚxÉ VÉÉMÉÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú, SÉä ÉhªÉÉSªÉÉMÉÉä`öÒ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉ ½þÉähªÉÉSªÉÉ MÉÉä¹]õÒ ( iéúæ VÉÉMÉÉ ½þÉä + ÉÉ úòiéòsªéé ) VÉ ú EòÉähÉÒ½þÒ Eäò±ªÉÉ, ié ú iªéé VÉ ÉÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ, ËEò ÉÉ véé±éé ÆúvÉxÉÉSªÉÉ{ÉÉ`öÓ ÉèºÉä ½þhÉVÉä VÉä ÉÚxÉ iéþ{ié ZÉɱÉä±ÉÉ ÉxÉÖ¹ªÉ VÉ ú ÉÚEò ±ÉÉMɱÉÒ ½þhÉÚxÉ º ɪÉÆ{ÉÉEò Eò úhªééºé ɺÉä±É, ié ú iééä =téämé VɺÉÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä; iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ ½þÉ +xéö É É û{é +ºÉÚxÉ ÉEòÉ É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééséé +xéö É É ½þÉäiÉÉä +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé, iééä +xéö É É +É{ɱªÉɽÚþxÉ Ê ÉzÉ xéé½þó; ié ú iééäsé +É{ÉhÉ +ɽþÉå. ** 64 ** =nèùvéê±éªéé Ênù ɺÉ{ÉÊiÉ ** iéä EòÓ Ênù Éä ÉäVÉä ªÉäÊiÉ ** Ê{ÉEò±ÉÉ ÉäiÉÓ ºÉÖʪÉVÉiÉÉÊiÉ ** xééæmé ú EòÉÆ<È ** 5-65 ** ( EòÉä É- =nèùvéê±éªéé- =nùªé {ÉÉ É±ªÉÉ xéæié ú. Ênù ɺÉ{ÉÊiÉ- ºÉÚªÉÇ. ÉäVÉäªÉäÊiÉ- ÉÉÆiÉ ½þÉäiÉÉiÉ. ºÉÖʪÉVÉiÉÉÊiÉ- PÉɱÉiÉÉiÉ EòɪÉ? ) ]õòeòé- Ênù ɺÉ{ÉÊiÉ=nèùVÉʱɪÉÉ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÇ ½þÉ =nùªé {ÉÉ É±ªÉÉxÉÆiÉ ú Ênù Éä ½äþ VªÉÉ É ÉÉhÉå ÉäVÉäªÉäÊiÉ ½þhÉVÉä ÉÉÆiÉ ½þÉäiÉÉiÉ. ËEò ÉÉ Ê{ÉEò±É䱪ÉÉ ÉäiÉÉ ÉvªÉå EòÉähÉÒ½þÒ xééæmé ú ºÉÖʪÉVÉiÉÉÊiÉ ½þhÉVÉä PÉɱÉiÉÒ±É EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ xéé½þó. iéuùiéâ 113

120 +xéö É É û{é +Éi ÉÉ +É{ÉhÉSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +Éi ÉÉxÉÖ É É ½þÉäiÉÉä +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 65 ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÆvÉ ÉÉäIÉÉSÉå ªÉÉVÉ ** xéé½þó ÊxÉ ÉɱÉå EòÉVÉ ** +ÉiÉÉÆ ÊxÉ û{éhééséå ÉÉäVÉ ** ÉÉä³ýMÉä VÉ úò ** 5-66 ** ( EòÉä É- ªÉÉVÉ- ÊxÉÊ ÉkÉ, Eò{É]õ. ÊxÉ ÉɱÉå- ºÉÆ{ɱÉå. EòÉVÉ- EòiÉÇ ªÉEò ÉÇ. ÉÉäVÉ- ɽþk É. ÉÉä³ýMÉä- É ÉÞkÉ ½þÉ Éå. ) ]õòeòé- ½þhÉÉäÊxÉ ½þhÉVÉä +Éi ÉÉxÉÖ É É ½þÉäiÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý, ÉÆvÉ ÉÉäIÉÉSÉå ªÉÉVÉ ½þhÉVÉä ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ Eò úhéå BiÉpÚù{É ÊxÉÊ ÉkÉ ½åþ ÉÖ³ýÓSÉ = ú±éå xéé½þó. EòÉVÉÊxÉ ÉɱÉå ½þhÉVÉä EòiÉÇ ªÉEò ÉÇ ºÉÆ{ɱÉå. +ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉxÉÆiÉ ú +Éi ÉÉxÉÖ É É ½þÉäiÉÉä É ÉÆvÉ ÉÉäIÉÉSÉÒ É ÉÞÊkÉ ½þÉäiÉä, +ºÉå ÊxÉ û{éhé Eò úhªééê ɹɪÉÓ VÉ ú ÉÉä³ýMÉä ½þhÉVÉä É ÉÞkÉ ½þÉä>Æð, ié ú {ÉÖfåø ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- ** 66 ** +ÉÊhÉ {ÉÖÊfø±ÉÉ EòÉÆ +É{ÉhÉÉ{Éå ** ɺiÉÖÊ ÉºÉ úéséäêxé ½þÉiÉå ½þ ú{éä ** ÉMÉ É nåùêsé PÉä{Éä ** +É`ö ÉÚÊxɪÉÉ ** 5-67 ** ( EòÉä É- ½þÉiÉå- ªÉÉäMÉÉxÉå. ) ]õòeòé- ié ú, {ÉÖÊfø±É ½þhÉVÉä +xªé ËEò ÉÉ +É{ÉhÉ ½þÒSÉ +Éi É ÉºiÉÖ iéò Ê ÉºÉ úéséäêxé½þéiéå½þ ú{éä ½þhÉVÉä Ê Éº ÉÞiÉÒSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ½þ ú{鱪ééºéé újéò ZÉɱÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iéòsé É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +É`ö ÉÚxÉ PªÉÉ ÉÒ. ** 67 ** ªÉäiÉÖ±ÉäªÉɽþÒ {É úéèiéå ** SÉÉÆMÉÉ Éå xéé½þó É nùéiéå ** VÉ úò º ÉÉ úeò{éhéå EòÒiÉÔiÉå ** Ê É ú ÉÒ ½þÉ VÉMÉÓ ** 5-68 ** ( EòÉä É- ªÉäiÉÖ±ÉäªÉÉ- ªÉÉ{ÉäIÉÉÆ. {É úéèiéå- +ÊvÉEò. ) ]õòeòé- ªÉäiÉÖ±ÉäªÉɽþÒ{É úéèiéå ½þhÉVÉä ªÉÉ{ÉäIÉÉÆ +ÊvÉEò É nùéséä Ê`öEòÉhÉÓ SÉÉÆMÉÖ±É{ÉhÉ xéé½þó, VÉ ú º ÉÉ úeò{éhééxéå ½þÉ VÉMÉÉ ÉvªÉå ÊEòiÉÔ Ê É ú ÉÒ±É. {ÉÖføSªÉÉ ÉEò úhééséé ºÉÆ ÉÆvÉ ªÉälÉå nùéjéê ɱÉÉ +ɽäþ. {ÉÖfåø ¹É¹`ö ÉEò úhéó É nùjéæb xé Eò úhéé ú +ɽäþiÉ. <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä ÉÒ ÉVYÉÉxÉä É úê É úêséiéä ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÊ É É úhéæ xéé É {ÉÆSÉ É ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ É ** 5 ** ={ɺÉƽþÉ ú- ªÉÉ {ÉÆSÉ É ÉEò úhéé ÉvªÉå ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéséå Ê É É úhé Eäò±Éå +ɽäþ. iªééæié ÉlÉ É ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ ºÉiÉÂ, ÊSÉiÉÂ, É +ÉxÉÆnù + ÉÉ iéòxé{éhéé ÉÉÆSÉÚxÉ BEò +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ xéæié ú +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéséò É ÉÞÊkÉ ½þÒ +ºÉiÉ VÉb É nöù:jé ªÉÉÆSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒ ÉÖ³åý ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ 114

121 ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nù ½þÉ +Éi ªÉÉSÉÉ ÉÉSÉEò xé ½äþ; É ½þÉ É nù +Éi ªÉÉEòbÚ xé ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ªÉÉ É nùéeòbú xé +Éi ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ, +xªéléé ªÉÉ ÉÞÊkÉ ÉÖ³åý EòÉÆ ½þÉä<ÇxÉÉ, ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nùéséò É ÉÞÊkÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ½þÉäiÉä, +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò pù¹]õ ÉSÉÒ Éä]õ Eò ú ÉÚxÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù É nù ½þÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ºÉpÚù{É +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ºÉiÉ VÉb É nöù:jé ªÉÉÆSÉå ÉÉxÉ xéé½þó. ÉMÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùi ÉÉSÉå ÉÉxÉ EòºÉå ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ, +ºÉiÉ VÉb É nöù:jé ªÉÉÆSªÉÉ ªÉÉ ÉÞkÉÒ ÉÖ³åý ÉÉ{iÉ ZÉɱÉä±Éå ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùi É ½åþ +ºÉiÉ VÉb É nöù:jé ªÉÉÆSªÉÉ ÊxÉ ÉÞkÉÒ É úéä É ú ÊxÉ ÉÞkÉ ½þÉäiÉå, É {ÉÊ ú{éúhéç {É ú ÉÉi ÉÉSÉ = úiééä +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø iªééséé iªééºé ºÉÖJÉi ÉÉSÉÉ ÉiªÉªÉ ªÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ É nù ½þÉ É ÉÉhÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. VÉ ú ÉÉ ÉÉhªÉ ÉÉxÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +ÉOɽþ +ɽäþ, ié ú É nù ½þÉ ' nù É Éºi É É漃 ' <iªééênù É nùé É ÉÉhÉå º É úhé Eò úhéé úé +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ ÉÉ ÉÉhªÉ ÉÉxÉÉ Éå +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ, ½åþ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùÊ É É úhéxéé ÉEò {ÉÆSÉ É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå. ** 5 ** ** <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä {ÉÆSÉ É ÉEò úhéå iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ ]õòeòé ºÉ ÉÉ{iÉÉ ** 5** É nùjéæb xé LÉ ¹É¹`ö ÉEò úhéé Æú É: * {ÉÆSÉ É ÉEò úhéé ÉvªÉå ' ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù ' {ÉnùÉSÉä Ê É É úhé Eäò±Éå. +ÉiÉÉÆ ªÉÉ ¹É¹`ö ÉEò úhéé ÉvªÉå É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ɺ É úhé ½þÉäiÉå, +ºÉÉ VÉÉä {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eäò±ÉÉ, iªééséå JÉÆb xé EòÊ úiééié. iªééæié ÉlÉ É É nù ½þÉ É ÉÉhÉ +ɽäþ, +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ EòÊ úiééié- ÉÉ{É ={ɪÉÉäMÉÒ ÉºiÉÖ É nöù ** ÊVɪÉÉ véé úé ºÉvÉ ú xéénöù ** + ÉÚiÉÉÇSÉÉ Ê É ÉnÖù ** +ÉÊ úºéé xééä½äþ ** 6-1 ** ( EòÉä É- ÉÉ{É- ºÉÆ ÉÉävÉxÉ. véé úé- {É Æú{É úé. ºÉvÉ ú- +ÉvÉÉ ú. xéénù- É nù. + ÉÚiÉÇ- ÊxÉ úéeòé ú. Ê É ÉnÖù- ÉEòÉ ÉEò. ) ]õòeòé- ½äþ ÉÉ{É, É nù ½þÉ +Éi É ÉºiÉÚSÉå YÉÉxÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ ={ɪÉÉäMÉÒ +ɽäþ. É ÊVɪÉÉvÉÉ úé ½þhÉVÉä VªÉÉ ÉɺjÉÉÊnùEòÉÆSªÉÉ véé äúºé ( {É Æú{É äúºé ) xéénöù ½þhÉVÉä É nù ½þÉ ºÉvÉ ú ½þhÉVÉä +ÉvÉÉ ú +ɽäþ; É VÉÉä É nù + ÉÚiÉÇ {ÉnùÉlÉÉÇSÉÉ ( +ÉEòÉ ú úê½þié {ÉnùÉlÉÉÇSÉÉ ) Ê É ÉnÖù ÉEòÉ ÉEò +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ iééä +É ú ÉÉ É ÉÉhÉå 115

122 ½þÉähÉÉ ú xéé½þó EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ½þÉä<DZÉSÉ. ** 1 ** {ɽþÉiÉä +ÉÊ úºéé {Éɽäþ ** iéäléå EòÉƽþÓ xé É±É xééä½äþ ** {É úò nù{éçhéå ** ªÉähÉå ½þÉäªÉ ** xé {ÉɽþiÉå {ɽþÉhÉå ** 6-2 ** ]õòeòé- {ɽþÉiÉå ½þhÉVÉä {ɽþÉhÉÉ äú ½äþ +É úºéé {ÉɽþiÉÉiÉ. iªééê ɹɪÉÓ EòÉƽþÓ +É SɪÉÇ xéé½þó. {ÉhÉ ªÉÉ nù{éçhéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå, xé{é½þéiéå{é½þéhéå½þéäªé ½þhÉVÉä EòvÉÓ½þÒ ÊnùºÉiÉ xéºéhéé åú ÉÖJÉ ½åþ ÊnùºÉÚÆ ±ÉÉMÉiÉå. iéuùiéâ, É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå xé Eò³ýhÉÉ úò ɺiÉÖ Eò³ýiÉä, ½þhÉÚxÉ É nù ½þÉ É ÉÉhÉ +ɽäþ. ** 2 ** ÉÊb ±É + ªÉHòÉÊSɪÉÉ ÉÆ ÉÉ ** =tieòé û ºÉÚªÉÇ VÉèºÉÉ ** ªÉähÉå BEò MÉÖhÉå +ÉEòÉ ÉÉ ** +Æ É úi É ** 6-3 ** ( EòÉä É- ÉÊb ±É- Éä¹`ö. + ªÉHò- xéé É û{é úê½þié. =tieòé û- ÉEòÉ ÉEò. ) ]õòeòé- + ªÉHòÉÊSɪÉÉ ÉÆ ÉÉ- ½þhÉVÉä + ªÉHò +Éi ªÉÉ{ÉɺÉÚxÉ VÉä ½þÉÆ VÉMÉpÖù{É ÉÆ É =i{ézé ZÉɱÉÉ, iéä ½þÉÆ ÉlÉ É É nù =i{ézé ZÉɱÉÉ, ½þhÉÚxÉ ½þÉ ÉÊb ±É +ɽäþ; É ºÉÖªÉÉÇ É ÉÉhÉå ½þÉ =tieòé û ½þhÉVÉä ÉEòÉ ÉEò +ɽäþ; É É nù û{é ªÉÉ BEòÉ MÉÖhÉÉ ÉÖ³åý +ÉEòÉ ÉɱÉÉ +Æ É úi É ½þhÉVÉä +ÉEòÉ É{ÉhÉÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ. ' É nùméöhéeò ÉÉEòÉ É É ' ½þhÉVÉä +ÉEòÉ ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ É nù MÉÖhÉ ú½þéiééä; ½þhÉÚxÉ É nù É ÉÉhÉ +ɽäþ. **3** +É{ÉhÉ iéæ É JÉ{ÉÖ¹{É ** {É úò ò³ý näù VÉMÉpÖù{É ** É nù ÉÊ ÉiÉå ÉÉ{É ** EòÉähÉ +ɽäþ ** 6-4 ** ( JÉ{ÉÖ¹{É- +ÉEòÉ É{ÉÖ¹{É ÉiÉ ÉÖxªÉ. ÉÊ ÉiÉå- ÉÉäVÉhÉÉ åú. ) ]õòeòé- É nù ½þÉ º É û{ééxéå +É{ÉhÉ º ÉiÉ: JÉ{ÉÖ¹{É ½þhÉVÉä +ÉEòÉ É{ÉÖ¹{ÉÉ É ÉÉhÉå +ɽäþ. {ÉhÉ VªÉÉ BEòÉ É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå VÉMÉpÖù{É ò³ý ÉɺɱÉå +ɽåþ, ½þhÉÚxÉ ªÉÉ É nùéºé ÉÊ ÉiÉå ÉÉ{É ½þhÉVÉä ÉÉäVÉhÉÉ åú ÉÉ{É EòÉähÉiÉå +ɽåþ? ½þVÉÉ úéä É nù =i{ézé ½þÉäiÉÉiÉ É xéé½þóºéä ½þÉäiÉÉiÉ. {ÉhÉ iªééæséò MÉhÉxÉÉ EòÉähÉÓ Eäò±ÉÒ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó.** 4** Ê ÉÊvÉ ÊxɹÉävÉÉÊSɪÉÉ ÉÉ]õÉ ** nùéê ÉiÉÉ ½þÉÊSÉ Ênù É]õÉ ** ÉÆvÉ ÉÉäIÉEòʳýEò]õÉ ** Ê É¹]Öõ ½þÉÊSÉ ** 6-5 ** ( EòÉä É- Ênù É]õÉ- É ÉɱÉ. EòʳýEò]õ- ɳýEò]õ, Eò±É½þ. ) ]õòeòé- Ê ÉÊvÉ ½þhÉVÉä ÉɺjÉÉÆiÉ + ÉÖEò BEò Eò ÉÇ Eò úé Éå + ÉÉ ÉEòÉ úséå VÉå Ê ÉvÉÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ, É ÊxɹÉävÉ ½þhÉVÉä + ÉÖEò BEò Eò ÉÇ Eò Æû xéªéä + ÉÉ ÉEòÉ úséé VÉÉä ÊxɹÉävÉ Eäò±ÉÉ +ɽäþ, iªééæsªéé ÉÉ]õÉnùÉÊ ÉiÉɽþÉÊSÉÊnù É]õÉ ½þhÉVÉä 116

123 ÉÉMÉÉÇºÉ nùéjéê ÉhÉÉ úé ½þÉ É nùsé É ÉÉ±É +ɽäþ. É ÉÆvÉ ÉÉäIÉEòʳýEò]õÉ ½þhÉVÉä ÉÆvÉ ÉÉäIÉ û{é VÉÉä EòʳýEò]õ ½þhÉVÉä ɳýEò]õ{ÉhÉÉ iééä =i{ézé Eò úhªééê ɹɪÉÓ ½þÉ É nùsé Ê É¹]õ +ɽäþ. ** 5 ** ½þÉ +Ê ÉtäSªÉÉ +ÆMÉÓ {Ébä ** iéé xééêlé±éå BäºÉå Ê É ûfäø ** xé ±ÉÉʽþVÉä iéòxé Eò Ébä ** ºÉÉÊSÉ ÉºiÉÖ ** 6-6 ** ( EòÉä É- xééêlé±éå- JÉÉä]åõ. Ê É ûfäø- ÉɺÉiÉå. xé±ééê½þvéä- ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ºÉÉÊSÉ- JÉ úò. ) ]õòeòé- ½þÉ É nù VÉä ½þÉÆ +Ê ÉtäSªÉÉ +ÆMÉÉ É ú {Éb iééä ( ÉÒ É±ÉÉ VÉÉhÉiÉ xéé½þó + ÉÉ É nùéséò É ÉÞÊkÉ ½þÉäiÉä, ) iéä ½þÉÆ xééêlé±éåbäºéåê É ûfäø ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ +ºÉå VÉå VÉMÉiÉ iéå ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMÉiÉå. EòÉƽþÓ Eäò±ªÉÉxÉå iéòxé Eò Éb ÉÆSªÉÉ ÉÉä±ÉÉSÉÒ näùjéò±é JÉ úò ɺiÉÖ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. <iéeåò É nùéséå ɽþk É +ɽäþ. ** 6 ** ÉÖrù Ê É ÉÉSªÉÉ É úò úó ** EÖò É û ½þÉÊSÉ VÉÒ É É úò ** VÉäË É +ÆMÉå {ÉÆSÉÉIÉ úò ** iéä ÉÓÊSÉ ÉÉä±ÉÖ ** 6-7 ** ( EòÉä É- ÉÖrùÊ É É- {É ú ÉÉi ÉÉ. É úò ú- º É û{é. EÖò É û- +Éi É{ÉÖjÉ. É úò- É úò ÉiÉÉä, ºÉÆSÉÉ ú Eò úò, +É úéä{é Eò úò. {ÉÆSÉÉIÉ úò- ÉÆjÉYÉÉiÉÉ. ) ]õòeòé- ÉÖrùÊ É ÉÉSªÉÉ É úò úó ½þhÉVÉä ÉÖrù {É ú ÉÉi ªÉÉSªÉÉ º É û{ééºé EÖò É û½þé ½þhÉVÉä {É ú ÉÉi É{ÉÖjÉ ½þÉ É nùsé VÉÒ É É úò ½þhÉVÉä VÉÒ É{ÉhÉÉ ÉÊ ú ÉiÉÉä. VªÉÉ É ÉÉhÉå +ÆMÉå ½þhÉVÉä º ÉiÉ:, {ÉÆSÉÉIÉ úò ½þhÉVÉä ÉÆjÉYÉÉiÉÉ ½þÉ Ê{É ÉÉSÉÉÊnùEòÉÆºÉ nöùºé ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÊ ú ÉiÉÉä É =iéê ú ÉiÉÉä, iéuùiéâ ½þÉ É nù +ɽäþ. ** 7 ** VÉÒ É näù½åþ ÉÉÆvɱÉÉ ** iééä ÉÉä±Éå BEåò ºÉÖ]õ±ÉÉ ** +Éi ÉÉ ÉÉä±Éå Éä]õ±ÉÉ ** +É{ÉhÉ{ÉåªÉÉ ** 6-8 ** ]õòeòé- VÉÒ É ½þÉ BEòÉ +½Æþ û{é É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå näù½þésªéé Ê`öEòÉhÉÒ ÉÉÆvɱÉÉ +ɽäþ. ( ÉÒ näù½þ +ɽåþ + ÉÉ úòiéòxéå ÉÆvÉÉ ÉºlÉÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ. ) iééäsé VÉÒ É ' +½Æþ ÉÀÉκ É ' + ÉÉ É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå ºÉÖ]õ±ÉÉ +ɽäþ. É iééäsé +Éi ÉÉ iéi É ÉºªÉÉÊnù É nåùeò ûxé +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ Éä]õ±ÉÉ +ɽäþ. B Éfåø É nùéséä Ê`öEòÉhÉÓ É½þk É +ɽäþ.** 8 ** VÉ úò ºÉÚªÉÉÇ É ÉÉhÉå ½þÉ É nù ÉEòÉ ÉEò +ɽäþ, ié úò ºÉÚªÉÉÇSÉÒ ={É ÉÉ näùiééæ ªÉäiÉ xéé½þó +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- Ênù ɺÉÉiÉå SÉä É ÉÉå MÉä±ÉÉ ** iéæ É úéjéòséé pùéä½þ +ɱÉÉ ** ½þhÉÉäÊxÉ ºÉÚªÉÉæ ªÉªÉÉ ÉÉä±ÉÉ ** ={É ÉÉ xééä½äþ ** 6-9 ** 117

124 ( EòÉä É- SÉä É ÉÉå- ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úé ɪÉɺÉ. pùéä½þ- ÉEòÉÊ ÉiÉ xé Eò úhéå ½þÉSÉ pùéä½þ. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ ½þÉ Ênù ɺÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úé ɪÉÉºÉ MÉä±ÉÉ, {ÉhÉ úéjé ÉEòÉÊ ÉiÉ xé Eäò±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééºé úéjéòséé pùéä½þ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä. É nù ½þÉ ºÉÚªÉÉÇ É ÉÉhÉå xéé½þó, ié ú Ê É ûrù ÉÉMÉÇ BEòÉ É nùéxéåsé ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉiÉ; ½þhÉÚxÉ ªÉÉ É nùéºé ºÉÚªÉÉÇSÉÒ ={É ÉÉ näùiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 9 ** VÉä É ÉÞÊkÉ +ÉÊhÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉ ** Ê É ûrùé <ªÉÉ ½þÉiÉÖ véê úêié ** ÉMÉ É nåùêsé SÉɱÉÊiÉ ** BEò±ÉäÊxÉ ** 6-10 ** ºÉ½þɪªÉ +Éi ÉÊ ÉtäSÉå ** Eò úé ɪÉÉ +É{ÉhÉ ÉåSÉä ** MÉÉä É]åõ EòÉªÉ É nùéséå ** BEèòEò ÉÉxÉÚÆ ** 6-11 ** ( EòÉä É- É nåùêsé- É nù ÉÉjÉ º É û{ééxéå. ÉåSÉä- xéé É{ÉÉ Éä, JÉSÉÔ{Ébä. MÉÉä É]åõ- SÉÉÆMÉÖ±Éå. ÉÉxÉÚÆ- ÉhÉÚÈ. ) ]õòeòé- É ÉÞÊkÉ ½þhÉVÉä Ê ÉÊvÉ ÉÉMÉÇ É ÊxÉ ÉÞÊkÉ ½þhÉVÉä ÊxɹÉävÉ ÉÉMÉÇ, ½äþ nùéäx½þò Ê É ûrù ÉÉMÉÇ ªÉÉ É nùésªéé ½þÉiÉÉºÉ vé úiééié; ÉMÉ BEòÉ É nùésªéé û{ééxéåsé SÉɱÉiÉÉiÉ. ( É ÉÞÊkÉ É ÊxÉ ÉÞÊkÉ û{é ÊGòªÉÉ ÁÉ É nù ÉÉjÉSÉ +ɽäþiÉ. ) ** 10 ** +Éi ÉÊ ÉtäSÉå ½þhÉVÉä ÉÀÊ ÉtäSÉå ºÉ½þɪªÉ Eò úhªééºéé`öó É nù ½þÉ +É{ÉhÉ ÉåSÉä ½þhÉVÉä JÉSÉÕ {Éb iééä. ½þhÉÚxÉ + ÉÉ ªÉÉ É nùéséé MÉÉä É]åõ ½þhÉVÉä SÉÉÆMÉÖ±É{ÉhÉÉ ÊEòiÉÒ ÉhÉÇxÉ Eò úé ÉÉ?**11** ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ É nùéséå ɽþk É ÉÌhɱÉå. iªééæié º É úhé EòÊ ú ÉhÉå ½þÉ É nùéséé ÉÉä`öÉ MÉÖhÉ +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. iªééséé +xéö ÉÉnù Eò ûxé JÉÆb xé Eò úhªééºé +É Æú É EòÊ úiééié:- ËEò ɽÖþxÉÉ É nöù ** º É úhénùéxéó ÉʺÉrÖù ** {É úò ªÉªÉɽþÒ ºÉÆ ÉÆvÉÖ ** xéé½þó ªÉälÉ ** 6-12 ** ]õòeòé- ËEò ɽÖþxÉÉ, ' =HäòxÉ+vªÉɾþiÉ ' ½þhÉVÉä òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? É nù ½þÉ º É úhé näùhªééê ɹɪÉÓ ÉʺÉrù +ɽäþ. {ÉhÉ ªÉÉSÉÉ näùjéò±é ªÉälÉå ºÉÆ ÉÆvÉ xéé½þó.**12** É nùéséé ªÉälÉå EòÉÆ ºÉÆ ÉÆvÉ xéé½þó iªééê ɹɪÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +Éi ɪÉÉ ÉÉä±ÉÉSÉå ** EòÉƽþÓSÉ ={ÉäMÉÉ xé ÉSÉä ** º ɺÉÆ ÉätÉ EòÉähÉÉSÉå ** ÉÉäVÉ +léò ** 6-13 ** ( EòÉä É- ÉÉä±É- É nù. ={ÉäMÉÉ- ={ɪÉÉäMÉ. xé ÉSÉä- xéé½þó. º ɺÉÆ Éät- º ɪÉÆ ÉEòÉ É. ÉÉäVÉ- MÉ úvé, ={ÉEòÉ ú. +léò- +ɽäþ. ) 118

125 ]õòeòé- VÉÒ Éä ÉÉSªÉÉ BäCªÉº É úhééxéå É nùéséé ={ɪÉÉäMÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú +Éi ÉÉ ½þÉ º ɺÉÆ Éät ½þhÉVÉä º ɪÉÆ ÉEòÉ É +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý BäCªÉº É úhé Eò ú ÉÚxÉ näùhªééê ɹɪÉÓ É nùéséé EòÉƽþÓSÉ ={ɪÉÉäMÉ xéé½þó. º ɪÉÆ ÉEòÉ É {É ú ÉÉi ªÉÉºÉ EòÉähÉÉSÉä ÉÉäVÉ+lÉÒ ½þhÉVÉä +xªé ÉEòÉ ÉEòÉSÉÒ MÉ úvé +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ½þhÉÚxÉ É nùéséé ºÉÆ ÉÆvÉ xéé½þó. ** +É`ö Éä EòÉÆ Ê ÉºÉ äú ** Ê É¹ÉÉä ½þÉä>ðÊxÉ + ÉiÉ äú ** ié úò ɺiÉÚÊºÉ ÉºiÉÚ nöùºé åú ** +ºÉäxÉÉ EòÓ ** 6-14 ** ( EòÉä É- + ÉiÉ äú- ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ. ) ]õòeòé- +É{ÉhÉ +É{ɱÉå +É`ö ÉäEòÉÆÊ ÉºÉ äú ½þhÉVÉä º É úhé ËEò ÉÉ Ê Éº É úhé Eäò±Éå, ËEò ÉÉ iééä +Éi ÉÉ +É{ɱªÉÉºÉ Ê É¹ÉªÉ ½þÉä>ðxÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ, ié úò +Éi É ÉºiÉÚ½ÚþxÉ nöùºé úò +Éi É ÉºiÉÖ xéé½þó. BEòSÉ ÉºiÉÚ +ɽäþ. ** 14 ** +É{ÉhÉÊSÉ +É{ÉhɪÉÉiÉå ** +É`ö Éä Ê ÉºÉ äú Eäò=iÉå ** EòÉªÉ VÉÒ É ÊVÉ ÉäiÉå SÉÉJÉä xé SÉÉJÉä ** 6-15 ** (EòÉä É- Eäò=iÉä- EòÉä`åö. SÉÉJÉä- ûêsé PÉäiÉä. ) ]õòeòé- +É{ÉhÉSÉ BEò +Éi É ÉºiÉÚ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉºÉ º É úhé ËEò ÉÉ Ê Éº É úhé EòºÉå ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ BäCªÉ ÉÊiÉ{ÉÉnùEò Éänù ½þÉ ªÉlÉÇ +ɽäþ. ÊVÉ ÉäxÉå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ SÉÉJÉÉ Éå ËEò ÉÉ xé SÉÉJÉÉ Éå ½åþ VɺÉå ªÉlÉÇ +ɽäþ, iéuùiéâ. ** 15 ** VÉÉMÉÊiɪÉÉ xéònù xéé½þó ** ÉÉ VÉÉMÉhÉå PÉbä EòÉÆ<Ç ** º É úhé Ê Éº É úhé nùéäx½þò½þò º É û{éó iéèºéò ** 6-16 ** ( EòÉä É- VÉÉMÉÊiɪÉÉ- VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ ªÉɺÉ. ) ]õòeòé- VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ ªÉÉ {ÉÖ û¹ééºé ÊxÉpùÉ xéé½þó. {ÉhÉ VÉÉMÉÞiÉÉºÉ VÉÉMÉhÉä{ÉhÉÉSÉå ÉÉxÉ ié úò +ºÉiÉä EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ +É{ɱªÉÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ +É{ɱÉä +É{ÉhÉÉºÉ º É úhé É Ê Éº É úhé ½þÓ nùéäx½þò½þò +ºÉiÉ xéé½þóié. ** 16 ** ºÉÚªÉÉæ úéjéò {ÉÉÆ xéähéä ** ÉÉ Ênù ÉÉä EòÉªÉ VÉÉhÉä ** iéäë É º É úhéê ɺ É úhéä ÉÒhÉ +ºÉä VÉä ɺiÉÖ ** 6-17 ** B ÉÆ º É úhéê ɺ É úhé xéé½þó ** ié úò º ÉÉ úeåò EòÉVÉ EòÉÆ<Ç ** ½þhÉÉäÊxÉ <ªÉä `öéæ<ç ** ÉÉä±ÉÚ xé ºÉ äú ** 6-18 ** ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ ½þÉ úéjé VÉÉhÉiÉ xéé½þó, {ÉhÉ Ênù ÉºÉ ié úò VÉÉhÉiÉÉä EòɪÉ? 119

126 xéé½þó. iéuùiéâ, YÉÉxÉ û{é VÉÉä +Éi ÉÉ iªééºé +É{ɱÉå º É úhé É Ê Éº É úhé ½þÓ ½þÉäiÉ xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ iééä º É úhé Ê Éº É úhééæ ÉÉSÉÚxÉ +ɽäþ. ** 17 ** ªÉÉ É ÉÉhÉå +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉºÉ º É úhé É Ê Éº É úhé ½þÒ nùéäx½þó½þò Eò úiéé ªÉäiÉ xéé½þóié; ½þhÉÚxÉ º ÉÉ úeò VÉÓ Éänù ÉÉCªÉå iªééæséé ié úò ={ɪÉÉäMÉ EòÉªÉ +ɽäþ? EòÉƽþÓ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ <ªÉä `öéæ<ç ½þhÉVÉä ªÉÉ +Éi ɺ É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ É nùéséò É ÉÞÊkÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 18 ** ' iék É É漃 ' <iªééênù É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå {É ú ÉÉi ªÉÉSÉå º É úhé ½þÉäiÉå, +ºÉå VÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå ½þÉäiÉå, iªééséå JÉÆb hé ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ Eäò±Éå. +ÉiÉÉÆ É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É ½þÉä>ðxÉ {É ú ÉÉi ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eò ûxé ºÉ ÉÉvÉÉxÉ ºÉÉÆMÉhÉÉ ú +ɽäþiÉ- +ÉÊhÉEò BEò É nåù ** EòÉVÉ EòÒ ú ɱÉå ʺÉråù ** {É úò ËvÉ ÉºÉÉ xé ÉÉÆvÉä ** Ê ÉSÉÉ û ªÉälÉ ** 6-19 ** ( EòÉä É- EòÉVÉ- EòɪÉÇ. EòÒ ú- ÊxÉ SɪÉåEò ûxé. ɱÉå- SÉÉÆMɱÉå. ËvÉ ÉºÉÉ- véèªéç. ) ]õòeòé- É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +ÉhÉJÉÒ BEò EòÉ É SÉÉÆMɱÉåSÉ ÊºÉrù ½þÉäiÉå, iéå ½åþ. É nùé ÉÖ³åý +Ê ÉtÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉä É +Éi ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, ½åþ JÉ åú. {ÉhÉ ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ, Ê ÉSÉÉ ûëvé ɺÉÉxÉ ÉÉÆvÉä ½þhÉVÉä Ê ÉSÉÉ ú ½þÉ véèªéç vé úòié xéé½þó. ( ½þÒ MÉÉä¹]õ Ê ÉSÉÉ úéºé ºÉ½þxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ) ** 19 ** Ê ÉSÉÉ úéºé EòÉÆ ºÉ½þxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ +É Æú É EòÊ úiééié- EòÉÆ VÉä ÉÉä±Éå +Ê ÉtÉ xéé Éä ** ÉMÉ +Éi ÉäxÉ +Éi ÉÉ ÉɺÉä ** ½åþ ½þhÉiÉJÉå ÉÉä Ê{ɺÉå ** +ɱÉåSÉ EòÓ ** 6-20 ** ( EòÉä É- ½þhÉiÉJÉå ÉÉä- ½þhÉiÉÉÆIÉhÉÓ. Ê{ɺÉå- Éäbå {ÉhÉ. ) ]õòeòé- ÉÉä±ÉåVÉä+Ê ÉtÉxÉÉ Éä ½þhÉVÉä É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Ê ÉtÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉä É ÉMÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ½þhÉiÉJÉå ÉÉä ½þhÉVÉä ½þhÉiÉÉÆIÉhÉÓSÉ Ê{ɺÉå+ɱÉåSÉEòÓ ½þhÉVÉä Éäbä {ÉhÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉåSÉ. ** 20 ** ºÉÚªÉÉæ úéjéòiéå ÉÉ úò±é ** ÉÉ +É{ÉhɪÉÉ =nùéä Eò úò±é ** ½äþ EÖòbä xé ºÉ úêié ÉÉä±É ** ºÉÉSÉÉSÉÉ MÉÉÆ ÉÓ ** 6-21 ** ( EòÉä É- =nùéä- =nùªé. EÖòbä - JÉÉä]äõ. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ ½þÉ úéjéòºé ÉÉ úò±é É xéæié ú iééä +É{ÉhÉÉºÉ =nùªé Eò úò±é. +ºÉ±Éä ½äþ EÖòbä ÉÉä±É ½þhÉVÉä JÉÉä]äõ É nù, ºÉÉSÉÉSÉÉMÉÉÆ ÉÓxÉºÉ úêié ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÉÇSÉä 120

127 Ê`öEòÉhÉÓ ºÉ úié xéé½þóié; ( ºÉÚªÉÉÇºÉ ½äþ nùéäx½þò ÉEòÉ ú VɺÉä ÉɽþÒiÉ xéé½þóié; ) iéuùiéâ, É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Ê ÉtÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉä É +Éi ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ½þhÉhÉå JÉÉä]åõ ½þÉäªÉ. ** 21 ** SÉäʪÉʱɪÉÉ xéònù ûºéä ** BäºÉÒ Eåò xéònù +ºÉä ** EòÓ SÉäʪÉʱɪÉÉ SÉä ÉÚÆ ÉèºÉä ** BäºÉå SÉä ÉhÉå +ɽäþ ** 6-22 ** ( EòÉä É- SÉä ÉÚÆ- VÉÉMÉÞiÉ Eò úhªééºé. SÉä ÉhÉå- VÉÉMÉhÉå. ) ]õòeòé- SÉäʪÉʱɪÉÉxÉÒnù ûºéä ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ ªÉÉ {ÉÖ û¹éé É ú ÊxÉpùÉ ½þÒ ûºé±éò +ɽäþ +ºÉå VÉ ú ½þ]õ±Éå, ié ú + ÉÉ ÉEòÉ úséò ÊxÉpùÉ ½þÒ +ɽäþ ié úò EòÉä`åö? EòÉä`åöSÉ xéé½þó. ËEò ÉÉ SÉäʪɱÉÒªÉÉSÉä ÉÚÆ ÉèºÉäBäºÉåSÉä ÉhÉå+ɽäþ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ ªÉÉ {ÉÖ û¹ééºé VÉÉMÉÞiÉ Eò úhªééºé VÉ ú +É{ÉhÉ ÉºÉÚÆ, ié ú + ÉÉ ÉEòÉ úséå VÉÉMÉÞiÉ Eò úhéå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ, YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ xéé½þó +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò VÉå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó, iéå xéé½þó +ºÉå ½þhÉhªÉÉÆiÉ +léç EòÉªÉ +ɽäþ? É iééä +Éi ÉÉ YÉÉxÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, +ºÉå½þÒ ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. EòÉ úhé YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉºÉ YÉÉxÉ ½þÉäiÉå, +ºÉå ½þhÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ** 22 ** ½þhÉÉäÊxÉ xéé ÉÉ ÉªÉÉ {ÉÖ úiéò ** +Ê ÉtÉ xéé½þó ÊxÉ ûiéò ** xéé½þó +Éi ÉÉ +Éi ÉκlÉÊiÉ ** Ê úpéä BäºÉÉ ** 6-23 ** ( EòÉä É- ÊxÉ ûiéò- JÉ úéäjé ú. Ê úpéä- É Éä É EòÊ úiééä. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ xéé É Eò úé ɪÉÉ{ÉÖ úiéò +Ê ÉtÉ ½þÒ JÉ úéäjé ú xéé½þó, É +Éi ÉÉ ½þÉ +Éi ÉκlÉiÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Ê úpéä ½þhÉVÉä É Éä É EòÊ úiééä. ( +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉÉä. ) + ÉÉ ÉEòÉ úséé iééä xéé½þó. ** 23 ** +Ê ÉtÉ iéæ É º É û{éå ** ÉÉÆZÉäSÉå EòÒ ú VÉÉ={Éå ** ÉÉ iéeòéçséå JÉÖ ú{éå ** JÉÉÆbä EòÉähÉÉ ** 6-24 ** ( EòÉä É- VÉÉ={Éå- {ÉÉä ú. iéeçò- É nù. JÉÉÆbä - iééäb Ò±É. ) ]õòeòé- +Ê ÉtÉ ½þÒ º É û{ééxéå ÉÉÆZÉäSÉå VÉÉ={Éå ½þhÉVÉä {ÉÉä ú +ɽäþ. ( +Ê ÉtÉ ½þÒ º É û{ééxéå xéé½þó. ) ÉMÉ iéeòéçséåjéö ú{éå ½þhÉVÉä É nù û{é JÉÖ ú{éå ½åþ EòÉähÉÉºÉ iééäb Ò±É? EòÉähÉɺÉSÉ xéé½þó. <ÆpùvÉxÉÖ¹ªÉÉ ÊºÉiÉä ** Eò ÉhÉ véxé É< xé PÉÉʱÉVÉäiÉä ** ½åþ ÊnùºÉä iéèºéå ½þÉäiÉå ** ºÉÉSÉ VÉ úò ** 6-25 ** ( EòÉä É- ʺÉiÉä- nùéä úò. ) ]õòeòé- +ÉEòÉ ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉå <ÆpùvÉxÉÖ¹ªÉ ÊnùºÉiÉå, iéå +ɽäþ iéºéåsé VÉ ú 121

128 JÉ åú +ºÉiÉå, ié ú EòÉähÉ véxéövééç úò ±ÉÉäEò iªéé <ÆpùvÉxÉÖ¹ªÉÉºÉ nùéä úò PÉɱÉhÉÉ ú xéé½þóié? +Ê{ÉiÉÖ ºÉ ÉÇ PÉɱÉiÉÒ±ÉSÉ. {ÉhÉ iéä véxéö¹ªé ÉiÉÒÊiÉ ÉÉjÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéäléå EòÉähÉÉSÉÒSÉ MÉÊiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtÉ VÉ ú ºÉiªÉ +ºÉiÉÒ, ié ú ÊiÉSÉÉ xéé É Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉ; {ÉhÉ iéò ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó; ÉMÉ ÊiÉSÉÉ xéé É EòºÉÉ ºÉÆ É Éä±É? ºÉÆ É ÉhÉÉ ú xéé½þó. ** 25 ** +MɺiÉÒÊSɪÉÉ EòÉèiÉÖEòÉ ** {ÉÖ úiéò VÉ úò ÉÞMÉiÉÞιhÉEòÉ ** ié úò ÉÉ ú näùiééä iéeòéç ** +Ê Étå漃 ** 6-26 ** ( EòÉä É- EòÉèiÉÖEò- Ê ÉxÉÉänù. ÉÞMÉiÉÞιhÉEòÉ- ÉÞMÉVɱÉ. ) ]õòeòé- +MɺiÉÒSªÉÉ VÉ±É ÉÉ ÉxÉ û{é EòÉèiÉÖEòÉºÉ VÉ ú ÉÞMÉVɳý {ÉÖ äúºéå ½þÉä<DZÉ, ié ú É nùéxéå +Ê ÉtäºÉ ÉÉ ú Ênù±ÉÉ +ºÉiÉÉ. ÉÞMÉVɳýÉSÉå {ÉÉxÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó, iéuùiéâ +Ê ÉtäSÉÉ xéé É ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó; EòÉ úhé VÉÒ ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ** 26 ** YÉÉxªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ xéé½þó, {ÉhÉ iéå +YÉÉxªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ; + ÉÒ ÉÆEòÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ºÉɽäþ ÉÉä±ÉÉSÉÒ É³ýPÉÒ ** BäºÉÒ +Ê ÉtÉ +ºÉä VÉMÉÓ ** ié úò VÉɳÚÆýxÉÉEòÉÆ +ÉMÉÓ ** MÉÆvÉ ÉÇxÉMÉ åú ** 6-27 ** xééié úò nùò{ééséò ºÉÉäªÉ ** +ÆvÉÉ åú EòÒ ú xé ºÉɽäþ ** ªÉälÉå EòÉƽþÓ +ɽäþ ** VÉÉ ÉªÉÉ VÉÉäMÉå ** 6-28 ** {ɽþÉ ÉªÉÉ Ênù ɺÉÖ ** ÉÉiÉÒSÉÉ EòÒVÉä ºÉÉäºÉÖ ** iéä ÉføɽþÒ =uùºéö ** =t ÉÖ {Ébä ** 6-29 ** VÉälÉå ºÉÉ ÉÖ±ÉÒ xé {Ébä ** iéäléå xéé½þó VÉähÉå {ÉÉbä ** ÉÉ {Ébä iéäléå iéä Éfåø ** xéé½þósé EòÓ ** 6-30 ** ( EòÉä É- ɳýPÉÒ- É ÉÞÊkÉ. ºÉÉäºÉ- ½þ ªÉɺÉ. =uùºé- ªÉlÉÇ. =t ÉÖ- =téämé. ) ]õòeòé- É nùésªéé É ÉÞkÉÒºÉ ºÉ½þxÉ Eò úhéé úò +Ê ÉtÉ VÉ ú VÉMÉÉ ÉvªÉå +ɽäþ, ié ú +MxÉÒxÉå MÉÆvÉ ÉÇxÉMÉ åú EòÉÆ VÉɳÚÆý xéªéäié? +Ê{ÉiÉÖ VÉɳýÉ ÉÓiÉ. +Ê ÉtÉ ½þÒ ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó, ÉMÉ É nù É ÉÞÊkÉ Eò ÉÒ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. VªÉÉ É ÉÉhÉå +MxÉÒxÉå MÉÆvÉ ÉÇxÉMÉ åú VÉÉʳýiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þóié, iéuùiéâ. ½þhÉÚxÉ +YÉÉxªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ näùjéò±é EòɪÉÇIÉ É +YÉÉxÉ xéé½þó. ** 27 ** xééié úò ½þhÉVÉä +lé ÉÉ, +ÆvÉÉ ú ½þÉ nùò{éésªéé ºÉÉä<ÇºÉ JÉ úéäjé ú ºÉ½þxÉ Eò úòié xéé½þó. ½þhÉVÉä nùò{éé{éöfåø +ÆvÉÉ ú +MÉnùÓ ú½þéié xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå ªÉälÉå +Ê ÉtÉ ú½þéié xéé½þó +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú VÉÉ ÉªÉÉ{ÉÖ úiéò 122

129 +Ê ÉtÉ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 28 ** ºÉÚªÉÉÇºÉ {ɽþÉ ÉªÉɺÉÉ`öÓ VÉ ú ÉÉiÉÒSÉÉ ºÉÉäºÉ ½þhÉVÉä ½þ ªÉÉºÉ Eäò±ÉÉ, ié ú iéä ÉføɽþÒ =téämé VɺÉÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä, iªéé É ÉÉhÉå +YÉÉxÉÉºÉ {ɽþÉhªÉÉSÉÉ =téämé ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 29 ** VªÉÉÊ`öEòÉhÉÓ +É{ɱÉÒ ºÉÉ ÉÖ±ÉÒ ½þhÉVÉä UôɪÉÉ {Éb ié xéé½þó, iªééê`öeòéhéó VÉähÉå{ÉÉbå xéé½þó ½þhÉVÉä EòÉähÉiÉÉSÉ ÉEòÉ ú ÉɺÉiÉ xéé½þó. ½åþ +ºÉÉä; {ÉhÉ VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +É{ɱÉÒ UôɪÉÉ {Éb iéä, iªéé Ê`öEòÉhÉÓ ié úò EòÉƽþÓ +ºÉiÉ xéé½þósé. ½þhÉÚxÉ +YÉÉxªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉ úò +Ê ÉtÉ ÉɺɱÉÒ ié úò iéò xéé½þósé. ** 30 ** +YÉÉxªÉÉºÉ VÉ úò +Ê ÉtÉ ÉɺɱÉÒ, ié úò iéò xéé½þósé; ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ÊnùºÉiÉåÊSÉ º É{xÉ ±ÉÊ]õEåò ** ½åþ VÉÉMÉ úó ½þÉäªÉ `öé=eåò ** iéäë É +Ê ÉtÉEòɳýÓ ºÉiÉÖEåò ** +Ê ÉtÉ xéé½þó ** 6-31 ** ( EòÉä É- ÊnùºÉiÉåÊSÉ- ÉiªÉIÉ ÊnùºÉhÉÉ åú. ±ÉÊ]õEåò- JÉÉä]åõ. ºÉiÉÖEåò- JÉ úéäjé ú. ) ]õòeòé- º É{xÉ ½åþ ÉiªÉIÉ ÊnùºÉiÉ +ºÉiÉÉƽþÒ Ê ÉlªÉÉSÉ +ɽäþ. VÉ úò º É{xÉEòɳýÓ ½åþ º É{xÉ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ +ºÉå YÉÉxÉ ZÉɱÉå xéé½þó, ié úò º É{xÉÉSÉå Ê ÉlªÉÉi É ±ÉÉä{ÉiÉ xéé½þó. º É{xÉ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ +ºÉå YÉÉxÉ VÉÉMÉÞiÉÒ ÉvªÉå ½þÉäiÉå. iéuùiéâ +Ê ÉtÉ ÉɺÉhªÉÉSÉä Éä³ýÓ näùjéò±é ºÉiÉÖEåò ½þhÉVÉä JÉ úéäjé ú iéò xéé½þó. EòÉ úhé YÉÉxªÉÉSªÉÉ où¹]õòxéå iéò xéé½þósé; ½þhÉÚxÉ +YÉÉxªÉÉºÉ ÉɺɱÉÒ ½þhÉÚxÉ iéò xéé½þósé. ** 31 ** ÉÉäbÆ É úòêséªéé ±ÉäÊhɪÉÉ ** PÉ ú É úò +ÉiÉÖb ʱɪÉÉ ** xéémé ÉÒ xéémé ÉʱɪÉÉ ** Ê É Éä¹ÉÖ EòÉÆ<Ç ** 6-32 ** ( EòÉä É- ÉÉäbÆ É úòsªéé- <ÆpùVÉɱÉÊ ÉtäSªÉÉ. ±ÉäÊhɪÉÉ- nùéêméxéä. +ÉiÉÖb ʱɪÉÉ- ÉÉ{iÉ ZÉɱªÉÉ. ) ]õòeòé- +YÉÉxªÉÉSªÉÉ où¹]õòxéå +Ê ÉtÉ +ɽäþ +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú ÉÉäbÆ É úòêséªéé±éäêhéªéé ½þhÉVÉä <ÆpùVÉɱÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå iéªéé ú Eäò±Éä±Éä nùéêméxéä VÉ ú PÉ ú É ûxé ÉÉ{iÉ ZÉɱÉä, ié ú iªééséé ={ɪÉÉäMÉ VɺÉÉ xéé½þó; iéuùiéâ +Ê ÉtÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. +ÉiÉÉÆ iéò +Ê ÉtÉ YÉÉxªÉÉxÉå xééê ɱÉÒ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú xéémé ªÉÉºÉ xéémé ÉÚxÉ PÉäiɱªÉÉºÉ Ê É Éä¹É ±ÉÉ É EòÉªÉ ½þÉähÉÉ ú +ɽäþ? iªéé É ÉÉhÉå VÉÒ xéé½þó ÊiÉSÉÉ xéé É Eäò±ÉÉ +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 32 ** ÉxÉÉä úlééséä {É úòªéä³ý ** +É úéäêméiéö EòÉÆ ±ÉIÉ Éä³ý ** {É úò ={É ÉɺÉÉ ÉäMɳý ** +ÉxÉ +léò ** 6-33 ** 123

130 ( EòÉä É- {É úòªéä³ý- {ÉC ÉÉzÉ. +É úéäêméiéö- ÉIÉhÉ Eò úéäié. ) ]õòeòé- ÉxÉÉä úlééséä{é úòªéä³ý ½þhÉVÉä ÉxÉÉÆiɱÉä ÉÉÆbä ½åþSÉ BEò {ÉC ÉÉzÉ iéå iéªéé ú Eò ûxé ±ÉIÉ Éä³ý +É úéäêméiéö ½þhÉVÉä ÉIÉhÉ Eò úéxééæ EòÉÆ; {ÉhÉ ={É ÉɺÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé ±ÉÉ É +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ +Ê ÉtÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå É ÊiÉSÉÉ xéé É Eò úhéå +ºÉä ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú +Ê ÉtäSªÉÉ + ÉÉ ÉÉ ÉÖ³äý ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þóié. ** 33 ** ÉÞMÉVɳý VÉälÉå xéö ÉÆbä ** iéäléå +ºÉä {ÉÉÆ EòÉä úbå ** ÉÉ = ÉÆbä iéäléå VÉÉäbä ** ÉÉä±½þɺÉÖ EòÉÆ<Ç ** 6-34 ** ( EòÉä É- xéö ÉÆbä - ÉɺÉiÉ xéé½þó. = ÉÆbä - ÉɺÉiÉÉä. ÉÉä±½þɺÉÖ- +Éä±ÉÉ ÉÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉÊ`öEòÉhÉÓ ÉÞMÉVɳý ½åþ xéö ÉÆbä ½þhÉVÉä ÉɺÉiÉ xéé½þó, iªééê`öeòéhéó VÉ ÉÒxÉ EòÉä úb Ò +ɽäþ, {ÉhÉ VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ iéå = ÉÆbä ½þhÉVÉä ÉɺÉiÉå, iªééê`öeòéhéó +Éä±ÉÉ ÉÉ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå YÉÉxªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +Ê ÉtÉ ÉɺÉiÉ xéé½þó, iéä ½þÉÆ VÉMÉiÉ EòɪÉÇ ÉiÉÒiÉ ½þÉäiÉ xéé½þò; {ÉhÉ +YÉÉxªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iéò +Ê ÉtÉ VÉä ½þÉÆ ÉɺÉiÉä, iéä ½þÉÆ ÊiÉxÉå VÉMÉiÉÂEòɪÉÇ =i{ézé Eäò±Éå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þósé. ** 34 ** ½äþ ÊnùºÉä iéèºéå +ºÉä ** ié úò ÊSÉjÉÓSÉäÊxÉ {ÉÉ=ºÉå ** ÉÉä±½þÉ ÉiÉÖ EòÉÆ ÉÉhɺÉå ** +ÉMÉ úéié³ýó ** 6-35 ** ( EòÉä É- ÉÉä±½þÉ ÉiÉÖ- Ê ÉVÉÉäiÉ. +ÉMÉ ú- ÉÉMÉ. ) ]õòeòé- ½äþÊnùºÉäiÉèºÉå+ºÉå ½þhÉVÉä VÉÒ +Ê ÉtÉ ÉiªÉIÉ ÉɺÉiÉä iéò VÉ ú JÉ úò +ɽäþ, ié ú ÊSÉjÉÉiÉ äújé±é䱪éé {ÉÉ ÉºÉÉxÉå ÉÉMÉäiÉÒ±É ÉxÉÖ¹ªÉ JÉÖ ÉÉ±É Ê ÉVÉÉäiÉ. VªÉÉ É ÉÉhÉå ÊSÉjÉÉÆiÉ äújé±éä±éä ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú ÊnùºÉiÉ +ºÉiÉÉƽþÒ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþiÉ, iéuùiéâ +Ê ÉtÉ ÉɺÉiÉ +ºÉiÉÉÆ xéé½þó. ** 35 ** EòÉ±É ÉÚÊxÉ +ÆvÉÉ åú ** ʱɽþÉå ªÉäÊiÉ +IÉ åú ** ié úò ɺÉÒÊSɪÉä ÉÉä ú ÉÉ åú ** EòÉÆ Ê ÉhÉÉ Éå ** 6-36 ** ( EòÉä É- ɺÉÒ- EòÉVɳý. ÉÉä ú ÉÉ ú- ɪÉixÉ. ) ]õòeòé- +ÆvÉÉ ú ½þÉ EòɳýÉ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ {ÉÉhªÉÉÆiÉ EòÉ±É ÉÚxÉ VÉ ú +IÉ åú ʱÉʽþiÉÉÆ ªÉäiÉÒ±É, ié ú ɺÉÒÊSɪÉä ÉÉä ú ÉÉ åú ½þhÉVÉä ÉÉ<ÇEòÊ úiééæ EòÉVɳý vé úhªéésªéé ɪÉixÉÉÊ É¹ÉªÉÓ =MÉÒSÉ EòÉÆ É ÉÉ Éä? iéuùiéâ +Ê ÉtÉ VÉ ú ÉiªÉIÉ ÉɺÉiÉä, ié úò iéò ÉÖ³ýÓ xéé½þósé. iéò VÉ ú ºÉiªÉ +ºÉiÉÒ, ié ú ÉxÉ ÉÖnÂùvªÉÉÊnù VÉMÉiÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉb i É ÊEò ÉlÉÇ vé úé ɪÉÉºÉ {ÉÉʽþVÉä. ** 36 ** 124

131 +ÉEòÉ É EòÉªÉ Êxɳåý ** xé näùjéiéö ½äþ b Éä³äý ** iéäë É +Ê ÉtäSÉä ]õ Éɳåý ** VÉÉhÉÉäÊxÉ PÉä<Ç ** 6-37 ** ( EòÉä É- ]õ Éɳý- Ê ÉlªÉÉ. ) ]õòeòé- +ÉEòÉ É Êxɳåý +ɽäþ, +ºÉå ½åþ b Éä³äý {ɽþÉiÉ xéé½þóié EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ {ɽþÉiÉÉiÉSÉ. ½þhÉVÉä Êxɳäý{ÉhÉÉ ½þÉ É É +ɽäþ, +ÉEòÉ ÉÉSÉä º É û{é xé ½äþ. iéuùiéâ +Ê ÉtÉ ½þÒ ÉiªÉIÉ VÉ úò ÉɺÉiÉÒ, ié úò iéò ]õ Éɳý ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ, +ºÉå VÉÉhÉÚxÉ PÉä.** 37 ** +Ê ÉtÉ ªÉähÉå xééæ Éå ** ÉÒ Ê Ét ÉÉxÉÊSÉ xé ½äþ ** ½äþ +Ê ÉtÉÊSÉ º É ÉÉ Éå ** ºÉÉÆMÉiɺÉä ** 6-38 ** ]õòeòé- +Ê ÉtÉ ½þÒ +É{ɱªÉÉ xééæ ÉÉxÉåSÉ ÉÒ Ê Ét ÉÉxÉ xéé½þó +ºÉä ºÉÉÆMÉiÉå. ( xéê ÉtiÉäºÉÉ+Ê ÉtÉ. ) ÉMÉ VÉÒ ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó ÊiÉSÉÉ xéé É EòºÉÉ Eò úé ÉÉ? EòÊ úiééæ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. +ÉÊhÉ <ªÉäSÉå +ÊxÉ ÉÉÇSªÉ{ÉhÉ ** iéå nöùvéå½þò näù ÉÉÆMÉhÉ ** +É{ÉÖ±ÉÉ + ÉÉ ÉÓ +É{ÉhÉ ** ºÉÉvÉÒiɺÉä ** 6-39 ** ( EòÉä É- +ÊxÉ ÉÉÇSªÉ- ÊVÉSÉä º É û{é ÉÉä±ÉiÉÉ ªÉäiÉ xéé½þó. nöùvéå- nöùºé åú. näù ÉÉÆMÉhÉ- Ê ÉlªÉÉ, É úhé, MÉÆvÉ ÉÇxÉMÉ úéiéò±é +ÆMÉhÉ. ) ]õòeòé- +ÉÊhÉ ½þÒ +Ê ÉtÉ ºÉiÉ +ɽäþ ½þhÉÉ ÉÒ, ié ú YÉÉxÉÉxÉå xéé É {ÉÉ ÉiÉä; É Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ ½þhÉÉ ÉÒ ié ú ÉiÉÒiÉ ½þÉäiÉä. ½þhÉÚxÉ iéò +ÊxÉ ÉÇSÉxÉÒªÉ +ɽäþ +ºÉå ÉɺjÉÉÆiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iéåsé +ÊxÉ ÉÉÇSªÉ{ÉhÉ ªÉÉ +Ê ÉtäSÉå näù ÉÉÆMÉhÉ ½þhÉVÉä MÉÆvÉ ÉÇxÉMÉ úé É ÉÉhÉå ÉÖxªÉ û{é ½þÉäªÉ. ªÉÉ É ÉÉhÉå +Ê ÉtÉ ½þÒ +É{ɱªÉÉ + ÉÉ ÉÉºÉ +É{ÉhÉ ºÉÉvÉÒiÉ +ɽäþ. ** 39 ** EòÉÆ ½þÒSÉ VÉ úò +ɽäþ ** ié úò ÊxÉvÉÉÇ û EòÉ xé ºÉɽäþ ** É úò PÉ]õÉ ÉÉ Éå ÉÉäªÉ ** +ÆÊEòiÉ ÊnùºÉä ** 6-40 ** ( EòÉä É- ÊxÉvÉÉÇ û- ÊxÉ SɪÉ. ÉÉäªÉ- ÉÚÊ É. +ÆÊEòiÉ- ÊSÉÎx½þiÉ. ) ]õòeòé- +Ê ÉtäSÉå EòÉƽþÓiÉ úò º É û{é +ɽäþ +ºÉä VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú Ê ÉSÉÉ úésªéé ÊxÉ SɪÉÉºÉ iéå ºÉ½þxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé ÉÚ ÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ PÉ]õÉSÉÉ + ÉÉ É ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ iªéé + ÉÉ ÉÉxÉå ÉÚÊ É½þÒ +ÆÊEòiÉ ½þhÉVÉä ÊSÉÎx½þiÉ ÊnùºÉiÉä.( ÉÚÊ É ÉÉjÉ + ÉÉ É +ɽäþ +ºÉä ÊnùºÉiÉ +ºÉiÉå. ) iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtÉ ½þÒ ÉÖ³ýÓSÉ ÉɺÉiÉ xéé½þó. ÉMÉ iéò +ɽäþ +ºÉå EòºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 40 ** 125

132 +Ê ÉtÉ xéé ÉÒ +Éi ÉÉ ** BäºÉÒ xé ½äþ É ÉÉ ** ºÉÚªÉÉÇ+ÆMÉÒ ié ÉÉ ** VɪÉÉ{É úò ** 6-41 ** ½äþ +Ê ÉtÉ EòÒ ú ÉɪÉÉ ÉÒ ** {É úò ÉɪÉÉ ÉÒ{ÉhÉ ±É{É ÉÒ ** ºÉÉSÉÉ +ɱÉÒ + ÉÉ ÉÓ ** +É{ÉÖ±ÉÉ ½äþ ** 6-42 ** ɽÖþiÉÉ{É úò BäºÉÒ ** +Ê ÉtÉ xéé½þó +{ÉèºÉÒ ** +ÉiÉÉÆ ÉÉä±ÉÖ ½þÉiÉ ÉºÉÒ Eò ÉhÉÉ É úò ** 6-43 ** ( EòÉä É- É ÉÉ- JÉ åú YÉÉxÉ. ié É- +ÆvÉÉ ú. ÉɪÉÉ ÉÒ- Ê ÉlªÉÉ. ºÉÉSÉÉ- ºÉiªÉ ÉɺÉ. +{ÉèºÉÒ- ºÉ½þVÉ. ½þÉiÉ ÉºÉÒ- ½þÉiÉ vé úò±é. ) ]õòeòé- +Éi ÉÉ +Ê ÉtäSÉÉ xéé É EòÊ úiééä, ½þhÉÚxÉ iéò +Ê ÉtÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú + ÉÉ ÉEòÉ úséå YÉÉxÉ JÉ åú xé ½åþ. EòÉ úhé +Éi ÉÉ ÉEòÉ Éº É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ +Ê ÉtÉ ÉÖ³ýÒSÉ xéé½þó; VªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉÚªÉÉÇSÉå Ê`öEòÉhÉÓ +ÆvÉÉ ú xéé½þó, iéuùiéâ. ** 41 ** ½þÒ +Ê ÉtÉ ÊxÉ SɪÉÉxÉå ÉɪÉÉ ÉÒ ½þhÉVÉä JÉ úò xéé½þó. {ÉhÉ ÊiÉxÉä ÉɪÉÉ ÉÒ{ÉhÉÉ ±É{ÉÊ É±ÉÉ +ɽäþ. ( Ê ÉlªÉÉi É ±É{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. ) ÊiÉSÉÉ ªÉÉ É ÉÉhÉä + ÉÉ É +ºÉiÉÉÆ iéò ºÉiªÉ{ÉhÉÉxÉå ÉɺÉiÉ +ɽäþ. ** 42 ** ªÉÉ É ÉÉhÉå ɽÖþiÉ ÉEòÉ úéæxéó +Ê ÉtÉ ½þÒ ºÉ½þVÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ É nù ½þÉ +ÉiÉÉÆ EòÉähÉÉ É ú ½þÉiÉ vé úò±é? ½þÉiÉ vé úhªééºé VÉÉMÉÉSÉ xéé½þó. ** 43 ** +ÉiÉÉÆ É nù ½þÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä ªÉÉÊ É¹ÉªÉÒ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ºÉÉ ÉÖ±ÉÒªÉäiÉå ºÉÉ É³åý ** ½þɱɪÉÉ ÉÉäªÉÊSÉ +Éb ³äý ** EòÓ ½þɱÉä ÊxÉ +ÆiÉ úé³åý ** lééä]õé Éä ½þÉiÉÖ ** 6-44 ** ( EòÉä É- ºÉÉ É³ý- {ɽþÉ ú. ÉÉäªÉ- VÉ ÉÒxÉ. +Éb ³äý- +Énù³ýiÉä. ½þɱÉäÊxÉ- ½þÉ±É É±ªÉɺÉ. +ÆiÉ úé³ý- +ÉEòÉ É. ) ]õòeòé- EòÉähÉÉSªÉɽþÒ ºÉÉ É±ÉÒºÉ ºÉÉ É³åý ½þhÉVÉä {ɽþÉ úéxéä ÉÉ ûxé ½þÉ±É Eäò±Éä, ié úò VÉ ÉÒxÉSÉ +Éb ³äý ½þhÉVÉä +Énù³ýiÉä. ËEò ÉÉ +ÉEòÉ É VÉ ú ½þɱÉÊ É±Éå ié ú ½þÉiÉSÉ lééä]äõ ½þÉäiÉÉiÉ. ( nù ÉiÉÉiÉ.) iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhéå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 44 ** EòÉÆ ÉÞMÉVɱÉÉSªÉÉ {ÉÉxÉÓ ** MÉMÉxÉÉSªÉÉ +É˱ÉMÉxÉÓ ** xééié úò SÉÖÆ ÉxÉÓ ** ÉÊiÉË É ÉÉSÉÉ ** 6-45 ** ( EòÉä É- {ÉÉxÉ- ÉÉ ÉxÉ.) ]õòeòé- ÉÞMÉVɱÉÉSªÉÉ ÉÉ ÉxÉÉÊ É¹ÉªÉÓ, MÉMÉxÉÉSªÉÉ +É˱ÉMÉxÉÉÊ É¹ÉªÉÓ, 126

133 xééié úò ½þhÉVÉä +lé ÉÉ ÉÊiÉË É ÉÉSªÉÉ SÉÖÆ ÉxÉÉÊ É¹ÉªÉÓ Eäò±Éä±ÉÉ =téämé VɺÉÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä; iéuùiéâ +Ê ÉtÉ xéºéiééæ ÊiÉSÉÉ xéé É Eò úhªééê ɹɪÉÓ VÉ ú =téämé Eäò±ÉÉ, ié ú iééä ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 45** =`öé ɱÉÉ ÉÉälÉ äú ié ÉEòÉ ** iééä ºÉÖxÉÉ]õÉ {Ébä +ʺÉEòÉ ** +Ê ÉtÉ xéé ÉÒ iéeòéç ** iééºéä ½þÉäªÉ ** 6-46 ** ( EòÉä É- =`öé ɱÉÉ- =`ö±éé. ÉÉälÉ åú- PÉÉ<ÇxÉå. ié ÉEòÉ- VÉÉä úéxéå. ºÉÖxÉÉ]õÉ- ªÉlÉÇ. +ʺÉEòÉ- ºÉ ÉÇ. iéeçò- É nù. ) ]õòeòé- +É{ÉhÉÉÆºÉ ÉÉ úhªééºéé`öó EòÉähÉÒ ÉÉä`ö ÉxÉå +Éä úb ÒiÉ ªÉäiÉ +ɽäþ, +ºÉÉ +É{ɱªÉÉ ÉÊiÉv ÉxÉÒ É ûxé iéeçò Eò ûxé ÉÉälÉ äú ½þhÉVÉä PÉÉ<ÇxÉå É ié ÉEòÉ ½þhÉVÉä VÉÉä úéxéå EòÉähÉÒ½þÒ ÉxÉÖ¹ªÉ iªééséé ÉÊiÉEòÉ ú Eò úhªééºéé`öó =`ö±éé, ié ú iééä ºÉ ÉÇ =téämé VɺÉÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä, iéuùiéâ +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhªééê ɹɪÉÓ É nù ½þÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 46 ** +Ê ÉtäSÉÉ xéé É VÉä <ÎSUôiÉÉiÉ, iªééséò ËxÉnùÉ EòÊ úiééié- Bä ÉÒ +Ê ÉtÉ xééºéé ÉÒ ** ½åþ Éɽäþ±É VÉÉä VÉÒ ÉÓ ** iéähéå ºÉɱÉÒ EòÉføÉ ÉÒ ** +ÉEòÉ ÉÉSÉÒ ** 6-47 ** iéähéå Éä³ýÒ MɳýÉ nùéä½þé ÉÒ ** MÉÖb PÉÉ ÉÉºÉ {ɽþÉ ÉÒ ** Éɳý ÉÚÊxÉ EòÉSÉ úò Eò úé ÉÒ ** ºÉÉÆVÉ Éä³äýSÉÒ ** 6-48 ** VÉÉÆ É<Ç Ê{ɳÚýÊxÉ úºéö ** iéähéå EòÉføÉ ÉÉ É½Öþ ɺÉÖ ** EòÉ±É ÉÉäÊxÉ +ɳýºÉÖ ** ÉÉänù³ýÉ {ÉÉVÉÉ ÉÉ ** 6-49 ** ( EòÉä É- VÉÒ ÉÓ Éɽäþ±É- +ÆiÉ:Eò úhééæié vé úò±é. Éä³ýÒMɳýÉ- Éä³ýÒSªÉÉ MɲªÉÉÆiÉÒ±É ºiÉxÉ. nùéä½þé ÉÒ- véé ú EòÉføÉ ÉÒ. MÉÖb PÉÉ- MÉÖb PªÉÉSªÉÉ b É䲪ÉÉÆxÉÓ. ÉɺÉ- Ê`öEòÉhÉÉ. EòÉSÉ úò- Éɳý±Éä±ÉÒ ÉÉVÉÒ. ɽÖþ ɺÉÖ- {ÉÖ¹Eò³ý. ÉÉänù³ý- ºÉɲªÉÉSÉä PÉ úó ºÉÚiÉ =Eò±ÉhªÉÉSÉä ªÉÆjÉ +ºÉiÉä. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. iééä {ÉÉ]õÉ {ÉÉhÉÒ {É úiéö ** {Éb ±ÉÒ ºÉÉ ÉÖ±ÉÒ =±ÉlÉÖ ** ÉÉ úªééséä iééæléú ** ɳÚÆý ºÉÖJÉå ** 6-50 ** iééä ÉÉMÉÖ±ÉÉiÉå ÉÉ Æû ** ÉÊiÉË É É JÉÉä³åý É û ** ié³ý½þéiéòséä Ë ÉSÉ û ** Eäò É ºÉÖJÉå ** 6-51 ** PÉ]õÉSÉä xéé½þò{éhé òéäbúæ ** MÉMÉxÉÉSÉÒ Öò±Éå iééäbúæ ** ºÉºÉªÉÉSÉå ÉÉäbÚÆ ** Ë ÉMÉ ºÉÖJÉå ** 6-52 ** 127

134 iééä EòÉ{ÉÖ úéséò ɺÉÒ Eò Æû ** úixénùò{éò EòÉVɳý vé Æû ** ÉÉÆZÉäSÉå ±ÉäEò Æû ** {É úhéúæ ºÉÖJÉå ** 6-53 ** iééä + ɺÉäSÉäÊxÉ ºÉÖvÉÉEò åú ** {ÉÉäºÉÚÆ {ÉÉiÉɳýÉSÉÓ SÉEòÉä åú ** ÉÞMÉVɳýÓSÉÓ VɳýSÉ åú ** EòÉfÚÆø ºÉÖJÉå ** 6-54 ** +½þÉä ½åþ ÊEòiÉÒ ÉÉä±ÉÉ Éå ** +Ê ÉtÉ úêsé±éò + ÉÉ Éå ** +ÉiÉÉÆ EòÉÆ<Ç xéé ÉÉ Éå ** É nåù ªÉähÉå ** 6-55 ** ( EòÉä É- {ÉÉ]õÉÆ- {ÉÉ]õÉxÉå. {É úiéö- {É úié ±ÉÉ ÉÚxÉ näù ÉÉä. =±ÉlÉÖ- =±É]õÉ ÉÒ ÉÉ úªééséä- ÉÉ ªÉÉSÉä. iééæiéö- iéæiéö. ɳÚÆý- nùéä úò ɳýÉ ÉÒ. ÉÉMÉÖ±É- Eòα{ÉiÉ ÉxÉÖ¹ªÉ. JÉÉä³åý- ÉÉä]õ ÉÆiÉ, {Énù úésªéé JÉÉ䲪ÉÉÆiÉ. ɺÉÒ- ÉÉ<Ç. ±ÉäEò Æû- {ÉÉä ú. {É úhéúæ- Ê É Éɽþ Eò úé ÉÉ. ºÉÖvÉÉEò ú- SÉÆpù. {ÉÉäºÉÚÆ- {ÉÉä¹ÉhÉ Eò úéä. SÉEòÉä ú- {ÉIÉÒ Ê É Éä¹É. VɳýSÉ ú- ÉiºªÉÉÊnùEò. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. xéé½þó iéªééséäêxé xéé Éå ** É nù xéªéä É ÉÉhÉnù Éä ** +ÆvÉÉ úó +ÆvÉÉ åú VÉèºÉå ** xé ½äþ û{é ** 6-56 ** ]õòeòé- VÉÒ +Ê ÉtÉ ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó, ÊiÉSÉÉ xéé É Eò ûxé É nù ½þÉ É ÉÉhÉÉºÉ ªÉäiÉ xéé½þó. +ÆvÉÉ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ +ÆvÉÉ úéséå º É û{é VɺÉå ½þÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ. ** 56 ** +Ê ÉtäSÉÒ xéé½þó VÉÉÊiÉ ** iéäléå xéé½þó ½þhÉiɪÉÉ ªÉÖÊHò ** VÉäË É nöù{éé úó EòÉÆ ÉÉiÉÓ ** +ÆMÉhÉÓÊSɪÉÉ ** 6-57 ** ( EòÉä É- VÉÉÊiÉ- ÉEòÉ ú. nöù{éé ú- ÉvªÉÉx½þEòɳý. ) ]õòeòé- + ÉÖEò BEò VÉÉiÉÒSÉÒ +Ê ÉtÉ +ɽäþ +ºÉå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ÉMÉ iéò +Ê ÉtÉ xéé½þó +ºÉå ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ Eò úhéé ªÉÉ ºÉ ÉÇ ªÉÖCiªÉÉ ÁÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ. VªÉÉ É ÉÉhÉå ÉvªÉÉx½þEòɱÉÓ +ÆMÉhÉÉÆiÉ ±ÉÉ É±É䱪ÉÉ ÉÉÊiÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ, iéuùiéâ. ** 57 ** xé {ÉäÊ úiééæ ÉäiÉÓ ** VÉä EòÓ ºÉÆ ÉMÉÊhɪÉÉ VÉÉÊiÉ ** iéªééæ ±ÉÉVÉä {É úéèiéò ** VÉÉäb Ò +ɽäþ ** 6-58 ** JÉ ÉhÉäªÉÉSªÉÉ +ÆMÉÉ ** VÉähÉå Eäò±ÉÉ É³ýPÉÉ ** iééä xé EòÊ úiééæêsé =MÉÉ ** PÉ úó ½þÉäiÉÉ ** 6-59 ** {ÉÉÊhɪÉÉ É úò ÉÊ újéö ** ½þÉäiÉÉÆ Eåò +ºÉä Ê É ÉäJÉÖ ** +Ê ÉtÉ xéé Éä =x ÉäJÉÖ ** òéæeòéªéé iéèºéé ** 6-60 ** 128

135 ( EòÉä É- ºÉÆ ÉMÉÊhɪÉÉ- ɳýhÉÒ Eò úhªééºé. {É úéèiéò- {ÉäIÉÉÆ, +ÊvÉEò. VÉÉäb Ò- ºÉÆ{ÉÉnùxÉ. JÉ ÉhÉå- Ê{É ÉÉSÉ, +ÉEòÉ É. ɳýPÉÉ- SÉfÚøxÉ VÉÉhÉå. ÉÊ újéö- ɹÉÉÇ É. Ê É ÉäJÉÖ- Ê É Éä¹É. =x ÉäJÉÖ- É nù. òéæeòé ÉÉ- ªÉlÉÇ ½þÉ ÉÉ. ) ]õòeòé- VÉä ±ÉÉäEò ÉäiÉ xé {ÉäÊ úiééæ ºÉÆ ÉMÉÊhɪÉÉVÉÉÊiÉ ½þhÉVÉä ɳýhÉÒ Eò úhªééºé VÉÉiÉÉiÉ, iªééæºé ±ÉVVÉä{ÉäIÉÉÆ nöùºé åú EòÉƽþÓ ºÉÆ{ÉÉnùxÉ Eò úhéå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ + ÉÉ É û{é +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhéå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 58 ** JÉ ÉhÉäªÉÉSªÉÉ+ÆMÉÉ ½þhÉVÉä Ê{É ÉÉSÉÉSªÉÉ +ÆMÉÉ É ú, VÉähÉå ɳý ÉÉEäò±ÉÉ ½þhÉVÉä SÉfÚøxÉ VÉÉhªÉÉSÉÒ <SUôÉ VÉÉä Eò úiééä, iééä EòÉƽþÓ xé EòÊ úiééæ PÉ úé ÉvªÉå VɺÉÉ =MÉÒ ú½þéiééä; iéuùiéâ, +Ê ÉtäSªÉÉ xéé ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ É nùéséò κlÉÊiÉ ½þÉäiÉä. ** 59 ** {ÉÉhªÉÉ É ú VÉ ú ɹÉÉÇ É ZÉɱÉÉ, ié ú Ê É Éä¹É EòÉªÉ ½þÉähÉÉ ú +ɽäþ? EòÉƽþÓ xéé½þó. iéuùiéâ +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhéé úé =x ÉäJÉ ½þhÉVÉä É nù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 60 ** ÉÉ{É ÉÉ{É{ÉhÉå ±ÉÉPÉä ** VÉÆ É +ÉEòÉ É É ÉÚÆ xé Ê úpéä ** ié É {ɽþÉiÉÉÆ {Ébä ÉÉ=MÉå ** nùò{ééséå VÉx É ** 6-61 ** ( EòÉä É- ±ÉÉPÉä- ºiÉÖiÉÒºÉ {ÉÉjÉ +ɽäþ. É ÉÚÆ- ÉÉäVÉhªÉɺÉ. Ê úpéä- É Éä É Eò úò. ÉÉ=MÉå- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- VÉÉå{ɪÉÈiÉ ÊSÉ{É]õÒ, ÉÉ{É]õÒ +ÉÊnùEò ûxé ÉÉ{Éå ½þÓ +ÉEòÉ É ÉÉäVÉÉ ÉªÉÉºÉ MÉä±ÉÓ xéé½þóié, iééå{éªéèiésé ÉÉ{Éå ½þÓ ÉÉ{É{ÉhÉÉxÉå ºiÉÖiÉÒºÉ {ÉÉjÉ ½þÉäiÉÉiÉ. +ÉEòÉ É ÉÉäVÉÉ ÉªÉÉºÉ MÉ䱪ÉÉºÉ iéó VÉ ÉÒ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ, ËEò ÉÉ nùò{é VÉ ú +ÆvÉEòÉ ú {ɽþÉ ÉªÉÉºÉ MÉä±ÉÉ, ié ú iªéé nùò{ééséå VÉx É VɺÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå, iéuùiéâ +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhéé úé É nù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 61 ** MÉMÉxÉÉSÉÒ úºéºééäªé ** VÉÒ É VÉÆ É +É úéäméúæ VÉÉªÉ ** ÉMÉ úºéxéé ½åþ ½þÉäªÉ ** +Éb xééæ É EòÓ ** 6-62 ** xé ½þiÉäÊxÉ É±±É Éå ** +½äþ É{ÉhÉ EòÉÆ ÉÉä Éä ** JÉÉiÉÉÆ Eäò³ýÒSÉä MÉÉ Éä ** xé JÉÉiÉÉÆ MÉä±Éä ** 6-63 ** ºlÉÚ³ý ºÉÚI É Eò ÉhÉ BEÖò ** {ÉnùÉlÉÇ xé ÉEòÉ ÉÒ +EÖÇò ** {É úò úéjéòê ɹɪÉÓ + ɪÉÉäVÉEÖò ** ZÉɱÉÉÊSÉ EòÓ ** 6-64 ** ( EòÉä É- +É úéäméúævééªé- SÉÉJÉÚÆ VÉɪÉ. úºéxéé- VÉÒ É. +Éb xééæ É- ={ÉxÉÉÆ É. xé ½þiÉäÊxÉ- xéºéiééæ. ɱ±É É- xé É úé. +½äþ É{ÉhÉ- ºÉÉè ÉÉMªÉ. + ɪÉÉäVÉEÖò- ÊxÉ û{éªééäméò. ) ]õòeòé- ÊVÉ ½þÉ ½þÒ ºÉ ÉÇ úºééæséå +ɺ ÉÉnùxÉ EòÊ úiéä, {ÉhÉ iéò VÉ ú MÉMÉxÉÉSÉÉ 129

136 úºé SÉÉJÉÚÆ ±ÉÉMÉä±É, ié ú ÊiɱÉÉ úºéxéé ( úºé OɽþhÉ Eò úhéé úò ) +ºÉå +Éb xééæ É EòÉÆ ½þhÉÚÆ xéªéä? +Ê{ÉiÉÖ ½þhÉÉ ÉåSÉ. iéuùiéâ É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É ½þÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ É nù ½äþ +Éb xééæ ÉÉ É ÉÉhÉå ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ; +x ÉlÉÇEò xé ½äþiÉ. ** 62 ** xé ½þiÉäÊxÉ É±±É Éå ½þhÉVÉä xé É úé ÉÉ{iÉ ½þÉähªÉÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÕ EÖò ÉÉÊ úeòéæxééæ +½äþ É{ÉhÉ ½þhÉVÉä ºÉÉè ÉÉMªÉ ÉÉä Éä±É EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ Eäò³ýÒSÉä MÉÉ Éä JÉɱ±Éä +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò iéä VɺÉä xé JÉÉiÉÉÆ MÉä±Éä, iéuùiéâ É nùéxéå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eäò±ÉÉ +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éä ié úò +Ê ÉtÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý É nùéxéå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eäò±ÉÉ +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå. ** 63 ** ºÉÚªÉÇ ½þÉ ºlÉÚ³ý ºÉÚI É +ºÉä ÊEòiÉÒBEò {ÉnùÉlÉÇ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úòié xéé½þó EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ EòÊ úiééäsé. {ÉhÉ úéjéòê ɹɪÉÓ iééä VɺÉÉ + ɪÉÉäVÉEò ZÉɱÉÉ +ɽäþ, iéuùiéâ É nù VÉ úò ºÉ ÉÇ É ÉäªÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiééä, ié úò iééä +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhªééê ɹɪÉÓ + ɪÉÉäVÉEò `ö ú±éé +ɽäþ. ** 64 ** Ênù`öÓ {ɽþÉiÉÉÆ EòÉªÉ xé ò Éä ** {É úò ÊxÉnäùiÉå iéæ É xé näùjé Éä ** SÉäiÉÉiÉå xé ºÉÆ É Éä ** ½þhÉÉäÊxɪÉÉ ** 6-65 ** ( EòÉä É- Ênù`öÓ- où¹]õòxéå. xé ò Éä- où¹]õòºé {Éb ié xéé½þó, ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. SÉäiÉÉ- VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ úé. ) ]õòeòé- où¹]õòxéå {ÉÉʽþ±Éå +ºÉiÉÉÆ EòɪÉxÉ ò Éå ½þhÉVÉä EòÉªÉ où¹]õòºé {Éb ié xéé½þó? ºÉ ÉÇ {Éb iéåsé. {ÉhÉ ÊxÉpäùºÉ ÉÉjÉ {ɽþÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé VÉÉMÉÞiÉ ZÉɱÉ䱪ÉÉ {ÉÖ û¹ééºé ÊiÉSÉå nù ÉÇxÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. iéuùiéâ, É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå ºÉ ÉÇ É ÉäªÉ VÉ úò ÉɺɱÉå, ié úò +Ê ÉtäSªÉÉ xéé ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ iééä + ɪÉÉäVÉEò +ɽäþSÉ. ** 65 ** SÉEòÉä úéêséªéé =t ÉÉ ** ±ÉÊ]õEäò{ÉhÉÉSÉÒ ºÉÒ ÉÉ ** VÉ úò Ênù½þÉÊSÉ SÉÆpù ÉÉ ** ÊMÉ ÉºÉÚÆ ÉèºÉä ** 6-66 ** xéöºévéòªéäêsé ºÉÉSÉÉ ** ÉÖEòÉ ½þÉäªÉ ÉÉSÉEòÉSÉÉ ** +ÆiÉ úé³ýó {ÉɪÉÉSÉÉ ** {ÉåvÉÉ ½þÉäªÉ ** 6-67 ** iéèºéò +Ê ÉtäºÉx ÉÖJÉå ** ʺÉrùÊSÉ ÉÊiɹÉävÉEåò ** =`ö±éòsé ÊxÉ úléçeåò ** Vɱ{Éå ½þÉäiÉÓ ** 6-68 ** ( EòÉä É- =t É- =téämé. ±ÉÊ]õEäò{ÉhÉÉSÉÒ- JÉÉä]äõ{ÉhÉÉSÉÒ. ºÉÒ ÉÉ- ɪÉÉÇnùÉ. Ênù½þÉÆ- Ênù ɺÉÉ. ÊMÉ ÉºÉÚÆ- {ɽþÉ ÉªÉɺÉ, OɽþhÉ Eò úé ɪÉɺÉ. xéöºévéé- +IÉ åú xé ʱÉʽþiÉÉÆ Eäò±Éä±ÉÉ, xéöºéiéé. +ÆiÉ úé³ý- +ÉEòÉ É. {ÉåvÉÉ- {ÉÆMÉÖ, ±ÉÆMÉb É. ºÉx ÉÖJÉå- ºÉ ÉÉä ú. ÉÊiɹÉävÉEò- xéé ÉEò, ÊxɹÉävÉEò. Vɱ{Éå- É nù. ) 130

137 ]õòeòé- VÉ ú, Ênù½þÉÆÊSÉ ½þhÉVÉä Ênù ɺÉÉSÉ SÉÆpù {ɽþÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ SÉEòÉä ú{éiéò =téämé Eò Æû ±ÉÉMɱÉä, ié ú iééä =téämé VɺÉÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä, iéuùiéâ É nùéxéå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhªééséé =téämé ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 66 ** +IÉ äú xé ʱÉʽþiÉÉÆ xéöºéiéé {ÉÖºiÉEòÉSÉÉ ºÉÉSÉÉ PÉä>ðxÉ ÉÉSÉEò VÉ ú ÉÉSÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÉ, ié ú iééä VɺÉÉ ÉÖEòÉ ½þÉäiÉÉä, ËEò ÉÉ +ÉEòÉ ÉÉ ÉvªÉå SÉføhªÉÉºÉ ÉªÉixÉ Eò úhéé ªÉÉ ÉxÉÖ¹ªÉÉSÉä {ÉÉªÉ VɺÉå {ÉÆMÉÖ ½þÉäiÉÉiÉ, iéuùiéâ É nù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 67 ** iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtäSªÉÉ ºÉ ÉÉä ú =`ö±éä±éä +Ê ÉtäSÉÉ ÉÊiɹÉävÉ Eò úhéé äú É nù ½äþ +Ê ÉtäSªÉÉ + ÉÉ ÉÉ ÉÖ³åý ÊxÉ úléçeò ½þÉäiÉÉiÉ.** 68 ** + ɺÉä +ɱÉÉ ºÉÖvÉÉEò û ** xé Eò úòsé EòÉªÉ +ÆvÉEòÉ û ** +Ê ÉtÉ xéé ÉÒ Ê ÉSÉÉ û ** iéèºéé ½þÉäªÉ ** 6-69 ** xé ÊxÉ òvéiéäêxé +zéå ** VÉä ÉhÉå iéåêsé ±ÉÆPÉxÉå ** ÊxÉ É±ÉäÊxÉ xéªéxéå ** {ɽþÉhÉå +ÆvÉÖ ** 6-70 ** iéè ÉÒ Eèò ÉÒ½þÒ ÉºiÉÖ xéºéä ** iéäléå VÉé É nùéséé +léç ½þÉä ÉèºÉä ** iéé ÊxÉ úléçeò{éhéå xéé Éä ** É nù½þò ÊlÉiÉÉ ** 6-71 ** ( EòÉä É- + ɺÉ- + ÉÉ ÉɺªÉÉ. ºÉÖvÉÉEò ú- SÉÆpù. xéêxé òvéiéä- =i{éêkéê É úê½þié, +{ÉC É. ±ÉÆPÉxÉ- ={É ÉɺÉ. ÊxÉ ÉɱÉäÊxÉ- É䱪ÉÉxÉÆiÉ ú. ÊlÉiÉÉ- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- SÉÆpù ½þÉ + ÉÉ ÉɺªÉäSªÉÉ PÉ úó +ɱÉÉ, ié úò iééä +ÆvÉEòÉ ú Eò úòié xéé½þósé EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ Eò úiééäsé. iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhªééê ɹɪÉÓ Ê ÉSÉÉ ú VÉ úò É É±É +ºÉ±ÉÉ, ié úò iééä ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 69 ** xé ÊxÉ òvéiéä +zéå ½þhÉVÉä Êxɹ{ÉzÉ xé ZÉɱÉ䱪ÉÉ +zééxéå VÉå VÉä ÉhÉ Eò úhéå iéå ±ÉÆPÉxÉSÉ ½þÉäªÉ. ËEò ÉÉ ÊxÉ É±ÉäÊxÉ xéªéxéå {ɽþÉhÉå +ÆvÉÖ ½þhÉVÉä É úhé {ÉÉ É±ªÉÉxÉÆiÉ ú xéäjééæxéò VÉä {ɽþÉhÉå iéå +ÉÆvɳåýSÉ ½þÉäªÉ. iéuùiéâ ÉÖ³ýÒSÉ +Ê ÉtÉ xéºéiééæ ÊiÉSÉÉ É nùéxéä xéé É Eò úhéå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ.** 70 ** iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtÉ EòÉähÉiªÉÉSÉ ÉEòÉ úséò ɺiÉÖ xéé½þó. ÉMÉ ÊiÉSÉÉ xéé É Eò úhªééºéé`öó VÉ ú É nùéséé +léç ½þÉä<DZÉ, ié ú iééä ªÉlÉÇSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ÊxÉ úléçeò{éhéé ÉÖ³åý É nù½þò ªÉlÉÇ ½þÉä>ðxÉ xéé É {ÉÉ ÉiÉÉä. ** 71** +ÉiÉÉÆ +Ê ÉtÉ xéé½þó ** ½åþ EòÒ ú ½þhÉÉå EòÉÆ<Ç ** {É úò xééê ÉiÉÉÆ EòÉƽþÓ ** xéö äú É nù ** 6-72 ** ªÉɱÉÉMÉÓ +Ê ÉtäÊSɪÉÉ ÉÉä½þ úé ** =`ö±éòªéé½þò Ê ÉSÉÉ úé ** +ÆMÉÉSÉÉÊSÉ ºÉƺÉÉ úé ** ½þÉä>ðÊxÉ `äö±éé ** 6-73 ** ( EòÉä É- EòÒ ú- ÊxÉ SɪÉÉxÉå. ÉÉä½þ úé- =nùªé, º É û{é, {ÉÖiɳýÉ. ºÉƺÉÉ ú ÉÉføÒ. 131

138 `äö±éé- úéê½þ±éé. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ +Ê ÉtÉ xéé½þó xéé½þó +ºÉä ÊxÉ SɪÉÉxÉå ÊEòiÉÒ ié úò ½þhÉÉ Éå? +ºÉÉä; {ÉhÉ +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhéé úé É nù näùjéò±é = úié xéé½þó. ** 72 ** ªÉɺÉÉ`öÓ +Ê ÉtäSªÉÉ =nùªééxéæié ú Ê ÉSÉÉ ú VÉ úò =`ö±éé, ié úò +Ê ÉtÉ ÉÖ³ýÒ xéºé±ªéé ÉÖ³åý, iªéé Ê ÉSÉÉ úésªéé +ÆMÉÉSÉÉSÉ ºÉƺÉÉ ú ½þÉäiÉÉä. ( {ÉÉäEò³ý Ê ÉSÉÉ ú ÉÉføiÉÉä. ) ** 73 ** ½þhÉÉäÊxÉ +Ê ÉtäSÉäÊxÉ É úhéå ** É ÉÉhÉÉ ªÉä<Ç±É ÉÉä±ÉhÉå ** ½åþ +Ê ÉtÉÊSÉ xéé½þó{éhéå ** xéänùò PÉb Éå ** 6-74 ** ( EòÉä É- ÉÉä±ÉhÉä- É nù, ÉɹÉhÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ +Ê ÉtäSªÉÉ É úhééxéå É nù ½þÉ É ÉÉhÉ ½þÉä<DZÉ, +ºÉä +Ê ÉtÉSÉ +É{ɱªÉÉ xéé½þò{éhééxéå PÉbÚ näùié xéé½þó. ** 74 ** +ÉiÉÉÆ É nùuùé úé +Éi ÉÉ +Éi ªÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiééä, + ÉÉ {ÉIÉÉSÉå JÉÆb hé EòÊ úiééié- +ÉÊhÉ +Éi ÉÉ ½þxÉ +Éi ɪÉÉ ** nùé ÉÒ ÉÉä±ÉÖ Éʽþ ÉäªÉÉ ** ªÉä<Ç±É ½äþ ºÉÉÊ ÉªÉÉ ** Ê É ûrùêsé ** 6-75 ** ( EòÉä É- Éʽþ ÉÉ- ɽþk É. ºÉÉÊ ÉªÉÉ- Ê ÉjÉÉ. ) ]õòeòé- ÉÉä±ÉÖ ½þhÉVÉä É n ½É +Éi ɪÉÉ+Éi ÉÉnùÉ ÉÒ É Éʽþ ÉäªÉɪÉä<DZɽäþºÉÉÊ ÉªÉɽåþÊ É ûrùêsé ½þhÉVÉä +Éi ªÉÉºÉ +Éi É{ÉhÉÉ nùéjé ÉÚxÉ ÉÉä`äö{ÉhÉÉºÉ ªÉä<DZÉ, +ºÉå ½þhÉhÉå ½åþ ½äþºÉÉÊ ÉªÉÉ ½þhÉVÉä ½äþ Ê ÉjÉÉ Ê É ûrù +ɽäþ. ** 75 ** iééä Ê É úéävé EòºÉÉ +ɽäþ, ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +É{ÉhÉäªÉÉ +É{ÉhÉåºÉÒ ** ±ÉÉMÉiÉå ±ÉMxÉ EòÉähÉä näù ÉÓ ** EòÓ ºÉÚªÉÇ +ÆMÉ OÉɺÉÒ ** BäºÉå OɽþhÉ +ɽäþ ** 6-76 ** ]õòeòé- +É{ɱÉå ±ÉMxÉ +É{ÉhÉÉ É úéä É ú EòÉähÉiªÉÉ ié úò näù ÉÉ ÉvªÉå ±ÉÉMÉä±É EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ ºÉÚªÉÉÇxÉå +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉSÉÉ +É{ÉhÉ OÉÉºÉ Eäò±ÉÉ ½þhÉÚxÉ OɽþhÉ ±ÉÉMɱÉå, +ºÉå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉÉä, +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 76** MÉMÉxÉ +É{ÉhɪÉÉ ÊxÉMÉä ** ˺ÉvÉÖ +É{ÉhɪÉÉ Ê úpéä ** EòÓ ié³ý½þéié ɳýPÉä ** +É{ÉhɪÉÉ ** 6-77 ** ( EòÉä É- ÊxÉMÉä- ÊxÉPÉä. Ê úpéä- É Éä ÉEò úò. ɳýPÉä- SÉfäø. ) 132

139 ]õòeòé- MÉMÉxÉ ½åþ +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ú½þé ɪÉÉºÉ ÊxÉPÉä±É EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ ºÉ ÉÖpù +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ É Éä É Eò úò±é EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ ié³ý½þéié +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ SÉfäø±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ +Éi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiééä, +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 77 ** ºÉÚªÉÇ ºÉÚªÉÉÇÊºÉ Ê É É³äý ** ò³ý +É{ÉhɪÉÉ ò³äý ** EòÓ {ÉÊ ú ɳÖý {ÉÊ ú ɳåý ** PÉä{ÉiÉɽäþ ** 6-78 ** SÉ úésé úé {ÉÉhÉÒ {ÉÉVÉhÉÒ ** Eò Æû ªÉä<Ç±É BEäò IÉhÉÓ ** {É úò {ÉÉÊhɪÉÉ漃 {ÉÉhÉÒ ** {ÉÉVÉ Éä EòÉÆ<È ** 6-79 ** ºÉÉ`öÓ iéòxé ÉÉ Ênù ɺÉÉÆ ** ÉÉVÉÓ BJÉÉnùÉ ½þÉäªÉ BäºÉÉ ** VÉä ºÉÚªÉÉÇʺÉÊSÉ ºÉÚªÉÇ VÉèºÉÉ ** b Éä³ýÉ nùé ÉÒ ** 6-80 ** EÞòiÉÉÆiÉ VÉ úò EòÉä{Éä±É ** ié úò jéè±ééäcªé ½åþ VÉɳýÒ±É ** ÉÉÆSÉÉäÊxÉ +ÉMÉÒ ±ÉÉ ÉÒ±É ** +ÉMÉÒ漃 EòÉÆ<È ** 6-81 ** ( EòÉä É- Ê É É³äý- ÉÉiÉ:Eòɳý Eò úò. {É úò ɳý- ºÉÖ ÉɺÉ. SÉ ú- ÉxÉÖ¹ªÉÉÊnùEò. +SÉ ú- ÉÞIÉÉÊnùEò. {ÉÉVÉhÉÒ- ÉÉ ÉxÉ EòÊ ú ÉhÉå. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉÉiÉ:Eòɳý Eò úò±é EòɪÉ? xéé½þó. ò³ý +É{ÉhÉÉºÉ ò³äý±é EòɪÉ? ËEò ÉÉ ºÉÖ ÉɺÉÉxÉå +É{ɱÉÉ ºÉÖ ÉÉºÉ PÉäiɱÉÉ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 78 ** SÉ úésé úéæºé {ÉÉhÉÒ BEòÉ IÉhÉÉÆiÉ {ÉÉVÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ, {ÉhÉ {ÉÉhªÉɺÉSÉ {ÉÉhÉÒ {ÉÉVÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? ** 79 ** ºÉÚªÉÉÇxÉå +É{ɱªÉÉ b É䲪ÉÉxÉå +É{ÉhÉÉºÉ {ÉÉʽþ±Éå +ɽäþ, +ºÉÉ iéòxé ÉäºÉÉ`ö Ênù ɺÉÉ ÉvªÉå BJÉÉnùÉ Ênù ÉºÉ ié úò ÉÉ{iÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 80 ** EÞòiÉÉÆiÉ ½þhÉVÉä ªÉ É ½þÉ VÉ úò EòÉä{ɱÉÉ ié úò iééä jéè±ééäcªé VÉɳýÒ±É, ½þhÉÚxÉ ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ iééä +MxÉÒ±ÉÉ VÉɳýÒ±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ, É nùéxéå +Éi ÉÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiééä, +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ +ɽäþ. ** 81 ** +É{ÉhÉ{Éå +É{ÉhɪÉÉ ** nù{éçhéä ÉÒhÉ vééiéªéé ** ºÉ ÉÉä ú ½þÉä+É ÉªÉÉ ** `öéeåò +ɽäþ ** 6-82 ** Ênù`öÒ Ênù`öÒiÉå Ê úmééå {Éɽäþ ** ûêsé ûséòiéå SÉÉJÉÉå ºÉÖªÉä ** EòÓ SÉäiɪÉÉ SÉä É ÉÚÆ ªÉä ** ½åþ xéé½þósé EòÓ ** 6-83 ** ( EòÉä É- vééiéé- ÉÀnäù É. `öéeäò- κlÉÊiÉ, ú½þéhéå. ÊnùÊ`ö- où¹]õò. Ê úmééå{éé½äþ- É Éä É Eò Æû {Éɽäþ. SÉÉJÉÉå- º ÉÉnù PÉähªÉɺÉ. ºÉÖªÉä- É Éä É Eò úò±é, VÉÉ<DZÉ. SÉäiɪÉÉ- VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ ªÉɺÉ. SÉä É ÉÚƪÉä- VÉÉMÉÞiÉ Eò ÆûªÉÉ. ) 133

140 ]õòeòé- vééiéªéé ½þhÉVÉä ÉÀnäù ÉÉSÉÒ näùjéò±é nù{éçhéé ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ºÉ ÉÉä ú ½þÉähªÉÉSÉÒ `öéeäò ½þhÉVÉä κlÉÊiÉ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 82 ** ÉÉEòÒ ºÉÖ±É É. ** 83 ** SÉÆnùxÉÖ SÉÆnùxÉ{ÉhÉÉ ±ÉÉ ÉÒ ** ÆúMÉÖ ÆúMÉ{ÉhÉÉ úé ÉÒ ** ÉÉäiÉÓ{ÉhÉ ÉÉäiÉÓ ±Éä É ÉÒ ** BäºÉå EèòSÉå ** 6-84 ** ºÉÉäxÉå ºÉÉäxÉå{ÉhÉÉ EòºÉÒ ** nùò{é{éhé nùò{é ÉEòÉ ÉÒ ** úºé{éhé ÉÖb Ò näù úºéó ** ½åþ Eåò VÉÉäbä ** 6-85 ** +É{ÉÖ±ÉÒªÉä ÉÖMÉÖ]õÓ ºÉ ÉlÉÉÇ ** SÉÆpù ÉèºÉÊ É±ÉÉ ºÉ ÉÇlÉÉ ** {É úò SÉÆpù SÉÆpùÉÊSɪÉä ÉÉlÉÉÆ ** ÉÉ ÉÚƪÉä EòÉÆ<È ** 6-86 ** iéèºéé +Éi É úévé iéæ É ** YÉÉxÉ ÉÉjÉÊSÉ É úò É ** +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉå YÉÉxÉÉ漃 JÉä É ** EèòºÉÒ nùòvéä ** 6-87 ** ( EòÉä É- ±ÉÉ ÉÒ- +ÆMÉÉºÉ ±ÉÉ ÉÒ. úé ÉÒ- ÉÉJÉÖxÉ PÉäiÉÉä, SÉÌSÉiÉÉä. ±Éä É ÉÒ- OɽþhÉ Eò úò. EòºÉÒ- EòºÉÚxÉ PÉäiÉä. ÉÖMÉÖ]õ- ɺiÉEò. ºÉ ÉlÉÇ- ÉÆEò ú. ÉÉlÉÉÆ- ɺiÉEòÉ É ú. ÉÉ ÉÚÆ - ÉɽþÉhªÉɺÉ, ɺÉÊ ÉhªÉɺÉ. JÉå É- Éä]õ. ) ]õòeòé- SÉÆnùxÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ =MÉɳÚýxÉ SÉÆnùxÉ{ÉhÉÉ +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉºÉ ±ÉÉ ÉiÉÉä, ËEò ÉÉ ÆúMÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ ÆúMÉ{ÉhÉÉ úé ÉÒ ½þhÉVÉä ÆúMÉ{ÉhÉÉ ÉÉJÉÚxÉ PÉäiÉÉä, ËEò ÉÉ ÉÉäiÉÒ ½äþ ÉÉäiÉÒ{ÉhÉÉ OɽþhÉ EòÊ úiéå, +ºÉå ½þhÉhÉå ÉÉä Éä±É EòɪÉ? xéé½þó.** 84** ºÉÉäxÉå ½åþ ºÉÉäxÉä{ÉhÉÉºÉ +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ EòºÉÚxÉ PÉäiÉå, ËEò ÉÉ nùò{é ½þÉ nùò{é{éhéé ÉEòÉÊ ÉiÉÉä, ËEò ÉÉ úºé{éhéé úºéé ÉvªÉå ÉÖb Ò näùiééä, +ºÉä EòÉä`äöiÉ úò ºÉÆ É Éä±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 85 ** ºÉ ÉlÉÇ VÉÉä ÉÆEò ú iªééxéå +É{ɱªÉÉ ÉÖMÉÖ]õÓ ½þhÉVÉä ɺiÉEòÉ É ú SÉÆpù ɺÉÊ É±ÉÉ +ɽäþ, {ÉhÉ SÉÆpùÉºÉ SÉÆpùÉSªÉÉ ÉºiÉEòÉ É ú ɺÉÊ ÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 86 ** iªéé É ÉÉhÉå +Éi É úévé ½þÉ É úò É YÉÉxÉ ÉÉjÉ +ɽäþ. ( VÉÒ Éä ÉÉ É ÉÉhÉå {ÉÉäEò³ý xéé½þó. VÉÒ Éä ÉÉSÉä YÉÉxÉ BEònäù ÉÒ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý {ÉÉäEò³ý +ɽäþ. +Éi ÉÉ ªÉÉ{ÉEò +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý É úò É +ɽäþ. ) ½þhÉÚxÉ iªéé YÉÉxÉ ÉÉjÉ +Éi ªÉÉxÉå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ Éä]õ Eò ÉÒ té ÉÓ? näùiéé ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 87 ** +É{ÉÖ±ÉäÊxÉ VÉÉhÉ{ÉhÉå ** +É{ÉÊhɪÉÉiÉå VÉÉhÉÉå xéähéå ** b É䲪ÉÉ +É{ÉÖ±Éå {ɽþÉhÉå ** nöù ÉÉb VÉèºÉå ** 6-88 ** +É úºéé +É{ÉÖ±ÉÒªÉä ** +ÆMÉÓ +É{ÉhÉ {Éɽäþ ** 134

141 ié úò VÉÉhÉhÉå VÉÉhÉÉå ±Éɽäþ ** +É{ÉhɪÉÉiÉå ** 6-89 ** ÊnùMÉÆiÉÉ {Éè±ÉÒEòb SÉå ** vééæ ÉÉäÊxÉ ºÉÖÊ úªéé JÉÉåSÉä ** ÉÉ ÊiɪÉä漃 EòÉªÉ ÊiɪÉäSÉå ** +ÆMÉ Öò]äõ ** 6-90 ** ( EòÉä É- VÉÉhÉ{ÉhÉå- YÉÉxÉ{ÉhÉÉxÉå. nöù ÉÉb - uùéb. VÉÉhÉhÉå- YÉÉxÉ ÉÉjÉ. ºÉÖÊ úªéé- ºÉÖ úò. ) ]õòeòé- +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ɱªÉÉ YÉÉxÉ{ÉhÉÉxÉå +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉÉhÉhªÉÉºÉ ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. b É䲪ÉÉxÉå +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉhÉå ½åþ VɺÉä uùéb +ɽäþ, iéuùiéâ. ** 88 ** +É úºéé ½þÉ +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉ ú {ÉɽþÒ±É, ié ú YÉÉxÉ ÉÉjÉ {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉÉhÉÒ±É!** 89 ** ºÉÖ úò ½þÒ ÊnùMÉÆiÉÉ{ɱÉÒEòbä +ºÉhÉÉ ªÉÉ ÉºiÉÚºÉ JÉÉåSÉÒ±É, {ÉhÉ ÊiÉSÉå ÊiɱÉÉ JÉÉåSÉÚxÉ ÊiÉSÉå +ÆMÉ Öò]äõ±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉÉhÉÉ ÉªÉÉºÉ ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. ** 90 ** úºé ÉÞkÉÒºÉ =MÉÉhÉå ** PÉä ÉÉäÊxÉ ÊVÉ ½þÉOÉ É½þÉhÉå ** {É úò EòÉªÉ EòÒVÉä xéähéä ** +É{ÉhÉÉÆ{Éä SÉÉJÉÉå ** 6-91 ** ié úò ÊVÉ Éä EòÉªÉ +É{ÉÖ±Éå ** SÉÉJÉhÉå ½þxÉ `äö±éå ** iéèºéå xé ½äþ ºÉÆSɱÉå ** iéåêsé iéå EòÓ ** 6-92 ** ( EòÉä É- úºé ÉÞÊkÉ- ÉvÉÖ úé ±ÉÉÊnù +xéäeò úºé. =MÉÉhÉå- YÉÉxÉ. iéäësé iéå EòÓ ºÉÆSɱÉåiÉå iéåsé º ÉiÉ: ʺÉrù +ɽäþ. ) ]õòeòé- ÊVÉ ½þÉOÉ ½åþ úºé ÉÞkÉÒºÉ ½þhÉVÉä +xéäeò úºéésªéé =MÉÉhÉå ½þhÉVÉä YÉÉxÉÉºÉ PÉä>ðxÉ É½þÉhÉå +ɽäþ. {ÉhÉ EòÉªÉ Eò úé Éå, EòÓ iéò ÊVÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ SÉÉJÉhªÉÉºÉ ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. ** 91 ** ÊVÉ ÉäºÉ +É{ɱÉå SÉÉJÉhÉå ºÉÆ É Éä±É, ié úsé iéò úºéyéé ½þÉä<DZÉ; xéé½þó ié ú ½þÉähÉÉ ú xéé½þó +ºÉå xéé½þó. ié ú iéò ÊVÉ ½þÉ +xªé úºééº ÉÉnùxÉ Eò ûxé +É{ÉhÉ iªéé iªéésé û{ééxéå ½þhÉVÉä VÉÒ É{ÉhÉÉxÉå ºÉÆSɱÉÒ +ɽäþ. ( º ÉiÉ:ʺÉrù +ɽäþ. ) iªéé É ÉÉhÉå YÉÉxÉ ÉÉjÉ +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉhÉÒ±É, ié úsé YÉÉxÉ ÉÉjÉ ½þÉä<DZÉ; xéé½þó ié ú ½þÉähÉÉ ú xéé½þó +ºÉå xéé½þó. ié ú iééä º ÉiÉ:ʺÉrù YÉÉxÉ ÉÉjÉ +ɽäþ. ** 92 ** iéèºéé +Éi ÉÉ ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnÖù ** +É{ÉhɪÉÉ +É{ÉhÉ ÊºÉrÖù ** +ÉiÉÉÆ EòÉªÉ näù É nöù ** iéªééséå iéªéé ** 6-93 ** ]õòeòé- iéèºéé ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÉæHò où¹]õéæiéé É ÉÉhÉå, ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ º ÉiÉ:ʺÉrù +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ É nùéxéå iªééséå iªééºé 135

142 ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnùi É EòÉªÉ té ɪÉÉSÉå +ɽäþ? näùhªééséò MÉ úvé xéé½þó. ½þhÉÚxÉSÉ É nù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 93 ** VÉ úò É nù É ÉÉhÉÉSÉÉ ={ɪÉÉäMÉ xéé½þó, ié úò +xªé É ÉÉhÉÉSÉÉ ={ɪÉÉäMÉ EòÉÆ ½þÉä>Æð xéªéä? + ÉÒ ÉÆEòÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- EòÉähÉɽþÒ É ÉÉhÉÉÆSÉäÊxÉ ½þÉiÉå ** ɺiÉÖ PÉäxÉÉ xéäpéä +É{ÉÊhɪÉÉiÉå ** VÉå º ɪÉåÊSÉ EòÓ +ɪÉiÉå ** PÉäxÉÉ xéäpéä ** 6-94 ** (EòÉä É-½þÉiÉå- ªÉÉäMÉÉxÉå. º ɪÉå- º ÉiÉ: +ɪÉiÉå- ʺÉrù. PÉäxÉÉxÉäPÉä-YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉiÉÒiÉ. ) ]õòeòé- ÉiªÉIÉ, +xéö ÉÉxÉ, <iªééênù EòÉähÉiªÉɽþÒ É ÉÉhÉÉÆSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå {É ú ÉÉi É ÉºiÉÖ ½þÒ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ PÉäxÉÉxÉäPÉä ½þhÉVÉä ( PÉä<ÊiÉ xéé xéäpéä<êié xéé ) VÉÉhÉiÉÒ +ºÉå xéé½þó É VÉÉhÉiÉ xéé½þó +ºÉå xéé½þó. EòÉ úhé VÉÒ +Éi É ÉºiÉÖ º ɪÉå ½þhÉVÉä º ÉiÉ: +ɪÉiÉå ½þhÉVÉä ʺÉrù +ºÉÚxÉ PÉäxÉÉxÉäPÉä ½þhÉVÉä YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉiÉÒiÉ +ɽäþ.** 94 ** ½þhÉÉäÊxÉ +Éi ÉÉ +Éi ɱÉÉ Éå ** xééænù ÉÚÊxÉ É nù ÉÉä Éä ** ªÉä<Ç±É BäºÉÉ xé±é Éä ** = ÉºÉ PÉä ÉÉå ** 6-95 ** ( EòÉä É- = ɺÉ- + ÉEòÉ É, = ÉɺÉ, ºÉ ÉVÉ. ) ]õòeòé- YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉiÉÒiÉ +ɽäþ ½þhÉÚxÉ +Éi ªÉɱÉÉ +Éi É{ÉhÉÉSÉÉ ±ÉÉ É xééænù ÉÚxÉ É nù ½þÉ ÉÉä ÉäºÉ ªÉä<DZÉ, + ÉÉ ÉEòÉ úséé = ɺÉPÉä ÉÉåxÉ±É Éä ½þhÉVÉä + ÉEòÉ É PÉähªÉÉºÉ Ê É³ýiÉ xéé½þó. B ÉÆ ÉÉvªÉÉx½þÓSÉÒ Ênù ÉÒ ** ié É vééb ÒxÉÉ Ênù ÉÉä nùé ÉÒ ** iéèºéò = ɪÉiÉÉÆ {Énù ÉÒ ** É nùé ZÉɱÉÒ ** 6-96 ** ( EòÉä É- Ênù ÉÒ- nùò{é. vééb ÒxÉÉ- xéé É Eò úòxéé. Ênù ÉÉä- ºÉÚªÉÇ. {Énù ÉÒ- nù ÉÉ. ) ]õòeòé- ªÉÉ É ÉÉhÉå ÉvªÉÉx½þEòɱÉSÉÉ Ênù ÉÉ ½þÉ ié ÉvÉÉb ÒxÉÉ ½þhÉVÉä +ÆvÉÉ úéséé xéé É Eò úòié xéé½þó, É Ênù ÉÉänùÉ ÉÒxÉÉ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÉÇºÉ nùéjé ÉÒiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iééä nùò{é VɺÉÉ = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéó ªÉlÉÇ +ɽäþ, iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É Eò úhéå É +Éi ªÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhéå ½äþ nùéäx½þò ÉEòÉ ú É nùéeòbú xé ½þÉäiÉ xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ É nùéséò {Énù ÉÒ ½þhÉVÉä nù ÉÉ = ÉªÉ ÉEòÉ úéæxéó ªÉlÉÇ ½þÉäiÉä. ** 96 ** +ÉiÉÉÆ +Ê ÉtÉ xéé½þó{éhéå ** xéé½þó ÊiɪÉäiÉå xééºéhéå ** +Éi ÉÉ ÊºÉrùÊSÉ ÉÉ EòÉähÉå ** EòÉªÉ ºÉÉvÉÉ Éå ** 6-97 ** ]õòeòé- ºÉÖ±É É. BäºÉÉ = ÉªÉ {ÉJÉÒ ** ÉÉä±ÉÖ xé ºÉ äú xéjéò ** 136

143 ½þ ú{é±éé ɳýªÉÉänùEòÓ ** ÉÉäPÉ VÉèºÉÉ ** 6-98 ** ( EòÉä É- {ÉJÉ- {ÉIÉ. ) ]õòeòé- +Ê ÉtäSÉÉ xéé½þó{éhéé É +Éi ÉÉ ÊºÉrùSÉ + ÉÉ nùéäx½þò {ÉIÉÉÆSÉä Ê`öEòÉhÉÓ É nùéséå xéjé näùjéò±é Ê É úié xéé½þó. +ÉiÉÉÆ iééä É nù ɱɪÉÉänùEòÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ÉäPÉÉ É ÉÉhÉå +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ½þ ú{é±éé ½þhÉVÉä xéé½þóºéé ZÉɱÉÉ. ** 98 ** +ÉiÉÉÆ ÉÉä±ÉÉ ÉÉMÉÖ EòÉƽþÓ ** +ºÉhÉå VɪÉÉSªÉÉ `öé<è ** +léçiéé ié úò xéé½þó ** ÊxÉ{É]ÚõÊxɪÉÉ ** 6-99 ** ( EòÉä É- ÉÉMÉÖ- Ê É¹ÉªÉ. ÊxÉ{É]ÚõÊxɪÉÉ- ÊxÉJÉɱɺÉ. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉxÉÆiÉ ú, ÉÉä±ÉÉ ÉÉMÉÖEòÉƽþÓ+ºÉhÉå ½þhÉVÉä É nùéséé EòÉƽþÓiÉ úò +léç ½þÉ ÉÉMÉÖ ½þhÉVÉä Ê É¹ÉªÉ +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú +Éi ÉÉ É +Ê ÉtÉ ªÉÉÆSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ É nùéséò +léçiéé ÊxÉ{É]ÚõÊxɪÉÉ ½þhÉVÉä ÊxÉJÉÉ±ÉºÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ÉMÉ É nùéséò É ÉÞÊkÉ Eò ÉÒ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 99 ** +lééç ÉÉÆSÉÚxÉ É nù ªÉlÉÇ EòºÉÉ ½þÉäiÉÉä, ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ÉÉMÉÚ±É +ɱÉÉ ½þhÉiÉä ** ½åþ ÉÉä±ÉhÉå VÉèºÉå Ê úiéå ** EòÉÆ +ÉEòÉ É ÉÉä³Æý ÉiÉå ** ié³ý½þéiéó ** ** ( EòÉä É- Ê úiéå- ÊxÉ úléçeò. ÉÉä³Æý ÉiÉå- ±ÉÉå ÉiÉå. ) ]õòeòé- ÉÉMÉÖ±É ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ BEò ªÉÊHò xéºéiééæ, iééä +ɱÉÉ +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉºÉ iéå ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå Ê úiéå ½þhÉVÉä ÊxÉ úléçeò +ɽäþ, ËEò ÉÉ +ÉEòÉ É ½åþ ié³ý½þéiéé É ú ÉÉä³Æý ÉiÉå ½þhÉVÉä ±ÉÉå ÉiÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉºÉ iéå½þò ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå ÊxÉ úléçeò +ɽäþ, iªéé É ÉÉhÉå +Ê ÉtäSªÉÉ xéé ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ É +Éi ªÉÉºÉ +Éi Ék É näùhªééê ɹɪÉÓ É nù ½äþ ÊxÉ úléçeò +ɽäþiÉ. ** 100 ** iéè ÉÓ ÊxÉ úléçeåò Vɱ{Éå ** ½þÉä ÉÉäÊxɪÉÉ ºÉ{Éb {Éå ** ÉÉä ÉËiÉ VÉè ÉÓ ±Éä{Éå ** ÆúMÉÉ É úò ** ** ( EòÉä É- Vɱ{Éå- É nù. ºÉ{Éb {Éå- +É ÉªÉɺÉʽþiÉ. ) ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå É nù ½äþ ÊxÉ úléçeò ½þÉä>ðxÉ ÉÉä ÉiÉÉiÉ. VªÉÉ É ÉÉhÉå ÆúMÉÉ É úò ºÉ{Éb {Éå±Éä{Éå ½þhÉVÉä ÊSÉjÉÉÆiɱªÉÉ ÆúMÉÉ É úséä ±Éä{É ½äþ +É ÉªÉ ÉÚiÉ VÉä ªÉÉQÉÉÊnùEòÉÆSÉä +ÉEòÉ ú iªééºéóºé½þ ÉiÉÇ ÉÉxÉ ÉÉä ÉiÉÉiÉ. ** 101 ** B ÉÆ É nèùeòvéò ÉxÉå ** ÉÉ{ÉÖb Ó YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ** ºÉÉSÉ{ÉhÉå ÉxÉå ** ÊSÉjÉÓSÉÓ VÉèºÉÓ ** ** 137

144 ]õòeòé- ªÉÉ É ÉÉhÉå BEòÉ É nùésªéésé ªÉÉäMÉÉxÉå VÉMÉhÉÉ úó ÉÉ{ÉÖb Ó ½þhÉVÉä MÉ úò É + ÉÒ ½þÓ YÉÉxÉÉYÉÉxÉå JÉ úéäjé ú ÊSÉjÉÉÆiÉ äújé±é䱪éé ÉxÉÉ É ÉÉhÉå +ɽäþiÉ. ½þhÉVÉä ÊSÉjÉÉÆiɱÉå ÉxÉ VɺÉå ÊnùºÉhªÉÉ{ÉÖ úiéå +ɽäþ, +ºÉhªÉÉ{ÉÖ úiéå xéé½þó, iéuùiéâ YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ½þÓ =SSÉÉ úhªéé{éö úiéó +ɽäþiÉ, +léçié: iéó xéé½þóié; ½þhÉÚxÉ É nù ½äþ ÊxÉ úléçeò +ɽäþiÉ. ªÉälÉå +YÉÉxÉ É nùéséå OɽþhÉ Eäò±Éå, iéå {ÉÖføSªÉÉ ÉEò úhééséé ºÉÆ ÉÆvÉ nùéjéê ÉhªÉɺÉÉ`öÓ ½þÉäªÉ. ** 102 ** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ É ÉÉhÉå VÉÉä É nùéséò κlÉÊiÉ VÉÉhÉiÉÉä, iééä ÉÆvÉ ÉÉäIÉÉÆ{ÉɺÉÚxÉ ºÉÖ]õiÉÉä +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ªÉªÉÉ É nùéséé ÊxÉ ÉɱÉÉ ** ɽþÉ É³ýªÉ ÉÉäºÉ ú±éé ** + ÉÉºÉ Éå MÉä±ÉÉ ** nöùìnùxé VÉèºÉÉ ** ** ( EòÉä É- ÊxÉ ÉɱÉÉ- ÊxÉ ÉɱÉÉ, ÉÖb ɱÉÉ. ɽþÉ É³ýªÉ- É±ÉªÉ ÉÉäIÉÉÊnù. ÉÉäºÉ ú±éé- ºÉÆ{ɱÉÉ. ºÉ Éå- É úéä É ú. ) ]õòeòé- É nù ½äþ ÊxÉ úléçeò +ɽäþiÉ +ºÉå VÉÉhÉÚxÉ VÉÉä ÊxÉ ÉɱÉÉ ½þhÉVÉä ÉÉÆiÉ ZÉɱÉÉ, ËEò ÉÉ É nùsé ÊxÉ ÉɱÉÉ ½þhÉVÉä ÉÖb ɱÉÉ +ºÉå VÉÉä VÉÉhÉiÉÉä, iªéésªéésé ɽþÉ É³ýªÉ ½þhÉVÉä ÉÆvÉ ÉÉäIÉÉÊnù + ɺlÉÉ ÉÉäºÉ ú±éé ½þhÉVÉä ºÉÆ{ÉiÉÉiÉ. VªÉÉ É ÉÉhÉå + ÉÉSªÉÉ xéé ÉÉ É úéä É ú nöùìnùxé VÉÉ>ðxÉ ºÉÖÊnùxÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä. ' ÉäPÉSUôzÉä%Îx½þ nöùìnùxéê ÉiªÉ É ú: ' iéuùiéâ. iééi{éªéç, É nùésªéé xéé ÉÉ É úéä É ú É±ÉªÉ ÉÖÊHò +ÉÊnùEò ûxé ºÉ ÉÇ ÉEòÉ ú ºÉÆ{ÉiÉÉiÉ. ** 103 ** ** <ÊiÉ ÉÒ YÉÉxÉä É úê É úêséiéä +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä É nùjéæb xéæxéé É ¹É¹`ö ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ ÉÂ** 6 ** ={ɺÉƽþÉ ú ÉlÉ É É nù ½þÉ É ÉÉhÉ +ɽäþ, +ºÉÉ ÉÉ úé +Éä ªÉÉÆxÉÓ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eäò±ÉÉ. {ÉÖfäø É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ÉÉ ½þÉ º É úhé É Ê Éº É úhé ªÉÉÆºÉ Ê É¹ÉªÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ É nùéséò É ÉÞÊkÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå BEòÉäÊhɺÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø nùéäxé +Éå ªÉÉÆxÉÓ +Ê ÉtÉ ½þÒ É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå xéé É {ÉÉ ÉiÉä É +Éi ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, + ÉÒ ÉÆEòÉ Eò ûxé +Ê ÉtÉ xéé É {ÉÉ ÉhªÉɺÉÉ újéò +κiÉi ÉÉÆiÉSÉ xéé½þó, +ºÉå SÉÉäÊ ÉºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÓ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø +Ê ÉtäºÉ º É û{é xéé½þó, ½þhÉÚxÉ É nùéxéå ÊiÉSÉÉ xéé É EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉkÉäSÉÉʳýºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø {ÉÆSÉÉ ÉzÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ +Ê ÉtÉ xéé É Eò úhéé ªÉÉ {ÉÖ û¹ééséò lé]âõ]õé Eäò±ÉÒ +ɽäþ. {ÉÖfåø {ÉÆSÉɽþkÉ úé ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ 138

145 É nùéxéå +Ê ÉtäSÉÉ xéé É ½þÉäiÉ xéé½þó ½åþ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø ÉÉhhÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ É nù ½þÉ +Éi ªÉÉºÉ +Éi Ék É nùéjé ÉÚxÉ ÉÉä`äö{ÉhÉÉºÉ ªÉäiÉÉä, + ÉÉ ÉiÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå. {ÉÖfåø nùéäxé +Éå ªÉÉÆxÉÓ +Ê ÉtÉxÉÉ É É +Éi ɱÉÉ É ½äþ nùéäx½þò½þò ÉEòÉ ú É nùésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå ½þÉäiÉ xéé½þóié, ½þhÉÚxÉ É nù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø É nùéséé +léç{éhéé +Éi ÉÉ É +Ê ÉtÉ ªÉÉÆSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ `ö úié xéºé±ªéé ÉÖ³åý É nù É YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ½þÓ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. xéæié ú É nùêxé ÉÞkÉÒSÉå ò±é ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ ¹É¹`ö ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä ¹É¹`ö ÉEò úhéä iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ. ** 6 ** YÉÉxÉJÉÆb xé ** +lé ºÉ{iÉ É ÉEò úhéé Æú É: ** {ÉÚ ÉÉÇSÉɪÉÉÈxÉÓ +YÉÉxÉ ½åþ VÉMÉÉºÉ ={ÉÉnùÉxÉ EòÉ úhé ÉÉÊxɱÉå +ɽäþ. iªéé +YÉÉxÉÉä{ÉÉÊvÉEò <Ç É úé{ééºéúxé VÉMÉ =i{ézé ZÉɱÉå +ɽäþ, {ÉÖx½þÉ iªéé Ê`öEòÉhÉÓSÉ iéå ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉå, +ºÉå iéä ½þhÉiÉÉiÉ. {ÉhÉ ½þÉ {ÉIÉ nöù ÉÇ±É +ɽäþ. EòÉ úhé +YÉÉxÉÉSÉÒ ÉiÉÒÊiÉ ½þÒ ÉÞÊkɺ Öò úhéé ÉÉÆSÉÚxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ½þÓ ÉÞÊkÉ º Öò úhééxéåsé ÉɺÉÉ ÉªÉÉSÉÓ. ½þhÉÚxÉ ÉÞÊkɺ Öò úhééæié +YÉÉxÉ ÉiÉÒiÉ ZÉɱÉå ½þhÉÚxÉ ÉÞkªÉÖnùªÉÉSªÉÉ ÉÉCEòɱÉÓ +YÉÉxÉ ½þÉäiÉå, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +xéö ÉÉxÉÉxÉå iéå {ÉÚ ÉÕ +ɽäþ +ºÉå VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú {ÉÖfåø YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévé ½äþ ªÉÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉå JÉÆb xé Eò úhéé ú +ɽäþiÉ. EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉºiÉÚSÉå +YÉÉxÉÉxÉå + ÉÉxÉ ZÉɱÉå +ºÉiÉÉÆ iªéé ɺiÉÚSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ËEò ÉÉ iéò ɺiÉÖ +YÉÉxÉÉÆiÉ +ɽäþ, +ºÉå½þÒ ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. iéuùiéâ +YÉÉxÉÉxÉå +É{ɱÉÒ +Éä³ýJÉ +É{ÉhÉÉºÉ {É]õ±ÉÒ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ½þÉäiÉå, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ié ú +YÉÉxÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +Éi ÉÉ +ɽäþ iéºéésé +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÉä{ÉÉÊvÉEòÉSÉÒ ÊºÉÊrù ½þÉäiÉ xéé½þó. +ÉiÉÉÆ VÉMÉ =i{ézé Eò úhªééê ɹɪÉÓ <Ç É úéxéå ºÉÆEò±{É Eäò±ÉÉ É xéæié ú VÉMÉ =i{ézé Eäò±Éå, +ºÉå ÊEòiÉÒBEò ½þhÉiÉÉiÉ. iªéé É ú nùéä¹é +ºÉÉ ªÉäiÉÉä EòÓ, <Ç É ú ½þÉ VÉMÉÉºÉ ºÉÉ{ÉäIÉ EòÉ úhé +ɽäþ ËEò ÉÉ ÊxÉ ú{éäié EòÉ úhé +ɽäþ? ÉlÉ É{ÉIÉÓ ºÉÉ{ÉäIÉ EòÉ úhé +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú +{ÉäIÉÉ ½þhÉVÉä <SUôÉ ½þÒ É úò úvéé úhéé ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. VÉ ú iªééºé É úò ú +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iééä <Ç É ú +É ÉSªÉÉ ºÉÉ újéésé +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý VÉMÉiEòiÉÞÇi É ºÉÆ É ÉhÉÉ ú xéé½þó. ÊxÉ ú{éäié EòÉ úhé +ɽäþ 139

146 +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú <SUôÉ xéºéiééæ VÉMÉ =i{ézé Eò úhªééê ɹɪÉÓ É ÉÞÊkÉ ½þÉ ÉªÉÉSÉÒ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ <Ç É úésªéé ºÉÆEò±{ÉÉxÉå VÉMÉ =i{ézé ZÉɱÉå +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +MÉÉänù ú <Ç É ú ʺÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó, ÉMÉ ºÉÆEò±{ÉÉSÉÒ EòlÉÉ iéò EòɪÉ? +YÉÉxÉÉ ÉvªÉå +É ÉÉʺÉiÉ ZÉɱÉ䱪ÉÉ SÉèiÉxªÉÉºÉ <Ç É ú ½þhÉÉ Éå, ié ú +YÉÉxÉ ÉÞkªÉÖnùªÉÉSªÉÉ ÉÉCEòɱÉÓ +ºÉÉ Éå. ÉMÉ iªééæié SÉèiÉxªÉÉ ÉÉºÉ OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉä<Ç±É iéºéå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. iéå +YÉÉxÉ ÉÞkªÉÖnùªÉÉxÉåSÉ ÉɺÉhÉÉ ú +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +É ÉÉºÉ ÉÉnù OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. {É ú ÉÉi ªÉÉxÉå +MÉÉänù ú +YÉÉxÉ +ÉhÉÉ Éå É xéæié ú iªééié É Éä É Eò úé ÉÉ, +ºÉÉ {ÉIÉ EònùÉÊ{É ºÉÆ É ÉhÉÉ ú xéé½þó. EòÉ úhé +YÉÉxÉ ié úò iªééxéå +ÉhÉÉ Éå EòÉä`ÚöxÉ, ªÉÉSÉÒSÉ {ÉÆSÉÉ<ÇiÉ +ɽäþ. VªÉÉ +Éi ªÉÉºÉ +Éi É{ÉhÉÉ ÉɽþÒiÉ xéé½þó, iªééºé +YÉÉxÉ +ÉhÉhªÉÉSÉÒ +É É ªÉEòiÉÉ {Ébä ±É EòɪÉ? EònùÉÊ{É {Éb héé ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ={ÉÉvÉÒSªÉÉ +ºÉÆ É ÉÉ ÉÖ³åý SÉèiÉxªÉÉ ÉÉºÉ OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. VªÉÉ É ÉÉhÉå º É{xÉ É{ÉÆSÉ ÉɺɱÉÉ +ɽäþ, iéuùiéâ ºÉ ÉÇ ºÉÞ¹]õÒ ÉɺÉiÉ +ɽäþ. iªééºé EòÉ úhé +YÉÉxÉ ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ËEò ÉÉ ºÉÞ¹]õÒ ÉɺÉiÉ xéºéúxé BEò +Éi ÉÉSÉ ÉɺÉiÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉä. ÊSÉnùÉ ÉɺÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiɽþÒ ªÉÉ É ÉÉhÉåSÉ +ɽäþ. +MÉÉänù ú +½Æþ û{é º Öò úhééºé +É{ÉhÉ =i{ézé Eò úé Éå, xéæié ú ºÉÎSSÉnùÉxÉÆnù û{ééxéå iªééæié +É ÉɺÉÉ Éå, +ºÉÉ ºÉÆEò±{É ÉÖ³ýÓSÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. {ÉÖfåø VÉÉä Ê É¹ÉªÉ ªÉähÉÉ ú +ɽäþ iªééséå iééi{éªéç ½åþSÉ +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉ ½åþ YÉÉxÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉå, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ªÉä ½ ÉÓ ié úò +YÉÉxÉÉ ** VÉé YÉÉxÉÉSÉÒ xéºéä IÉÉä ÉhÉÉ ** iéé ié úó EòÉxÉÉ- ** JÉɱÉÓSÉ nùbä ** 7-1 ** ( EòÉä É- ªÉä ½ ÉÓ- ºÉ½þVÉ. IÉÉä ÉhÉÉ- º Öò úhé, ÉɺÉhÉå. EòÉxÉ- EòhÉÇ. ) ]õòeòé- +YÉÉxÉ ½åþ VÉ ú, YÉÉxÉÉSÉÒIÉÉä ÉhÉÉxɺÉä ½þhÉVÉä YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±Éå xéºéiéå, ié ú iéå +YÉÉxÉ EòÉxÉÉJÉɱÉÓ nùb ±Éå +ºÉiÉå. ( BäEÚÆò +ɱÉå xéºéiéå ) ** 1 ** +ÉiÉÉÆ iéå +YÉÉxÉ +xééênù +ºÉÚxÉ Ê ÉlªÉÉ{ÉhÉÉxÉå +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ú½þéiéå, + ÉÒ où¹]õéæié{éö úººé ú ÉÆEòÉ EòÊ úiééié- +Éb ºÉÚÊxÉ +ÆvÉÉ úó ** JÉtÉäiÉ nùò{iéòºéò Eò úò ** iéèºéå ½åþ ±ÉÊ]õEåò É úò ** +xééênù ½þÉäªÉ ** 7-2 ** ( EòÉä É- +Éb ºÉÚÊxÉ- ÉvªÉå É Éä É Eò ûxé. JÉtÉäiÉ- EòÉVÉ ÉÉ. ±ÉÊ]õEåò- JÉÉä]åõ. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå JÉtÉäiÉ ½þhÉVÉä EòÉVÉ ÉÉ ½þÉ +ÆvÉÉ úé ÉvªÉå +Éb ºÉÚÊxÉ 140

147 ½þhÉVÉä É Éä É Eò ûxé SÉ ÉEòiÉÉä, iééä ÉEòÉ É +ÆvÉÉ úéséé xéé É xé EòÊ úiééæ +ÆvÉÉ úé ɪÉÉxÉå úé½þiééä. ½þhÉÚxÉ iééä VɺÉÉ JÉÉä]õÉ +ɽäþ, iéuùiéâ +YÉÉxÉ ±É]õEåò ½þhÉVÉä JÉÉä]åõ É +xééênù +ɽäþ. ** 2 ** +ÉiÉÉÆ ºÉ ÉÉvÉÉxÉ ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ +É Æú É EòÊ úiééié- VÉè ÉÒ º É{xÉɺ É{xÉÓ Éʽþ ÉÉ ** ié ÉÓ ÉÉxÉÖ +ºÉå ié ÉÉ ** iéäë É +YÉÉxÉMÉÊ ú ÉÉ ** +YÉÉxÉÓSÉ ** 7-3 ** ( EòÉä É- Éʽþ ÉÉ- ɽþk É. ié É- +ÆvÉÉ ú. ÉÉxÉÖ- ÉÊiɹ`öÉ. MÉÊ ú ÉÉ- ÉÉä`äö{ÉhÉÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå º É{xÉÉSÉÉ Éʽþ ÉÉ º É{xÉÉÆiÉSÉ ={ɪÉÉäMÉÒ +ɽäþ, +ÆvÉÉ úéséé ÉÉxÉ +ÆvÉÉ úéæiésé VɺÉÉ +ɽäþ, +xªéjé xéé½þó; iéuùiéâ +YÉÉxÉÉSÉÉ MÉÊ ú ÉÉ ½þhÉVÉä ÉÉä`äö{ÉhÉÉ +YÉÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓSÉ +ɽäþ. YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ xéé½þó. ** 3 ** EòÉä±½äþ úòséå ÉÉ û ** xé ªÉäiÉÓ véé úeòó vé Æû ** xéªéä ±ÉähÉÉ ÉÆMÉÉ û ** ÉÉäbÆ É úòséé ** 7-4 ** ( EòÉä É- EòÉä±½äþ úòséå ÉÉ û- {Éb té É úsªéé ÊSÉjÉÉÆiÉÒ±É PÉÉäb É, EòÉä±½þÉ]õ ÉSÉÉ nùéäxé EòÉ`öÓSÉÉ PÉÉäb É. véé úeòó- véé äú É ú, ÉÆb ³ýÉ É ú. ÉÉäbÆ É úòséé- <ÆpùVÉɱÉÊ ÉtäSÉÉ. ) ]õòeòé- EòÉä±½äþ úòséå ÉÉ û ½þhÉVÉä ÊSÉjÉEòÉ úéæxéó {Éb té É ú äújéúxé EòÉfø±Éä±ÉÉ PÉÉäb É ½þÉ VªÉÉ É ÉÉhÉå véé úeòóvé ÆûxɪÉä ½þhÉVÉä ÉÆb ³ýÉ É ú véê úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, ËEò ÉÉ ÉÉäbÆ É úòséé±éähéé ½þhÉVÉä <ÆpùVÉɱÉÊ ÉtäxÉå iéªéé ú Eäò±Éä±Éä nùéêméxéä VɺÉä ÉÞÆMÉÉ ÆûxɪÉä ½þhÉVÉä +ÆMÉÉ É ú ÉÚ¹ÉÊ ÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þóié; iéuùiéâ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ EòɪÉÇIÉ É +YÉÉxÉ xéé½þó. ** 4 ** ½åþ VÉÉhÉhÉäªÉÉSªÉÉ PÉ úó ** JÉÉåÊSɱÉå½þÒ +ÉxÉ xé Eò úò ** EòÉÆ<È SÉÉÆÊnùhÉÉ =`äö ±É½þ úò ** ÉÞMÉVɳýÉSÉÒ ** 7-5 ** ( EòÉä É- JÉÉåÊSɱÉå- ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉå. +ÉxÉ- Ê ÉzÉ ºÉkÉÉ. ) ]õòeòé- ½åþ +YÉÉxÉ YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉ úò ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉå, ié úò +ÉxÉxÉEò úò ½þhÉVÉä Ê ÉzÉ ºÉkÉÉ ºÉÆ{ÉÉnùxÉ Eò úòié xéé½þó. SÉÆpùÉSªÉÉ ÉEòÉ ÉÉÆiÉ ÉÞMÉVɳýÉSÉÒ ±É½þ úò =`äö±é EòɪÉ? =`öhéé ú xéé½þó. iéuùiéâ Ê ÉzÉ ºÉkÉäSÉå +YÉÉxÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iéå xéé½þósé +ºÉå ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉä. ** 5 ** +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +ÉÊhÉ YÉÉxÉ VÉå ½þÊhÉVÉä ** iéå +YÉÉxÉÊSÉ {ÉÉ nöùvéå ** BEò ±É{É ÉÚÊxÉ nùéê ÉVÉä ** BEò VÉèºÉå ** 7-6 ** 141

148 ]õòeòé- +ÉÊhÉ +YÉÉxÉÊxÉ ÉiÉÇEò VÉå YÉÉxÉ +ɽäþ, iéå nöùºé åú +YÉÉxÉSÉ +ɽäþ. EòÉ úhé BEòÉ ÉºiÉÚºÉ ±É{É ÉÚxÉ nöùºé úò ɺiÉÖ VÉ ÉÒ nùéjéê ÉiÉÉÆ ªÉäiÉä, iéuùiéâ +YÉÉxÉ nùb ÉÚxÉ nùéjéê ɱÉå, iéå ÊxÉ: Éä¹É ±ÉªÉÉºÉ MÉä±Éå {ÉÉʽþVÉä; ½þhÉÚxÉ iéå VÉÉå{ɪÉÈiÉ úé½þò±é, iééå{éªéèié iªééºé +YÉÉxÉ +ºÉåSÉ ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉä. ** 6 ** + ɺiÉÖiÉ ÉhÉÇxÉ ={ɪÉÉäMÉÉSÉå xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +ºÉÉä +ÉiÉÉÆ ½þÉ ÉºiÉÉ ÉÉä ** +ÉvÉÓ +YÉÉxÉÉSÉÉ vééæb Éä³ýÉ PÉä ÉÉä ** ÉMÉ iéªéésªéé ºÉÉSÉÒ ±ÉɽþÉä ** YÉÉxɽþÒ ±ÉÊ]õEåò ** 7-7 ** ( EòÉä É- ɺiÉÉ É- ɺÉÆMÉ. vééæb Éä³ýÉ- ÉÉävÉ. ºÉÉSÉÓ- ºÉiªÉi ÉÉxÉå. ±ÉɽþÉä- OɽþhÉ Eò úéä. ) ]õòeòé- YÉÉxÉ ÉhÉÇxÉ Eò úhªééséé ɺiÉÉ É ½þhÉVÉä ɺÉÆMÉ {ÉÖ äú. +MÉÉänù ú +YÉÉxÉÉSÉÉ vééæb Éä³ýÉPÉä ÉÉä ½þhÉVÉä ÉÉävÉ PÉä ÉÚƪÉÉ. ÉMÉ iªéé +YÉÉxÉÉSÉÉ ºÉiªÉ{ÉhÉÉ ÊEòiÉÒ +ɽäþ, ½åþ ʺÉrù ½þÉä<DZÉ. iéºéå Eäò±ªÉÉxÉå YÉÉxɽþÒ ºÉ½þVÉ Ê ÉlªÉÉ `ö äú±é. ** 7 ** ªÉÉ +YÉÉxÉ YÉÉxÉÉiÉå ** +ÆMÉÓSÉ +ɽäþ ÊVÉiÉå ** ié úò VÉälÉå +ºÉä iéäléå ** xéähé EòÉÆ xé Eò úò ** 7-8 ** +YÉÉxÉå VÉälÉå +ºÉÉ Éå ** iéäléå ºÉ ÉÇ xéähé ½þÉä+É Éå ** Bä ÉÒ VÉÉÊiÉ º É ÉÉ Éå ** +YÉÉxÉÉSÉÒ ** 7-9 ** ( EòÉä É- xéähé- xéäêhé É{ÉhÉÉ. ) ]õòeòé- ½åþ +YÉÉxÉ YÉÉxɺ É û{é +Éi ªÉÉSªÉÉ +ÆMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ xéé½þósé ½þ]õ±ªÉÉºÉ EòÉƽþÓ ËSÉiÉÉ xéé½þó, {ÉhÉ iéå VÉ ú iªéé Ê`öEòÉhÉÓ ÊVÉiÉå+ɽäþ ½þhÉVÉä ÊVÉ ÉÆiÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú VªÉÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iéå +ɽäþ, iªééºé iéå xéäêhé É{ÉhÉÉ EòÉÆ =i{ézé Eò úòié xéé½þó? +YÉÉxÉÉSÉÉ º É ÉÉ É +ºÉÉ +ɽäþ EòÓ, VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ iéå úé½þò±é, iªéé Ê`öEòÉhÉSÉÉ xéäêhé É{ÉhÉÉSÉ iéå Eò úò±é, ½þhÉÚxÉ EòɪÉÇIÉ É +YÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. ** 8 ** 9 ** +ÉiÉÉÆ ÉɺjÉEòÉ úéæxéó +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ +ɽäþ ½þhÉÚxÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå, iªééê ɹɪÉÓ nùéä¹é näùiééiéié úò ÉɺjÉ ÉiÉå BäºÉå ** VÉå +Éi ÉÓSÉ +YÉÉxÉ +ºÉä ** +ÉÊhÉ iéähéå iééä ÊMÉ ÉºÉä ** +É ÉÉä VÉ úò ** 7-10 ** ié úò xéö`öiééæ nöùvéå ** VÉé +YÉÉxÉ +ɽäþ ÉÒVÉå ** iéé iéåêsé +ÊlÉ ½åþ ÉÖZÉä ** EòÉähÉ ªÉälÉ ** 7-11 ** 142

149 ( EòÉä É- ÊMÉ ÉºÉä- +ÉSUôÉÊnùiÉ +ɽäþ. +É ÉÉä- +É ÉªÉ ÉÚiÉ +Éi ÉÉ. nöùvéå- nöùºé åú YÉÉxÉ. +ÊlÉ- +ɽäþ. ÉÖZÉä- VÉÉhÉÒ±É. ) ]õòeòé- ÉɺjÉEòÉ úéæxéó +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ +ɽäþ, É iªéé +YÉÉxÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå iééä +É ÉªÉ ÉÚiÉ +Éi ÉÉ ÊMÉ ÉºÉä ½þhÉVÉä +ÉSUôÉÊnùiÉ +ɽäþ, +ºÉå ʱÉʽþ±Éå +ɽäþ. ½åþ ½þhÉhÉå ºÉiªÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú nöùvéåxéö`öiééæ ½þhÉVÉä nöùºé åú YÉÉxÉ VÉä ½þÉÆ =`öié xéé½þó, iéä ½þÉÆ iéå +YÉÉxÉ ÉÒVÉ û{ééxéå +ɽäþ +ºÉå ªÉälÉå EòÉähÉÒ VÉÉhÉÉ Éå? VÉÉhÉhÉÉ úsé EòÉähÉÓ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÉxÉå +Éi ÉÉ +ÉSUôÉÊnùiÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 10 ** 11 ** +YÉÉxÉ ½åþ VÉb +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ º É{É ú ÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +YÉÉxÉ iéæ É +É{ÉhɪÉÉiÉå ** VÉb {ÉhÉå xéähéä ÊxÉ ûiéå ** + É ÉÉhÉ É ÉÉhÉÉiÉå ** ½þÉäiÉ +ɽäþ ** 7-12 ** ( EòÉä É- ÊxÉ ûiéå- JÉ úéäjé ú. + É ÉÉhÉ- JÉÉä]åõ. É ÉÉhÉ- JÉ åú. ) ]õòeòé- +YÉÉxÉ ½åþ VÉb +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééséå iªééºé É nöùºé ªÉÉSÉå näùjéò±é ÉÉxÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +ºÉå + É ÉÉhÉ ÉÚiÉ +YÉÉxÉ É ÉÉhÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ** 12 ** ªÉÉ ±ÉÉMÉÓ VÉ úò +YÉÉxÉ ** Eò úò±é +É{ÉÖ±Éå YÉÉxÉ ** ½åþ ½þhÉiÉ PÉä É ÉÒ ÉÉèxÉ ** Ê É úéävéöêsé ** 7-13 ** ]õòeòé- ªÉɺÉÉ`öÓ +YÉÉxÉ ½åþ +É{ɱÉå YÉÉxÉ Eò ûxé PÉä<DZÉ, +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉºÉ Ê É úéävé ªÉäiÉÉä, ½þhÉÚxÉ ÉÉèxÉ vé úé Éå, ½åþSÉ =ÊSÉiÉ +ɽäþ. ** 13 ** +YÉÉxÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ÉÉ ½þÉ ÉÚfø ½þÉäiÉÉä ËEò ÉÉ +É ÉÞiÉ ½þÉäiÉÉä, + ÉÉ ÉiÉÉSÉå +xéö ÉÉnù{ÉÚ ÉÇEò JÉÆb xé EòÊ úiééié- +ÉÊhÉ VÉÉhÉiÉÒ ÉºiÉÖ BEò ** iéä ªÉähÉå +YÉÉxÉå Eäò±ÉÒ ÉÚJÉÇ ** ié úò +YÉÉxÉ ½åþ ±ÉäJÉ ** Eò ÉhÉ vé úò ** 7-14 ** +½þÉä +É{ÉhɪÉÉ{ÉÖ úiéé ** xéähéöxé Eò ú Éä VÉÉhÉiÉÉ ** iéªééiéå +YÉÉxÉ ½þhÉiÉÉÆ ** ±ÉÉÊVÉVÉä EòÓ ** 7-15 ** ( EòÉä É- ±ÉäJÉ- YÉÉxÉ, MÉhÉxÉÉ. ) ]õòeòé- YÉÉxɺ É û{é {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ ªÉÉ +YÉÉxÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ÉÚfø ZÉɱÉÉ +ɽäþ +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú ɱÉÉ +YÉÉxÉ ÉɺɱÉå +ºÉå ±ÉäJÉ ½þhÉVÉä YÉÉxÉ EòÉähÉÉºÉ ZÉɱÉå? VªÉÉºÉ ZÉɱÉå iªééºé +YÉÉxÉÉSÉÉ º{É ÉÇ ºÉÖrùÉÆ xéé½þó. +½þÉä 143

150 VÉÉhÉÒ Éº É û{é VÉÉä +Éi ÉÉ iªééºé +É{ɱªÉÉ {ÉÖ úiéò näùjéò±é xéähéò É ÉɺÉiÉ xéºéiééæ iªééséä Ê`öEòÉhÉÒ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉä ½þhÉhÉå ±ÉVVÉäºÉ EòÉ úhé ½þÉähÉÉ ú xéé½þó EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ½þÉä<DZÉSÉ.** 14 ** 15 ** +É Éɳåý ÉÉxÉÖ OÉɺÉä ** iéé +É Éɳý EòÉähÉä ÉEòÉ Éå ** ºÉÖ¹ÉÖÎ{iÉ ºÉÖ¹ÉÖ{iÉäªÉÉ ûºéä ** iéé iéäësé EòÉähÉÉ ** 7-16 ** ( EòÉä É- +É Éɳý- fømé. ÉÉxÉÖ- ºÉÚªÉÇ. OÉɺÉä- OÉÉʺɱÉÉ. ºÉÖ¹ÉÖÎ{iÉ- ZÉÉå{É. ºÉÖ¹ÉÖ{iÉäªÉÉ- ÊxÉVɱÉ䱪ÉɺÉ. ) ]õòeòé- +É ÉɳýÉxÉå ºÉÚªÉÇ OÉÉʺɱÉÉ +ºÉä VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú +É Éɳý EòÉähÉÒ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±Éå? VªÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±Éå, iªééºé iªééséé º{É ÉÇ ºÉÖrùÉÆ xéé½þó. ZÉÉå{É ½þÒ ÊxÉVɱÉ䱪ÉÉ {ÉÖ û¹éé É ú ûºé±éò +ɽäþ +ºÉä ½þhÉÉ Éå, ié ú iéò ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ EòÉähÉɺÉ? ½þhÉÚxÉ iéò VªÉÉºÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ, iªééxéåsé VÉÉÊhɱÉÒ. ** 16 ** iéèºéå +YÉÉxÉ +ºÉä VÉälÉå ** iéåsé VÉ úò +YÉÉxÉ +ÉiÉå ** ié úò +YÉÉxÉ +YÉÉxÉÉiÉå ** xéähéiéé MÉä±Éä ** 7-17 ** ( EòÉä É- +ÉiÉå- ZÉɱÉå. ) ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå +YÉÉxÉ ½åþ VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ, +ºÉÉ iééä +Éi ÉÉ VÉ ú +YÉÉxÉÉSUôÉÊnùiÉ ½þÉä>ðxÉ ÉɺÉhªÉÉºÉ + ÉCªÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú +YÉÉxÉ näùjéò±é ÉɺÉhªÉÉºÉ +ºÉ ÉlÉÇ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéå +YÉÉxÉ +YÉÉxÉÉºÉ xé VÉÉhÉÚxÉ ªÉlÉÇ ½þÉä<DZÉ. ªÉɺÉÉ`öÓ YÉÉxɺ É û{é +Éi ªÉÉºÉ +YÉÉxÉÉSÉÉ º{É ÉÇ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 17 ** xééié úò +YÉÉxÉ BEò PÉbä ** ½åþ VɪÉɺiÉ É ÊxÉ Ébä ** iéå +YÉÉxÉ xé ½äþ {ÉÖfåø ** EòÉähÉä EòɳýÓ ** 7-18 ** ( EòÉä É- xééié úò- +lé ÉÉ. PÉbä - +ɽäþ. ÊxÉ Ébä - Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ. ) ]õòeòé- xééié úò ½þhÉVÉä +lé ÉÉ +YÉÉxÉ ½åþ BEò +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ PÉbä ½þhÉVÉä +ɽäþ. +ºÉÉ VÉ úò VɪÉɺiÉ ÉÊxÉ Ébä ½þhÉVÉä VªÉÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ, ié úò ½åþ +YÉÉxÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ EòɳýÓ ZÉɱÉå xéé½þó +ºÉå ºÉ ÉVÉÉ Éå. ** 18 ** {Éb ³ý½þÒ +léò b Éä³ýÉ ** +ÉÊhÉ b Éä³ýÉ xé ½äþ +ÉÆvɳýÉ ** ié úò +léòªéé {ÉÉäEò³ýÉ ** ÉÉäʱɪÉÉ EòÓ ** 7-19 ** ( EòÉä É- ÉÉäʱɪÉÉ- ÉÉä±ÉhÉå. ) ]õòeòé- b É䲪ÉÉ ÉvªÉå {Éb ³ý ½þhÉVÉä Éb ºÉ ÉÉfø±Éå +ɽäþ, {ÉhÉ b Éä³ýÉ ÉÉjÉ +ÉÆvɳýÉ xéé½þó ( b É䲪ÉÉºÉ ÊnùºÉiÉ +ɽäþ. ) ié ú b É䲪ÉÉ ÉvªÉå Éb ºÉ ÉÉfø±Éå +ɽäþ, 144

151 +ºÉå ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå {ÉÉäEò³ý +ɽäþ, iªéé É ÉÉhÉå +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ +ɽäþ, {ÉhÉ iªéé +YÉÉxÉÉSÉä ªÉÉäMÉÉxÉå iééä +Éi ÉÉ +ÉSUôÉÊnù±ÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó; ié ú +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ÉÉä±ÉhÉå {ÉÉäEò³ý +ɽäþ. ** 19 ** <ÆvÉxÉÉSªÉÉ +ÆMÉÓ ** JÉ É³ý±ÉäÊxÉ +ÉMÉÒ ** iéå xé Vɳäý iéé ÉÉ=MÉÒ ** ÉÊHòSÉ iéä ** 7-20 ** +ÆvÉÉ û EòÉånùÉäÊxÉ PÉ úó ** PÉ úé {Éb ºÉÉ<Ç xé Eò úò ** iéé +ÆvÉÉ û <½þÓ +IÉ úó ** xé ½þhÉÉ ÉÉ EòÓ ** 7-21 ** ( EòÉä É- <ÆvÉxÉ- ±ÉÉÆEòbå. +ÉMÉÒ- +ÎMxÉ. ÉÉ=MÉÒ- ªÉlÉÇ. {Éb ºÉÉ<Ç- {Éb SUôɪÉÉ. ) ]õòeòé- ±ÉÉÆEòb ÉÆSÉå Ê`öEòÉhÉÓ +ÎMxÉ JÉ É³ý±ÉÉ +ɽäþ, {ÉhÉ iéò ±ÉÉÆEòbå ÉÉjÉ VɳýiÉ xéé½þóié, ié ú iéò +ÎMxÉ ÉÊHò VÉ ÉÒ ªÉlÉÇ +ɽäþ, ËEò ÉÉ PÉ úé ÉvªÉå +ÆvÉÉ ûeòéånùéäêxé ½þhÉVÉä +ÆvÉÉ ú É ûxé `äöê ɱÉÉ +ɽäþ, {ÉhÉ iééä PÉ úé ÉvªÉå VÉ ú {Éb ºÉÉ<ÇxÉEò úò ½þhÉVÉä +É{ɱÉÒ ÉÊiÉSUôɪÉÉ Eò úòié xéé½þó, ié ú iªééºé +ÆvÉÉ ú + ÉÒ +IÉ åú näùjéò±é ±ÉÉMÉÚ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þóié. iéuùiéâ +Éi ªÉÉSÉå Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ +ɽäþ, {ÉhÉ iéä EòɪÉÇ Eò úhªééºé ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó, ié ú iéä xéé½þósé +ºÉå ½þ]õ±Éä {ÉÉʽþVÉä. ** 20 ** 21 ** ÉÉäºÉ úéå xéänùò VÉÉMÉhÉå ** iéªéä ÊxÉnäùiÉå xéònù EòÉähÉ ½þhÉä ** Ênù ɺÉÉ xééhéò =héå ** iéé úéêjé EèòSÉÒ ** 7-22 ** ( EòÉä É- xééhéò- +ÉhÉÒiÉ xéé½þó. ) ]õòeòé- ÊxÉpùÉ ½þÒ VÉÉMÉÞiÉÒ + ɺlÉäºÉ ÉÉäºÉ úéåxéänùò ½þhÉVÉä ºÉÆ{ÉÚÆ näùié xéé½þó, ié ú + ÉÉ ÊxÉpäùºÉ ÊxÉpùÉ +ºÉå EòÉähÉ ½þhÉä±É EòɪÉ? EòÉähÉÓ½þÒ ½þhÉhÉÉ ú xéé½þó. Ênù ɺÉÉ ÉvªÉå =héä{éhéé ªÉäiÉ xéé½þó, ié ú iªééºé½þò úéjé +ɽäþ +ºÉå EòºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ? iéuùiéâ +YÉÉxÉ ½åþ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ, {ÉhÉ iéå EòɪÉÇIÉ É xéé½þó, +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉºÉ iéå xéé½þósé +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. ** 22 ** iéèºéé +Éi ÉÉ +YÉÉxÉ +ºÉEåò ** +ºÉiÉÉÆ iééä xé ÉÖEäò ** iéé +YÉÉxÉ É nùé ±ÉÊ]õEåò ** +ɱÉåSÉ EòÓ ** 7-23 ** ( EòÉä É- xé ÉÖEäò- ÉÚfø ½þÉäiÉ xéé½þó, +É ÉÞiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ) ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ºÉEåò ½þhÉVÉä ºÉ ÉOÉ +YÉÉxÉ +ɽäþ, {ÉhÉ iééä +Éi ÉÉ +YÉÉxÉÉxÉå +É ÉÞiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ié ú +YÉÉxÉ É nùé±éé ±É]õEåò{ÉhÉÉ +ɱÉÉ. ** 23 ** ªÉä ½ ÉÓ ié úò +Éi ɪÉÉ- ** ÉÉVÉÓ +YÉÉxÉ +ºÉÉ ÉªÉÉ ** 145

152 EòÉ úhé ½þhÉiÉÉÆ xªééªéé ** SÉÖEòÒ ªÉä<Ç±É EòÓ ** 7-24 ** ( EòÉä É- ªÉä ½ ÉÓ- ºÉ½þVÉ. ÉÉVÉÓ- ÉvªÉå. xªééªé- ªÉÖÊHò. ) ]õòeòé- +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ ½åþ +Éi ɺÉkÉäSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÉºÉ EòÉ úhé +Éi ÉÉ +ɽäþ, +ºÉå VÉ úò ºÉ½þVÉ ½þ]õ±Éå, ié úò xªééªéé ÉvªÉå SÉÚEò ½þÉäiÉä. iéò SÉÚEò {ÉÖfåøSÉ º{ɹ]õ EòÊ úiééié. ** 24 ** +YÉÉxÉ ié É Éä³ýhÉÒ ** +Éi ÉÉ ÉEòÉ ÉÉÊSÉ JÉÉhÉÒ ** +ÉiÉÉÆ iéä nùéäêxé Ê É³ýÉäÊxÉ ** BEòÒ EèòºÉÒ ** 7-25 ** ]õòeòé- +YÉÉxÉ ½åþ ié É Éä³ýhÉÒ ½þhÉVÉä +ÆvÉÉ úéséé ºÉ ÉÖnùÉªÉ +ɽäþ, É +Éi ÉÉ ½þÉ ÉEòÉ ÉÉSÉÒ JÉÉhÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ, +ºÉä ½äþ {É úº{é ú Ê É ûrù +ºÉiÉÉÆ iéä nùéäpéä Ê É³ÚýxÉ BEäò Ê`öEòÉhÉÓ EòºÉä ú½þéiéò±é? ** 25 ** º É{xÉ +ÉÊhÉ VÉÉMÉ û ** +É`ö ÉÖ +ÉÊhÉ Ê ÉºÉ û ** <ªÉä ªÉÖM Éå BEòɽþÉ û ** SÉɱÉËiÉ VÉ úò ** 7-26 ** ( EòÉä É- VÉÉMÉ û- VÉÉMÉÞÊiÉ. +É`ö ÉÖ- º É úhé. Ê ÉºÉ û- Ê Éº É úhé. ªÉÖM Éå- uæùuåù. BEòɽþÉ û- BEòÉ +Éä³ýÒxÉå. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. ºÉÒiÉÉ iéé{éé BEò É]õ ** Éɽäþ ɺiÉÒSÉÒ ÉÉ]õ ** EòÉÆ ié Éå ÉÉÆÊvÉVÉä ÉÉä]õ ** ºÉÚªÉÇ ú ÉÓSÉÒ ** 7-27 ** ]õòeòé- léæb {ÉhÉÉSÉÒ É =¹hÉ{ÉhÉÉSÉÒ BEò É]õ ½þhÉVÉä Ê ÉjÉiÉÉ VÉ ÉÒ ½þÉäiÉ xéé½þó, ËEò ÉÉ ÉºiÉÒ ½þhÉVÉä ú½þéhéå É ÉÉ]õ Éɽäþ ½þhÉVÉä SÉɱÉhÉå ½þÓ VÉ ÉÓ BEò ½þÉäiÉ xéé½þóié. ÉÉEòÒ ºÉÖ±É É. iéuùiéâ +Éi ÉÉ É +YÉÉxÉ ½þÓ BEòjÉ ú½þéié xéé½þóié. ** 27 ** xééxéé úéêié +ÉÊhÉ Ênù ÉÉä ** ªÉäÊiÉ BEäò `öé<è úé½þéä ** iéé +Éi ÉÉ ÊVÉ Éå VÉÒ ÉÉä ** +YÉÉxÉÉSÉäÊxÉ ** 7-28 ** ½äþ +ºÉÉä ÉÞiªÉÖ +ÉÊhÉ ÊVÉhÉå ** ªÉä ÉÉä ÉÊiÉ EòÉªÉ Éä½ÖþhÉä ** ié úò +Éi ÉäxÉ +ºÉhÉå ** +YÉÉxÉå較 ** 7-29 ** +½þÉä +Éi ÉäxÉ VÉå ÉÉvÉä ** iéå +Éi ÉäxɺÉÓ xééænäù ** BäºÉÒ EòɪɺÉÓ Ê É ûråù ** ÉÉä±ÉhÉÓ <ªÉä ** 7-30 ** ( EòÉä É- Ênù ÉÉä- Ênù ɺÉ. VÉÒ Éå- VÉMÉhªÉÉxÉå. VÉÒ ÉÉä- VÉMÉÉä. ÊVÉhÉå- VÉMÉhÉå. Éä½ÖþhÉänÆù{ÉiªÉ. ÉÉvÉä- ºÉiªÉ xéºéhéå, xéé É. ) ]õòeòé- xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ úéjé +ÉÊhÉ Ênù ÉºÉ ½äþ VÉ ú BCªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ 146

153 ú½þéhªééºé ªÉäiÉÒ±É, ié ú +Éi ÉÉ ½þÉ +YÉÉxÉÉSªÉÉ ÊVÉ ÉåVÉÒ ÉÉä ½þhÉVÉä VÉMÉhªÉÉxÉå VÉMÉä±É! ½åþ +ºÉÉä. É úhé +ÉÊhÉ VÉMÉhÉå ½þÓ næù{éiªéå ÉÉä ÉiÉÒ±É EòɪÉ? xéé½þó. VÉ ú ½þÓ næù{éiªéå ÉÉä ÉiÉÒ±É, ié ú +Éi ÉÉ +YÉÉxÉÉ É úéä É ú úé½þò±é! +½þÉä ÉɺjÉEòÉ ú! +Éi ªÉÉ É úéä É ú xééænùhéé ªÉÉ +YÉÉxÉÉSÉÉ +Éi ÉYÉÉxÉÉxÉå ÉÉvÉ ½þÉäiÉÉä, + ÉÉ ÉEòÉ úséó Ê É ûrù ÉɹÉhÉå EòÉªÉ = {ɪÉÉäMÉÉSÉÓ +ɽäþiÉ? ** 28 ** 29 ** 30 ** +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉ VÉ ú +Éi É û{ééxéåsé +ɽäþ, ié ú iééä +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ, +YÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ:- +ÆvÉÉ ú{éhééséò {ÉèVÉ ** ºÉÉÆb ÉäÊxÉ +ÆvÉÉ ú iéävé ** VÉɱÉå ié úò ºÉ½þVÉ ** ºÉÚªÉÇ ÊxÉ ÉÉÆiÉ EòÓ ** 7-31 ** nöù±ééæeöòb {ÉhÉ ºÉÉÆÊb ±Éå ** +ÉÊhÉ +ÉMÉÒ{ÉhÉ ÉÉÆÊb ±Éå ** iéé iéåêsé +ÉMÉÒ ZÉɱÉå ** <ÆvÉxÉ EòÓ ** 7-32 ** ( EòÉä É- {ÉèVÉ- ÉÊiÉYÉÉ. iéävé- ÉEòÉ É. ÊxÉ ÉÉÆiÉ- ÊxÉ:ºÉÆ ÉªÉ. nöù±ééæeöòb {ÉhÉ- nùéäxé- ±ÉÉEòb ÉÆSÉÉ BEò òé³ýeòé. <ÆvÉxÉ- ±ÉÉÆEÚòb +ÉÊnùEò ûxé. ) ]õòeòé- +ÆvÉÉ ú ½þÉ +ÆvÉÉ ú{éhéésªéé {ÉèVÉäºÉ ºÉÉäbÚ xé iéävésé VÉ ú ZÉɱÉÉ, ié ú iªééºé ÊxÉ:ºÉÆ ÉªÉ ºÉÚªÉÇ ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉä. ±ÉÉÆEòb ÉSÉä òé³ýeäò ½äþ VÉ ú +MxÉÓiÉ `äöê ɱÉä, ié ú iéó ±ÉÉÆEòbå +ÎMxÉSÉ ZÉɱÉÓ +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. iéuùiéâ +YÉÉxÉ VÉ ú YÉÉxÉ û{é +Éi ÉÉSÉ ZÉɱÉå +ɽäþ, ié ú iªééºé +YÉÉxÉ +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 31 ** 32 ** EòÉÆ MÉÆMÉÉ {ÉÉ ÉiÉJÉä ÉÉå ** +ÉxÉ{ÉhÉÉSÉÉ `öé ÉÉä** ºÉÉÆb Ò iéé MÉÆMÉÉ ½þÉä ** ±Éɽäþ {ÉÉhÉÒ ** 7-33 ** iéèºéå +YÉÉxÉ xééä½äþ ** +Éi ÉÉ +ºÉEåò +ºÉÉä ±Éɽäþ ** ªÉä ½ ÉÓ +YÉÉxÉ ½þÉäªÉ ** ±ÉÉMɱÉå EòÓ ** 7-34 ** ( EòÉä É- {ÉÉ ÉiÉJÉä ÉÉå- ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉÆIÉhÉÓ. ±Éɽäþ- ½þÉäiÉå. +ºÉEåò- ºÉ ÉOÉ. ±Éɽäþ- +ɽäþ. ªÉä ½ ÉÓ- =MÉÒSÉ. ) ]õòeòé- ËEò ÉÉ {ÉÉhÉÓ ½åþ MÉÆMÉäSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉÆIÉhÉÓSÉ +ÉxÉ{ÉhÉÉSÉÉ`öÉ ÉÉäºÉÉÆb Ò ½þhÉVÉä Ê ÉzÉ{ÉhÉÉSÉÉ Ê`öEòÉhÉÉ ]õéeòiéå, É MÉÆMÉÉ û{é ½þÉäiÉå. iéuùiéâ +YÉÉxÉ xéé½þó É ºÉ ÉOÉ +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ. =MÉÒSÉ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉxÉå iéå ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 33 ** 34 ** +ÉiÉÉÆ +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ËEò ÉÉ +Éi ªÉɽÚþxÉ ÉäMɳäý{ÉhÉÉxÉå +YÉÉxÉ ú½þéié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- 147

154 +Éi ÉåxÉÊºÉ Ê É úéävéò ** ½þhÉÉäÊxÉ xéö äúêsé <ªÉäºÉÆ ÉÆvÉÒ ** ÉäMɳåý ié úò ʺÉrùÒ ** VÉɪÉäÊSÉxÉÉ ** 7-35 ** ( EòÉä É- <ªÉäºÉÆ ÉÆvÉÒ- +Éi ɺÉÆ ÉÆvÉÓ. ) ]õòeòé- +YÉÉxÉ ½åþ +Éi ªÉÉ ÉÓ Ê É ûrù +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iéå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. +Éi ªÉɽÚþxÉ ÉäMɳåý +ɽäþ ½þhÉÉ Éå, ié ú +Êvɹ`öÉxÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ iéå Ê ÉlªÉÉ ÉÚiÉ +YÉÉxÉ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå º ÉiÉÆjÉ ú½þéhªééºé ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. + ÉÉ = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéå +YÉÉxÉÉSÉÒ ÊºÉrùÒ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 35 ** ±É ÉhÉÉSÉÒ ÉɺÉÉä³ýÒ ** VÉ úò VÉɱÉÒ ÊVÉ ÉɳýÒ ** ié úò VɳýÓ xéé ÉäMɳýÒ ** xé ÊVɪÉä VÉä ÉÓ ** 7-36 ** ( EòÉä É- ±É ÉhÉ- ÉÒ`ö. ÉɺÉÉä³ýÒ- ÉiºªÉ. ÊVÉ ÉɳýÒ- ºÉVÉÒ É, ÊVÉ ÉÆiÉ. ) ]õòeòé- ±É ÉhÉÉSÉÉ ÉiºªÉ VÉ úò ºÉVÉÒ É ZÉɱÉÉ, ié úò VɳýÉ ÉvªÉå iééä ]õéêeò±éé +ºÉiÉÉÆ VɳýÓxÉÉ ½þhÉVÉä VɳýÉÆiÉ Ê É úpé³úýxé VÉÉ<DZÉ, É VɳýÉÆiÉÚxÉ EòÉfÚøxÉ Éɽäþ ú `äöê ɱÉÉ, ié ú iééä xéêvéªéävéäë É ½þhÉVÉä VɺÉÉ VÉMÉhÉÉ ú xéé½þó. B ÉÆ = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéå½þò iªééséé ÊVÉ ÉÆiÉ{ÉhÉÉ EòÉªÉ É ú½þéié xéé½þó, iéuùiéâ +YÉÉxÉ = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéå ú½þéié xéé½þó. ** 36 ** iéå +YÉÉxÉ ªÉälÉå xéºéä ** ié úò +Éi ÉÉ +ºÉä ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÉä±ÉhÉÓ ÉɪɺÉå ** xéé<eòé ÉÓ EòÓ ** 7-37 ** ( EòÉä É- ÉɪɺÉå- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. nùéä úò ºÉ{ÉÉÇ ÉÉºÉ ½þÉäªÉ ** iééä iéähéå nùéä åú ÉÉÆvÉÉåªÉä ** ÉÉ nù Éb héå xé ºÉɽäþ ** VɪÉÉ{É úò ** 7-38 ** iéªéé{é úò = ɪÉiÉÉÆ ** +YÉÉxÉ É nù MÉä±ÉÉ ÉÞlÉÉ ** ½þÉ iéeöçò ÉÉÆSÉÉäÊxÉ ½þÉiÉÉÆ ** º É û{éå xéªéä ** 7-39 ** ( EòÉä É- nù Éb héå- ½þÉEò±ÉÚxÉ näùhéå, ÉÉ úhéå. ÉÞlÉÉ- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- nùéä úò É ú ºÉ{ÉÉÇSÉÉ ÉÉºÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ iééä ºÉ{ÉÇ iªéé nùéä úéxéå ÉÉÆÊvÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ iªéé ºÉ{ÉÉÇºÉ ½þÉEò±ÉÚxÉ näù>æðªéé +ºÉå ½þ]õ±Éå, ié úò ½åþ ½þhÉhÉå VɺÉå + ɪÉÉäVÉEò `ö úiéå, iéuùiéâ = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéå +YÉÉxÉ É nù ªÉlÉÇ ZÉɱÉÉ. +ÉiÉÉÆ iéeòéç ÉÉÆSÉÚxÉ ½åþ º É û{ééxéå +É{ɱªÉÉ ½þÉiÉÉºÉ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 38 ** 39 ** xééxéé {ÉÖxÉ ÉäSÉä +ÆvÉÉ åú ** Ênù½þÉÆ ÉähÉå úéiéó ÉÖ½Öþ äú ** 148

155 EòÓ ªÉäiÉÊSÉ ºÉÖvÉÉEò åú ** ÊMÉʳýVÉä VÉäË É ** 7-40 ** ( EòÉä É- ÉÖ½Öþ äú- SÉfäø. ºÉÖvÉÉEò ú- SÉÆpù. ) ]õòeòé- +lé ÉÉ {ÉÉèÌhÉ ÉäSªÉÉ Ênù É ÉÓ +ÆvÉÉ ú ½þÉ +É{ɱÉÉ ÉºÉÉ ú Eò úhªééê ɹɪÉÓ Ênù½þÉ ÉähÉå ½þhÉVÉä Ênù ɺÉÉºÉ Ê É>ðxÉ úéiéó ÉÖ½Öþ äú ½þhÉVÉä úéjéòsªéé PÉ úéºé MÉä±ÉÉ. {ÉhÉ iééä ªÉäiÉÉÆIÉhÉÓSÉ SÉÆpùÉxÉå VªÉÉ É ÉÉhÉå iªééºé ÊMÉʳý±Éå, iéuùiéâ = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéå +YÉÉxÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå. ** 40 ** +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉ +ɽäþ ½þhÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ iéeçò EòÊ úiééié- {É úò +YÉÉxɺ É û{é EèòºÉå ** EòÉªÉ EòɪÉÉÇxÉÖ ÉäªÉ +ºÉä ** EòÓ ÉiªÉIÉÊSÉ ÊnùºÉä ** vééæb Éä³ÚÆý +ÉiÉÉÆ ** 7-41 ** ( EòÉä É- EòɪÉÉÇxÉÖ ÉäªÉ- iéeòéçxéå EòɪÉÉÇ É ûxé EòÉ úhééséå YÉÉxÉ. vééæb Éä³ÚÆý- ÉÉävÉÚÆ. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉÉSÉå º É û{é EòɪÉÉÇxÉÖ ÉäªÉ +ɽäþ, ËEò ÉÉ iéå ÉiªÉIÉSÉ ÊnùºÉiÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ Ê ÉSÉÉ ú Eò Æû. EòɪÉÉÇxÉÖ ÉäªÉ ½þhÉVÉä BEò +Éi ÉÉSÉ +ºÉiÉÉÆ où ªÉ pù¹]õé +ÉÊnùEò ûxé +xéäeò ÉEòÉ úséò ºÉÞ¹]õÒ ÉɺɱÉÒ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ + ÉÉ ºÉÞ¹]õÒºÉ EòÉ úhé +YÉÉxÉ +ɽäþ, + ÉÉ iéeòéçxéå iéå +YÉÉxÉ YÉÉiÉ ½þÉäiÉå. ** 41 ** +½þÉä ÉiªÉIÉÉÊnù É ÉÉhÉÓ ** EòÒVÉä VɪÉÉSÉÒ PÉähÉÒ ** iéä +YÉÉxÉÉSÉÓ Eò úhéó ** +YÉÉxÉ xé ½äþ ** 7-42 ** ( EòÉä É- PÉähÉÒ- OɽþhÉ, YÉÉxÉ. Eò úhéó- EòɪÉÇ. ) ]õòeòé- +½þÉä {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉEòÉ ú, ÉiªÉIÉ +xéö ÉÉxÉ ªÉÉ É ÉÉhÉÉÆxÉÓ VªÉÉÆSÉå OɽþhÉ ½þÉäiÉå, iéó ºÉ ÉÇ +YÉÉxÉÉSÉÓ EòɪÉç +ɽäþiÉ, +YÉÉxÉ xé ½äþ. ½þhÉÚxÉ ÉiªÉIÉÉÊnù É ÉÉhÉåEò ûxé +YÉÉxÉÉSÉå OɽþhÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 42 ** VÉè ÉÓ +ÆEÖò åúºéò ºÉ ú³ý ** Éä±ÉÒ ÊnùºÉä Éä±½þɳý ** iéå ÉÒVÉ xé ½äþ Eäò ɳý ** ÉÒVÉEòɪÉÇ ½þÉäªÉ ** 7-43 ** EòÉÆ ÉÖ ÉÉ ÉÖ É û{éå ** º É{xɺÉÞ¹]õÒ +É úéä{éå ** xéònù xé ½äþ VÉÉ={Éå ** ÊxÉnäùSÉå EòÓ ** 7-44 ** xééxéé SÉÉÆnÖù BEÖò +ºÉä ** iééä ªÉÉä ÉÓ nöùhéé ÊnùºÉä ** iéå ÊiÉÊ É úeòéªéç VÉèºÉå ** ÊiÉÊ É ú xé ½äþ {Éé ** 7-45 ** ( EòÉä É- Éä±½þɳý- ºÉÖÆnù ú. +É úéä{éä- ÉɺɱÉÒ. VÉÉ={Éå- {ÉÉä ú, EòɪÉÇ. nöùhéé- nöù{{é]õ, nöùhé ɱÉÉ. ÊiÉÊ É ú- ÊiÉÊ É ú xééæ ÉÉSÉÉ xéäjé úéämé +ɽäþ. ) ]õòeòé- ÉÓ {Éä ú±ªééxéæié ú +ÆEÖò úéºéóºé½þ ÉiÉÇ ÉÉxÉ Éä±ÉÒ ½þÒ ºÉÖ ÉÉäÊ ÉiÉ ÊnùºÉiÉä, ½þhÉÚxÉ iªéé Éä±ÉÒºÉ ÉÒVÉ ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ié ú iéò Éä±ÉÒ ÉÒVÉEòɪÉÇ 149

156 ½þÉäªÉ. ËEò ÉÉ ÉÖ É É + ÉÖ É û{ééséò º É{xɺÉÞ¹]õÒ VÉ úò ÉɺɱÉÒ, ié úò iéò ÊxÉpùÉ xé ½äþ; ÊxÉpäùSÉå EòɪÉÇ ½þÉäªÉ. +ÉEòÉ ÉÉ ÉvªÉå SÉÆpù ½þÉ BEò +ɽäþ. {ÉhÉ iééä VÉ ú nöù{{é]õ ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÉ, ié ú iéå ÊiÉÊ É úeòéªéç ½þÉäªÉ; ÊiÉÊ É ú xé ½äþ. iéuùiéâ É ÉÉhÉÉÆxÉÓ VÉå YÉÉiÉ ½þÉäiÉå, iéå +YÉÉxÉEòɪÉÇ ½þÉäªÉ; +YÉÉxÉ xé ½äþ ** 43 ** 44 ** 45 ** iéèºéå É ÉÉiÉÉ É ÉäªÉ ** É ÉÉhÉ VÉå jéªé ** iéå +YÉÉxÉÉSÉå EòɪÉÇ ** +YÉÉxÉ xé ½äþ ** 7-46 ** ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå É ÉÉiÉÉ ½þhÉVÉä VÉÒ É, É ÉäªÉ ½þhÉVÉä Ê É¹ÉªÉÉÊnùEò É É ÉÉhÉ ½þhÉVÉä ÉiªÉIÉÉÊnùEò + ÉÉ ÁÉ ÊjÉ{ÉÖ]õ É +YÉÉxÉÉSªÉÉ EòɪÉÇ +ɽäþiÉ; +YÉÉxÉ xé ½äþiÉ. ** 46 ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉiªÉIÉÉÊnùEòÓ ** +YÉÉxÉEòɪÉÇ Ê É Éä¹ÉÓ ** xépéä{éä ªÉäÊ É¹ÉªÉÓ ** +ÉxÉÖ xéé½þó ** 7-47 ** ]õòeòé- VÉ ú É ÉÉiÉÉ, É ÉäªÉ É É ÉÉhÉ <iªééênù + ÉÉ ÁÉ ÊjÉ{ÉÖ]õ É +YÉÉxÉÉSªÉÉ EòɪÉÇ ZÉɱªÉÉ +ɽäþiÉ, ié ú ÁÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒSªÉÉ +ÆiÉMÉÇiÉ +ºÉhÉÉ úó ÉiªÉIÉÉÊnù É ÉÉhÉå ªÉÉÆSªÉÉEòbÚ xé +YÉÉxÉÉSÉå EòɪÉÇÊ É Éä¹É ½åþ xépéä{éä ½þhÉVÉä OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þóié EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉÉiÉ. ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +xªé EòÉƽþÓ ºÉÉÆMÉÉ ÉªÉÉºÉ xéeòéä. ½þhÉÚxÉ É ÉÉiªÉÉ{ÉɺÉÚxÉ =i{ézé ZÉɱÉä±ÉÓ ÉiªÉIÉÉÊnù É ÉÉhÉå ½þÓ VÉMÉpÚù{É EòɪÉÉÇSÉå YÉÉxÉ Eò ûxé näùhªééºé ºÉ ÉlÉÇ +ɽäþiÉ. EòÉ úhééséå YÉÉxÉ Eò ûxé näùhªééºé ºÉ ÉlÉÇ xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ +xéö ÉÉxÉ näùjéò±é {ÉÖ û¹é ÉÖÊrùiÉÆjÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý EòºÉå {ÉÉʽþVÉä iéºéå EòÊ úiééæ ªÉäiÉå. ½þhÉÚxÉ iéå +xéö ÉÉxÉ + É ÉÉhÉ +ɽäþ +ºÉå +ÉSÉɪÉÉÈxÉÓ `ö úê ɱÉå +ɽäþ. iéºéåsé ªÉälÉå½þÒ +xéö ÉÉxÉ + É ÉÉhÉ +ɽäþ +ºÉå `ö úê ɱÉå. ÉÖÊiÉ É ÉÉhÉÉSÉå JÉÆb xé {ÉÚ ÉÕSÉ ¹É¹`ö ÉEò úhéó Eäò±Éå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ªÉälÉå VÉɺiÉ Ê±ÉʽþhªÉÉSÉÒ MÉ úvé xéé½þó. ** 47 ** +YÉÉxÉEòɪÉÇ{ÉhÉå ** PÉä<VÉä iéå +YÉÉxÉ ½þhÉhÉå ** ié úò PÉäiÉɽþÒ Eò úhéå ** iéªééséåêsé ** 7-48 ** ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ EòÉ úhé ½åþ EòɪÉÉÇ ÉÓ +Ê ÉzÉ +ºÉiÉå, ½þhÉÚxÉ VÉMÉpÚù{É EòɪÉÇ VÉ ú +YÉÉxÉ É nùéxéå OɽþhÉ Eäò±Éå, ié ú PÉäiÉÉ ½þhÉVÉä OɽþhÉ Eò úhéé úé É ÉÉiÉÉ näùjéò±é +YÉÉxÉÉSÉå EòɪÉÇ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +YÉÉxÉSÉ ½þÉä<DZÉ. ** 48 ** º É{xÉÓ ÊnùºÉä iéå º É{xÉ ** ÉÉ näùjéiéé EòÉªÉ +ÉxÉ ** iéèºéå EòɪÉÇÊSÉ +YÉÉxÉ ** Eäò ɳý VÉ úò ** 7-49 ** ]õòeòé- º É{xÉÉ ÉvªÉå VÉä Éfåø où ªÉ ÊnùºÉiÉå, iéä Éfø ɺÉSÉ º É{xÉ ½þhÉÉ Éå, 150

157 ié ú º É{xÉpù¹]õÉ º É{xÉɽÚþxÉ ÊxÉ úé³ýé ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. iéuùiéâ VÉ ú EòɪÉÇ ½åþ +YÉÉxÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú EòɪÉÇpù¹]õÉ näùjéò±é +YÉÉxÉSÉ ½þÉä<DZÉ. ** 49 ** ªÉÉ É ÉÉhÉå = ɪɽþÒ VÉ ú +YÉÉxÉ ½þÉäiÉÒ±É, ié ú EòÉªÉ ÉEòÉ ú ½þÉä<DZÉ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉiÉ úò SÉÉÊJɱÉÉ MÉÚ³ý MÉÖ³åý ** ÉÉÊJɱÉå EòÉVɳý EòÉVɳåý ** EòÉÆ PÉä{Éä näù{éä ÉÚ³åý ** ½þɱɪÉÉ ÉÚ³ý ** 7-50 ** ( EòÉä É- ½þɱɪÉÉ- ½þɱɽþÉ±É Eò ûxé. ) ]õòeòé- VªÉÉ É ÉÉhÉå MÉÖ³ýÉxÉå MÉÖ³ýÉSÉÒ SÉ É PªÉÉ ÉÒ, EòÉVɳýÉxÉå EòÉVɳýÉºÉ ÉÉJÉÉ Éå, ËEò ÉÉ ÉÚ³ýÉSÉä ½þɱɽþÉ±É Eò ûxé ÉÚ³ýÉ É ú té Éå, iéuùiéâ +YÉÉxÉÉxÉå +YÉÉxÉÉSÉå OɽþhÉ Eò úé Éå, + ÉÒ ÎºlÉÊiÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä. ** 50 ** iéèºéå EòÉ úhé +Ê ÉzÉ{ÉhÉå ** EòɪÉǽþÒ +YÉÉxÉ ½þÉähÉå ** iéå +YÉÉxÉÊSÉ ÉÉ EòÉähÉå ** EòÉªÉ PÉä{Éä ** 7-51 ** ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå EòÉ úhéé ÉÓ EòɪÉÇ ½åþ +Ê ÉzÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéå EòɪÉÇSÉ VÉ ú +YÉÉxÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú ºÉ ÉÇ ÊjÉ{ÉÖ]õ É +YÉÉxÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý EòÉähÉÒ EòÉªÉ OɽþhÉ Eò úé Éå? EòÉƽþÓ OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ, EòɪÉÉÇ É ûxé +YÉÉxÉÉSÉå OɽþhÉ Eò Æû xéªéä. ** 51 ** +ÉiÉÉÆ PÉäiÉä PÉä<VÉä iéä BäºÉÉ ** Ê ÉSÉÉ û xéªéä ÉÉxɺÉÉ ** ié úò É ÉÉhÉ ZÉɱÉÉ ÉɺÉÉ ** ÉÞMÉVɳýÓSÉÉ ** 7-52 ** ]õòeòé- PÉäiÉä ½þhÉVÉä OÉɽþEò É VÉå PÉä<VÉäiÉå ½þhÉVÉä OÉÉÁ ( OÉɽþEò pù¹]õé É OÉÉÁ ½þhÉVÉä EòɪÉÇ ) + ÉÉ ÉEòÉ úséé Ê ÉSÉÉ ú VÉ ú +ÆiÉ:Eò úhéé É ú +É ûfø ½þÉäiÉ xéé½þó, ié ú = ɪɽþÒ +YÉÉxÉSÉ ½þÉäiÉÒ±É. ié ú ÉMÉ ÉÞMÉVɳýÉÆiÉÒ±É ÉɺÉÉ näùjéò±é ºÉiªÉ ½þÉä<DZÉ. ½þhÉÚxÉ EòɪÉÉÇÊ ÉzÉ +YÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. ** 52 ** iéæ É É ÉÉhÉÉÊSɪÉÉ ÉÉ{ÉÉ ** xé ºÉÆ{Ébä ÊSÉ ÉÉ{ÉÉ ** iéªéé +ÉÊhÉ JÉ{ÉÖ¹{ÉÉ ** Ê É Éä¹ÉÖ EòÉÆ<Ç ** 7-53 ** ( EòÉä É- ÉÉ{É- ÉÉäVÉhªÉÉSÉå ºÉÉvÉxÉ. JÉ{ÉÖ¹{É- +ÉEòÉ É{ÉÖ¹{É. ) ]õòeòé- ½åþ +YÉÉxÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ É ÉÉhÉÉSªÉÉ ÉÉ{ÉÉºÉ ºÉÉÆ{Éb ié xéé½þó, ½þhÉÚxÉ iªéé +YÉÉxÉÉÆiÉ É +ÉEòÉ É{ÉÖ¹{ÉÉÆiÉ Ê É Éä¹É Éänù EòÉªÉ +ɽäþ? EòÉƽþÓ xéé½þó. nùéäx½þò ºÉ ÉÉxÉSÉ +ɽäþiÉ. ** 53 ** ÉÉ ½åþ É ÉÉhÉ xéö ú ÉÒ ** +ÉiÉÉÆ +léò ½äþ EòÉähÉ ÉºiÉÉ ÉÒ ** ªÉähÉå½þÒ ÉÉä±Éå VÉÉhÉÉ ÉÒ ** +YÉÉxÉ =JÉÒ ** 7-54 ** 151

158 ( EòÉä É- ɺiÉÉ ÉÒ- ÉhÉÇxÉ Eò úò±é. =JÉÒ- É É. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. B ÉÆ ÉiªÉIÉ +xéö ÉÉxÉ ** ªÉªÉÉ É ÉÉhÉÉ ÉÉVÉxÉ ** xé ½þÉä>ðxÉ ZÉɱÉå +YÉÉxÉ ** + É ÉÉhÉ VÉå ** 7-55 ** ( EòÉä É- ÉÉVÉxÉ- {ÉÉjÉ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. xéé º ÉEòɪÉÉÇiÉå Ê ÉªÉä ** VÉä EòÉ úhé{éhéé xéªéä ** ÉÒ +YÉÉxÉ BäºÉå Ê É½äþ ** ÉÉxÉÚÆ ºÉÉSÉå ** 7-56 ** ( EòÉä É- Ê ÉªÉä- ÉºÉ Éä. ) ]õòeòé- ½åþ +YÉÉxÉ VÉMÉpÚù{É EòɪÉÉÇºÉ ÉºÉ ÉiÉ xéé½þó, ËEò ÉÉ +É{ÉhÉ EòÉ úhé{éhééxéå ú½þéié xéé½þó, ½þhÉÚxÉ iéå +YÉÉxÉ ºÉÉSÉä ÉÉxÉÚÆ ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉSÉå ºÉiªÉi É ºlÉÉ{ÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ÉÒÊ É½äþ ½þhÉVÉä ɱÉÉ ÉÒÊiÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä. ** 56 ** +Éi ɪÉÉ º É{xÉ nùé ÉÚÆ ** xé ÉEäò EòÒ ú ɽÖþ ** {É úò `öéªéä `öé ÉÚ ** ÊxÉnèùVÉ ÉÚÆ xéähéä ** 7-57 ** ( EòÉä É- EòÒ ú- ÊxÉ SɪÉÉxÉå. ) ]õòeòé- +Éi ɪÉÉ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ ªÉÉ +Éi ªÉÉºÉ ÊxÉpùÉ ½þÒ +xéäeò ÉEòÉ úséä º É{xÉ nùéjéê ÉhªÉÉºÉ xé ÉEäò ½þhÉVÉä ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. {ÉhÉ `öéªéä`öé ÉÚ ½þhÉVÉä VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ÊxÉpùÉ +ɽäþ, iªéé Ê`öEòÉhÉÓ iéò +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÊxÉVÉhªÉÉºÉ näùjéò±é ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéå ÊxÉpäùSÉÒ ÊºÉÊrù ½þÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ +YÉÉxÉ ½åþ EòɪÉÇEòÉ úhé ÉÉ ÉÉxÉå +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå. ** 57 ** +ÉiÉÉÆ +ÉhÉJÉÒ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eò ûxé JÉÆb xé Eò úhªééºé +É Æú É EòÊ úiééié- ½åþ +ºÉÉä VɪÉä Éä³äý ** +Éi É{ÉhÉåÊSÉ ÊxÉJɳåý ** +Éi ÉÉ +YÉÉxÉ Éä³åý ** +ºÉä iéähéå ** 7-58 ** ( EòÉä É- ÊxÉJɳåý- ÉÖrù. Éä³åý- ºÉ½þ ÉiÉÇ ÉÉxÉ. ) ]õòeòé- ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ +YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå, iéå BEòÒEòbä +ºÉÚÆ té. VªÉÉ Éä³ýÓ Eäò ɳý +Éi ÉÉSÉ ÉÖrù º É û{ééxéå +ɽäþ, iªéé Éä³ýÓSÉ iééä +YÉÉxÉÉ ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 58 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- 152

159 xé EòÊ úiééæ ÉÆlÉxÉ ** Eòɹ`öÓ + ɺlÉÉxÉ ** VÉèºÉå EòÉÆ ½ÖþiÉÉ ÉxÉ ** ºÉÉ ÉlªÉÉÇSÉå ** 7-59 ** ( EòÉä É- ÉÆlÉxÉ- PɹÉÇhÉ. + ɺlÉÉxÉ- úé½þhéå. ½ÖþiÉÉ ÉxÉ- +ÎMxÉ. ) ]õòeòé- Eòɹ`öÉSÉå ÉÆlÉxÉ Eò úhªéé{éú ÉÕ +ÎMxÉ VɺÉÉ +É{ɱªÉÉ ºÉÉ ÉlªÉÉÇxÉå Eòɹ`öÉÆiÉ MÉÖ{iÉ +ºÉiÉÉä, ÉÆlÉxÉ Eäò±ªÉÉxÉÆiÉ ú iééä ÉEò]õ ½þÉäiÉÉä, iéuùiéâ VÉMÉ =i{ézé ½þÉähªÉÉ{ÉÚ ÉÕ +YÉÉxÉ ½åþ º ɺÉÉ ÉlªÉÉÇxÉå ( ÉÒVÉ û{ééxéå ) +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ. iéå xéé½þó +ºÉå EòºÉå ½þhÉÉ Éå? ** 59 ** ªÉälÉÚxÉ JÉÆb xééºé +É Æú É EòÊ úiééiéiéèºéå +Éi ÉÉ BäºÉå xééæ É ** xé ºÉɽäþ +Éi ɪÉÉSÉÒ É ú É ** iéå EòÉƽþÓ +YÉÉxɽþÉ É ** ÉÉÆvÉiÉä EòÉªÉ ** 7-60 ** ( EòÉä É- É ú É- ÉÉä ÉÉ. ½þÉ É- <SUôÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉ +Éi ªÉÉºÉ +É{ɱÉå +Éi ÉÉ +ºÉå xééæ É +ɽäþ <iéeåò näùjéò±é ÉɽþÒiÉ xéé½þó, iééä +Éi ÉÉ +YÉÉxÉÉSªÉÉ ½þÉ É ÉÉÆvÉiÉä EòɪÉ? ½þhÉVÉä <SUäôxÉå Érù ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 60 ** EòÉªÉ nùò{é xé ±ÉÉÊ ÉVÉä ** iééêsé EòÉVɳýÒ äòêb VÉä ** EòÓ xéömé ÉÊiɪÉÉ ÉÉʳýVÉä ** ûjééséò UôɪÉÉ ** 7-61 ** xééxéé xéö`öiééæ näù½þnù ÉÉ ** EòÉ±É ÉÚÊxÉ ±ÉÉÊ ÉVÉä ÊSÉEòºÉÉ ** xé PÉb iééæ +É úºéé ** =VÉʳýVÉä EòÉÆ<Ç ** 7-62 ** ( EòÉä É- äòêb VÉä- EòÉføÉ ÉÒ. ÉÉʳýVÉä- núù ú Eò úé ÉÒ. ûjé- ÉÞIÉ. ÊSÉEòºÉÉ- =]õò. ) ]õòeòé- nùò{é xé ±ÉÉÊ ÉiÉÉÆ VÉ ú EòÉVɳýÒ äòêb VÉä ½þhÉVÉä EòÉføÉ ÉÒ +ºÉå ½þ]õ±Éå, ié ú ½åþ ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå; ËEò ÉÉ ÉÞIÉ VÉ ú xéö ÉMÉÊiɪÉÉ ½þhÉVÉä =MÉ É±ÉÉSÉ xéé½þó, ié ú ûjééséòuôéªéé ÉÉʳýVÉä ½þhÉVÉä ÉÞIÉÉSÉÒ UôɪÉÉ núù ú Eò úé ÉÒ, +ºÉå VÉ ú ½þ]õ±Éå, ié ú ½åþ ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå; xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ näù½þnù ÉÉxÉÖ`öiÉÉÆ ½þhÉVÉä näù½þnù ÉÉSÉ VÉ ú =i{ézé ZÉɱÉÒ xéé½þó, ié ú EòÉ±É ÉÚÊxɱÉÉÊ ÉVÉäÊSÉEòºÉÉ ½þhÉVÉä =]õò EòÉ±É ÉÚxÉ ±ÉÉ ÉÉ ÉÒ +ºÉå ½þ]õ±Éå, ié ú ½åþ ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå; ËEò ÉÉ +É úºéé iéªéé ú Eäò±ÉÉ xéé½þó, ié ú iééä =VɳýÉ ÉÉ +ºÉå ÉÉä±ÉhÉå½þÒ VɺÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉä; iéuùiéâ, VªÉÉ +Éi ªÉÉºÉ +Éi Ék É ÉɽþÒiÉ xéé½þó, iéäléå +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ +ɽäþ.** 61** 62 ** EòÉÆ ÉÉä½þÉSªÉÉ nöùvéó ** ºÉɪÉÊSÉ +ºÉÉ ÉÒ +ÉÊvÉ ** 153

160 ÉMÉ iéå äòbúæ ªÉä ÉÖrùÒ ** {É ÉÉbÚ EòÒVÉä ** 7-63 ** ( EòÉä É- ÉÉä½þ- MÉÉ<ÇSÉÒ EòɺÉ. +ÉÊvÉ- +MÉÉänù ú. äòbúæ ªÉä- EòÉfÚÆøªÉÉ. {É ÉÉbÚ - ÉʺÉÊrù. ) ]õòeòé- EòÉÆ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ ÉÉä½þÉSªÉÉnÖùvÉÓ ½þhÉVÉä EòɺÉåiɱªÉÉ nöùvéé ÉvªÉå +MÉÉänù ú ºÉÉªÉ +ºÉÉ ÉÒ, ÉMÉ iéò äòbúæ ªÉä ½þhÉVÉä EòÉfÚøxÉ PªÉÉ ÉÒ + ÉÉ ÉÖrùÒSÉÒ {É ÉÉbÚ EòÒVÉä ½þhÉVÉä ÉʺÉÊrù Eò úé ÉÒ, ½åþ ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ½åþ ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå ªÉlÉÇ +ɽäþ. ** 63 ** iéèºéå +Éi ɪÉÉSªÉÉ `öé<è ** VÉé +Éi É{ÉhÉÉ `öé ÉÚ xéé½þó ** iéé +YÉÉxÉ ½åþ EòÉÆ<È ** ºÉÉ újéå EèòºÉå ** 7-64 ** ( EòÉä É- ºÉÉ újéå- ªÉÉäMªÉ. ) ]õòeòé- iéuùiéâ +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ VÉ ú +Éi É{ÉhÉÉ `öé ÉÚxÉɽþÓ ½þhÉVÉä ÉɽþÒiÉ xéé½þó, ié ú iéäléå +YÉÉxÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉå ºÉÉ újéåeèòºéå ½þhÉVÉä ªÉÉäMªÉ EòºÉå ½þÉä<DZÉ? ** 64 ** ½þhÉÉäÊxÉ iéä ½þÉƽþÒ +YÉÉxÉ xéºéä ** ½åþ VÉɱÉåÊSÉ +ɽäþ +É{ÉèºÉå ** +ÉiÉÉÆ Ê úeòé ÉäÊSÉ EòÉ<ºÉå ** xéé½þó ½þhÉÉä ** 7-65 ** ( EòÉä É- EòÉ<ºÉå- ÊEòiÉÒ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ iéä ½þÉƽþÒ ½þhÉVÉä Eäò É±É +Éi ÉÉSÉ +ºÉiÉÉä iªéé EòɱÉÓ +YÉÉxÉ xéé½þó. +ºÉå ½åþ +{ÉèºÉå ½þhÉVÉä ºÉ½þVÉSÉ VÉɱÉå+ɽäþ ½þhÉVÉä ʺÉrù ZÉɱÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +ÉiÉÉÆ iéå xéé½þó +ºÉå Ê úeòé Éå ÊEòiÉÒ ½þhÉÉ Éå? ** 65 ** BäºÉɽþÒ +Éi ÉÉ VÉä ½þÉÆ ** xééié³äý ÉÉ ÉÉ ÉÉ ÉÉ ** +YÉÉxÉ +ºÉä iéä ½þÉÆ ** ié úò iéå BäºÉå ** 7-66 ** VÉèºÉå PÉ]õÉSÉå xéé½þó{éhé ** Öò]õÉäÊxÉ ½þÉäªÉ ÉiÉSÉÚhÉÇ ** EòÓ ºÉ ÉÉÇ{É úò É úhé ** ÉÉ ú ɱÉå EòÓ ** 7-67 ** xééxéé ÊxÉnåù xéònù +ɱÉÒ ** EòÓ ÉÚSUôÉÇ ÉÚSUôÕ MÉä±ÉÒ ** +ÆvÉÉ úò {Éb ±ÉÒ ** +ÆvÉEÚò{ÉÓ ** 7-68 ** EòÓ + ÉÉ É + ÉPÉb ±ÉÉ ** EòÉÆ Eäò³ýÒSÉÉ MÉÉ ÉÉ ÉÉäb ±ÉÉ ** SÉÉäJÉɳýÉ +ɺÉÖb ±ÉÉ ** +ÉEòÉ ÉÉSÉÉ ** 7-69 ** ( EòÉä É- ÉiÉSÉÚhÉÇ- ÉÆ É úiéöeòbä. +ÆvÉEÚò{É- +ÆvÉÉ úªéöhò Ê Éʽþ ú. + ÉPÉb ±ÉÉ- + ÉPÉbÚ xé MÉä±ÉÉ, VÉJÉb ±ÉÉ. MÉÉ ÉÉ- MÉ ÉÇ, +ÉEòÉ É. SÉÉäJÉɳýÉ- º ÉSUô{ÉhÉÉ. +ɺÉÖb ±ÉÉ- ʽþ úé ÉÚxÉ PÉäiɱÉÉ. ) 154

161 ]õòeòé- +ºÉɽþÒ +Éi ÉÉ VÉä ½þÉÆ ÉÉ É É + ÉÉ É ªÉÉÆºÉ xééié³äý ½þhÉVÉä º{É ÉÇ Eò úòié xéé½þó, iéä ½þÉÆ +YÉÉxÉ ½åþ +ºÉå +ɽäþ. VɺÉå PÉ]õÉSÉå xéé½þó{éhé Öò]ÚõxÉ ÉÆ É ú iéöeòbä ZÉɱÉä ½þ]õ±ªÉÉºÉ ËEò ÉÉ ºÉ ÉÉÇ{É úò ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéxéå É úhé Éä±Éå ½þ]õ±ªÉÉºÉ ½åþ ÉÉä±ÉhÉå VɺÉå ªÉlÉÇ +ɽäþ; ËEò ÉÉ ÊxÉpäù±ÉÉ ÊxÉpùÉ +ɱÉÒ, ÉÚSUæô±ÉÉ ÉÚSUôÉÇ +ɱÉÒ, ËEò ÉÉ +ÆvÉÉ ú +ÆvÉEÚò{ÉÉÆiÉ {Éb ±ÉÉ, + ÉÉ É + ÉPÉbÚ xé MÉä±ÉÉ +ɽäþ, Eäò³ýÒSÉÉ MÉÉ ÉÉ ÉÉäb ±ÉÉ +ɽäþ, É +ÉEòÉ ÉÉSÉÉ º ÉSUô{ÉhÉÉ Ê½þ úé ÉÚxÉ PÉäiɱÉÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå VɺÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå, iéuùiéâ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå ½þÉäiÉå. ** 66 ** 67 ** 68 ** 69 ** EòÓ ÊxÉ É]õʱɪÉÉ ºÉÚnù±Éå Ê É¹É ** ÉÖEòªÉÉSÉå ÉÉÆvɱÉå ÉÖJÉ ** xééxéé xéö`öiééæ ±ÉäJÉ ** {ÉÖʺɱÉä VÉèºÉä ** 7-70 ** iéèºéå +YÉÉxÉ +É{ÉÖ±ÉÒ Éä³ý ** ÉÉäMÉÒ ½åþÊSÉ ]õ Éɳý ** +ÉiÉÉÆ ié úò Eäò ɳý ** ɺiÉÚÊSÉ +ºÉä ** 7-71 ** ( EòÉä É- ºÉÚnù±Éå- Ênù±Éå. ) ]õòeòé- ËEò ÉÉ ÊxÉ É]õʱɪÉÉ ½þhÉVÉä Éä±É䱪ÉÉºÉ Ê É¹ÉºÉÚnù±Éå ½þhÉVÉä Ê É¹É ÉÉ ÉxÉ Eò úé ɪÉÉºÉ Ênù±Éå; ËEò ÉÉ ÉÖCªÉÉSÉå ÉÖJÉ ÉÉÆÊvɱÉå; +lé ÉÉ ±ÉäJÉ xéö`öiééæ ½þhÉVÉä xé ʱÉʽþiÉÉÆ iéä {ÉÖºÉÚxÉ ]õéêeò±éä + ÉÓ ÉÉä±ÉhÉÓ VÉ ÉÓ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ. iéuùiéâ +YÉÉxÉ ½åþ +É{ÉÖ±ÉÒ Éä³ý ÉÉäMÉÒ ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ +κiÉi ÉÉSÉÒ Éä³ý ÉÉäMÉiÉå ½þhÉhÉå ]õ Éɳý ( JÉÉä]åõ ) +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ ié úò Eäò ɳý +Éi É ÉºiÉÖSÉ +ɽäþ. ** 70 ** 71 ** näùjéé ÉÉÆZÉ EèòºÉÒ Ê ÉªÉä ** Ê É ûføiéó ÉÉVɱÉÓ Ê ÉªÉå ** EòÓ ºÉÚªÉÉæ EòÉähÉÉ ±Éɽäþ ** +ÆvÉÉ úéiéå ** 7-72 ** iéèºéé ÊSÉx ÉÉjÉÓ SÉÉäJÉb É ** ɱÉiÉèºÉÉ +YÉÉxÉÉSÉÉ ZÉÉb É ** PÉäiɱÉÉ ié úò {É ÉÉb É ** ªÉä<Ç±É EòÉ<È ** 73 ** ( EòÉä É- ZÉÉb É- ÉÉävÉ. ) ]õòeòé- näùjéé ½þhÉVÉä +ºÉå {ɽþÉ EòÓ ÉÉÆZÉ ºjÉÒ Eò ÉÒ ié úò ÉºÉ Éä±É EòɪÉ? ÉÉVɱÉ䱪ÉÉ Ê ÉªÉÉ Ê É ûføiéó ½þhÉVÉä =MÉ ÉiÉÒ±É EòɪÉ? ËEò ÉÉ ºÉÚªÉÇ ½þÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ +ÆvÉÉ úéséå OɽþhÉ Eò úò±é EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ SÉÉäJÉb É ½þhÉVÉä ÉÖrù + ÉÉ YÉÉxÉ ÉÉjÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ É±ÉiÉèºÉÉ ½þhÉVÉä ɱÉiªÉÉ ÉEòÉ úéxéå +YÉÉxÉÉSÉÉ ZÉÉb ÉPÉäiɱÉÉ ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉSÉÉ ÉÉävÉ Eäò±ÉÉ, ié úò iéå +YÉÉxÉ +ɽäþ, + ÉÉ {É ÉÉb É ½þhÉVÉä ÉʺÉrùÒºÉ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 72 ** 73 ** VÉé ºÉÉ<ÇÊSɪÉä SÉÉbå ** b ½ÖþʳýVÉä nöùvééséå ÉÉÆbå ** 155

162 iéå ÊnùºÉä EòÓ Ê ÉPÉbä ** iéèºéå {Éɽäþ {ÉÉ ** 7-74 ** ]õòeòé- ºÉÉ<ÇÊSɪÉäSÉÉbå ½þhÉVÉä ºÉÉ<ÇSªÉÉ <SUäôxÉå VÉ ú ÉÉÆb ÉÆiÉÒ±É núùvé b ½ÖþʳýVÉä ½þhÉVÉä fø ɳý±Éå, ié ú iéò ºÉÉªÉ ÊnùºÉä±É, EòÓ Ê ÉPÉbä ½þhÉVÉä xéé É {ÉÉ Éä±É? ié ú xéé ÉSÉ {ÉÉ Éä±É. iéuùiéâ +YÉÉxÉ +ɽäþ ËEò ÉÉ xéé½þó ªÉÉSÉÉ Ê ÉSÉÉ ú VÉ ú Eäò±ÉÉ, ié ú iéå xéé½þóºéå ½þÉäiÉå. ** 74 ** xééxéé xéònù vé úé ɪÉÉ ½þÉiÉÓ ** SÉä ÉÉäÊxÉ =`ö±éé ZÉb iéò ** iéä ±ÉÉ Éä EòÓ ÊlÉiÉÒ ** xééê ɱÉÒ ½þÉäªÉ ** 7-75 ** ( EòÉä É- SÉä ÉÉäÊxÉ- VÉÉMÉÞiÉ ½þÉä>ðxÉ. ZÉb iéò- ±É ÉEò ú. ÊlÉiÉÒ- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. iéäë É {ɽþÉ ÉªÉÉ +YÉÉxÉ BäºÉå ** ½åþ +ÆMÉÓ Ê{ɺÉå EòÉ<ºÉå ** xé {ÉɽþiÉÉÆ +{ÉèºÉå ** xé {ÉɽþhÉå EòÓ ** 7-76 ** ( EòÉä É- Ê{ɺÉå- Éäbå {ÉhÉ. ) ]õòeòé- iéuùiéâ +YÉÉxÉ EòºÉå +ɽäþ, ½åþ {ɽþÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉÆiÉ Éäbå {ÉhÉ EòÉÆ véê ú±éå +ɽäþºÉ? xé{é½þéiééæ ½þhÉVÉä VÉ úò iéå +YÉÉxÉ {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó ié úò iéå +{ÉèºÉå ½þhÉVÉä ºÉ½þVÉ, xé {ɽþÉhÉå EòÓ ½þhÉVÉä {ɽþÉhªÉɺÉÉ újéå xéé½þósé. ** 76 ** B ÉÆ EòÉähÉä½þÒ {É úó ** +YÉÉxÉ ÉÉ ÉÉSÉÒ =VÉ úò ** xé {Ébä ÊSÉ xémé úó ** Ê ÉSÉÉ úéêséªéä ** 7-77 ** +½þÉä EòÉähÉå½þÒ Éä³äý ** +Éi ÉÓ +lé ÉÉ ÉäMɳåý ** ªÉÉ Ê ÉSÉÉ úéséä b Éä³äý ** näùjéiéä EòÉÆ ** 7-78 ** ( EòÉä É- {É úò- ÉEòÉ úéxéå. =VÉ úò- ÉEò]õ{ÉhÉÉ, +κiÉk É. ) ]õòeòé- ªÉÉ É ÉÉhÉå EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå +YÉÉxÉ ÉÉ ÉÉSÉÒ ÉEò]õnù ÉÉ Ê ÉSÉÉ úésªéé xémé úé É ú {Éb ié xéé½þó. +½þÉä EòÉähÉiªÉɽþÒ Éä³ýÓ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ËEò ÉÉ ÉäMɳäý{ÉhÉÉxÉå +YÉÉxÉ +ɽäþ, +ºÉÉ Ê ÉSÉÉ ú VÉ úò Eäò±ÉÉ, ié úò iªéé Ê ÉSÉÉ úésªéé b É䲪ÉÉºÉ iéå où¹]õò {Ébä ±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 77 ** 78 ** ÊxÉvÉÉÇ úéséå iééåb xé ÉÉJÉä ** É ÉÉhÉ º É{xÉÓ ½þÒ xéé<eäò ** EòÓ ÊxÉ ûiéò ½þxÉ ÉÖEäò ** +xéºééªéò{éhéé ** 7-79 ** ( EòÉä É- ÊxÉvÉÉÇ ú- ÊxÉ SɪÉ. xé ÉÉJÉä- {ÉÖ úié xéé½þó. ÊxÉ ûêié- JÉ úéäjé ú. ½þxÉ- ÊxÉ{ÉÉiÉ +ɽäþ, {ÉÉnù{ÉÖ úhééléç. +xéºééªéò{éhéé- ÉÚ ú{éhéé. ) ]õòeòé- +YÉÉxÉ +ɽäþ ½þhÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ÊxÉ SɪÉÉSÉå iééåb {ÉÖ úié xéé½þó. 156

163 É ÉÉhÉ º É{xÉÉ ÉvªÉå näùjéò±é BäEÚÆò ªÉäiÉ xéé½þó. ÊxÉ ûiéò ½þhÉVÉä JÉ úéäjé ú iéå +YÉÉxÉ +xéºééªéò{éhéé ÉÖEäò +É{ɱªÉÉ +κiÉk É û{é ÉÉèªÉÉÇºÉ ÉÖEò±Éå +ɽäþ. ** 79 ** <iéöê±éªéé½þò ÉÉMÉÖ ** +YÉÉxÉÉSÉÉ ié úò iééä ÉÉMÉÖ ** ÊxÉMÉä BäºÉÉ ÉÉMÉÖ ** {Éb iééæ EòÉÆ näù ÉÉ ** 7-80 ** ]õòeòé- <iéöê±éªéé½þò ÉÉMÉÖ ½þhÉVÉä <iéeòé Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ªÉÉxÉÆiÉ ú½þò +YÉÉxÉÉSÉÉ ÉÉMÉÖÊxÉMÉä ½þhÉVÉä ÉÉMÉÇ ÊxÉPÉä±É, BäºÉÉ ÉÉMÉÖ ½þhÉVÉä +ºÉÉ ÉÉMÉ ½äþ näù ÉÉ {Ébä ±É EòɪÉ? {Éb héé ú xéé½þó. ** 80 ** + ɺÉäSÉäÊxÉ SÉÆpùË É Éå ** ÊxÉ ÉÉdzýʱɪÉä ÉÉä Éä ** EòÉÆ ÉÉÆb ±Éä VÉèºÉä JÉÉÆ Éä ** É ÉÊ É¹ÉhÉÉSÉä ** 7-81 ** ( EòÉä É- ÊxÉ ÉÉdzý±ÉÒ- ÉÉä ɱÉÒ. É ÉÊ É¹ÉÉhÉ- É É ÉÞÆMÉ. ) ]õòeòé- + ÉÉ ÉɺªÉäSªÉÉ SÉÆpùË É ÉÉSÉÒ ÉÉä ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ, ËEò ÉÉ É É ÉÞÆMÉÉSÉä JÉÉÆ É ÉÉÆb ±Éä +ɽäþiÉ, + ÉÉ ÉEòÉ úséó ÉÉä±ÉhÉÓ VÉ ÉÓ ÊxÉ úléçeò +ɽäþiÉ. iéuùiéâ +YÉÉxÉ +ɽäþ ½þhÉhÉå ÊxÉ úléçeò +ɽäþ. ** 81 ** MÉMÉxÉÉè±ÉÉÊSɪÉÉ ÉɳýÉ ** ÉÉÆZÉäÊSɪÉÉ ZÉÉʱɪÉÉ MɳýÉ ** PÉÉ{ÉÊiÉ iééä ºÉÉä½þ³ýÉ ** {ÉÉÊ ÉVÉiÉ +ºÉä ** 7-82 ** +ÉhÉÉäÊxÉ EòÉºÉ ÉÒSÉå iéú{é ** É Æû +ÉEòÉ ÉÉSÉå ÉÉ{É ** ié úò ºÉÉSÉÉ ªÉäÊiÉ ºÉÆEò±{É ** BäºÉå +ºÉä ** 7-83 ** ( EòÉä É- MÉMÉxÉÉè±É- JÉ{ÉÖ¹{É. ZÉÉʱɪÉÉ- {ÉÖjÉÉSªÉÉ. PÉÉ{ÉiÉÒ- PÉɱÉiÉÒ. ºÉÉä½þ³ýÉ- ÉÉä ÉÉ. {ÉÉÊ ÉVÉiÉ- ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ. ) ]õòeòé- JÉ{ÉÖ¹{ÉÉSªÉÉ ÉɳýÉ ÉÉÆZÉäSªÉÉ {ÉÖjÉÉSªÉÉ MɲªÉÉÆiÉ PÉÉiɱªÉÉ, ié ú iéò ÉÉä ÉÉ ÉÉ{iÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. EòÉºÉ ÉÒSÉå iéú{é +ÉhÉÚxÉ VÉ ú +ÉEòÉ ÉÉSÉå ÉÉ{É É úiééæ ªÉä<DZÉ, ié ú +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉÉ ºÉÆEò±{É ºÉiªÉ ½þÉä<DZÉ. ** 82 ** 83 ** +É ½þÒ ªÉä>ðÊxÉ VÉÉ>ðÊxÉ {ÉÖføiÉÓ ** +YÉÉxÉ +ÉhÉÉ Éå ÊxÉ ûiéò ** iéå xéé½þó ié úò ÊEòiÉÒ ** ÉiÉ ÉiÉÚÆ {ÉÉ ** 7-84 ** ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉ +IÉ åú ** xéö ɺÉÚÆ +ÉiÉÉÆ ÊxÉnùºÉÖ åú ** {É úò +ÉxÉ BEò º Öò äú ** <ªÉäÊ É¹ÉªÉÓ ** 7-85 ** ( EòÉä É- ÊxÉ ûiéò- ºÉiªÉi É. ÉiÉÖ ÉiÉÚÆ- É]õ É]ÚÆõ. <ªÉäÊ É¹ÉªÉÓ- ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ. ) ]õòeòé- +É ½þÒ ªÉä>ðÊxÉVÉÉ>ðÊxÉ{ÉÖføiÉÓ ½þhÉVÉä {ÉÖ¹Eò³ý >ð½þé{ééä½þ ( Ê ÉSÉÉ ú ) Eò ûxé +YÉÉxÉ ½åþ ºÉiªÉi ÉÉºÉ +ÉhÉÉ Éå, {ÉhÉ iéå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ié ú ÉMÉ +ÉiÉÉÆ ÊEòiÉÒ É]õ É]õ Eò úé ÉÒ? ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉ + ÉÓ +IÉ åú +ÉiÉÉÆ xéònùºéö åú 157

164 ½þhÉVÉä º É{xÉÉ ÉvªÉå näùjéò±é xéö ɺÉÚÆ ½þhÉVÉä =SSÉÉ Æû xéªéäié. {ÉhÉ ªÉÉ +YÉÉxÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +ÉxÉBEòº Öò äú ½þhÉVÉä nöùºé úé BEò {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ º Öò úié +ɽäþ. ** 84 ** 85 ** xé>ð +Éå ªÉÉÆxÉÓ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ EòÊ úiééié- +É{ÉhɪÉÉ xéé +ÉÊhÉEòÉÆiÉå ** näùjééäêxé ½þÉäªÉ näùjéiéä ** ɺiÉÖ BäÊ ÉªÉÉ{ÉÖ úiéä ** xé ½äþÊSÉ +ÆMÉå ** 7-86 ** ié úò +É{ÉhɪÉÉ{ÉÖfåø ** où ªÉ {ÉPɳäý ªÉä Éfåø ** +É{ÉhÉ Eò úò {ÉÖfåø ** pù¹]äõ{éhé ** 7-87 ** ( EòÉä É- +ÉÊhÉEòÉiÉå- +xªééºé. +ÆMÉå- º É ÉÉ ÉÉxÉå. {ÉPɳåý- {ÉºÉ ú±éå +ɽäþ. ) ]õòeòé- +É{ÉhÉÉºÉ É +xªééºé {ÉɽÚþxÉ +Éi É ÉºiÉÖ ½þÒ pù¹]õé ½þÉä<Ç±É + ÉÒ iéò º É ÉÉ ÉÉxÉå xéé½þó. +ºÉå +ºÉÚxÉ +É{ÉhÉÉ{ÉÖfåø VÉå ½åþ où ªÉ {ÉºÉ ú±éå +ɽäþ É +É{ÉhÉ iªééséä pù¹]äõ +ɽþÉå. VÉälÉå +Éi Éi ÉÉSÉå ºÉÉÆEòbå ** iéäléå =`äö ½åþ ªÉä Éfåø ** +ÉÊhÉ =Ê`ö±Éå ié úò úéäeòbå ** näùjéié +ºÉÉä ** 7-88 ** ( EòÉä É- ºÉÉÆEòbå - ºÉÆEò]õ. úéäeòbå - ÉiªÉIÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ ÉÒ +Éi ÉÉ +ɽäþ + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ÉÉxÉÉSÉå ºÉÉÆEòbå ½þhÉVÉä ºÉÆEò]õ +ɽäþ, iéäléå ½åþ ªÉä Éfåø VÉMÉiÉ =`ö±éå +ɽäþ. +ÉÊhÉ +ºÉå VÉ úò =`ö±éå, ié úò +É{ÉhÉ iªééºé úéäeòbå {ɽþÉiÉ +ɽþÉå. ** 88 ** xé ÊnùºÉä VÉ úò +YÉÉxÉ ** ié úò +ɽäþ ½åþ xé ½äþ +ÉxÉ ** ªÉªÉÉ où ªÉÉ +xéö ÉÉxÉ ** É ÉÉhÉ ZÉɱÉå ** 7-89 ** ]õòeòé- VÉ úò +YÉÉxÉ ½åþ ÉiªÉIÉ ÊnùºÉiÉ xéé½þó, ié úò VÉå ½åþ où ªÉ ÉɺÉiÉ +ɽäþ, iéå +YÉÉxÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +ÉxÉxÉ ½äþ ½þhÉVÉä nöùºé åú EòÉƽþÓ xéé½þó. + ÉÉ ªÉÉ où ªÉÉ É ûxé +xéö ÉÉxÉ É ÉÉhÉ ZÉɱÉå +ɽäþ. ** 89 ** +ÉiÉÉÆ +xéö ÉÉxÉÉxÉå +YÉÉxÉ EòºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ iéeçòméì ÉiÉ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- SÉÆpù BEò +ºÉä ** iééä ªÉÉä ÉÓ nöùhéé ÊnùºÉä ** ié úò b Éä³ýÉ ÊiÉÊ É ú BäºÉå ** ÉÉxÉÚƪÉä EòÓ ** 7-90 ** ÉÚÊ É ÉäMɳýÓ ZÉÉbå ** {ÉÉhÉÒ PÉäËiÉ Eò ÉhÉÒEòbä ** xé ÊnùºÉiÉÓ +ÉÊhÉ +{ÉÉbå ** ºÉÉÆVÉÒ +ºÉiÉÓ ** 7-91 ** ié úò É Æú ɺÉåÊxÉ ÉÚ³åý ** {ÉÉÊhÉ PÉäÊiÉ ½åþ xé fø³äý ** 158

165 iéèºéå +YÉÉxÉ Eò³äý ** où ªÉɺiÉ É ** 7-92 ** ( EòÉä É- ªÉÉä É- +ÉEòÉ É. nöùhéé- nöù{{é]õ. ÊiÉÊ É ú- BEò ÉEòÉ úséé úéämé +ɽäþ. +{ÉÉbå - {ÉÖ¹Eò³ý. ºÉÉÆVÉÒ- ]õ É]õ ÉÒ. É Æú ɺÉåÊxÉ- ÉÆ ú É ÉÉxÉå. ) ]õòeòé- SÉÆpù ½þÉ +ÉEòÉ ÉÉ ÉvªÉå BEò +ºÉiÉÉÆ iééä nöù{{é]õ ÉɺÉiÉÉä, ½þhÉÚxÉ b É䲪ÉÉºÉ ÊiÉÊ É ú úéämé ZÉɱÉÉ +ɽäþ, +ºÉÉ VɺÉÉ iéeçò Eò úé ÉÉ ±ÉÉMÉiÉÉä; ËEò ÉÉ VÉÊ ÉxÉÒ É ú ÊnùºÉhÉÉ úó ZÉÉbå ½þÒ {ÉÉhÉÒ EòÉähÉÒEòbÚ xé PÉäiÉÉiÉ, ½åþ ÊnùºÉiÉ xéé½þó. {ÉhÉ iªéé ZÉÉb ÉÆSÉä Ê`öEòÉhÉÓ òé ú ]õ É]õ ÉÒ +ºÉiÉä, ½þhÉÚxÉ iéó ZÉÉbå É ú É ÉÉxÉå ÉÚ³ýÉEòbÚ xé {ÉÉhÉÒ PÉäiÉÉiÉ, ½åþ xéfø³äý ½þhÉVÉä SÉÖEòiÉ xéé½þó. iéuùiéâ où ªÉ ÉɺÉiÉå ½þhÉÚxÉ iªééºé EòÉ úhé +YÉÉxÉ +ɽäþ, +ºÉå +xéö ÉÉxÉ ½þÉäiÉå. ** ** SÉäʪÉʱɪÉÉ xéònù VÉÉªÉ ** ÊxÉÊpùiÉÉ iéæ É `öé= ÉÒ xééä½äþ ** {É úò º É{xÉ nùé ÉÖÊxÉ +ɽäþ ** ½þhÉÉåªÉä EòÓ ** 7-93 ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉºiÉÖ ÉÉjÉÓ SÉÉäJÉä ** où ªÉ VÉ úò ªÉä Éfåø òéæeäò ** iéä ½þÉÆ +YÉÉxÉ +léò ºÉÖJÉå ** ½þhÉÉåªÉä EòÓ ** 7-94 ** ( EòÉä É- SÉäʪÉʱɪÉÉ VÉÉMÉÉ ZÉɱÉ䱪ÉɺÉ. SÉÉäJÉä- ÉÖrù. òéæeäò- º Öò äú. +léò- +ɽäþ. ) ]õòeòé- SÉäªÉʱɪÉÉxÉÒnùVÉÉªÉ ½þhÉVÉä VÉÉä VÉÉMÉÉ ZÉɱÉÉ, iªééºé ÊxÉpùÉ ÉiªÉIÉ ÉɺÉiÉ xéé½þó; É ÊxÉÊpùiÉ +ºÉiÉÉÆxÉÉ näùjéò±é iéò `öé= ÉÒxÉÉä½äþ ½þhÉVÉä VÉÉhɱÉÒ VÉÉiÉ xéé½þó. {ÉhÉ º É{xÉä ÊnùºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý º É{xÉÉºÉ EòÉ úhé ÉÚiÉ ÊxÉpùÉ +ɱÉÒ ½þÉäiÉÒ, +ºÉå VɺÉå +xéö ÉÉxÉ ½þÉäiÉå, iéuùiéâ où ªÉÉ É ûxé +YÉÉxÉ +ɽäþ, +ºÉå +xéö ÉÉxÉ ½þÉäiÉå. ½þhÉÚxÉ SÉÉäJÉ + ÉÉ +Éi É ÉºiÉÚSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉ ú B Éfåø où ªÉ òéæeò±éå +ɽäþ, ié ú +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉä ºÉÖJÉÉxÉä ½þhÉÉ Éå EòÓ. ** 93 ** 94 ** ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ +YÉÉxÉ +ɽäþ ½þhÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié û{ééxéå ÊVÉiÉEäò iéeçò Eäò±Éä, ÊiÉiÉEäò ºÉ ÉÇ ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ. EòÉ úhé ½þÉ VÉÉhÉÒ É û{é ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú +YÉÉxÉÉ{ÉɺÉÚxÉ EòºÉÉ =`äö±é? +YÉÉxÉÉSªÉÉ º É û{ééséé Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ, ié ú EòÉƽþÓBEò ɺiÉÖ +ɽäþ +ºÉä `ö úié xéé½þó. ªÉɺÉÉ`öÓ +YÉÉxÉ EòÉ úhé +ɽäþ, +ºÉå ÉÉxÉÚÆ xéªéä. +ÉiÉÉÆ VªÉÉ{ÉɺÉÚxÉ VÉÉhÉÒ É û{é º Öò úhé =`ö±éå, iªééºésé VÉ ú +YÉÉxÉ +ºÉä ½þhÉhÉå +ɽäþ, ié ú ½åþ Éäbä {ÉhÉ +ɽäþ. ªÉÉSÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉå º{ɹ]õÒEò úhé EòÊ úiééié- +MÉÉ BäÊ ÉªÉÉ YÉÉxÉÉiÉå ** +YÉÉxÉ ½þhÉhÉå Eäò=iÉå ** EòÉªÉ Ênù ÉÉä Eò úò iéªééiéå ** +ÆvÉÉ û ½þÊhÉVÉä ** 7-95 ** ( EòÉä É- Eäò=iÉå- EòÉä`ÚöxÉ ªÉä<DZÉ? ) 159

166 ]õòeòé- +MÉÉ ½þhÉVÉä +½þÉä {ÉÖ ÉÇ{ÉIÉEòÉ ú! VªÉÉ{ÉɺÉÚxÉ VÉÉhÉÒ É û{é ªÉ É½þÉ ú =`ö±éé, + ÉÉ iªéé YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉºÉ +YÉÉxÉ +ºÉå iéö ½þÓ ½þhÉiÉÉÆ, ½åþ É úéä É ú xéé½þó. VÉÉä ºÉ ÉÇ VÉMÉÉºÉ Ênù ÉÉäEò úò ½þhÉVÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiééä, iªééºé +ÆvÉÉ ú +ºÉä ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. +MÉÉ SÉÆpùÉ{ÉɺÉÚÊxÉ =V ɳý ** VÉähÉå úéê ɱÉÒ ÉºiÉÖ vé ɳý ** iéªééiéå EòÉVɳý ** ½þÊhÉVÉiɺÉä ** 7-96 ** ( EòÉä É- úéê ɱÉÒ- ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±ÉÒ, ÆúMÉÊ É±ÉÒ. ) ]õòeòé- +½þÉä {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉEòÉ ú! VªÉÉ SÉÆpùÉ{ÉɺÉÚxÉ vé ɳý ½þhÉVÉä {ÉÉÆfø äú{éhééxéå ºÉ ÉÇ ÉºiÉÖ =V ɳý úéê ɱÉÒ ½þhÉVÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ ZÉɱªÉÉ, iªééºé EòÉVɳý +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. +ÉMÉÒSÉå EòÉVÉ {ÉÉhÉÒ ** ÊxÉ òvéé VÉ úò +ÉhÉÒ ** +YÉÉxÉ <ªÉÉ ÉɽþhÉÒ ** ÉÉxÉÚÆ ié úò iéä ** 7-97 ** ( EòÉä É- EòÉVÉ- EòɪÉÇ. ) ]õòeòé- +ÉMÉÒSÉåEòÉVÉ ½þhÉVÉä +MxÉÒSÉå nùé½þº òéä]õéênùeò VÉå EòɪÉÇ iªééºé {ÉÉhÉÒ VÉ ú ÊxÉ òvéé+éhéò ½þhÉVÉä =i{ézé Eò úò±é, ié ú +YÉÉxÉÉSÉÒ É½þÉhÉÒ ( É Éɽþ ) ÉÉÊxÉiÉÉÆ ªÉä<DZÉ. ** 97 ** Eò³ýÓ {ÉÚhÉÇ SÉÆpù ÉÉ ** +ÉhÉÚxÉ Éä³ý ÉÒ + ÉÉ ** ié úò YÉÉxÉ ½åþ +YÉÉxÉxÉÉ ÉÉ ** {ÉÉjÉ ½þÉä<ÇVÉä ** 7-98 ** ( EòÉä É- + ÉÉ- + ÉÉ ÉɺªÉÉ. ) ]õòeòé- {ÉÉèÌhÉ ÉäSªÉÉ SÉÆpùÉSªÉÉ ºÉ ÉÇ Eò³ýÉ VÉ ú + ÉÉ ÉɺªÉäSªÉÉ Ênù É ÉÓ +ÉhɱªÉÉ VÉÉiÉÒ±É, ié ú YÉÉxÉ ½åþ +YÉÉxÉ xééæ ÉÉºÉ ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ. ** 98 ** ÉÉä úºééäêxé ±ÉÉä Éå ** Ê É¹É EòÉÆ + ÉÞiÉ nöù Éä ** xéénöù Éä ié úò ±ÉÉ Éä ** Ê É¹ÉÊSÉ ½þhÉÉå ** 7-99 ** ( EòÉä É- ÉÉä úºéúêxé- {ÉÉx½þÉ ÉÚxÉ. nöù Éä- véé ú näù<ç±é EòɪÉ? ) ]õòeòé- Ê É¹É ½åþ ±ÉÉä ÉÉxÉå ÉÉä úºééäêxé ½þhÉVÉä {ÉÉx½þÉ ÉÚxÉ + ÉÞiÉÉºÉ nöù Éä±É EòɪÉ? xéé½þó. nöù ɱÉå ié úò Ê É¹ÉÉSÉÉSÉ ±ÉÉ É +ɽäþ- = ÉªÉ ÉEòÉ úéxéå Ê É¹ÉÉSÉÒSÉ ÉÉÎ{iÉ +ɽäþ. iéuùiéâ +YÉÉxÉ iéå +YÉÉxÉSÉ, iªéé{ééºéúxé VÉÉÊhÉ ÉäSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú =`öhéé ú xéé½þó. É VÉ úò =`ö±éé xéé½þó, ié úò +YÉÉxÉ iéå ÉEòÉ É û{é +ºÉhÉÉ ú xéé½þó. ** 99 ** iéèºéé VÉÉhÉhÉäªÉÉSÉÉ Éä ½þÉ û ** VÉälÉå ÉÉJɱÉÉ ºÉ ÉÉä û ** 160

167 iéäléå +ÉÊhÉVÉä {ÉÚ û ** +YÉÉxÉÉSÉÉ ** ** ( EòÉä É- VÉÉhÉhÉäªÉÉSÉÉ- YÉÉxÉÉSÉÉ. Éä ½þÉ û- ªÉ ɽþÉ ú. ÉÉJɱÉÉ- ÉiÉÒiÉ ZÉɱÉÉ, VÉÉhɱÉÉ, ±Éä{ɱÉÉ. ) ]õòeòé- iéºéå VÉÉÊhÉ ÉäSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú VÉälÉå +É{ɱªÉÉºÉ ÉÉä ú ÉÉJɱÉÉ +ɽäþ, iéäléå +YÉÉxÉÉSÉÉ {ÉÚ ú +ÉhÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 100 ** iéªéé xééæ É +YÉÉxÉ BäºÉå ** ié úò YÉÉxÉ ½þÉä+É Éå iéå EèòºÉå ** ªÉä ½ ÉÓ EòÉƽþÓSÉ +ºÉä ** +Éi ÉÉ EòÉÆ<È ** ** ]õòeòé- + ÉÉ YÉÉxÉ û{é +Éi ªÉÉºÉ VÉ ú +YÉÉxÉ +ºÉå xééæ É té Éå, ié ú YÉÉxÉ ié úò EòºÉå +ºÉÉ Éå? ªÉä ½ ÉÓ +Éi ÉÉ ½þÉ EòÉƽþÓiÉ úòsé +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉÉºÉ +YÉÉxÉ +ºÉå ½þhÉÚÆ xéªéä. ** 101 ** EòÉƽþÓSÉ VɪÉÉ xé ½þÉähÉå ** ½þÉäªÉ iéä º ÉiÉ: xéähéä ** ié úò ÉÚxªÉÉSÉÓ näù ÉÉÆMÉhÉå ** É ÉÉhÉɺÉÒ ** ** ( EòÉä É- näù ÉÉÆMÉhÉ- MÉÆvÉ ÉÇxÉMÉ ú. É ÉÉhÉɺÉÒ- ÉiªÉIÉÉÊnù É ÉÉhÉå. ) ]õòeòé- VªÉÉ +YÉÉxÉÉºÉ EòÉƽþÓSÉxɽþÉähÉå ½þhÉVÉä EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úséå +κiÉi É xéé½þó, É ½þÉäªÉ ½þhÉVÉä +κiÉi É +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéå +YÉÉxÉ º ÉiÉ: iªééºé VÉÉhÉÒiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ É ÉÉhÉɺÉÒ ÉÚxªÉÉSÉÓnäù ÉÉÆMÉhÉå ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ É ÉÉhÉå MÉÆvÉ ÉÇxÉMÉ úé É ÉÉhÉå ÉÚxªÉ +ɽäþiÉ. ** 102 ** +ºÉä ½þhÉÉ ÉªÉÉVÉÉäMÉå ** xéésé äú EòÒ ú +ÆMÉå ** {É úò xéé½þó{éhéé½þò ±ÉÉMÉä ** VÉÉäb É Éå EòÓ ** ** ( EòÉä É- xéésé äú- +ÉSÉ úhéeò úòié xéé½þó, xéé½þó. +ÆMÉå- º É ÉÉ ÉÉxÉå, +ÆMÉÉxÉå. VÉÉäb É Éå- Eò±{ÉÉ Éå. ) ]õòeòé- +YÉÉxÉ ½åþ +ºÉä ½þhÉVÉä +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhªÉÉVÉÉäMÉå iéå º É ÉÉ ÉÉxÉå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. {ÉhÉ iéå xéé½þó +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéå ÉÖ³ýÓSÉ xéºéiééæ xéé½þó{éhéé ½þÉ xé ÉÒxÉ Eò±{ÉÉ ÉÉ ±ÉÉMÉiÉÉä. ** 103 ** +ÉiÉÉÆ +Éi ªÉÉSÉå +κiÉi É EòºÉå +ɽäþ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- EòÉähÉÉSÉå +ºÉhÉäxÉ ÉÒhÉ +ºÉä ** EòÉƽþÓ xé näùjéiééæêsé ÊnùºÉä ** ½åþ +léò ié úò EòɪɺÉå ** ½þ úié±éå{éhé ** ** ( EòÉä É- ÊnùºÉä- ÉEòÉ Éä, º ɪÉÆ ÉEòÉ É +ɽäþ. ½þ úié±éå{éhé- ½þ ú{é±éå{éhé, +YÉÉxÉÉ ÉÞkÉ. ) ]õòeòé- VÉÉä +Éi ÉÉ EòÉähÉÉSªÉɽþÒ +ºÉhªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +ɽäþ, É 161

168 EòÉƽþÓxÉnäùJÉiÉÉÆÊSÉÊnùºÉä ½þhÉVÉä EòÉƽþÓ {ɽþÉiÉ xéºéiééæsé º ɪÉÆ ÉEòÉ É +ɽäþ. +ºÉå VÉ ú +ɽäþ, ié ú iééä +YÉÉxÉÉ ÉÞkÉ +ɽäþ +ºÉå EòºÉå ½þhÉÉ Éå? ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 104 ** Ê ÉlªÉÉ ÉÉnùÉSÉÒ EÖò]õÒ +ɱÉÒ ** iéä ÊxÉ ÉÉÆiÉÊSÉ ºÉÉʽþ±ÉÒ ** Ê É Éä¹ÉɽþÒ ÊnùvɱÉÒ ** {ÉÉ`öÒ VÉähÉå ** ** ( EòÉä É- EÖò]õÒ- +É úéä{é. Ê É Éä¹ÉɽþÒ- ÊjÉ{ÉÖ]õ ÉÊnùEò. {ÉÉ`öÒ- {ÉÉ`ö Ênù±ÉÒ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. VÉÉä ÊxÉ ÉɱÉÒ ½þÒ xéònù näùjéä ** iééä ªÉä ÉÊføªÉÉ EòÉªÉ SÉÖEäò ** {É úò où ªÉÉÊSɪÉÉ xé]õeåò ** ºÉÉäªÉÒSÉ VÉÉä ** ** ( EòÉä É- ÊxÉ ÉɱÉÒ- ªÉä>ðxÉ MÉä±Éä±ÉÒ, +ÊiÉGòÉxiÉ. xé]õeäò- xéé]õeò. ) ]õòeòé- VÉÉä +Éi ÉÉ ÊxÉ ÉɱÉÒ½þÒxÉÒnùnäùJÉä ½þhÉVÉä +ÊiÉGòÉxiÉ ZÉɱÉ䱪ÉÉ ÊxÉpäùºÉ {ÉɽþiÉÉä, iééä ªÉä Éfäø où ªÉ {ɽþÉhªÉÉºÉ SÉÖEäò±É EòɪÉ? xéé½þó. {ÉhÉ où ªÉ û{é xéé]õeò ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ VÉÉä ºÉÉäªÉÒSÉÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ. ** 106 ** ÉänÖù EòÉªÉ EòÉªÉ xé ÉÉä±Éä ** {É úò xééæ ÉÊSÉ xéé½þó PÉäiɱÉå ** BäºÉå EòÉƽþÓ VÉÉäÊb ±Éå ** xéé½þó VÉähÉå ** ** ]õòeòé- ÉänùÉxÉå +Éi ªÉÉSÉå EòÉªÉ EòÉªÉ ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå xéé½þó? ºÉ ÉÇ Eäò±Éå +ɽäþ. {ÉhÉ iªééxéä +Éi ªÉÉSÉå xééæ ÉSÉ PÉäiɱÉä xéé½þó. ÉänùÉxÉå xééæ É xé PªÉÉ Éå +ºÉå½þÒ VªÉÉ +Éi ªÉÉxÉå EòÉƽþÓ VÉÉäb ±ÉåxÉɽþÓ ½þhÉVÉä Ê É³ýÊ É±Éå xéé½þó. ** 107 ** ºÉÖªÉÉæ EòÉähÉÉ xé {Éɽäþ ** {É úò +Éi ÉÉ nùéê ɱÉÉ +ɽäþ ** MÉMÉxÉ ªÉÉÊ{ÉiÉÉÆ `öéªéä ** Bä ÉÒ ÉºiÉÖ ** ** ( EòÉä É- {Éɽäþ- ÉEòÉÊ ÉiÉÉä. `öéªéä- +ɽäþ. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ ½þÉ EòÉähÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úòié xéé½þó ºÉ ÉÉ鼃 EòÊ úiééä. {ÉhÉ iªééxéå +Éi ÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±ÉÉ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. VÉÒ +Éi É ÉºiÉÖ MÉMÉxÉÉºÉ ªÉÉ{ÉÚxÉ `öéªéä ½þhÉVÉä +ɽäþ. näù½þ ½þÉb ÉSÉÒ ÉÉä³ýÒ ** ÉÒ ½þhÉÉäÊxÉ {ÉÉä]õɳýÒ ** iééä +½ÆþEòÉ û MÉɳýÒ ** {ÉnùÉlÉÇ ½þÉ ** ** ÉÖÊrù ÉÉänÂùvªÉÉ ºÉÉäEäò ** iéä ªÉä ÉføÒ ÉºiÉÖ SÉÖEäò ** ÉxÉÉ ºÉÆEò±{É ÊxÉEåò ** ªÉɽþÒ½ÚþÊxÉ ** ** Ê É¹ÉªÉÉSÉÒ É úb Ò ** +JÉÆb PÉÉʺÉÊiÉ iééåb Ó ** ÊiɪÉå <ÆÊpùªÉå MÉÉäb Ò ** xépéä{éiéò ½äþ ** * 162

169 ( EòÉä É- MÉɳýÒ- ºÉÉäb Ò. {ÉnùÉlÉÇ- +Éi É û{é{énùéléç. ÉÉänÂùvªÉ- YÉäªÉ. ÊxÉEåò- JÉ åú. +JÉÆb - ºÉÉ ÉÇEòɳý. ) ]õòeòé- näù½þ½þéb ÉSªÉÉ ÉÉä³ýÒºÉ +½ÆþEòÉ ú ½þÉ VÉÉä ' ÉÒ ' ½þhÉÚxÉ {ÉÉä]õɳýÒ ½þhÉVÉä +ÆÊMÉEòÉ ú Eò úiééä, iééä +½ÆþEòÉ ú ªÉÉ {É ú ÉÉi É û{é {ÉnùÉlÉÉÇºÉ ºÉÉäbÚ xé +ɽäþ. ( où ªÉ ½þÉä>ðxÉ ÉɺÉiÉÉä. ) ** ÉÖÊrù ½þÒ YÉäªÉ ɺiÉÚSÉå YÉÉxÉ Eò ûxé näùhªééºé ºÉÉäEò±ÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ, ªÉä ÉføÒ ÉºiÉÖSÉÖEäò ½þhÉVÉä iéò ªÉÉ {É ú ÉÉi ªÉÉSÉå YÉÉxÉ Eò ûxé näùhªééºé ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. ÉxÉ näùjéò±é ªÉÉ {É ú ÉÉi É ÉºiÉÚ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉÆEò±{É Eò úhªééºé ºÉ ÉlÉÇ +ɽäþ. ' ªÉäxÉänÆùºÉ ÉÈÊ ÉVÉÉxÉÉÊiÉiÉÆEäòxÉÊ ÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉÂ Ê ÉYÉÉiÉÉ ú É äúeäòxéê ÉVÉÉxÉÒªÉÉiÉ '' ** <ÆÊpùªÉå ½þÓ Ê É¹ÉªÉ û{é É úb ÉÚ ÉÒ É ú ( ÉɳýVÉÊ ÉxÉÒ É ú ) +É{ɱÉÓ iééåbå +JÉÆb PÉɺÉiÉÉiÉ, ½þhÉÚxÉ iªééæxéé näùjéò±é ½þÒ +Éi ÉMÉÉäb Ò Eò³ýiÉ xéé½þó. ** 109 ** 110 ** 111 ** {É úò xéé½þó{éhééºéeò]õ ** JÉÉ ÉÚxÉ É ú±éå {ÉÉä]õ ** iéå EòÉähÉɽþÒºÉEò]õ ** òéæeòé Éä±É ** ** ( EòÉä É- xéé½þó{éhééºéeò]õ- xéé½þó{éhééºéê½þié +ɽäþ{ÉhÉÉ. JÉÉ ÉÚxÉ- ±ÉªÉ Eò ûxé, ÊVÉ ú ÉÚxÉ. òéæeòé Éä±É- º Öò äú±é. ) ]õòeòé- {ÉhÉ xéé½þó{éhééºéê½þié VÉÉä +ɽäþ{ÉhÉÉ +ɽäþ, iªééºé JÉÉ>ðxÉ VªÉÉSÉå {ÉÉä]õ É ú±éå +ɽäþ, +ºÉÉ iééä +Éi ÉÉ +xªé EòÉähÉÉ ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ òéæeòé Éä±É ½þhÉVÉä º Öò äú±é? EòÉähÉÉ ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ º Öò úhéé ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iééä EòÉähÉiªÉɽþÒ É ÉÉhÉÉºÉ où ªÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 112 ** VÉÉä +É{ÉhÉÉ漃 xé ½äþ Ê ÉJÉÉä ** iééä EòÉähÉ ±Éɽäþ näùjééå ** VÉä ÉÉhÉÒ xé ÉEäò SÉÉJÉÉå ** +É{ÉhÉÉ{Éå ** ** ½åþ +ºÉÉä xéé Éå û{éå ** iéä {ÉÖføÉÆ ºÉÖ ÉÉäÊxÉ + ÉÚ{Éå ** VÉälÉå VÉɱÉÒSÉ ÉÉʺÉ{Éå ** +Ê ÉtÉ ½äþ ** ** ½þhÉÉäÊxÉ +É{ÉÖ±ÉåÊSÉ ÉÖJÉ ** {ɽþÉ ÉªÉÉSÉÒ ÉÚEò ** xé ÉÉhÉä ÉÉ +ÉÊhÉEò ** Eåò Ê úpéä±é ** ** ( EòÉä É- SÉÉJÉÉå- SÉ É PÉähªÉɺÉ. ºÉÖ ÉÉäÊxÉ- ÉÉÆºÉ ÉÚxÉ. ÉÉʺÉ{Éå- Ê ÉlªÉÉ. ÉÖJÉ- º É û{é. ÉÚEò- <SUôÉ. +ÉÊhÉEò- +xªé ÉxÉÉÊnùEò. Ê úpéä±é- É Éä Éä±É. ) ]õòeòé- VÉÉä +Éi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ Ê ÉJÉÉäxÉ ½äþ ½þhÉVÉä Ê É¹ÉªÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, iªéé +Éi ªÉÉºÉ +xªé EòÉähÉ näùjééå±éé½äþ ½þhÉVÉä {ÉɽþÒ±É? ªÉÉºÉ où¹]õéæié 163

170 ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ÉÉhÉÒ VÉ ÉÒ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ SÉÉJÉhªÉÉºÉ ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó, iéuùiéâ. ** ½åþ +ºÉÉä. ½þÓ + ÉÚ{É ½þhÉVÉä {ÉÖ¹Eò³ý ÉEòÉ úséó xéé Éå û{éå iéó {ÉÖføÉƺÉÖ ÉÉäÊxÉ ½þhÉVÉä {ÉÖfåø ÉÉºÉ ÉÚxÉ VªÉÉ +Éi ɺ É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ iéò +Ê ÉtÉ ÉÉʺÉ{ÉåVÉɱÉÒ ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ +Ê ÉtÉ näùjéò±é +Éi ªÉÉºÉ VÉÉhÉhªÉÉºÉ ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó. ** ½þhÉÚxÉ +É{ÉÖ±ÉåÊSÉ ÉÖJÉ ½þhÉVÉä +É{ɱÉå º É û{é {ɽþÉ ÉªÉÉSÉÒ ÉÚEòxÉ ÉÉhÉä ½þhÉVÉä <SUôÉ VªÉÉ +Éi ªÉÉºÉ ÉÉhÉiÉ xéé½þó. ÉÉ ½þhÉVÉä ÉMÉ +ÉÊhÉEòEåòÊ úpéä±é ½þhÉVÉä +xªé VÉä ÉxÉÉÊnùEò iªééºé iééä EòºÉÉ Eò³äý±É? Eò³ýhÉÉ ú xéé½þó. ** 113 ** 114 ** 115 ** xéébä ±É VÉÉä ÉÉnùÒ EòÉåbå ** +ÉÆiÉÖÊSÉ {É úò ÉÉä½äþÊ ú ºÉ Ébä ** iéèºéé ÊxÉhÉÉæ ºÉÖxÉÉ]õ {Ébä ** Eäò±ÉÉ ªÉälÉ ** ** ( EòÉä É- xéébä ±É- òºéä±é. ºÉ Ébä - {Ébä. ÊxÉhÉÉæ- ÊxÉhÉǪÉ. ºÉÖxÉÉ]õ- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- {ÉÚ ÉÕ EòÉiÉb ÉSªÉÉ ÉÉnùÒSÉÉ MÉÖÆb É Eò ûxé iªééºé BEò ÊUôpù ÉvÉÉä ÉvÉ `äö ÉÚxÉ VÉÖMÉÉ úéxéå JÉä³ýhªÉÉSÉÒ SÉÉ±É ½þÉäiÉÒ. VÉå ÊUôpù ÉvÉÉä ÉvÉ `äöê ɱÉå +ºÉiÉå, iªééæié EòÉb Ò PÉɱÉÉ ÉÒ ±ÉÉMÉiÉä. iéò EòÉb Ò VÉ ú iªéé ÊUôpùÉ ÉvªÉå {Éb ±ÉÒ, ié ú iééä JÉä³ý ËVÉÊEò±ÉÉ VÉÉiÉÉä. +ÉÊhÉ iéò Éɽäþ ú {Éb ±ÉÒ ié ú iééä JÉä³ý ËVÉÊEò±ÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. {ÉÖxÉ: {ÉÖxÉ: ÊUôpùÉ ÉvªÉå EòÉb Ò PÉɱÉhªÉÉSÉÉ ÉªÉixÉ VÉ úò Eäò±ÉÉ, ié úò iéå ÊUôpù +ºÉå iéªéé ú Eäò±Éå +ºÉiÉå, EòÓ iéå {ÉÉʽþVÉä ÊiÉEòbä Ê ò úê ÉiÉÉÆ ªÉÉ Éå. ½þhÉÚxÉ EòÉb Ò PÉɱÉhªÉÉºÉ VÉÉå VÉÉ Éå, iééå ÊUôpù nöùºé úòeòbä Ê ò úê ɱªÉÉxÉå iéò EòÉb Ò Éɽäþ úsé {Éb iéä. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévé ʱÉʽþiÉÉiÉ EòÓ, VÉÉä SÉÉ Éb ÉSªÉÉ ÉÉnùÒSªÉÉ EòÉäb É ÉvªÉå EòÉb Ò PÉɱÉhªÉÉºÉ VÉÉiÉÉä, iªééséò iéò EòÉb Ò Éɽäþ úsé {Éb iéä. ½þhÉÚxÉ iééä ÉxÉÖ¹ªÉ VɺÉÉ òºéiééä, iéuùiéâ ªÉälÉå Eäò±Éä±ÉÉ +Éi ÉÊ É¹ÉªÉEò ÊxÉhÉÇªÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä. ** 116 ** EòÉÆ ÉºiÉEòÉÆiÉ ÊxÉvÉÉÇÊ ú±éò ** UôɪÉÉ =±ÉÆb Éå {Éɽäþ +É{ÉÖ±ÉÒ ** iéªééséò òéæeòé ɱÉÒ ** ÉÖÊrù VÉè ÉÒ ** ** ( EòÉä É- òéæeòé ɱÉÒ- ÉÉfø±ÉÒ. ) ]õòeòé- ËEò ÉÉ ÉºiÉEòÉÆiÉ ½þhÉVÉä ɺiÉEòÉ{ɪÉÈiÉ ÊxÉvÉÉÇÊ ú±éò ½þhÉVÉä ÊxÉÎ SÉiÉ ZÉɱÉä±ÉÒ +É{ɱÉÒ UôɪÉÉ VÉÉä =±ÉÆb Éå{Éɽäþ ½þhÉVÉä +Éä±ÉÉÆbÚ xé VÉÉhªÉÉºÉ {ɽþÉiÉÉä, iªééséò ÉÖÊrù VÉ ÉÒ òéæeò±éò +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå, iéuùiéâ +Éi ÉÊ É¹ÉªÉEò ÊxÉhÉÇªÉ Eò úhéé ªÉÉ ÉxÉÖ¹ªÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ ½þÉäiÉä. ** 117 ** iéèºéå ]õhéeòéäxé ºÉ ÉÇlÉÉ ** ½åþ iéå Bä ÉÒ ªÉ ɺlÉÉ ** 164

171 Eò úò iééä SÉÖEäò ½þÉiÉÉ ** ɺiÉÚÊSɪÉä ** ** ( EòÉä É- ]õhéeòéäxé- léeúòxé, É ÉÚxÉ. ) ]õòeòé- iéuùiéâ ºÉ ÉÇlÉÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéxéå +Éi ÉÉ ºÉÉÆ{Éb ié xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ]õhéeòéäxé ½þhÉVÉä léeúòxé VÉÉä ÉxÉÖ¹ªÉ +ºÉÉ iéºéé +Éi ÉÉ +ɽäþ + ÉÉ ÉEòÉ úséò ªÉ ɺlÉÉ EòÊ úiééä, iééä +Éi É ÉºiÉÚSªÉÉ ½þÉiÉÉºÉ SÉÖEòiÉÉä. ½þhÉVÉä iªéé±éé +Éi ÉκlÉÊiÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 118 ** +ÉiÉÉ ºÉÉÆÊMÉVÉä iéå Eäò=iÉå ** É nùéséé ºÉƺÉÉ úé xéé½þó VÉälÉå ** nù ÉÇxÉÉSÉÒ iéäléå ** úéhéò É +léò ** ** ( EòÉä É- Eäò=iÉå- ÊEòiÉÒ. nù ÉÇxÉ- où ªÉ pù¹]õ ÉÊ É úê½þié +Éi ÉκlÉÊiÉ. úéhéò É- úévªé. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. VɪÉÉSÉäÊxÉ É³åý ** +SÉIÉÖ{ÉhÉ +ÉÆvɳåý ** Ê ò]õéäêxé ɺiÉÖ Ê É³äý ** näùjéhéònù ÉÉ ** ** ( EòÉä É- +SÉIÉÖ{ÉhÉ- xéeò³ýhéå BiÉpÚù{É +YÉÉxÉ. Ê ò]õéäêxé- xéé½þóºéå ½þÉä>ðxÉ, xéé É{ÉÉ ÉÚxÉ. ) ]õòeòé- VɪÉÉSÉäÊxÉ É³åý ½þhÉVÉä VªÉÉ +Éi ÉÊ ÉSÉÉ úéxéå, xéeò³ýhéå BiÉpÚù{É VÉå +ÉÆvɳåý{ÉhÉ iéå xéé½þóºéå ½þÉä>ðxÉ näùjéhéònù ÉÉ ½þhÉVÉä où ªÉpù¹]õ É ÉÉÆSÉÚxÉ VÉÒ nù ÉÇxÉκlÉÊiÉ iéòsé +Éi É ÉºiÉÖ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä. ** 120 ** +ÉiÉÉÆ iéò nù ÉÇxÉκlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +É{ÉÖ±ÉåÊSÉ où ªÉ{ÉhÉ ** = ɺÉÉå xé ±Éɽäþ +É{ÉhÉ ** pù¹]åõi ÉÉ EòÒ ú +ÉhÉ ** {Éb ±ÉÒ +ºÉiÉÉÆ ** ** Ênù`öÒ EéòSÉÒ Öò]äõ ** EòÉähÉÉ EòÉähÉ Éä]äõ ** BäCªÉɺÉEò]õ {ÉÉä]åõ ** +É]õÉäÊxÉ MÉä±ÉÒ ** ** ( EòÉä É- +ÉhÉ- É{ÉlÉ. Ênù`öÒ- où¹]õò. Öò]äõ- º Öò äú. ) ]õòeòé- nù ÉÇxÉ û{éîºléiéò ÉvªÉå +É{ɱÉÉ où ªÉ{ÉhÉÉ +É{ÉhÉ = ɺÉÉåxɱÉɽäþ ½þhÉVÉä OɽþhÉ Eò úòié xéé½þó. ½þhÉÚxÉ pù¹]äõ{éhééºé näùjéò±é ÉɺÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ÊxÉ SɪÉåEò ûxé É{ÉlÉ {Éb ±ÉÒ +ºÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ÉɺÉhªÉÉºÉ +ºÉ ÉlÉÇiÉÉ +ºÉiÉÉÆ Ênù`öÒEéòÊSÉ Öò]äõ ½þhÉVÉä oùî¹]õ ½þÒ Eò ÉÒ º Öò äú±é? É EòÉähÉ EòÉähÉÉºÉ Éä]äõ±É? ºÉ ÉÇSÉ +ºÉÆ É É +ɽäþ. EòÉ úhé BäCªÉɺÉEò]õ ½þhÉVÉä BEò{ÉhÉÉ ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ ºÉ ÉÇ VÉMÉiÉ {ÉÉä]åõ +Êvɹ`öÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +É]ÚõxÉ MÉä±Éå +ɽäþ. ** 121 ** 122 ** 165

172 ªÉä Éfåø½þÒ ºÉÉÆEòbå ** VÉähÉå ºÉÉ úéäêxé BEòÒEòbä ** =PÉÊb ±ÉÓ Eò ÉÉbå ** º É ÉEòÉ ÉÉSÉÓ *** ** ( EòÉä É- Eò ÉÉbå - uùé åú. ) ]õòeòé- ªÉä Éfåø ½åþ +ɱÉä±Éå ºÉÉÆEòbå ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÉæHò ºÉÆEò]õ iéå BEòÒEòbä ºÉÉ ûxé º É ÉEòÉ ÉÉSÉÓ ½þhÉVÉä nù ÉÇxÉ û{ééséó pù¹]õéoù ªÉ û{é nùé åú =PÉÊb ±ÉÓ +ɽäþiÉ. +lé ÉÉ nöùºé úé +léçb Éfåø ½åþ BEòi É ÉÊiÉ ÉÆvÉEò ºÉÆEò]õ BEòÒEòbä Eò ûxé VªÉÉ ºÉnÂùMÉÖ ûxéå º É ÉEòÉ ÉÉSÉÓEò ÉÉbå ½þhÉVÉä nù ÉÇxÉ û{é uùé åú =PÉÊb ±ÉÓ +ɽäþiÉ. ÊiÉºÉ úé +léç- Ê É ÉiÉÇ û{é ºÉÆEò]õ BEòÒEòbä ]õéeúòxé SɽÚÆþEòbä º É ÉEòÉ É û{é uùé ú =PÉÊb ±Éå +ɽäþ. ** 123 ** iéó uùé åú =PÉb ±ªÉÉxÉÆiÉ ú EòÉªÉ ½þÉäiÉå, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉoù ªÉÉÊSɪÉÉ ºÉÞ¹]õÒ ** +ÆÊEòiÉ Ênù`öÒ É úò Ênù`öÒ ** =`öê±éªéé ié³ý É]õÓ ** ÊSÉx ÉÉjÉÊSÉ ** ** ]õòeòé- où ªÉÉÊSɪÉɺÉÞ¹]õÒ+ÆÊEòiÉÊnù`öÒ É úòênù`öò ½þhÉVÉä où ªÉ û{é ºÉÞ¹]õÒxÉå +ÆÊEòiÉ ½þhÉVÉä ÊSÉÎx½þiÉ +ºÉå VÉå pù¹]åõ û{é º Öò úhé, iªéé É ú {ÉÖxÉ: où ªÉ û{é º Öò úhé, + ÉÉ úòiéòxéå +xéäeò ÉEòÉ úséå VÉ úò =`ö±éå, ié úò iªééºé ié³ý É]õ ½þhÉVÉä +Êvɹ`öÉxÉ ÊSÉx ÉÉjÉ ½þhÉVÉä YÉÉxÉ ÉÉjÉ +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ; º É{xɺÉÞ¹]õÒ ÉiÉÂ. où ªÉpù¹]õ ÉÊnù ÊjÉ{ÉÖ]õ É ÁÉ ÉiÉÇ ÉÉxÉEòɱÉÉÆiÉ ÉɺÉiÉÉiÉ; ÉiªÉäEò IÉhÉÉÆiÉ ÉiÉÇ ÉÉxÉEòÉ±É xé ÉÒxÉ ÉɺÉiÉÉä; VÉÉä {ÉÚ ÉÇIÉhÉ MÉä±ÉÉ iééä MÉä±ÉÉSÉ; iééä +ÉiÉÉÆ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ, ÉiÉÇ ÉÉxÉEòÉ±É xé ÉÒxÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ÉiÉÇ ÉÉxÉEòɱÉSªÉÉ ºÉ ÉÇ ÊjÉ{ÉÖ]õ ɽþÒ xé ÉÒxÉSÉ +ɽäþiÉ. + ÉÉ ÁÉ ºÉ ÉÇ ÊjÉ{ÉÖ]õ É VÉ úò EòɱÉÉ É úéä É ú ÉɺÉÚxÉ MÉ䱪ÉÉ, ié úò iªééºé ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhéé úé ié³ý É]õÓ ÊSÉx ÉÉjÉ ½þÉ ÊxÉiªÉSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ º É úhééênù nùéä¹é ªÉäiÉ xéé½þóié. ªÉÉºÉ É ÉÉhÉ- ÉÉxɺÉÉä±±ÉÉºÉ ÉÉÌiÉEòÉÆiÉÓ±É- '' {ÉÚ ÉÉÇjÉxÉÖ É ÉäEòɱÉäº ÉÞÊiÉEòɱÉä{É újéºéxéâ ** +Éi ÉɺÉƺEòÉ ú û{éähéº É úiªéléèº ÉÊxÉι`öiÉÆ ** 1 ** '' ** 124 ** nù ÉÇxÉ@ñÊrù ɽÖþ ɺÉÉ ** ÊSÉSUäô¹ÉÖ ÉÉiɱÉÉ BäºÉÉ ** VÉå Ê É³ýÉ xé {Éɽäþ +É úºéé ** Éät úixééséé ** ** ]õòeòé- ÊSÉSUäô¹É ½þhÉVÉä où ªÉpù¹]õ ÉÊnù nù ÉÇxÉ@ñÊrù ½þhÉVÉä +Éi ɺÉÆ{ÉÊkÉ ½þÒ, ɽÖþ ɺÉÉ ÉÉiɱÉÉ ½þhÉVÉä ɽÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå <iéeòò ÉÉfø±ÉÒ +ɽäþ EòÓ, VÉÉä ºÉÉIÉÒ Éät úixéésééê ɳýÉ+É úºééxé{éé½äþ ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÇEòɱÉSªÉÉ Éät û{é úixéésªéé +É ú ÉÉºÉ {ɽþÉiÉ xéé½þó. ié ú ÉiÉÇ ÉÉxÉEòɱÉSªÉÉ où ªÉÉºÉ iééä ÉÉºÉ ÉÚxÉ 166

173 +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ÉÊiÉIÉhÉÓ où ªÉ ½åþ xé ÉÒxÉ ÉɺÉiÉå. ** 125** IÉhÉIÉhÉÓ ÊxÉiªÉ xé ÉÒ ** où ªÉÉSÉÒ SÉÉäJÉ Énù ÉÒ ** Ênù`öÒEò ú ÉÓ Éäfø ÉÒ ** =nùé ú VÉÉä ** ** ( EòÉä É- SÉÉäJÉ- =ké É. Énù ÉÒ- ɺjÉ. Éäfø ÉÓ- xéäºéê ÉiÉÉä, ÉäføÊ ÉiÉÉä. ) ]õòeòé- VÉÉä =nùé ú {É ú ÉÉi ÉÉ ÊxÉiªÉ IÉhÉÉäIÉhÉÓ Ênù`öÒEò ú ÉÓ ½þhÉVÉä où¹]õòeòbú xé où ªÉ û{é =ké É ÉEòÉ úsªéé ɺjÉÉºÉ ÉäføÊ ÉiÉÉä. iééi{éªéç pù¹]åõ û{é É où ªÉ û{é º Öò úhé ½åþ BEònù É ÉɺɱÉå +ɽåþ ½åþ JÉ åú. {ÉhÉ pù¹]åõ û{é º Öò úhééséò VÉÒ <næù û{é ºÉkÉÉ ½þÒSÉ où ªÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, pù¹]õ ÉSÉÒ VÉÒ où¹]õò ÊiÉVÉEòbÚ xé où ªÉ û{é ɺjÉ xéäºéê ɱÉå +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. BEòÉ où¹]õòxéå ÊjÉ{ÉÖ]õÒ ½þÒ IÉÊhÉEò xééænùê ɱÉÒ +ɽäþ. ** 126 ** ÉÉÊMÉʱɪÉä IÉhÉÓSÉÓ +ÆMÉå ** {ÉÉ úéäêºé±éó ½þhÉÉäÊxÉ ÉäMÉå ** ºÉÉÆb ÉäÊxɪÉÉ où¹]õò Ê úpéä ** xé ÉäªÉÉ û{éé ** ** ( EòÉä É- {ÉÉ úéäêºé±éó - Ê É³ýÓ ZÉɱÉÒ. ) ]õòeòé- ÉÉÊMÉʱɪÉäIÉhÉÓSÉÓ+ÆMÉå{ÉÉ úéäêºé±éó ½þhÉVÉä ÉÉMÉSªÉÉ IÉhÉÉÆiÉÒ±É où ªÉ +ÉÊnùEò ûxé +ÆMÉå ½þÓ Ê É³ýÓ ZÉɱÉÓ ½þhÉÚxÉ ÉɺÉÚxÉ MÉä±ÉÓ, ½þhÉÚxÉ où¹]õò ½þÒ iªééæºé ºÉÉäbÚ xé xé ÉÒxÉ û{ééeòbä {ɽþÉhªÉÉºÉ ÊxÉPÉiÉä. ** 127 ** iéè ÉÒSÉ ÉÊiÉIÉhÉÓ ** VÉÉÊhÉ ÉäSÉÓ ±ÉähÉÓ ** ±Éä É ÉÚÊxÉ +ÉhÉÒ ** VÉÉhÉiÉå{ÉhÉ ** ** ( EòÉä É- ±Éä É ÉÚÊxÉ- véé úhé Eò ú ÉÚxÉ. ) ]õòeòé- iªéésé É ÉÉhÉå où¹]õò ½þÒ ÉÊiÉIÉhÉÓ VÉÉhÉÒ É û{é nùéêméxéé +Éi ªÉÉEòbÚ xé véé úhé Eò ú ÉÚxÉ VÉÉhÉiÉä{ÉhÉÉ +ÉÊhÉiÉä; ½þhÉÚxÉ YÉÉiÉÞi É É pù¹]åõi ÉÉÊnù vé ÉÇ ½äþ xé ÉÒxÉSÉ ÉɺÉiÉÉiÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. ªÉÉºÉ É ÉÉhÉ ÉÉävɺÉÖvÉÉEò úéæiéò±é- '' BEòκ ÉxÉÂoùRÂó ÉÉjÉäSÉävÉÉpù¹]õÉÊnùEÆò ºÉ ÉÚnäùÊiÉ ** où ªÉäpù¹]õÊ ú±éòxéäoùrâó ÉÉjÉ É ÉÊ É¹ªÉiÉä xééxªéiéâ ** 1 ** '' 128 ** {É ú ÉÉi É{ÉnùÒSÉå Éä¹É ** xéé EòÉƽþÓ iéªéé ºÉÖºÉÉºÉ ** +ÉÊhÉ ½þÉäªÉ ªÉä ÉføÒ EòÉºÉ ** PÉÉiɱÉÒ VÉähÉå ** ** ( EòÉä É- ºÉÖºÉɺÉ- + ÉEòÉ É. EòɺÉ- EÆò É ú. ) ]õòeòé- {É ú ÉÉi É{ÉnùÒSÉå Éä¹É VÉå où ªÉi ÉÉÊnùEò ªÉÉÆSÉÉ iéªééºéöºééºéxéé ½þhÉVÉä iªéé +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ + ÉEòÉ É xéé½þó. {ÉhÉ, ½þÉäªÉªÉä ÉføÒVÉähÉåEòɺÉPÉÉiɱÉÒ ½þhÉVÉä iªééæºé ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ VªÉÉ 167

174 +Éi ªÉÉxÉå EÆò É ú ÉÉÆÊvɱÉÒ +ɽäþ. ** 129 ** ºÉ ÉÇYÉiÉäSÉÒ {É úò ** ÊSÉx ÉÉjÉÉSÉä iééåb É úò ** {É úò iéä +ÉxÉ PÉ úó ** VÉÉÊhÉVÉä xéé ** ** ( EòÉä É- {É úò- ÉEòÉ ú. iééåb É úò- iééåb É{ɪÉÈiÉ. {É úò- {ÉhÉ, {É ÆúiÉÖ. ) ]õòeòé- ºÉ ÉÇYÉi ÉÉÊnù VÉä ÉEòÉ ú +ɽäþiÉ, iéä ÊSÉx ÉÉjÉÉSªÉÉ iééåb É{ɪÉÈiÉ ÉɺÉiÉÉiÉ. {ÉhÉ iéä +ÉxÉPÉ úóvééêhévéäxéé ½þhÉVÉä +xªé <Ç É úéséä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þóié. +xªéä É úºªé+ ÉÉ ÉÉiÉÂ. ºÉ ÉÇYÉi ÉÉÊnù vé ÉÇ näùjéò±é +Éi É ÉEòÉ ÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ +ɽäþiÉ. ½þhÉÚxÉ iéä +Éi ɺÉkÉåiÉ +ɽäþiÉ. ºÉ ÉÇ ÉºiÉÚºÉ +É{ɱÉÒSÉ ºÉÎSSÉpÚù{ÉiÉÉ +ɽäþ, +ºÉå YÉÉxÉ ½þÉähÉå ªÉÉSÉåSÉ xééæ É ºÉ ÉÇYÉi É ½þÉäªÉ. ** 130 ** ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉÒ =i{éêké ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- B ÉÆ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉ Ê É`öÒ ** iéå½þò òéæeòié +ºÉä Ênù`öÓ ** où ªÉ{ÉhÉå ªÉä Éä]õÓ ** +É{ÉÖʱɪÉÉ ** ** ( EòÉä É- Ê É`öÒ- BEòi É. Ênù`öÒ- º Öò úhé. ) ]õòeòé- B ÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉ ÉÇ ÊSÉx ÉÉjÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý VªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ½þÓ BEò û{é ZÉɱÉÓ, +ºÉå iéå BEò û{éi É É iéó YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ½þÓ ºÉ ÉÇ Ênù`öÒ òéæeòié+ºéä ½þhÉVÉä où¹]õòsé º Öò ú±éò +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iéò ºÉ ÉÇ ÉEòÉ ú û{é où¹]õò où ªÉ{ÉhÉÉxÉå +É{ÉÖʱɪÉÉ Éä]õÒªÉä ½þhÉVÉä pù¹]õ ÉSªÉÉ Éä]õÒºÉ +ɱÉÒ +ɽäþ. VÉÉä pù¹]õé iééäsé où ªÉ +ɽäþ, = ɪÉÉÆSÉÉ Éänù xéé½þó. ** 131 ** iéå où ªÉ ÉÉä]õEåò näùjéä ** +É{ÉhÉ º ɪÉå pù¹]åõi Éå iééäjéä ** iéäêsé Ênù`öÒSÉäÊxÉ =x ÉäJÉä- ** ÉÉVÉÓ nùé]äõ ** ** ( EòÉä É- ÉÉä]õEåò- ºÉÖÆnù ú, +±{É. iééäjéä- ºÉÆiÉÉäʹÉiÉ ½þÉäiÉÉä. =x ÉäJÉ- º Öò úhééäi{éêké. nùé]äõ- ÉɺÉä. ) ]õòeòé- iéå ÉÉä]õEåò ½þhÉVÉä ºÉÖÆnù ú où ªÉ +É{ÉhÉ {ÉɽþiÉÉä É º ÉiÉ: pù¹]äõ{éhééxéå iééäjéä ½þhÉVÉä ºÉÆiÉÉäʹÉiÉ ½þÉäiÉÉä. +ºÉä iéä où ªÉpù¹]õÉÊnù Éänù BEòÉ où¹]õòsªéé =x ÉäJÉä ÉÉVÉÓ ½þhÉVÉä º Öò úhééäi{ékéòséä Ê`öEòÉhÉÓ nùé]õ±éä +ɽäþiÉ. ( ÉɺɱÉä +ɽäþiÉ. ) ½þhÉVÉä BEòÉ où¹]õòxéå ÊjÉ{ÉÖ]õÒ xééænùê ɱÉÒ +ɽäþ. ** 132 ** iéä ½þÉÆ PÉähÉå näùhéå PÉ]äõ ** {É úò BäCªÉÉSÉå ºÉÖiÉ xé iéö]äõ ** VÉäË É ÉÖJÉÓ ÉÖJÉ É]äõ ** nù{éçhéå Eäò±Éå ** ** ( EòÉä É- PÉ]äõ- PÉbä. ÉÖJÉ É]äõ- ÉÊiÉ ÉÖJÉå. ) ]õòeòé- VÉä ½þÉÆ + ÉÉ úòiéòxéå ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉå ÉÉxÉ ½þÉäiÉå, iéä ½þÉÆ PÉähªÉÉnäùhªÉÉSÉÉ 168

175 ªÉ ɽþÉ ú PÉb iééä. {ÉhÉ BEòi ÉÉSÉå ºÉÚiÉ iéö]õié xéé½þó. ( BEò{ÉhÉÉ ÉÉäb ié xéé½þó. ) VɺÉå nù{éçhééæié ÉÖJÉÉSÉå ÉÊiÉË É É {Éb ±Éå +ºÉiÉÉÆ ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú ½þÉäiÉÉä, {ÉhÉ BEòÉ ÉÖJÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòÉƽþÓ +ºÉiÉ xéé½þó, iéuùiéâ. ** 133 ** +ÉiÉÉÆ PÉähªÉÉnäùhªÉÉSÉÉ VÉÉä ªÉ É½þÉ ú ½þÉäiÉÉä, iééä ºÉ ÉÇ +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓSÉ ½þÉäiÉÉä, + ÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +ÆMÉå +ÆMÉÉ É úò {ɽÖþbä ** SÉäʪɱÉÉ ÉäMɳýÉ xé {Ébä ** iéªéé ÉÉ û ÉÉSÉäÊxÉ {ÉÉbå ** PÉähÉå näùhéå ½åþ ** ** ( EòÉä É- +ÆMÉå- +ÆMÉÉxÉå. {ɽÖþbä - ÊxÉVÉiÉÉä. ÉÉ û ÉÉSÉäÊxÉ- PÉÉäb ÉSªÉÉ. {ÉÉbä - É úéä É úòséä, ºÉÉ újéä. ) ]õòeòé- PÉÉäb ÉSÉÉ +ºÉÉ BEò º É ÉÉ É +ɽäþ EòÓ, ÊxÉVÉÉ ÉªÉÉSÉå ZÉɱªÉÉºÉ VÉÊ ÉxÉÒ É ú ±ÉÉä³ýiÉ {Éb É ÉªÉÉSÉå xéé½þó. ié ú VÉälÉå iééä = ÉÉ +ºÉiÉÉä, iéäléåsé +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉ É ú iééä {ɽÖþbä ½þhÉVÉä ÊxÉVÉiÉÉä. É SÉäʪɱÉÉ ÉäMɳýÉxÉ{Ébä ½þhÉVÉä VÉä ½þÉÆ iééä VÉÉMÉÉ ½þÉäiÉÉä, iéä ½þÉÆ iééä Ê`öEòÉhÉɽÚþxÉ ÉäMɳýÉ {Éb ié xéé½þó ( VÉÉMÉÞiÉ ½þÉähÉå iªéésªéé +ÆMÉÉ É úsé PÉb iéå. ) iéuùiéâ ½þÉ näùhªéépéähªééséé ªÉ É½þÉ ú +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉ É ú PÉb iééä. ** 134 ** {ÉÉhÉÒ Eò±±ÉÉä³ýÉSÉäÊxÉ Ê É¹Éå ** +É{ÉhÉ{Éå Éä±½þÉ Éå VÉèºÉå ** ɺiÉÖ ÉºiÉÖi Éå JÉä³ýÉå ªÉäiÉèºÉå ** ºÉÖJÉå ±ÉɽþÉä ** ** ( EòÉä É-Eò±±ÉÉä³ý-±ÉÉ]õÉ. Ê É¹Éå- Eò{É]õÉxÉå. Éä±½þÉ Éå- ÉÉä ÉiÉå. ɺiÉÖ- +Éi É ÉºiÉÖ. ) ]õòeòé- {ÉÉhÉÒ ½åþ Eò±±ÉÉä³ýÉSªÉÉ Ê É¹ÉÉxÉå +É{ÉhÉSÉ VɺÉå ÉÉä ÉiÉå, iéuùiéâ ɺiÉÖSÉ ÉºiÉÖ{ÉhÉÉxÉå JÉä³ýiÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÖJÉÉxÉå OɽþhÉ Eò úé Éå. ** 135 ** MÉÖÆÊ ò ÉÉ V ÉɳýÉÊSɪÉÉ ÉɳýÉ ** ±ÉäʪÉʱɪÉɽþÒ +xé³ýé ** ÉänùÉÊSɪÉÉ +ɽþ³ýÉ ** EòÉªÉ {Éb héå +ɽäþ ** ** EòÓ ú ÉÒSÉäÊxÉ {ÉÊ ú ÉÉ åú ** ÉäfÚøÊxÉ PÉäiɱÉÉ lééä åú ** ié úò ºÉÚªÉÉÇ漃 nöùºé åú ** ÉÉä±ÉÉå ªÉä<Ç±É ** ** SÉÉÆnùÊhɪÉÉSÉÉ ÊMÉ ÉºÉÖ ** SÉÉÆnùÉ ÉÊ ú {Éb ʱɪÉÉ É½Öþ ɺÉÖ ** EòÉªÉ Eäò ɳý{ÉhÉÓ jééºéö ** näùêjévéè±é ** ** nù³ýéêséªéé ºÉ½þºjÉ É úò ** òéæeòéå +É{ÉÖʱɪÉÉ{É úò ** {É úò xéé½þó nöùºé úò ** ÉÉºÉ Eò ɳýÓ ** ** ºÉ½þºjÉ É úò ÉÉÁÉ ** +½þÉÊiÉ ºÉ½þºjÉÉVÉÖÇxÉÉ úéªéé ** ié úò EòÉªÉ iéªéé ** BEòÉäkÉ úé ÉÉ ** ** 169

176 ( EòÉä É- MÉÖÆÊ ò ÉÉ- MÉÖÆ ÚòxÉ. +ɽþ³ýÉ- nöù:jé. ú ÉÒ- ÊEò úhé. {ÉÊ ú ÉÉ ú- ºÉ ÉÖnùɪÉ. lééä åú- ºÉÚªÉÇ. ÊMÉ ÉºÉÖ- ªÉÉÎ{iÉ, OɽþhÉ. ÉÉÁÉ- ÉɽÚþ. BEòÉäkÉ úé ÉÉ- nöùºé úé ÉÉ. ) ]õòeòé- V ÉɳýÉÆSªÉÉ ÉɳýÉ MÉÖÆ ÚòxÉ +xé³ýé±éäêªéê±éªéé ½þhÉVÉä +MxÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ PÉÉiɱªÉÉ, ié ú +MxÉÒ±ÉÉ ÉänùÉSªÉÉ nöù:jééæié {Éb héå +ɽäþ EòɪÉ? ú ÉÒSÉäÊxÉ{É úò ÉÉ åú ½þhÉVÉä ÊEò úhééæsªéé ºÉ ÉÖnùɪÉÉÆxÉÓ lééä ú ºÉÚªÉÇ ½þÉ ÉäfÚøÊxÉPÉäiɱÉÉ ½þhÉVÉä Éäι]õ±ÉÉ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ ºÉÚªÉÉDZÉÉ nöùºé äú{éhéé ÉÉä±ÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? SÉÉÆnùhªÉÉSÉÒ ÊMÉ ÉºÉÖ ½þhÉVÉä ªÉÉÎ{iÉ ½þÒ SÉÆpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ {ÉÖ¹Eò³ý ZÉɱÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ Eäò ɳý SÉÆpùÉºÉ jééºé ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? nù³ýéêséªééºé½þºjé É úò ½þhÉVÉä ½þVÉÉ úéä {ÉÉEò²ªÉÉ Eò ɳýÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ òéæeòéäié; {ÉhÉ iªéé Ê`öEòÉhÉÓ nöùºé äú{éhééséé ÉÉºÉ xéé½þó. ºÉ½þºjÉÉVÉÖÇxÉ úévéé±éé ºÉ½þºjÉ ÉɽÖþ +ɽäþiÉ, ½þhÉÚxÉ iªééæsªéé ªÉÉäMÉÉxÉå iééä nöùºé úé ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ ºÉ ÉÇ ÊjÉ{ÉÖ]õ É Ê É³ÚýxÉ BEò +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ, iªééséé Éänù xéé½þó; ½þhÉÚxÉ ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú +É{ɱªÉÉ BEòÉ +ÆMÉÉ É ú ½þÉäiÉÉiÉ. ** ** ºÉÉèEò]õÉÊSɪÉÉ ÉÉäVÉÉ ** {ÉºÉ Æû EòÉÆ É½Öþ{ÉÖÆVÉÉ ** {É úò iééæléú ÉÒhÉ nöùvéé ** ÉÉ É +ɽäþ ** ** EòÉäb Ò É úò É nùéséé ** Éä³ýÉ ÉÉ PÉ úó ÉÉSÉäSªÉÉ ** ÉÒxɱÉÉ ié úò ÉÉSÉÉ ** ÉÉjÉ EòÓ iéä ** ** iéèºéä où ªÉÉSÉä b ÉJɳäý ** xééxéé où¹]õòséä = Éɳäý ** =`öiéò ±ÉäJÉÉ ÉäMɳäý ** pù¹]åõi ÉåÊSÉ ** 143 ** ( EòÉä É- ÉÉäVÉ- úòié, ÊxÉÊ ÉkÉ. iééæléú- iéæiéö. nöùvéé- nöùºé úé. ÉÉ É- ÉEòÉ ú. Éä³ýÉ ÉÉ- ºÉ ÉÖnùɪÉ. ÉÒxɱÉÉ- ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ. b ÉJɳäý- +xéäeò ÉEòÉ ú, ÉɺɱÉä. = Éɳäý- >ðié +ɱÉä±Éä. ±ÉäJÉÉ ÉäMɳäý- +ºÉÆJªÉ. pù¹]åõi Éå- pù¹]äõ{éhééxéå. ) ]õòeòé- ºÉÉèEò]õÉÊSɪÉÉ ÉÉäVÉÉ ½þhÉVÉä EòÉä¹]õ ÉSªÉÉ PÉ úéæié ºÉÚiÉ =Eò±ÉhªÉÉSÉå VÉå ªÉÆjÉ +ºÉiÉå iªééºé ºÉÉèEò]õ +ºÉå ½þhÉiÉÉiÉ. iªéé ºÉÉèEò]õÉSªÉÉ úòiéòxéå ºÉÖiÉÉSÉä {ÉÖÆVÉ É½ÖþiÉ VÉ úò {ÉºÉ ú±éä, ié úò iéæiéú ÉÉÆSÉÚxÉ nöùºé úé ÉÉ É +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ÉÉSÉäSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ EòÉä]õ É ÉÊvÉ É nùéæséé ºÉ ÉÖnùÉªÉ VÉ úò ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÉ, ié úò iééä ºÉ ÉÇ ÉÉSÉÉ ÉÉjÉSÉ +ɽäþ EòÓ. iªéé É ÉÉhÉå où ªÉÉSÉäb ÉJɳäý ½þhÉVÉä où ªÉÉSÉä +xéäeò ÉEòÉ ú É xééxéé ÉEòÉ úsªéé où¹]õòséä = Éɳäý ½äþ ±ÉäJÉÉ ÉäMɳäý=`öÊiÉ ½þhÉVÉä +ºÉÆJªÉ VÉ úò =`ö±éä, ié úò iéä ºÉ ÉÇ pù¹]äõ{éhééxéåsé +ɽäþiÉ; Ê ÉzÉ xéé½þóié. ** 143 ** 170

177 MÉÖ³ýÉSÉÉ ÉÉÆvÉÉ ** Öò]õʱɪÉÉ ÉÉäb ÒSÉÉ vééænùé ** VÉɱÉÉ ié úò xéöºévéé ** MÉÖ³ýÊSÉ EòÓ iééä ** ** iéèºéå ½åþ où ªÉ näùjééå ** EòÓ É½Öþ ½þÉä ÉÉäÊxÉ òéæeòéä ** {É úò ÉänùÉSÉÉ xé ½äþ Ê ÉJÉÉä ** iéåêsé ½þhÉÉèÊxÉ ** ** ( EòÉä É- ÉÉÆvÉÉ- fäø{é. ÉÉäb Ò- iéöeòbä. vééænùé- véænùé. Ê ÉJÉÉä- Ê É¹ÉªÉ. ) ]õòeòé- MÉÖ³ýÉSÉÒ fåø{é Öò]õ±ªÉÉxÉÆiÉ ú ÉÉäb ÒSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú VÉ úò ZÉɱÉÉ, ié úò iééä xéöºévéé MÉÖ³ýSÉ +ɽäþ EòÓ iéuùiéâ pù¹]õé ½þÉ où ªÉ {ÉɽþÉä, ËEò ÉÉ É½ÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå òéæeòéä; {ÉhÉ ÉänùÉSÉÉ Ê É¹ÉªÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé ºÉ ÉÇ où ªÉÉÊnù iééäsé +ɽäþ. ** 144 ** 145 ** iéªéé +Éi ɪÉÉSªÉÉ ÉÉJÉÉ ** xé {Ébä ÊSÉ nöùºé úò äújéé ** VÉ úò Ê É É + Éä¹ÉÉ ** É ú±éå +ɽäþ. ** ** ( EòÉä É- ÉÉJÉÉ- ÉɹÉÉ. + Éä¹ÉÉ- ºÉ ÉOÉ. ) ]õòeòé- VÉ úò ½åþ ºÉ ÉOÉ Ê É É +Éi É{ÉhÉÉxÉå É ú±éå +ɽäþ, ié úò iªéé +Éi É ÉɹÉä ÉvªÉå nöùºé äú{éhééséò äú¹éé {Éb ié xéé½þó. ** 146 ** nöù ÉÆnùÒ IÉÒ úéänùeòó ** ÉÉxÉä {É úò +xéäeòó ** ÊnùºÉËiÉ {É úò ÊiÉiÉÖEòÓ ** ºÉÖiÉåÊSÉ +léò ** ** ( EòÉä É- ÉÉxÉä- ÉÉhÉ, ÉEòÉ ú. ) ]õòeòé- nöù ÉÆnùÒ ½þhÉVÉä nùéäxé EòÉÆ`öÉSªÉÉ ( BEòÒEòbä ʽþ ú ÉÉ ÆúMÉ ié ú =±É]õ ÉÉVÉÚºÉ Ë{É É³ýÉ ÆúMÉ + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ) IÉÒ úéänùeòó ½þhÉVÉä äú É ÉÒ ÉºjÉÉ ÉvªÉå +xéäeò ÉEòÉ úséä ÉÉhÉ où¹]õòºé {Éb iééié, {ÉhÉ ÊiÉiÉEòÓ iéó VÉ ÉÓ ºÉÖiÉåSÉ +ɽäþiÉ iéuùiéâ ºÉ ÉÇ +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ ÉɺÉEòɱÉÓ½þÒ +Éi ÉκlÉÊiÉ ±ÉÉä{ÉiÉ xéé½þó ½þhÉÚxÉ où¹]õéæié näùiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- {ÉÉiɪÉÉSÉÒ Ê É`öÒ ** xéöeòê±éiééæ Ênù`öÒ ** + ÉÊPɪÉÉ ºÉÞ¹]õÒ ** {Éɽäþ VÉ úò ** ** xé Öò]õiÉÉÆ ÉÒVÉEòÊhÉEòÉ ** ÉÉVÉÓ Ê ÉºiÉÉ äú É]Öõ +ʺÉEòÉ ** ié úò +uèùié òéæeòé ** ={É ÉÉ +léò ** ** ( EòÉä É- {ÉÉiɪÉÉ- {ÉÉ{ÉhªÉÉ. + ÉÊPɪÉÉ- ºÉ ÉOÉ. +ʺÉEòÉ- ºÉ ÉOÉ. ) ]õòeòé- {ÉÉiɪÉÉSÉÒÊ É`öÒxÉÖEòʱÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä {ÉÉ{ÉhªÉÉÆSÉÒ {Éb ±Éä±ÉÒ Ê É`öÒ xé =Eò±ÉiÉÉÆ où¹]õò VÉ ú ºÉÞ¹]õÒ {ÉɽþÒ±É, ié ú +uèùiééséä Ê`öEòÉhÉÓ VÉÉä VÉMÉiÉ ɺÉÉ ú 171

178 ZÉɱÉÉ +ɽäþ, iªééê ɹɪÉÒ où¹]õéæié Ênù±ÉÉ +ºÉiÉÉ; {ÉhÉ iéºéé ÉEòÉ ú ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. EòÉ úhé {ÉÉ{ÉhªÉÉÆSÉÒ Ê É`öÒ úé½úþxé ºÉÞ¹]õÒSÉå YÉÉxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ªÉälÉå +Éi ÉκlÉÊiÉ û{ééxéå ºÉ ÉÇ VÉMÉÊuù±ÉÉºÉ ÉɺɱÉÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +Éi ÉκlÉÊiÉ úé½úþxé Ê É±ÉÉºÉ ÉɺɱÉÉ +ɽäþ. iéäléå où¹]õéæiéó Ê É`öÒSªÉÉ iªéémééxéå ºÉÞ¹]õÒ ÉɺÉiÉä, ½þhÉÚxÉ où¹]õéæié- nùé¹]õéçiéó Éè¹É ªÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ ={É ÉÉ näùiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 148 ** Éb ÉSÉÒ ÉÒVÉEòÊhÉEòÉxÉ Öò]õiÉÉÆ ½þhÉVÉä ÉÒVÉÉ ÉºlÉåiÉSÉ ºÉ ÉOÉ Éb ÉSÉä ZÉÉb Ê ÉºiÉÉ ú {ÉÉ É±Éå +ºÉiÉå, ié ú +uèùiéésªéé òéæeòé ½þhÉVÉä º Öò úhªééê ɹɪÉÓ ={É ÉÉ Ênù±ÉÒ +ºÉiÉÒ; iéºéå xéé½þó. EòÉ úhé Éb ÉSÉå ZÉÉb ÉÒVÉÉ ÉºlÉåiÉ Ê ÉºiÉÉ ú {ÉÉ ÉiÉ xéé½þó. ªÉälÉå ºÉ ÉÇ VÉMÉiÉ +Éi É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +Éi ÉκlÉÊiÉSÉ Ê ÉºiÉÉ ú±éò +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ Éè¹É ªÉ +ɽäþ. ªÉɺÉÉ`öÓ ={É ÉÉ ªÉÉäMªÉ xéé½þó. ** 149 ** + ÉÒ VÉ ú +uèùiéîºléêié +ɽäþ, ié ú {ɽþÉhÉå EòºÉå ºÉÆ É ÉiÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÒ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ÉMÉ ÉÉiÉå ªÉÉ näùjéé Éå ** BäºÉå½þÒ É äú ½þÉ Éå ** ié úò +ÆMÉÉÊSɪÉä Ê ÉºÉ Éä ** ÉäVÉä É úò ** ** ( EòÉä É- ÉäVÉ- ɪªÉÉ. ) ]õòeòé- + ÉÒ +Éi ÉκlÉÊiÉSÉ +ɽäþ, ié ú ÉMÉ ÉÉiÉå ªÉÉnäùJÉÉ Éå ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉ Éä + ÉÉ ½þÉ Éå ½þhÉVÉä <SUäôxÉå VÉ úò iééä É ú±éé, ié úò iééä +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉSªÉÉ ÉªªÉä É úsé Ê ÉºÉ Éä ½þhÉVÉä Ê É ÉÉÆÊiÉ PÉäiÉÉä. ** 150 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- {ÉÉiɪÉÉSÉÒ Ê É`öÒ ** xéöeòê±éiééæ Ênù`öÒ ** +É{ÉÖʱɪÉÉÊSÉ {ÉÉä]õÓ ** Ê úmééäêxé +ºÉhÉå ** ** ( EòÉä É- {ÉÉä]õÓ- xéäjéó. Ê úmééäêxé- ÉÊ É¹]õ ½þÉä>ðxÉ. ) ]õòeòé- {ÉÉ{ÉhªÉÉSÉÒ Ê É`öÒ VÉ ú =PÉÊb ±ÉÒ xéé½þó, ié ú où¹]õò ½þÒ +É{ɱªÉÉ {ÉÉä]õÉÆiÉSÉ VÉ ÉÒ ÉÊ É¹]õ ½þÉä>ðxÉ +ºÉiÉä, iéuùiéâ +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉ É úsé {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉä. ** 151 ** EòÉÆ xéönèùê±éªéé ºÉÖvÉÉEò û ** +É{ÉhÉ{Éå É äú ºÉÉMÉ û ** EòÉÆ EÚò ÉÕ ÊMɳýÒ Ê ÉºiÉÉ û ** +É{Éå+É{É ** ** ]õòeòé- xéönèùê±éªééºéövééeò û ½þhÉVÉä SÉÆpùÉSÉÉ =nùªé ZÉɱÉÉ xéºé±éé ié úò ºÉÉMÉ û ½þhÉVÉä ºÉ ÉÖpù ½þÉ +É{ÉhÉ º ÉiÉ: É ú{éú ú É ûxé +ɽäþ. ËEò ÉÉ EÚò ÉÕ ½þhÉVÉä EòÉºÉ ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÊMɳýÒ ½þhÉVÉä +ÉEÖÆòSÉxÉ +ÉÊhÉ Ê ÉºiÉÉ ú ½äþ +É{Éä+É{É ½þÉäiÉÉiÉ. iéuùiéâ +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ VÉMÉÉSªÉÉ ÉÉ ÉÉ ÉÉ ÉEòɱÉÓ 172

179 É ûxé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ÉÉ ÉÉ ÉÉ É û{é ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉ É ú +Éi É{ÉhÉÉxÉå ½þÉäiÉÉiÉ. ** 152 ** + ɺÉäÊSɪÉä Ênù ɺÉÓ ** ºÉiÉ úé ÉÒªÉä +Æ ÉÒ ** º ɪÉå VÉèºÉå É ÉÒ ** Ê úméhéå ½þÉäªÉ ** ** ( EòÉä É- Ê úméhéä- ÉÊ É¹]õ ½þÉähÉå. ) ]õòeòé- + ÉÉ ÉɺªÉäSªÉÉ Ênù É ÉÓ +É{ɱªÉÉ ºÉiÉ úé ªÉÉ +Æ ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ SÉÆpù ½þÉ º ÉiÉ: VɺÉÉ ÉÊ É¹]õ ½þÉä>ðÊxÉ +ɽäþ; iéuùiéâ +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ. ** 153 ** iéèºéå où ªÉ ÊVÉhÉiÉÉÆ pù¹]äõ ** {Éb ±Éä VÉèiÉÉÊSɪÉäEÖò]äõ ** iéªéé xééæ É ÉÉ É]åõ ** +É{ÉhÉ{ÉåªÉÉ ** ** ( EòÉä É- ÊVÉhÉiÉÉÆ- xéé½þóºéå EòÊ úiééæ, ËVÉÊEòiÉÉÆ. VÉèiÉÉÊSɪÉäEÖò]äõ- xéé½þó{éhééæié, ËVÉEòhªÉÉSªÉÉ Eò{É]õÉÆiÉ, ÉÉ É]åõ- Ê ÉlªÉÉi É. +É{ÉhÉ{ÉåªÉÉ- +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ. ) ]õòeòé- ºÉ ÉÇ +Éi ÉÉSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý où ªÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ où ªÉÉºÉ ªÉÉ É ÉÉhÉå ÊVÉhÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä xéé½þóºéå Eäò±Éå +ºÉiÉÉÆ +lééçiéâ pù¹]äõ näùjéò±é VÉèiÉÉÊSɪÉäEÖò]äõ{Éb ±Éä ½þhÉVÉä xéé½þóºéä ZÉɱÉä. ªÉÉSÉäSÉ xééæ É +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉå Ê ÉlªÉÉi É ½þÉäªÉ. ** 154 ** ºÉ½þVÉä + ÉPÉåÊSÉ +ɽäþ ** ié úò EòÉähÉÉ EòÉähÉ {Éɽäþ ** iéä xé näùjéhéåêsé +ɽäþ ** º É û{é ÊxÉpùÉ ** ** ( EòÉä É- + ÉPÉå- ºÉ ÉOÉ. º É û{éêxépùé- º É û{é ½äþSÉ ÊxÉpäù É ÉÉhÉå +ɽäþ. ) ]õòeòé- ºÉ½þVÉ VÉ ú ½åþ ºÉ ÉÇ +Éi É û{ésé +ɽäþ, ié ú EòÉähÉÒ EòÉähÉÉºÉ {ɽþÉ Éå? {ɽþÉhÉåSÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iéò xé näùjéhéä û{é º É û{éêxépùésé +ɽäþ. ** 155 ** +ÉiÉÉÆ xé näùjéhéå ½þÒ º É û{éîºléêié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉxÉÉxÉÉ xé näùjéhéå xéeòéä ** ½þhÉä ÉÒSÉ ÉÉiÉå näùjééä ** ié úò +É{Éå +É{É Ê ÉJÉÉä ** +{ÉèºÉå +ºÉä ** ** ( EòÉä É- +É{Éå+É{É- +É{ÉhÉ +É{ÉhÉɺÉ. Ê ÉJÉÉä- Ê É¹ÉªÉ. +{ÉèºÉå- ºÉ½þVÉ. ) ]õòeòé- xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ +É{ɱÉå näùjéhéäº É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý xénäùjéhéå ½åþ xéeòéä. É ÉÒSÉ É±ÉÉ {ɽþÉ Éå, +ºÉå VÉ ú ½þhÉhÉå +ɽäþ, ié ú +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ iééä ºÉ½þVÉ Ê É¹ÉªÉ +ɽäþ. ** 156 ** VÉå +xééênùsé où ªÉ{ÉhÉå ** +xééênùsé näùjéhéå ** 173

180 ½åþ +ÉiÉÉÆ EòÉªÉ EòÉähÉå ** úséúæ VÉÉ Éå ** ** ]õòeòé- VÉå näùjéhéåº É û{é +xééênùeòé±éé{ééºéúxé où ªÉ{ÉhÉÉxÉå +ɽäþ, É näùjéhéå½þò +xééênùsé +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ ªÉÉºÉ +ÉiÉÉÆ EòÉähÉÒ úséé ɪÉÉºÉ MÉä±Éå {ÉÉʽþVÉä EòɪÉ?** 157 ** + ÉEòÉ Éå漃 MÉMÉxÉÉ ** º{É Éç漃 {É ÉxÉÉ ** EòÓ nùò{iéòêºé ié{éxéé ** ºÉÆ ÉÆvÉÖ EòÒVÉä ** ** ( EòÉä É- + ÉEòÉ É- {ÉÉäEò³ý. MÉMÉxÉ- +ÉEòÉ É. {É ÉxÉ- ÉɪÉÖ. ié{éxé- ºÉÚªÉÇ. ) ]õòeòé- + ÉEòÉ ÉÉSÉÉ É MÉMÉxÉÉSÉÉ, º{É ÉÉÇSÉÉ É ÉɪÉÚSÉÉ, ËEò ÉÉ nùò{iéòséé É ºÉÚªÉÉÇSÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉ EòÉähÉÉEòbÚ xé ié úò Eäò±ÉÉ VÉÉ<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ où ªÉnù ÉÇxÉÉÊnùEòÉÆSÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ** 158 ** Ê É É{ÉhÉå =ÊVÉ Ébä ** ié úò Ê É É näùjéä {ÉÖfåø ** ÉÉ iéå xéé½þó iéä Éfåø ** xéé½þósé näùjéä ** ** ]õòeòé- VÉä ½þÉÆ +Éi ÉÉ ½þÉ Ê É É{ÉhÉå=ÊVÉ Ébä ½þhÉVÉä Ê É É{ÉhÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, iéä ½þÉÆ iééä {ÉÖfåø Ê É É {ɽþÉiÉÉä. +ÉÊhÉ VÉ ú iééä Ê É É{ÉhÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, ié ú iééä iéä Éfåø {ɽþÉiÉSÉ xéé½þó. ** 159 ** Ê É ÉÉSÉå +ºÉhÉå xéé½þó ** Ê É{ÉɪÉå ÉÖb ÉʱɪÉÉ ½åþ½þÒ ** ié úò nù ÉÉ +ºÉÒ ½þÒ ** näùjéiéêsé +ºÉä ** ** ( EòÉä É- +ºÉhÉå- +κiÉi É. ½åþ½þÒ- xééîºiéi É. ) ]õòeòé- Ê É ÉÉSÉå +κiÉi É xéé½þó É Ê É{ÉɪÉÉxÉå ½åþ½þÒ ÉÖb ÉʱɪÉÉ ½þhÉVÉä xéé½þó{éhé ÉÖb ɱÉå, ½þhÉVÉä ÉÖbÚ xé MÉä±Éå, ié úò + ÉÉ ÉEòÉ úséò VÉÒ nù ÉÉ ½þhÉVÉä +κiÉxÉÉκiÉ{ÉhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ = ú±éä±éò VÉÒ +Éi ÉκlÉÊiÉ, iéò näùjéò±é {ɽþÉiÉSÉ +ɽäþ. ** 160 ** iéieòé±éó +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ, ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- EòÉ{ÉÖ úé½þò +léò SÉÉÆnùhÉå ** EòÓ iééä xé ÉÉJÉä iéähéå ** iéèºéå Eäò ɳý näùjéhéå ** `öéªéä `öé ÉÉä ** ** ( EòÉä É- SÉÉÆnùhÉå- ÉÖ Éi É. `öéªéä- +ɽäþ. `öé ÉÉä- Ê`öEòÉhÉÓ. ) ]õòeòé- EòÉ{ÉÖ úésªéé Ê`öEòÉhÉÓ {ÉÉÆfø äú{éhéé +ɽäþ, {ÉhÉ iªéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå iééä ÉÉJɱÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. iéuùiéâ näùjéhéå É xé näùjéhéå ªÉÉ = ɪÉÉÆEòbÚ xé xé ÉÉJÉiÉÉÆ Eäò ɳý näùjéhéä{éhééxéå `öé ÉÉä`öɪÉä ½þhÉVÉä +ɽäþ iªéé Ê`öEòÉhÉÓSÉ +ɽäþ. ** 161 ** ËEò ɽÖþxÉÉ BäºÉå ** ɺiÉÖ É±ÉÊiɪÉä nù Éä ** 174

181 näùjéiéêsé +ºÉä ** +É{ÉÊhɪÉÉiÉå ** ** ( EòÉä É- ɱÉÊiɪÉä- EòÉähÉiªÉɽþÒ. nù Éä- + ɺlÉåiÉ. ) ]õòeòé- ËEò ɽÖþxÉÉ ½þhÉVÉä òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? ɺiÉÖ ½þÒ EòÉähÉiªÉɽþÒ + ɺlÉåiÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉ +ɽäþ. ** 162 ** ÉxÉÉä úlééséó näù ÉÉÆiÉ åú ** ÉxÉÓ ÉEòÉ ÉÚÊxÉ xémé åú ** ÉMÉ iéäléå +Énù åú ** ˽þbä VÉèºÉÉ ** ** ( EòÉä É- ÉxÉÉä úlé- ÉxÉÉä úévªé. näù ÉÉÆiÉ åú- +xªénäù É. ÉEòÉ ÉÚÊxÉ- Eò±{ÉÚxÉ. ) ]õòeòé- º É{xÉÉ ÉvªÉå ËEò ÉÉ ÉxÉÉä úévªéé ÉvªÉå +É{ɱªÉÉ ÉxÉÉ ÉvªÉå näù ÉÉÆiÉ úéséò É xémé úéséò Eò±{ÉxÉÉ Eò ûxé VªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉiEòÉ ú{éú ÉÇEò +É{ÉhÉSÉ Ë½þb iééä, iéuùiéâ VÉÉMÉÞiÉÒ ÉvªÉå näùjéò±é +É{ÉhÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓSÉ ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú EòÊ úiééä. ** 163 ** {ÉÖx½þÉ ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- EòÉÆ nùé]õ±éé b Éä³ýÉ b Éä³ýªÉÉ ** b Éä³ýÉÊSÉ iéé úé ½þÉä=ÊxɪÉÉ ** º Öò äú SÉÉäJÉ ½þhÉÉäÊxɪÉÉ ** Ê Éº ÉÉä xéé½þó ** ** ( EòÉä É- nùé]õ±éé- nùé ɱÉÉ. iéé úé- ÊSÉjÉÊ ÉÊSÉjÉ. Ê Éº ÉÉä- +É SɪÉÇ. ) ]õòeòé- ËEò ÉÉ b É䲪ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ b Éä³ýÉ ½þÉ ÉÉä]õÉxÉå nùé]õ±éé ½þhÉVÉä nùé ɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ iééä b Éä³ýÉ ÊSÉjÉÊ ÉÊSÉjÉ ½þÉä>ðxÉ SÉÉäJÉ{ÉhÉÉxÉå º Öò úiééä, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ EòÉƽþÓ +É SɪÉÇ xéé½þó. iªéé É ÉÉhÉå +Éi ÉÉSÉ où ªÉ É pù¹]äõ{éhééxéå º Öò ú±éé +ɽäþ. ** 164 ** ªÉɱÉÉMÉÓ BEåò ÊSÉpÚù{Éå ** +É{ÉhɪÉÉ +É{ÉhÉ{Éå ** näùêjévéä EòÉÆ +É úéä{éä ** EòÉªÉ EòÉVÉ ** ** ( EòÉä É- EòÉVÉ- EòÉ É. ) ]õòeòé- ªÉɺÉÉ`öÓ BEòÉ +É{ɱªÉÉ ÊSÉpÚù{ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÊSÉpÚù{É +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ÉɽþÒxÉÉ EòÉÆ; iéäléå où ªÉÉÊnùEòÉSÉÉ +É úéä{é +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhªÉÉSÉå EòÉƽþÓ EòÉ úhé xéé½þó. ** 165 ** EòÒ³äýSÉå {ÉÉÆPÉ ûhé ** ={ÉVÉ ÉÒ úixéé EòÉähÉ ** EòÓ ºÉÉäxÉå ±Éä ºÉÉäxÉå{ÉhÉ ** VÉÉäb VÉÉäbÚÆ ** ** ( EòÉä É- EòÒ³ý- iéävé. ±Éä- PÉäiÉäEòɪÉ. VÉÉäb VÉÉäbÚÆ - Eò ÉÉ ÉÚxÉ. ) ]õòeòé- úixééséä Ê`öEòÉhÉÓ EòÒ³äýSÉå ½þhÉVÉä iéävééséå {ÉÉÆPÉ ûhé EòÉähÉÒ ié úò PÉÉiɱÉå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ié ú iéå ÉÖ³ýSÉåSÉ +ɽäþ. ËEò ÉÉ 175

182 ºÉÉäxÉåºÉÉäxÉå{ÉhÉVÉÉäb VÉÉäbÚÆ ±Éä ½þhÉVÉä ºÉÉäxªÉÉºÉ ºÉÉäxÉä{ÉhÉÉ ½þÉ VÉÉäbÚ xé PªÉÉ ÉÉ ±ÉÉMÉiÉÉä EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ, +Éi ÉÉ ½þÉ +xéäeò{éhééxéå ºÉ½þVÉSÉ º Öò ú±éé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +ÉiÉÉÆ iéäléå +É úéä{é Eò úhªééséå EòÉƽþÓ EòÉ úhé xéé½þó. ** 166 ** SÉÆnùxÉ ºÉÉè ú É ÉäføÒ ** EòÓ ºÉÖvÉÉ +É{ÉhɪÉÉ ÉÉføÒ ** EòÓ MÉÖ³ý SÉÉJÉä MÉÉäb Ò ** BäºÉå +léò ** ** EòÓ =VÉɳýÉSÉä EòÒ³åý ** EòÉ{ÉÖ úé {ÉÖ]õ ÊnùvɱÉå ** iéé ÉÚxÉ >ðxé Eäò±Éå ** +ÉMÉÒiÉå EòÉÆ<È ** ** xééxéé iéä ±ÉiÉÉ ** +É{ÉÖ±Éä Éä±ÉÓ MÉÖÆb ɳýiÉÉÆ ** PÉ ú Eò úò xé EòÊ úiééæ ** VɪÉÉ{É úò ** ** EòÉÆ É ÉäSÉÉ = ÉɳýÉ ** nùò{é ÉEòÉ É ºÉÆSɱÉÉ ** iéèºéé SÉèiÉxªÉå ÊMÉ ÉʺɱÉÉ ** ÊSÉpÚù{É º Öò äú ** ** ( EòÉä É- ºÉÉè ú É- ºÉÖMÉÆvÉ. ºÉÖvÉÉ- + ÉÞiÉ. =VÉɳý- ÉÖ Éi É. EòÒ³ý- iéävé. iéé ÉÚxÉiÉÉ{É ÉÚxÉ. = ÉɳýÉ- ªÉÉÎ{iÉ. ) ]õòeòé- SÉÆnùxɺÉÉè ú É ÉäføÒ ½þhÉVÉä SÉÆnùxÉÉxÉå ºÉÖMÉÆvÉ{ÉhÉÉ ÉäÊfø±ÉÉ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ ºÉÖvÉÉ+É{ÉhɪÉÉ ÉÉføÒ ½þhÉVÉä + ÉÞiÉÉxÉå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉÉfÚøxÉ PÉäiɱÉå +ɽäþ EòÉªÉ ËEò ÉÉ MÉÖ³ýÉxÉå +É{ɱÉÒ MÉÉäb Ò SÉÉJɱÉÒ +ºÉå ié úò +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ, +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ où ªÉpù¹]õÉÊnù VÉÉä ªÉ É½þÉ ú º Öò ú±éé +ɽäþ, iª ÉÉºÉ +Éi ªÉÉxÉå ÉäfÚøxÉ PÉäiɱÉå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ié ú iééä +Éi É{ÉhÉÉxÉåSÉ ÉɺɱÉÉ +ɽäþ, ªÉÉÆSÉÉ Éänù xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +É úéä{é ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ËEò ÉÉ =VÉɳýÉSÉäEòÒ³åý ½þhÉVÉä ÉÖ ÉiÉÉ û{é iéävééxéå EòÉ{ÉÖ úé±éé {ÉÖ]õ Ênù±Éå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ +MxÉÒ±ÉÉ iéé{é ÉÚxÉ >ðxé Eäò±Éå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ié ú iéä iéä vé ÉÇ iªéé iªéé {ÉnùÉlÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÖ³ýSÉäSÉ +ɽäþiÉ; xé ÉÒxÉ ºÉÆ{ÉÉnùxÉ Eäò±Éä±Éå xéé½þóié. iéuùiéâ, +Éi ÉÉSÉ où ªÉpù¹]õÉÊnù û{é +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ où ªÉÉÊnù +É úéäê{éié +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉhªÉÉSÉÒ MÉ úvé xéé½þó. +lé ÉÉ Éä±ÉÒ ½þÒ +É{ɱªÉÉ Éä±ÉÒºÉ MÉÖÆb ɳýiÉÉÆ PÉ ú EòÊ úiéä, {ÉhÉ VªÉÉ É ÉÉhÉå xé EòÊ úiééæ EòÊ úiéä. iéuùiéâ, ºÉ½þVÉ où ªÉÉÊnù û{é +Éi ÉÉ º Öò úié +ɽäþ. ËEò ÉÉ É ÉäSÉÉ = ÉɳýÉ ½þhÉVÉä ÉEòÉ ÉÉSÉÒ ªÉÉÎ{iÉ ½þhÉÚxÉ VÉÒ ÉɺÉiÉä, iéò ºÉ ÉÇ nùò{é ÉEòÉ ÉSÉ ºÉÆSɱÉÉ +ɽäþ. iéuùiéâ, SÉèiÉxªÉåÊMÉ ÉʺɱÉÉ ½þhÉVÉä SÉèiÉxªÉÉEòbÚ xé ÊVÉiÉEåò ½þhÉÚxÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±Éå MÉä±Éå +ɽäþ, ÊiÉiÉEåò ºÉ ÉÇ BEò ÊSÉpÚù{É +Éi ÉÉSÉ º Öò ú±éé +ɽäþ. ** 167 ** 168 ** 169 ** 170 ** BäºÉå +É{ÉhɪÉÉ +É{ÉhÉ ** +É{ÉÖ±Éå ÊxÉ úòiéhé ** 176

183 Eò úé Éå ªÉähÉä ÉÒhÉ ** EòÊ úiéêsé +ºÉä ** ** ( EòÉä É- ÊxÉ úòiéhé- + ɱÉÉäEòxÉ. ªÉähÉå ÉÒhÉ- + ÉÉ <SUäô ÉÉÆSÉÚxÉ. ) ]õòeòé- ªÉÉ É ÉÉhÉå +É{ɱÉå +É{ÉhÉ + ɱÉÉäEòxÉ Eò úé Éå. ªÉähÉå ÉÒhÉ ½þhÉVÉä + ÉÉ <SUäô ÉÉÆSÉÚxÉ iééä EòÊ úiésé +ɽäþ. ** 171 ** BäºÉå ½åþ näùjéhéå xé näùjéhéå ** ½åþ +ÆvÉÉ åú ½åþ SÉÉÆnùhÉå ** ÉÉ SÉÆpùÉ漃 =héå ** º Öò úiéå EòÉÆ ** ** ( EòÉä É- =héå- =héò É. ) ]õòeòé- ½þÉ +ÆvÉÉ ú +ɽäþ É ½åþ SÉÉÆnùhÉå +ɽäþ, + ÉÉ ÉEòÉ úséå YÉÉxÉ SÉÆpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ºÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉEòÉ úséò =héò É iªééºé VÉ ÉÒ ÉɺÉiÉ xéé½þó. iéuùiéâ, näùjéhéä{éhééséé É xénäùjéhéä{éhééséé ÉiªÉªÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ xéé½þó. ié ú ªÉÉ nùéäx½þò ÉEòÉ úéºé OÉɺÉÚxÉ +Éi ÉÉ +ɽäþ iéºéésé +ɽäþ. ** 172 ** ½þhÉÉäÊxÉ ½åþ xé ½þÉ Éå ** BäºÉå½þÒ É åú ½þÉ Éå ** ié úò iéèºééêsé º É ÉÉ Éå ** +É<iÉÉ +ºÉä ** ** ( EòÉä É- ½åþ- näùjéhéå É xé näùjéhéå +ºÉä nùéäxé ÉEòÉ ú. ½þÉ Éå- <SUäôxÉå, +±ÉÆEòÉÊ úeò <SUôÉ É nù +ɽäþ. +É<iÉÉ- ʺÉrù. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ {ÉÚ ÉÉæHò nùéäx½þò ÉEòÉ ú xé ½þÉäiÉÉÆ +É{ÉhÉ +ɽþÉå iéºéåsé +ºÉÉ Éå, + ÉÉ <SUäôxÉå VÉ úò +Éi ÉÉ É ú±éé, ié úò º É ÉÉ ÉÉxÉå iéºéésé +ɪÉiÉÉ ÊºÉrù +ɽäþ. ** 173 ** pù¹]õé où ªÉ BäºÉå ** nùéäxéò +³Öý Éɳý ÊnùºÉä ** iéå½þò {É úº{é úéxéö É Éä Éå ** EòÉƽþÓxÉÉ EòÓ ** ** ( EòÉä É- +³Öý Éɳý- SɽÚÆþEòbä. {É úº{é úéxéö É Éä Éå- BEòÉÆiÉ BEòÉSÉÉ É Éä É. ) ]õòeòé- pù¹]õé É où ªÉ + ÉÉ ÉEòÉ úséä Éänù ½äþ +³Öý Éɳý ½þhÉVÉä SɽÚÆþEòbä ÊnùºÉiÉÉiÉ. {ÉhÉ iéä½þò {É úº{é ú ÉÊ É¹]õ ZÉɱÉä +ºÉiÉÉÆ EòÉƽþÓ +ºÉiÉ xéé½þó. ié ú Eäò ɳý +Éi ÉÉSÉ +ºÉiÉÉä. ** 174 ** iéäléå où ªÉÓ pù¹]õé É äú ** où ªÉ{ÉhÉ pù¹]õó ÉÉäºÉ äú ** ÉÉ nùéäxéò xé ½þÉä>ðÊxÉ = äú ** nùéäxéòséå ºÉÉSÉ ** ** ( EòÉä É- ºÉÉSÉ- JÉ åú º É û{é. ) ]õòeòé- iéäléå où ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ pù¹]äõ{éhéé ½þÉ É äú ½þhÉVÉä xéé½þóºéé ½þÉä ÉÉä, ËEò ÉÉ où ªÉ{ÉhÉ pù¹]õ ÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉäºÉ äú ½þhÉVÉä xéé½þóºéä ½þÉä ÉÉä. {ÉhÉ, nùéäx½þò ÉEòÉ ú ªÉälÉå xéé½þóºéä ½þÉä>ðxÉ nùéäx½þòséé JÉ äú{éhéé VÉå +Éi ɺ É û{é iéåsé 177

184 = úiéå. ** 175 ** ÉMÉ É±ÉiÉälÉ É±É iéä ½þÉÆ ** ÉÉZÉÉÊ ú±éä où ªÉpù¹]õÉ ÉÉ ÉÉ ** +É]õhÉÒ Eò úòié JÉä ÉÉ ** ªÉäiÉÒ nùéäx½þò ** ** ( EòÉä É- ɱÉiÉälÉ É±É- EòÉähÉiªÉɽþÒ Ê`öEòÉhÉÓ. ÉÉZÉÉÊ ú±éä- ÉÉfø±Éä, ÉÉVɱÉä, ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉä. +É]õhÉÒ- xéé É, + ÉÉ É. JÉä É- Éä]õ. ) ]õòeòé- ÉMÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ Éä³ýÓ, EòÉähÉiªÉɽþÒ Ê`öEòÉhÉÓ où ªÉ É pù¹]õé ÉÉ É ½äþ VÉ úò ÉEò]õ ½þÉä>ðxÉ ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉä, ié úò iéä nùéäx½þó½þò xéé½þóºéä ½þÉäiÉ. +É{ɱªÉÉ JÉä ÉÉ ½þhÉVÉä Éä]õÒºÉ ªÉäiÉÉiÉ. +ºÉÉ ½þÉ ÉEòÉ ú ÉÊiÉIÉhÉÓ ½þÉäiÉ +ºÉiÉÉä. ** 176 ** EòÉ{ÉÖ úó +ÎMxÉ É Éä ÉÖ ** EòÓ +ÉMÉÓ PÉÉiɱÉÉ {ÉÉäiÉɺÉÚ ** ½åþ xéähéä {É úò ºÉÉè úºéö ** ÉåSÉ ZÉɱÉÉ ** ** ( EòÉä É- {ÉÉäiÉɺÉÖ- EòÉ{ÉÖ ú. ºÉÉè úºéö- ºÉÖ úºé{éhééxéå, BEònù É. ÉåSÉÚ- + ÉÉ É, JÉSÉÇ. ) ]õòeòé- EòÉ{ÉÖ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ +ÎMxÉ ËEò ÉÉ +MxÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ EòÉ{ÉÖ ú PÉÉiɱÉÉ, ½åþ VÉ úò Eò³ý±Éå xéé½þó, ié úò ºÉÉè úºéö ½þhÉVÉä BEònù É ËEò ÉÉ ºÉÖ úºé{éhééxéå nùéäpééæséé ÉåSÉÚZÉɱÉÉ ½þhÉVÉä xéé½þó{éhéé ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÉ. iéuùiéâ où ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ pù¹]õé ËEò ÉÉ pù¹]õ ÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ où ªÉ ±ÉÒxÉ ZÉɱÉå, ½åþ VÉ úò Eò³ý±Éå xéé½þó, ié úò nùéäpééæséé + ÉÉ É BEònù É ZÉɱÉÉ, ½þÒ MÉÉä¹]õ JÉ úò +ɽäþ. ** BEònù É ºÉÞ¹]õÒ ÉɺÉiÉä, É BEònù É ±ÉÒxÉ ½þÉäiÉä, +ºÉå VÉå +É ½þÓ +É Æú ÉÒ Ê±Éʽþ±Éå +ɽäþ, ÊiÉEòbä +xéöºéævééxé Eò úé Éå. ** 177 ** BEòÉÆ BEÖò ÉåSɱÉÉ ** ÉÚxªÉË ÉnÖù ÉÚxªÉå {ÉÖʺɱÉÉ ** pù¹]õé où ªÉÉSÉÉ ÊxÉ ÉɱÉÉ ** iéèºéå ½þÉäªÉ ** ** ( EòÉä É- ÊxÉ ÉɱÉÉ- xéé½þóºéé ZÉɱÉÉ. ) ]õòeòé- BEòÉÆBEÖò ÉäSɱÉÉ ½þhÉVÉä BEòÉ ÉvªÉä BEò xéé½þóºéä ZÉɱÉä. ÉÉEòÒ ÉÚxªÉË ÉnÖù = ú±éé +ºÉå ½þhÉÉ Éå,iÉ ú iéºéå½þò ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé ÉÚxªÉË ÉnÖù ½þÉ ÉÚxªÉ ÉEòÉ ÉEò +Éi ªÉÉEòbÚ xé {ÉÖºÉÚxÉ ]õéeò±éé. É pù¹]õé où ªÉ ½äþ xéé½þóºéä ZÉɱÉä. ** 178 ** +ÉiÉÉÆ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ËEò ɽÖþxÉÉ +É{ÉÖʱɪÉÉ ** ÉÊiÉË É ÉÉ ZÉÉå ÉÒxÉʱɪÉÉ ** ZÉÉå ÉÒºÉEò]õ +É]õÉäÊxɪÉÉ ** VÉÉ<ÇVÉä VÉäË É ** ** ( EòÉä É- ZÉÉå ÉÒ- ªÉÖrù. ) 178

185 ]õòeòé- òé ú EòÉªÉ ºÉÉÆMÉÉ Éå? ˺ɽþ ½þÉ VªÉÉ É ÉÉhÉå +Éb É ÉvªÉå +É{ɱÉå ÉÊiÉË É É {ÉɽÚþxÉ +É{ÉhÉÉºÉ ½þÉ nöùºé úé ˺ɽþ ÉjÉÖ +ɽäþ, ªÉÉºÉ ÉÉ ûxé ]õéeòé Éå, + ÉÉ <SUäôxÉå +Éb É ÉvªÉå =b Ò PÉɱÉÚxÉ É úiééä. ªÉÉ MÉÉä¹]õÒEòbä ±ÉIÉ näù>ðxé ½þÒ +Éå ÉÒ úsé±éò +ɽäþ. ˺ɽþ ½þÉ VÉ ú +É{ɱªÉÉ +Éb ÉÆiÉÒ±É ÉÊiÉË É ÉÉ ÉÓ ZÉÉå ÉÒxÉʱɪÉÉ ½þhÉVÉä ªÉÖrù Eò úé ɪÉÉºÉ VÉÉ<DZÉ, ié ú iééä VɺÉÉ iªéé ZÉÉå ÉÒ É úéä É ú +É]õÉäÊxɪÉÉVÉÉ<VÉä ½þhÉVÉä É ûxé VÉÉiÉÉä. iéuùiéâ, pù¹]õé où ªÉ ½äþ xéé½þóºéä ½þÉäiÉÉiÉ. ** 179 ** iéèºéå ûºéiééæ où¹]õò ** pù¹]õé où ªÉ Éä]õÒ ** ªÉäÊiÉ iéälé Ê É`öÒ ** nùéä½þéåséò {Ébä ** ** ( EòÉä É- ûºéiééæ- + ÉÉ É Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ, ±ÉÒxÉ +ºÉiÉÉÆ. Ê É`öÒ- BEòi É. ) ]õòeòé- iéèºéå ûºéiééæoù¹]õò ½þhÉVÉä iªéé É ÉÉhÉå º Öò úhé ÉÞÊkÉ ±ÉÒxÉ ZÉɱÉÒ +ºÉiÉÉÆ, ËEò ÉÉ Ê ÉSÉÉ úéxéå où¹]õò{éhéé xéé½þóºéé ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ pù¹]õé É où ªÉ ªÉÉÆSÉÒ Éä]õ ½þÉäiÉä. iéäléåsé iªééæséò Ê É`öÒ{Ébä ½þhÉVÉä BEòi É ½þÉäiÉå. ** 180 ** où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ˺ÉvÉÖ {ÉÚ ÉÉÇ{É ú ** xé Ê É³ýÊiÉ iéæ ÉÊSÉ ºÉÉMÉ ú ** ÉMÉ BEò É]õ xéò ú ** VÉèºÉå ½þÉäªÉ ** ** ( EòÉä É- {ÉÚ ÉÉÇ{É ú- {ÉÚ ÉÇ{ÉÎ SÉ É. ) ]õòeòé- {ÉÚ ÉÉÇ{É úëºévéöxéê ɳýÊiÉiÉÆ ÉÊSɺÉÉMÉ ú ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÇºÉ ÉÖpù É {ÉÎ SÉ ÉºÉ ÉÖpù ½äþ VÉÉå{ɪÉÈiÉ Ê É³ýɱÉä xéé½þóié, iééå{éªéèiésé {ÉÚ ÉÇºÉ ÉÖpù É {ÉÎ SÉ ÉºÉ ÉÖpù +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉå. iéä BEäòÊ`öEòÉhÉÓ Ê É³ýɱÉä +ºÉiÉÉÆ iéºéå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. SɽÚÆþEòbä {ÉÉhÉÒSÉ ½þÉäiÉå. iéuùiéâ pù¹]õé où ªÉÉSÉÉ + ÉÉ É ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ BEò +Éi ÉÉSÉ = úiééä. ** 181 ** ËEò ɽÖþxÉÉ ½äþ ÊjÉ{ÉÖ]õÒ ** ºÉ½þVÉå ½þÉäiɪÉÉ ú½þé]õò ** ÉÊiÉIÉhÉÓ EòÉªÉ `öò ** Eò úòiéºéä ** ** ( EòÉä É- ú½þé]õò- ªÉÉ{ÉÉ ú, ªÉ ɽþÉ ú. `öò- MÉhÉxÉÉ. ) ]õòeòé- òé ú EòÉªÉ ºÉÉÆMÉÉ Éå? où ªÉ, pù¹]õé É nù ÉÇxÉ <iªééênù ÉEòÉ úsªéé ÊjÉ{ÉÖ]õÓSÉÒ ÉÊiÉIÉhÉÓ ú½þé]õò VÉ úò ºÉ½þVÉ ÉɺɱÉÒ, ié úò ÊiÉSÉÒ `öò ½þhÉVÉä MÉhÉxÉÉ EòÉähÉÓ Eäò±ÉÒ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 182 ** nùéäxéò Ê É Éä¹É ÊMɳýÒ ** ÉÉ ÊxÉÌ ÉÊ É¹]õÉiÉå =MɳýÒ ** =PÉb Ò ZÉÉÆ{ÉÒ BEòÓ b Éä³ýÓ ** ɺiÉÖÊSÉ ½äþ ** ** 179

186 ]õòeòé- {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ pù¹]õé où ªÉ û{é VÉä nùéäxé Ê É Éä¹É iªééºé ÊMɳýiÉÉä, É ÊxÉÌ É Éä¹É º É û{ééºé =MɳýÒ ½þhÉVÉä ÉEò]õ EòÊ úiééä; + ÉÉ úòiéòxéå =PÉb ZÉÉÆ{É Eò úhéé úò BCªÉÉ b É䲪ÉÉSÉÒ ½þÒ +Éi É ÉºiÉÖSÉ +ɽäþ. ** 183 ** {ÉÉiɪÉÉ {ÉÉiÉå Ê É³äý ** EòÓ pù¹]õi Éå ºÉéPÉ {ÉPɳäý ** iéªéé =x ÉÒ³ýiÉÉ ÉÉ É³äý ** xé ɱÉÉ ÉÉä ½þÉÆ ** ** ( EòÉä É- {ÉÉiÉå- {ÉÉ{ÉhÉÒ. ºÉéPÉ- SɽÚÆþEòbä, ºÉ ÉÖnùɪÉ. {ÉPɳäý- {ÉºÉ úéä. =x ÉÒ³ýiÉÉ- =x Éä±ÉxÉ ÉºÉÉ úhé, =PÉb héå. ÉÉ É³äý- ÉÉ É³ýhÉå. xé ɱÉÉ ÉÉä- xé ɱÉ, +É SɪÉÇ. ) ]õòeòé- {ÉÉiɪÉÉ{ÉÉiÉåÊ É³äý ½þhÉVÉä xéäjééséä Ê`öEòÉhÉÓ {ÉÉ{ÉhÉÒºÉ {ÉÉ{ÉhÉÒ Ê É³ýÉä, ËEò ÉÉ iééä xéäjé où ªÉpù¹]äõ{ÉhÉÉxÉå ºÉéPÉ{ÉPɳäý ½þhÉVÉä SɽÚÆþEòbä {ÉºÉ úéä. iªéé xéäjééséä Ê`öEòÉhÉÓ =x ÉÒ³ýiÉÉ ÉÉ É³äý ½þhÉVÉä {ÉÉ{ÉhªÉÉÆSÉå =x Éä±ÉxÉ ( {ÉºÉ úhéå ) É ÉÉ É³ýhÉå ½åþ xé É±É +ɽäþ. iéuùiéâ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ pù¹]õéoù ªÉÉÆSÉå =x Éä±ÉxÉ ½þÉähÉå É ÉÉ É³ýhÉå ½åþ xé É±É +ɽäþ. ** 184 ** pù¹]õé où ªÉÉSªÉÉ OÉɺÉÓ ** ÉvªÉå ±ÉäJÉÖ Ê ÉEòÉ ÉÒ ** ªÉÉäMÉ ÉÚÊ ÉEòÉ BäºÉÒ ** +ÆMÉÓ ÉÉVÉä ** ** ( EòÉä É- ±ÉäJÉÖ- =±±ÉäJÉ, YÉÉxÉ. ªÉÉäMÉ ÉÚÊ ÉEòÉ- ªÉÉäMÉÉxÉå ÉÉ{ªÉ VÉå ºlÉÉxÉ. ) ]õòeòé- pù¹]õé-où ªÉÉSÉÉ OÉÉºÉ ½þÉäiÉ +ºÉiÉÉÆ iªééæsªéé ºÉÆvÉÒ ÉvªÉå VÉÉä ±ÉäJÉ ½þhÉVÉä =±±ÉäJÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä, iéòsé ªÉÉäMÉ ÉÚÊ ÉEòÉ +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉVÉä ½þhÉVÉä MÉVÉÇiÉ +ɽäþ. iéòsé +É{ɱÉÒ º É û{éîºléêié ½þÉäªÉ. ** 185 ** =`öiéé ié ÆúMÉÖ ÉèºÉä ** {ÉÖfåø +ÉxÉÖ½þÒ xéö ɺÉä ** BäºÉÉ `öéªéó VÉèºÉå ** {ÉÉhÉÒ ½þÉäªÉ ** ** ( EòÉä É- ié ÆúMÉ- ±ÉÉ]õ {ÉÉhªÉÉ É úséò. ) ]õòeòé- =`ö±éä±éé ié ÆúMÉ ÉºÉ±ÉÉ É {ÉÖfåø +ÉxÉÖ½þÒxÉÖ ÉºÉä ½þhÉVÉä nöùºé úé ié ÆúMÉ =`ö±éé xéé½þó, + ÉÉ ÎºlÉiÉÓiÉ {ÉÉhÉÒ VɺÉå +ɽäþ, iéuùiéâ +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ +ɽäþ. ** 186 ** EòÓ xéònù ºÉ úéäxé MÉä±ÉÒ ** VÉÉOÉÊiÉ xéé½þó SÉäʪɱÉÒ ** iéä ½þÉÆ ½þÉäªÉ +É{ÉÖ±ÉÒ ** κlÉÊiÉ VÉè ÉÒ ** ** ( EòÉä É- xéé½þó SÉäʪɱÉÒ- ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ xéé½þó. ) ]õòeòé- ËEò ÉÉ ÊxÉpùÉ ½þÒ ºÉÆ{ÉÚxÉ MÉä±ÉÒ É {ÉÖx½þÉ VÉÉMÉÞÊiÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ xéé½þó, iéä ½þÉÆ VÉ ÉÒ +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ +ɽäþ, iéuùiéâ +Éi ÉκlÉÊiÉ +ɽäþ. ** 187 ** xééxéé BEòÉ `öé ÉÚÊxÉ =`öò ** +xªéjé xé ½äþ {Éè`öÒ ** 180

187 ½åþ MÉ Éä iéèê ɪÉÉ où¹]õò ** Ênù`öÒºÉÚiÉÉ ** ** ( EòÉä É-BEòÉ`öÉ ÉÚÊxÉ- BEòÉ Ê`öEòÉhÉÉ{ÉɺÉÚxÉ. +xªéjé- nöùºé úòeòbä. {Éè`öÒ- ɺɱÉÒ. iéèê ɪÉÉ- ié ÉÉ, +É ÉÉoù¹]õÒxÉå. Ênù`öÒºÉÚiÉÉ- où¹]õòpéé±éé, Ê ÉSÉÉ ú Eò úé ÉÉ. ) ]õòeòé- xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ BEòÉ`öÉ ÉÚÊxÉ=`öÒ ½þhÉVÉä où¹]õò ½þÒ BEòÉ Ê`öEòÉhÉÉ{ÉɺÉÚxÉ =`ö±éò, É nöùºé úòeòbä VÉÉå{ɪÉÈiÉ ÉºÉ±ÉÒ xéé½þó, iééå{éªéèié iªéé où¹]õòséò VÉÒ º É û{éîºléêié +ɽäþ, iéòsé +Éi ÉκlÉÊiÉ +ɽäþ. + ÉÉ où¹]õòxéå Ê ÉSÉÉ ú Eò úé ÉÉ, ½åþMÉ Éä ½þhÉVÉä +ºÉå ÉÉ]õiÉå. EòÉÆ ÉÉ É³ýÉä ºÉ ú±ééä Ênù ÉÉä ** úéjéòséé xé Eò úò ɺÉÉ ÉÉä ** iéähéå MÉMÉxÉä ½þÉ ÉÉ ÉÉä ** ÉÉJÉÉÊhɱÉÉ ** ** ( EòÉä É- ɺÉÉ ÉÉä- =i{éêké. ÉÉJÉÉÊhɱÉÉ- ºiÉÊ É±ÉÉ. ) ]õòeòé- EòÉÆ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ, Ênù ÉÉä ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÇ ½þÉ ÉÉ É³ýÉåºÉ ú±éé ½þhÉVÉä ÉÉ É³ý±ÉÉ, É úéjéòséé½þò ÉºÉ É ZÉɱÉÉ xéé½þó, iªéé Éä³ýÓ +ÉEòÉ ÉÉxÉå VÉÉä ÉÉ É ÉÉJÉÉÊhɱÉÉ ( +ÉEòÉ ÉÉSÉÒ VÉ ÉÒ ÎºlÉÊiÉ +ɽäþ, ) iéuùiéâ ½þÉ +Éi É ÉÉ É +ɽäþ. ** 189 ** PÉäiɱÉÉ ÉɺÉÖ ÉÖb ɱÉÉ ** PÉÉ{ÉiÉÉ xéé½þó =`ö±éé ** iéèºéé nùéä½þó Ê É ÉiɱÉÉ ** xé ½äþ VÉÉä +léöç ** ** ( EòÉä É- PÉÉ{ÉiÉÉ- Éɽäþ ú ºÉÉäb ±Éä±ÉÉ. ) ]õòeòé- PÉäiɱÉä±ÉÉ ÉÉºÉ ÉÖb ɱÉÉ É PÉÉ{ÉiÉÉxÉɽþÓ=`ö±ÉÉ ½þhÉVÉä Éɽäþ ú ºÉÉäbÚ xé Ênù±Éä±ÉÉ ÉÉºÉ ½þÉ =`ö±éé xéé½þó, iªéé Éä³ýÓ ÉÉhÉ ÉɪÉÖ ½þÉ VɺÉÉ EÖÆò ÉEò û{ééxéå = ÉªÉ ÉEòÉ úsªéé ÉɪÉÚºÉ ( {ÉÚ úeò É äúséeòéºé ) º{É ÉÇ xé EòÊ úiééæ VɺÉÉ +ɽäþ; iéuùiéâ, {É ú ÉÉi É û{éò +léç ½þÉ ªÉÉ pù¹]õéoù ªÉÉÆEòbÚ xé º{ÉÌ É±ÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. ** 190 ** EòÓ +PÉ ÉÉÊSÉ Eò úhéó ** Ê É¹ÉªÉÉSÉÒ PÉähÉÒ ** EòÊ úiééæséò BEäò IÉhÉÓ ** VÉå EòÓ +ɽäþ ** ** ( EòÉä É- +PÉ ÉÉ- ºÉ ÉÇ. Eò úhéó- <ÆÊpùªÉå. PÉähÉÒ- OɽþhÉ. ) ]õòeòé- EòÓ ½þhÉVÉä ËEò ÉÉ + ÉPÉÉÊSÉEò úhéó ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ <ÆÊpùªÉÉÆEòbÚ xé iªéé iªéé Ê É¹ÉªÉÉÆSÉå OɽþhÉ ½þÉäiÉ +ºÉiÉÉÆ ÉiªÉäEò IÉhÉÉÆiÉ iªééæxéé ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhéé åú VÉå EòÉƽþÓ +ɽäþ, iéåsé +É{ɱÉå º É û{é ½þÉäªÉ. ** 191 ** iéªééºééê újéé `öé ÉÉä ** ½þÉ ÊxÉEò úéséé +Éi É ÉÉ ÉÉä ** ªÉähÉå EòÉÆ {ÉɽþÉä ** xé {ÉɽþÉä ±ÉÉ Éä ** ** 181

188 ( EòÉä É- `öé ÉÉä- Ê`öEòÉhÉÉ. ÊxÉEò úéséé- Éä É]õSÉÉ ÊºÉrùÉÆiÉ. ±ÉÉ Éä- ÉÉ{iÉ +ɽäþ. ) ]õòeòé- iéªééºééê újéé`öé ÉÉä ½þhÉVÉä iªéé ºÉÆÊvÉ ÉÉ ÉɺÉÉ újéésé ½þÉ Ê`öEòÉhÉÉ +ɽäþ, É Éä É]õSªÉÉ ÊºÉrùÉÆiÉÉSÉÉ ½þÉ +Éi É ÉÉ É +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +É{ÉhÉÉEòbÚ xé ªÉÉ +Éi É ÉÉ ÉÉºÉ {ɽþÉhÉå ZÉɱÉå ËEò ÉÉ xéé½þó ZÉɱÉå ié úò, ½þÉ ÉÉ{iÉSÉ +ɽäþ. ** 192 ** EòÉªÉ +É{ÉÖʱɪÉä ÉÚÊ ÉEäò ** +É úºéé +É{ÉÖ±Éä ÊxÉEåò ** {ÉɽþÉå xé {ÉɽþÉå ÉEäò ** ½åþ Eåò +ɽäþ ** ** ( EòÉä É- ÉÚÊ ÉEòÉ- ºlÉÉxÉ. ÊxÉEåò- ºÉÖ äújé{éhé. {ÉɽþÉåxÉ{ÉɽþÉå- {ÉɽþhªÉÉºÉ É xé {ÉɽþhªÉɺÉ. ÉEäò- ºÉ ÉlÉÇ +ɽäþ. ) ]õòeòé- +É úºéé ½þÉ +É{ÉÖʱɪÉä ÉÚÊ ÉEäò ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +É{ɱÉÉ ÊxÉEåò ½þhÉVÉä ºÉÖ äújé{éhéé {ÉɽþhªÉÉºÉ ËEò ÉÉ xé {ÉɽþhªÉÉºÉ ºÉ ÉlÉÇ +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉå EòÉä`åö ié úò +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ {ɽþÉhÉå É xé {ÉɽþhÉå ½äþ nùéäx½þò ÉEòÉ ú ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þóié. ** 193 ** ºÉ ÉÉä ú {ÉÉ`öÒ ÉÉä úªéé ** ÉÖJÉå ÉÖJÉ ½þÉä>ðÊxÉ +É úêºéªéé ** ÉÉÆSÉÚÊxÉ iéªéé ÉiÉÒÊiɪÉÉ ** ½þÉä+É Éå EòÉÆ ** ** ( EòÉä É- {ÉÉ`öÒ ÉÉä úªéé- {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉå. ÉiÉÒÊiÉ- YÉÉxÉ. ) ]õòeòé-+é úêºéªéé ÉÉÆSÉÚÊxÉ ½þhÉVÉä +É ú ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉ ÉÉä ú {ÉÉ`öÒ ÉÉä úªéé ÉÖJÉå ÉÖJÉ ½þÉä>ðÊxÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÉä ú É {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉå ÉÖJÉÉºÉ ÉÊiÉ ÉÖJÉ ½þÉähªÉÉSÉÒ iéò ÉiÉÒÊiÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ º Öò úhéé ÉÉÆSÉÚxÉ pù¹]õéoù ªÉÉÆSÉÒ ÉiÉÒÊiÉ ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ nù ÉÇxÉ û{é +Éi ÉÉ nù ÉÇxÉ û{ééxéåsé +ɽäþ. iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ º Öò úhéeòé±éséò ÉiÉÒÊiÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ** 194 ** ºÉ ÉÉÈMÉå näùjéhéé úê É ** {É úò BäºÉå PÉbä Eäò ÉÓ ** VÉä =nùéä +ºiÉÖSÉÒ SÉ ÉÒ ** º ɪÉå PÉä{Éä ** ** ( EòÉä É- näùjéhéé- {ÉɽþhÉÉ úé. =nùéä- =nùªé. +ºiÉÖ- +ºiÉ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. EòÓ úºéö +É{ÉÊhɪÉÉ Ê{ɪÉä ** iééåb ±É{É ÉÚÊxÉ `öéªéä ** ½åþ úºé{éhé xé ½äþ ** iéªéé VÉèºÉå ** ** ( EòÉä É- Ê{ɪÉä- ÉÉ ÉxÉ Eò úò±é. `öéªéä- úé½þò±é, +ɽäþ. ) ]õòeòé- úºé ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ ÉÉ ÉxÉ Eò úò±é EòɪÉ? xéé½þó. ËEò ÉÉ iééä iééåb ±É{É ÉÚxÉ BEòÒEòbä ËEò ÉÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ úé½þò±é EòɪÉ? + ÉÉ 182

189 ÉEòÉ úséå úºé{éhé VɺÉå xéé½þó, iéuùiéâ +Éi ªÉÉºÉ +É{ɱÉå {ɽþÉhÉå É xé {ɽþÉhÉå ½åþ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ** 196 ** iéèºéå {ɽþÉhÉå xé {ɽþÉhÉå ** {ÉɽþÉhÉå{ÉhÉåÊSÉ ½þÉä xéähéä ** +ÉÊhÉ nùéäxéò½þò ªÉähÉå ** º ɪÉåÊSÉ +ʺÉVÉä ** ** ( EòÉä É- {ɽþÉhÉå- VÉÉhÉhÉå. xé {ɽþÉhÉå- xé VÉÉhÉhÉå. ½þÉä xéähéä- ½þÉäiÉ xéé½þóié. +ʺÉVÉä- +ɽäþ. ) ]õòeòé- iªéé É ÉÉhÉå {ɽþÉhÉå É xé {ɽþÉhÉå ½åþ nùéäx½þò ÉEòÉ ú º Öò úhééséä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉÆ É ÉiÉÉiÉ, ½þhÉÚxÉ iéå º Öò úhé VÉälÉå xéé½þóºéå ½þÉäiÉå, +ºÉå VÉå +É{ɱÉå {ɽþÉhÉå º É û{é +ɽäþ, iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ +É{ɱªÉÉ º É û{ééºé {ÉɽþÉhÉå{ÉhÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý {ɽþÉhÉå É xé {ɽþÉhÉå +ºÉä ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú ½þÉäxÉähÉä ½þhÉVÉä iééä +Éi ÉÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. É ºÉ ÉÇ ÉEòÉ ú +Éi É ÉEòÉ ÉÉxÉå ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý nùéäx½þò½þò ½äþ ÉEòÉ ú º ÉiÉ: +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ. VÉå {ɽþÉhÉå ½þhÉÉäÊxɪÉÉ ** {ɽþÉhÉå xé ½äþ +É{ÉhɪÉÉ ** iéé xé {ɽþÉhÉå +{ɺɪÉÉ ** ½þÉÊSÉ +ɽäþ ** ** ( EòÉä É- +{ɺɪÉÉ- ºÉ½þVÉ. ) ]õòeòé- VÉå +É{ɱÉå º É û{é {ɽþÉhÉå +ɽäþ ½þhÉÚxÉ iéå +É{ÉhɪÉÉ{ɽþÉhÉå xé ½äþ ½þhÉVÉä iéå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ iéå +{ɺɪÉÉ ½þhÉVÉä ºÉ½þVÉ, xé{é½þéhéå½þéêsé +ɽäþ ½þhÉVÉä xé {ɽþÉhÉå ½þÉSÉ +Éi ÉÉ +ɽäþ. ** 198 ** +ÉÊhÉ xé {ɽþÉhÉå ÉÉ EèòºÉå ** +É{ÉhÉ{Éä {ÉɽþÉå ÉèºÉä ** ié úò {ɽþÉhÉå ½åþ BäºÉå ** ½þÉÊSÉ {ÉÖføiÉÓ ** ** ]õòeòé- +ÉÊhÉ {É ú ÉÉi ÉÉ, VÉ ú xé {ɽþÉhÉå +É{ɱÉå º É û{é +ɽäþ, iéå EòºÉå +ɽäþ ½þhÉÚxÉ {ɽþÉ ÉªÉÉºÉ ÉºÉ±ÉÉ, ié ú iééä {ɽþÉhÉåº É û{ésé +ɽäþ +ºÉå ½þ]õ±Éå {ÉÉʽþVÉä. EòÉ úhé xé {ɽþÉhªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ {ɽþÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ªÉälÉå {É ú ÉÉi ÉÉ ié ú {ɽþÉiÉSÉ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ iééä xé{é½þéhéåº É û{é xé ½äþ. ** 199 ** ½äþ nùéäxéò {É úº{é åú ** xééænùêié BEòɽþÉ åú ** ÉÉÆvÉÉäÊxÉ ªÉä úªéä åú ** xéé½þó Eäò±Éå ** ** ( EòÉä É- ÉÉÆvÉÉäÊxÉ- ÉÉÆvÉÚxÉ, ±ÉªÉ Eò ûxé, + ÉÉ É Eò ûxé. ªÉä úªéä åú- {É úº{é ú, BEòÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ BEò. ) ]õòeòé- +ºÉä ½äþ {ɽþÉhÉå É xé{é½þéhéå û{é = ÉªÉ ÉEòÉ ú {É úº{é ú BEòɽþÉ åúxééænùêié ½þhÉVÉä BEòÉ +Éä³ýÒxÉå xééænùiééié. ½þhÉÚxÉ, ½äþ nùéäx½þò ÉEòÉ ú 183

190 ªÉä úªéä åú ÉÉÆvÉÉäÊxÉxÉɽþÓEäò±Éä ½þhÉVÉä {É úº{é úéséä Ê`öEòÉhÉÓ {É úº{é úéséé ±ÉªÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéä = ÉªÉ ÉEòÉ ú xéé½þóºéä ZÉɱÉä. ** 200 ** {ɽþÉhÉäªÉÉ {ɽþÉhÉå +ɽäþ ** ié úò xé {ɽþÉhÉå ½åþÊSÉ xé ½äþ ** ½þhÉÉäÊxÉ ªÉÒSÉÉ ºÉÉäªÉ ** xéähéêié nùéäxéò ** ** ( EòÉä É- ºÉÉäªÉ- κlÉÊiÉ. ) ]õòeòé- {ɽþÉhÉäªÉÉ{ɽþÉhÉå+ɽäþ ½þhÉVÉä {ɽþÉhÉåº É û{é {É ú ÉÉi ªÉÉºÉ VÉ ú {ɽþÉhÉå +ɽäþ, ( +É{ɱÉä º É û{é {ÉÉʽþ±Éå {ÉÉʽþVÉä, ) ié ú xé{é½þéhéå½åþêséxé ½äþ ½þhÉVÉä ½þÉ +Éi ÉÉ xé {ɽþÉhÉå û{é EòÉÆ ºÉÆ É ÉÚÆ xéªéä? +Ê{ÉiÉÖ ºÉÆ É Éä±ÉSÉ. ½þhÉÚxÉ +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉ ú {ɽþÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó, ié ú xé {ɽþÉhÉå½þÒ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó; ½þhÉÚxÉ nùéäx½þò½þò ÉEòÉ ú ªÉÉ +Éi ªÉÉSÉÒ ºÉÉäªÉ VÉÉhÉiÉ xéé½þóié. ( nùéäx½þò ÉEòÉ ú +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ xéé½þóié. ) ** 201 ** B ÉÆ {ɽþÉhÉå xé {ɽþÉhÉå ** SÉÉä úéäêxéªéé +ºÉhÉå ** ÉÉ {Éɽäþ ié úò EòÉähÉå ** EòÉªÉ {ÉÉʽþ±Éå ** ** ( EòÉä É- SÉÉä úéäêxéªéé- nù ÉbÚ xé, xéé ÉÚxÉ. ÉÉ- +lé ÉÉ. {Éɽäþ- {ɽþÉiÉÉä. ) ]õòeòé- B ÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ {ɽþÉhÉä{ÉhÉÉ É xé{é½þéhéä{éhéé + ÉÉ ªÉÉ = ÉªÉ ÉEòÉ úéºé SÉÉä ûxé +ɽäþ. +ºÉÉä. iééä {ɽþÉiÉÉä +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò EòÉähÉÓ EòÉªÉ {ÉÉʽþ±Éå? EòÉƽþÓ {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó. ½þÉSÉ Ê É¹ÉªÉ {ÉÖfåø ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- ** 202 ** ÊnùºÉiªÉÉxÉå où ªÉ ÉɺÉä ** ½þhÉÉ Éå xéé näùêjé±éå BäºÉå ** ié úò où ªÉɺiÉ É ÊnùºÉä ** +ºÉå xéé½þó ** ** où ªÉ EòÒ ú où¹]õòºé ÊnùºÉä ** {É úò ºÉÉSÉ EòÓ pù¹]õé +ºÉä ** +ÉiÉÉÆ xéé½þó iéå EèòºÉå ** näùêjé±éå ½þÉäªÉ ** ** ( EòÉä É- ÊnùºÉiªÉÉxÉå- pù¹]õ ÉxÉå. ) ]õòeòé- ÊnùºÉiªÉÉxÉåoù ªÉ ÉɺÉä ½þhÉVÉä pù¹]õ ÉEòbÚ xé VÉä ½þÉÆ où ªÉ ÉɺÉiÉå, iéä ½þÉÆSÉ iªéé où ªÉÉSÉÉ +ɽäþ{ÉhÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉä. º Öò úhééänùªéésªéé {ÉÚ ÉÕ où ªÉ ½åþ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ º Öò úhéeòé±éó VÉå où ªÉ ÉɺÉiÉå, iªééºé pù¹]õ ÉSÉÉ ÉEòÉ ÉSÉ EòÉ úhé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iéå où ªÉ {ÉÉʽþ±Éå +ºÉå ½þhÉÉ Éå xé ½äþ EòɪÉ? ½þÉäªÉ. {ÉhÉ iéå où ªÉ où ªÉÉ ÉÖ³åý ÊnùºÉiÉå +ºÉå xéé½þó. ié ú pù¹]õ É ÉÖ³åýSÉ iéå ÊnùºÉiÉå. ** 203 ** où ªÉ ½þhÉÚxÉ où¹]õòºé VÉå ÊnùºÉiÉå, iééä pù¹]õ ÉSÉÉ ÉEòÉ É +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iééä ÉEòÉ ÉSÉ où ªÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iéå où ªÉSÉ pù¹]õé +ɽäþ. où ªÉ ½þhÉÚxÉ pù¹]õ ɽÚþxÉ EòÉƽþÓ 184

191 ÊxÉ úé³åý xéé½þó. ½þhÉÚxÉ VÉå où ªÉ ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó, iéå {ÉÉʽþ±Éå +ºÉå EòºÉå ½þhÉÉ Éå? ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 204 ** ÉÖJÉ ÊnùºÉÉä EòÉÆ nù{éçhéó ** +ºÉhÉå iéªéé ÉÖJÉ{ÉhÉÓ ** ié úò VÉɱÉÒ iéä ÉɪÉÉhÉÒ ** ÉiÉÒÊiÉ EòÓ ** ** ( EòÉä É- VÉɱÉÒ- ZÉɱÉÒ. ÉiÉÒÊiÉ- ÉiªÉªÉ, YÉÉxÉ. ) ]õòeòé- nù{éçhéé ÉvªÉå +É{ɱÉå ÉÖJÉ VÉ úò ÊnùºÉ±Éå, ié úò iªéé nù{éçhééæiéò±é ÉÖJÉÉSÉÉ +ºÉhÉå{ÉhÉÉ ½þÉ +É{ɱªÉÉ ÉÖJÉ{ÉhÉÉxÉåSÉ +ɽäþ. ( +É{ɱÉå ÉÖJÉSÉ BEò +ɽäþ. ) ½þhÉÚxÉ nù{éçhééæiéò±é ÉÖJÉÉSÉÒ ÉiÉÒÊiÉ ½þÒ ÉɪÉÉhÉÒ ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ. iéuùiéâ où ªÉ, ½þhÉÚxÉ VÉå +ɽäþ, iééä pù¹]õésé +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý où ªÉ ÉiÉÒÊiÉ ½þÒ Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ. ** 205 ** näùjéiééæêsé +É{ÉhɪÉÉiÉå ** +ÉʱɪÉä ÊxÉnäùSÉäÊxÉ ½þÉiÉå ** iéªéé º É{xÉÉ BäºÉå ªÉälÉå ** xªé½þéê³ýiééæ ** ** ÊxÉÊpùºlÉ ºÉÖJÉɺÉxÉÓ ** ÉÉʽþVÉä +ÉxÉ É½þÉhÉÒ ** iééä ºÉÉSÉ EòÉªÉ iéäºéhéó ** nù ÉÉ {ÉÉ Éä ** ** ( EòÉä É- ½þÉiÉå- ªÉÉäMÉÉxÉå. ªÉälÉå- VÉÉMÉÞiÉÓiÉ. xªé½þéê³ýiééæ- VÉÉhÉÉ Éå, VÉÉhÉiÉ +ºÉiÉÉÆ. ÊxÉÊpùºlÉ- ÊxÉVɱÉä±ÉÉ. ºÉÖJÉɺÉxÉÓ- {ɱÉÆMÉÉ É ú. ÉÉʽþVÉä- ªÉ ɽþÉ ú Eò Æû ±ÉÉMɱÉÉ. +ÉxÉ É½þÉhÉÒ- +xªé ÉEòÉ úéxéå. iéäºéhéó- iªééiéhéó. ) ]õòeòé- ÊxÉnäùSÉäÊxɽþÉiÉå+ÉʱɪÉäiɪÉɺ É{xÉÉ+É{ÉhɪÉÉiÉånäùJÉiÉÉÆÊSÉ ½þhÉVÉä ÊxÉpäùSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +ɱÉ䱪ÉÉ iªéé º É{xÉÉ ÉvªÉå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉä, ½þhÉÚxÉ {ÉÉʽþ±Éä±Éä ½þºiªÉ ÉÉÊnù +É{ÉhÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ÊxÉ úé³äý xéé½þóié. ½þhÉÚxÉ º É{xÉÉ ÉvªÉå näùjéò±é EòÉƽþÓ où ªÉ {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó, +ºÉå VɺÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå, iéuùiéâ ªÉälÉå VÉÉMÉÞiÉÓiɽþÒ ºÉ ÉVÉÉ Éå. ** 206 ** úévéé ½þÉ ºÉÖJÉEòÉ úeò {ɱÉÆMÉÉ É ú ÊxÉVɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ º É{xÉÉ ÉvªÉå VÉ ú iééä +ÉxÉ É½þÉhÉÒ ÉÉʽþVÉä ½þhÉVÉä Ê ÉEò ÉÉMÉhªÉÉºÉ É ÉÞkÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú JÉ úéäjé ú iªééiéhéó iéò Ê ÉEòÉ úb Ò nù ÉÉ iªéé±éé ÉÉ{iÉ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. iéuùiéâ VÉÉMÉÞiÉÓiÉ VÉå où ªÉ ÉiÉÒiÉ ½þÉäiÉå, iéå JÉ åú ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. ½þhÉÚxÉ {ɽþÉhªÉÉSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ** 207 ** EòÓ Ê ÉºÉå ÉÒhÉ BEòBEåò ** näùêjé±éó úévªé EòÊ úëié ÆúEåò ** iéèºéósé ÊiɪÉå ºÉiÉÖEåò ** +léò EòÉÆ<È ** ** iéä ÊxÉpùÉ VÉä ½þÉÆ xéé½þó ** iéä ½þÉÆ iééä VÉèºÉÉ ÊVɪÉä `öéªéó ** 185

192 iéèºééêsé º É{xÉÓ EòÉƽþÓ ** xé nùéê ÉVÉäÊSÉ ** ** ( EòÉä É- Ê ÉºÉåÊ ÉhÉ- ɺiÉEòÉ ÉÉÆSÉÚxÉ. BEòBEåò- ÊEòiÉÒBEò. ÆúEåò- Ê ÉEòÉ úò. ºÉiÉÖEåò- JÉ úéäjé ú. ÊVɪÉä`öɪÉÓ- VÉÉMÉÞiÉÒ ÉvªÉå. ) ]õòeòé- BEòBEåò ÆúEåò ½þhÉVÉä ÊEòiÉÒBEò Ê ÉEòÉ úò ½äþ º É{xÉÉ ÉvªÉå Ê ÉºÉå ÉÒhÉ úévªéeòê úëiénäùêjé±éó ½þhÉVÉä ɺiÉEòÉ ÉÉÆSÉÚxÉ úévªé Eò úòié +ºÉiÉÉÆ VÉ ú {ÉÉʽþ±Éå, ié ú ºÉiÉÖEåò ½þhÉVÉä JÉ úéäjé ú iéä ÊiÉiÉEäò +ɽäþiÉ EòɪÉ? xéé½þóié. ** 208 ** EòÉ úhé iéò ÊxÉpùÉ VÉä ½þÉÆ xéé½þó, iéä ½þÉÆ iééä {ÉÖ û¹é ÊVɪÉä`öÉ<È ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉÒ ÉvªÉå VɺÉÉ +ɽäþ. ( º É{xÉÉÆiÉÒ±É où ªÉ VÉÉMÉÞiÉÓiÉ ÊnùºÉiÉ xéé½þó, BEò {ÉÖ û¹ésé +ºÉiÉÉä. ) iéºéåsé º É{xÉÉ ÉvªÉå EòÉƽþÓ où ªÉ, xénùéê ÉVÉäÊSÉ ½þhÉVÉä {ÉÉʽþ±Éå VÉÉiÉ xéé½þó. EòÉ úhé BEò +Éi ÉÉSÉ º Öò ú±éé +ɽäþ. ** 209 ** iééx½äþ±ªéé ÉÞMÉiÉÞ¹hÉÉ ** xé Éä]õ±ªÉÉ ÉÒhÉÖ VÉä ºÉhÉÉ ** ÉÉ Éä]õ±ÉªÉÉ EòÉähÉÉ ** EòÉªÉ Éä]õ±Éä ** ** ( EòÉä É- ÉÞMÉiÉÞ¹hÉÉ- ÉÞMÉVɱÉ. ÉÒhÉÖ- jééºé. ºÉhÉ- ±É½þÉxÉ ÉÚ±É. ) ]õòeòé- iééx½äþ±ªééºéhéé ÉÞMÉiÉÞ¹hÉÉxÉ Éä]õ±ªÉÉVÉä ÉÒhÉÖ ½þhÉVÉä iééx½äþ±é䱪éé ±É½þÉxÉ ÉÖ±ÉÉºÉ ÉÞMÉVɳý xé Éä]õ±ªÉÉ ÉÖ³åý òé ú jééºé ZÉɱÉÉ +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉºÉ ½åþ ½þhÉhÉå ÉÉä Éä±É EòɪÉ? xéé½þó. ½åþ +ºÉÉä. {ÉhÉ VªÉÉÆxÉÉ ÉÞMÉVɳý Éä]õ±Éå +ɽäþ, iªééºé ié úò EòÉªÉ Éä]õ±Éå +ɽäþ? EòÉƽþÓ xéé½þó. iéuùiéâ où ªÉ ½åþ EòÉähÉɺÉSÉ Éä]õ±Éå xéé½þó. ÉMÉ iéå {ÉÉʽþ±Éå +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 210 ** EòÓ ºÉÉ ÉÖ±ÉÒSÉäÊxÉ ªÉÉVÉå ** Éä³ýÊ É±Éå VÉähÉå nöùvéå ** iéªééséå Eò úhéå ÉÉÆZÉå ** ZÉɱÉå VÉèºÉå ** ** iéèºéå où ªÉå Eò úéäêxéªéé ** pù¹]õ ÉiÉå pù¹]õªéé ** nùé ÉÖÊxÉ vééêb ±Éå ÉɪÉÉ ** nùéê ɱÉå{ÉhɽþÒ ** ** ( EòÉä É- ºÉÉ ÉÖ±ÉÒ- ºÉÉ É±ÉÒ. ªÉÉVÉ- Eò{É]õ. nöùvéå- nöùºé åú. vééêb ±Éå- Eäò±Éå. ÉɪÉÉ- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- +É{ɱªÉÉ ºÉÉ É±ÉÒSªÉÉ Eò{É]õÉxÉå, VÉähÉånÖùVÉå Éä³ýÊ É±Éå ½þhÉVÉä VªÉÉxÉå nöùºé úé Ê ÉjÉ ºÉÉlÉÒnùÉ ú ºÉÆ{ÉÉnùxÉ Eäò±ÉÉ +ɽäþ, iªééséå iéå ºÉÆ{ÉÉnùxÉ Eò úhéå VɺÉå ÉÉÆZÉå ½þhÉVÉä Êxɹ ò±é ½þÉäiÉå. iéuùiéâ pù¹]õ ÉxÉå où ªÉ ºÉÆ{ÉÉnùxÉ Eäò±Éå +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå. EòÉ úhé iéå xéé½þósé. ** 211 ** iéuùiéâ où ªÉÉEòbÚ xé pù¹]õ ɱÉÉ pù¹]äõ{éhéé nùéjé ÉÚxÉ, nùéê ɱÉå{ÉhɽþÒ ÉɪÉÉvÉÉÊb ±Éå ½þhÉVÉä nùéjéê ɱÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ Eäò±Éå. où ªÉ VÉ ú ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó, ié ú nùéjéê ɱÉå ½þhÉhÉå EòºÉå ºÉiªÉ 186

193 ½þÉä<DZÉ? ** 212 ** VÉå où ªÉ pù¹]õéêsé +ɽäþ ** ÉÉ nùé ÉhÉå EòÉÆ ºÉɽäþ ** xé nùéê ÉVÉä ié úò xééä½äþ ** iéªéé iééä EòÉÆ<Ç ** ** ]õòeòé- VÉ ú où ªÉ ½þhÉÚxÉ pù¹]õésé +ɽäþ, ié ú où ªÉÉxÉå pù¹]äõ{éhéé ½þÉ pù¹]õ ÉºÉ nùéjéê ɱÉÉ +ºÉå ½þhÉhÉå EòÉƺÉɽäþ ½þhÉVÉä EòºÉå ºÉ½þxÉ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. É où ªÉÉxÉå pù¹]õ ÉºÉ pù¹]äõ{éhéé nùéjéê ɱÉÉ xéé½þó, +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò iªééséé iééä º ɪÉÆ ÉEòÉ É xéé½þó EòɪÉ? +ɽäþSÉ. ** 213 ** +É úºéé xé {Éɽäþ ** ié úò ÉÖJÉÊSÉ ÉɪÉÉ VÉÉªÉ ** iéªéé ÉÒhÉ +ɽäþ ** +É{ÉhÉ{Éå EòÓ ** ** ( EòÉä É- iéªééê ÉhÉ- +É ú ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ. ) ]õòeòé- +É úºéé VÉ ú {ÉÉʽþ±ÉÉ xéé½þó, ié ú ÉÖJÉ ½åþ ÉɪÉÉVÉÉªÉ ½þhÉVÉä ªÉlÉÇ ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. iªéé +É ú ÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ɱÉå ÉÖJÉ +ɽäþ. ** 214 ** iéèºéå +Éi ɪÉÉiÉå +Éi ɪÉÉ ** nùé ÉÒxÉÉÊSÉ {Éé ÉɪÉÉ ** ié úò +Éi ÉÉ ÉÉ ÉÉä EòÓ ÉɪÉÉ ** iéåêsé EòÓ xéé ** ** ( EòÉä É- +Éi ɪÉÉiÉå- pù¹]õ ɺÉ. ÉɪÉÉ- où ªÉ. ÉÉ ÉÉä- ªÉlÉÇ. ÉɪÉÉ- ªÉlÉÇ. ) ]õòeòé- ÉɪÉÉ ½þhÉVÉä où ªÉ ½åþ VÉ ú +Éi ªÉɱÉÉ +Éi Ék É nùéjé ÉÒiÉ xéé½þó, ié ú +Éi ÉÉ ½þÉ ªÉlÉÇ ½þÉä<Ç±É EòÓ où ªÉ ªÉlÉÇ ½þÉä<Ç±É ié ú où ªÉSÉ ªÉlÉÇ ½þÉä<DZÉ. +Énù ÉÇ ÉiÉ ( +É ú ÉÉ É ÉÉhÉå. ) ** 215 ** ½þhÉÉäÊxÉ +É{ÉhÉÉ{Éå pù¹]õé ** xé EòÊ úiééæ +ºÉä {Éè`öÉ ** +ÉiÉÉÆ ZÉɱÉÉÊSÉ Ênù`öÉ ** EòÉÆ Eò úé ÉÉ ** ** ( EòÉä É- {Éè`öÉ- ɺɱÉÉ +ɽäþ, º ɪÉÆ ÉEòÉ É. Ênù`öÉ- pù¹]õé. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ pù¹]õé ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ pù¹]äõ{éhéé =i{ézé xé EòÊ úiééæ {Éè`öÉ+ºÉä ½þhÉVÉä +ɽäþ iªéé Ê`öEòÉhÉÓ ÉºÉ±ÉÉ +ɽäþ. ªÉɺÉÉ`öÓ +ÉiÉÉÆ où ªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå Ênù`öÉ ZÉɱÉÉ ½þhÉVÉä pù¹]õé ZÉɱÉÉ +ɽäþ +ºÉå EòÉÆ ½þhÉÉ Éå? ½þhÉÚ xéªéå. ** 216 ** xééxéé ÉÉMÉÖiÉå nùéê ɱÉå ** É úò {ÉÖxÉ ûhò ZÉɱÉå ** ªÉähÉå½þÒ ÉÉä±Éå MÉä±Éå ** nùé ÉhÉå ÉÞlÉÉ ** ** ( EòÉä É- ÉÉMÉÖiÉå- {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉÚxÉ, {ÉÖx½þÉ, ÉÉ Æú ÉÉ ú. {ÉÖxÉ ûhò- nùéjéê ɱÉä±Éå {ÉÖx½þÉ nùéjéê ÉhÉå. ) 187

194 ]õòeòé- xééxéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ ÉÉMÉÖiÉå nùéê ɱÉä ½þhÉVÉä BEò ÉÉ ú {ÉÉʽþ±ªÉÉxÉÆiÉ ú ÉÉMÉɽÚþxÉ VÉ úò +É ú ÉÉxÉå ÉÖJÉ nùéjéê ɱÉå, ié úò ÉÉ Æú ÉÉ ú nùéjéê ÉhÉå {ÉÖxÉ ûhò ½þÉäiÉå; ½þhÉÚxÉ + ÉÉ ªÉÉ ÉÉä±ÉhªÉÉxÉå nùéjéê ɱÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå. iéuùiéâ ÉÉ Æú ÉÉ ú VÉ úò +xéäeò où ªÉpù¹]õÉÊnù ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉå, É où ªÉ ½åþ pù¹]õ ÉºÉ pù¹]äõ{éhéé ÉÉ Æú ÉÉ ú nùéjé ÉÚÆ ±ÉÉMɱÉå, ié ú ÉÉ Æú ÉÉ ú nùéjéê ÉhÉå BiÉpÚù{É {ÉÖxÉ ûhò ZÉɱÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ÉÉ Æú ÉÉ ú VÉ úò nùéjéê ɱÉå, ié úò nùéjéê ɱÉå +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå. ** 217 ** nùéä úéæ ºÉ{ÉÉÇ ÉɺÉÉ ** ºÉÉSÉ{ÉhÉ nùéä û EòÉÆ VÉèºÉÉ ** pù¹]õéoù ªÉÓ iéèºéé ** pù¹]õé ºÉÉSÉ ** ** nù{éçhéå +ÉÊhÉ ÉÖJÉå ** ÉÖJÉ ÊnùºÉä ½åþ xé SÉÖEäò ** {É úò ÉÖJÉÓ ÉÖJÉ ºÉiÉÖEåò ** nù{éçhéó xéé½þó ** ** iéèºéé pù¹]õéoù ªÉÉ nùéä½þéå ** ºÉÉSÉ EòÓ näùjéiéé `öé ÉÉä ** ½þhÉÉäÊxÉ où ªÉ iéå ÉÉ ÉÉä ** näùêjé±éå VÉ úò ** ** ( EòÉä É- nùéä úéæ- nùéä úòséä Ê`öEòÉhÉÓ. ºÉ{ÉÉÇ ÉɺÉ- ºÉ{ÉÉÇSÉÉ +É ÉɺÉ. ºÉÉSÉ{ÉhÉ- JÉ åú{éhé. nùéä û- nùéä ú. ºÉiÉÖEåò- JÉ úéäjé ú. näùjéiéé- pù¹]õé. `öé ÉÉä- Ê`öEòÉhÉÉ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. ªÉÉ É ú +ÉiÉÉÆ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ EòÊ úiééié- ÉÉ ÉÉä EòÒ ú ½þÉäªÉ ** ié úò ÊnùºÉiÉ iéæ É +ɽäþ ** ªÉähÉå½þÒ ÉÉä±Éå ½þÉäªÉ ** +léò BäºÉä ** ** ( EòÉä É- ÉÉ ÉÉä- Ê ÉlªÉÉ. +léò- +ɽäþ. ) ]õòeòé- iéå où ªÉ EòÒ ú ½þhÉVÉä ÊxÉ SɪÉåEò ûxé ÉÉ ÉÉä½þÉäªÉ ½þhÉVÉä VÉ úò Ê ÉlªÉÉ ZÉɱÉå, ié úò ÊnùºÉiÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iéå où ªÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. ** 221 ** +ÉiÉÉÆ ºÉ ÉÉvÉÉxÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉ úò +ÉxÉ +ÉxÉÉiÉå ** näùjééäêxé ½þÉäªÉ näùjéiéå ** ié úò ÉÉxÉÚÆ ªÉäiÉå ** näùêjé±éå BäºÉå ** ** ( EòÉä É- +ÉxÉ+ÉxÉÉiÉå- {É úº{é úéiéå. näùjéiéå- pù¹]åõi É. ÉÉxÉÚƪÉäiÉå- ÉÉxɱÉå +ºÉiÉå. ) ]õòeòé- VÉ ú où ªÉ ½åþ º ɺÉkÉåEò ûxé +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú +ÉxÉ+ÉxÉÉiÉånäùJÉÉäÊxÉ ½þhÉVÉä pù¹]õ ÉºÉ VɺÉå où ªÉ ÉɺÉiÉå, iéºéå où ªÉÉºÉ VÉ ú pù¹]õé ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMÉÚxÉ iéå où ªÉ näùjéiéå½þéäªé ½þhÉVÉä pù¹]õé ½þÉä<DZÉ, ié ú où ªÉÉxÉå pù¹]õé 188

195 {ÉÉʽþ±ÉÉ +ºÉå ÉÉxɱÉå +ºÉiÉå. iéºéå ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó; ½þhÉÚxÉ où ªÉ ½åþ xéé½þósé. ½þhÉÚxÉ pù¹]õ ÉxÉå où ªÉ {ÉÉʽþ±Éå, +ºÉå näùjéò±é ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 222 ** ªÉälÉå näùjééäêxé EòÉÆ xé näùjééäêxé ** BäCªÉ EòÉÆ xééxéé ½þÉä>ðÊxÉ ** {É úò ½þÉ ªÉähÉå ÉÉÆSÉÚÊxÉ ** näùjéhéå +ºÉå ** ** ( EòÉä É- näùjééäêxé- {ÉɽÚþxÉ. näùjéhéå- YÉÎ{iÉ ÉÉjÉ. ) ]õòeòé- ªÉälÉå ½þhÉVÉä ªÉÉ {É ú ÉÉi ÉκlÉiÉÒ ÉvªÉå {ÉɽÚþxÉ ËEò ÉÉ xé {ÉɽÚþxÉ É BäCªÉ ËEò ÉÉ xééxéé ÉEòÉ ú ½þÉä>ðxÉ VÉ úò ÉɺɱÉå, ié úò ½þÉ ªÉähÉå ÉÉÆSÉÚÊxÉ ½þhÉVÉä ½þÉ VÉÉä {É ú ÉÉi ÉÉ ªÉÉSªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ÊxÉ úé³åý näùjéhéå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 223 ** +É ú ÉÉxÉå ½þÉä EòÉÆ nùéê ɱÉå ** ié úò ÉÖJÉåÊSÉ ÉÖJÉ näùêjé±éå ** xé nùéê ɱÉå ié úò ºÉÆSɱÉå ** ÉÖJÉÊSÉ ÉÖJÉÓ ** ** iéèºéå nùéê ÉiÉå xéé½þó ** ié úò ½þÉÊSÉ ªÉªÉÉSªÉÉ `öé<è ** ÉÉ nùéê ɱÉÉ ié úò½þò ** ½þÉÊSÉ ªÉªÉÉ ** ** ( EòÉä É- ºÉÆSɱÉå- ºÉÆSɱÉå +ɽäþ. nùéê ÉiÉå- nùéjéê ÉhÉÉ åú où ªÉ. ) ]õòeòé- +É{ɱÉå ÉÖJÉ +É ú ÉÉxÉå nùéjéê ɱÉå +ºÉå ½þÉä<ÇxÉÉ EòÉÆ {ÉhÉ ÉÖJÉÉxÉåSÉ ÉÖJÉ {ÉÉʽþ±Éå +ºÉå ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå. iéuùiéâ où ªÉÉxÉå pù¹]õé ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±ÉÉ +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò pù¹]õ ÉxÉåSÉ où ªÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±ÉÉ, +ºÉä ½þhÉÉ Éå ±ÉÉMÉiÉå; É +É ú ÉÉxÉä ÉÖJÉ nùéjéê ɱÉå xéé½þó, ié ú ÉÖJÉ ½äþ ÉÖJÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÒ VɺÉå +ɽäþ, iéuùiéâ où ªÉÉxÉå VÉ úò pù¹]äõ{éhé nùéjéê ɱÉå xéé½þó, ié úò ½þÉSÉ BEò +ɽäþ iééä +ɽäþ. ** 224 ** iéuùiéâ où ªÉÉSªÉÉ + ÉÉ ÉÉ ÉÖ³åý, nùéê ÉiÉåxÉɽþÓ ½þhÉVÉä nùéjéê ÉhÉÉ åú où ªÉ xéé½þó +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò ½þÉ {É ú ÉÉi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ. ÉÉ ½þhÉVÉä +lé ÉÉ où ªÉÉxÉå pù¹]äõ{éhéé nùéjéê ɱÉÉ +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò ªÉÉºÉ ½þÉSÉ BEò +ɽäþ. nöùºé åú EòÉƽþÓ xéé½þó. ** 225 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉÉMÉÞËiÉ nùéê ɱÉÉ ** EòÉÆ ÊxÉpùÉ ½þÉ úê ɱÉÉ ** {É úò VÉèºÉÉ BEò±ÉÉ ** {ÉÖ û¹é {ÉÖ û¹éó ** ** ( EòÉä É- VÉÉMÉÞËiÉ- VÉÉMÉÞnù ɺlÉäxÉå. ÊxÉpùÉ- ÊxÉpäùxÉå. BEò±ÉÉ- BEò]õÉ. ) ]õòeòé- VÉÉMÉÞiÉÒxÉå {ÉÖ û¹é nùéjéê ɱÉÉ É ÊxÉpäùxÉå iééä ½þÉ úê ɱÉÉ, +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò {ÉÖ û¹é ½þÉ VɺÉÉ {ÉÖ û¹éésªéé Ê`öEòÉhÉÓ BEò]õÉ +ɽäþ, iéuùiéâ pù¹]õé ½þÉ BEòSÉ +ɽäþ, où ªÉ xéé½þó. ** 226 ** 189

196 EòÉÆ úéªééiéå iéúæ úé ÉÉä ** BäºÉÉ nùéê ÉVÉä ÉiªÉ ÉÉä ** ié úò `öéªéå `öé ÉÉä ** úévééêsé +ʺÉVÉä ** ** xééié úò úéªé{éhé úéªéé ** xééêhévéäêsé ÉiªÉªÉÉ ** ié úò EòÉƽþÓ =héå iéªéé- ** ÉÉVÉÓ +ºÉä ** ** ( EòÉä É- úéªééiéå- úévééºé. úé ÉÉä- úévéé. ÉiªÉ ÉÉä- +É`ö ÉhÉ. `öéªéå`öé ÉÉä- Ê`öEòÉhÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ. xééié úò- +lé ÉÉ. =héå- Eò ÉÒ{ÉhÉÉ. ) ]õòeòé- iéuùiéâ nùéê ɱªÉÉ xé nùéê ɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ pù¹]õé +ɽäþ. ÉÉEòÒ ºÉÖ±É É. ** 227 ** 228 ** iéèºéå nùéê ÉiÉÉÆ xé nùéê ÉiÉÉÆ ** ½þÉ ªÉªÉÉ{É úéèiéé ** SÉfäø xéé iéö]äõ +É<iÉÉ ** +ºÉiÉÊSÉ +ºÉä ** ** ( EòÉä É- ªÉªÉÉ{É úéèiéé- +ɽäþ iªéé{éäiééæ +ÊvÉEò. SÉfäø- òéæeäò, ÉÉfäø. iéö]äõ ºÉÆEòÉäÊSÉiÉ ½þÉäiÉÉä, Eò ÉÒ ½þÉäiÉÉä. +É<iÉÉ- º ÉiÉ: ʺÉrù. +ºÉiÉÊSÉ+ºÉä- +ɽäþ iéºéé +ºÉhÉä{ÉhÉÉxÉå +ɽäþ. ) ]õòeòé- iéuùiéâ nùéê ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä où ªÉÉxÉå pù¹]õé nùéjéê ɱÉÉ +ºÉå ½þ]õ±Éå, ½þhÉÚxÉ ½þÉ {É ú ÉÉi ÉÉ ªÉªÉÉ{É úéèiéé ½þhÉVÉä +ɽäþ iªéé{éäiééæ +ÊvÉEò SÉfäøxÉÉ ½þhÉVÉä ÉÉføiÉÉä +ºÉå xéé½þó; É xénùéê ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä iééä nùéjéê ɱÉÉ xéé½þó ½þhÉÚxÉ iéö]äõxéé ½þhÉVÉä Eò ÉÒ ½þÉäiÉÉä +ºÉå xéé½þó. ié ú iééä +É<iÉÉ ½þhÉVÉä º ÉiÉ:ʺÉrù +ɽäþ iéºéé +ºÉhÉå{ÉhÉÉxÉå +ɽäþ. ** 229 ** ié úò EòÉªÉ ÊxÉÊ ÉkÉ Ê{ɺÉå ** ½þÉ ªÉªÉÉ nùé ÉÚÆ ÉèºÉä ** näùjéiéä xéé½þó iéé +É úºéä ** näùjéé Éä Eò ÉhÉå ** ** ( EòÉä É- ÊxÉÊ ÉkÉ- ÊxÉÊ ÉkÉÉSªÉÉ Eò{É]õÉxÉå. ) ]õòeòé- ºÉ ÉÇ où ªÉ +É{ÉhÉSÉ +ɽþÉå +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. +ÉiÉÉÆ iééä pù¹]õé ié úò EòÉähÉiªÉÉ ÊxÉÊ ÉkÉÉxÉä º Öò úé ÉÉ? + ÉÒ ºÉ½þVÉ ÉÆEòÉ =i{ézé ½þÉäiÉä. ½þhÉÚxÉ ÊiÉSÉåSÉ Ê É É úhé EòÊ úiééié. ié úò EòÉähÉiªÉÉ ÊxÉÊ ÉkÉÉSªÉÉ Eò{É]õÉxÉå ½þÉ {É ú ÉÉi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ nùéjéê ÉhªÉÉºÉ ( º Öò úé ɪÉÉºÉ ) ɺɱÉÉ +ɽäþ? {ɽþÉhÉÉ äú VÉ ú xéé½þóié, ié ú +É úºéä EòÉähÉÓ {ɽþÉ ÉäiÉ? {ɽþÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þóié. iéuùiéâ pù¹]õé VÉ ú º Öò ú±éé xéé½þó, ié ú où ªÉ ié úò EòÉähÉÓ {ɽþÉ Éå? {ɽþÉhÉåSÉ ºÉÆ É ÉhÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ VªÉÉ +léô {É ú ÉÉi ÉÉ º Öò ú±éé +ɽäþ, ié ú iªééºé EòÉ úhé EòÉähÉ +ɽäþ? ** 230 ** ºÉ ÉÉvÉÉxÉ ºÉÉÆMÉhªÉÉºÉ +É Æú É EòÊ úiééiénùò{éö nùé ÉÒ iéªééiéå úséò ** EòÓ iéähéåêsé ʺÉÊrù nùò{ééséò ** 190

197 iéèºéò ºÉkÉÉ ÊxÉÊ ÉkÉÉSÉÒ ** ªÉähÉå ºÉÉSÉ ** ** ]õòeòé- nùò{ééºé VÉÉä ÉxÉÖ¹ªÉ nùéjéê ÉiÉÉä, iªééºé nùò{é ½þÉ EòvÉÓ ié úò úséò ½þhÉVÉä =i{ézé Eò úò±é EòɪÉ? xéé½þó. ié ú iªéé ÉxÉÖ¹ªÉÉEòbÚ xésé nùò{ééséò ʺÉrùÒ ½þÉäiÉä. iéuùiéâ +É{ɱÉÒ ºÉkÉÉ º Öò ú±éò +ɽäþ, iªééºé ÊxÉÊ ÉkÉ ªÉähÉäºÉÉÆSÉ ½þhÉVÉä ½þÉ +Éi ÉÉSÉ JÉ úéäjé ú +ɽäþ. Éx½þÒiÉå ÉÎx½þÊ ÉJÉÉ ** ÉEòÉ Éä EòÒ ú näùjéé ** {É úò Éx½þÒ½þÉäÊxÉ ±ÉäJÉÉ ** ªÉä<Ç±É EòÉÆ<È ** ** ( EòÉä É- Éx½þÒ½þÉäÊxÉ- Éx½þÒ½ÚþxÉ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå. ±ÉäJÉÉ- ÉÉäVÉiÉÉÆ, MÉÊhÉiÉÉÆ. ) ]õòeòé- Éx½þÒ±ÉÉ Éx½þÒSÉÒ Ê ÉJÉÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiéä, {ÉhÉ iéò Éx½þÒ½ÚþxÉ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉÉäVÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ º Öò úhé ½åþ +É{ÉhÉɽÚþxÉ Ê ÉzÉ xéé½þó. ** 232 ** +ÉÊhÉ ÊxÉÊ ÉkÉ VÉå ÉÉä±ÉÉ Éå ** iéå ªÉähÉåÊSÉ ÊnùºÉÉäÊxÉ nùé ÉÉ Éå ** näùêjé±éå ié úò º É ÉÉ Éå ** où ªÉ½þÒ ½þÉ ** ** ( EòÉä É- ÊnùºÉÉäÊxÉ- où ªÉ ½þÉä>ðxÉ. nùé ÉÉ Éä- nùéjé ÉÉ Éä. ) ]õòeòé- +ÉÊhÉ pù¹]õéênù º Öò úhééºé ÊxÉÊ ÉkÉ EòÉähÉ +ɽäþ, + ÉÉ Ê É¹ÉªÉÓ VÉ ú ÉÉä±ÉÉ Éå ié ú ½þÉ {É ú ÉÉi ÉÉSÉ ÊnùºÉÉäÊxÉnùÉ ÉÉ Éå ½þhÉVÉä <nù ÉÉSªÉÉ ºÉkÉÉ û{ééxéå où ªÉ ½þÉä>ðxÉ +É{ÉhÉSÉ pù¹]õé û{ééxéå º Öò ûxé nùéjé ÉÉ Éå; É VÉ úò où ªÉ {ÉÉʽþ±Éå, ié úò º É ÉÉ ÉÉxÉå ½þÉSÉ où ªÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ où ªÉpù¹]õ ÉSªÉÉ BEò û{é º Öò úhééºé +Éi ÉÉSÉ EòÉ úhé +ɽäþ. ** 233** ½þhÉÉäÊxÉ º ɪÉÆ ÉEòÉ ÉÉ <ªÉÉ ** +É{ÉhÉÉ{Éå näùjéé ɪÉÉ ** ÊxÉÊ ÉkÉ ½þÉ ÉÉÆSÉÉäÊxɪÉÉ ** xéé½þósé ÉÉ ** ** ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ªÉÉ º ɪÉÆ ÉEòÉ É {É ú ÉÉi ªÉÉºÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ÊxÉÊ ÉkÉ, ½þÉ ÉÉÆSÉÉäÊxɪÉÉ ½þhÉVÉä ªÉÉSªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòÉƽþÓ xéé½þó. ªÉÉ É ûxé où ªÉÉÊnù ÉɺÉhªÉÉºÉ +YÉÉxÉ EòÉ úhé +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉå ªÉlÉÇ ½þÉäªÉ. ** 234 ** ɱÉÖiÉäxÉ Ê ÉxªÉɺÉå ** ÊnùºÉä iéå iéähéåêsé ÊnùºÉä ** ½þÉ ÉÉÆSÉÚÊxÉ xéºéä ** ªÉäiÉ EòÉƽþÓ ** ** ±ÉähÉå +ÉÊhÉ ÉÉÆMÉÉ åú ** ÉÉÆMÉÉ úêsé BEò º Öò äú ** EòÉÆ VÉå ªÉälÉ nöùºé åú ** xéé½þósé ½þhÉÉäÊxÉ ** ** VɳýiÉ ÆúMÉÓ nùéä½þó ** VɳýÉ ÉÉÆSÉÚÊxÉ xéé½þó ** 191

198 ½þhÉÉäÊxÉ +ÉxÉ EòÉƽþÓ ** xéé½þó xéé xééä½äþ ** ** ( EòÉä É- ɱÉÖiÉäxÉ- EòÉähÉiªÉɽþÒ. Ê ÉxªÉɺÉå- ÉEòÉ úéxéå. ÊnùºÉä- où ªÉ ½þÉäiÉå. iéähéåêséiªéé +Éi ªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉåSÉ. ½þÉ ÉÉÆSÉÚÊxÉ- ªÉÉ +Éi ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ. ±ÉähÉå- nùéêméxéé. ÉÉÆMÉÉ ú- ºÉÖ ÉhÉÇ. VɳýiÉ ÆúMÉ- {ÉÉhªÉÉSÉÒ ±ÉÉ]õ. +ÉxÉ- nöùºé åú. xéé½þóxééxééä½äþxéé½þóxéé? ½þhÉVÉä xé ½äþ EòɪÉ? ié ú xééä½äþ ½þhÉVÉä xéé½þósé. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. ½þÉä EòÉÆ QÉÉhÉÉxÉÖ ÉäªÉÉä ** ªÉä ÉÚÆ EòÉÆ ½þÉiÉÓ PÉä ÉÉä ** ±ÉÉ ÉÉä EòÉÆ Ênù`öÒ {ÉÉ ÉÉä ** ɱÉiÉèºÉä ** ** {É úò EòÉ{ÉÖ úéséä `öé<è ** EòÉ{ÉÖ úé ÉÉÆSÉÉäÊxÉ xéé½þó ** iéè ÉÉ úòiéó ɱÉiɪÉɽþÒ ** ½þÉÊSÉ ªÉªÉÉ ** ** ( EòÉä É- QÉÉhÉÉxÉÖ ÉäªÉÉä½þÉä- xééeòéxéå ºÉÖ ÉÉºÉ PÉä>ðxÉ VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉä ÉÉä. ɱÉiÉèºÉä- EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå. iéè ÉÉ úòiéó- ié ÉÉ úòiéòxéå, ÊjÉ{ÉÖ]õÒ û{ééxéå. ɱÉiɪÉɽþÒ- EòÉähÉiªÉɽþÒ. ) ]õòeòé- EòÉ{ÉÖ ú ½þÉ QÉÉhÉÉxÉÖ ÉäªÉÉä½þÉä ½þhÉVÉä xééeòéxéå ºÉÖ ÉÉºÉ PÉäiÉÉÆ ªÉä ÉÉä; ËEò ÉÉ ½þÉiÉÉºÉ iªééséé º{É ÉÇ ½þÉä ÉÉä; ËEò ÉÉ où¹]õòºé EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå {ÉÉ ÉÉä±ÉÉ ÉÉä ½þhÉVÉä ÉÉ{iÉ ½þÉä ÉÉä; ** 238 ** {ÉhÉ EòÉ{ÉÖ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ EòÉ{ÉÖ úé ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé iéòxé Éänù ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þóié. iéuùiéâ EòÉähÉiªÉɽþÒ ÊjÉ{ÉÖ]õÒxÉå VÉ úò +Éi ÉÉ º Öò ú±éé, ié úò iªéésªéé ÉÉÆSÉÚxÉ iéòxé Éänù ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þóié. ** 239 ** +ÉiÉÉÆ où ªÉ{ÉhÉå ÊnùºÉÉä ** EòÉÆ pù¹]õé ½þÉä ÉÉäÊxÉ +ºÉÉä ** {É úò ½þÉ ÉÉÆSÉÉäÊxÉ +ÊiɺÉÉä ** xéé½þó ªÉälÉ ** ** MÉÆMÉÉ MÉÆMÉÉ{ÉhÉå ÉɽþÉä ** EòÉÆ ËºÉvÉÖ ½þÉä ÉÉäÊxÉ úé½þéä ** {É úò {ÉÉhÉÒ{ÉhÉÉ xé ɱÉÉ ÉÉä ** ½åþ xé näùjééä EòÓ ** ** ÊlÉVÉÉ Éå EòÉÆ Ê ÉPÉ úé Éä ** ½åþ + ɪÉÉäVÉEò +PÉ Éå ** PÉÞiÉ{ÉhÉ xé ½äþ ** +xééê úºéå ** ** V ÉɳýÉ +ÉÊhÉ Éx½þÒ ** xé ±ÉäÊJÉVÉÊiÉ nùéäêxé ** ÉÎx½þ ÉÉjÉ ½þhÉÉèÊxÉ ** +ÉxÉ xé ½äþÊSÉ ** ** ( EòÉä É- ½þÉ ÉÉÆSÉÉäÊxÉ- ªÉÉ +Éi ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ. +ÊiɺÉÉä- +ÊiÉ ÉªÉ. xé ɱÉÉ ÉÉä- Éänù û{é +É SɪÉÇ. ÊlÉVÉÉ Éå- PÉ]Âõ]õ ½þÉ Éå. Ê ÉPÉ úé Éå- Ê É úpé³ýé Éå. + ɪÉÉäVÉEò- Éänù û{é + ɪÉÉäVÉEò{ÉhÉ. +PÉ Éå- ºÉ ÉOÉ. +xééê úºéå- ÊxÉ úé³åý, ÉäMɳåý, Ê ÉzÉ. xé±éäêjévéêié- MÉÊhɱÉä VÉÉiÉ xéé½þóié. +ÉxÉ- Éänù. ) 192

199 ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ iééä {É ú ÉÉi ÉÉ où ªÉ{ÉhÉÉxÉå ÊnùºÉÉä, ËEò ÉÉ pù¹]õé ½þÉä>ðxÉ +ºÉÉä, {ÉhÉ ªÉÉSªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ªÉälÉå +ÊiÉ ÉªÉ EòÉƽþÓ xéé½þó. ** 240 ** MÉÆMÉÉ ½þÒ MÉÆMÉÉ{ÉhÉÉxÉå ɽþÉiÉ +ºÉÉä, ËEò ÉÉ ËºÉvÉÖ ½þÉä>ðxÉ úé½þéä, {ÉhÉ {ÉÉhÉÒ{ÉhÉÉÆiÉ Éänù û{é xé ɱÉÉ É ½þhÉVÉä +É SɪÉÇ ½åþ EòvÉÓ½þÒ où¹]õòºé {Éb É ÉªÉÉSÉå xéé½þó. ** 241 ** iéú{é ½åþ PÉ]Âõ]õ ½þÉä ÉÉä, ËEò ÉÉ Ê ÉPÉ úéä ½þhÉVÉä {ÉÉiɳý ½þÉä ÉÉä, B ÉføÉSÉ Éänù +ɽäþ. ( ºÉMɳýÉ Éänù û{éò + ɪÉÉäVÉEò{ÉhÉÉ B ÉføÉSÉ +ɽäþ. ) iéå iéú{é PÉ]Âõ]õ ZÉɱÉå É {ÉÉiɳý ZÉɱÉå, ½þhÉÚxÉ PÉÞiÉ{ÉhÉ ½þhÉVÉä iéú{é{éhé Ê ÉzÉ xéé½þó. ** 242 ** V ÉɳýÉ +ÉÊhÉ ÉÎx½þ ½äþ nùéäxéòxé±éäêjévéêié ½þhÉVÉä nùéäxé{éhééxéå MÉÊhɱÉä VÉÉiÉ xéé½þóié; EòÉ úhé iéä ÉÎx½þ ÉÉjÉ +ɽäþiÉ, ½þhÉÚxÉ Éänù xéé½þó. iéuùiéâ VÉ úò ÊjÉ{ÉÖ]õÒ ÉɺɱÉÒ, ié úò ºÉ ÉÇ +Éi ÉÉSÉ º Öò ú±éé +ɽäþ, +xªé EòÉƽþÓ xéé½þó. ** 243 ** iéèºéå où ªÉ EòÉÆ pù¹]õé ** ªÉÉ nùéäxéò nù ÉÉ ÉÉVÉ]õÉ ** {ɽþÉiÉÉÆ ªÉªÉÉÊSɪÉÉ Eòɹ`öÉ ** º ÖòÌiÉ ÉÉjÉ VÉÉä ** 244 ** ( EòÉä É- Eòɹ`ö- κlÉÊiÉ. º ÖòÌiÉ ÉÉjÉ- YÉÎ{iÉ ÉÉjÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ BEò +Éi ÉÉSÉ º Öò ú±ªéé ÉÖ³åý où ªÉ É pù¹]õé + ÉÉ ªÉÉ nùéäxé nù ÉÉ ÉÉVÉ]õÉ ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ +ɽäþiÉ. ªÉªÉÉÊSɪÉÉEòɹ`öÉ{ɽþÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ {ÉÉʽþ±ÉÒ +ºÉiÉÉÆ VÉÉä º ÖòÌiÉ ÉÉjÉ +ɽäþ. ** 244 ** <ªÉä º ÖòÌiÉEòb ÉäÊxÉ ** xéé½þó º ÖòÌiÉ ÉÉjÉÉ ÉÉÆSÉÉäÊxÉ ** ié úò EòÉªÉ näùjééäêxé ** näùjéiéö +ºÉä ** ** ( EòÉä É- EòɪÉ- EòÉähÉiÉå où ªÉ. näùjéiéö- pù¹]õé. ) ]õòeòé- <ªÉäº ÖòÌiÉEòb ÉäÊxÉ ½þhÉVÉä ÊjÉ{ÉÖ]õÒ û{é º ÖòÌiÉ ÉɺÉiÉ +ºÉiÉÉƽþÒ ªÉÉ º ÖòÌiÉ ÉÉjÉ +Éi ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +xªé EòÉƽþÓ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ EòÉähÉiÉå où ªÉ {ÉɽÚþxÉ +Éi ÉÉ ½þÉ pù¹]õé ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 245 ** {ÉÖfåø òeæòxéé ÊnùºÉiÉå ** xéé ÉÉMÉå b ÉäEòÉ ÉÒ näùjéiéå ** {ɽþÉiÉÉä ªÉähÉå ªÉªÉÉiÉå ** º Öò úpúù{éêsé ** ** ( EòÉä É- òeæòxéé- ò úeúòxé ªÉäiÉ xéé½þó. ÊnùºÉiÉå- où ªÉ. b ÉäEòÉ ÉÒ- b ÉäEòÉ ÉÚxÉ {ɽþÉiÉÉä +ºÉå. näùjéiéå- pù¹]õé. ) ]õòeòé- ÊnùºÉiÉå ½þhÉVÉä où ªÉ ½åþ {ÉÖfåø òeæòxéé ½þhÉVÉä pù¹]õ É{ÉÖfåø ò úeúòxé ªÉä>ðxÉ = Éå ú½þéié xéé½þó. É näùjéiéä ½þhÉVÉä pù¹]õé ½þÉ {ÉÉ`öÒ ÉÉMÉÚxÉ b ÉäEòÉ ÉÚxÉ {ɽþÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ où ªÉpù¹]õÉÊnùEò EòÉƽþÓ xéºéúxé ½þÉ º Öò úpúù{é +Éi ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉ +ɽäþ. ** 246 ** 193

200 +ÉiÉÉÆ ªÉÉxÉÆiÉ ú Eò ÉÒ ÎºlÉÊiÉ ZÉɱÉÒ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- Eò±±ÉÉä³ý VɳýÓ PÉÉiɱÉä ** ºÉÉäxÉäxÉÒ ºÉÉäxÉå {ÉÉÆPÉÖ ú±éå ** Ênù`öÒSÉä {ÉÉªÉ MÉÖÆiɱÉä ** Ênù`öÒºÉÒÊSÉ ** ** ÉÖiÉÒ漃 Éä³ýÊ É±ÉÒ ÉÖÊiÉ ** oùiéòêºé Éä³ýÊ É±ÉÒ oùêié ** EòÉÆ iéþ{iéòºéòêsé iéþî{ié ** ÉÉäMÉÊ ú±éò ** ** MÉÖ³åý MÉÖ³ý {É ú ÉÊb ±ÉÉ ** Éä û ºÉÖ ÉhÉç ÉÊfø±ÉÉ ** EòÉÆ V ÉɳýÉ MÉÖÆb ɳý±ÉÉ ** +xé³öý VÉèºÉÉ ** ** ( EòÉä É- Eò±±ÉÉä³ý- ié ÆúMÉ. {ÉÉÆPÉÖ ú±éå- {ÉÉÆPÉ Æû PÉÉiɱÉå. {ÉɪÉ- où¹]õò{éhé. ÉÖÊiÉ- É ÉhÉ, É nù, EòÉxÉ. oùêié- ºÉÖ ÉɺÉ. ÉÉäMÉÊ ú±éò- ÉÉfø±ÉÒ. {É ú ÉÊb ±ÉÉ- ÉÉÊJɱÉÉ. +xé³öý- +ÎMxÉ. ) ]õòeòé- Eò±±ÉÉä³ý ½þhÉVÉä {ÉÉhªÉÉ É úsªéé ±ÉÉ]õÉ ÁÉ {ÉÉhªÉÉÆiÉ PÉÉiɱªÉÉ, ËEò ÉÉ ºÉÉäxªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ºÉÉäxÉå ½åþ ZÉÉÆEò±Éå, ËEò ÉÉ où¹]õòséä {ÉÉªÉ ½þhÉVÉä où¹]õò{éhé où¹]õòséä Ê`öEòÉhÉÓSÉ MÉÖÆiɱÉå; ** 247 ** ÉÖÊiÉ ½þhÉVÉä É ÉhÉ iªééºé É ÉhÉ Ê É³ýÊ É±Éå; oùêié ½þhÉVÉä ºÉÖ ÉÉºÉ iªééºé ºÉÖ ÉÉºÉ Ê É³ýÊ É±ÉÉ; ËEò ÉÉ iéþ{iéò±éésé iéþî{ié ½þÒ VÉä ÉhÉÉEòÊ úiééæ ÉÉäMÉÊ ú±éò ½þhÉVÉä ÉÉfø±ÉÒ; ** 248 ** MÉÖ³ýÉxÉå MÉÖ³ý ½þÉ {É ú ÉÊb ±ÉÉ ½þhÉVÉä ÉÉÊJɱÉÉ; ËEò ÉÉ Éä û ½þÉ ºÉÖ ÉhÉÉÇxÉå ÉÊfø±ÉÉ; ËEò ÉÉ V ÉɳýÉÆxÉÓ VɺÉÉ +ÎMxÉ MÉÖÆb ɳý±ÉÉ VÉÉiÉÉä; + ÉÒ ÎºlÉÊiÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ. EòÉ úhé ºÉ ÉÇ +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ É où ªÉpù¹]õÉÊnù Éänù xéé½þóié ½þhÉÚxÉ iééä +É{ÉhÉSÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉ +ɽäþ. ** 249 ** ½åþ ɽÖþ EòÉªÉ ÉÉäʱÉVÉä ** EòÓ xé É xé ÉÉÊSɪÉä Ê úpéä ÉäVÉä ** ÉMÉ EòÉähÉå ÊxÉÊnùVÉä ** VÉÉMÉå EòÉähÉ ** ** ( EòÉä É- xé É- +ÉEòÉ É. Ê úpéä- É Éä É Eò úò. ÉäVÉä- ɪªÉä É ú. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå EòÓ, +ÉEòÉ É VÉ ú +ÉEòÉ É û{é ɪªÉä É ú ÊxÉVÉhªÉÉºÉ É ÉÞkÉ ½þÉä<DZÉ, ié ú ÉMÉ EòÉähÉiªÉÉ +ÉEòÉ ÉÉxÉå ÊxÉVÉÉ Éå É EòÉähÉiªÉÉ +ÉEòÉ ÉÉxÉå VÉÉMÉÉ Éå? ½äþ nùéäx½þò ÉEòÉ ú ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ. EòÉ úhé +ÉEòÉ É ½åþ BEòSÉ +ɽäþ; iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ Éänù xéé½þó. iéuùiéâ où ªÉpù¹]õÉ û{ééxéå VÉ úò iééä +Éi ÉÉ º Öò ú±éé, ié úò iééä BEòSÉ +ɽäþ. Éänù ÉÖ³ýÓSÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iééä º Öò úpúù{é{éhééxéå ÉEòÉÊ ÉiÉÉä, ËEò ÉÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉÉä, +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉºÉ ËSÉiÉÉ xéé½þó. ** 250 ** ½þÉ ªÉähÉå {ÉÉʽþ±ÉÉ BäºÉÉ ** EòÉƽþÓ xé {ÉÉʽþ±ÉÉ VÉèºÉÉ ** 194

201 +ÉÊhÉ xé {ɽþÉiÉÉƽþÒ +{ÉèºÉÉ ** {ɽþÉhÉåÊSÉ ½þÉ ** ** ( EòÉä É- EòÉƽþÓ- où ªÉ. +{ÉèºÉÉ- ºÉ½þVÉ. ) ]õòeòé- ½þɪÉähÉå{ÉÉʽþ±ÉÉBäºÉÉ ½þhÉVÉä ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉÉä +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå, ié úò iªééxéä EòÉƽþÓSÉ {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó; EòÉ úhé iééä BEò{ÉhÉÉxÉå +ºÉiÉÉÆ {ɽþÉhÉå EòºÉå ºÉÆ É Éä±É? ºÉÆ É ÉhÉÉ ú xéé½þó. É iééä EòÉƽþÓ {ɽþÉiÉ xéºéiééæ½þó ºÉ½þVÉ {ɽþÉhÉäº É û{é +ɽäþ. ªÉälÉå ÉÉä±ÉhÉå xé ºÉɽäþ ** VÉÉhÉhÉå xé ºÉ ÉɪÉä ** +xé É ÉÖ xé ±Éɽäþ ** +ÆMÉ Ê É ú ÉÚÆ ** ** ( EòÉä É- ºÉ ÉɪÉä- ÉÉ ÉiÉå. ±Éɽäþ- OɽþhÉ Eò úò. ) ]õòeòé- ªÉälÉå ÉÉä±ÉhÉå ºÉ½þxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó; VÉÉhÉhÉå ÉÉ ÉiÉ xéé½þó; É +xéö É É ½þÉ +ÆMÉÊ É ú ÉÚÆxɱÉɽäþ ½þhÉVÉä +É{ɱÉä +ÆMÉ Ê É úê ÉiÉ xéé½þó. ** 252 ** ½þhÉÉäÊxÉ ªÉªÉÉiÉå ªÉähÉå ** ªÉä{É úòséå {ɽþÉhÉå ** {ɽþÉiÉÉÆ EòÉƽþÓ EòÉähÉå ** {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó ** ** ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ½þÉ +Éi ÉÉ ªÉªÉÉiÉåªÉähÉå ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ ªÉä{É úòséå{é½þéhéå ½þhÉVÉä + ÉÉ ÉEòÉ úéxéå {ɽþÉiÉÉä EòÓ, {ɽþÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ EòÉähÉÓ½þÒ EòÉƽþÓ où ªÉÉÊnù {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó. ** 253 ** ËEò ɽÖþxÉÉ BäºÉå ** +Éi ÉäÊxÉ +Éi ÉÉ ÉEòÉ Éä ** xé SÉäiÉÚÊSÉ SÉä ÉÚÆ ÉèºÉä ** VɪÉÉ漃 iééä ** ** ]õòeòé- ËEò ɽÖþxÉÉ =HäòxÉ +vªéé¾þié ½þhÉVÉä òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? ªÉÉ É ÉÉhÉå +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiééä ËEò ÉÉ {ɽþÉiÉÉä +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. VªÉÉ É ÉÉhÉå SÉäiÉÖ ½þhÉVÉä VÉÉMÉÉ ZÉɱÉä±ÉÉ ÉxÉÖ¹ªÉ VɪÉÉʺÉiÉÉä ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ SÉä ÉÚÆxÉ ÉèºÉä ½þhÉVÉä VÉÉMÉÞiÉ Eò úhªééºé ɺÉiÉ xéé½þó; iéuùiéâ. ** 254 ** º ɪÉå nù ÉÇxÉÉÊSɪÉÉ ºÉ ÉÉÆ ** + ÉPÉÒªÉÉÊSÉ VÉÉÊiÉ òé ÉÉ ** {É úò ÊxÉVÉÉi É ÉÉ ÉÉ ** xé ÉÉäb iééæ½þò ** ** ( EòÉä É- ºÉ ÉÉÆ- κlÉiÉÓiÉ. VÉÉÊiÉ- ÉEòÉ ú. ) ]õòeòé- º ÉiÉ: +É{ɱªÉÉ º É ÉÉ ÉʺÉrù nù ÉÇxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ + ÉPÉÒªÉÉÊSÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉOÉ où ªÉpù¹]õÉÊnù VÉÉÊiÉ VÉ úò òé ÉÉ ½þhÉVÉä ÉɺɱªÉÉ, ié úò º ÉEòÒªÉ +Éi É ÉÉ É EòÉähÉiªÉɽþÒ Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉäb ié xéé½þó. ** 255 ** xé {ɽþÉiÉÉÆ +É úºéé +ºÉÉå {Éɽäþ ** ié úò iéåêsé {ɽþÉhÉå ½þÉäªÉ ** 195

202 +ÉÊhÉ {ɽþÉhÉäxÉ ié úò VÉÉªÉ ** xé {ɽþÉhÉå {ɽþÉhÉå ** ** ]õòeòé- EòÉähÉiÉɽþÒ ÉxÉÖ¹ªÉ +É úºéé xé {ɽþÉiÉÉÆ +ºÉÉå{Éɽäþ ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +ºÉhªÉÉºÉ {ɽþÉiÉÉä, ié ú iééä {ɽþÉhÉåº É û{ééxéä +ɽäþSÉ; É +É úºéé {ÉÉʽþ±ÉÉ ié úò iééä BEò{ÉhÉÉxÉå +É{ÉhÉSÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ {ÉÉʽþ±Éå É xé {ÉÉʽþ±Éå +ºÉå VɺÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ où ªÉÉÊnùEò {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉÆ É xé {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉÆ iééä +Éi ÉÉ BEòSÉ {ɽþÉhÉä{ÉhÉÉxÉå +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ xé {ɽþÉhÉå É {ɽþÉhÉå ½äþ nùéäx½þó ÉEòÉ ú VÉÉªÉ ½þhÉVÉä VÉÉiÉÉiÉ. ( ªÉlÉÇ ½þÉä>ðxÉ xéé½þóºéä ½þÉäiÉÉiÉ. ) ** 256 ** ɱÉiÉèºÉÉ òéæeäò ** {É úò BEò{ÉhÉÉ xé ÉÖEäò ** xééxéé ºÉÆEòÉäSÉä ié úò +ºÉEåò ** ½þÉÊSÉ +léò ** ** ]õòeòé- ɱÉiÉèºÉÉ òéæeäò ½þhÉVÉä où ªÉpù¹]õÉÊnù EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå VÉ úò iééä +Éi ÉÉ º Öò ú±éé, ié úò iªééséé BEò{ÉhÉÉxÉ ÉÖEäò ½þhÉVÉä ÉÉäb ié xéé½þó. É ºÉÖ¹ÉÖ{iªÉÉÊnù + ɺlÉåiÉ ºÉÆEòÉäÊSÉiÉ ZÉɱÉÉ, ié úò +ºÉEåò ½þhÉVÉä ºÉ ÉOÉ ½þÉSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ {ɽþÉhÉå É xé {ɽþÉhÉå +ºÉä ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þóié. ÉänùÉ ÉÉ ÉÉiÉÂ. ** 257 ** ºÉÚªÉÉÇÊSɪÉÉ ½þÉiÉÉ ** +ÆvÉÉ û xéªéä ºÉ ÉÇlÉÉ ** ÉÉ ÉEòÉ ÉÉSÉÒ EòlÉÉ ** BäEòiÉÉ EòÉÆ ** ** +ÆvÉÉ û EòÉÆ =ÊVÉ ÉbÖ ** BEò±ÉÉ ½þÉ BEò ÉbÖ ** VÉèºÉÉ EòÉÆ ÉÉiÉÈbÖ ** ɱÉiÉälÉå ** ** iéèºéé +É Éb ÊiɪÉä ÉÚÊ ÉEäò ** +É ûføê±éªéé½þò EòÉèiÉÖEåò ** {É úò ªÉªÉÉiÉå ½þÉ xé SÉÖEäò ** ½þÉÊSÉ BäºÉÉ ** ** ( EòÉä É- ÉÉiÉÈb - ºÉÚªÉÇ. ÉÚÊ ÉEäò- κlÉiÉÓiÉ, + ɺlÉåiÉ. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÉÇSªÉÉ ½þÉiÉÉºÉ +ÆvÉÉ ú ªÉäiÉ xéé½þó, {ÉhÉ iªééxéå ÉEòÉ ÉÉSÉÒ EòlÉÉ ié úò BäÊEò±ÉÒ +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 258 ** +ÆvÉÉ ú É =ÊVÉ ÉbÖ ½þhÉVÉä =VÉäb ½äþ nùéäx½þò Ê É³ÚýxÉ VɺÉÉ BEò±ÉÉBEò ÉbÖ ½þhÉVÉä BEò]õÉ BEòSÉ ºÉÚªÉÇ +ɽäþ; ÉMÉ iééä ɱÉiªÉÉSÉ Ê`öEòÉhÉÓ ( EòÉä`åö½þÒ ) +ºÉ±ªÉÉºÉ ËSÉiÉÉ xéé½þó. ** 259 ** iéèºéé +É Éb ÊiɪÉä ÉÚÊ ÉEäò ½þhÉVÉä iéuùiéâ EòÉähÉiªÉɽþÒ +É Éb héé ªÉÉ ÉÚÊ ÉEäòSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ iééä EòÉèiÉÖEòÉxÉå +É ûfø ZÉɱÉÉ ( º Öò ú±éé, ) ié úò ½þÉ ªÉªÉÉiÉåxÉSÉÖEäò ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ SÉÖEòiÉ xéé½þó, +ºÉÉSÉ ½þÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ {ɽþÉhÉå É xé {ɽþÉhÉå ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þóié, É nùéäx½þò½þò iééäsé +ɽäþ. ** 260 ** 196

203 ˺ÉvÉÚSÉÒ ºÉÓ É xé ÉÉäbä ** {ÉÉhÉÒ{ÉhÉÉ ºÉ³Úý xé {Ébä ** ÉÉäb ÉäiÉ EòÉÆ MÉÉbä ** ié ÆúMÉÉSÉä ** ** ( EòÉä É- ÉÉäb ÉäiÉ- xéé½þóºéä ½þÉä ÉÉäiÉ. MÉÉbä - ªÉÉ{ÉÉ ú, ºÉ ÉÖnùɪÉ. ) ]õòeòé- ˺ÉvÉÚSÉÒ ºÉÓ É ½þhÉVÉä ɪÉÉÇnùÉ ÉÉäb ié xéé½þó, É {ÉÉhÉÒ{ÉhÉÉ ÉvªÉå ºÉ³Úý ½þhÉVÉä ËEòÊSÉiɽþÒ Eò ÉÒ ½þÉäiÉ xéé½þó. ÉMÉ ié ÆúMÉÉSÉä MÉÉbä ½þhÉVÉä ºÉ ÉÖnùÉªÉ ½äþ =i{ézé ½þÉä>ðxÉ ÉÉäbä xééié EòÉÆ! iéuùiéâ ½þVÉÉ úéä ÊjÉ{ÉÖ]õ É =`ÚöxÉ xéé½þó ÉÉ ZÉɱªÉÉ, ié úò +Éi É{ÉhÉÉ Ê ÉPÉb ié xéé½þó. ** 261 ** ú ÉÒ ºÉÚªÉÕÊSÉ +léò ** {É úò Ë É ÉÉ Éɽäþ ú VÉÉÊiÉ ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÉävɺÉÆ{ÉÊkÉ ** ={É ÉÉ xééä½äþ ** ** +ÉÊhÉ {ɱ½äþSÉÉ nùéäb É ** xé {Éb iééæ iéb É ** VÉMÉ iéæ É EòÉ{Éb É ** xé É äúsé EòÓ ** ** ºÉÉäxɪÉÉSÉÉ ú ÉÉ ** ú Éä{ÉhÉÉSÉÉ `äö ÉÉ ** + ÉPÉäªÉÉÊSÉ + ÉªÉ ÉÉ ** ±ÉähÉå xé ½äþ ** ** xé äòêb iééæ +Éb ÉÉ ÉÉä ** ÊnùMÉÆiÉÉäÊxÉ ÊnùMÉÆiÉÉ VÉÉ ÉÉä ** xéªéä ÉÉ {ÉÉ ÉÉå ** ={É É EòÉÆ<È ** ** ½þhÉÉäÊxÉ <ªÉä +Éi ɱÉÒ³äý ** xéé½þó +ÉxÉ EòÉÆ]õɳåý ** +ÉiÉÉÆ ªÉªÉÉÊSɪÉä iéö³äý ** ½þÉÊSÉ ªÉªÉÉ ** ** ( EòÉä É- ú ÉÒ- ÊEò úhé. {ɱ½äþSÉÉ- EòÉ{ɺÉÉSÉå. nùéäb É- ÉÉåb. iéb É- SÉÒ ú. ú ÉÉ- {ÉÉ]õÉ. + ÉPÉäªÉÉÊSÉ- ºÉ ÉOÉ. ±ÉähÉå- nùéêméxéé. +Éb ÉÉ ÉÉä- ÉvªÉåSÉ ªÉähÉÉ úé ÉÊiÉ ÉÆvÉ. EòÉÆ]õɳåý- ié úévéö. iéö³äý- iéö±éxéäºé, ={É ÉäºÉ. ) ]õòeòé- ÊEò úhéå ½þÒ ºÉÚªÉÉÇSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþiÉ. {ÉhÉ iéò ºÉÚªÉÇË É ÉÉºÉ ºÉÉäbÚ xé Éɽäþ ú VÉÉiÉÉiÉ. ªÉälÉå ÉÉävɺÉÆ{ÉÊkÉ ½þhÉVÉä +Éi É ÉEòÉ É +Éi ªÉÉºÉ ºÉÉäbÚ xé Éɽäþ ú VÉÉiÉ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ ºÉÚªÉÉÇSÉÒ ={É ÉÉ näùiéé ªÉäiÉ xéé½þó ** 262 ** EòÉ{ɺÉÉSªÉÉ ÉÉåb ÉºÉ ÊSÉ úé xé {Éb iééæ VÉMÉ ½åþ EòÉ{Éb ÉxÉä É úié xéé½þó. +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉÉ ÉÇEòÉ±É EòÉähÉiªÉɽþÒ ÎºlÉiÉÓiÉ +ɽäþ iéºéésé É ú±éé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ EòÉ{ɺÉÉSÉÉ où¹]õéæié näùiéé ªÉäiÉ xéé½þó. ** 263 ** ºÉÉäxªÉÉSÉÉ {ÉÉ]õÉ ½þÉ {ÉÉ]õÉSªÉÉ º É û{ééxéåsé +ºÉÉ ÉªÉÉSÉÉ. ½þhÉÚxÉ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ + ÉªÉ ÉÉ É ú iééä nùéêméxéé ½þhÉÚxÉ PÉɱÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +Éi ÉÉ ½þÉ ºÉÉ ÉÇEòɳý +ɽäþ iéºéé +ɽäþ, É ºÉ ÉÇ ÊjÉ{ÉÖ]õÒSªÉÉ û{ééxéå iééä ÉɺÉiÉÉä, ½þhÉÚxÉ ½þÒ näùjéò±é ={É ÉÉ näùiéé ªÉäiÉ xéé½þó. ** 264 ** +Éb ÉÉ É ½þhÉVÉä ÉvªÉ Énäù É ½þÉSÉ ÉÊiÉ ÉÆvÉ, iééä xé äòêb iééæ ½þhÉVÉä xé +Éä±ÉÉÆb iééæ ÁÉ Ênù ÉäSªÉÉ 197

204 Éä É]õÉ{ÉɺÉÚxÉ iªéé Ênù ÉäSªÉÉ Éä É]õÉºÉ VÉÉiÉÉÆ ªÉä<Ç±É EòɪÉ? xéé½þó. +Éi ÉÉ ½þÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒκlÉiÉÓiÉ É ÊjÉ{ÉÖ]õÒÊ É úê½þié κlÉiÉÓiÉ +ɽäþ iéºéésé +ɽäþ. ªÉälÉå EòÉähÉiÉɽþÒ ÉÊiÉ ÉÆvÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ={É ÉɽþÒ EòÉÆ<Ç ½þhÉVÉä EòÉƽþÓ, {ÉÉ ÉÉåxɪÉä ÉÉ ½þhÉVÉä Ê É³ýiÉ xéé½þó. ( ÉÉ É nù {ÉÖ úéhééléô +lé ÉÉ +±ÉÆEòÉ úéléô EòÉåEòhÉÉÆiÉ ÉÉä±ÉhªÉÉÆiÉ ªÉäiÉÉä. ) ** 265 ** ½þhÉÚxÉ ªÉÉ +Éi ɱÉÒ±ÉäÊ É¹ÉªÉÓ ={É ÉÉ näùhªééºé nöùºé úò ié úévéúsé xéé½þó. ** ( iéévé ÉÉ, iééméb Ò xéé½þó. ) +ÉiÉÉÆ ªÉÉSªÉÉ ={É ÉäºÉ ½þÉSÉ ªÉÉäMªÉ +ɽäþ. ** 266 ** +ÉiÉÉ iªéé +Éi ªÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- º É ÉEòÉ ÉÉSªÉÉ OÉɺÉÓ ** VÉäÊ ÉiÉÉÆ É½Öþ ÉäMÉå漃 ** ÉäSÉäxÉÉ {É úò EÖòºÉÒ ** ÉÉJÉÒ½þÒ xé {Ébä ** ** ]õòeòé- º É ÉEòÉ ÉÉSªÉÉ OÉɺÉÓ ½þhÉVÉä +É{ɱÉÉ ÉEòÉ É ½åþSÉ EòÉähÉÒ BEò où ªÉ, iªééséé OÉÉºÉ É½Öþ ÉäMÉÉxÉå VÉä ÉÒiÉ +ºÉiÉÉÆ iééä +Éi ÉÉ ÉäSÉäxÉÉ ½þhÉVÉä xéé É {ÉÉ ÉiÉ xéé½þó. ( +xéäeò ÉEòÉ úéxéå où ªÉ VÉ úò ÉɺÉÚxÉ xéé½þóºéå ZÉɱÉå, ié úò iééä ªÉªÉ {ÉÉ ÉiÉ xéé½þó. ) É VÉä ÉÚxÉ iªééséå {ÉÉä]õ É ú±éå +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú EÖòºÉÓ ½þhÉVÉä {ÉÉä]õÉ É ú ÉÉJÉ ½þhÉVÉä ɳýÒ½þÒ {Éb ié xéé½þó. ( iééä +Éi ÉÉ pù¹]õé û{ééxéå où ªÉ VÉä ɱªÉÉ ÉÖ³åý +ÊvÉEò É úié xéé½þó, ié ú iééä +ɽäþ iéºéésé +ɽäþ. ) ** 267 ** BäºÉÉ ÊxÉ û{é ÉÉ{É úò ** +É{ÉÖ±ÉÒªÉä Ê É±ÉÉºÉ É úò ** +Éi ÉÉ úéhéò É Eò úò ** +É{ÉÖ±ÉÉ `öé<è ** ** ( EòÉä É- ÊxÉ û{é ÉÉ{É úò- ÊxÉ û{é É. Ê É±ÉɺÉ- où ªÉ û{é Ê É±ÉɺÉ. ) ]õòeòé- + ÉÉ ÉEòÉ úséé ÊxÉ û{é É +Éi ÉÉ ½þÉ +É{ɱªÉÉ Ê É±ÉɺÉÉºÉ +É{ÉhÉ É úò ½þhÉVÉä κ ÉEòÉÊ úiééä É +ºÉÉ iééä +Éi ÉÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ úévªé Eò úòié +ɽäþ. ** 268 ** +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉÉ ={ɺÉƽþÉ ú EòÊ úiééiéiéªééiéå ½þÊhÉ{Éä +YÉÉxÉ ** ié úò xªééªéé É ú±éå úéxé ** +ÉiÉÉÆ ½þhÉiɪÉÉSÉå ÉSÉxÉ ** ={ɺÉɽþÉå +É ½þÓ ** ** ( EòÉä É- É ú±éå- Ê É ú±éå. úéxé- nùéæb MÉä{ÉhÉ, +YÉÉxÉ{ÉhÉ. ={ɺÉɽþÉå- EòºÉå ºÉ½þxÉ Eò úé Éå? ) ]õòeòé- + ÉÉ iªéé +Éi ªÉÉºÉ VÉ ú +YÉÉxÉ ½þhÉÉ Éå, ié ú xªééªééséä Ê`öEòÉhÉÓ úéxé Ê É ú±éå ½þhÉÉ ÉªÉÉSÉå! +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉÉ ªÉÉÆSÉå ÉɹÉhÉ +É ½þÓ EòºÉå ºÉ½þxÉ Eò úé Éå? ºÉ½þxÉ EòÊ úiééæ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 269 ** 198

205 ÉEòÉÊ ÉiÉå +YÉÉxÉ ** BäºÉå ½þhÉhÉå ½þxÉ ** ié úò ÊxÉÊvÉ nùé ÉÒ iéå +ÆVÉxÉ ** xé ½þÊhÉVÉä EòÉÆ<È ** ** ( EòÉä É- ÊxÉÊvÉ- `äö ÉÉ. +ÆVÉxÉ- b É䲪ÉÉÆiÉ PÉɱÉhªÉÉSÉå pù ªÉ, BEò Ê É Éä¹É ÉEòÉ úséå EòÉVɳý. ) ]õòeòé- ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhéé ªÉÉ +Éi ªÉÉºÉ VÉ ú +YÉÉxÉ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ÊxÉÊvÉ ½þhÉVÉä VÉÊ ÉxÉÓiÉ {ÉÖ ûxé `äö ɱÉ䱪ÉÉ `äö ªÉÉºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhéé åú É xéäjééæié PÉɱÉhªÉÉSÉå VÉå pù ªÉ iªééºé +ÆVÉxÉ +ºÉå ½þhÉiÉ xéé½þóié EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ½þhÉiÉÉiÉSÉ. ** 270 ** ºÉÖ ÉhÉÇMÉÉè ú +ÆÊ ÉEòÉ ** xé ½þÊhÉVÉä EòÉªÉ EòÉʳýEòÉ ** iéèºéé +Éi ÉÉ ÉEòÉ ÉEòÉ ** +YÉÉxÉ ÉÉnÖù ** ** ( EòÉä É- +ÆÊ ÉEòÉ- +Æ ÉÉnäù ÉÒ. EòÉʳýEòÉ- EòÉʳýEòÉ näù ÉÒ. ) ]õòeòé- ºÉÉäxªÉÉSªÉÉ MÉÉè ú ÉhÉÇ +ÆÊ ÉEäòºÉ EòÉʳýEòÉnäù ÉÒ +ºÉå ½þhÉiÉ xéé½þóié EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ½þhÉiÉÉiÉSÉ. iéuùiéâ ÉEòÉ ÉEò +Éi ªÉÉºÉ +YÉÉxÉ +ºÉå ½þhÉhªÉÉSÉÉ ÉÉnù +ɽäþ. ** 271 ** ªÉä ½ ÉÓ Ê É ÉÉäÊxÉ {ÉÞl ÉÒ É úò ** iéi ÉÉSªÉÉ ÉÉxÉä {É úò ** VɪÉÉSªÉÉ úî ÉEò úó ** =VÉɳýÉ ªÉäÊiÉ ** ** VÉähÉå YÉÉxÉ ºÉYÉÉxÉ ½þÉäªÉ ** oùrâó ÉÉjÉ où¹]õòiéå Ê ÉªÉä ** ÉEòÉ ÉÉSÉÉ Ênù ÉÉä {Éɽäþ ** ÉEòÉ Éå漃 ** ** ( EòÉä É- Ê É ÉÉäÊxÉ- Ê É ÉÉ{ÉɺÉÚxÉ. {ÉÞl ÉÒ É úò- {ÉÞl ÉÒ{ɪÉÈiÉ. ÉÉxÉä- ÉEòÉ ú. {É úò- ÉEòÉ ú. úî ÉEò úó- ÉEòÉ ÉÉxÉå, ÊEò úhéésªéé ½þÉiÉÉxÉå. ºÉYÉÉxÉ- YÉÉxɪÉÖHò, YÉÉxÉ{ÉhÉ. Ênù ÉÉä- ºÉÚªÉÇ +lé ÉÉ +Éi ÉÉ. ) ]õòeòé- ªÉä ú ½þÓ Ê É ÉÉ{ÉɺÉÚxÉ {ÉÞl ÉÒ{ɪÉÈiÉ iék ÉÉÆSÉä ÉEòÉ ú ɽÖþiÉ +ɽäþiÉ, {ÉhÉ iéä ºÉ ÉÇ VªÉÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ ÉEòÉ ÉÉxÉå =VÉɳýɪÉäÊiÉ ½þhÉVÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉiÉ. ** 272 ** VªÉÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå YÉÉxÉ ½åþ ºÉYÉÉxÉ ½þÉäiÉå É oùrâó ÉÉjÉ ½þhÉVÉä YÉÎ{iÉ ÉÉjÉ {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ où¹]õòiéåê ɪÉä ½þhÉVÉä º Öò úhééºé ÉºÉ ÉiÉÉä; É ÉEòÉ ÉÉSÉÉ Ênù ÉºÉ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÇ +lé ÉÉ +Éi ÉÉ ½þÉ ÉEòÉ ÉɺÉSÉ {ɽþÉiÉÉä. ** 273 ** iéå EòÉähÉå ÊxÉEÞò¹]åõ ** nùéê ɱÉå +YÉÉxÉÉSÉäÊxÉ ÉÉä]åõ ** xéé ié Éå ºÉÚªÉÇ ÉÉä]åõ ** ÉÉÆÊvÉiÉÉÆ ÊxÉEåò ** ** ( EòÉä É- ÊxÉEÞò¹]åõ- ÊxÉEÞò¹]õ ÉxÉÖ¹ªÉÉxÉå. ié Éå- +ÆvÉEòÉ úéxéå. ÊxÉEåò- JÉ úéäjé ú, ÊxÉ SɪÉÉxÉå. ) 199

206 ]õòeòé- + ÉÉ iªéé ÉEòÉ É û{é +Éi ªÉÉºÉ EòÉähÉiªÉÉ ÊxÉEÞò¹]õ {ÉÖ û¹ééxéå ½åþ +YÉÉxÉ ½þhÉÚxÉ ÉÉä]õÉxÉå nùéjéê ɱÉå? +ÆvÉEòÉ úéeòbú xé ºÉÚªÉÇ ½þÉ ÉÉä]åõiÉ ÉÉÆÊvɱÉÉ VÉÉiÉ xéé½þó. iéuùiéâ +Éi ªÉÉºÉ +YÉÉxÉ +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 274 ** ' + ' {ÉÚ ÉÕ YÉÉxÉÉIÉ úó ** ɺÉiÉÉÆ YÉÉxÉÉSÉÒ lééä úò ** É nùélééçséò =VÉ úò ** +{ÉÚ ÉÇ xé ½äþ ** ** ( EòÉä É- +{ÉÚ ÉÇ- SÉ ÉiEòÉ ú. ) ]õòeòé- YÉÉxÉ ªÉÉ +IÉ úéæsªéé {ÉÚ ÉÕ +EòÉ ú `äöê ɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ '' xéé½þó nöùºé åú YÉÉxÉ VªÉÉ YÉÉxÉɽÚþxÉ '' + ÉÉ É½ÖþµÉÒʽþ ºÉ ÉɺÉÉxÉå YÉÉxÉÉSÉÉSÉä lééä ú{éhéé ÉEò]õ ½þÉäiÉÉä. +YÉÉxÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ ÉºiÉÖ xéºéiééæ YÉÉxÉSÉ BEò +ɽäþ, +ºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå. ½þhÉÚxÉ É nùélééçséå =VÉ úò ½þhÉVÉä Éè É É où¹]õòºé {Éb iéå. ½þÉ SÉ ÉiEòÉ ú xé ½äþ EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ½þÉäªÉ. ** 275 ** ±ÉÉJÉäSÉä ÉÉÆnÖùºÉå ** +ÉMÉÒSÉå `äö ÉhÉå EòÉ<ºÉå ** +ÉÆiÉÖ Éɽäþ úò ºÉÊ úºéå ** Eò ûêxépéé±éò ** ** ( EòÉä É- ÉÉÆnÖùºÉä- {Éä]õÒ. EòÉ<ºÉå- EòÉähÉiªÉÉ ÉEòÉ úséå +ɽäþ? ºÉÊ úºéå- ºÉÉ újéå. ) ]õòeòé- ±ÉÉJÉäSªÉÉ {Éä]õÒ ÉvªÉå +ÎMxÉ VÉ ú `äöê ɱÉÉ, ié ú +ÉÆiÉ Éɽäþ ú ºÉÉ újéé úºé ½þÉä>ðxÉ VÉÉ<DZÉ. {Éä]õÒ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ = úhéé ú xéé½þó. iéuùiéâ YÉÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ ú½þéhéé ú xéé½þó, É YÉÉxÉÉSÉå {ÉÚ ÉÔ +EòÉ ú `äöê ɱÉÉ, ié úò½þò iªéé +YÉÉxÉ É nùésªéé +ÉÆiÉ Éɽäþ ú YÉÉxÉSÉ ÉÉä ÉiÉå. ** 276 ** ½þhÉÉäÊxÉ VÉMÉ YÉÉxɺ ÚòiÉÔiÉå ** ÉÉä±ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉ ÉÉnùÉiÉå ** Ê ÉJÉÖ ú±éó ½þÉäiÉÒ +ÉxiÉå ** ÉÉSÉÊSɪÉä ** 7-277** ( EòÉä É- YÉÉxɺ ÚòÌiÉ- +½þÊ Énù ÉÉi ÉEò º Öò úhé. Ê ÉJÉÖ ú±éó- Ê ÉºÉEò]õ±ÉÓ. +ÉxiÉå- +ÉÆiÉb Ò. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ VÉMÉYÉÉxɺ ÚòiÉ＃ +YÉÉxÉ +ºÉå ½þ]õ±Éå +ºÉiÉÉÆ, ÉÉSÉäSÉÓ +ÉÆiÉb Ó Ê ÉºÉEò]õ±ÉÓ VÉÉiÉÉiÉ. ( ªÉlÉÇ Éb Éb ½þÉäiÉä. ) ** 277 ** +JÉ úò iéæ É MÉÉä ÉvÉÚ ** {ÉÖføÉ úé ié úò +xéþié ÉÉvÉÖ ** ÉÉ EèòºÉÉ +YÉÉxÉ ÉÉnÖù ** EòÒVÉä YÉÉxÉÓ ** ** ( EòÉä É- +JÉ åú- +IÉ åú. MÉÉä ÉvÉÖ- MÉÉä½þxÉxÉ, +lé ÉÉ MÉÉä ½þhÉVÉä Éè±É iªééséò ÉvÉÖ ½þhÉVÉä ºjÉÒ MÉɪÉ. ) ]õòeòé- MÉÉä ÉvÉ B ÉføÓ +IÉ åú VÉ ú =SSÉÉÊ ú±éó, ié ú iªéé É ûxé MÉÉä ½þhÉVÉä MÉÉªÉ ÊiÉSÉÉ ÉvÉÖ ½þhÉVÉä ÉvÉ ½þÉ ½þÉäiÉ xéé½þó; ½þhÉÚxÉ +xéþié ½þhÉVÉä JÉÉä]õÉ 200

207 VÉÉä MÉÉä½þxÉxÉ û{é +léç iªééséé +ºÉÆ É É +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý {ÉÖfåøSÉ ÉÉvÉ ½þÉäiÉÉä; É MÉÉä ÉvÉÖ ½þhÉVÉä MÉÉªÉ +ºÉÉ +léç MÉÞ½þÒiÉ ½þÉäiÉÉä. iéuùiéâ xé\éâiéi{éö û¹éé É ûxé xé ½äþ YÉÉxÉ iéä +YÉÉxÉ +ºÉÉ +léç Eäò±ÉÉ, ié ú iééä +ºÉÆ ÉÊ ÉiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªééséé ÉÉvÉ Eò ûxé ɽÖþµÉÒ½þÒ ºÉ ÉÉºÉ Eäò±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ YÉÉxÉ û{é +léçsé ÉÉä ÉiÉÉä. ÉMÉ YÉÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ½åþ +YÉÉxÉ +ºÉÉ ÉÉnù EòºÉÉ EòÊ úiééæ ªÉä<DZÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 278 ** +ÉÊhÉ +YÉÉxÉ ½þhÉhÉå ** º Öò úiéºéä YÉÉxÉ{ÉhÉå ** +ÉiÉÉÆ ½åþÊSÉ YÉÉxÉ EòÉähÉå ** ÉÉÊxÉVÉäxÉÉ ** ** ]õòeòé- +ÉÊhÉ ' ÉÒ +YÉ +ɽäþ ' + ÉÉ úòiéòxéå +YÉÉxÉ ½åþ YÉÉxÉ{ÉhÉÉxÉå º Öò úié +ºÉiÉÉÆ ªÉÉ YÉÉxÉÉºÉ EòÉähÉÒ½þÒ ÉÉxÉÒiÉ xéé½þóié! ** 279 ** +ºÉÉä ½åþ +Éi É úévéå ** +É{ÉhÉ{Éå VÉähÉå iéävéå ** +É{ÉhÉÊSÉ näùjéòvéä ** ɽÖþªÉä{É úò ** ** ÊxÉ ÉÇÊSÉiÉÉÆ ZÉÉÆ É³åý ** iéåêsé EòÓ ±Éɽäþ b Éä³äý ** b É䲪ÉÉ{ÉÖfåø Ê É³äý ** iéåêsé iéªéé ** ** BäºÉå VÉMÉYÉÉxÉ VÉå +ɽäþ ** iéå +YÉÉxÉ ½þhÉä ÉÒ Ê ÉªÉä ** ªÉähÉå +xéö ÉÉxÉå ½þÉä {Éɽäþ ** +léò BäºÉä ** ** ( EòÉä É- ZÉÉÆ É³åý- ÉÆnù, +ÆvÉÖEò. ±Éɽäþ- OɽþhÉ EòÊ úiééié. Ê ÉªÉä- ÉºÉ Éä. ½þÉä{Éɽäþ- ½þÉä<DZÉ. +léò- +ɽäþ. ) ]õòeòé- ½åþ +ºÉÉä. +Éi É úévé ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉähÉåiÉäVÉå ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ iéävééxéå ɽÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå {ɽþÉiÉ +ɽäþ. ** 280 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ.- ÊxÉ ÉÇÊSÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä {ÉÉ{ÉhªÉÉ Ê É]õ±ªÉÉ +ºÉiÉÉÆ VÉå ZÉÉÆ É³åý ½þhÉVÉä ÉÆnù +ÆvÉÖEò où ªÉ ÉɺÉiÉå, iéä b É䲪ÉɺÉSÉ ÊnùºÉiÉå É iªéé b É䲪ÉɺÉSÉ iéå où ªÉ Ê É³ýiÉå. iéuùiéâ où ªÉpù¹]õÉ û{ééxéå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉiÉÉå É iªééæséé +É{ÉhÉÉÆºÉ ÊxÉiªÉ ±ÉÉ É +ɽäþ. ** 281 ** + ÉÉ ªÉÉ où¹]õéæiéé É ÉÉhÉå VÉå VÉMÉYÉÉxÉ +ɽäþ, iªééséé ±ÉÉ É YÉÉxÉɺÉSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iªéé YÉÉxÉÉºÉ +YÉÉxÉ ÉºÉ ÉiÉå + ÉÉ +xéö ÉÉxÉÉxÉå iéå +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå ʺÉrù ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? XÉɽþÓ. ** 282 ** iéæ É +YÉÉxÉ ÊjÉ ÉÖÊrù xéé½þó ** ½åþ VÉMÉÊSÉ `äöê ɱÉå `öé<è ** vé ÉÇ véì Éi É EòÉƽþÓ ** YÉÉxÉ+YÉÉxÉÉ +ºÉä?** ** ( EòÉä É- vé ÉÇvÉÌ Éi É- YÉÉxÉ ½þÉ vé ÉÇ É iªééºé +YÉÉxÉ EòÉ úhé +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéå vé ÉÔ ½þÉäªÉ. ) 201

208 ]õòeòé- VÉMÉpÚù{É EòɪÉÉÇ ÉÖ³åý +YÉÉxÉ EòÉ úhé +ɽäþ + ÉÉ +xéö ÉÉxÉÉxÉå iéå +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉå VÉ ú ½þhÉÉ Éå, ié ú + ÉÉ ÉEòÉ úséå +YÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉä ÊjÉ ÉÖÊrù ½þhÉVÉä iéòxé Éä³ý ºÉÉÆMÉiÉÉå. +ÉiÉÉÆ +YÉÉxÉ EòÉ úhé xéé½þó, +ºÉå ʺÉrù ZÉɱªÉÉ ÉÖ³åý ½åþ VÉMÉ `öé<è`äöê ɱÉå ½þhÉVÉä YÉÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ `äöê ɱÉå +ɽäþ.- ( VÉMÉiÉÉäÊ{É ÉEòÉ É û{éi ÉÉiÉ ) ½þhÉÚxÉ ºÉ ÉÇ VÉMÉ ÊSÉpÚù{É +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ {É úº{é úéæséé vé ÉÇvÉÌ É ÉÉ É PÉb ié +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. +YÉÉxÉÉSÉÉ ié úò +ºÉÆ É ÉSÉ +ɽäþ. ÉMÉ vé ÉÇvÉÌ Éi É EòºÉå PÉbä ±É? PÉb héé ú xéé½þó. ** 283 ** EòÉÆ VɳýÉ ÉÉäÊiÉ Ê ÉªÉä ** úéjééåêb ªÉÉ nùò{éö ÊVɪÉä ** ié úò YÉÉxÉvÉ ÉÖÇ ½þÉäªÉ ** +YÉÉxÉÉSÉÉ ** 284 ** SÉÆpù ÉÉ ÊxÉPÉÊiÉ V ÉɳýÉ ** +ÉEòÉ É +ÉiÉä Ê É³ýÉ ** ié úò +YÉÉxÉ =VÉɳýÉ ** YÉÉxÉÉiÉå É ÉÒ ** ** ( EòÉä É- EòÉÆ- É xééléçeò É nù +ɽäþ. Ê ÉªÉä- ÉºÉ Éä±É. ÊVɪÉä- VÉMÉä±É. +ÉiÉä- ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÒ±É. =VÉɳýÉ- =VV ɳý, ÉEòÉ ÉEò. É ÉÒ- +ÉäEòÒ. ) ]õòeòé- ÉÉäiÉÓVɳýÉÊ ÉªÉä ½þhÉVÉä ÉÉäiÉÒ VɳýÉºÉ VÉ ú ÉºÉ Éä±É, ËEò ÉÉ úéjééåb ÒxÉå nùò{é VÉMÉä±É, ié ú YÉÉxÉvÉ ÉÇ ½þÉ +YÉÉxÉÉ{ÉɺÉÚxÉ =i{ézé ½þÉä<DZÉ. ºÉ ÉÇSÉ +ºÉÆ É ÉxÉÒªÉ +ɽäþ. ** 284 ** SÉÆpùÉ{ÉɺÉÚxÉ VÉ ú V ÉɳýÉ ÊxÉPÉiÉÒ±É, ËEò ÉÉ +ÉEòÉ ÉÉ{ÉɺÉÚxÉ VÉ ú Ê É³ýÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÒ±É, ié ú +YÉÉxÉ ½åþ =VV ɳý YÉÉxÉÉºÉ +ÉäEòÒ±É ** 285 ** IÉÒ úé véò EòɳýEÚò]õ ** ½åþ BEò{É úòséå Ê ÉEò]õ ** {É úò EòɳýEÚò]õÓ SÉÉäJÉ]õ ** ºÉÖvÉÉ EéòSÉÒ ** ** ( EòÉä É- SÉÉäJÉ]õ- =ké É. ºÉÖvÉÉ- + ÉÞiÉ. ) ]õòeòé- IÉÒ úé véó ½þhÉVÉä IÉÒ úºé ÉÖpùÉ ÉvªÉå EòɳýEÚò]õ Ê É¹É +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉå ½åþ BEòÉ ÉEòÉ úéxéå Ê ÉEò]õ ½þhÉVÉä +ºÉÆ É ÉxÉÒªÉ +ɽäþ. {ÉhÉ EòɳýEÚò]õÊ É¹ÉÉ ÉvªÉå =ké É + ÉÞiÉÉSÉÉ ±ÉÉ É EòºÉÉ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. iéuùiéâ +YÉÉxÉÉ{ÉɺÉÚxÉ YÉÉxÉ =i{ézé ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. xéé YÉÉxÉÓ +YÉÉxÉ ZÉɱÉå ** iéå ½þÉäiÉÉÆÊSÉ +YÉÉxÉ MÉä±Éå ** {ÉÖføiÉÓ YÉÉxÉ BEò±Éå ** +YÉÉxÉ xéé½þó ** ** ]õòeòé- iéuùiéâ YÉÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉ ZÉɱÉå xéé½þó. iéå +ɽäþ +ºÉå ½þhÉiÉÉÆSÉ +YÉÉxÉ ½åþ xéé½þóºéä ZÉɱÉå. {ÉÖfåø YÉÉxÉSÉ BEò = ú±éå; +YÉÉxÉ xéé½þó. ** 287 ** 202

209 ½þhÉÉäÊxÉ ºÉÚªÉÇ ºÉÚªÉÉÇÊSÉ ªÉä ÉføÉ ** SÉÆpù SÉÆpùÉÊSÉ ºÉÉÆMÉb É ** nùò{ééêséªéä {ÉÊb {ÉÉb É ** BäºÉÉ nùò{éö ** ** ]õòeòé- +ºÉå +ɽäþ ½þhÉÚxÉ ºÉÚªÉÇ ½þÉ ºÉÚªÉÉÇB ÉføÉSÉ +ɽäþ; SÉÆpù ½þÉ SÉÆpùÉSªÉÉSÉ ºÉÉÆMÉb É ½þhÉVÉä É úéä É úòséé +ɽäþ; É nùò{éésªéé {ÉÊb {ÉÉb É ½þhÉVÉä É úéä É úòséé +ºÉÉ nùò{ésé +ɽäþ. iéuùiéâ YÉÉxÉ ÉÉjÉÉºÉ iªéésªéé Ê É ÉÉªÉ nöùºé úé où¹]õéæié xéé½þó. ** 288 ** ÉEòÉ É iééä ÉEòÉ É EòÓ ** ªÉÉ漃 xé ÉÆSÉä PÉä<Ç SÉÖEòÒ ** ½þhÉÉäÊxÉ VÉMÉ +ºÉEòÒ ** ɺiÉÖ É ÉÉ ** ** ( EòÉä É- +ºÉEòÒ- ºÉ ÉOÉ. ɺiÉÖ É ÉÉ- +Éi É ÉEòÉ É. ) ]õòeòé- ½þhÉVÉä ÉEòÉ É û{é +Éi ÉÉ iééä ÉEòÉ ÉSÉ +ɽäþ. ªÉÉ MÉÉä¹]õÒÊ É¹ÉªÉÓ xé ÉÆSÉä ½þhÉVÉä òºéúæ xéªéä. +É{ɱÉÒ SÉÚEò Eò ÉÚ±É Eò úé ÉÒ. ½þhÉÚxÉ VÉMÉ ½åþ ºÉ ÉOÉ +Éi É ÉEòÉ É +ɽäþ. ** 289 ** Ê É ÉÉÊiɪɺªÉ ÉɺÉÉ ** ºÉ ÉÇÊ ÉnÆù ½þÉ BäºÉÉ ** ÉÖÊiÉ EòÉªÉ ÉɪɺÉÉ ** fåøeò ú näùêié? ** ** ( EòÉä É- ÉɪɺÉÉ- ªÉlÉÇ. fåøeò únäùiéò- +Éä úb ié +ɽäþiÉ, MÉVÉÇxÉÉ Eò úòié +ɽäþiÉ, =nâùméé ú EòÉføÒiÉ +ɽäþiÉ. ) ]õòeòé- VªÉÉSªÉÉ ÉEòÉ ÉÉxÉå ½åþ ºÉ ÉÇ VÉMÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉå, + ÉÉ úòiéòxéå ÉÖÊiÉ ÁÉ ªÉlÉÇ +Éä úb ié +ɽäþiÉ EòɪÉ? xéé½þó. ½þhÉÚxÉ VÉMÉ ÉºiÉÖ É ÉÉ +ɽäþ ½åþ ºÉiªÉ +ɽäþ.** '' xéiéjéºéúªééæ ÉÉÊiÉxÉSÉÆpùiÉÉ EÆò xéä ÉÉÊ ÉtÖiÉÉä ÉÉÆÊiÉEÖòiÉÉä%ªÉ ÉÎMxɺiÉ Éä É ÉÉÆiÉ ÉxÉÖ ÉÉÊiÉºÉ ÉÈ ªÉºªÉ ÉɺÉÉºÉ ÉÇÊ ÉnÆùÊ É ÉÉÊiÉ '' <ÊiÉ ÉÖÊiÉ: ** 290 ** ªÉɱÉÉMÉÓ ÉºiÉÖ É ÉÉ ** ɺiÉÖºÉÒÊSÉ {ÉÉ Éä ÉÉä ÉÉ ** VÉÉiÉ +ºÉä ±ÉÉ ÉÉ ** ɺiÉÚºÉÒÊSÉ ** ** ( EòÉä É- ɺiÉÚºÉÒ- +Éi É ÉºiÉÚºÉ. VÉÉiÉ+ºÉä±ÉÉ ÉÉ- ±ÉÉ ÉɱÉÉ MÉä±ÉÒ +ɽäþ. ) ]õòeòé- ªÉɺÉÉ`öÓ ÉºiÉÖ É ÉäSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ɺiÉÚ±ÉÉSÉ ÉÉä ÉÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ +ɽäþ. +ÉÊhÉ ÉºiÉÚ±ÉÉSÉ ±ÉÉ É±ÉÒ +ɽäþ. ** 291 ** ÉÉÆSÉÚÊxÉ ÉºiÉÖ ªÉªÉÉ ** +É{ÉhÉÉ{Éå ÉEòÉ ÉÉ ÉªÉÉ ** +YÉÉxÉ ½äþiÉÖ ½åþ ÉɪÉÉ ** + ÉPÉåÊSÉ ** ** ( EòÉä É- ½äþiÉÖ- EòÉ úhé. ) 203

210 ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ ªÉÉ +Éi É ÉºiÉÚ ÉÉÆSÉÚxÉ +YÉÉxÉ EòÉ úhé +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉhÉå + ÉPÉåÊSÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ ÉEòÉ úéxéå ÉɪÉÉ ½þhÉVÉä ªÉlÉÇ +ɽäþ. ** 292 ** ½þhÉÉäÊxÉ +YÉÉxɺÉnÂù ÉÉ ÉÉä ** EòÉähÉä{É úò xé ±ÉɽþÉä ** +YÉÉxÉ EòÒ ú ÉÉ ÉÉä ** {ÉɽþÉå `äöê±éªéé½þò ** ** ( EòÉä É- EòÉähÉä{É úò- EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå. xé±éé½þéä- OɽþhÉ xé Eò úéä. EòÒ ú- ÊxÉ SɪÉåEò ûxé. ÉÉ ÉÉä- Ê ÉlªÉÉ. {ÉɽþÉå`äöʱɪÉɽþÒ- {ɽþÉhªÉÉºÉ ÉºÉ±ªÉɺɽþÒ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÉSÉÉ ºÉnÂù ÉÉ É ½þhÉVÉä +ºÉhÉå{ÉhÉÉ ½þÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉEòÉ úéxéå OɽþhÉ EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. +YÉÉxÉ EòºÉä +ɽäþ ½åþ {ɽþÉhªÉÉºÉ ÉºÉ±ªÉɺɽþÒ iéå ªÉlÉÇSÉ +ɽäþ. ( xéé½þósé. ) ** 293 ** {É úò ié ÉÉSÉÉ Ê ÉºÉÖ úé ** xé VÉÉäbä ÊSÉ ÊnùxÉEò úé ** úéêjéêséªéé PÉ úé ** MÉäʱɪÉɽþÒ ** ** ( EòÉä É- ié ÉÉSÉÉ- +ÆvÉÉ úéséé. Ê ÉºÉÖ úé- ɺÉÉ ú. ÊnùxÉEò úé- ºÉÚªÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ ½þÉ VÉ úò úéjéòsªéé PÉ úéºé MÉä±ÉÉ, ié úò iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ +ÆvÉEòÉ úéséé ɺÉÉ ú VɺÉÉ ½þÉäiÉ xéé½þó, iéuùiéâ +YÉÉxÉ +Éi ªÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +ɽäþ +ºÉå ½þ]õ±Éå, ié úò iéå +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÒ xéé½þó. ** 294 ** EòÉÆ xéònù JÉÉä³åý ÉÊ úiéé ** VÉÉMÉhÉå½þÒ xéªéä ½þÉiÉÉÆ ** BEòʱɪÉÉ fø³ýføê³ýiéé ** `öéêeòvéä VÉäË É ** ** ( EòÉä É- JÉÉä³ý- PÉÉåMÉb ÉSÉÒ JÉÉä³ý. fø³ýføê³ýiéé- º{ɹ]õ, =PÉb. `öéêeòvéä- úéê½þvéä. ) ]õòeòé- ÊxÉpäùxÉå òé ú {ÉÒÊb ié ZÉɱÉÉå ½þhÉÚxÉ iéò ÊxÉpùÉ VÉ ú JÉÉä³åý ÉÊ úiééæ- ½þhÉVÉä PÉÉåMÉb ÉSªÉÉ JÉÉä³ýÓiÉ É ú±éò +ºÉiÉÒ, ié ú VÉÉMÉÞiÉ{ÉhÉÉSÉå ÉÉxÉ xéºé±ªéé ÉÖ³åý VÉÉMÉÞÊiÉ näùjéò±é ½þÉiÉÉºÉ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ÉMÉ BEò]õÉSÉ VªÉÉ É ÉÉhÉå iééä ÉxÉÖ¹ªÉ fø³ýføê³ýié ½þhÉVÉä º{ɹ]õ ú½þéiééä, iéuùiéâ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ +Éi ÉÉ fø³ýfø³ýòié +ºÉiÉÉä. ** 295 ** ** <ÊiÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä +YÉÉxÉJÉÆb xéæxéé É ºÉ{iÉ É ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ É ** ºÉ{iÉ É ÉEò úhééséé ={ɺÉƽþÉ ú {Éʽþ±ªÉÉ +Éå ÉÒxÉå YÉÉxÉÉxÉå +YÉÉxÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±Éå +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ, nöùºé ªÉÉ +Éå ÉÒxÉå iéå +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eäò±ÉÉ; É {ÉÖfäø ºÉ ÉÉvÉÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. {ÉÖfåø +É`ö ªÉÉ +Éå ÉÒ{ÉɺÉÚxÉ nù½þé ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ +YÉÉxÉÉ É ú nùéä¹é Ênù±ÉÉ +ɽäþ. nù½þé ªÉÉ 204

211 +Éå ÉÒxÉå +Éi ÉÉÊ ÉiÉ +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eò ûxé, {ÉκiɺÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉoù¹]õÉÆiÉ +Éi ÉÉÊ ÉiÉ +YÉÉxÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉ ÉÉvÉÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. {ÉÖfåø BEäòSÉÉʳýºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ +Éi ÉÉÊ ÉiÉ ËEò ÉÉ º ÉiÉÆjÉ{ÉhÉÉxÉå iéå ú½þéié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. +ÉiÉÉÆ ÉiªÉIÉ É ÉÉhÉÉxÉå ËEò ÉÉ +xéö ÉÉxÉ É ÉÉhÉÉxÉå +YÉÉxÉÉSÉÒ ÊºÉÊrù Eò úé ÉÒ + ÉÒ ÉÆEòÉ Eò ûxé, +`Âö`öÉ ÉzÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ = ÉªÉ ÉEòÉ úéæxéó +YÉÉxÉ ÊºÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø nùéäxé +Éå ªÉÉÆxÉÓ +YÉÉxÉ É +Éi ÉÉ ½äþ É úéä É úòxéå +ɽäþiÉ +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eò ûxé, ºÉɺɹ`öÉ ªÉÉ +Éå ÉÓ{ɪÉÈiÉ iéå +YÉÉxÉSÉ xéé½þó, ÉMÉ É úéä É úò Eò ÉÒ ½þÉä<DZÉ? ½åþ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø +YÉÉxÉ VÉ ú +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéå +ɽäþ +ºÉå ½þhÉhÉä ªÉlÉÇ +ɽäþ, +ºÉå ( 86 ) ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. xéæié ú ( 95 ) ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ où ªÉ ÉÊiÉ ÉɺÉÉ ÉÖ³åý +YÉÉxÉ +ɽäþ +ºÉÉ iéeçò Eò ûxé, ( 101 ) +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉ ÉÉvÉÉxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. {ÉÖfåø BEò ÉäÊ ÉºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ É ÉÉhÉÉºÉ +Éi ÉÉ ½þÉ Ê É¹ÉªÉ xé ½þÉäiÉÉÆ iªééséò κlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ ½åþ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø BEò ÉäiÉäÊkɺÉÉ ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉÉ =i{éêké ÉEòÉ ú ÉÌhɱÉÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉSÉ ªÉ ɽþÉ ú ½þÉäiÉÉä, {ÉhÉ iééä ºÉ ÉÇ +É{ɱªÉÉ BEòÉ +ÆMÉÉ É úsé PÉb iééä, +ºÉå BEò Éå+`Âö`äöSÉÉʳýºÉÉ ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉä BäCªÉ ÉÌhɱÉä +ɽäþ. {ÉÖfåø nùéäxé +Éä ªÉÉÆxÉÒ où¹]õéæié näùiéé ªÉäiÉ xéé½þó +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ, +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉiÉÉä +ºÉå {ÉÖfåø SÉÉ ú +Éä ªÉÉÆxÉÓ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfäø BEòÉ +Éä ÉÒxÉå où ªÉpù¹]õ ÉSÉå Ê ÉlªÉÉi É ºÉÉÆMÉÚxÉ, BEò ÉäºÉkÉÉ ÉzÉÉ ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ {ɽþÉhÉå É xé {ɽþÉhÉå ½åþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú iééä +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfäø nùéäxé +Éå ªÉÉÆxÉÓ où ªÉpù¹]õ ÉSÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉ xé EòÊ úiééæ ºÉ ÉÇ iééäsé +ɽäþ +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfäø BEò Éä{Éɺɹ]õÉ ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ +É{ÉhÉSÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉiÉÉä +ºÉå ÉÌhɱÉå. {ÉÖfåø BEò Éä ɽþÉkÉ úé ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ º É ÉÉxÉÉÆiÉSÉ {É ú ÉÉxÉ ½þÉähÉå ½åþ +Éi É ÉEòÉ ÉÉSÉå ±ÉIÉhÉ +ɽäþ, iéå Éɽäþ ûxé +ÉhɱÉå VÉÉiÉ xéé½þó; ½þhÉÚxÉ +É úéä{ééséå ɪÉÉäVÉxÉ xéé½þó +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø ( 197 ) ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉÉ + ÉÉ É ÉhÉÚÈxÉ +Éi ÉκlÉÊiÉ ÉÌhɱÉÒ +ɽäþ. xéæié ú ( 202 ) +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ {ɽþÉhÉå É xé {ɽþÉhÉå ½äþ = ÉªÉ ÉEòÉ ú +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ xéé½þóié, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfäø où ªÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ xéé½þó, ½þhÉÚxÉ {ÉÉʽþ±Éå +ºÉå VÉå ÉÉ]õiÉå, iéå ½þÉähÉå +ºÉÆ É ÉxÉÒªÉ +ɽäþ, +ºÉå nùéäxé ÉäBEòÊ ÉºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø où ªÉ +ɽäþ +ºÉÉ {ÉÚ ÉÇ{ÉIÉ Eò ûxé, où ªÉ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ xéé½þó, ié ú ºÉ ÉÇ úòiéòxéå +É{ɱÉÉ ÉEòÉ ÉSÉ ÉɺÉiÉÉä, +ºÉå nùéäxé ÉäÊiɺÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø +É{ɱªÉÉ ÉEòÉ ÉÉºÉ iééä +É{ÉhÉSÉ 205

212 EòÉ úhé +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ EòɪÉÇEòÉ úhééséò Eò±{ÉxÉÉ xé EòÊ úiééæ BEò +Éi ÉÉSÉ ºÉ ÉÇ º Öò ú±éé +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ EòÉähÉÒ EòÉähÉÉºÉ {ÉÉʽþ±Éå +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå nùéäxé ÉäSÉÉè{ÉzÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø nùéäxé Éä Éɺɹ`öÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ EòÉähÉiÉÒ½þÒ + ɺlÉÉ PÉäiɱÉÒ, EòÉähÉiÉä½þÒ {ÉnùÉlÉÇ ÉɺÉÉäiÉ, ÊEòiÉÒ½þÒ ªÉÉ{ÉÉ ú ½þÉä ÉÉäiÉ, ié úò +Éi É{ÉhÉÉ Ê ÉPÉb ié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø nùéäxé ÉäºÉnÖùºÉ¹`öÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ={É ÉÉ näùiééæ ªÉäiÉ xéé½þó, ªÉÉSÉÒ ªÉɺÉSÉ ={É ÉÉ Ênù±ÉÒ {ÉÉʽþVÉä +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø nùéäxé ÉäBEòÉähɺÉkÉ úé ªÉÉ +Éä ÉÒ{ɪÉÈiÉ +Éi ÉκlÉÊiÉ ÊºÉrù Eäò±ÉÒ. {ÉÖfåø + ÉÉ ªÉÉ º Öò úpúù{é +Éi ªÉÉºÉ +YÉÉxÉ ½þhÉÉ Éå ½åþ Eäò Éfåø ºÉɽþºÉ +ɽäþ? iéå EòÉƽþÓ ={ɪÉÉäMÉÉSÉå xéé½þó VÉ ú +YÉÉxÉ É nùéséé +léç {ÉÉʽþVÉä, ié ú ɽÖþµÉÒ½þÒ ºÉ ÉÉºÉ Eò úé ÉÉ, ½þhÉVÉä YÉÉxÉÉSÉåSÉ É½þk É `ö úiéå, +ºÉå nùéäxé ÉäBå ÉÒ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø iééä +É{ÉhÉSÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉÉä, VÉå º Öò úhé +ɽäþ iªééºé +YÉÉxÉ EòÉ úhé xéé½þó, ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉÆSÉÉ vé ÉÇvÉ ÉÔ{ÉhÉÉ PÉb ié xéé½þó, ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÉ{ÉɺÉÚxÉ YÉÉxÉvÉ ÉÇ =`öié xéé½þó, É iéå +YÉÉxÉ xéé½þó, ié ú VÉMÉ ½þhÉÚxÉ +Éi É ÉEòÉ ÉSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ VÉMÉÉºÉ EòÉ úhé +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ, +YÉÉxÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉÊ É úê½þié +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ +ɽäþ, +ºÉå Éä É]õ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆMÉÚxÉ, ½åþ +YÉÉxÉJÉÆb xéxéé ÉEò ºÉ{iÉ É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. ** ** <ÊiÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä ºÉ{iÉ É ÉEò úh麪é iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ. ** 7 **

213 YÉÉxÉJÉÆb xé léé¹]õ É ÉEò úh麪éé Æú É : * iéèºéå +É ÉÖSÉäÊxÉ xééæ Éå ** +YÉÉxÉÉSÉå YÉÉxɽþÒ xé ½äþ ** +É ½þÉƱÉÉMÉÓ MÉÖ ûnäù Éå ** +É ½þÓSÉ Eäò±ÉÉå ** 8-1** ]õòeòé- {ÉÚ ÉÕ ºÉ{iÉ É ÉEò úhéé ÉvªÉå +YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå. +ÉiÉÉÆ ªÉÉ +¹]õ É ÉEò úhéé ÉvªÉå YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé EòÊ úiééié. YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå +ºÉiÉÉÆ iéx ÉÚ±ÉEò VÉÒ Éx ÉÖÊHò½þÒ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉä. iéuùiéâ +É ÉÖSÉäÊxÉxÉÉÆ Éå ½þhÉVÉä +É ÉSÉå VÉå YÉÉxɺ É û{é iéå +YÉÉxÉÉSÉå ÊxÉ ÉiÉÇEò YÉÉxÉ xé ½äþ. EòÉ úhé ½åþ +YÉÉxÉÊxÉ ÉÞkÉÒ É úéä É ú ÊxÉ ÉÞkÉ ½þÉäiÉå. ½þhÉÚxÉ MÉÖ ûnäù ÉÉÆxÉÓ +É ½þÉÆºÉ +É ½þÒEäò±ÉÉå ½þhÉVÉä +É{ɱÉä{ÉhÉÉ Ênù±ÉÉ. ½þhÉÚxÉ, VÉÒ Éx ÉÖÊHò ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ = úié xéé½þó. +É ½þÓ +É ÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ɽþÉå B Éfåø ié úò VÉÉhɱÉå {ÉÉʽþVÉä. ½þhÉÚxÉ VÉÒ Éx ÉÖÊHòºÉÆ{ÉÉnùEò YÉÉxÉ ú½þéiéå, + ÉÒ ÉÆEòÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ, ½þhÉÚxÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- {É úò +É ½þÉÆ +É ½þÒ +ɽþÉå ** ½åþ EèòºÉå {ÉɽþÉå VÉÉ ÉÉä ** iéæ É EòÉªÉ EòÒVÉä `öé ÉÉä ** ±ÉÉÊVÉVÉä BäºÉÉ ** 8-2 ** ( EòÉä É- `öé ÉÉä- +Êvɹ`öÉxɺ É û{é. ) ]õòeòé- {ÉhÉ +É ½þÒ +É ÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ +ɽþÉå, +ºÉå ié úò EòºÉå {ɽþÉ Éå? {ɽþÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉÊxÉ ÉiÉÇEò YÉÉxÉ ú½þéiéå, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉnäù É É½þÉ úévé ½þhÉiÉÉiÉ EòÓ, +É ÉSÉÉ `öé É ½þhÉVÉä Ê`öEòÉhÉÉ ( +Êvɹ`öÉxɺ É û{é ) +É{ÉhÉ {ɽþÉ ÉªÉÉºÉ VÉÉ Éå, ié ú +É{ɱÉå {ɽþÉhÉåº É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý {ɽþÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ iéå {ɽþÉ ÉªÉÉºÉ VÉÉhÉå ±ÉVVÉäºÉ EòÉ úhé +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ VÉÒ Éx ÉÖÊHòºÉÆ{ÉÉnùEò YÉÉxÉ ú½þéié xéé½þó. ** 2 ** +ºÉå +ɽäþ ié ú MÉÖ û úéªééæxéó ié úò +É ½þÉÆºÉ +É{ɱÉä{ÉhÉÉ EòºÉÉ Ênù±ÉÉ? + ÉÒ ÉÆEòÉ ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÓ, ½þhÉÚxÉ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ½þÉ`öÉ É É úò MÉÖ û úéªéå ** xééænùê ɱÉå = ÉɪÉå ** VÉå +É ½þÒ xé ºÉ ÉɪÉä ** +É ½þÉÆ ÉÉVÉÓ ** 8-3 ** ( EòÉä É- ½þÉ`öÉ É É úò- ªÉÉ +Êvɹ`öÉxɺ É û{éé É ú. = ÉɪÉå- º ɪÉÆ ÉEòÉ É{ÉhÉÉxÉå. xéºé ÉɪÉä- ÉÉ ÉiÉ xéé½þó. ) ]õòeòé- ½þÉ`öÉ É É úò ½þhÉVÉä ªÉÉ +Êvɹ`öÉxɺ É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ +É ½þÉÆºÉ ÉÒMÉÖ û úévééæxéó = ÉɪÉåxÉÉÆnùÊ É±Éå ½þhÉVÉä º ɪÉÆ ÉEòÉ É VÉå +Êvɹ`öÉxɺ É û{é 207

214 iépúù{ééxéåsé xééænùê ɱÉå. iªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +É ½þÓ +É ½þÉÆºÉ VÉÉhÉiÉÉå +ºÉÉ ÉEòÉ ú = úié xéé½þó; É +É ½þÓ +É ÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ºÉ ÉÉ ÉiÉÉå +ºÉå½þÒ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ MÉÖ û úévééæxéó +É ½þÉÆºÉ xé ÉÒxÉ EòÉƽþÓ Ênù±Éå xéé½þó É +É ½þÉÆºÉ +É{ɱÉä{ÉhÉÉ Ênù±ÉÉ, +ºÉå½þÒ ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. +É ½þÒ ÉÖ³ýSÉäSÉ +ɽþÉå, ½þhÉÚxÉ MÉÖ û úévééæxéó xééænùê ɱÉå +ºÉå ½þhÉhÉå ºÉiEòÉ úéléç ½þÉäªÉ. ** 3 ** +ÉiÉÉÆ +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ɽäþ, ½åþ ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +½þÉä +Éi É{ÉhÉå xé ºÉÆ]õÉä ** º ɺÉÆÊ ÉiÉÓ xé PÉºÉ É]õÉä ** +ÆMÉÓ ±ÉÉMÉʱɪÉÉ xé Öò]õÉä ** Eèò ɱªÉ½þÒ ** 8-4 ** ( EòÉä É- xéºéæ]õéä- ºÉÉÆb ié xéé½þó. º ɺÉÆÊ ÉiÉ- º ÉEòÒªÉ YÉÉxÉ. xépéºé É]õÉä- PɹÉÇhÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. xé Öò]õÉä- Ê ÉzÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. Eèò ɱªÉ- ÉÉäIÉ. ) ]õòeòé- +½þÉä, VÉä +É ½þÒ +Éi É{ÉhÉÉxÉå xéºéæ]õéä ½þhÉVÉä ºÉÉÆÊb ±Éä VÉÉiÉ xéé½þó, ié ú ÉÖ³ýSÉä +Éi ɺ É û{ééxéå +ɽþÉå iéºéä +ɽþÉå; º ɺÉÆÊ ÉiÉÓxÉPÉºÉ É]õÉä ½þhÉVÉä +É{ɱÉå VÉå YÉÉxÉ iªéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå +É{ɱÉå º É û{é xépéºé É]õÉä ½þhÉVÉä PÉ̹ɱÉå VÉÉiÉ xéé½þó; EòÉ úhé iéä = ÉªÉ +xéxªé +ɽäþiÉ; É +ÆMÉÒ ½þhÉVÉä +É{ɱªÉÉ º É û{ééºé Eèò ɱªÉnù ÉɽþÒ ÉÖ³ýSÉÒSÉ ±ÉÉMɱÉÒ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ( Eèò ɱªÉ û{é +Éi ÉÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ) iªéé Eèò ɱªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ÉÉ ½þÉ xé Öò]õÉä ½þhÉVÉä Ê ÉzÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉ ÉÚ±ÉEò VÉÒ Éx ÉÖHòÒSÉå ºÉÆ{ÉÉnùxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 4 ** +É ÉÖSÉÒ Eò ú Éä MÉÉä`öÒ ** iéä VÉx ɱÉÒSÉ xéé½þó ÉÉEÂòºÉÞ¹]õÒ ** +É ÉÖiÉå näùjéä Ênù`öÒ ** iéä Ênù`öÒSÉ xé ½äþ ** 8-5 ** ( EòÉä É- MÉÉä`öÒ- MÉÉä¹]õÒ. ÉÉCºÉÞ¹]õÒ- ÉÉSÉäSÉÉ ºÉ ÉÖnùɪÉ. Ênù`öÒ- où¹]õò. ) ]õòeòé- +É ÉSÉå º É û{é EòºÉå +ɽäþ ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ VÉ úò +É ½þÒ É½ÖþiÉ MÉÉä¹]õÒ Eäò±ªÉÉ, ié úò + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé ÉÉCºÉÞ¹]õ É =i{ézésé ZÉɱªÉÉ xéé½þóié; EòÉ úhé VÉÉä +Éi ÉÉ ÉÉSÉäºÉ +MÉÉäSÉ ú +ɽäþ. où¹]õò ½þÒ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ɽþÉiÉä +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú iéò où¹]õòsé xé ½äþ. EòÉ úhé iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ où¹]õòsé xéé½þó ÉÒ ½þÉäiÉä. ÉMÉ +É{ɱÉä +É{ÉhÉÉÆºÉ YÉÉxÉ ½þÉä>ðxÉ iéx ÉÚ±ÉEò VÉÒ ÉxÉ ÉÖÊHò Eò ÉÒ ºÉÆ{ÉÉnùxÉ EòÊ úiééæ ªÉä<DZÉ? ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 5 ** +É ÉÖiÉå Eò úéäêxé Ê ÉJÉÉä ** ÉÉäMÉÚÆ xé ÉEäò {ÉÉ újééä ** iéé +É ÉÖiÉå xé näùjééä ** +É ½þÒ{ÉhÉÉ ** 8-6 ** ( EòÉä É- Ê ÉJÉÉä- Ê É¹ÉªÉ. {ÉÉ újééä- {É úeòé. ) ]õòeòé- +É ÉÖiÉåÊ ÉJÉÉäEò úéäêxé ½þhÉVÉä +É ½þÉÆºÉ PÉ]õ ÉiÉÂ Ê É¹ÉªÉ Eò ûxé 208

215 {ÉÉ újééä ½þhÉVÉä {É úeòé EòÉähÉÒ½þÒ ÉÉäMÉÚÆxÉ ÉEäò ½þhÉVÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ Eò úhªééºé ºÉ ÉlÉÇ xéé½þó; +É ÉÖiÉå+É ½þÒ{ÉhÉÉxÉnäùJÉÉä ½þhÉVÉä +É ½þÒ +É ÉSÉÉ +É ½þÓ{ÉhÉÉ {ɽþÉiÉ xéé½þó. ( +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉÉhÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ) ½þhÉÚxÉ = ɪÉiÉɽþÒ +É{ÉhÉÉÆºÉ VÉÉhÉhÉÉ úé EòÉähÉÒ xéé½þó. ié ú +É{ÉhÉ º ɪÉÆ ÉEòÉ É +ɽþÉå, ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉÉSÉå ɽþk É `ö úié xéé½þó. ** 6 ** ÉEò]õÉä ±É{ÉÉä xé ±ÉɽþÉä ** ªÉälÉ xéé½þó xé ɱÉÉ ÉÉä ** {É úò EèòºÉäÊxɽþÒ Ê É{ÉÉ ÉÉä ** +ºÉhÉåªÉÉSÉÉ ** 8-7 ** ( EòÉä É- +ºÉhÉå- +κiÉk É. ) ]õòeòé- YÉÉxÉåEò ûxé iééä ÉEò]õ ½þÉäiÉÉä É +YÉÉxÉäEò ûxé iééä ±É{ÉiÉÉä, +ºÉå xé±éé½þéä ½þhÉVÉä OɽþhÉ Eò Æû xéªéä. ªÉÉÊ É¹ÉªÉÒ EòÉƽþÓ xé ɱÉÉ É ½þhÉVÉä +É SɪÉÇ xéé½þó. EòÉ úhé iééä YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉiÉÒiÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ªÉÉSÉÒ +κiÉk É û{é κlÉÊiÉ Eò ÉÉ ÉEòÉ úséò +ɽäþ, ½åþ ºÉ ÉVÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå É iéx ÉÚ±ÉEò VÉÒ Éx ÉÖÊHò½þÒ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉä. ** 7 ** ËEò ɽÖþxÉÉ ÉÒÊxÉ ÉÞkÉÓ ** `äöê ɱÉÉå +ºÉÉä VɪÉÉ ÎºlÉiÉÓ ** iéå EòÉªÉ näù ÉÚÆ ½þÉiÉÓ ** ÉÉSÉäÊSɪÉÉ ** 8-8 ** ]õòeòé- ªÉälÉå òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? ÉÒÊxÉ ÉÞÊkÉxÉÉlÉÉÆxÉÓ VªÉÉ ÎºlÉiÉÒ É ú ɱÉÉ `äöê ɱÉå +ɽäþ, iéò ÉÉSÉäxÉå ÉÉä±ÉÚxÉ EòÉªÉ nùéjé ÉÚÆ? nùéjéê ÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 8 ** iéäléå ºÉ ÉÉä ú ½þÉä+É ÉªÉÉ ** +YÉÉxÉÉSÉÉ {ÉÉbÖ EòɺɪÉÉ ** Eäò=iÉÒ ÉäʱɪÉÉ ÉɪÉÉ ** ½þÉä ÉÚÆ {ÉÉʽþVÉä ** 8-9 ** ]õòeòé- + ÉÉ iªéé +É{ɱªÉÉ º É û{éésªéé Ê`öEòÉhÉÓ +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ ºÉ ÉÉä ú½þéä+é ɪÉÉ ½þhÉVÉä où ªÉ ½þÉähªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ +YÉÉxÉÉSÉÉ{ÉÉbÖ EòɺɪÉÉ ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉSÉÉ lééä ú{éhéé Eò ÉÉºÉ {ÉÉʽþVÉä? ÉɪÉÉ ½þhÉVÉä +YÉÉxÉ ½åþ É䱪ÉÉ É ú {ÉÖx½þÉÆ iéå =i{ézé ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 9 ** +YÉÉxÉÉSÉÉ É ÉiÉÖÇ ** xéé½þó VɪÉÉ MÉÉÆ ÉÉ+ÉÆiÉÖ ** iéäléå YÉÉxÉÉSÉÒ½þÒ ÉÉiÉÖ ** EòÉähÉ VÉÉhÉä? ** 8-10 ** ]õòeòé- VɪÉÉMÉÉÆ ÉÉ+ÉÆiÉÖ ½þhÉVÉä VªÉÉ +Éi ɺ É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ +YÉÉxÉÉSÉÒ É ÉÞÊkÉ xéé½þó. iéäléå YÉÉxÉÉSÉÒ ÉÉiÉÖ ½þhÉVÉä MÉÉä¹]õ EòÉähÉ VÉÉhÉÒ±É? VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 10 ** úéêjé ½þhÉÉäÊxÉ Ênù Éä ** {Éb iéò EòÓ ±ÉÉ ÉÉ Éä ** 209

216 ÉÉÆSÉÉäÊxÉ ºÉÚªÉÉÇºÉ Éå ** ÉÒhÉÖ xé ½þÉäªÉ? ** 8-11 ** ( EòÉä É- ºÉÚªÉÉÇºÉ Éå- ºÉÚªÉÉÇ É úéä É ú. ) ]õòeòé- úéjé ÉÉ{iÉ ZÉɱÉÒ ½þhÉÚxÉ Ênù Éä ±ÉÉ ÉÉ Éä ±ÉÉMÉiÉÉiÉ. ªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ ºÉÚªÉÉænùªÉ ZÉɱÉÉ +ºÉiÉÉÆ Ênù Éä ±ÉÉÊ É±Éä ié ú ÉÒhÉ ½þhÉVÉä É É ½þÉähÉÉ ú xéé½þó EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ ½þÉä<DZÉSÉ. iéuùiéâ, YÉÉxɺÉÉ{ÉäIÉ +YÉÉxÉ É +YÉÉxɺÉÉ{ÉäIÉ YÉÉxÉ ZÉɱÉå, ié úò YÉÉxÉ ÉÉjɺ É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉSÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉ xéé½þó. {ÉhÉ ºÉÆ ÉÆvÉ Eäò±ªÉÉºÉ ªÉlÉÇ É É +ɽäþ. ** 11 ** ½þhÉÉäÊxÉ +YÉÉxÉ xéé½þó ** iéäléåêsé MÉä±Éå YÉÉxɽþÒ ** +ÉiÉÉÆ ÊxÉ Éä¹ÉÉäx Éä¹ÉÉ nùéä½þó ** `äö±éò ÉÉ]õ ** 8-12 ** ( EòÉä É- MÉä±Éå- xéé½þóºéå ZÉɱÉå. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ VÉälÉå +YÉÉxÉ xéé½þó, iéäléå iéiºéé{éäié YÉÉxɽþÒ MÉä±Éå ½þhÉVÉä xéé½þóºéå ZÉɱÉå. ½þhÉÚxÉ +ÉiÉÉ ÊxÉ Éä¹É ½þhÉVÉä +YÉÉxÉ É =x Éä¹É ½þhÉVÉä YÉÉxÉ ªÉÉ nùéäpééæséò½þò ÉÉ]õ`äö±ÉÒ ½þhÉVÉä ÉÉ]õ ±ÉÉMɱÉÒ. ( nùéäx½þò½þò xéé½þó ÉÓ ZÉɱÉÓ. ) ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉ ÉÚ±ÉEò VÉÒ Éx ÉÖÊHò xéé½þó. ** 12 ** ªÉä ½ ÉÓ ié úò YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ** nùéä½þóséó +Ê ÉvÉÉxÉå ** +lééçséäêxé +ÉxÉÉxÉå ** Ê É{±ÉÉÊ É±ÉÓ ** 8-13 ** ( EòÉä É- +Ê ÉvÉÉxÉå- xééæ Éå. +ÉxÉÉxÉå- Ê ÉzÉÊ ÉzÉ{ÉhÉÉ ÉÖ³åý. Ê É{±ÉÉÊ É±ÉÓ- BEò ÉäEòÉÆiÉ xéé½þó ÉÓ ZÉɱÉÓ. ) ]õòeòé- B ú ½þÓ YÉÉxÉ +ÉÊhÉ +YÉÉxÉ + ÉÓ ½þÓ nùéäxé xééæ Éå +lééçsªéé Ê ÉzÉ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉ ÉÖ³åý ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉSªÉÉ + ÉÉ ÉÉxÉå YÉÉxÉÉ ÉÉ É, É YÉÉxÉÉSªÉÉ + ÉÉ ÉÉxÉå +YÉÉxÉÉ ÉÉ É + ÉÉ úòiéòxéå iéó BEò ÉäEòÉÆiÉ xéé½þó ÉÓ ZÉɱÉÓ. ** 13 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉè ÉÓ næù{éiªéå {É úº{é åú ** iééäbö ÊxÉ {ÉÉÊb ±ÉÓ Ê É åú ** iéäléå {ÉɱÉ]Öõ xéé {ÉhÉ ºÉ äú ** nùéä½þóséå ÊVÉhÉå ** 8-14 ** ( EòÉä É- Ê É åú- ɺiÉEåò. {ÉɱÉ]Öõ- =±É]õ{ÉɱÉ]õ. xéé- xéé½þó. ºÉ äú- ºÉÆ{ÉiÉä. ÊVÉhÉå- VÉMÉhÉå. ) ]õòeòé- næù{éiªéå ½þhÉVÉä xé É úé É ÉɪÉEòÉä ªÉÉ nùéäpééæxéó +ºÉÉ Ê ÉSÉÉ ú Eäò±ÉÒ EòÓ, {É úº{é úéæséó ɺiÉEåò iééäbú xé iéó {ÉɱÉ]ÚõxÉ ±ÉÉ ÉÉ ÉÓiÉ ( {ÉÖ û¹ééséå ɺiÉEò κjɪÉäºÉ É ÎºjɪÉäSÉå {ÉÖ û¹ééºé, ) ½þhÉÚxÉ iªééæxéó VÉ ú ɺiÉEåò iééäb ±ÉÓ, ié ú ɺiÉEòÉÆSÉÉ {ÉɱÉ]õ xé ½þÉäiÉÉÆ nùéäpééæséå VÉMÉhÉå ºÉÆ{ÉiÉå. iéuùiéâ YÉÉxÉÉYÉÉxÉå {É úº{é úéæié 210

217 xéé½þó ÉÓ ½þÉäiÉÉiÉ. ** 14 ** EòÉÆ {ÉÉ`öÒ ±ÉÉÊ É±ÉÉ ½þÉäªÉ ** iééä nùò{éöêsé ÉɪÉÉ VÉÉªÉ ** Ênù`öÒ +ÆvÉÉ åú {Éɽäþ ** iéé iéäêsé ÉÞlÉÉ ** 8-15 ** ]õòeòé- {ÉÉ`öÒ±ÉÉÊ É±ÉɽþÉäªÉ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÉænùªÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú VÉ ú Ênù ÉÉ ±ÉÉÊ É±ÉÉ, ié ú iééä nùò{ésé VɺÉÉ ÉɪÉÉVÉÉªÉ ½þhÉVÉä ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉä; ËEò ÉÉ oùî¹]õ VÉ ú +ÆvÉÉ ú {ÉɽþÒ±É, ié ú iéò VÉ ÉÒ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉä, iéuùiéâ º ɪÉÆ ÉEòÉ É +Éi ªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ YÉÉxÉ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå. iéºéåsé +YÉÉxɽþÒ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉå; ½þhÉÚxÉ = ɪɽþÒ xéé½þóié. ** 15 ** iéèºéå ÊxÉ{É]ÖõÊxÉ VÉå xéäêhévéä ** iéå +YÉÉxÉ É nåù ÉÉäʱÉVÉä ** +ÉiÉÉÆ ºÉ ÉǽþÒ VÉähÉå ºÉÖZÉä ** iéå +YÉÉxÉ EèòºÉå ** 8-16 ** ( EòÉä É- ÊxÉ{É]ÚõÊxÉ- +iªéæié. xéäêhévéä- xé Eò³ýhÉå. ºÉÖZÉä- Eò³ýiÉå. ) ]õòeòé- iéºéå, ÊxÉ{É]ÚõÊxÉ ½þhÉVÉä +iªéæié VÉÉä xéähéò É{ÉhÉÉ +ɽäþ, iªééºé +YÉÉxÉ É nùéxéå ÉÉä±É±ªÉÉºÉ ËSÉiÉÉ xéé½þó. {ÉhÉ ºÉ ÉǽþÒ VªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå Eò³ýiÉå iéå +YÉÉxÉ EòºÉå ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 16 ** iéèºéå YÉÉxÉå +YÉÉxÉ xéä±éå ** +YÉÉxÉå YÉÉxÉ MÉä±Éå ** ªÉä ÉÉÆZÉÉè±Éå ** nùéäxéò ZÉɱÉÓ ** 8-17 ** ( EòÉä É- ÉÉÆZÉÉè±Éå- Êxɹ ò±é. ) ]õòeòé- iéèºéå ½þhÉVÉä {ÉÚ ÉÕ ºÉÉÆÊMÉiɱªÉÉ É ÉÉhÉå YÉÉxÉÉxÉå +YÉÉxÉ xéé½þóºéå ZÉɱÉå É +YÉÉxÉåEò ûxé YÉÉxÉ ½åþ MÉä±Éå ½þhÉVÉä ±ÉÉä{ɱÉå. ½þÓ YÉÉxÉÉYÉÉxÉå {É úº{é úésªéé +É ÉªÉÉxÉå VÉMɱÉÓ +ɽäþiÉ; ½þhÉÚxÉ iªéé{éèeòó BEò xéé½þóºéå ZÉɱÉå +ºÉiÉÉÆ nùéäx½þò½þò xéé½þó ÉÓ ½þÉäiÉÉiÉ. ½þhÉÚxÉ ½þÓ nùéäx½þò Êxɹ ò±é ZÉɱÉÓ. ** 17 ** ªÉälÉå VÉÉhÉä iééäêsé xéähéä ** xéähéä iééäêsé VÉÉhÉä ** +ÉiÉÉÆ Eåò +ºÉä ÊVÉhÉå ** YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉ ** 8-18 ** ( EòÉä É- ÊVÉhÉå- VÉMÉhÉå. ) ]õòeòé- ªÉälÉå +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉä VÉÉhÉiÉÉä, iééä EòÉƽþÓ VÉÉhÉiÉ xéé½þó. ªÉÉSÉå iééi{éªéç +ºÉå +ɽäþ EòÓ, +É{ÉhÉ BEò YÉÉxɺ É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉhÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó; É VÉÉä +É{ÉhÉ +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉhÉiÉ xéé½þó, iééä VÉÉhÉiÉÉä +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ªÉÉSÉå iééi{éªéç +ºÉå +ɽäþ EòÓ, VÉ ú +É{ÉhÉ VÉÉhÉiÉ xéé½þó, ié ú ºÉ ÉÇ VªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå VÉÉÊhɱÉå VÉÉiÉå, iªééºé iééä VÉÉhÉiÉ xéé½þó, +ºÉå EòºÉå ½þhÉÉ Éå? ½þhÉÚxÉ +É{ɱÉå +É{ÉhÉÉºÉ VÉÉhÉhÉå É xéähéhéå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. 211

218 ½þhÉÚxÉ +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉÉYÉÉxÉÉSÉå ÊVÉhÉåEåò+ºÉä ½þhÉVÉä VÉMÉhÉå EòÉä`åö +ɽäþ? EòÉä`åöSÉ xéé½þó. ** 18 ** B ÉÆ YÉÉxÉÉYÉÉxÉ nùéäxéò ** {ÉÉä]õÓ ºÉÚÊxÉ +½þxÉÒ ** =nèù±éé ÊSÉnÂùMÉMÉxÉÓ ** ÊSÉnùÉÊnùiªÉ ½þÉ ** 8-19 ** ( EòÉä É- {ÉÉä]õÓ- +Êvɹ`öÉxÉÓ. ºÉÚÊxÉ- PÉä>ðxÉ, É Éä É Eò ûxé. +½þxÉÒ- úéjé É Ênù ɺÉ. =nèù±éé- =nùªé {ÉÉ É±ÉÉ. ÊSÉnÂùMÉMÉxÉÓ- YÉÉxÉ û{é MÉMÉxÉ. ÊSÉnùÉÊnùiªÉ- YÉÉxÉ û{é ºÉÚªÉÇ. ) ]õòeòé- B ÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå nùéäx½þò YÉÉxÉÉYÉÉxÉå ½åþSÉ EòÉähÉÒBEò +½þxÉÒ ½þhÉVÉä úéjé É Ênù ɺÉ, ªÉÉºÉ +É{ɱªÉÉ {ÉÉä]õÉÆiÉ PÉä>ðxÉ ½þÉ YÉÉxÉ û{é ºÉÚªÉÇ YÉÉxÉ û{é MÉMÉxÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ =nùªé {ÉÉ É±ÉÉ +ɽäþ. ªÉÉ É ûxé ½þÒ YÉÉxÉ ÉÚ±ÉEò VÉÒ Éx ÉÖÊHò +ɽäþ +ºÉå `ö úié xéé½þó. ** 19 ** ** <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä YÉÉxÉJÉÆb xéæxéé É +¹]õ É ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ ÉÂ. ** +¹]õ É ÉEò úhééséé ={ɺÉƽþÉ ú ªÉÉ ÉEò úhééæié òhò YÉÉxÉÉSÉå JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. +YÉÉxÉÊxÉ ÉÞÊkÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú iéiºéé{éäié YÉÉxÉ ié úò EòºÉå úé½þò±é? iéå +MÉnùÓSÉ ú½þéhéé ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ +YÉÉxÉ û{é +lééçsªéé + ÉÉ ÉÉ ÉÖ³åý +YÉÉxÉ É nù VɺÉÉ É É ÉÞÆMÉ É nùé É ÉÉhÉå ÉiÉÒiÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ, iéºéésé YÉÉxÉ É nù½þò ZÉɱÉÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉÉSÉÉ + ÉÉ É ÊºÉrù ZÉɱªÉÉ ÉÖ³åý YÉÉxÉ ÉÚ±ÉEò VÉÒ Éx ÉÖÊHò½þÒ ÊºÉrù xé ½þÉäiÉÉÆ ÉÖ³ýSÉÒSÉ ÎºlÉÊiÉ EòÉªÉ É ú½þéiéä. +ºÉå ªÉÉ ÉEò úhéé É ûxé v ÉÊxÉiÉ ½þÉäiÉå. <iªéö{éºéæ½þé ú: ** <ÊiÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä +¹]õ É ÉEò úh麪é iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ** 8 ** ʺÉrù ú½þhéò. +léxé É É ÉEò úhéé Æú É: * +ÉiÉÉÆ ªÉÉ xé É É ÉEò úhéé ÉvªÉå ºÉ ÉÇ ªÉÉ{ÉÉ ú +Éi É û{é +ɽäþiÉ, +ÉÊhÉ Eò ÉÇ É ={ÉɺÉxÉÉÊnùEò YÉÉxÉÉäkÉ ú {ÉÉʽþVÉäiÉ, +ºÉå VÉå ÉÉä±ÉiÉÉiÉ, iéå ʺÉrù ½þÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ. É ÊºÉrù {ÉÖ û¹ééséò κlÉÊiÉ Eò ÉÒ +ºÉiÉä, iéå ªÉÉ ÉEò úhéé É ûxé ªÉHò ½þÉähÉÉ ú +ɽäþ:- +ÉiÉÉÆ +É ÉÉänù ºÉÖxÉÉºÉ ZÉɱÉä ** ÉÖiÉÒÊºÉ É ÉhÉ Ê úpéé±éä ** +É úºéä =Ê`ö±Éä ** ±ÉÉäSÉxÉå漃 ** 9-1 ** 212

219 ( EòÉä É- +É ÉÉänù- ºÉÖ ÉɺÉ. ºÉÖxÉɺÉ- ºÉÖxÉÉʺÉEòÉ. É ÉhÉ- EòhÉÇ. ) ]õòeòé- {ÉÚ ÉÕ ºÉ{iÉ É ÉEò úhéé ÉvªÉå ºÉ ÉÇ VÉMÉiÉ ½åþ +Éi É ÉEòÉ É +ɽäþ, VÉMÉiÉ ½þhÉÚxÉ ÊxÉ úé³åý EòÉƽþÓ xéé½þó, ªÉɺiÉ É pù¹]õéoù ªÉÉÊnù Éänù º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ xéé½þóié; VÉå EòÉƽþÓ où ªÉÉÊnù ÉɺÉiÉå, iéå ºÉ ÉÇ º Öò úpúù{é +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. iªééºé +xéöºé ûxésé ªÉälÉå½þÒ Ê É É úhé EòÊ úiééié.- +ÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä YÉÉxÉJÉÆb xé ºÉÆ{ɱªÉÉxÉÆiÉ ú, +É ÉÉänù ½þhÉVÉä ºÉÖ ÉÉºÉ ½þÉ xééêºéeòé û{é ZÉɱÉÉ, ÉÖÊiÉ ½þhÉVÉä É nù ½äþ EòhÉÇ û{ééxéå Ê úpéé±éä ½þhÉVÉä ÊxÉPÉɱÉä, É +É úºéä ½äþ ±ÉÉäSÉxÉåʺÉ=Ê`ö±Éä ½þhÉVÉä ±ÉÉäSÉxÉ û{é ZÉɱÉä. ºÉÖ ÉÉºÉ É xééêºéeòé, É nù É EòhÉÇ, +É úºéé É b Éä³ýÉ ªÉÉÆSÉÉ {É úº{é ú ºÉÆ ÉÆvÉ ½þÉäiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, iªéé iªéé Ê É¹ÉªÉÉÆSÉå OɽþhÉ iªéé iªéé <ÆÊpùªÉÉEòbÚ xé ½þÉäiÉ +ºÉiÉå. {ÉhÉ ªÉälÉå ºÉ ÉÇ +Éi É ÉEòÉ ÉSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý <ÆÊpùªÉå É Ê É¹ÉªÉ näùjéò±é +Éi É ÉEòÉ ÉSÉ ½þÉäiÉÉiÉ; ÉMÉ + ÉÖEò <ÆÊpùªÉÉEòbÚ xé + ÉÖEò Ê É¹ÉªÉÉSÉå OɽþhÉ ½þÉäiÉå, +ºÉå EòºÉå ½þhÉÉ Éå? ½þhÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó; É Ê É¹ÉªÉÊ É¹ÉªÉÒ û{é ºÉÆ ÉÆvÉ näùjéò±é = úié xéé½þó. ªÉÉ É ÉÉhÉåSÉ {ÉÖfåø½þÒ ºÉ ÉVÉÉ Éå. ** 1** +É{ÉÖ±ÉäÊxÉ ºÉ ÉÒ ú{éhéå ** Éä±½þÉ ÉÊiÉ Ë ÉZÉhÉä ** EòÓ ÉÉlÉäÊSÉ SÉÉ äò{éhéå ** ɽþEòiÉÉÊiÉ ** 9-2** ÊVÉ ½þÉ ±ÉÉävɱÉÒ úºéå ** Eò ɳý ºÉÚªÉÇ{ÉhÉå Ê ÉEòÉ Éä ** SÉEòÉä úêsé VÉèºÉä ** SÉÆpù ÉÉ ZÉɱÉä ** 9-3 ** Öò±ÉÊSÉ ZÉɱÉä É É ú ** ié ûhéòsé ZÉɱÉÒ xé ú ** ZÉɱÉäÊSÉ +É{ÉÖ±Éä ºÉäVÉÉ ú ** ÊxÉpùɳÚýSÉ ** 9-4 ** SÉÚiÉÉÆEÖò ú ZÉɱÉä EòÉäÊEò³ý * +ÆMÉ ié±é{éä ɱɪÉÉxÉÒ³ý ** úºé ZÉɱÉä ºÉEò³ý * úºéxéé ÉÆiÉ ** 9-5 ** ( EòÉä É- ÉÉlÉä- ɺiÉEåò. ) ]õòeòé- Ë ÉZÉhÉä ½þhÉVÉä {ÉÆJÉä ½äþ +É{ÉhÉSÉ ºÉ ÉÒ ú{éhéå Éä±½þÉ ÉÊiÉ ½þhÉVÉä ÉɪÉÖ û{ééxéå ÉÉä ÉiÉÉiÉ; É ÎºjɪÉÉÆSÉÓ ÉºiÉEåò ½þÓ SÉÆ{ÉEò û{ééxéå º ÉiÉ:SÉ É½þEòiÉÉÊiÉ ½þhÉVÉä ÉÉä ÉiÉÉiÉ; ÊVÉ ½þÉ ½þÒ º ÉiÉ:SÉ úºé û{ééxéå ±ÉÉävɱÉÒ ½þhÉVÉä PÉb ±ÉÒ +ɽäþ; É Eò ɳý ½åþ ºÉÚªÉÇ{ÉhÉÉxÉå Ê ÉEòʺÉiÉ ½þÉäiÉå; É SÉEòÉä ú{éiéòsé VɺÉÉ SÉÆpù ÉÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ; Öò±ÉSÉ É É ú ZÉɱÉå; ié ûhé ºjÉÒSÉ xé ú ZÉɱÉÒ; ÊxÉpùɳÖý ÉxÉÖ¹ªÉ ½þÉ +É{ÉhÉ +É{ɱÉä ÉäVÉÉ ú ZÉɱÉÉ; SÉÚiÉÉÆEÖò ú ½þhÉVÉä +É É ÉÞIÉÉSÉÉ +ÆEÖò ú ½þÉ EòÉäÊEò³ý ZÉɱÉÉ; É +ÆMÉiɱÉ{Éä ɱɪÉÉÊxɳý ½þhÉVÉä ɱɪÉ{É ÉÇiÉÉSÉÉ ÉÉ úé ½þÉ +É{ÉhÉSÉ +ÆMÉ û{é 213

220 ½þÉä>ðxÉ ié±é{éä ½þhÉVÉä ɽþÉiÉÉä; É ºÉ ÉÇ úºé ½äþ úºéxéé ÉÆiÉ ZÉɱÉä. {ÉÆJÉÉ É ÉÉ úé, ɺiÉEò É SÉÉ}ªÉÉSÉÓ Öò±Éå, ÊVÉ ½þÉ É úºé, Eò ɳý É ºÉÚªÉÇ, SÉEòÉä ú É SÉÆpù ÉÉ, Öò±É É É É ú, ié ûhéò É xé ú, ÊxÉpùɳÖý É ÉäVÉÉ ú, SÉÚiÉÉÆEÖò ú É EòÉäÊEò³ý, É±ÉªÉ ÉɪÉÖ É +ÆMÉ, úºé É úºéxéé <iªééênù ºÉ ÉÇ {ÉnùÉlÉÇ VÉ úò Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉɺÉiÉÉiÉ, ié úò iªééæséé {É úº{é ú + ÉänùSÉ +ɽäþ. EòÉ úhé ºÉ ÉÇ {ÉnùÉlÉÇ Ê É³ÚýxÉ BEò +Éi É ÉEòÉ ÉSÉ +ɽäþ. +Éi É ÉEòÉ ÉÉxÉåSÉ ºÉ ÉÇ ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉÉiÉ. ½þhÉÚxÉ, {É úº{é úésªéé ºÉÆ ÉÆvÉÉxÉå VÉ úò iéä {ÉnùÉlÉÇ ÉÉä ɱÉä, ié úò iéä ºÉÆ ÉÆvÉ É ºÉ ÉÇ {ÉnùÉlÉÈ Ê É³ÚýxÉ +Éi É ÉEòÉ ÉSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉSÉ {É úº{é úéséå + Éänù ÉhÉÇxÉ Eäò±Éä±Éå ÉÉä ɱÉå. ** 2 ** 3 ** 4 ** 5 ** ÊnùÊ`ö ɪÉÉSÉÉ ú ÉÉ ** xéémé û <ªÉÉ `äö ÉÉ ** PÉb ±ÉÉ EòÉÆ EòÉäÊ ú ÉÉ ** {É úò VÉèºÉÉ ** 9-6 ** ( EòÉä É- ÊnùÊ`ö ɪÉÉSÉÉ- pù¹]õ ÉSÉÉ. ú ÉÉ- Ê É±ÉɺÉ. xéémé û- ºÉÖÆnù ú. `äö ÉÉ- VÉMÉiÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ. ) ]õòeòé- xéémé û ½þhÉVÉä ºÉÖÆnù ú{éhééxéå VÉä ÉføÉ ½þhÉÚxÉ `äö ÉÉ ½þhÉVÉä VÉMÉiÉÉSÉÉ +ÉEòÉ ú EòÉäÊ ú ÉÉ{É úòpéb ±ÉÉ ½þhÉVÉä ÊSÉjÉÊ ÉÊSÉjÉ où ªÉpù¹]õÉÊnù û{ééxéå ÉɺÉiÉÉä, iéä ÉføÉ ºÉ ÉÇ ÊnùÊ`ö ɪÉÉSÉÉ ú ÉÉ ½þhÉVÉä pù¹]õ ÉSÉÉ Ê É±ÉÉºÉ +ɽäþ. VªÉÉ É ÉÉhÉå ºÉÖ ÉhÉÉÇÊnù vééiéúséä EòÉä úò É {ÉnùÉlÉÇ Eäò±Éä, ié úò BEòÉ ºÉÖ ÉhÉÉÇ ÉÉÆSÉÚxÉ EòÉƽþÓ +ºÉiÉ xéé½þó; iéuùiéâ. ** 6 ** iéèºéå ÉÉäMªÉ +ÉÊhÉ ÉÉäHòÉ * ÊnùºÉä +ÉÊhÉ näùjéiéé ** ½äþ ºÉ ú±éä +uèùiéé * + Öò]õÉ ÉÉVÉÓ ** 9-7 ** ( EòÉä É- ÊnùºÉä- où ªÉ. näùjéiéé- pù¹]õé. + Öò]õ- xé Öò]õhÉÉ åú, PÉxÉÒ ÉÚiÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ, iªéé É ÉÉhÉå où ªÉpù¹]õÉÊnùEò ºÉ ÉÇ +Éi É ÉEòÉ ÉSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ÉÉäMªÉ ÉÉäHòÉ É où ªÉ pù¹]õé +ÉÊnùEò ûxé Éänù ½äþ EòvÉÓ½þÒ xé Öò]õhÉÉ ªÉÉ ( uèùié{éhééxéå xé ÉɺÉhÉÉ ªÉÉ ) + ÉÉ +uèùié û{é +Éi É ÉEòÉ ÉÉ ÉvªÉå ºÉ ú±éä ½þhÉVÉä +É]ÚõxÉ MÉä±Éä. +ÉiÉÉÆ +É{ÉhÉ {ɽþÉiÉ +ºÉiÉÉÆ {ɽþÉhÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó, É ÉÉäMÉ PÉäiÉ +ºÉiÉÉÆ ÉÉäMÉ PÉähÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó, +ºÉå ʺÉrù ZÉɱÉå. ** 7 ** ºÉä ÉiÉÒ{ÉhÉÉ Éɽäþ úò * xé ÊxÉMÉiÉÉÊSÉ {É úò ** {ÉÉÆÊiÉ ºÉ½þ»É É úò * ={ɱÉÊ ÉVÉä ** 9-8 ** iéèºéé xé ÉÉ xé ÉÉ +xéö É ÉÒ * ÉÉVÉiÉÉÆ ÉÉvÉÉ ÉÒ ** +ÊGòªÉäSªÉÉ MÉÉÆ ÉÓ * xéäêhévéä iéä** 9-9 ** 214

221 ( EòÉä É- Éɽäþ úò- Éɽäþ úséé. xéêxéméiééæ- ÉɺÉiÉ xéºéiééæ. {É úò- ÉEòÉ ú. {ÉÉÆiÉÒ- {ÉÉEò²ªÉÉ. ºÉ½þºjÉ É úò- ºÉ½þºjÉ{ɪÉÈiÉ. ={ɱÉÊ ÉVÉä- Öò±ÉÉ ªÉÉiÉ. ) ]õòeòé- Éä ÉÆiÉÒSªÉÉ Öò±ÉÉSªÉÉ {ÉÉEò²ªÉÉ ÁÉ ½þVÉÉ ú{éªéèié VÉ úò Öò±É±ªÉÉ, ié úò Éä ÉÆiÉÒSªÉÉ Öò±ÉɽÚþxÉ Éɽäþ úséé nöùºé úé ÉEòÉ ú ÉɺÉiÉ xéé½þó. iéuùiéâ +Éi ÉÉÊiÉÊ úhò EòÉƽþÓ xéé½þó. ** 8 ** iªéé É ÉÉhÉå +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ xé ÉÒxÉ xé ÉÒxÉ où ªÉÉÊnùEòÉÆSÉÉ +xéö É É VÉ úò ÉÉVÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä MÉVÉÇxÉÉ Eò Æû ±ÉÉMɱÉÉ ( ÉɺÉÚÆ ±ÉÉMɱÉÉ, ) ié úò iééä ÉÉvÉÉ ÉÒ ½þhÉVÉä Ê ÉlªÉÉ ½þÉäiÉÉä. ½þhÉÚxÉ +ÊGòªÉ + ÉÉ +É{ɱªÉÉ º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ iééä xéé½þósé. ** 9 ** ½þhÉÉäÊxÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉäÊxÉ xééæ Éå ** ºÉÚÊxÉ <ÆÊpùªÉÉÆSÉä lé Éä ** ºÉéPÉ PÉäÊiÉ vééæ Éä ** ºÉ ÉÉä ú½þò ** 9-10 ** {É úò +ÉÊ úºéé VÉÆ É Ênù`öÒ ÊºÉ Éä ** iéæ É Ênù`öÒ漃 Ênù`öÒ {ÉÉ Éä ** iéèºéå ZÉɱÉä vééæ Éä ** ÉÞÊkÉSÉä ªÉÉ ** 9-11 ** ( EòÉä É- ºÉÚÊxÉ- É Éä É Eò ûxé, OɽþhÉ Eò ûxé. lé Éä- ºÉ ÉÖnùɪÉ. ºÉéPÉ- ºÉ ÉÇ, ÉÉ Æú ÉÉ ú. Ênù`öÒ- où¹]õò. 漃 Éä- º{É ÉÇ Eò úò. ) ]õòeòé- Ê É¹ÉªÉ É <ÆÊpùªÉå BEò û{é +ɽäþiÉ, ½þhÉÚxÉ iªéé iªéé <ÆÊpùªÉÉÆºÉ iéä iéä Ê É¹ÉªÉ ÉiªÉIÉ ½þÉäiÉÉiÉ. {ÉhÉ xéäjééºé û{é ÉiªÉIÉ ZÉɱÉå, ½þhÉÚxÉ iéå <ié ú <ÆÊpùªÉÉÆºÉ ÉiªÉIÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. + ÉÉ úòiéòxéå iéó <ÆÊpùªÉå É iéä Ê É¹ÉªÉ BEò û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªéé iªéé Ê É¹ÉªÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ iªéé iªéé iªéé <ÆÊpùªÉÉSÉä ºÉ ÉÖnùÉªÉ ºÉ ÉÉä ú vééæ É PÉäiÉÉiÉ. iééi{éªéç B ÉfåøSÉ EòÓ, Ê É¹ÉªÉSÉèiÉxªÉ É <ÆÊpùªÉSÉèiÉxªÉ ½åþ BEòSÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉSÉ iªéé iªéé <ÆÊpùªÉÉºÉ iéä iéä Ê É¹ÉªÉ ÉiªÉIÉ ½þÉäiÉÉiÉ. ½þhÉÚxÉ +É{ÉhÉSÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ɽþÉiÉÉä +ºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå; É VÉ úò Ê É¹ÉªÉÉSÉÉ ÉÉäMÉ PÉäiɱÉÉ, ié úò +É{ÉhÉSÉ +É{ɱÉÉ ÉÉäMÉ PÉäiɱÉÉ +ºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå. ** 10 ** {ÉhÉ VÉä ½þÉÆ où¹]õò +É ú ÉÉºÉ º{É ÉÇ EòÊ úiéä, iéä ½þÉÆ où¹]õò±éésé où¹]õò ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä, ½þhÉVÉä où¹]õòxéå VÉ ÉÒ où¹]õò {ÉÉʽþ±ÉÒ VÉÉiÉä, iéºéä ÉÞkÉÒSÉävÉÉÆ ÉäZÉɱÉä ½þhÉVÉä Ê É¹ÉªÉÉEòbä VÉ úò ÉÞÊkÉ vééæ ɱªÉÉ, ié úò +É{ÉhÉSÉ +É{ÉhÉÉºÉ {ÉÉʽþ±ªÉÉ É ÉÉhÉå ½þÉäiÉå. ** 11 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉxÉÉMÉ ÉÖnùÒ EÆòEòhÉ ** ÊjÉ˱ÉMÉÓ Éänù±ÉÒ JÉÚhÉ ** PÉäiÉÉÆ ié úò ºÉÖ ÉhÉÇ ** PÉäʪÉVÉä EòÓ ** 9-12 ** ( EòÉä É- xéémé, ÉÖnùÒ, EÆòEòhÉ ½äþ nùéêméxéä +ɽäþiÉ. ) ]õòeòé- xéémé, ÉÖnùÒ É EòÉÆEòhÉ, +ºÉä ½äþ iéòxé {ÉnùÉlÉÇ Gò ÉåEò ûxé {ÉÖϱ±ÉMÉ, 215

222 ºjÉÒ˱ÉMÉ É xé{éöæºéeòë±émé + ÉÉ Ë±ÉMÉÊxÉnæù ÉÉxÉå VÉ úò Ê ÉzÉ ZÉɱÉä, ié úò ÊiÉx½þÒ Ê É³ÚýxÉ VɺÉå BEò ºÉÖ ÉhÉÇSÉ +ɽäþ, iéuùiéâ où¹]õò, où ªÉ É pù¹]õé +ºÉä iéòxé Éänù VÉ úò ÉɺɱÉä, ié úò iéòxé{éhéé ÉÉÆSÉÚxÉ BEò +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ. ** 12 ** ÉåSÉÚÊxÉ +ÉhÉÚÆ Eò±±ÉÉä³ý ** ½þhÉÉäÊxÉ PÉÉ{Éä Eò úié³ý ** iéäléå ié úò ÊxÉJɳý ** {ÉÉhÉÒSÉ òé Éä ** 9-13 ** ( EòÉä É- PÉÉ{Éä- PÉÉiɱÉÉ. Eò úié³ý- ½þÉiÉÉSÉÉ ié³ý. ÊxÉJɳý- ºÉ ÉÇ. òé Éä- ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉå. ) ]õòeòé- {ÉÉhªÉÉ É úséä Eò±±ÉÉä³ý ½þhÉVÉä ié ÆúMÉ ½äþ ÉåSÉÚxÉ +ÉhÉÚƪÉÉ, ½þhÉÚxÉ VÉ ú {ÉÉhªÉÉ ÉvªÉå ½þÉiÉ PÉÉiɱÉÉ, ié ú ºÉ ÉÇ {ÉÉhÉÒSÉ ÉÉ{iÉ ½þÉä<DZÉ. iéuùiéâ EòÉähÉiÉä½þÒ Ê É¹ÉªÉ OɽþhÉ Eäò±Éä, ié úò +Éi ÉÉÊiÉÊ úhò EòÉƽþÓ OɽþhÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 13 ** ½þÉiÉÉ{ÉɺÉÓ º{É ÉÖÇ ** b É䲪ÉÉ{ÉɺÉÓ û{éºéö ** ÊVÉ Éä{ÉɺÉÓ Ê É`öÉÆ ÉÖ ** EòÉähÉÒBEò ** 9-14 ** ié úò {ÉÊ ú ɳýÉ {É úéèiéå ** JÉä ÉhÉå xéé½þó EòÉ{ÉÖ úéiéå ** iéèºéå ɽÖþiÉÉ{É úò º Öò úiéå ** iéåêsé º Öò äú ** 9-15 ** ( EòÉä É- Ê É`öÉÆ ÉÖ- MÉÉäb {ÉhÉÉ. {ÉÊ ú ɳý- ºÉÖ ÉɺÉ. {É úéèiéå- +ÊvÉEò, nöùºé åú. JÉä ÉhÉå- Éä]õ, º É û{é. ) ]õòeòé- EòÉ{ÉÖ úéséé ½þÉiÉÉºÉ º{É ÉÇ ½þÉäiÉÉä, b É䲪ÉÉºÉ iªééséå û{é ÊnùºÉiÉå, É ÊVÉ ÉäºÉ BEò ÉEòÉ úséé Ê É¹]õÉÆ É ±ÉÉMÉiÉÉä, ** ié úò ºÉÖ ÉɺÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ EòÉ{ÉÖ úéséå nöùºé åú º É û{é xéé½þó. iéuùiéâ Ê É¹ÉªÉ, <ÆÊpùªÉå É ÉÞÊkÉ <iªééênù ɽÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå VÉå º Öò úiéå, iéå +Éi ɺ É û{ésé º Öò úiéå. ** 14 ** 15 ** ½þhÉÉäÊxÉ É nùénùò {ÉnùÉlÉÇ ** ÉÉäjÉÉÊnùEòÉÆSÉä ½þÉiÉ ** PªÉÉ ÉªÉÉ VÉälÉ ** =VÉÚ ½þÉäiÉÒ ** 9-16 ** iéälé ºÉÆ ÉÆvÉÖ ½þÉäªÉ xé ½þÉäªÉ ** iéæ É <ÆÊpùªÉÉSÉå iéå xé ½äþ ** ÉMÉ +ºÉä iéåêsé +ɽäþ ** ºÉÆ ÉÆvÉÖ xéé ** 9-17 ** ( EòÉä É- É nùénùò- É nù, º{É ÉÇ, û{é, úºé, MÉÆvÉ ½äþ Ê É¹ÉªÉ. ÉÉäjÉÉÊnù- ÉÉäjÉ, i ÉEÂò, SÉIÉÖ, úºéxéé, QÉÉhÉ ½þÓ <ÆÊpùªÉå. =VÉÚ- ºÉ ú³ý. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ÉÉäjÉÉÊnù <ÆÊpùªÉ û{é, ½þÉiÉ ½þhÉVÉä ÉÞkªÉÉ ÁÉ É nùéênù Ê É¹ÉªÉ OɽþhÉ Eò úhªééºéé`öó VÉälÉå ºÉ ú³ý ½þÉäiÉÉiÉ, ** 16 ** iéäléå {É úº{é úéæséé ºÉÆ ÉÆvÉ ½þÉäiÉÉä xé ½þÉäiÉÉä, <iécªééæié ºÉ ÉÇ +Éi É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iªéé iªéé <ÆÊpùªÉÉÆSÉä iéä iéä Ê É¹ÉªÉ ½þÉäiÉ xéé½þóié. ÉMÉ VÉÉä BEò +Éi ÉÉ º Öò ú±éé +ɽäþ 216

223 iééäsé +ɽäþ. ºÉÆ ÉÆvÉ xéé½þó. ** 17 ** ÊVɪÉä {Éä úò ÊnùºÉÊiÉ =ºÉÓ ** ÊiɪÉä ±ÉÉ ÉÊiÉ EòÓ úºéó ** EòÉÆÊiÉ VÉäË É É ÉÒ ** {ÉÖxÉ ÉäÊSɪÉÉ ** 9-18 ** ( EòÉä É- {Éä úò- EòÉÆb Ò. ) ]õòeòé- >ðºééséä Ê`öEòÉhÉÓ {Éä úò ½þhÉVÉä EòÉÆb Ò ÁÉ Ê ÉzÉ Ê ÉzÉ ÊnùºÉiÉÉiÉ. {ÉhÉ iªéé ºÉ ÉÇ BEòÉ úºéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå ±ÉÉ É±É䱪ÉÉ +ɽäþiÉ; ËEò ÉÉ {ÉÉèÌhÉ ÉäSªÉÉ SÉÆpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ VÉ ÉÒ EòÉÆÊiÉ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉÉä ÉiÉä, iéuùiéâ ÊjÉ{ÉÖ]õÒ +Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå ÉÉä ÉiÉä. ** 18 ** {ÉÊb ±Éä SÉÉÆnùÉ É úò SÉÉÆÊnùhÉå ** ºÉ ÉÖpùÓ ZÉɱÉä ÉÊ újéhéå ** Ê É¹ÉªÉÉ Eò úhéå ** Éä]õËiÉ iéèºéä ** 9-19 ** ( EòÉä É- ÉÊ újéhéå- ɹÉÉÇ É. Eò úhéå- <ÆÊpùªÉå. ) ]õòeòé- SÉÆpùË É ÉÉ É ú SÉÉÆnùhÉå {Éb ±Éå, ËEò ÉÉ ºÉ ÉÖpùÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ É¹ÉÉÇ É ZÉɱÉÉ, ié úò {É úº{é úéæséé Éänù VɺÉÉ ½þÉäiÉ xéé½þó; iéuùiéâ Ê É¹ÉªÉ É <ÆÊpùªÉå ªÉÉÆSÉå Éä]õhÉå +ɽäþ. ½þhÉVÉä Ê É¹ÉªÉÉÆSÉÉ ÉÉäMÉ PÉäiɱÉÉ, ié úò ÉÉäMÉ PÉähÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ** 19 ** ½þhÉÉäÊxÉ iééåb É +Éb {Ébä ** iéäêsé ÉÉSÉÉ ÉÉ Ébä ** {ÉÊ ú ºÉ ÉÉÊvÉ xé ÉÉäbä ** ÉÉèxÉ ÉÖpäùSÉÒ ** 9-20 ** ( EòÉä É- iééåb É- ÉÖJÉÉxÉå. +Éb {Ébä - ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå. ÉÉ Ébä - ÉÉ É úiéå, ÉÉäʱɱÉå VÉÉiÉå. ÉÉèxÉ ÉÖpäùSÉÒ- ÉÖEäò{ÉhÉÉSÉÒ ÉÖpùÉ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ÉÖJÉÉxÉå ÉÉä±ÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ VÉå +Éb {Ébä ½þhÉVÉä ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå, iéåsé ÉÉSÉäxÉå ÉÉ Ébä ½þhÉVÉä ÉÉä±É±Éå VÉÉiÉå. {ÉhÉ ÉÉèxÉ ÉÖpäùSÉÒ ½þhÉVÉä ÉÖEäò{ÉhÉÉSÉÒ ºÉ ÉÉÊvÉ ÉÉäb ié xéé½þó. ªÉÉ{ÉÉ úéséä MÉÉbä ** ÉÉäb iééæ½þò +É{Ébå ** ié úò +ÊGòªÉäSÉå xé ÉÉäbä ** {ÉÉ ÉÖ±É Eåò½þÒ ** 9-21 ** ( EòÉä É- MÉÉbä - ºÉ ÉÖnùɪÉ. +{ÉÉbä - {ÉÖ¹Eò³ý. {ÉÉ ÉÖ±É- κlÉÊiÉ. ) ]õòeòé- +xéäeò ÉEòÉ úsªéé ªÉÉ{ÉÉ úéséä MÉÉbä ½þhÉVÉä ºÉ ÉÖnùÉªÉ ½äþ +{ÉÉbå ÉÉäb iééæ ½þhÉVÉä ɽÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå VÉ úò +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ PÉb ±Éä, ié úò +É{ɱªÉÉ +ÊGòªÉi ÉÉSÉÒ ÎºlÉÊiÉ ÉÉäb ié xéé½þó. ** 21 ** {ÉºÉ ûêxé ÉÞkÉÒSÉÓ ÉÉ Éå ** Ênù`öÒ û{ééiéå näù JÉä Éä ** {É úò ºÉÉSÉÉSÉäÊxÉ xééæ Éå ** EòÉƽþÓSÉ xé±éméä ** 9-22 ** 217

224 ( EòÉä É- ÉÉ É- nùéäx½þò ½þÉiÉ {ÉºÉ ûxé VÉÒ ±ÉÉÆ ÉÒ ½þÉäiÉä ÊiɱÉÉ ½þhÉiÉÉiÉ. ) ]õòeòé- pù¹]õé ½þÉ +½þÊ ÉnÆù û{é ÉÞkÉÓSªÉÉ ÉÉ ÉÉºÉ {ÉºÉ ûxé xéäjé où¹]õòuùé úé û{ééºé {ɽþÉiÉÉä, {ÉhÉ +Éi ɺ É û{éésªéé xééæ ÉÉxÉå EòÉƽþÓSÉ {ɽþÉiÉ xéé½þó. ÉÀ ÉªÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒ +ɽäþ ½þhÉÚxÉ. ** ié ÉÉiÉå PªÉÉ ÉªÉÉ ** =SɱÉÚÊxÉ ºÉ½þºjÉ ÉÉÁÉ ** Éä É]õÓ úê ɪÉÉ ** ½þÉÊSÉ VÉèºÉÉ ** 9-23 ** º É{xÉÓÊSɪÉÉ Ê É±ÉɺÉÉ ** Éä]õhÉå <ªÉÉ +É ÉÉ ** =Ê`ö±ÉÉ iéæ É VÉèºÉÉ ** iééäêsé ÉÉ iééä ** 9-24 ** ( EòÉä É- ÉÉÁÉ- ÊEò úhéå. Ê É±ÉɺÉ- VÉMÉiÉÂ. =Ê`ö±ÉÉ- VÉÉMÉÉ ZÉɱÉÉ. ) ]õòeòé- ºÉÚªÉÇ ½þÉ ºÉ½þºjÉ ÊEò úhééæxéò +ÆvÉEòÉ úéºé PÉähªÉɺÉÉ`öÓ =`ö±éé, {ÉhÉ Éä É]õÓ +ÆvÉEòÉ ú ½þÉiÉÓ xé ªÉäiÉÉÆ úê ÉSÉ VɺÉÉ BEòÉEòÒ = ú±éé; ** 23 ** ËEò ÉÉ º É{xÉÉiÉÒ±É Ê É±ÉɺÉÉºÉ Éä]õÉ Éå + ÉÉ +É ÉäxÉå VÉÉä ÉxÉÖ¹ªÉ =`ö±éé, iééä iéä ½þÉÆ BEòÉEòÒSÉ +ºÉiÉÉä É º É{xÉÊ É±ÉÉºÉ = úié xéé½þó; iéuùiéâ où ªÉÉSªÉÉ + ÉÉ ÉÉ ÉÖ³åý BEò º Öò úpöù{é +Éi ÉÉSÉ = úiééä. ÊjÉ{ÉÖ]õÒ = úié xéé½þó. ** 24 ** iéèºéå =nèù±éäêxé Ê É¹ÉªÉä ** YÉÉxÉÒ Ê É¹ÉªÉÒ ½þÉä VÉÉªÉ ** iéæ É nùéäxéò xé½þéäêxé ½þÉäªÉ ** EòÉÆ<È xéähééå ** 9-25 ** ]õòeòé- iéèºéå ½þhÉVÉä º É{xÉ ÉiÉÂ Ê É¹ÉªÉ ½äþ =nùªé {ÉÉ É±ªÉÉxÉÆiÉ ú ( ÉEòÉÊ ÉiÉ ZÉɱªÉÉxÉÆiÉ ú ) YÉÉxÉÒ ½þhÉVÉä YÉÉxɺ É û{é VÉÉä +Éi ÉÉ iééä Ê É¹ÉªÉÒ ½þhÉVÉä pù¹]õé ½þÉäiÉÉä. {ÉhÉ pù¹]õé É où ªÉ ½äþ nùéäx½þò Éänù +Éi É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéä nùéäx½þò Éänù xéé½þóºéä ½þÉä>ðxÉ, VÉä EòÉƽþÓ +ɽäþ iéå xéähééå ½þhÉVÉä VÉÉhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ** 25 ** où ªÉpù¹]õ ÉSÉÉ ªÉÉ{ÉÉ ú EòºÉÉ xéé½þóºéé ½þÉäiÉÉä, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- SÉÆpù ÉåSÉÚÆ MÉä±ÉÉ SÉÉÆÊnùhÉå ** iéæ É ÉåÊSɱÉå EòÉªÉ EòÉähÉå ** Ê É>ðÊxÉ ÉÉÆZÉÓ º É úhéå ** ½þÉäiÉÓ iéèºéó ** 9-26 ** ]õòeòé- SÉÆpù ½þÉ +É{ɱÉå SÉÉÆnùhÉå ÉåSÉÉ ÉªÉÉºÉ MÉä±ÉÉ, {ÉhÉ EòÉähÉÓ EòÉªÉ ÉäÊSɱÉå? ÉäSÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. EòÉ úhé SÉÉÆnùhÉå ½åþ SÉÆpùɽÚþxÉ +Ê ÉzÉ +ɽäþ. ËEò ÉÉ º É úhéå ½þÓ Ê É>ðxÉ ½þhÉVÉä =i{ézé ½þÉä>ðxÉ ( ÉÚiÉEòɱÉSªÉÉ Ê É¹ÉªÉÉÆSÉå º É úhé ÉiÉÇ ÉÉxÉEòɱÉÉÆiÉ ½þÉä>ðxÉ ) ÉÉÆZÉÓ ½þÉäiÉÓ ½þhÉVÉä ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ. iéuùiéâ pù¹]õé VÉ ú où ªÉ {ÉɽþÒ±É, ié ú où ªÉSÉ pù¹]õ ÉSÉå º É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý {ɽþÉhÉå ½þÉäiÉ xéé½þó; 218

225 ½þhÉÚxÉ où ªÉÉÊnù Éänù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ É = ɪÉiÉÉÆSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú½þò ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó. ** 26 ** ÉiªÉɽþÉ úéênù +ÆMÉÓ ** ªÉÉäMÉ +ÆMÉå ]äõêeò±éä ªÉÉäMÉÒ ** iéä VÉɱÉä <ªÉä ÉÉMÉÕ ** Ênù½þÉSÉÉ SÉÉÆnÖù ** 9-27 ** ( EòÉä É- Ênù½þÉSÉÉ- Ênù ɺÉÉSÉÉ. ) ]õòeòé- ªÉ É, ÊxÉªÉ É, +ɺÉxÉ, ÉÉhÉɪÉÉ É, ÉiªÉɽþÉ ú, vªééxé, véé úhéé, ºÉ ÉÉÊvÉ <iªééênù VÉÓ +ÆMÉå iªééæséä Ê`öEòÉhÉÓ ªÉÉäMÉÒ ½äþ iªééæºé É ÉÉhÉ ÉÉxÉÚxÉ +É{ɱÉå +ÆMÉ `äöê ÉiÉä ZÉɱÉä. {ÉhÉ iéä ªÉÉ YÉÉxÉ ÉÉMÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Ênù ɺÉÉSªÉÉ SÉÆpùÉ É ÉÉhÉå Êxɹ É É ZÉɱÉä. ªÉÉ É ûxé ªÉÉäMÉ ÊEòiÉÒ ºÉiªÉ +ɽäþ, iéå {ɽþÉ Éå. EòÉ úhé, ÊjÉ{ÉÖ]õÒSÉÉ VÉ ú + ÉÉ É +ɽäþ, ié ú ªÉÉäMÉ EòºÉÉ ÊºÉrù ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 27 ** ªÉälÉå É ÉÞÊkÉ É½Öþbä ÊVÉhÉå ** EòÉÆ + ÉÖiÉÒ漃 ÉÉvÉÉ ÉhÉå ** +ÉiÉÉÆ ÉiªÉRÂó ÉÖJÉ{ÉhÉå ** ÉSÉÉ û ÊnùºÉä ** 9-28 ** ( EòÉä É- É ÉÞÊkÉ- É ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÇ. + ÉÖÊiÉ- ÊxÉ ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÇ. ÉÉvÉÉ ÉhÉå- ÉÉÊvÉiÉ ½þÉähÉå. ÉSÉÉ û- ªÉ ɽþÉ ú. ) ]õòeòé- ªÉälÉå ½þhÉVÉä ªÉÉ YÉÉxÉ ÉÉMÉÉÇSÉä Ê`öEòÉhÉÓ É ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÇ ½þÉ ÊVÉhÉå ɽÖþbä ½þhÉVÉä VÉMÉhªÉÉºÉ ÉÖb iééä; ( VÉMÉiÉ xéé½þó; ) É + ÉÖÊiÉ ½þhÉVÉä ÊxÉ ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÇ näùjéò±é ÉÉÊvÉiÉ ½þÉäiÉÉä. EòÉ úhé +ÉiÉÉÆ ÉiªÉEÂò ½þhÉVÉä +Éi ÉÉ iééäsé ÉÖJÉ{ÉhÉå ½þhÉVÉä ÉÖJªÉ{ÉhÉÉxÉå ºÉ ÉÇ ÉSÉÉ ú ½þhÉVÉä ªÉÉ{ÉÉ ú û{é ÉɺÉiÉ +ɽäþ. ** 28 ** uèùiénù ÉäSÉå +ÆMÉhÉ ** +uèùié ÉÉä³ýMÉä +É{ÉhÉ ** Éänù iéæ ÉiÉÆ É nöùhé ** + ÉänùɺÉÒ ** 9-29 ** ( EòÉä É- ÉÉä³ýMÉä- ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉå, ÉEòÉÊ ÉiÉ ½þÉäiÉå. iéæ ÉiÉÆ É- iéä ½þÉÆ iéä ½þÉÆ, ÊiÉiÉEòÉ- ÊiÉiÉEòÉ. nöùhé- uèùméöhªé. ) ]õòeòé- où ªÉpù¹]õÉÊnù uèùiénù ÉäSªÉÉ +ÆMÉhÉÉºÉ ½þhÉVÉä ºlÉÉxÉɺÉ, +uèùié+é{éhé ÉÉä³ýMÉä ½þhÉVÉä +uèùié VÉÉä +Éi ÉÉ iééäsé ÉÉä³ýMÉä ½þhÉVÉä ÉEòÉÊ ÉiÉ EòÊ úiééä; ½þhÉÚxÉ ÊVÉiÉEòÉ ÊVÉiÉEòÉ ½þhÉÚxÉ Éänù Eò±{ÉÉ ÉÉ, iéæ ÉiÉÆ É ½þhÉVÉä ÊiÉiÉEòÉ ÊiÉiÉEòÉ iééä Éänù + Éänù û{é +Éi ªÉÉSÉåSÉ nöùhé ½þhÉVÉä uèùméöhªé +ɽäþ. ½þhÉVÉä +uèùiéîºléêié EòÉªÉ É úé½úþxé uèùié ÉÉä ÉiÉå, {ÉhÉ iéå +Éi É û{ééxéåsé ÉÉä ÉiÉå. ** 29 ** Eèò ɱªÉɽþÒ SÉføÉ ÉÉ ** Eò úòié Ê É¹ÉªÉºÉä ÉÉ ** 219

226 VÉɱÉÉ ÉÞiªÉÖ ÉVªÉ EòɱÉÉä ÉÉ ** ÉHòÒSªÉÉ PÉ úó ** 9-30 ** ( EòÉä É- ÉÞiªÉÖ- ={ÉɺÉEò. ÉVªÉ- ={ÉɺªÉ. EòɱÉÉä ÉÉ- BEòi É, Ê É ÉhÉ. ÉHòÒSÉåPÉ ú- º ɺ É û{é. ) ]õòeòé- Ê É¹ÉªÉÉÆSÉå ºÉä ÉxÉ Eò úòié +ºÉiÉÉÆ Eèò ɱªÉÉSÉÒ SÉføÉ ÉÉ ½þhÉVÉä SÉføiÉÒ ½þÉäiÉä É ÉHòÒSªÉÉ PÉ úó ÉÞiªÉ É ÉVªÉ ªÉÉÆSÉå EòɱÉÉä ÉÉ ½þhÉVÉä BEòi É ½þÉäiÉå. ** 30 ** nùéäpééæséå BEòi É EòºÉå ½þÉäiÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- PÉ úé ÉÉVÉÓ {ÉÉªÉ ** SÉɱÉiÉÉÆ ÉÉMÉÖÇ iééäêsé ½þÉäªÉ ** xéé ÉèºÉä ié úò +ɽäþ ** {ÉÉ ÉhÉå EòÓ ** 9-31 ** ]õòeòé- PÉ úé ÉvªÉå {ÉɪÉÉxÉå SÉɱÉiÉ +ºÉiÉÉÆ iéå PÉ ú ÉÉMÉÇ ½þÉä>ðxÉ ÉÉ{iÉ +ɽäþSÉ. xéé ½þhÉVÉä +lé ÉÉ iééä ɺɱÉÉ, ié úó iéä PÉ ú ÉÉ{iÉ +ɽäþSÉ. iéuùiéâ ÉÞiªÉ É ÉVªÉ ½äþ Ê ÉzÉ +ºÉiÉÉƽþÒ ÉHòÒSÉä PÉ úó ½þhÉVÉä Eäò ɳý º É û{ééséä PÉ úó iéä BEò{ÉhÉÉxÉå +ɽäþiÉ. ** 31 ** iéèºéå ɱÉiÉå EòÊ úiééæ ** ªÉälÉå {ÉÉÊ ÉVÉä EòÉ<È +ÉiÉÉÆ ** BäºÉå xéé½þó xé EòÊ úiééæ ** `öéêeòvéäxéé ** 9-32 ** ]õòeòé- iéèºéå ½þhÉVÉä ªÉälÉ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱªÉÉ É ÉÉhÉå ɱÉiÉåEòÊ úiééæ ½þhÉVÉä Eò ÉÇ, ªÉÉäMÉ, ÉÊHò <iªééênù ÉÉMÉÉÇSÉå + ɱÉÆ ÉxÉ Eäò±Éå, ié úò ªÉälÉå iªéé Eò ÉÉÇÊnùEòÉÆSÉå ò±é VÉå +Éi ɺ É û{é iéå ÉÉ{iÉ Eò ûxé PªÉÉ ÉªÉÉSÉå +ɽäþ EòɪÉ? ié ú +ºÉå xéé½þó. EòÉ úhé iéå ÉÉ{iÉSÉ +ɽäþ; É xéeòê úiééæ ½þhÉVÉä Eò ÉÉÇÊnùEòÉÆSÉå + ɱÉÆ ÉxÉ xé Eäò±Éå, ié úò `öéêeòvéäxéé ½þhÉVÉä ÉÉ{iÉ Eò ûxé PÉähªÉÉSÉÒ VÉÒ ÎºlÉÊiÉ, iéò ÉÉ{iÉ xéé½þó EòɪÉ? +Ê{ÉiÉÖ +ɽäþSÉ. ** 32 ** +É`ö ÉÖ +ÉÊhÉ Ê ÉºÉ û ** iéªééiéå½þò PÉä ÉÚÆ xéånùò {ÉºÉ û ** nù ÉäSÉÉ Éä ½þÉ û ** +ºÉÉvÉÉ úhéö ** 9-33 ** ]õòeòé- +É{ɱÉä +É{ÉhÉÉÆºÉ +É`ö É ½þhÉVÉä º É úhé É Ê ÉºÉ û ½þhÉVÉä Ê Éº É úhé ªÉÉÆºÉ näùjéò±é iééä PÉä>Æð näùié xéé½þó; ½þhÉÚxÉ º É úhéê ɺ É úhéé ÉÉÆSÉÚxÉ +É{ɱÉÒ VÉÒ +Éi Énù ÉÉ +ɽäþ, ÊiÉSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú +ºÉÉvÉÉ úhé ½þhÉVÉä Ê É Éä¹É ÉEòÉ úséé +ɽäþ. ( ªÉÉSªÉɺÉÉ újéò κlÉÊiÉ nöùºé úò EòÉähÉÒEòbä ½þÒ xéé½þó. ) ** 33 ** VÉɱÉÉ º ÉäSUôÉSÉ Ê ÉÊvÉ ** º Éè ú ZÉɱÉÉ ºÉ ÉÉÊvÉ ** nù Éä ªÉä ÉÉäIÉ@ñÊrù ** ÉèºÉÉå PÉÉ{Éä ** 9-34 ** 220

227 ( EòÉä É- º ÉäSUôÉ- º ÉEòÒªÉ <SUôÉ. Ê ÉÊvÉ- Ê ÉÊvÉ, Ê ÉvÉÉxÉ. º Éè ú- º ÉSUÆônù, Ê É½þÉ ú. ÉÉäIɺÉÆ{ÉÊkÉ. ) ]õòeòé- º ÉEòÒªÉ <SUäô É ÉÉhÉå ÉiÉÇxÉ ½þÉSÉ VªÉÉSÉÉ Ê ÉÊvÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ É º ÉSUÆônù{ÉhÉÉSÉÒ VÉÒ ÉiÉÇhÉÚEò iééäsé ºÉ ÉÉÊvÉ ZÉɱÉÉ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ + ÉÉ ÉEòÉ úsªéé +Éi Énù ÉÉ û{é ÉÉäIɺÉÆ{ÉkÉÒSÉå Ê`öEòÉhÉÓ, ÉèºÉÉåPÉÉ{Éä ½þhÉVÉä iªéé YÉÉxÉÒ {ÉÖ û¹ééºé ɺÉÊ É±Éå +ɽäþ. ** 34 ** +ÉiÉÉÆ ºÉ ÉÇSÉ +Éi É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý EòÉªÉ ÉEòÉ ú ZÉɱÉÉ, iéå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- VÉɱÉÉ näù ÉÉäÊSÉ ÉHÖò ** `öé ÉÉäÊSÉ ZÉɱÉÉ {ÉÆlÉÖ ** ½þÉä ÉÚxÉ `äö±éé BEòÉÆiÉÖ ** Ê É ÉÊSÉ ½åþ ** 9-35 ** ɱÉiÉä=iÉäxÉ näù Éå ** ɱÉiÉäxÉ ÉHò ½þÉä+É Éå ** ÉèºÉ±ÉÉ iéäléå úéhéò Éä ** +Eò ÉÖÇ ½þÉ ** 9-36 ** ( EòÉä É- `öé ÉÉä- Ê`öEòÉhÉÉ, ºlɱÉ. {ÉÆlÉÖ- ÉÉMÉÇ. ɱÉiÉä=iÉäxÉ- ɱÉiªÉÉxÉå. úéhéò Éä- úévªé Eò úhªééºé, ªÉ ɽþÉ ú Eò úhªééºé, ËEò ÉÉ iªéé úévªéésªéé Ê`öEòÉhÉÓ. +Eò ÉÖÇ- +Éi ÉÉ. ) ]õòeòé- näù ÉSÉ ÉHò ZÉɱÉÉ, Ê`öEòÉhÉÉSÉ ÉÉMÉÇ ZÉɱÉÉ, É ½åþ Ê É É BEòÉÆiÉ ZÉɱÉå. ** 35 ** EòÉähÉÒ½þÒ näù É ½þÉ Éå, EòÉähÉÒ½þÒ ÉHò ½þÉ Éå, {ÉhÉ iªéé iªéé Ê`öEòÉhÉÓ úévªé Eò úhªééºé ½þÉ +Eò ÉÇ +Éi ÉÉ ÉºÉ±ÉÉ +ɽäþ. ** 36 ** näù ÉÉÊSɪÉÉ nùé]õhéó ** näù ɳýÉ VÉɱÉÒ +É]õhÉÒ ** näù É Eòɳý ɽþÉhÉÒ ** xé {Ébä ÊSÉ VÉälÉ ** 9-37 ** ( EòÉä É- +É]õhÉÒ- xéé É. ɽþÉhÉÒ- É Éɽþ. ) ]õòeòé- näù É VÉÉä +Éi ÉÉ iªéésªéé nùé]õhéó ½þhÉVÉä ªÉÉ{ÉEò{ÉhÉÉ ÉÖ³åý, näù ɳýÉ+É]õhÉÒZÉɱÉÒ ½þhÉVÉä où ªÉÉÊnù VÉMÉiÉÉSÉÒ +É]õhÉÒ ZÉɱÉÒ; ½þhÉÚxÉ näù É Eòɳý <iªééênùeòéæséé É Éɽþ VÉälÉå {Éb ié xéé½þó. ** 37 ** näù ÉÓ näù ÉÉäSÉ xé ºÉ ÉɪÉä ** ÉÉ näù ÉÒ Eåò +x ɪÉÉä +ɽäþ ** ªÉälÉå {ÉÊ ú ÉÉ û ɽÖþ ªÉä ** +PÉb iéé EòÓ ** 9-38 ** ]õòeòé- näù ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ näù ÉSÉ VÉ ú ºÉ ÉÉ ÉiÉ xéé½þó, ½þhÉVÉä näù ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ näù É{ÉhÉÉSÉå ÉÉxÉ xéé½þó, ié ú näù ÉÒ ½þhÉVÉä ÉEÞòÊiÉ <SÉÉ ié úò +x ÉªÉ ½þhÉVÉä ºÉÆ ÉÆvÉ EòºÉÉ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ½þhÉÚxÉ Ê ÉzÉ{ÉhÉÉxÉå VÉMÉÉºÉ ÉEÞòÊiÉ EòÉ úhé +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó. ié ú ªÉälÉå ɽÖþiÉ ÉEòÉ úséé {ÉÊ ú ÉÉ ú xé PÉb iééæsé ÉɺɱÉÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iééä +Éi É û{ééxéå ÉɺɱÉÉ +ɽäþ, +ºÉå ½þhÉÉ Éå 221

228 ±ÉÉMÉiÉå. ** 38 ** BäºÉɽþÒ º ÉÉ ÉÒ ÉÞiªÉÖºÉÆ ÉÆvÉÉ- ** ±ÉÉMÉÓ =`öêié ÉrùÉ ** iéé näù ÉÉäÊSÉ xéöºévéé ** EòÉ ÉÊ ÉVÉä ** 9-39 ** ( EòÉä É- ÉrùÉ- ÉÊHò. xéöºévéé- BEò. EòÉ ÉÊ ÉVÉä- Eò É ÉÉ Éå, ºÉ ÉVÉÉ Éå. ) ]õòeòé- BäºÉɽþÒ ½þhÉVÉä +ºÉÉ +Éi ÉÉ +ºÉiÉÉƽþÒ º ÉÉ ÉÒ ½þhÉVÉä ={ÉɺªÉ É ÉÞiªÉ ½þhÉVÉä ={ÉɺÉEò ªÉÉÆSªÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉɺÉÉ`öÓ ÉrùÉ =i{ézé ½þÉäiÉä; ½þhÉÚxÉ uèùié +ɽäþ +ºÉå ½þhÉÉ Éå, ié ú ºÉ ÉÇ ½äþ ÉEòÉ ú Ê É³ÚýxÉ BEò näù ÉSÉ +ɽäþ, +ºÉå EòÉ ÉÊ ÉVÉä ½þhÉVÉä ºÉ ÉVÉÚxÉ PªÉÉ Éå. ** 39 ** +ÉPÉ ÉäªÉɽþÒ ={ÉSÉÉ úé ** VÉ{ÉvªÉÉxÉ ÊxÉvÉÉÇ úé ** xéé½þó +ÉxÉ ºÉƺÉÉ úé ** näù ÉÉä ÉÉÆSÉÖxÉ ** 9-40 ** ( EòÉä É- ={ÉSÉÉ ú- {ÉÚVÉÉ. VÉ{É- MÉÖ{iÉ ÉÆjÉÉäSSÉÉ ú. vªééxé- iééä ÉÒ +ɽäþ + ÉÒ ÉÉ ÉxÉÉ Eò úhéå. ÊxÉvÉÉÇ ú. ÊxÉ SɪÉ. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. +ÉiÉÉÆ näù ÉÉiÉåÊSÉ näù Éå ** näù É É úò ÉVÉÉ Éå ** +{ÉÇhÉÉSÉäÊxÉ xééæ Éå ** ɱÉÊiɪÉÉ ** 9-41 ** ( EòÉä É- näù ÉÉiÉå- {ÉÚVªÉÉiÉå. näù Éå- {ÉÚVÉEòÉxÉå. +{ÉÇhÉ- +{ÉÇhÉ Eò úhªééséä {ÉnùÉlÉÇ. ) ]õòeòé- ºÉä ªÉ ºÉä ÉEò, ÉÉäHòÉ ÉÉäMªÉ, {ÉÚVªÉ {ÉÚVÉEò <iªééênù ÉEòÉ ú näù É ÉªÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ɱÉiªÉÉSÉ {ÉnùÉlÉÉÇSªÉÉ +{ÉÇhÉÉSªÉÉ xééæ ÉÉxÉå näù ÉÉºÉ näù ÉÉxÉå, näù É É úò ÉVÉÉ Éå ½þhÉVÉä MÉhÉ{ÉiªÉÉÊnù näù ÉÉSÉÒ ÉÉ ÉxÉÉ Eò ûxé {ÉÚVÉÉ Eò úé ÉÒ. + ÉÒ {ÉÚVÉÉ Eäò±ÉÒ, ié úò ºÉ ÉÇ näù É ÉªÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ªÉÉ É ÉÉhÉå ÊVÉiÉEäò ªÉ ɽþÉ ú ½þÉäiÉÒ±É, ÊiÉiÉEäò ºÉ ÉÇ näù É ÉªÉ +ɽäþiÉ. ** 41 ** VÉ úò ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú ZÉɱÉä, ié úò BEò näù ÉSÉ +ɽäþ, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉnäù É näù ÉÖ³ý {ÉÊ ú ÉÉ û ** EòÒVÉä EòÉä ûxé b ÉåMÉ û ** iéèºéé ÉÊHòSÉÉ ªÉ ɽþÉ û ** EòÉÆ xé ½þÉ ÉÉ ** 9-42 ** ( EòÉä É- {ÉÊ ú ÉÉ û- ºÉä ÉEòMÉhÉ. ) ]õòeòé- Éä û³ýséå ±ÉähÉå b ÉåMÉ ú {ÉÉäJÉ ûxé Eäò±Éå +ɽäþ, iªééºé =qäù ÉÚxÉ ½åþ ʱÉʽþhÉå +ɽäþ. näù É, näù>ð³ý É näù ÉÉSÉÉ {ÉÊ ú ÉÉ ú ½äþ ºÉ ÉÇ BEò b ÉåMÉ ú EòÉä ûxé VɺÉä Eäò±Éä +ɽäþiÉ, ½þhÉVÉä {ÉÚVªÉ½þÒ nùméb SÉ, {ÉÚVÉEò½þÒ nùméb SÉ É {ÉÊ úséé úeòméhé½þò nùméb ÉSÉäSÉ Eò ûxé ÉHòÒSÉÉ ªÉ ɽþÉ ú VɺÉÉ nùéjéê ɱÉÉ +ɽäþ, iéºéå ªÉlÉå½þÒ {ÉÚVªÉ 222

229 {ÉÚVÉEò +ÉÊnùEò ûxé ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú ÉHòÒSÉÉSÉ +ɽäþ. ɺiÉÖiÉ: ºÉ ÉÇ +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ. ** 42 ** {Éɽäþ{ÉÉÆ +ÉPÉ ÉäªÉÉ ** ûjééæ ûjéêsé ªÉªÉÉ ** {É úò iééä xéé½þó nöùºé äúªéé ** Ê ÉºiÉÉ û VÉäË É ** 9-43 ** ]õòeòé- {Éɽäþ{ÉÉÆ ½þhÉVÉä +ºÉå {ɽþÉ EòÓ, +ÉPÉ ÉäªÉÉ ½þhÉVÉä ÉÚ³ý É Ê ÉºiÉÉ ú ªÉÉ ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ ûjééæ ½þhÉVÉä ÉÞIÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ûjéêsé ½þhÉVÉä ÉÞIÉSÉ +ɽäþ; {ÉhÉ iééä Ê ÉºiÉÉ ú ÉÞIÉɽÚþxÉ VɺÉÉ nöùºé úé xéé½þó. iéuùiéâ ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú näù ÉSÉ +ɽäþ. ** 43 ** ÉÖMÉÓ ÉÖMÉ VÉèºÉå ** PÉäiÉÉÆ xé PÉäiÉÉÆ xé É±É xéºéä ** Eäò±Éå näù É{ÉhÉ iéèºéå ** nùéä½þó{é úò ** 9-44 ** ]õòeòé- ÉÖMÉÓ ÉÖMÉVÉèºÉåPÉäiÉÉÆxÉPÉäiÉÉÆ ½þhÉVÉä ÉÖCªÉÉxÉå ÉÖEäò{ÉhÉÉ PÉäiɱÉÉ É PÉäiɱÉÉ xéé½þó, +ºÉå ½þ]õ±ªÉÉºÉ xé É±É xéé½þó. EòÉ úhé PÉähªÉÉ xé PÉähªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ iééä ÉÖEòÉ VɺÉÉ ÉÖEäò{ÉhÉÉxÉåSÉ +ɽäþ. iéuùiéâ, {ÉÚVªÉ {ÉÚVÉEò +ÉÊnùEò ûxé ºÉ ÉÇ ªÉ ɽþÉ ú Eäò±Éä É xé Eäò±Éä, ié úò nùéäx½þò ÉEòÉ úéæxéó BEò näù ÉSÉ +ɽäþ. ** 44 ** +ÉiÉÉÆ {ÉÚVÉÉSÉ ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +JÉiÉÉÊSÉ näù ÉiÉÉ ** +JÉiÉÉÊSÉ +ºÉä {ÉÚÊVÉiÉÉ ** ÉÉ +JÉiÉÉÊSÉ EòÉªÉ +ÉiÉÉÆ ** {ÉÚVÉÉå VÉÉ ÉÒ ** 9-45 ** ]õòeòé- EÖÆòEÖò ÉÊ ÉÊ ÉiÉ VÉä iééænöù³ý iªééºé +IÉiÉÉ +ºÉå ½þhÉiÉÉiÉ. iéò +IÉiÉÉSÉ näù ÉiÉÉ +ɽäþ, + ÉÒ ÉÉ ÉxÉÉ Eäò±ÉÒ É {ÉÚVÉÉ Eò úhéé úé ½þÒ +IÉiÉäSÉÉSÉ ÉxÉÊ É±ÉÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ nùéäx½þò +IÉiÉÉSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý +ÉiÉÉÆ EòÉähÉÒ Eò ÉÉSÉÒ {ÉÚVÉÉ Eò úé ÉÒ? {ÉÚVÉÉ Eò úhéå VɺÉå ºÉÆ É ÉiÉ xéé½þó, iéuùiéâ ºÉ ÉÇ +Éi ÉÉSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý {ÉÚVªÉ {ÉÚVÉEòÉÊnù ÉEòÉ ú ú½þéié xéé½þóié. nùò{iéòséó ±ÉÖMÉb Ó ** nùò{éeòê³ýeäò iéúæ ÉäføÒ ** ½åþ xé ½þhÉiÉÉÆ iéä =PÉb Ò ** `öéeäò EòÉÆ<È?** 9-46 ** ( EòÉä É- nùò{iéò- ÉEòÉ É. =PÉb Ò- xémxé. ) ]õòeòé- ½äþ nùò{éeòê³ýeäò, iéúæ nùò{iéòséó ±ÉÖMÉb Ó ÉäføÒ ½þhÉVÉä xéäºé, +ºÉå xéé½þó ½þ]õ±Éå, ié ú iéò nùò{éeòê³ýeòé =PÉb Ò ½þhÉVÉä xémxé úé½þò±é EòɪÉ? xéé½þó. iéuùiéâ ÉHòÉxÉå {ÉÚVÉÉ Eäò±ÉÒ xéé½þó, ié ú näù É{ÉhÉÉ xéé½þóºéé ½þÉä<Ç±É EòɪÉ? XÉɽþÓ. ** 46 ** EòÉÆ SÉÆpùÉiÉå SÉÆÊpùEòÉ ** xé ½þÊhÉVÉä iéúæ ±Éä EòÉÆ ** 223

230 ié úò iééä +ʺÉEòÉ ** iéäêsé EòÓ xéé ** 9-47 ** ( EòÉä É- ±Éä- OɽþhÉ Eò ú. +ʺÉEòÉ- ºÉ ÉOÉ. ) ]õòeòé- SÉÆÊpùEäòxÉå SÉÆpùÉºÉ iéúæ ɱÉÉ ±Éä ½þhÉVÉä OɽþhÉ Eò ú, +ºÉå VÉ úò ½þ]õ±Éå xéé½þó, ié úò iééä ºÉ ÉOÉ SÉÆpù iéò SÉÆÊpùEòÉSÉ +ɽäþ. iéuùiéâ, {ÉÚVªÉ{ÉÚVÉEòÉÆSÉÉ ºÉÆ ÉÆvÉ PÉb ±ÉÉ xéé½þó ËEò ÉÉ PÉb ±ÉÉ, É {ÉÚVªÉÉºÉ {ÉnùÉlÉÇ +{ÉÇhÉ Eäò±Éä ËEò ÉÉ xéé½þó Eäò±Éä, ié úò ºÉ ÉOÉ näù ÉSÉ +ɽäþ. ** 47 ** +ÉiÉÉÆ +{ÉÇhÉ Eò úhéå É xé Eò úhéå ½äþ ªÉÉ{ÉÉ ú ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +ÉMÉÒ{ÉhÉ +ÉMÉÓ ** +ºÉiÉÊSÉ +ºÉä +ÆMÉÓ ** ÉÉ EòɺɪÉɱÉÉMÉÓ ** näùhéå xé näùhéå ** 9-48 ** ]õòeòé- +ÎMxÉ{ÉhÉÉ ½þÉ +MxÉÒSªÉÉ +ÆMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ +ºÉiÉSÉ +ɽäþ, ÉMÉ +MxÉÒ±ÉÉ +MxÉÒ{ÉhÉÉ näùhéå É xé näùhéå ½åþ Eò ÉɺÉÉ`öÓ? iéuùiéâ où ªÉpù¹]õÉ, ÉÉäMªÉ ÉÉäHòÉ É {ÉÚVªÉ{ÉÚVÉEò ÉÉ É <iªééênù ÉEòÉ ú +Éi É û{é +ɽäþiÉ iéä +ɽäþiÉSÉ. ÉMÉ {ÉnùÉlÉÉÈSÉå +{ÉÇhÉ Eò úhéå É xé Eò úhéå ½åþ Eò ÉɺÉÉ`öÓ? = ɪɽþÒ ÉEòÉ ú ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ. ** 48 ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉVÉiÉÉ ÉVÉÉ Éå ** ÉÉ xé ÉVÉiÉÉÆ EòÉƽþÓ xé ½äþ ** BäºÉÉ xéé½þó º É ÉÉ Éå ** Ê É ÉÚÊSÉ +ºÉä ** 9-49 ** ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ÉVÉiÉÉ ½þhÉVÉä ÉVÉxÉ Eò úhéé ªÉÉxÉå ÉVÉxÉ Eò úé Éå, ½þhÉVÉä näù É{ÉhÉ ªÉäiÉå, É ÉVÉxÉ Eäò±Éå xéºéiééæ, EòÉƽþÒ xé ½äþ ½þhÉVÉä näù É{ÉhÉ EòÉƽþÓ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå xéé½þó. ié ú º É ÉÉ ÉÉxÉå Ê É ÉSÉ +ɽäþ. ** 49 ** +ÉiÉÉÆ ÉÊHò EòÓ + ÉÊHò ** VÉɱÉå iéé]õ BEäòÊSÉ {ÉÉÆÊiÉ ** Eò ÉÉÇEò ÉÉÇÊSɪÉÉ ÉÉÊiÉ ** ÉÉ±É ÉÚÊxɪÉÉÆ ** 9-50 ** ( EòÉä É- Eò ÉÉÇEò ÉÇ- Ê ÉÊvÉÊxɹÉävÉ ÉÉMÉÇ. {ÉÉÆÊiÉ- {ÉÆHò. ÉÉiÉÒ ÉÉ±É ÉÚÊxɪÉÉÆ- nùò{é Ê ÉZÉ ÉÚxÉ. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ ÉÊHò ½þhÉVÉä {ÉÚVªÉ ÉÖÊrù É + ÉÊHò ½þhÉVÉä +{ÉÚVªÉ ÉÖÊrù ÁÉ BEò +Éi É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý Eò ÉÇ ½þhÉVÉä ÊGòªÉÉ É +Eò ÉÇ ½þhÉVÉä +ÊGòªÉÉ ªÉÉÆSªÉÉ ÉÉÊiÉ ÉÉ±É ÉÚxÉ iªéé BEòÉ {ÉÆHòÒSÉÓ iéé]åõ ZÉɱÉÓ +ɽäþiÉ. ( iªéé BEò û{é ZÉɱªÉÉ +ɽäþiÉ. ) ** 50 ** ½þhÉÉäÊxÉ ={ÉÊxÉʹÉnåù ** nù Éä ªÉäÊiÉ ËxÉnäù ** ËxÉnùÉÊSÉ Ê É Énåù ** ºiÉÉäjÉå ½þÉäiÉÓ ** 9-51 ** 224

231 ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ºÉ ÉÇ ÉÀ ÉªÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ={ÉÊxɹÉnåù ½þÓ ËxÉnäùSªÉÉ nù ÉäºÉ ªÉäiÉÉiÉ É ËxÉnùÉ Eäò±ÉÒ ié úò iéò Ê É Énù ºiÉÉäjÉå ½þÉäiÉÉiÉ. EòÉ úhé {É ú ÉÉi ÉÉ ½þÉ ÉlÉ ÉSÉ ÊºÉrù +ºÉiÉÉÆ {ÉÖxÉ: ={ÉÊxɹÉnùÉÆxÉÓ VÉå ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå, iéå ËxÉnùÉ û{é ½þÉäiÉå; É ={ÉÊxɹÉi ÉÊiÉ{ÉÉt +É{ɱÉÒ ÎºlÉÊiÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéó ºiÉÉäjÉå ½þÉäiÉÉiÉ. +lé ÉÉ = ÉªÉ BEòSÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ËxÉnùÉ iéò ºiÉÖÊiÉ, É ºiÉÖÊiÉ iéò ËxÉnùÉ ½þÉäiÉä. ** 51 ** xééié úò ËxÉnùÉ ºiÉÖÊiÉ ** nùéäêxé ÉÉèxÉɺÉÉ`öÓ VÉÉÊiÉ ** ÉÉèxÉÒ ÉÉèxÉ +léò ** xé ÉÉä±ÉiÉÉÆ ÉÉä±Éä ** 9-52 ** ]õòeòé- +lé ÉÉ ËxÉnùÉ É ºiÉÖÊiÉ ÁÉ nùéäx½þò, iééä +Éi ÉÉ ÉÉèxÉ û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý VÉÉÊiÉ ½þhÉVÉä xéé½þó ÉÉ ½þÉäiÉÉiÉ. EòÉ úhé, xé ÉÉä±ÉiÉÉÆ ÉÉä±Éä ½þhÉVÉä ËxÉnùÉ É ºiÉÖÊiÉ ½þÒ ÉÉä±É±ÉÒ ËEò ÉÉ xé ÉÉä±É±ÉÒ, ié úò ÉÉèxÉ û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉèxÉSÉ +ɽäþ. ** 52 ** +ÉiÉÉÆ ªÉÉjÉäSÉÉ ÉEòÉ ú ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- PÉÉʱÉiÉÉÆ + ½þÉºÉ ÉÉ {ÉÉªÉ ** Ê É ÉªÉÉjÉÉ ½þÉäiÉ VÉÉªÉ ** Ê É ÉÉ MÉäʱɪÉɽþÒ xé ½äþ ** Eåò ½þÒ VÉÉhÉä ** 9-53 ** ]õòeòé- + ½þÉºÉ ÉÉ ½þhÉVÉä EòÉä`åö {ÉÉʽþVÉä iéäléå, {ÉɪÉPÉÉʱÉiÉÉÆ ½þhÉVÉä {ÉÉªÉ `äöê ɱÉÉ, ié úò Ê É ÉªÉÉjÉÉ ½þÉäiÉ VÉÉiÉä; É Ê É Énù ÉÇxÉÉºÉ MÉä±Éå, ié úò EòÉä`åö½þÒ VÉÉhÉå ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 53 ** SÉɱÉhÉå +ÉÊhÉ ÉèºÉEò ** nùéäxéò Ê É³ýÉäÊxÉ BEò ** xééä½äþ BäºÉå Eò ÉiÉÖEò ** <ªÉä `öé<è ** 9-54 ** ]õòeòé- SÉɱÉhÉå É ÉºÉhÉå ½äþ nùéäx½þò ªÉÉ{ÉÉ ú BEò ½þÉäiÉ xéé½þóié {ÉhÉ ºÉ ÉÇ ÉÀ ÉªÉ +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý nùéäx½þò Ê É³ÚýxÉ BEòSÉ +ɽäþiÉ, +ºÉå ªÉälÉå EòÉèiÉÖEò +ɽäþ. ** 54 ** ªÉä ½ ÉÓ +ɱÉÉäb ʱɪÉɽþÒ b Éä³ýÉ ** Ê É Énù ÉÇxÉÉSÉÉ ºÉÉä½þ³ýÉ ** ÉÉäÊMÉVÉä ɱÉiÉä Éä³ýÉÆ ** ɱÉiÉähÉå ** 9-55 ** ]õòeòé- ªÉä ½ ÉÓ ½þhÉVÉä ºÉ½þVÉ b É䲪ÉÉxÉå +ɱÉÉäb ʱɪÉÉ ½þhÉVÉä VÉå {ÉÉʽþ±Éå, iéå Ê É Énù ÉÇxÉSÉ ½þÉäªÉ. ½þhÉÚxÉ EòÉähÉiªÉɽþÒ Éä³ýÓ EòÉähÉiªÉɽþÒ ÉxÉÖ¹ªÉÉxÉå Ê É Énù ÉÇxÉÉSÉÉ + ÉÉ úòiéòxéå ºÉÉä½þ³ýÉ ÉÉäMÉÉ ÉÉ. ** 55 ** ºÉ ÉÉä ú ÊnùºÉä Ê É É½þÒ ** {ÉÊ ú näùêjé±éå EòÉƽþÓ xéé½þó ** näù ÉÉ ÉHòÉÆ nùéä½þó ** BEòÊSÉ {ÉÉbÖ ** 9-56 ** ( EòÉä É- {ÉÉbÖ - É úéä É úò. ) 225

232 ]õòeòé- VÉå VÉå {ɽþÉ Éä iéå iéå Ê É Éº É û{é +ɽäþ ½åþ JÉ åú. {ÉhÉ VÉå {ÉÉʽþ±Éå iéå +É{ɱÉåSÉ º É û{é +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý, EòÉƽþÓ {ÉÉʽþ±Éå xéé½þó ½þhÉÚxÉ näù É É ÉHò ªÉÉÆSÉÒ BEòSÉ É úéä É úò +ɽäþ. EòÉ úhé ÉHòÉÆxÉÓ näù É {ÉÉʽþ±ÉÉ, ié úò +É{ɱÉå º É û{ésé {ÉÉʽþ±Éå, +ºÉå ʺÉrù ½þÉäiÉå. näù É ÉHòÉÊnùEòÉÆSÉÉ ªÉÉ É ÉÉhÉå ªÉÉ{ÉÉ ú ½þÉäiÉ +ºÉiÉÉÆ BEòi É +ºÉiÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- +É{ÉhÉÊSÉ SÉåbÖ ºÉÖ]äõ ** ÉMÉ +É{ÉhɪÉÉ ={É]äõ ** iéähéå =nù³ý±éé nùé]äõ ** +É{ÉhÉ{ÉÉÆÊSÉ ** 9-57 ** ( EòÉä É- ºÉÖ]äõ- ºÉÖ]õiÉÉä. ={É]äõ- Ê ò äú. =nù³ý±éé- +Énù³ÚýxÉ. nùé]äõ- ±ÉÉMÉä. ) ]õòeòé- ÉxÉÖ¹ªÉÉxÉå Ë ÉiÉÒ É ú SÉåbÖ ÉÉÊ ú±éé +ºÉiÉÉÆ iééä ½þÉiÉÉiÉÚxÉ ºÉÖ]õ±ªÉÉ É ú iééä SÉåbÖ +É{ÉhÉSÉ º ÉiÉ: ºÉÖ]õ±ªÉɺÉÉ újéé ÊnùºÉiÉÉä ÉMÉ Ë ÉiÉÒ±ÉÉ ±ÉÉMÉÚxÉ iééä SÉåbÖ +É{ÉhɪÉÉ={É]äõ ½þhÉVÉä +É{ÉhÉ +É{ɱªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ Ê ò úiééä, iªéé ªÉÉäMÉÉxÉå iééä =nù³ý±éénùé]äõ+é{éhé{ééæêsé ½þhÉVÉä VÉÊ ÉxÉÒ É ú +Énù³ÚýxÉ {ÉÖx½þÉ Ë ÉiÉÒ É ú nùé]úõxé iªéé ÉxÉÖ¹ªÉÉEòbä VɺÉÉ iééä SÉåbÖ ªÉäiÉÉä. iéuùiéâ ÉÞÊkÉ +É{ÉhÉSÉ ºÉÖ]õiÉä ÉMÉ iéò Ê É¹ÉªÉ OɽþhÉ xé EòÊ úiééæ ÉÞÊkÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ ={É]åõ ½þhÉVÉä Ê ò úiéä EòÉ úhé Ê É¹ÉªÉ ½äþ ÉÀ ÉªÉ +ɽäþiÉ. ÉMÉ iªéé ªÉÉäMÉÉxÉå iéò ÉÞÊkÉ +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ +Énù³ÚýxÉ {ÉÖx½þÉ +É{ÉhÉÉ ÉiÉ ªÉäiÉä. ½þhÉÚxÉ näù É ÉHòÉÆSÉå BEòi É +ɽäþ. +lé ÉÉ ÉÞÊkÉ û{é SÉåbÖ =i{ézé ½þÉä>ðxÉ näù½þéºé +É Æú É Eò ûxé ÉÉÁ {ÉnùÉlÉÉÇºÉ OɽþhÉ Eò ûxé iééä +É{ɱÉä Ê`öEòÉhÉÓ BEòi ÉÉxÉå ú½þéiééä. +ºÉä SÉåbÖ SÉä {ÉÖ¹Eò³ý ªÉÉ{ÉÉ ú ZÉɱÉä, ié úò iééä BEòSÉ +ɽäþ. iéuùiéâ ÉÞkªÉÉÊnùEåò Eò ûxé +xéäeò näù É ÉHòÉÊnù ÉEòÉ ú ÉɺɱÉä, ié úò BEòi É +ɽäþSÉ. ** 57 ** BäºÉÒ VÉ úò SÉåbÖ ò³ýò ** näùêjévéä EòÉÆ Eäò ɳýÒ ** ié úò ÉÉä±ÉÒ VÉä ºÉ ú³ýò ** É ÉÖrùÉSÉÒ ** 9-58 ** ]õòeòé- + ÉÉ ÉEòÉ úséò ( näù É ÉHò, ÉÉäHòÉ ÉÉäMªÉ <iªééênù ÉEòÉ úséò ) SÉåbÖ ò³ýò Eäò ɳý +Éi ɺ É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ +Éi É{ÉhÉÉxÉä VÉ ú YÉÉxÉÒ {ÉɽþÒ±É, ié úsé É ÉÖrùÉSÉå ½þhÉVÉä YÉÉxÉÉSÉå ½åþ ºÉ ú³ý ÉÉä±ÉhÉå +ɽäþ, +ºÉå ÉÉä±ÉÉ Éå. ** 58 ** +ÉiÉÉÆ Eò ÉÇ, YÉÉxÉ É ={ÉɺÉxÉÉ ½þÓ ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- Eò ÉÉÇSÉÉ ½þÉiÉÖ xé±éméä ** YÉÉxÉÉSÉå EòÉƽþÓ xé Ê úpéä ** Bä ÉÒSÉ ½þÉäiÉ +ºÉä +ÆMÉå ** ={ÉÉκiÉ ½äþ ** 9-59 ** ]õòeòé- + ÉÉ ªÉÉ +Éi ÉκlÉiÉÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Eò ÉÉÇSÉÉ ½þÉiÉ ±ÉÉMÉiÉ xéé½þó; 226

233 YÉÉxÉÉSÉÉ É Éä É ½þÉäiÉ xéé½þó É ={ÉɺÉxÉÉ näùjéò±é +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉ ÉҺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ + ÉÒSÉ ½þÉäiÉä. ( ªÉlÉÇ ½þÉäiÉä. ) ÊxÉ òvéä xéé ÊxÉ Éä ** +ÆMÉä +ÆMÉ PÉÖ Éä ** ºÉÖJÉÉ, ºÉÖJÉ ={É Éä ** näù ÉÊ É±Éå ªÉªÉÉ ** 9-60 ** ]õòeòé- ªÉÉäMÉ ÉɺjÉÉxÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉä±ÉÒ ={ÉɺÉxÉÉ =i{ézé ½þÉäiÉä É xé¹]õ ½þÉäiÉä. ½þÒ +Éi ÉκlÉÊiÉ ÊxÉ òvéäxéé É ÊxÉ ÉäxÉÉ ½þhÉVÉä =i{ézé ½þÉäiÉ xéé½þó É xé¹]õ ½þÉäiÉ xéé½þó; É iéò +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉxÉå +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉSÉå Ê`öEòÉhÉÓ PÉÖ ÉäxÉÉ ½þhÉVÉä PÉÖ ÉiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ªÉÉ ºÉÖJÉ û{ééºé ªÉÉ ºÉÖJÉÉSÉÒSÉ ={É ÉÉ Ênù±ÉÒ {ÉÉʽþVÉä. ** 60 ** EòÉähÉÒBEò +EÞòÊjÉ É ** ÉHòÒSÉå ½åþ É ÉÇ ** ªÉÉäMÉYÉÉxÉÉnùÒ Ê É ÉÉ É ** ÉÚÊ ÉEòÉ ½äþ ** 9-61 ** ]õòeòé- +EÞòÊjÉ É ½þhÉVÉä EÞòiÉÒxÉå xé ºÉÆ{ÉÉÊnù±Éä±Éå, ÉHòÒSÉå EòÉähÉÒ BEò É ÉÇ ½þhÉVÉä É ÉÇ ½åþSÉ +ɽäþ É ªÉÉäMÉ YÉÉxÉÉÊnùEòÉÆSÉÒ Ê É ÉÉÆiÉ ÉÚÊ É ½þÒ +Éi ÉκlÉiÉÒSÉ +ɽäþ. ** 61 ** +ÆMÉå EòÒ ú BEò ZÉɱÉå ** {É úò xéé É û{ééséä ÉɺɱÉä ** ½þÉäiÉä iéä½þò +É]õ±Éä ** ½þÊ ú½þ ú ªÉälÉ ** 9-62 ** ( EòÉä É- ÉɺɱÉä- ÉEòÉ ú. ) ]õòeòé- ºÉÖ±É É. +½þÉä +véçxéé úòxé]äõ É åú ** ÊMɳýÒiÉ ÊMɳýÒiÉ {É úº{é åú ** OɽþhÉ ZÉɱÉå BEòºÉ åú ** ºÉ ÉÇOÉɺÉå ** 9-63 ** ( EòÉä É- BEòºÉ åú- BEònù É, BEòÉ EòɳýÓ. ) ]õòeòé- +½þÉä, +véçxéé úò É +véçxé]äõ É ú ½äþ = ÉªÉ {É úº{é úéæséé OÉÉºÉ Eò úòié +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý ºÉ ÉÉÈSÉÉ OÉÉºÉ ½þÉäiÉÉä; ½þhÉÚxÉ BEòÉSÉ Éä³ýÓ ºÉ ÉÉÈSÉå OɽþhÉ ZÉɱÉå. ½þÉ Ê É¹ÉªÉ ÉlÉ É ÉEò úhééæié ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ +ɽäþ. ** 63 ** ÉÉSªÉVÉÉiÉ JÉÉ>ðÊxÉ ** ÉÉSÉEòi ɽþÒ Ê{É ÉÚÊxÉ ** `öéêeò±éò ÊxÉnèùVÉÖÊxÉ ** {É úé ªÉälÉ ** 9-64 ** ]õòeòé- ÉÉSªÉVÉÉiÉ ½þhÉVÉä {ÉnùÉlÉÇºÉ ÉÖnùÉªÉ iªééºé JÉÉ>ðxÉ É ÉÉSÉEòi É ½þhÉVÉä É nùºé ÉÚ½þ iªééºé Ê{É>ðxÉ {É úé ÉÉSÉÉ ªÉälÉå ÊxÉVÉÚxÉ úéê½þ±éò. ** 64 ** Ê É ÉÊ É ÉÉ ºÉ ÉlÉÉÇ º ÉÉ ÉÒ ** ªÉä ÉføÒªÉä +ÉxÉÆnù ÉÚÊ É ** PÉä{Éå nùòvéä BEäò +É ½þÒ ** BäºÉå Eäò±Éå ** 9-65 ** ]õòeòé- +½þÉä ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé! iéö ½þÓ Eò±ªÉÉhÉÉSÉå½þÒ Eò±ªÉÉhÉ Eò úhéé äú 227

234 +ɽþÉÆ É ºÉ ÉlÉÇ +ɽþÉÆ. ½þhÉÚxÉ +½þÉä º ÉÉ ÉÒ! B ÉføÒ ½þÒ +ÉxÉÆnù ÉÚÊ É VÉä +É{ɱÉå º É û{é iªééséä Ê`öEòÉhÉÓ PÉä{ÉäÊnùVÉä ½þhÉVÉä PÉähªÉÉ näùhªééséé ªÉÉ{ÉÉ ú VÉ úò ZÉɱÉÉ, ié úò +É ½þÒ BEòSÉ +ɽþÉå, +ºÉå iéö ½þÓ Eäò±Éå. ** 65 ** SÉäiÉÉÊSÉ ÉÉ SÉä ÉÊ É±Éå ** ÊxÉnèù±ÉäÊSÉ ÊxÉnùÊ É±Éä ** +É ½þÒSÉ +É ½þÉÆ +ÉÊhɱÉå ** xé É±É iéözéå ** 9-66 ** ( EòÉä É- SÉäiÉÉ- VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ úé. SÉä ÉÊ É±Éå- VÉÉMÉä Eäò±Éå. ) ]õòeòé- VÉÉMÉÞiÉ +ºÉhÉÉ ªÉÉºÉ VÉÉMÉÞiÉ Eäò±Éå, ËEò ÉÉ ÊxÉÊpùiÉÉºÉ VɺÉå ÊxÉVÉÊ É±Éå, iéºéå +É ½þÉÆºÉ +É ½þÒ{ÉhÉÉ iéö ½þÒ Ênù±ÉÉ, ½åþ iéö ÉSÉå xé É±É +ɽäþ. ** 66 ** +É ½þÒ ÊxÉJɳý iéözéä ** É úò ±ÉÉä Éå ½þhɺÉÒ ÉÉZÉä ** ½åþ {ÉÖxÉ ûhò ºÉÉVÉä ** iéúæêsé ½þhÉÉäÊxÉ ** 9-67 ** ]õòeòé- +É ½þÒ ÊxÉJɳý ½þhÉVÉä ºÉ ÉÇ, iéözéä ½þhÉVÉä iéözªéé º É û{ééxéå +ɽþÉå. ( iéözéå É ÉÉZÉå º É û{é BEò +ɽäþ. ) {ÉhÉ ±ÉÉä ÉÉxÉå iéúæ ½äþ ÉÉZÉä +ɽäþiÉ +ºÉå ½þhÉiÉÉäºÉ; ié ú +ºÉå ½åþ ½þhÉhÉå {ÉÖxÉ ûhò +ɽäþ. EòÉ úhé +É ½þÒ ºÉ ÉÇ VÉ ú iéúæsé +ɽäþºÉ, ié ú {ÉÖx½þÉ ÉÉZÉä +ºÉå ½þhÉhÉå {ÉÖxÉ ûhò ½þÉäiÉå. '' =SSÉÉÊ úi麪é=sséé úhéæ {ÉÖxÉ ûêhò: '' +lé ÉÉ '' ʺÉrùºªÉ EòlÉxÉÆ {ÉÖxÉ ûêhò: '' EòÉähÉÉSÉå EòÉƽþÓ xé PÉäºÉÒ ** +É{ÉÖ±Éå½þÒ EòÉäh½þÉÆ xé näùºéò ** ÉÉ EòÉähÉ VÉÉhÉä ÉÉäÊMɺÉÒ ** MÉÉè ú É EèòºÉå ** 9-68 ** ( EòÉä É- +É{ÉÖ±Éå- º ÉEòÒªÉ Éè É ÉÉÊnù. ) ]õòeòé- EòÉähÉÉSÉå EòÉƽþÓ PÉäiÉ xéé½þóºé, +É{ɱÉå½þÒ EòÉähÉÉºÉ näùié xéé½þóºé. ÉMÉ iéúæ MÉÉè ú É EòºÉå ÉÉäÊMÉiÉÉäºÉ ½åþ EòÉähÉ VÉÉhÉä? xé EòÉähÉÒ ½þÒ VÉÉhÉä. EòÉ úhé, ±ÉÉäEòÉÆiÉ Ênù±ªÉÉPÉäiɱªÉÉ ÉÉÆSÉÚxÉ MÉÉè ú É ªÉäiÉ xéºéiéå. ªÉälÉå Ê É{É úòié +ÉSÉ úhé +ºÉÚxÉ MÉÉè ú É +ɽäþ. ½åþ EòÉähÉ VÉÉhÉÒ±É? xéeòéä ÉÒiªÉlÉÇ: ** MÉÖ ûi Éå VÉä ÉføÉ SÉÉÆMÉÖ ** iéä ÉføÉÊSÉ iéé ûêxé ±ÉPÉÖ ** MÉÖ û ±ÉPÉÖ VÉÉhÉä VÉÉä {ÉÉÆMÉÖ ** iéözªéé Eò úó ** 9-69 ** ( EòÉä É- ±ÉPÉÖ- Ê É¹ªÉ. {ÉÉÆMÉÖ- ÊxÉÊ ÉkÉ, Ê É¹É. ) ]õòeòé- ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé! iéúæ VÉä ÉføÉ MÉÖ ûi ÉÉxÉå SÉÉÆMÉÖ ½þhÉVÉä SÉÉÆMɱÉÉ +ɽäþºÉ, iéä ÉføÉSÉ ±ÉPÉÖ VÉä Ê É¹ªÉ iªééæºé iéé ûxé SÉÉÆMɱÉÉ +ɽäþºÉ. MÉÖ û±épéö ÉÉ ÉÉSÉå {ÉÉÆMÉ ½þhÉVÉä Ê É¹É +ɽäþ. ɺiÉÖiÉ: iééä MÉÖ û±épéö ÉÉ É xéé½þó; +ºÉå YÉÉxÉ ½þÉähÉå ½åþ iéözªéé ½þÉiÉÉÆiÉ +ɽäþ; ËEò ÉÉ MÉÖ û±épéö ÉÉ É VÉÉä VªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå VÉÉhÉiÉÉä, +ºÉå {ÉÉÆMÉÖ 228

235 ½þhÉVÉä ÊxÉÊ ÉkÉ iéözªéé ½þÉiÉÉÆiÉ +ɽäþ. ** 69 ** Ê É¹ªÉÉ näùiééæ ÉÉ]äõ ** +uèùiééséé ºÉ ÉÉä Öò]äõ ** ié úò EòÉÆ ÁÉ ½þÉäiÉÓ ÉÉ]åõ ** ÉɺjÉå iéözéó ** 9-70 ** ( EòÉä É- ÉÉ]äõ- ʽþººÉä. ºÉ ÉÉä- ºÉ ÉÚ½þ. ÉÉ]åõ- ÉÆnùÒVÉxÉ. ) ]õòeòé- +É{ɱªÉÉ º É û{ééséé ÉÉ]õÉ Ê É¹ªÉɱÉÉ Ênù±ÉÉ +ºÉiÉÉÆ VÉ ú +uèùiééséé ºÉ ÉÉä ½þhÉVÉä ºÉ ÉÚ½þ Öò]äõ±É, ié ú +ÉSÉɪÉÇ ÉÉxÉ {ÉÖ û¹ééä Éänù + ÉÉ úòiéòxéå ÉɺjÉå ½þÓ iéözéä ÉÉ]õ ½þÉäiÉÒ±É EòɪÉ? xéé½þóié. ** 70 ** ËEò ɽÖþxÉÉ nùéiéé úé ** ÉÒ iéúæ ªÉÉSÉÉ ºÉƺÉÉ úé ** ÉåSÉÚÊxÉ ½þÉäºÉÒ ºÉÉäªÉ úé ** iéähéåêsé iééä¹éå ** 9-71 ** ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? ½äþ nùéiéé úé ºÉnÂùMÉÖ ûxéélé! ÉÒ{ÉhÉÉ É iéúæ{éhéé ½þhÉVÉä <næù{éhéé ªÉÉSÉÉ ºÉƺÉÉ ú ½þhÉVÉä ªÉÉ{ÉÉ ú ªÉÉºÉ ÉåSÉÚxÉ ½þhÉVÉä xéé½þóºéå Eò ûxé ºÉÉäªÉ úé½þéäºéò ½þhÉVÉä BEòº É û{é ºÉJÉÉ ½þÉäiÉÉäºÉ É iªééªééämééxéåsé ºÉÆiÉÉäʹÉiÉ ½þÉäiÉÉäºÉ. ** 71 ** ** <ÊiÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä ʺÉrù ú½þhéòxéé ÉEÆò xé É É ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÇ É ** 9** xé É É ÉEò úhééséé ={ɺÉƽþÉ ú- ªÉÉ xé É É ÉEò úhéé ÉvªÉå ʺÉrù ú½þhéò ºÉÉÆÊMÉiɱÉÒ +ɽäþ. ÉlÉ É <ÆÊpùªÉä É Ê É¹ÉªÉ ªÉÉÆSÉä BäCªÉ ÉhÉÇxÉ Eäò±Éå +ɽäþ. EòÉ úhé YÉÉxÉÒ {ÉÖ û¹ééºé ºÉ ÉÇ ÊSÉx ɪÉSÉ ÉɺÉiÉå; ½þhÉÚxÉ iªééxéå EòÉähÉiªÉÉ <ÆÊpùªÉÉxÉå EòÉähÉiªÉÉ Ê É¹ÉªÉÉSÉå OɽþhÉ Eò úé Éå? <ÆÊpùªÉÉxÉå Ê É¹ÉªÉÉSÉä OɽþhÉ Eäò±Éå, ié úò +É{ɱÉäSÉ OɽþhÉ ½þÉäiÉå, ½þhÉÚxÉ ÉÉäHòÉ ÉÉäMªÉ û{é Éänù xé úé½úþxé BEò +uèùié +Éi ÉÉSÉ ú½þéiééä, +ºÉå xé>ð +Éä ªÉÉÆxÉÒ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfäø +É úºéé {ÉÉʽþ±ÉÉ ié úò où¹]õòxéåsé où¹]õò {ÉÉʽþ±ÉÒ, iéuùiéâ +É{ÉhÉSÉ +É{ÉhÉÉÆºÉ {ÉÉʽþ±Éå, ½þhÉÚxÉ +É{ÉhÉ BEò +ɽþÉå, ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ xéémé, ÉÖnùÒ, EÆòEòhÉ, Eò±±ÉÉä³ý, EòÉ{ÉÚ ú ªÉÉÆSÉÉ où¹]õéæié Ênù±ÉÉ +ɽäþ. {ÉÖfäø <ÆÊpùªÉÉÆSÉÉ É Ê É¹ÉªÉÉÆSÉÉ VÉÉä ºÉÆ ÉÆvÉ ½þÉäiÉÉä, iªééséå JÉÆb xé Eò ûxé <ÆÊpùªÉÉÆSÉå Ê É¹ÉªÉÉÆºÉ Éä]õhÉå ½åþ ºÉ ÉÖpùÉ É ú ÉÞι]õ, >ðºééséò {Éä úò É úºé, SÉÆpù É EòÉÆÊiÉ ªÉÉ É ÉÉhÉå ½þÉäiÉå, +ºÉå Ê ÉºÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø, ÉÉä±ÉhÉå ZÉɱÉå ié úò ºÉ ÉÉÊvÉ ÉÉäb ié xéé½þó, ªÉ ɽþÉ ú ZÉɱÉä ié úò +ÊGòªÉi É ÉÉäb ié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø, ÉÀ ÉªÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ ÊjÉ{ÉÖ]õÒ ½þhÉÚxÉ EòÉƽþÓ = úié xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø ªÉÉäMÉ ÉÉMÉÇ, É ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÇ, ÊxÉ ÉÞÊkÉ ÉÉMÉÇ ½äþ = úié xéé½þóié. EòÉ úhé ºÉ ÉÇ VÉ ú +Éi ÉÉSÉ +ɽäþ, ié ú ªÉÉäMÉ Eò úhéé úésé xéé½þó. ÉMÉ ªÉÉäMÉ EòÉähÉÒ Eò úé ÉÉ? EòÊ úiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. {ÉÖfåø näù É ÉHò, 229

236 ºlÉÉxÉ É ÉÉMÉÇ, BEòÉÆiÉ É Ê É É, näù É näù>ð³ý, {ÉÚVªÉ {ÉÚVÉEò, VÉ{É, vªééxé, ÊxÉvÉÉÇ ú ½äþ ºÉ ÉÇ ÉEòÉ ú ÊSÉpÚù{É +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý {É úº{é úéæséé ºÉÆ ÉÆvÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ±ÉÉèÊEòEòÉÆiÉÒ±É + ÉÉ ÉEòÉ úséò ÉiÉÇhÉÚEò Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ. Ê ÉlªÉÉ ié úò EòÉähÉÒ ½þhÉÉ ÉÒ? VÉä VÉä {ÉÚVÉÉÊnù ªÉ ɽþÉ ú ½þÉäiÉÒ±É, iéä ºÉ ÉÇ ÊSÉx ÉªÉ +ɽäþiÉ. ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ Éä û³ýsªéé ±ÉähªÉÉÆSÉÉ où¹]õéæié Ênù±ÉÉ +ɽäþ. É ÉÞIÉ É Ê ÉºiÉÉ ú, ÉÖEòÉ ÉxÉÖ¹ªÉ, +IÉiÉÉ, nùò{é, SÉÆpù, +ÎMxÉ ªÉÉÆSÉÉ où¹]õéæié näù>ðxé xéè ÉätÉÊnù {ÉnùÉlÉÇ näùhªéé xé näùhªééséé ªÉ É½þÉ ú Ê ÉlªÉÉ +ɽäþ, +ºÉå BEòÉähÉ{ÉzÉɺÉÉ ªÉÉ +Éå ÉÒ{ɪÉÈiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. {ÉÖfåø BEò Ê É ÉSÉ +ɽäþ, ½þhÉÚxÉ ÉÊHò xéé½þó É + ÉÊHò xéé½þó, ={ÉÊxɹÉnåù ËxÉnùÉ É ºiÉÖÊiÉ{É ú ½þÉäiÉÉiÉ. +lé ÉÉ iªéé nùéäx½þò xéé½þóié. EòÉ úhé +Éi ÉÉ ÉÉèxÉ û{é +ɽäþ. {ÉÖfåø ªÉÉjÉÉÊnù ÉEòÉ úéséå JÉÆb xé Eäò±Éå +ɽäþ. {ÉÖfåø Eò ÉÇ YÉÉxÉ É ={ÉɺÉxÉÉ ½äþ ÉÉMÉÇ ªÉlÉÇ +ɽäþiÉ, +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ, +Éi ÉκlÉÊiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉÒ +ɽäþ. {ÉÖfåø ºÉnÂùMÉÖ ûséå ºiÉ ÉxÉ Eò ûxé, ½åþ xé É É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. <ÊiÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä xé É É ÉEò úh麪é iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ. ** 9 ** OÉÆlÉ{ÉÊ ú½þé ú lé nù É É ÉEò úhéé Æú É: * +ÉiÉÉÆ ªÉÉ nù½þé ªÉÉ ÉEò úhéé{éªéèié ºÉ ÉÇ +Éi É û{ésé +ɽäþ, +Éi ÉÉÊiÉÊ úhò EòÉƽþÓ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. + ÉÒ VÉ ú +Éi ÉκlÉÊiÉ ÉÖ³ýSÉÒSÉ ÊºÉrù +ɽäþ, ié ú OÉÆlÉ Eò úhªééséå EòÉ úhé EòɪÉ? ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ªÉÉ ÉEò úhééxéå {ÉÊ ú½þé ú ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ. iªééæié ÉlÉ É ºÉnÂùMÉÖ ûxéó VÉÒ +Éi ÉκlÉÊiÉ Ênù±ÉÒ iéò +É{ɱªÉÉ {ÉÖ úiéò xéºéúxé ºÉ ÉÉÈSÉÒSÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- {É úò MÉÉ ÉÒÊxÉ ÉÞÊkÉ úéªéé ** ½þÉiÉÉiɳýÓ ºÉÖJÉÊ É±Éå iéúªééæ ** ié úò ÊxÉ ÉÉÆiÉÊSÉ Ê ÉªÉÉÆ ** ÉÉäMÉÉ Éå EòÓ ** 10-1** ( EòÉä É- iéúªééæ- iéúæ. ÊxÉ ÉÉÆiÉÉÊSÉ- º ɺlÉ{ÉhÉÉxÉå. ) ]õòeòé- {ÉhÉ +MÉÉ ÊxÉ ÉÞÊkÉ úéªéé! iéúæ ɱÉÉ +É{ɱªÉÉ ½þÉiÉÉJÉɱÉÓ ºÉÖJÉ Ênù±ÉåºÉ, ié úò iéå ÉÓ ÊxÉ ÉÉÆiÉÊSÉ ½þhÉVÉä BEòÉÆiÉÉ ÉvªÉå º ɺlÉ{ÉhÉÉxÉå úé½úþxé ÉÉäMÉÉ Éå EòɪÉ? xéé½þó. ié ú iéúæsé ºÉ ÉÇ VÉMÉÉºÉ ºÉÖJÉÒ Eäò±ÉåºÉ. ** 1** {É úò ɽäþ Éå ºÉÚªÉÉÇ ½þÉiÉÓ ** ÊnùvɱÉÓ iéävééséò ºÉÖiÉÒ ** iéªéé ÉɺÉÉ +ÆiÉ ú ÉiÉÔ ** VÉMÉÊSÉ Eäò±Éå ** 10-2** 230

237 SÉÆpùÉ漃 + ÉÞiÉ PÉÉiɱÉå ** iéå iéªééêsé EòÉªÉ ªÉäiÉÖ±Éå ** EòÓ ËºÉvÉÖ ÉäPÉɺÉÒ ÊnùvɱÉä ** ÉäPÉÉSÉÉ ÉÉMÉÖ ** 10-3 ** ( EòÉä É- iéävééséò- ÉEòÉ ÉÉSÉÒ. ºÉÖiÉÒ- ºÉÖiÉb Ò, ºÉÚiÉ. ÉɺÉÉ- ÉEòÉ ÉÉxÉå. +ÆiÉ ú ÉiÉÔ- +ÉÆiÉ +ºÉhÉÉ äú. iéªééêsé- iªéésªéé. ªÉäiÉÖ±Éå- {ÉÖ úiéå. ) ]õòeòé- {ÉhÉ É½äþ ÉÉxÉå ºÉÚªÉÉÇSªÉÉ ½þÉiÉÉÆiÉ ÉEòÉ ÉÉSÉÒ BEò ºÉÖiÉb Ò Ênù±ÉÒ +ɽäþ, {ÉhÉ iªéé ÉEòÉ ÉÉxÉå +ÆiÉ ÉÇiÉÔ ºÉ ÉÇ VÉMÉ ÉEòÉÊ ÉiÉ Eäò±Éå +ɽäþ. iéuùiéâ ÉVÉ É ÉÉhÉå ºÉ ÉÇ VÉMÉ iéúæsé ºÉÖJÉÒ Eäò±Éå +ɽäþºÉ. ** 2** SÉÆpùÉºÉ + ÉÞiÉ Ênù±Éå +ɽäþ, iéå iªéésªéé {ÉÖ úiéåsé +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ié ú ºÉ ÉÇ Éxɺ{ÉiÉÓSÉå iªéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå VÉÒ ÉxÉ ½þÉäiÉå. É ºÉ ÉÖpùÉÆxÉÓ ÉäPÉÉºÉ VÉÉä {ÉÉhªÉÉSÉÉ ÉÉMÉ Ênù±ÉÉ +ɽäþ, iééä iªééséé {ÉÖ úiéésé +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ié ú ºÉ ÉÇ VÉMÉ iªéé {ÉÉhªÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå ºÉÖJÉÒ ½þÉäiÉå. iéuùiéâ iéúæ ºÉ ÉÇ VÉMÉ ºÉÖJÉÒ Eäò±ÉåºÉ. ** 3 ** Ênù ÉÉ VÉÉä =ÊVÉ ÉbÖ ** iééä PÉ úésééêsé ºÉÖ ú ÉÉbÖ ** MÉMÉxÉÓ +léò {É ÉÉbÖ ** VÉMÉÉSÉÉ EòÓ ** 10-4 ** +MÉÉvÉä½þÒ =SÉÆ É³ýÊiÉ ** iéä SÉÆpùÒSÉÒ xéé ÉÊHò ** ɺÉÆiÉÖ Eò úò iéé ½þÉäiÉÒ ** ZÉÉb ÉSÉä nùéxé ** 10-5 ** ]õòeòé- Ênù ÉÉVÉÉä=ÊVÉ ÉbÖ ½þhÉVÉä Ênù ªÉÉSÉÉ VÉÉä =VÉäb +ɽäþ, iééä iªéésªéé {ÉÖ úiéé xéé½þó, ié ú iªéésªéé ªÉÉäMÉÉxÉå PÉ úéséòsé ºÉÖ ú ÉÉbÖ ½þhÉVÉä ÉÉä ÉÉ +ɽäþ; É +ÉEòÉ ÉÉSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ VÉÉä + ÉEòÉ É ( {ÉÉäEò³ý{ÉhÉÉ ) +ɽäþ, iééä ºÉ ÉÇ VÉMÉÉEòÊ úiééæ +ɽäþ. ** 4 ** +MÉÉvÉ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÖpù ½äþ =SÉÆ É³ýiÉÉiÉ, ( É úiéò ªÉäiÉä, ) iªééºé EòÉ úhé SÉÆpùÉSÉÒ ÉÊHòSÉ +ɽäþ, É ÉºÉÆiÉ@ñiÉÖ VÉä ½þÉÆ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉÉä, iéä ½þÉÆSÉ ZÉÉb ÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ nùéxé½þéäiéò ½þhÉVÉä {ɱ±É ÉÉÊnùEò Öò]õiÉÉiÉ. iéuùiéâ iéúæ ɱÉÉ VÉå ºÉÖJÉÒ Eäò±ÉåºÉ, iéå ÉVÉ{ÉÖ úiéå xéºéúxé VÉMÉ ºÉÖJÉÒ Eäò±Éå +ɽäþºÉ. ** 5 ** ½þhÉÉäÊxÉ +ºÉÆ ÉªÉÇ ** ½åþ nèùê ÉEäòSÉå +ÉènùɪÉÇ ** ÉÉÆSÉÚÊxÉ º ÉÉiÉÆiɪÉÇ ** ÉÉZÉå xéé½þó ** 10-6 ** ]õòeòé- ½þhÉÉäÊxÉ ½þhÉVÉä iéúæsé ºÉÖJÉÒ Eäò±ÉåºÉ ½þhÉÚxÉ, +ºÉÆ ÉªÉÇ ½þhÉVÉä +ÊxÉ ÉɪÉÇ +ºÉå ½åþ nèùê ÉEäòSÉå+ÉènùɪÉÇ ½þhÉVÉä ºÉ½þVÉ VÉMÉ ºÉÖJÉÒ ½þÉähÉå BiÉpÖù{É +ÉènùɪÉÇ +É{ɱªÉÉ ÉHòÒSÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ +É{ɱªÉÉ nèù ÉÒ ÉHòÒ ÉÉÆSÉÚxÉ ÉÒSÉ xéé½þó, ÉMÉ ÉÉZÉå º ÉiÉÆjÉ{ÉhÉÉSÉå +ÉènùɪÉÇ EòºÉä ʺÉrù ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 6 ** +ÉÊhÉ ½þÉ ªÉä ÉføÉ BäºÉÉ ** {ÉÊ ú½þé û näù>æð EòɪɺÉÉ ** É ÉÖ É ÉÉ É Ê ÉxªÉɺÉÉ ** +Éb `öé ÉÖÊxÉ ** 10-7 ** 231

238 ]õòeòé- ºÉ ÉÇ VÉMÉ iéúæsé ºÉÖJÉÒ Eäò±ÉåºÉ, ÉÒ Eäò±Éå xéé½þó + ÉÉ ÉEòÉ úséé ½þÉ ªÉä ÉføÉ {ÉÊ ú½þé ú ÉÒ EòÉªÉ ½þhÉÚxÉ näù>æð näùiéé ªÉähÉÉ ú xéé½þó. EòÉ úhé ºÉ ÉÇ VÉMÉ iéúæsé +ɽäþºÉ, ÉMÉ ÉÒ ié úò iéúvé ÉÉÆSÉÚxÉ EòºÉÉ úé½þòxé? ½þhÉÚxÉ É ÉÖ VÉÉä ºÉnÂùMÉÖ û iªééséé É ÉÉ É ½þhÉVÉä ÊSÉSUôÊHò ÊiÉSÉÉ VÉÉä Ê ÉxªÉÉºÉ ½þhÉVÉä Ê ÉºiÉÉ ú ªÉÉSªÉÉ +Éb `öé ÉÖÊxÉ ½þhÉVÉä ÉvªÉå úé½úþxé EòÉªÉ {ÉÊ ú½þé ú té ÉÉ? näùiééæ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 7 ** +É ½þÓ ÉÉäʱɱÉÉå VÉå EòÉƽþÓ ** iéå ÉEò]õSÉÒ +ºÉä `öé<è ** ÉÉ º ɪÉÆ ÉEòÉ ÉÉ EòÉÆ<È ** ÉEòÉ ÉÉ Éå ÉÉä±Éå ** 10-8 ** ( EòÉä É- ÉEò]õ- =PÉb, ÉiªÉIÉ. `öé<è- ÉÀÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ. ) ]õòeòé- +É ½þÓ VÉå EòÉƽþÓ ÉÉä±É±ÉÉå, iéå ºÉ ÉÇ `öé<è ½þhÉVÉä ÉÀÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉEò]õSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ º ɪÉÆ ÉEòÉ ÉÉºÉ ÉÒ ÉÉä±ÉÚxÉ EòÉªÉ ÉEòÉ ÉÉ Éå ½þhÉVÉä ÉEò]õ Eò úé Éå? VÉå ÉEò]õ xéé½þó, iéå OÉÆlÉÉxÉå ÉEò]õ ½þÉä<DZÉ. VÉå ÉEò]õ +ɽäþ, iéå OÉÆlÉÉxÉå EòºÉå ÉEò]õ ½þÉä<DZÉ? ½þÉähÉÉ ú xéé½þó. ** 8 ** Ê É{ÉɪÉå +É ½þÒ ½þxÉ ** EòÒVÉä iéå {ÉÉ ÉÉèxÉ ** ié úò EòÉªÉ VÉxÉÓ VÉxÉ ** ÊnùºÉiÉå xéé ** 10-9 ** ( EòÉä É- Ê É{ÉɪÉå- EònùÉÊSÉiÉÂ. ½þxÉ- {ÉÉnù{ÉÚ úhééléç +ɽäþ. ) ]õòeòé- VÉ ú Ê É{ÉɪÉå ½þhÉVÉä EònùÉÊSÉiÉ +É ½þÒ ÉÉèxÉ véé úhé Eäò±Éå +ºÉiÉå, ( ÉÉä±É±ÉÉå xéºéiééå, ) ié ú VÉxÉÉºÉ VÉxÉ ÊnùºÉ±Éå xéºéiéå EòɪÉ? ÊnùºÉ±Éå +ºÉiÉåSÉ. ** 9 ** VÉxÉÉiÉå VÉxÉå näùjéiééæ ** pù¹]õéêsé où ªÉ iéi ÉiÉÉÆ ** EòÉähÉÒ xé½þéäêxé +ÉʪÉiÉÉ ** ʺÉrùÉÆiÉÊSÉ ** ** ]õòeòé- VÉxÉÉºÉ VÉxÉÉxÉå {ÉÉʽþ±Éå, ié úò pù¹]õésé où ªÉ{ÉhÉÉxÉå ÉɺÉiÉÉä; ½þhÉÚxÉ ªÉälÉå EòÉähÉÓxɽþÉäÊxÉ ½þhÉVÉä EòÉähÉÒ xé ÉÉä±É±Éå, ié úò +ɪÉiÉÉ ½þhÉVÉä º ÉiÉ:ʺÉrù ½þÉ ÊºÉrùÉÆiÉSÉ +ɽäþ. ** 10 ** ªÉªÉÉ{É úéèiéå EòÉƽþÓ ** ºÉÆÊ Épù½þºªÉ xéé½þó ** +ÉÊhÉ ½åþ iéªéé +ÉvÉÓ½þÒ ** +ºÉiÉÊSÉ +ºÉä ** ** ( EòÉä É- ºÉÆÊ Épù½þºªÉ- YÉÉxÉ ú½þºªé. ) ]õòeòé- ªÉÉ{É úiéå nöùºé åú YÉÉxÉÉSÉå ú½þºªé EòÉƽþÓ xéé½þó. +ÉÊhÉ ½åþ YÉÉxÉ ú½þºªé, iéªéé+évéó½þò ½þhÉVÉä ÉÉä±ÉhªÉÉSªÉÉ {ÉÚ ÉÕ½þÒ +ºÉiÉSÉ +ɽäþ. ** 11 ** 232

239 ié úò OÉÆlÉ ÉºiÉÉ ÉÉä ** xé PÉbä ½þhÉä {ÉÉ ÉÉä ** {É úò ʺÉrùÉxÉÖ ÉÉnù±ÉɽþÉä ** +É Éb Ò Eò Æû ** ** ( EòÉä É- ɺiÉÉ ÉÉä- ɺÉÆMÉ. {ÉÉ ÉÉä- ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå. ʺÉrùÉxÉÖ ÉÉnù- ʺÉrù VÉå +ɽäþ iéå ÉÉä±ÉÚxÉ nùéjéê ÉhÉå. ) ]õòeòé- +É ÉSªÉÉ ÉÉä±ÉhªÉÉxÉå EòÉƽþÓ ½þÉäiÉ xéé½þó, ié ú OÉÆlÉÉSÉÉ ÉºiÉÉ É VÉÉä Eäò±ÉÉ, iééä PÉb ié xéé½þó +ºÉå ½þhÉhÉå ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå. ªÉÉ É ú =ké ú näùiééié, EòÓ VÉÒ ÎºlÉÊiÉ ÊºÉrù +ɽäþ ÊiÉSÉÉSÉ +xéö ÉÉnù +É ½þÒ, +É Éb ÒEò Æû±ÉɽþÉä ½þhÉVÉä +É Éb ÒxÉå Eäò±ÉÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ OÉÆlÉ Eò úhªééºé EòÉƽþÓ ÉÉvÉEò xéé½þó. ** 12 ** {ÉÊføªÉÆiÉä ºÉnùÉ iéäêsé ** {É úò ÉÉäMÉÒ xé ÉÒ xé ÉÒ ûêsé ** ½þhÉÉäÊxÉ ½þÉ =ÊSÉiÉÖÊSÉ ** +xéö ÉÉnùʺÉrù ** ** ( EòÉä É- =ÊSÉiÉ- ªÉÉäMªÉ. +xéö ÉÉnùʺÉrù- ʺÉrùÉxÉÖ ÉÉnù. ) ]õòeòé- {ÉÊføªÉÆiÉä ½þhÉVÉä ɽþÉhÉä ±ÉÉäEò ½äþ, ºÉnùÉiÉäÊSÉ ½þhÉVÉä ºÉÉ ÉÇEòɳý ʺÉrùSÉ +ɽäþiÉ. {ÉhÉ iéä É ÉhÉEòlÉxÉåEò ûxé xé ÉÒxÉ xé ÉÒxÉ ûêsé PÉäiÉ +ɽäþiÉ. ½þhÉÚxÉ ÊºÉrùÉxÉÖ ÉÉnù Eò úhéå ªÉÉäMªÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ OÉÆlÉ Eò úhªééºé ÉÉvÉEò EòÉƽþÓ xéé½þó. ** 13 ** <ªÉÉEòÉ úhéå Ê ÉªÉÉ ** MÉÉè{ªÉ nùéê ɱÉå ÉÉä±ÉÚÊxɪÉÉÆ ** BäºÉå xéé½þó +É{ɺɪÉÉ ** ÉEòÉ ÉÚÊSÉ ½þÉ ** ** ]õòeòé- ªÉɺÉÉ`öÓ +Éi É ÉºiÉÖ MÉÖ{iÉ ½þÉäiÉÒ, iéò ÉÒ ÉÉä±ÉÚxÉ nùéjéê ɱÉÒ ½þhÉVÉä =PÉb Eäò±ÉÒ +ºÉå xéé½þó. ié ú +É{ɺɪÉÉ ½þhÉVÉä ºÉ½þVÉ iéò +Éi É ÉºiÉÖ º ɪÉÆ ÉEòÉ ÉSÉ +ɽäþ. ** 14 ** +ÉÊhÉ {ÉÚhÉÇ +½ÆþiÉÉ Éäfø±ÉÉå ** ºÉéPÉ +É ½þÓSÉ nùé]õ±ééå ** ÉÉ ±ÉÉä{ɱÉÉå ÉMÉ]õ±ÉÉå ** EòÉähÉɽÚþÊxÉ ** ** ( EòÉä É- ºÉ ÉÉǽÆþ ½þhÉVÉä ºÉ ÉÉÈSÉÉ +½Æþ BEòSÉ. Éäfø±ÉÉå- ªÉÉ{ɱÉÉå. ºÉéPÉ- ɽÖþiÉ, SɽÚÆþEòbä. nùé]õ±ééå- É ú±ééå. ) ]õòeòé- +ÉÊhÉ {ÉÚhÉÇ + ÉÉ BEòÉ +½ÆþiÉäxÉå Éäfø±ÉÉå ½þhÉVÉä ºÉ ÉÉǽÆþ{ÉhÉÉxÉå ªÉÉ{ɱÉÉå É ºÉéPÉ ½þhÉVÉä ɽÖþiÉ ÉEòÉ úéxéå +É ½þÓSÉ nùé]õ±ééå ½þhÉVÉä É ú±ééå. ½þhÉÚxÉ +É ½þÒ EòÉähÉÉSªÉÉ ié úò ªÉÉäMÉÉxÉå ½þhÉVÉä +YÉÉxÉÉxÉå É YÉÉxÉÉxÉå ±ÉÉä{ɱÉÉå É ÉEò]õ ZÉɱÉÉå +ºÉå ÉÉ ½þhÉVÉä xéé½þó. ** 15 ** +É{ÉhɪÉÉ +É{ÉhÉ{Éå ** ÊxÉ û{éhé EòÉªÉ ÉÉä{Éä ** ÉÉ =MÉä{ÉhÉå ½þÉ ú{éä ** BäºÉå +ɽäþ ** ** 233

240 ( EòÉä É- ÊxÉ û{éhé- ÉÊiÉ{ÉÉnùxÉ. ÉÉä{Éä- té Éå, +{ÉÉÇ Éå. ) ]õòeòé- + ÉÒ VÉ ú +Éi ÉκlÉÊiÉ +ɽäþ, ié ú +É{ÉhÉ +É{ɱÉå ÊxÉ û{éhé, EòÉªÉ ÉÉä{Éä ½þhÉVÉä EòÉªÉ té Éå? näùiééæ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. ÉÉ ½þhÉVÉä +lé ÉÉ =MÉä{ÉhÉå ½þhÉVÉä xé ÉÉä±ÉiÉÉÆ úéê½þ±ªééºé iééä +Éi ÉÉ ½þÉ ú{éä ½þhÉVÉä xéé½þóºéé ½þÉä<DZÉ, +ºÉå +ɽäþ EòɪÉ? xéé½þó. ** 16 ** ½þhÉÉäÊxÉ ÉÉZÉÒ ÉèJÉ úò ** ÉÉèxÉÉSÉå½þÒ ÉÉèxÉ Eò úò ** ½åþ {ÉÉÊhɪÉÉ É úò ÉEò úò ** äúêjé±éò VÉèºÉÒ ** ** ( EòÉä É- ÉèJÉ úò- ÉÉhÉÒ. ÉEò úò- ºÉÖºÉ ú. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ ÉÉZÉÒ ÉÉhÉÒ ½þÒ ÉÉèxɺ É û{é +Éi ªÉÉSÉä ÉÉèxÉEò úò ½þhÉVÉä ÉÉèxÉ û{é ªÉÉJªÉÉxÉ Eò úò; EòÉ úhé ÉÉhÉÒºÉ iééä +ÊxÉnæù ªÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ VÉå ½åþ ªÉÉJªÉÉxÉ Eäò±Éå, iéå {ÉÉhªÉÉ É ú ºÉÖºÉ úòséå ÊSÉjÉ äúj鱪éé É ÉÉhÉå +ɽäþ. ½þhÉVÉä {ÉÉhªÉÉ É ú VɺÉå ÊSÉjÉ = É]õiÉ xéé½þó, iéuùiéâ ÉÉZÉå ÉÉä±ÉhÉå ½þÉä>ðxÉ ½þÉäiÉ xéé½þó. ** 17 ** B ÉÆ nù ÉÉä{ÉÊxɹÉnåù ** {ÉÖføÉ úò xé føéê³ýiéó {Énåù ** ½åþ näùjééäêxé ÉÖb Ò ÉÉävÉå ** ªÉälÉåÊSÉ ÊnùvɱÉÒ ** ** ( EòÉä É- {ÉÖføÉ úò- {ÉÖfåø. xéføéê³ýiéò- ]õéeòòié xéé½þóié. {Énåù- {ÉÉ>ð±Éå. ) ]õòeòé- B ÉÆ ½þhÉVÉä ªÉÉ É ÉÉhÉå nù ÉÉä{ÉÊxɹÉnåù ½þÓ +Éi É ÉhÉÇxÉÉÊ É¹ÉªÉÓ {ÉÖfåø {ÉÉ>ð±É ]õéeòòié xéé½þóié. ½åþ {ÉɽÚþxÉ ÉÉävÉÉxÉå ½þhÉVÉä +xéö É ÉÉxÉå ªÉälÉåSÉ ½þhÉVÉä º É û{ééséä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÖb Ò Ênù±ÉÒ. ** 18 ** +ÉiÉÉÆ OÉÆlɺiÉÖÊiÉ EòÊ úiééié- YÉÉxÉnäù ÉÉä ½þhÉä ÉÒ ÉÆiÉ ** ½åþ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ ** ºÉä ÉÚÊxÉ VÉÒ Éx ÉÖHò ** ½åþÊSÉ ½þÉäiÉÖ ** ** ( EòÉä É- ºÉä ÉÚÊxÉ- + ªÉɺÉÉxÉå. ½åþÊSÉ- +xéö É ÉÉ ÉÞiɺ É û{é. ½þÉäiÉÖ- ªÉÉ {ÉnùÉxÉå ÉÖ ÉÖIÉÚºÉ +ÉÊ É ÉÉÇnù Ênù±ÉÉ. ) ]õòeòé- +ÉiÉÉÆ YÉÉxÉnäù É É½þÉ úévé ½þhÉiÉÉiÉ, EòÓ ÉÒ ÉÆiÉ VÉÉä ½þÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ OÉÆlÉ iªéésªéé + ªÉɺÉÉxÉå VÉÒ Éx ÉÖHò ½äþ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉSÉ ½þÉä ÉÉäiÉ. ÉÒ ÉÆiÉ +ºÉå Ê É Éä¹ÉhÉ näùhªééséå EòÉ úhé <iéeåòsé EòÓ, ªÉÉ OÉÆlÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉÉxÉå +Éi ɺÉÆ{ÉÊkÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä. ½þhÉÚxÉ ªÉÉ OÉÆlÉɺÉSÉ ½åþ Ê É Éä¹ÉhÉ Ênù±Éå +ɽäþ. ËEò ÉÉ ÉÒ ÉÆiÉ ½þhÉVÉä ÉÖ ÉÖIÉÖ É +xéö É É û{éò VÉä + ÉÞiÉ ½þhÉVÉä +Éi ɺ É û{é iéä ½þÉä ÉÉäiÉ, +ºÉÉ +Ê É ÉɪÉ. ** 19 ** 234

241 <ié ú OÉÆlÉÉSÉå ªÉÉ OÉÆlÉÉ{ÉÖfåø ɽþk É xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ÉÖÊHò EòÒ ú Éä±½þɳý ** +xéö É ÉÉ ÉÞiÉÓ ÊxÉJɳý ** {É úò + ÉÞiÉɽþÒ =`öò ±Éɳý ** + ÉÞiÉå ªÉähÉå ** ** (EòÉä É- Éä±½þɳý- ºÉÖ úºé, SÉÉÆMɱÉå. ÊxÉJɳý- ºÉ ÉÇ. =`öò±éé³ý- {ÉÉhÉÒ ºÉÖ]õiÉå. ) ]õòeòé- ªÉÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉOÉÆlÉÉ ÉvªÉå ÉÖÊHò ½þÒ ÊxÉ SɪÉåEò ûxé Éä±½þɳý ½þhÉVÉä ºÉÖ úºé{éhééxéå ÉÌhɱÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ªÉÉ OÉÆlÉÉ{ÉÖfåø <ié ú OÉÆlÉ iéösuô +ɽäþiÉ. {ÉhÉ º ÉMÉﻃ + ÉÞiÉÉºÉ näùjéò±é ªÉÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉOÉÆlÉÉSÉå ºÉä ÉxÉ Eò úhªééê ɹɪÉÓ <SUôÉ =i{ézé ½þÉäiÉä. ( iééåb ÉºÉ {ÉÉhÉÒ ºÉÖ]õiÉå. ) ** 20 ** <ié ú OÉÆlÉ iéösuô +ɽäþiÉ, +ºÉå½þÒ É±ÉÉ ½þhÉiÉÉÆ ªÉäiÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ÊxÉiªÉÉSÉÉ SÉÉÆnÖù ½þÉäªÉ ** {É úò {ÉÖxÉ ÉäSÉÉ +ÉxÉÖ +ɽäþ ** ½åþ EòÉÆ ÉÓ ½þhÉÉå ±Éɽäþ ** ºÉÚªÉÇÊnù`öÓ ** ** ( EòÉä É- ºÉÚªÉÇÊnù`öÒ- ºÉÚªÉÇ ÉEòÉ É +lé ÉÉ Ênù`öÒ ½þhÉVÉä YÉÉxÉ. ) ]õòeòé- ÊxÉiªÉ SÉÆpù ÊxÉ úé³ýé ªÉäiÉÉä, EòÉ úhé iééä BEäòEò Eò±ÉäxÉå ÉÉføiÉ +ºÉiÉÉä; É {ÉÉèÌhÉ ÉäSÉÉ {ÉÚhÉÇ SÉÆpù ½þÉ +ÉxÉÖ+ɽäþ ½þhÉVÉä ÊxÉ úé³ýé +ɽäþ. + ÉÉ ÉEòÉ úséé xªéúxééêvéeò Éänù ºÉÚªÉÇoù¹]õÒSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ½þhÉVÉä ºÉÚªÉÇ ÉEòÉ ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÒ EòÉªÉ ½þhÉÚxÉ Eò±{ÉÚÆ? Eòα{ÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. iéuùiéâ <ié ú OÉÆlÉÉ{ÉäIÉÉÆ ½þÉ ÉÉZÉÉ OÉÆlÉ lééä ú +ɽäþ, +ºÉÉ Éänù ºÉÚªÉÉǺÉÉ újéä YÉÉxÉÒ VÉä iéö ½þÒ ºÉÆiÉ iªéé iéö ÉSªÉÉ{ÉÖfåø ÉÒ EòÉªÉ Eò±{ÉÚÆ? Eòα{ÉiÉÉÆ ªÉähÉÉ ú xéé½þó. +ºÉå YÉÉxÉä É úéæxéó ºÉÆiÉÉÆºÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ** 21 ** ÉÖ ÉÖIÉÚÆSÉÒ +É É ªÉEòiÉÉ nùéjéê ÉiÉÉiÉ- Ê ÉªÉÉ ºÉÉ ÉÉʪɱÉÒ ½þÉäªÉ ** iéé +ÆMÉÓSªÉÉ +ÆMÉÓ xé ºÉ ÉɪÉä ** ªÉä ½ ÉÓ iéäléåêsé +ɽäþ ** iéé ûhªé EòÓ ** ** ( EòÉä É- ºÉÉ ÉÉʪɱÉÒ½þÉäªÉ- ={É É ú ½þÉäªÉ. ) ]õòeòé- Ê ÉªÉäºÉ VÉä ½þÉÆ ºÉÉ ÉÉʪɱÉÒ½þÉäªÉ ½þhÉVÉä iéé ûhªénù ÉÉ ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä, iéä ½þÉÆ iéò +É{ɱªÉÉ +ÆMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉÉ ÉiÉ xéé½þó. ºÉ ÉÇ +ÆMÉå iéé ûhªénù ÉäxÉå É Öòα±ÉiÉ ½þÉäiÉÉiÉ. ªÉä ½ ÉÓ ½þhÉVÉä VÉä ½þÉÆ iéé ûhªénù ÉÉ ªÉäiÉ xéé½þó, + ÉÉ + ɺlÉä ÉvªÉå iéå iéé ûhªé iªéé +ÆMÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ MÉÖ{iÉ +ºÉiÉåSÉ. iéuùiéâ ªÉÉ OÉÆlÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ Eèò ɱªÉ{Énù näùhªééséå ºÉÉ ÉlªÉÇ MÉÖ{iÉ +ɽäþSÉ; {ÉhÉ ÉÖ ÉÖIÉÖ VÉä ½þÉÆ ½þÉ OÉÆlÉ {ÉɽþÒ±É, iéä ½þÉÆSÉ iéå {Énù Ê É³ýiÉå. ** 22 ** 235

242 {ÉÖx½þÉ ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- ɺÉÆiÉÉSÉÉ +ɱÉÉ ** ò³ýó Öò±ÉÓ +É{ÉÖ±ÉÉ ** MÉMÉxÉÉÊSɪÉÉ b ɳýÉ ** {Éä±ÉiÉÓ ZÉÉbå ** ** ( EòÉä É- b ɳýÉ- ÉÞIÉ ÉÉJÉÉ. {Éä±ÉiÉÓ- ÉÉä ÉiÉÓ, {ÉºÉ úiéó. ) ]õòeòé- ɺÉÆiÉ@ñiÉÖ ÉÉ{iÉ ZÉɱªÉÉ É ú ZÉÉbå ½þÓ +É{ɱªÉÉ ò±é{éö¹{éé ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ É MÉMÉxÉÉÊSɪÉÉb ɳýÉ ½þhÉVÉä +ÉEòÉ ÉÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ MÉä±É䱪ÉÉ ÉÉJÉä ÉӺɽþ ÉiÉÇ ÉÉxÉ {Éä±ÉiÉÓ ½þhÉVÉä ºÉÖ ÉÉäÊ ÉiÉ ÊnùºÉiÉÉiÉ. iéuùiéâ ÉÖ ÉÖIÉÖ VÉ ú ½þÉ OÉÆlÉ {ÉɽþÒ±É, ié ú ½þÉ OÉÆlÉ ºÉÖ ÉÉäÊ ÉiÉ ½þÉä>ðxÉ Eèò ɱªÉ{Énù Ê É³äý±É. ** 23 ** ªÉªÉɱÉÉMÉÓ ½åþ ÉÉä±ÉhÉå ** +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ{ÉhÉå ** º ÉÉxÉÖ ÉÚÊiÉ {É úméöhéå ** ÉÉäMÉÊ ú±éå ** ** ( EòÉä É- {É úméöhé- {ÉC ÉÉzÉ. ) ]õòeòé- ªÉɺÉÉ`öÓ ½åþ ÉÉZÉå +xéö É ÉÉ ÉÞiÉOÉÆlÉ û{ééxéå ZÉɱÉä±Éå ÉÉä±ÉhÉå º ÉÉxÉÖ ÉÚÊiÉ û{é {É úméöhéå ½þhÉVÉä {ÉC ÉÉzÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ iéå ÉÖ ÉÖIÉÚ{ÉÖfåø ÉÉäMÉÊ ú±éå ½þhÉVÉä ÉÉÊfø±Éå +ɽäþ. ** 24 ** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ OÉÆlÉÉSÉå ɽþk É ÉhÉÇxÉ Eò úhªéésªéé ÊxÉÊ ÉkÉÉxÉå º É û{éîºléêié nùéjéê ÉiÉÉiÉ- ÉÖHò ÉÖ ÉÖIÉÖ Érù ** ½þÉ iéæ É É úò ªÉÉäMªÉiÉÉ Éänù ** +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ º ÉÉnù ** Ê É ûrù VÉÆ É ** ** ]õòeòé- VÉÉå{ɪÉÈiÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉÉSÉÉ º ÉÉnù Ê É ûrù ½þhÉVÉä PÉäiɱÉÉ xéé½þó, iééå{éªéèiésé ÉÖHò, ÉÖ ÉÖIÉÖ É Érù +ºÉä Éänù ªÉÉäMªÉ +ɽäþiÉ. º ÉÉnù PÉäiɱªÉÉ É ú iéä xéé½þóié. ** 25 ** ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ où¹]õéæié ºÉÉÆMÉiÉÉiÉ- MÉÆMÉÉ + ÉMÉɽþxÉÉ +ɱÉÓ ** {ÉÉÊhɪÉå MÉÆMÉÉÊSÉ ZÉɱÉÓ ** EòÉÆ ÊiÉÊ É åú Éä]õ±ÉÒ ** ºÉÚªÉÉÇ VÉè ÉÓ ** ** ( EòÉä É- ÊiÉÊ É ú- +ÆvÉEòÉ ú. ) ]õòeòé- {ÉÉÊhɪÉä ½þhÉVÉä =nùeòéséä É Éɽþ ½äþ MÉÆMÉäSªÉÉ Ê`öEòÉhÉÓ + ÉMÉɽþxÉÉ ½þhÉVÉä ºxÉÉxÉ Eò úhªééºé +ɱÉä. iéä, MÉÆMÉÉÊSÉZÉɱÉÒ ½þhÉVÉä MÉÆMÉÉ û{é ZÉɱÉä; ËEò ÉÉ +ÆvÉEòÉ ú ½äþ VɺÉä ºÉÚªÉÉÇºÉ Éä]õ±ªÉÉ É úéä É ú ºÉÚªÉÇSÉ ZÉɱÉä; iéuùiéâ VªÉÉÆxÉÓ +xéö É ÉÉ ÉÞiɺ ÉÉnù PÉäiɱÉÉ, iéä +xéö É ÉÉ ÉÞiÉSÉ ZÉɱÉä. ÉMÉ iéäléå EòÉähÉiÉɽþÒ 236

243 Éänù = úié xéé½þó. ** 26 ** xéé½þó {ÉÊ úºééséò EòºÉ É]õÒ ** iéæ É É úò ÉÉÊxɪÉÉSªÉÉ MÉÉä¹]õÒ ** ÉMÉ {ÉÆvÉ úé ÉÒªÉÉSÉÉ {ÉÉ`öÓ ** ÉèºÉÉ Éå EòÓ ** ** ( EòÉä É- {ÉÊ úºé- BEò ÉEòÉ úséé nùméb. EòºÉ É]õÒ- EòºÉÉä]õÒ. ÉÉÊxɪÉÉSªÉÉ- ÉEòÉ úésªéé. ) ]õòeòé- VÉÉå{ɪÉÈiÉ ±ÉÉäJÉÆb iééæ Éå <iªééênù vééiéúºé {ÉÊ úºééséò EòºÉÉä]õÒ ±ÉÉMɱÉÒ xéé½þó, iééå{éªéèiésé ±ÉÉäJÉÆb iééæ Éå <iªééênù ÉÉhÉÉSªÉÉ ( ÉEòÉ úésªéé ) MÉÉä¹]õÒ ÉÉä±ÉiÉÉÆ ªÉäiÉÉiÉ; {ÉÊ úºééséò EòºÉÉä]õÒ ±ÉÉMɱªÉÉ É ú {ÉÆvÉ úé ÉÒªÉÉSªÉÉ{ÉÉ`öÓ ( ªÉÉ ÉÉCªÉÉ É ûxé ÉÒYÉÉxÉä É ú ɽþÉ úévééæséä Éä³ýÓ =ké É ÉÉ ÉxÉEòºÉÒ ºÉÉäxÉå {ÉÆvÉ úé û{éªéä nù úéxéå Ê ÉEòiÉ ½þÉäiÉå +ºÉå ÊnùºÉiÉå. ) ½þhÉVÉä {ÉÆvÉ úé û{éªééºé iééä³ýé ºÉÉäxÉå ªÉÉ nù úé É ú iªéé vééiéúæxéó ɺÉÉ Éå EòÓ! iéuùiéâ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ º ÉÉnù VÉÉå{ɪÉÈiÉ Ê É ûrù +ɽäþ, iééä{éªéèié ÉÖHò ÉÖ ÉÖIÉÖ <iªééênù Éänù +ɽäþiÉ. º ÉÉnù PÉäiɱªÉÉ É ú +É{ÉhÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉSÉ +ɽþÉå. Éänù xéé½þóié. ** 27 ** iéèºéå VɪÉÉ +JÉ úé ** ªÉä ÉÚÊxÉ Éä]õÊiÉ MÉÉä ÉÉ úé ** iéä ÉÉäPÉ VÉèºÉä ºÉÉMÉ úé ** +ÉÆiÉÖ +ɱÉä ** ** VÉè ÉÉ +EòÉ úéênù +IÉ úé ** Éä]õÊiÉ {ÉzÉÉºÉ ÉÉjÉÉ ** iéèºéå ªÉÉ SÉ úésé úé ** nöùºé åú xéé½þó ** ** ( EòÉä É- +JÉ ú- MÉÉä`öÉ. MÉÉä ÉÉ ú- MÉÉ<ÇSÉÉ ºÉ ÉÖnùɪÉ. ÉÉäPÉ- {ÉÉhªÉÉSÉä +ÉäPÉ. +EòÉ úéênù- +EòÉ úéênù ½þ{ɪÉÈiÉ. {ÉzÉÉºÉ ½åþ ={ɱÉIÉhÉ +ɽäþ, EòÉ úhé {ÉzÉɺÉÉ{ÉäIÉÉÆ VÉɺiÉ ÉÉjÉÉ +ɽäþiÉ. EòÉähÉÒ ÉÉ ÉzÉ, EòÉähÉÒ jéäºé¹]õ, É SÉÉèºÉ¹]õ ½þÒ ½þhÉiÉÉiÉ. ) ]õòeòé- iéºéå VªÉÉ +JÉ úé ½þhÉVÉå MÉÉä`ö É ÉvªÉä MÉÉä ÉÉ ú ½þhÉVÉä MÉÉ<ÇSÉä ºÉ ÉÖnùÉªÉ ½äþ ªÉä>ðxÉ Éä]õiÉÉiÉ, ËEò ÉÉ {ÉÉhªÉÉSÉä +ÉäPÉ VɺÉä ºÉ ÉÖpùÉºÉ ªÉä>ðxÉ Ê É³ýiÉÉiÉ, iéuùiéâ VªÉÉÆxÉÓ ½þÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiɺ ÉÉnù SÉÉJɱÉÉ, iéä +xéö É ÉÉ ÉÞiÉSÉ ZÉɱÉä. ** 28 ** VÉ ÉÉ +EòÉ úéênù +IÉ úéséä Ê`öEòÉhÉÓ {ÉzÉÉºÉ ÉÉjÉÉ Éä]õiÉÉiÉ. ½þhÉVÉä +IÉ äú iªéésé ÉÉjÉÉ, +ÉÊhÉ ÉÉjÉÉ iéòsé +IÉ åú, +ºÉä = ɪÉiÉÉÆSÉä BäCªÉ +ɽäþ. iéuùiéâ ªÉÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ û{é +É{ɱªÉÉ º É û{éé½úþxé ½åþ SÉ úésé ú Ê É É nöùºé åú xéé½þó. = ɪÉiÉÉÆSÉä BEòi É +ɽäþ. ** 29 ** +ÉiÉÉÆ ªÉÉ OÉÆlÉÉSªÉÉ ºÉÉ ªÉiÉäSÉÉ nöùºé úé OÉÆlÉ xéé½þó, +ºÉå ºÉÉÆMÉiÉÉiÉiÉè ÉÒ iéªéé <Ç É úó ** +ÆMÉÉä³ýÒ xéö ÉäÊSÉ nöùºé úò ** ËEò ɽÖþxÉÉ ºÉ úéä É úó ** Ê É ÉåºÉÒÊSÉ ** ** 237

244 ( EòÉä É- ºÉ úéä É úò- É úéä É úò, ={É ÉÉ. Ê É ÉåºÉÒÊSÉ- <Ç É ú û{éoéælééºéò. ) ]õòeòé- iéºéå iªéé <Ç É ú û{é +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ OÉÆlÉÉºÉ ={É ÉÉ nùéjéê ÉhªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ nöùºé úò Eò úéæméö³ýò näùjéò±é xéö Éä ½þhÉVÉä = ÉÒ ú½þéié xéé½þó. EòÉ úhé ªÉɺÉÉ újéé nöùºé úé OÉÆlÉSÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ òé ú EòÉªÉ ÉÉä±ÉÉ Éå? EòÓ ªÉÉ <Ç É úésªéé ={É ÉäºÉ ½þÉ <Ç É úsé ªÉÉäMªÉ +ɽäþ.** 30 ** ½þhÉÉäÊxÉ YÉÉxÉnäù ÉÉä ½þhÉä ** +xéö É ÉÉ ÉÞiÉå ªÉähÉå ** ºÉhÉÖ ÉÉäÊMÉVÉä ºÉhÉå ** Ê É ÉÉSÉäÊxÉ ** ** ( EòÉä É- ºÉhÉÖ- +ÉxÉÆnù. ºÉhhÉ. ½þÉ É nù EòÉxÉb Ò +ɽäþ. ) ]õòeòé- ½þhÉÚxÉ YÉÉxÉnäù É É½þÉ úévé +ºÉå ½þhÉiÉÉiÉ, EòÓ ªÉÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ OÉÆlÉÉSªÉÉ ªÉÉäMÉåEò ûxé ºÉhÉå ½þhÉVÉä ÉÖ ÉÖIÉÚxÉå Ê É ÉÉSÉäÊxɺÉhÉÖ ÉÉäÊMÉVÉä ½þhÉVÉä Ê É ÉÉºÉ +Êvɹ`öÉxÉ ÉÚiÉ VÉÉä +ÉxÉÆnù, iééä ÉÒSÉ +ɽäþ +ºÉå ÉÉäMÉÉ Éå; ºÉEò±É Ê É É ÉÒSÉ +ÉxÉÆnù û{é +ɽäþ, +ºÉå ÉÉäMÉÉ Éå. ** 31 ** ** <ÊiÉ ÉÒ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉä ÉÒ ÉVYÉÉxÉä É úê É úêséiéä OÉÆlÉ{ÉÊ ú½þé úéäxéé É nù É É ÉEò úhéæ ºÉÆ{ÉÚhÉÈ ** nù É É ÉEò úhééséé ={ɺÉƽþÉ ú ªÉÉ ÉEò úhéé ÉvªÉå ÉÖ³ýSÉÒSÉ +Éi ÉκlÉÊiÉ ÊºÉrù +ºÉiÉÉÆ OÉÆlÉ Eò úhªééséå EòÉ úhé EòɪÉ? ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ {ÉÊ ú½þé ú ºÉÉÆÊMÉiɱÉÉ +ɽäþ. iªééæié ÉlÉ É ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééæxéó VÉå ºÉÖJÉ Ênù±Éå, iéå +É{ÉhÉÉ{ÉÖ úiéå xéºéúxé ºÉ ÉÇ VÉMÉÉEòÊ úiééæ +ɽäþ; ½þhÉÚxÉ VÉMÉÉSÉÉ ºÉ½þVÉ =rùé ú ZÉɱÉÉ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå; É ªÉÉÊ É¹ÉªÉÓ ºÉÚªÉÇ, SÉÆpù, ÉäPÉ, nùò{é, MÉMÉxÉ, ºÉ ÉÖpù, É ÉºÉÆiÉ ªÉÉÆSÉÉ où¹]õéæié näù>ðxé VÉMÉnÖùrùÉ ú Eò úhéå BiÉpÚù{É +ÉènùɪÉÇ ½åþ ºÉnÂùMÉÖ ûxéélééséå +ɽäþ, ÉÉZÉå xéé½þó. ½þhÉÚxÉ É±ÉÉ {ÉÊ ú½þé ú näùiééæ ªÉäiÉ xéé½þó. EòÉ úhé VÉå EòÉƽþÓ +É ½þÓ ÉÉä±É±ÉÉå, iéå ÉÀÉSÉä Ê`öEòÉhÉÓ ÉEò]õ +ɽäþ. VÉ ú +É ½þÓ ÉÉèxÉ véé úhé Eäò±Éå +ºÉiÉå, ié ú pù¹]õésé où ªÉ{ÉhÉÉxÉå ÉɺɱÉÉ +ºÉiÉÉ ªÉÉÆiÉ ÉÆEòÉ xéé½þó. +ºÉå ½åþ YÉÉxÉ ú½þºªé +ɽäþ. +ÉÊhÉ +É ½þÓ OÉÆlÉ Eò úhªééséå {ÉÚ ÉÕ½þÒ ½åþ ú½þºªé º ÉiÉ: ʺÉrù +ɽäþSÉ. ½þhÉÚxÉ OÉÆlÉ Eò úhªééséå EòÉ úhé xéé½þó, + ÉÒ ÉÆEòÉ Eò ûxé, ʺÉrù ɺiÉÚSÉÉ +xéö ÉÉnù +É ½þÓ Eäò±ÉÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. É Ê ÉuùÉxÉÉºÉ xé ÉÒxÉ xé ÉÒxÉ ûêsé PÉäiÉÉÆ ªÉÉ ÉÒ, ªÉɺÉÉ`öÓ +xéö ÉÉnù Eò úhéå ªÉÉäMªÉ +ɽäþ, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ½þhÉÚxÉ +É ½þÓ MÉÖ{iÉ ÉºiÉÖ ÉÉä±ÉÚxÉ nùéjéê ɱÉÒ xéé½þó; EòÉ úhé iéò ÉEò]õSÉ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ÉÉä±ÉÚxÉ iéò ÉEò]õ ½þÉäiÉä É xé ÉÉä±ÉÚxÉ ½þ ú{éiéå +ºÉå xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ÉÉZÉå ½åþ OÉÆlÉ û{ééxéå ÉÉä±ÉhÉå {ÉÉhªÉÉ É ú ÊSÉjÉ EòÉfø±ªÉÉ É ÉÉhÉå +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ 238

245 nù ÉÉä{ÉÊxɹÉnåù ªÉlÉÇ ½þÉäiÉÉiÉ É +xéö É É xéé½þóºéé ½þÉäiÉÉä, +ºÉå ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. É {ÉÖfäø ½þÉ OÉÆlÉ =ké É +ɽäþ, ªÉÉSÉå ºÉä ÉxÉ Eò úé Éå, ½þhÉVÉä ÉÖÊHò ÉÉ{iÉ ½þÉäiÉä, +ºÉä ºÉoù¹]õÉÆiÉ ºÉÉÆÊMÉiɱÉå. ½þhÉÚxÉ ªÉÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉ OÉÆlÉÉSÉÉ º ÉÉnù PªÉÉ ÉÉ, ½þhÉVÉä ÉÖHò ÉÖ ÉÖIÉÖ É Érù +ºÉä Éänù = úié xéé½þóié. ªÉÉÊ É¹ÉªÉÒ MÉÆMÉÉ, {ÉÊ úºé, MÉÉä`öÉ, +EòÉ úéênù +IÉ åú ªÉÉÆSÉÉ où¹]õéæié Ênù±ÉÉ +ɽäþ. {ÉÖfåø ªÉÉ +xéö É ÉÉ ÉÞiÉOÉÆlÉɺÉÉ újéé nöùºé úé OÉÆlÉSÉ xéé½þó. ½þhÉÚxÉ ªÉÉSÉÒ ªÉɺÉSÉ ={É ÉÉ Ênù±ÉÒ {ÉÉʽþVÉä; É ÉÖ ÉÖIÉÚÆxÉÓ ½þÉ OÉÆlÉ ºÉä ÉÚxÉ ÉÒSÉ +ÉxÉÆnù û{é ºÉ ÉÇ Ê É É +ɽäþ, +ºÉÉ +xéö É É PªÉÉ ÉÉ +ºÉå ºÉÉÆMÉÚxÉ ½åþ nù É É ÉEò úhé ºÉÆ{ÉÊ É±Éå +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ VÉÒ ½þÒ ÉÒ ]õòeòé ʱÉʽþ±ÉÒ +ɽäþ, iéóié Ê É ÉCiªÉÉÊnùEòÉÆEòbä où¹]õò Ênù±ÉÒ xéé½þó. iééi{éªééç É ú où¹]õò Ênù±ÉÒ +ɽäþ. Ê É ÉCiªÉÉÊnùEòÉÆEòbä où¹]õò Ênù±ÉÒ {ÉÉʽþVÉä ½åþ JÉ åú, {ÉhÉ Eäò ɳý +YÉ ±ÉÉäEòÉÆSªÉÉ ºÉ ÉVÉÖiÉÒºÉÉ`öÓ iééi{éªééç É ú où¹]õò Ênù±ÉÒ +ɽäþ. ½þhÉÚxÉ ªÉÉ ]õòeäòºé iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ +ºÉå xééæ É Ênù±Éå +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ ªÉÉ ]õòeåòié VªÉÉ SÉÖEòÉ +ºÉiÉÒ±É iªééê ɹɪÉÓ ºÉÆiÉ IÉ ÉÉ Eò úiéò±ésé. ªÉÉ OÉÆlÉÉ É ú +É ÉSÉä +ÉVÉäMÉÖ û ÉÒ Ê É ÉxÉÉlÉ úé É >ð Çò ɪÉÉEòÉEòÉ ªÉÉÆxÉÒ Ê ÉºiÉ åúeò ûxé ºÉÖ úºé ]õòeòé Eäò±ÉÒ +ɽäþ. {ÉhÉ iéò +ÊiÉ +YÉ ±ÉÉäEòÉÆSªÉÉ ºÉ ÉVÉÖiÉÓiÉ ªÉähÉå Eò`öÒhÉ +ɽäþ, +ºÉÉ É½ÖþiÉäEòÉÆSÉÉ +É ÉªÉ VÉÉhÉÚxÉ ºÉÆIÉä{ÉÉxÉå ½þÒ Eäò±ÉÒ +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ ºÉnÂùMÉÖ ûºé ÉÆnùxÉ Eò ûxé iªééæséä SÉ úhéó ½þÒ +Ì{ɱÉÒ +ɽäþ. +ÉiÉÉÆ {É Æú{É úé ºÉÉÆMÉhÉå +É É ªÉEò +ºÉ±ªÉÉ ÉÖ³åý iéò EòlÉxÉ EòÊ úiééå. VÉÉä ºÉEò³ý ʺÉrùÉÆSÉÉ MÉÖ û * VªÉɺÉÒ +ÉÊnùxÉÉlÉ xéé ÉÉSÉÉ ªÉ ɽþÉ û * EòÊ úiéò iééä VÉÉhÉÉ ÉÉ lééä û * YÉÉÊxɪÉÉ ÉÉVÉÓ ** 1 ** iéªéé{ééºéúxé YÉÉxÉ ÉEò]õ±Éå ** ÉÏSUôpùÓ {ÉÚhÉÇ{ÉhÉå ÉÉhɱÉå * iéähéå ={ÉnäùÊ É±Éå * MÉÉä úiéé ÉÊiÉ ** 2 ** iéäléúêxé iéå MÉʽþxÉÒ ÉÊiÉ +ɱÉå ** VÉå BEò úºéå +ºÉå ºÉÆSɱÉå ** iéähéå ={ÉnäùÊ É±Éå * ÊxÉ ÉÞkÉÒºÉÒ ** 3 ** ÊxÉ ÉÞkÉÒ{ÉɺÉÚxÉ YÉÉxÉnäù É * VÉÉä ÉèºÉ±ÉÉ +ºÉä º É úéhéò É * iéähéå VÉÉhÉÚÊxÉ +É{ÉÖ±ÉÉ +xéö É É * OÉÆlÉ ½þÉ ÊxÉÌ ÉªÉ±ÉÉ ** 4 ** iéähéå ½åþ iék É * ºÉiªÉÉ É±ÉxÉÉlÉÓ Eäò±ÉÒ `äö É * iéähéå ÊnùxÉÉxÉÉlÉÉSÉÉ VÉÉhÉÚÊxÉ ÉÉ É * MÉÖÁ ÉEò]õ Eäò±Éå ** 5 ** iéäléúêxé ½åþ YÉÉxÉ SÉÉʱɱÉå * +xéæié úévéé ÉÊiÉ +ɱÉå * + ɱÉxÉÉlÉ Eäò±Éä * iéähéå ʺÉrù ** 6 ** + ɱÉxÉÉlÉÉSÉÉ É±½þÉnù VÉÉhÉ * VÉähÉå ºÉ É ±ÉÉäEòÒ ]õòeòé {ÉÚhÉÇ * 239

246 ºÉƺEÞòiÉ ÉɹÉÉ úséúxé * Eäò±ÉÒ ªÉÉ OÉÆlÉÓ ** 7 ** iéå ɱ½þÉnùÉ{ÉɺÉÚxÉ + ÉiÉ ú±éå * ÉÚ ÉÉxÉÆnù ªÉÊiÉ ±ÉÉvɱÉä * iéäléúxé ÉÉ{iÉ ZÉɱÉå * MÉÉä{ÉɳýÉ漃 ** 8 ** MÉÉä{ÉɳýÉxÉå VÉÉhÉÚÊxÉ ½äþiÉ * Eäò±ÉÉ Ê É ÉxÉÉlÉ i ÉÊ úié * +{É ú xéé É ÉªÉÉEòÉEòÉ Ê É ÉÖiÉ * VÉMÉÉ ÉÉVÉÓ ** 9 ** VÉähÉå VªÉÉäiºxÉÉ xéé ÉEò * ªÉÉ OÉÆlÉÓ ]õòeòé Eäò±ÉÒ ºÉ ªÉEÂò * iéähéå SÉÉäVÉÊ É±Éä ±ÉäJÉ * ÉɳýEÞò¹hÉɺÉÒ ** 10 ** VÉÉä YÉÉxÉÉSÉÉ + ÉiÉÉ ú * Eò ûhéäséé ɽþÉ{ÉÚ ú * Ê É ÉÉºÉ É lééä ú * YÉÉÊxɪÉÉ ÉÉVÉÓ ** 11 ** VÉÉä ÉÆvÉ ÉÉäIÉÉSªÉÉ + ɺÉÉxÉÓ * ºÉÚªÉÇ É nöùºé úé + ÉiÉ ú±éé VÉxÉÓ * iéªéésªéé EÞò{ÉÉnùÉxÉÓ * {ÉÚhÉÇ Eäò±ÉÉå ** 12 ** VÉähÉå SÉÉÆMÉnäù É{Éɺɹ`öÒnù{ÉÇhÉ * iéºéåsé ÉɹªÉºÉÉ ú ÉÆVÉ úò VÉÉhÉ * ʺÉrùÉÆiÉjɪÉÉänù ÉÒ +ÉÊnùEò ûxé * ºÉ ÉÇ ÉʺÉrù ** 13 ** ½þÊ ú ÉÒbä ºiÉÉäjÉ]õÒEòÉ * Eäò±ÉÒ +ºÉä ÉÉ ÉÉlÉÇnùÒÊ{ÉEòÉ * ɽþÉ úé¹]åõ ÉɹÉå úêºéeòé * ºÉÖJÉÒ Eäò±Éå ** 14 ** iéähéå {ÉÖjÉÉEòÉ úhéå ɱÉÉ * ºÉÉÆÊMÉiɱÉå +ºÉä VªÉÉ ÉÉä±ÉÉ * iééäêsé ÉÉ É nùéjéê ɱÉÉ * iééi{éªéç úºéå ** 15 ** iªéé ÁÉ ÉÒMÉÖ ûséò +ÉYÉÉ PÉä=ÊxÉ * É ÉiÉDZÉÉå +ºÉä ]õòeòéeò úhéó * ½þhÉÚÊxÉ iéªééséä SÉ úhéó ºÉ ÉÌ{ɱÉÒ +ÉÊVÉ ** 16 ** +ÉiÉÉÆ VÉx É ÉÆ É ºÉÉ úé * Eò úé ÉÉ ÉEò]õ É úé * VÉÉhÉÚÊxÉ ½äþiÉ ÉÉÊ ÉEòÉÆSÉÉ JÉ úé * ºÉÉÆÊMÉVÉiɺÉä ** 17 ** EòÉä±½þÉ{ÉÚ úésªéé {ÉÚ ÉÇnäù ÉÓ * ½Öþ{É úòxémé ú SÉÉ ú EòÉä ÉÓ * iéäléå ÉÖVÉÆMÉ É]Âõ]õ ºÉÖJÉ úéê É * ú½þéié +ºÉä ** 18 ** iéªééséò {ÉixÉÒ ªÉ ÉÖxÉÉ * VÉÒ ºÉÉIÉÉqèù ÉÒºÉÆ{ÉÊkÉ VÉÉhÉÉ * ÊiɪÉäSÉä =nù úó + ÉiÉ úhéé * VÉähÉå ªÉÉäMªÉ Eäò±Éå ** 19 ** iééä ½þÉ ÉɳýEÞò¹hÉ ºÉnÂùMÉÖ û ÉÉZÉÉ * +{É ú xéé É +hhéé É]Âõ]õ ºÉÉVÉÉ * VɪÉÉSªÉÉ iéävéå +YÉÉxÉ ÉÉ É ÉÉÆZÉÉ * ±ÉªÉÉ MÉä±ÉÉ ** 20 ** iéªééséò {ÉixÉÒ MÉÆMÉÉ * VÉÒ Eäò ɳý MÉÆMÉÉÊSÉ +ºÉä VÉMÉÉ * ÊiɪÉäSÉä =nù úó ɽþÉ ÉÉMÉÉÆ * VÉx ɱÉÉå +ºÉå ** 21 ** {ÉÖjÉ Éä É ÉÉiºÉ±ªÉå * VÉå ÉÒMÉÖ û ɪÉç SÉÉäVÉÊ É±Éå * 240

247 iéå EòlÉÉ ú½þºªé ºÉÉÆÊMÉiɱÉå * ÉÉÊ ÉEòVÉxÉÉÆ ** 22 ** +ÉÊhÉEò nùéäxé {É Æú{É úé * +ɱªÉÉ +ºÉÊiÉ +É ÉÖÊSɪÉÉ PÉ úé * ªÉÉ漃 EòÉ úhé JÉ úé * Ê É ÉxÉÉlÉÊSÉ ** 23 ** ÉÆEò úé{ééºéúxé + ÉÞiÉ úéªé{éªéèié * iéäléúxé ZÉɱÉÉ ÉÒʺÉräù É úxéélé * VɪÉÉ漃 É]õVÉÒ É½þÉ úévé Ê ÉJªÉÉiÉ * xéé É +ºÉä ** 24 ** VÉä Eò ú ÉÒ úó UôjÉ{ÉiÉÒSÉä MÉÖ û * ½þhÉÉäÊxÉ MÉÖ û ɽþÉ úévé xéé É {ÉÉ É±Éä ºÉÉSÉ û * * iéä ʺÉrùÊSÉ {ÉÖ û¹é ½þÉ ºÉÉ û * ÉÉä±ÉhªÉÉSÉÉ ** 25 ** iéªééséä {ÉÖjÉ nùéäxé * ÉlÉ É ÉÒ ÉÉ ÉÉ É½þÉ úévé VÉÉhÉ * ÊuùiÉÒªÉ ÉÒ ÉÉ>ð ɽþÉ úévé +Ê ÉvÉÉxÉ * Ê ÉJªÉÉiÉ +ºÉä ** 26 ** ½äþ = ɪɽþÒ É½þÉ{ÉÆÊb ié * ={ÉnäùÊ ÉiÉÒ ÉÒÊ É ÉxÉÉlÉ * +ÉÊhÉ ÉÉvÉ ÉÉ É É xéé Éå ºÉÆiÉ * ={ÉnäùÊ ÉÊiÉ iéªééºéòêsé ** 27 ** iéäléúxé ½åþ ÉɳýEÞò¹hÉÉ ±ÉÉvɱÉå * iéähéå ÉVÉ EòÉ úhéå ÉÉäÊvɱÉå * iéå ½þÉ ÉªÉÉ ÉEò]õ ÉÉä±Éå * ÉÉäʱɱÉÉå +ºÉä ** 28 ** VɪÉÉSÉå xéé É ÉÒ{ÉÉnù * nöùºé åú Éɳý ÉɺjÉÒ{Énù * VÉÉä ½þÉ xéé É É½þÉèPÉÉSÉÉ xénù * Ê É³ýɱÉÉ º É û{éëºévéú ÉÉVÉÓ ** 29 ** uùénù É É¹Éç ªÉÉEò úhéévªéªéxé ** Eäò±Éå ÉÒEòÉÆiÉMÉÖ ûséå SÉ úhé º É ûxé * ½þhÉÚxÉ iéªééiéå½þò xé ÉÚxÉ ** ºÉÆ{ÉÊ ÉiÉÉå OÉÆlÉ]õÒEòÉ +ÉÊVÉ ** 30 ** iéºéåsé VÉªÉ úé ÉÉSÉå * ºiÉ ÉxÉ Eò úhéå ªÉÉäMªÉÊSÉ ºÉÉSÉå * VÉähÉå Ê ÉEòÊ É±Éå ªÉÉEò úhéiék É º É ÉÉSÉå ** ½þhÉÚÊxÉÊSÉ ** 31 ** ÉÉ汃 ÉɽþxÉ ÉEäò +`ö úé Éå ºÉiÉ úé * +ÉÊ ÉxÉ ÉÉºÉ Éx ÉlɺÉÆ ÉiºÉ úé * ÉÊxÉ ÉÉºÉ ú ÉÖ ÉºÉhÉ nùºé úé * ]õòeòé {ÉÚhÉÇ Eäò±ÉÒ ** 32 ** <ÊiÉ ÉÒ+xÉÖ É ÉÉ ÉÞiÉä ÉÒ ÉVYÉÉxÉä É úê É úêséiéä Éɳý ÉɺjÉÒ½Öþ{É úòeò úê É úêséié iééi{éªéç ÉÉäÊvÉxÉÒ]õÒEòÉ ºÉ ÉÉ{iÉÉ ** 10 **

248 ÉÒ ºÉnÂùMÉÖ û ÊxÉ ÆúVÉxÉ É½þÉ úévé +É É É ÉÉèVÉä Éb MÉÉÆ É ÊVɱ½þÉ EòÉä±½þÉ{ÉÚ MOB ú +É úiéò ÊjÉxɪÉxÉÉ* ÉÆ ÉÚ Eèò±ÉɺÉÒSÉÉ úéhéé**véþ** {ÉÆSÉ ÉÖJÉÒ {É ú Éä É ú * Eèò±ÉɺÉÒ úé½äþ ÊxÉ ÆúiÉ ú *1* =VVÉèxÉÒ ÊºÉvnäù É ú* +É úiéò +Éä ÉɳÖý SÉ úhéé É ú*2* ÉÚEèò±ÉÉºÉ Ê É úméö ú* iéäléä úé½äþ ÉÒEò± Éä É ú*3* ÊxÉ ÆúVÉxÉ ºÉÉÆMÉä VÉÉäb ÉäxÉÒ Eò ú* +É úiéò Eò úò ÉÉ Æú ÉÉ ú*4* +É úiéò ºÉnÂùMÉÖ ûxééléé * º ÉÉ ÉÒ ÊxÉ ÆúVÉxÉ ºÉ ÉlÉÉÇ * +É úiéò ºÉnÂùMÉÖ ûxééléé * º ÉÉ ÉÒ ÊxÉ ÆúVÉxÉ ºÉ ÉlÉÉÇ **véþ** ºÉnùÉSÉÉ ú ºÉÉ ú ºÉÉSÉÉ * ÉÆjÉ ÊnùvɱÉÉ VÉÒ ÉxÉÉSÉÉ * ºÉ ÉÇ vé ÉÉÇSÉÉ ºÉ Éx ÉªÉ * ÉÉMÉÇ nùéê ɱÉÉ +uùªé **1** Ê É ÉäEò Éè úémªééséé nùò{é * ±ÉÉ ÉÖxÉÒ SÉ úhééºé ÉÒ{É * =VVÉʪÉxÉÒ ÉÉJÉÉ, Ê É½ÆþMÉ É * ÉÉÆ É ÉÒ nùòiéé ºÉÖMÉ É **2** núù ú Eäò±Éä ½þÉä +É É úhé * ÊjÉ ÉähÉÒ ºÉÆMÉ ÉÒ ºxÉÉxÉ * º ɪÉÆ ÉEòÉ Éä ÉMÉ ÉÉxÉ * ÊxÉJɳý +ÉxÉÆnùÒ ú É ÉÉhÉ **3** ºÉnÂùMÉÖ ûeþò{éé ½þÉäiÉÉ * + ÉPÉÒ ½þ ú{é±éò ËSÉiÉÉ * Ê ÉxɪÉÉxÉÆnù Ê ÉxÉ ÉÒ +ÉiÉÉ * SÉ úhéò `äö ÉÚÊxɪÉÉ ÉÉlÉÉ **4** Website: FWP: Mob vchindia@gmail.com N , E Published by : Shri Krishna Dasharath Dhanavade (Vinayanand) At. Po. Hupari Dist. Kolhapur Typing by : Sou.Sima Jyotiram Jadhav, At & Post : Jambhali Tal. Shirol Dist. Kolhapur Mob Copies : 500, Price: RS.125/- Printed by : Ajantha Mudranalaya Ph. : ,