TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HCM KHOA TÀI CHÍNH Mã môn học: AMA303 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập Tự do Hạnh phúc TP. Hồ Chí Minh, ngày 18 tháng 7 năm 2018 BẢN MÔ TẢ MÔN HỌC MÔN LÝ THUYẾT XÁC SUẤT & THỐNG KÊ TOÁN Dành cho Chuyên ngành Tài chính A. THÔNG TIN CHUNG 1. Môn học: Lý thuyết Xác suất và Thống kê Toán 2. Đối tượng: Sinh viên đại học chính quy năm 2 3. Số tín chỉ: 3 tín chỉ (45 tiết), trong đó - Lý thuyết : 2 tín chỉ - Thảo luận và bài tập : 1 tín chỉ - Tiểu luận : 0 tín chỉ - Khác (cụ thể là) : Tự học, bài tập cá nhân và bài tập nhóm. 4. Phân bổ thời gian - Trên lớp: 45 tiết - Khác: Đọc tài liệu, làm bài về nhà, làm bài tập cá nhân và bài tập nhóm chiếm tối thiểu 2 lần so với thời gian học tập trên lớp. 5. Môn học trước - Toán cao cấp 1 Đại số tuyến tính. - Toán cao cấp 2 Giải tích. 6. Mô tả môn học Lý thuyết xác suất thống kê là môn học bắt buộc thuộc khối kiến thức giáo dục đại cương. Môn học gồm 5 chương gồm các nội dung: Biến cố ngẫu nhiên và xác suất của biến cố ngẫu nhiên, Biến ngẫu nhiên và luật phân phối xác suất, các số đặc trưng của biến ngẫu nhiên, luật số lớn, biến ngẫu nhiên nhiều chiều, mẫu và các đặc trưng mẫu, ước lượng tham số, kiểm định giả thuyết thống kê. Môn học hướng đến mục tiêu cung cấp cho người học các kiến thức về toán xác suất và thống kê, vận dụng kiến thức này trong lĩnh vực tài chính ngân hàng. Đây là môn học bắt buộc dành cho Chuyên ngành Tài chính. 7. Mục tiêu và chuẩn đầu ra 7.1. Mục tiêu Mục tiêu môn học thỏa mãn chuẩn đầu ra của chương trình được trình bày bên dưới: 1
CHUẨN ĐẦU RA CỦA CHƯƠNG TRÌNH PHÂN BỔ CHO MÔN HỌC 1 Cấp độ 1 Cấp độ 2 Cấp độ 3 Mức độ theo Thang đo [1]. Kiến thức 2 [1.1] Khoa học tự nhiên và xã hội [1.1.3] Hiểu biết về toán, tin học và thống kê 3 [2]. Kỹ năng 3 [2.2] Kỹ năng nghề nghiệp Kỹ năng tìm kiếm, tổng hợp và phân tích dữ liệu kinh tế - tài chính 4 Sự phù hợp của mục tiêu môn học với chuẩn đầu ra của chương trình: Mục tiêu G1 G2 Mô tả Hiểu biết, vận dụng các lý thuyết về xác suất và thống kê, có khả năng ứng dụng trong lĩnh vực tài chính. Có khả năng tìm kiếm, tổng hợp và phân tích dữ liệu kinh Mức độ theo CĐR của thang đo chương trình 3 [1.1.3] 4 7.2. Chuẩn đầu ra của môn học Chuẩn đầu ra của môn học G1.1; G2 G1.2; G2 Mô tả - Hiểu và phân biệt được các khái niệm về: biến cố ngẫu nhiên, phân loại biến cố ngẫu nhiên, các phép toán - Tính được xác suất của một biến cố ngẫu nhiên - Sử dụng các công thức tính xác suất - Phân loại được các loại biến ngẫu nhiên và luật phân phối xác suất Chuẩn đầu ra của chương trình 1 Các đề mục được sử dụng trong ngoặc vuông [ ] sử dụng theo đề mục của Chuẩn đầu ra chương trình đào tạo 2018 đã mã hóa 2 Theo thang đo Bloom (2001) 3 Thang đo Dave (1975) 2
G1.3; G2 G1.4; G2 G1.5; G2 - Tính được các số đặc trưng của biến ngẫu nhiên và nêu được ý nghĩa của các số đó - Biết sử dụng máy tính bỏ túi, phần mềm SPSS hỗ trợ việc tính toán trong môn học. - Hiểu ý nghĩa, trình bày và phân biệt được các loại biến ngẫu nhiên thường gặp - Vận dụng được để giải một số bài toán trong kinh tế. - Biết sử dụng máy tính bỏ túi, phần mềm SPSS hỗ trợ việc tính toán trong môn học. - Trình bày được khái niệm, về thống kê tổng thể, mẫu, các số đặc trưng mẫu, luật phân phối xác suất của các đặc trưng mẫu - Tính toán được ước lượng điểm, ước lượng khoảng cho các tham số: trung bình, tỷ lệ, phương sai. - Biết sử dụng phần mềm SPSS hỗ trợ việc tính toán trong môn học. - Hiểu được các khái niệm về kiểm định giả thuyết thống kê, biết cách xây dựng được cặp giả thuyết và đối thuyết thống kê - Vận dụng các phương pháp kiểm định giả thuyết thống kê 8. Đánh giá môn học 8.1. Kiểm tra và đánh giá trình độ Chuẩn đầu ra Mức độ thành thạo được đánh giá bởi Bài tập cá nhân, kiểm tra giữa kỳ và thi kết [1.1.3]. Hiểu biết về toán, tin học và thống kê thúc học phần.. Kỹ năng tìm kiếm, tổng hợp và phân tích Bài tập cá nhân, kiểm tra giữa kỳ và thi kết dữ liệu kinh thúc học phần. 8.2. Cách tính điểm môn học: Trên thang điểm từ 1-10 3
Nội dung tính điểm Trọng số A1.1 Chuyên cần, tham gia tích cực 10% trong buổi học A1.2 Bài tập nhỏ trên lớp 10% A1.3 Kiểm tra viết giữa kỳ 20% A2.1 Thi viết 60% Tổng cộng 100% Phương pháp đánh giá: Chuyên cần, tham gia tích cực buổi học - Hướng dẫn đánh giá: Theo dõi sổ điểm danh và phát biểu trên lớp. Mỗi buổi có mặt trên lớp được đánh giá 1 điểm, có phát biểu trên lớp được đánh giá 1 điểm Bài tập nhỏ trên lớp - Thực hành 2 bài kiểm tra 15 phút sau buổi thứ 3 cho nội dung xác suất và buổi thứ 6 cho phần thống kê. Kiểm tra giữa kỳ - Hình thức: làm bài kiểm tra cá nhân, gồm phần lý thuyết và bài tập xác suất và một phần thống kê. Bài kiểm tra được thực hiện vào tuần thứ 8 của môn học Kiểm tra cuối kỳ - Hình thức: Đề thi tự luận, không sử dụng tài liệu được chọn từ ngân hàng đề thi môn Lý thuyết Xác suất và Thống kê. Thời gian thi là 75 phút. - Nội dung: gồm 5 điểm phần xác suất và 5 điểm phần Thống kê - Tổ chức đánh giá: Được chấm 2 lượt độc lập bởi 2 giảng viên có tham gia giảng dạy môn Lý thuyết Xác suất và Thống kê Toán. Tổng cộng 10 điểm. Barem điểm thành phần quy định chi tiết điểm cho từng ý mỗi câu trong đáp án. 9. Phương pháp dạy và học Phương pháp Người học là trung tâm sẽ được sử dụng trong môn học để giúp sinh viên tham gia tích cực. Kết quả học tập dự kiến sẽ đạt được thông qua một loạt các hoạt động học tập ở trường và ở nhà. - 60% giảng dạy, 40% thảo luận, đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi. - Tại lớp, giảng viên giải thích các định nghĩa và nguyên lý cơ bản; đặt ra các vấn đề, hướng dẫn và khuyến khích sinh viên giải quyết; sau đó tóm tắt nội dung của bài học. Giảng viên cũng trình bày phân tích và tính toán mẫu. - Sinh viên cần lắng nghe và ghi chép và được khuyến khích nêu lên các câu hỏi, giải quyết các vấn đề và thảo luận để hiểu các chủ đề được đề cập dưới sự hướng dẫn của giảng viên. - Ở lớp, giảng viên dành một khoảng thời gian đáng kể (10-20%) để thực hiện các hoạt động trong lớp và đưa ra các câu hỏi để đánh giá khả năng nhận thức và giải đáp các câu hỏi của sinh viên liên quan đến bài học. 4
9. Yêu cầu môn học - Đọc tài liệu môn học theo yêu cầu của giảng viên. Bài kiểm tra giữa kì và cuối kỳ cũng bao gồm nội dung trong tài liệu tham khảo. - Kiểm tra giữa kỳ và cuối kỳ. Sinh viên vắng thi sẽ bị điểm 0 ngoại trừ trường hợp vắng thi theo quy chế đào tạo của trường Đại học ngân hàng. - Thực hiện các hoạt động khác theo yêu cầu của giảng viên. 10. Tài liệu môn học - Tài liệu chính [1] Lê Sĩ Đồng, Xác suất Thống kê và ứng dụng, NXB Giáo Dục, 2013. [2] Lê Sĩ Đồng, Bài tập Xác suất Thống kê và ứng dụng, NXB Giáo Dục, 2012. - Tài liệu tham khảo [3] Đặng Hấn, Xác suất Thống kê, NXB Thống kê, 1996. [4] Nguyễn Cao Văn, Trần Thái Ninh, Lý thuyết Xác suất Thống kê Toán, NXB Giáo Dục, 2002. [5] Anderson, Sweney, Williams, Statistics for Business and Economics, 10th, Thomson South- Western, 2008. B. NỘI DUNG MÔN HỌC CHƯƠNG 1: BIẾN CỐ NGẪU NHIÊN, XÁC SUẤT CỦA MỘT BIẾN CỐ - Tính được xác suất của một biến cố ngẫu nhiên - Vận dụng được các công thức tính xác suất để tính được xác suất của một biến cố 1.1. Khái niệm chung 1.1.1. Nhắc lại về giải tích tổ hợp 1.1.2. Phép thử, biến cố, sự liên hệ 1.2. Định nghĩa xác suất 1.2.1. Định nghĩa cổ điển 1.2.2. Định nghĩa thống kê 1.3. Công thức tính xác suất 1.3.1. Công thức cộng 1.3.2. Công thức xác suất có điều kiện, công thức nhân 1.3.3. Công thức Bernoulli 1.3.4. Công thức xác suất đầy đủ, công thức Bayes. CHƯƠNG 2: BIẾN NGẪU NHIÊN - Thiết lập được luật phân phối xác suất của biến ngẫu nhiên - Vận dụng được vào các bài toán tính các số đặc trưng trong thực tế 5
2.1. Luật phân phối xác suất của biến ngẫu nhiên 2.1.1. Phân phối xác suất 2.1.2. Hàm phân phối xác suất 2.2. Các đặc trưng số của biến ngẫu nhiên 2.2.1. Mode, kỳ vọng, phương sai, trung vị 2.2.2. Các đặc trưng khác 2.3. Một số dạng hội tụ trong xác suất, luật số lớn 2.4. Khái niệm biến ngẫu nhiên nhiều chiều CHƯƠNG 3: CÁC PHÂN PHỐI XÁC SUẤT THÔNG DỤNG - Nhận dạng các luật phân phối thường gặp - Vận dụng giải các bài toán về luật phân phối xác suất thông dụng 3.1. Phân phối Poisson 3.2. Phân phối nhị thức 3.3. Phân phối siêu bội 3.4. Phân phối chuẩn 3.5. Phân phối Chi-squared, Student, Fisher CHƯƠNG 4: ƯỚC LƯỢNG THAM SỐ - Tính được các đặc trưng trên mẫu cụ thể và phân phối xác suất của các đặc trưng mẫu - Ước lượng khoảng cho các tham số trung bình, tỷ lệ, phương sai. Giải quyết các bài toán liên quan. 4.1. Lý thuyết mẫu 4.1.1. Tổng thể, mẫu ngẫu nhiên, mẫu cụ thể 4.1.2. Cách trình bày mẫu cụ thể 4.1.3. Các đặc trưng mẫu, phân phối của các đặc trưng mẫu 4.1.4. Tính các đặc trưng mẫu 4.2. Ước lượng điểm 4.3. Ước lượng khoảng 4.3.1. Tỉ lệ: Khoảng tin cậy hai phía, các chỉ tiêu của bài toán ước lượng 4.3.2. Trung bình: Khoảng tin cậy hai phía, các chỉ tiêu của bài toán ước lượng 4.3.3. Phương sai: Khoảng tin cậy hai phía CHƯƠNG 5: KIỂM ĐỊNH GIẢ THUYẾT THỐNG KÊ 6
- Hiểu các khái niệm cơ bản về kiểm định giả thuyết thống kê - Vận dụng các phương pháp kiểm định tham số một tổng thể - Vận dụng các phương pháp kiểm định của hai tổng thể 5.1. Các khái niệm cơ bản 5.1.1. Các khái niệm về bài toán kiểm định giả thuyết thống kê 5.1.2. Kiểm định bằng phương pháp miền bác bỏ 5.1.3. Kiểm định bằng phương pháp P-giá trị 5.2. Kiểm định tham số của một tổng thể 5.2.1. Tỉ lệ (đối thuyết một phía, hai phía) 5.2.2. Trung bình (đối thuyết một phía, hai phía) 5.2.3. Phương sai (đối thuyết một phía, hai phía) 5.3. Kiểm định tham số của 2 tổng thể 5.3.1. Tỉ lệ (đối thuyết một phía, hai phía) 5.3.2. Trung bình (đối thuyết một phía, hai phía) 5.3.3. Phương sai 5.4. Kiểm định phi tham số 5.4.1. Kiểm định tính độc lập 5.4.2. Kiểm định phân phối xác suất (chuẩn, Poisson, nhị thức) TRƯỞNG BỘ MÔN TOÁN KINH TẾ NGƯỜI BIÊN SOẠN TS. NGUYỄN MINH HẢI TRẦN THỊ THU HƯƠNG TRƯỞNG BỘ MÔN TOÁN KINH TẾ TRƯỞNG KHOA (Quản lý chuyên ngành) TS. NGUYỄN MINH HẢI 7 TS. LÊ THẨM DƯƠNG