Chöông Trình Döï Phoøng HIV/AIDS Nhûäng diïìu baån cêìn biïët dïè söëng khoèe maånh vaç an toaçn

Tài liệu tương tự
Chapter 2

Microsoft Word - Muc luc.doc

Chôn Nhö, ngaøy 29 thaùng 6 naêm 1998 PHẬT GIÁO LẤY GIỚI LUẬT LÀM ĐẦU Dieäu Quang vaán ñaïo Hoûi: Kính baïch Thaày! Taïi sao Phaät giaùo laáy giôùi lu

Lôùp Chaùnh Kieán, ngaøy thaùng 11 naêm 2005 CHUYỂN ĐỔI NHÂN QUẢ Myõ Linh vaán ñaïo Hoûi: Kính baïch Thaày, con hoûi veà caùi chuyeån nhaân quaû thöa

BỐI CẢNH BÀI GIẢNG TRÊN NÚI Chương 1 Nghe Baøi Hoïc: Baøi Giaûng Treân Nuùi 1 Muïc tieâu: Hieåu ñöôïc boái caûnh cuûa moät trong nhöõng baøi giaûng vó

AI SO TO HP

Slide 1

Microsoft Word - MH 02IR

Than Phieàn vaø Khieáu Naïi Neáu coù lo laéng hay thaéc maéc veà chaêm soùc hay baûo hieåm thì quyù vò neân lieân laïc Dòch Vuï Hoäi Vieân theo soá in

THEM SUC 3 ( ) - TNTT.doc

Chôn Nhö ngaøy thaùng 1 naêm 2001 TUỆ - PHÁP TÁC Ý - MÊ TÍN Kính göûi: Quaûng Lôïi! 1- Chöõ Tueä trong Giôùi, Ñònh, Tueä maø con ñaõ hieåu sai

Special Instructions: Toùm Löôïc Bieân Baûn Buoåi Hoïp seõ ñuû cho ñoøi hoûi naøy. Header Baùo caùo BAYOU HEALTH Maõ soá taøi lieäu: S139 Teân taøi li

Slide 1

Microsoft Word - Nghi_quyet_DHCD_2009.doc

Taûn Maïn veà Töû Vi vaø Phong Thuûy Töû Vi Baûn Chaát vaø Cuoäc Ñôøi Baøi 1 Boá Cuïc cuûa 14 Sao Chính 1) Vò trí cuûa Sao TÖÛ VI : Möôøi boán (14) Sa

Microsoft Word - ly thuyet ke toan dai cuong _5_.doc

Microsoft Word - DUNG DO THI DE GIAI MOT SO BAI TOAN.doc

XUNG TOI 2 ( ) - TNTT.doc

01 Muïc luïc I. Giôùi thieäu thieát bò MF II. Yeâu caàu phaàn cöùng ñoái vôùi maùy tính söû duïng III. Keát noái Internet Laép

VSLS-BP-edit.doc

HÖÔÙNG DAÃN SÖÛ DUÏNG MAÙY FAX GIAÁY NHIEÄT

Con Haân Hoan Lm. Kim Long Ñk: Con F Bb Am Dm F Dm haân hoan böôùc leân baøn thôø Chuùa laø Chuùa, hoan Am F Bb Dm F laïc xanh con. Am tieáng tuoåi xu

LOVE

Microsoft PowerPoint - Chuong 5

HOC360.NET - TÀI LIỆU HỌC TẬP MIỄN PHÍ Tuần 4: Tieát 1: *Giôùi thieäu baøi: d,ñ *Hoaït ñoäng 1: Hoïc vaàn D Ñ I/ Muïc tieâu: Hoïc sinh ñoïc vaø vieát

Tröôøng Ñaïi Hoïc Noâng Laâm Khoa Cô Khí - Coâng Ngheä Ñeà nghò: Soá sinh vieân cho 1 nhoùm hoïc lyù thuyeát 80 KEÁ HOAÏCH HOÏC TAÄP NAÊM HOÏC

PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT Chöông 1 TOÅNG QUAN VEÀ CAÙC PHÖÔNG PHAÙP GIA COÂNG ÑAËC BIEÄT Muïc tieâu : Sau khi hoïc nghieân cöùu xong chöông na

Businessgifts_VIET.indd

Chôn Nhö, ngaøy 16/ 1/ 2000 PHÂN PHỐI KINH SÁCH CHẤN HƯNG PHẬT PHÁP Kính göûi: Lieãu Taâm! Tröôùc khi phaân phoái kinh saùch con neân xoùa chö

TRNG AI HOC S PHAM TP

Khi đọc qua tài liệu này, nếu phát hiện sai sót hoặc nội dung kém chất lượng xin hãy thông báo để chúng tôi sửa chữa hoặc thay thế bằng một tài liệu c

Vẽ kỹ thuật cơ khí

02_Cac dang toan dem trong tam - p1

BEÄNH VIEÄN NGUYEÃN TRI PHÖÔNG KHOA NOÄI HOÂ HAÁP CAÂU LAÏC BOÄ BEÄNH NHAÂN COPD LAÀN IX NHÖÕNG ÑIEÀU CAÀN BIEÁT VEÀ BEÄNH PHOÅI TAÉC NGHEÕN MAÏN T

Microsoft PowerPoint - CHUONG 14 - CHINH SACH NO TAC DONG NHU THE NAO DEN GIA TRI DOANH NGHIEP

Microsoft Word - HUONG DAN SD KS-998 LED PLUS - Dai ly.doc

Chôn Nhö, ngaøy 16/03/2009 TIN THEO PHẬT GIÁO NHƯNG SAO LẠI KHỔ ĐAU Tu sinh vaán ñaïo Hoûi: Do coù höõu duyeân coù ñöôïc thöa chuyeän cuøng quyù Phaät

ÑIEÀU KHIEÅN KHÍ NEÙN & THUÛY LÖÏC Chöông 1 Ñaïi cöông veà ñieàu khieån Khí neùn & Thuûy löïc PHAÀN I ÑAÏI CÖÔNG VEÀ ÑIEÀU KHIEÅN KHÍ NEÙN & THUÛY LÖÏ

XUNG TOI 1 ( ) - TNTT.doc

4.chuan SUA.cdr

Ngôïi Ca Lm. Nguyeãn Duy C G7 3 C 3 ÑK: Töø bình minh con daâng heát taâm tình tuïng Chuùa ca thieân Am 3 G G khi ñeâm 3 ñình moät baøi thô kính tin.

Microsoft Word - noisoikhopgoi.doc

KHAI TAM 2 ( ) - TNTT.doc

DANH-SAÙCH CAÙC TÖÛ-SÓ HY-SINH TRONG TRAÄN HAÛI-CHIEÁN HOAØNG-SA (19 thaùng 1 naêm 1974) 1. Danh saùch naøy do Ban Haûi Söû nhaät tu ñeán thaùng 2 naê

œ»»»»»» œ» ========================= & bb Gm Cm Gm 3 8 ˆ«œ. œ œ J œ j œ»»» œ, l l l œ» l ˆ«ˆ«j l 1. Laïy 2. Laïy Chuùa Chuùa hôõi hôõi Trôû Veà Beân C

» œ»»»»»»» l»» œ»»» œ»»»»» % ========================= & bb B 2 4 ˆ«b E «b F B ˆ «ˆ ««b Dm F ˆ«j ˆ_ ˆ ««, ««ˆ_ ˆ_ ˆ«7 B«b «E «ˆœ» ˆœ» ˆ ˆ ˆ«b l l l ˆ

Slide 1

PowerPoint Presentation

»»» œ»»»»»»»»»»» ========================== & bb 2 4 ˆ«j œ»j œ Kˆ«k œˆ «ˆ œ»œ œ»œ œ «œ» œ œ ˆ «l l l ˆ» ˆ_«ˆ l Kìa troâng baàu Leã Hieån Linh trôøi ca

Caâu hoûi traéc nghieäm :

Vẽ kỹ thuật cơ khí

œ» œ» œ»»» œ»» œ»» œ» œ» l œ» œ»» œ»» œ» œ» œ» œ»» œ» œ» œ»» œ» œ» THEÁ THOÂNG # c ========================= & ˆ«jˆ Jœ œ Jœ» œ jˆ ˆ Jœ» œ» Jœ» œ» œ ˆ«

GROUNDS FOR SCULPTURE

Microsoft Word - tin3.doc

Haõy Trôû Veà Ngoïc Koân 1. Bao 2. Xin naêm troâi Cha tha Am qua cho hoàn hoàn C con con laïc lôõ böôùc ñi xa. böôùc hoen nhô. F Dm Queân Tin bao Cha

Caâu hoûi traéc nghieäm :

Baøi Giaûng Ñieän Töû Coâng Suaát Chöông 4 CHÖÔNG 4 BOÄ BIEÁN ÑOÅI ÑIEÄN AÙP MOÄT CHIEÀU Boä bieán ñoåi ñieän aùp moät chieàu duøng ñeå ñieàu khieån t

CAÊN BAÄC HAI

Microsoft Word - PocketPatient.doc

Microsoft Word - bia.doc

SOÛI HEÄ NIEÄU Le calcul urinaire, le scanner et le lithotripteur, A.Scherrer et al Journal de Radiologie 9/2000 BS NGUYEÃN THIEÄN HUØNG giôùi thieäu

OnTap HKII T7(11-12)

CNTAU.PDF

PHAÀN TOAÙN

Soá Baùo danh Hoï Teân NgaøySinh Ngaønh döï thi Löông Quoác An 16/03/1990 Taøi chính - Ngaân haøng Traùc Hoaøng Thuùy An 23/12/1989 Quaû

Microsoft PowerPoint - CA-L02_Formular_and_function

Microsoft Word - 1.installation wizard new.doc - pdfMachine from Broadgun Software, a great PDF writer utility!

Microsoft Word - ChumThoNGHEO.doc

Microsoft Word - De thi HSG hoa 9 co dap an.doc

BOÄ GIAÙO DUÏC VAØ ÑAØO TAÏO TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC MÔÛ THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH COÄNG HOØA XAÕ HOÄI CHUÛ NGHÓA VIEÄT NAM Ñoäc laäp - Töï do - Haïnh phuùc

Microsoft PowerPoint - TRAO DOI NUOC-KHOANG

CHÖÔNG I

Haân Hoan Tieán Böôùc Lm. Thaùi Nguyeân ÑK: Nhòp G D nhaøng con tieán böôùc cuøng ñoaøn daân thaùnh Chuùa D7 G C Am vaøo nôi cung thaùnh. Tieáng haùt

Microsoft Word - BROWNGREER-# v48-Individual_Economic_Loss_Claim_Form_VI.docx

CHÖÔNG I

MergedFile

ptvphan_pLaplace_nam3.DVI

CAÙC BAØI TOAÙN PHÖÔNG TRÌNH HAØM TRONG TOAÙN HOÏC TUOÅI TREÛ GAÀN ÑAÂY File naøy ñaõ ñöôïc Update töø ñaàu naêm 2009 ñeán heát naêm 2011 I. NHÖÕNG BA

Microsoft Word - BROWNGREER-# v48-Start-up_Business_Economic_Loss_Claim_Form_VI.docx

PowerPoint Template

CAÊN BAÄC HAI

Microsoft PowerPoint - DH_Ch8_EPANET_SWMM [Compatibility Mode]

Microsoft Word - Sinh hoat Luat Khoa Bac Cali.doc

MergedFile

Lễ Các Thánh Tử Đạo Việt Nam và Tạ Ơn P 2 Nhập Lễ: Bài Ca Ngàn Trùng Có khúc dạo riêng Bộ Lễ: Seraphim Mầu Nhiệm Đức Tin: Dùng mẫu 2 (các Ca Đoàn khác

50(321) IEC Uy ban kü thuët iön Quèc tõ (IEC) Ên phèm 50 (321) Tõ ng kü thuët iön Quèc tõ Ch ng 321 : M y biõn p o l êng MUÏC LUÏC LÔØI N

Microsoft PowerPoint - Chuong 4 (Tai nguyen Nang luong)

»» œ»» œ»» _» œ»»»» œ» ========================= & 2 C F «4 ˆ. ˆ«. œ»jœ ˆ«ˆ ««ˆ ˆ «««l ˆ_ ˆ_ l _«l ˆ_œ_ ˆ_œ_ ˆ_«ˆ l ˆ. ˆ«. ˆ«j l ÑK. Khi Chuùa thöông

DOANH NGHIỆP TƯ NHÂN TRUNG HIẾU Thoâng soá Pr.00 Pr.01 DNTN TRUNG HIẾU BAÛNG TOÙM TAÉT CAÙC THOÂNG SOÁ CA

A7 Chuùa! Chuùa! Chuùa! Chuùa! Ñi Ñi Ñi Vôùi 3 1. Ñi veà 2. Ñi veà 3. Ñi veà 4. Ñi veà nhaø nhaø nhaø nhaø Ñi Veà Nhaø Chuùa Traàm Höông, FMSR Am 3 ve

Microsoft Word - Thu Moi Hop Mat.doc

Microsoft Word - TTHN_ver3_5-17_Final.doc

Microsoft PowerPoint - CA-CD01_Internet

untitled

COÂNG TY COÅ PHAÀN DÒCH VUÏ - THÖÔNG MAÏI VAØ XAÂY DÖÏNG ÑÒA OÁC KIM OANH SOÁ 004 I THAÙNG (PHAÙT HAØNH HAØNG THAÙNG) K

TRƯỜNG ĐHBK HÀ NỘI

CHƯƠNG TRÌNH GDMN

Microsoft Word - BROWNGREER-# v56-Business_Economic_Loss_Claim_Form_VI.docx

PowerPoint Presentation

TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC COÂNG NGHIEÄP TP - HCM KHOA ÑIEÄN ÑIEÄN TÖÛ GIAÛI BAØI TAÄP ÑIEÄN KYÕ THUAÄT TRUNG CAÁP ( CHUYEÂN ÑIEÄN ) BIEÂN SOAÏN : NGOÂ NGOÏC T

Bản ghi:

Chöông Trình Döï Phoøng HIV/AIDS Nhûäng diïìu baån cêìn biïët dïè söëng khoèe maånh vaç an toaçn

Ma tuyù laø gì? Ma tuùy laø nhöõng chaát coù tính gaây nghieän, coù nguoàn goác töï nhieân hoaëc nhaân taïo. Khi ñöa vaøo cô theå, ma tuyù laøm thay ñoåi taâm traïng, yù thöùc vaø haønh vi cuûa ngöôøi söû duïng noù. Moät soá loaïi ma tuyù thöôøng gaëp Thuoác phieän, mooùc-phin, heâ-roâ-in (coøn goïi laø haøng traéng, baïch phieán, xì ke); am-pheâ-ta-min; thuoác laéc (ecstasy); caàn sa (boà ñaø); coâ-ca-in; moät soá loaïi thuoác nguû hoaëc an thaàn bò laïm duïng thaønh ma tuyù (coù teân goïi sì coït (phenolbarbital), i-meâ (immenoctal), bi (immenoctal + amobarbital), xeâ-ñu-xen... Caùc loaïi ma tuyù thöôøng ñöôïc duøng baèng caùch huùt, hít, tieâm chích, uoáng hoaëc nhai... Heâroâin laø gì? Laø moät loaïi ma tuùy, ñöôïc tinh cheá ra töø mooùcphin vaø coâñeâin. Heâ-roâ-in thöôøng ñöôïc huùt, hít hoaëc tieâm chích. Hieän nay heâ-roâ-in laø loaïi ma tuyù ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát ôû Vieät Nam. Chæ moät vaøi laàn söû duïng lieân tieáp heâ-roâ-in laø coù theå nghieän. Soá ngöôøi cheát do söû duïng heâ-roâ-in quaù lieàu cao hôn so vôùi caùc loaïi ma tuùy khaùc.

Nghieän laø gì? Nghieän laø khi moät ngöôøi bò leä thuoäc vaøo ma tuùy caû veà maët theå chaát laãn tinh thaàn ª Khi ñaõ nghieän thì luoân coù bieåu hieän böùc xuùc veà taâm lyù muoán söû duïng laïi chaát gaây nghieän. ª Khi cô theå bò phuï thuoäc vaøo ma tuyù, thì ma tuyù seõ ñieàu khieån toaøn boä suy nghó, tình caûm vaø hoaït ñoäng cuûa ngöôøi nghieän. Khi ngöøng söû duïng hoï seõ caûm thaáy theøm thuoác, ñau ñôùn, vaät vaõ, khoù chòu. ª Sau moät thôøi gian nghieän, cô theå ñoøi hoûi lieàu löôïng ma tuyù taêêng daàn leân. Ñoâàng thôøi do khoù khaên veà kinh teá neân ngöôøi nghieän thöôøng coù xu höôùng chuyeån töø huùt hít sang chích ma tuùy. Ñieàu naøy gaây nguy haïi hôn cho söùc khoûe.

Moät soá ngöôøi thöû ma tuyù maø khoâng nghó raèng coù theå bò nghieän. Nhöng treân thöïc teá thì: ª Chæ sau moät vaøi laàn söû duïng laø coù theå ñaõ bò nghieän roài. ª Khi huùt, hít ma tuùy caøng nhieàu ngöôøi chôi caøng vui, neân baïn beø thöôøng ruû reâ chôi thöû moät vaøi laàn. Ñaõ thöû moät vaøi laàn roài thì nhöõng laàn sau seõ caøng khoù töø choái. ª Thaäm chí, baïn coù theå bò nhieãm HIV chæ ngay sau moät laàn tieâm chích. Khöng bao giúì thûã Ma tuáy uâ chiè möåt lêçn

Taïi sao moät soá ngöôøi laïi thöû ma tuyù? Luùc ñaàu, toâi chæ nghó ñôn giaûn laø thöû chôi xem pheâ thuoác seõ nhö theá naøo. Nhöng roài... nghieän töø luùc naøo cuõng khoâng bieát nöõa. Àûáa baån cuâng phoâng baão Chúi caái naây vaâo thiç quïn hïët moåi sûå dúìi Chuyïån nhaâ miçnh buöçn lùëm, dïm naâo miçnh cuäng khoác. Böë meå boã nhau, gia diçnh möéi ngûúçi möåt núi, ngûúçi thên chùèng quan têm dïën miçnh Trong cuoäc soáng ai cuõng coù nhöõng vaán ñeà phaûi quan taâm, lo laéng. Nhöng taïi sao mình laïi tìm ñeán ma tuùy? Bôûi vì baûn thaân mình hieåu bieát raát ít veà noù. Hôn nöõa mình laø ngöôøi öa maïo hieåm vaø coù ngöôøi giôùi thieäu cho mình choã ñeå mua, choã ñeå chôi.

Höm nay tao coá tiïìn dêy, tuåi bay di chúi vúái tao möåt bûäa. Laâ ên chúi, caái giì cuäng phaãi thûã, phaãi biïët möåt tyá Coân miçnh thiç khi baån beâ ruã rï vui quaá miçnh cuäng chúi Laø nhöõng ngöôøi treû tuoåi, boïn mình deã bò baïn beø kích ñoäng, loâi keùo. Boïn mình coøn coù ít kinh nghieäm trong cuoäc soáng, öa maïo hieåm, toø moø, baét chöôùc nhöõng gì mình cho laø haønh vi cuûa ngöôøi lôùn. Boïn mình thöôøng muoán theå hieän mình laø thanh nieân hieän ñaïi, thích noåi troäi hôn ngöôøi khaùc baèng vieäc thöœ duøng ma tuùy. Chúi caái naây xong, hûng phêën cûåc kyâ! Tûå thêëy miçnh maáu hún vaâ taán gaái eão hún Söû duïng ma tuyù khoâng phaûi laø loái thoaùt cho nhöõng vaán ñeà khoù khaên baïn ñang gaëp phaûi, maø chæ ñaåy baïn ñeán böôùc ñöôøng cuøng

Taïi sao tieáp tuïc söû duïng ma tuyù? Sau moät vaøi laàn söû duïng, cô theå seõ daàn daàn bò leä thuoäc vaøo ma tuyù. Bò leä thuoäc coù nghóa laø phaûi tieáp tuïc coùù ma tuùy thì cô theå môùi caûm thaáy bình thöôøng. Neáu khoâng coù ma tuùy, ngöôøi nghieän seõ caûm thaáy vaõ thuoác. Khi vaõ thì hoï seõ ñi kieám ma tuyù baèng moïi caùch. Khi ñaõ nghieän roài thì vieäc tìm kieám vaø söû duïng ma tuyù ñeå thoaùt khoûi côn vaõ laø vaán ñeà maø ngöôøi nghieän ma tuùy quan taâm nhaát hôn caû gia ñình, beø baïn, vieäc hoïc haønh, coâng vieäc vaø söùc khoeû. Hoï khoâng coøn khaû naêng töï kieåm soaùt baûn thaân ñoái vôùi vieäc söû duïng ma tuùy. Taùc haïi cuûa ma tuyù nhö theá naøo? Taùc haïi veà söùc khoûe ª Ma tuyù daïng hít laøm hö haïi nieâm maïc vuøng muõi; daïng huùt laøm toån thöông ñöôøng hoâ haáp, suy yeáu phoåi, maéc caùc beänh nhieãm truøng phoåi. ª Ma tuyù daïng tieâm chích, neáu duøng chung bôm kim tieâm, raát deã laây caùc beänh qua ñöôøng maùu nhö vieâm gan B, C ;HIV/ AIDS. Ma tuyù tieâm chích coù pha theâm taïp chaát hoaëc moät soá chaát baån deã gaây aùp-xe, hoaëc nhieãm truøng maùu. ª Duøng ma tuyù quaù lieàu coù theå ngöøng tim, ngöøng thôû, cheát ngöôøi.

ª Ngöôøi nghieän laâu ngaøy bò toån thöông veà tinh thaàn, keùm taäp trung suy nghó, lo laéng, traàm caûm, chaùn naûn... ª Ngöôøi môùi söû duïng ma tuyù, ngay sau khi pheâ thöôøng kích thích tình duïc, daãn ñeán haønh vi tình duïc khoâng an toaøn, coù theå bò laây nhieãm HIV/AIDS. Nhöng söû duïng heâ-roâ-in moät thôøi gian daøi laïi laøm suy yeáu khaû naêng quan heä tình duïc. Taùc haïi veà coâng vieäc, hoïc haønh vaø tieàn baïc ª Khoâng theå taäp trung vaøo coâng vieäc. ª Tieâu toán raát nhieàu tieàn. ª Raát khoù xin vieäc. ª Suy nhöôïc, maát khaû naêng laøm vieäc.

Taùc haïi ñoái vôùi gia ñình ª Thieáu traùch nhieäm vôùi gia ñình, vì taát caû thôøi gian daønh cho ma tuyù. Tan vôõ haïnh phuùc gia ñình. ª Luoân caàn tieàn mua ma tuyù, laáy caép, baùn ñoà ñaïc. ª Laøm moïi thaønh vieân gia ñình lo laéng, buoàn khoå vì ngöôøi nghieän bò ñau oám, hoaëc phaïm phaùp. ª Tai tieáng, xaáu hoå vôùi haøng xoùm vaø hoï haøng. Taùc haïi vôùi xaõ hoäi vaø phaùp luaät ª Ngöôøi söû duïng ma tuyù bò khinh mieät. ª Baïn beø xa laùnh, khoâng giuùp ñôõ khi gaëp khoù khaên. ª Phaïm phaùp hoaëc maïi daâm ñeå coù tieàn mua ma tuyù. ª Buoân ma tuùy seõ bò baét, xöû tuø, nghieâm troïng hôn coù theå bò töû hình. Laøm theá naøo ñeå sôùm nhaän bieát caùc daáu hieäu cuûa ngöôøi söû duïng ma tuyù? Thay ñoåi caùc thoùi quen sinh hoaït haøng ngaøy moät caùch baát thöôøng nhö: ª Thöùc khuya hôn nhöng khoâng phaûi do baän hoïc hoaëc coâng vieäc, nguû daäy muoän hôn. ª Hay rôøi nhaø vaøo nhöõng giôø coá ñònh, keå caû khi ñang laøm dôû coâng vieäc vaø khoâng ai ngaên caûn ñöôïc.

ª Caàn nhieàu tieàn moät caùch baát thöôøng; caàm ñoà hoaëc baùn cuûa caûi, tö trang... ª Taâm tính thay ñoåi: maát töï chuû; deã caùu gaét hung haõn; nhöng coù luùc laïi noùi raát nhieàu, vui veû quaù möùc; lô ñaõng, nguû gaät... ª Luoân tìm caùch traùnh tieáp xuùc vôùi ngöôøi trong gia ñình. ª Thay ñoåi nhoùm baïn, troán hoïc. ª Hoïc haønh, coâng vieäc beâ treã, sa suùt. Luoân coù vaán ñeà raéc roái ôû tröôøng hoïc hoaëc nôi laøm vieäc. ª Vaøo nhaø veä sinh raát laâu (do taùo boùn, tieåu khoù, hoaëc troán vaøo ñeå huùt/chích). ª Ít quan taâm ñeán veä sinh caù nhaân: ít taém giaët, soáng luoäm thuoäm (vì muoán giöõ ma tuùy laâu trong cô theå). Nhöõng thay ñoåi veà cô theå ª Hay ngaùp vaët, chaûy nöôùc maét. ª AÊn uoáng thaát thöôøng, keùm aên, boû böõa... ª Maét thöôøng xuyeân ñoû. Phaát hiïån ngûúâi sûã uång ma tuáy caâng súám caâng töët. Giuáp hoå di cai nghiïån khi múái uâng hoùåc giaãm liïçu uâng dïën khi boã hùèn. Àoá laâ biïån phaáp töët nhêët cûáu ngûúçi thên khoãi thaãm hoåa ma tuáy

ª Con ngöôi maét giaõn, maët ròn moà hoâi, da maët öûng ñoû. ª Khi thieáu thuoác: ngaùp, chaûy nöôùc maét, toaùt moà hoâi, hay böïc töùc, ôùn laïnh vaø noåi da gaø, ñau nhöùc caùc cô; co cöùng cô buïng, noân vaø buoàn noân, tieâu chaûy; maát nguû, lo aâu... Laøm gì khi bieát ngöôøi thaân söû duïng ma tuyù? Coù ngöôøi thaân söû duïng ma tuùy seõ gaây ra cho gia ñình raát nhieàu khoù khaên: toán keùm tieàn baïc; nghi kî cuûa haøng xoùm; lo laéng toån haïi ñeán söùc khoûe. Khi phaùt hieän ngöôøi thaân söû duïng ma tuùy, ñöøng quaù ñau khoå maø choái boû thöïc teá. Haõy bình tónh vaø saùng suoát ñeå tìm caùch giaûi quyeát vaán ñeà.

ª Noùi chuyeän vôùi ngöôøi ñoù ñeå bieát thöïc chaát vaán ñeà hoï ñang gaëp phaûi. ª Giaœi thích veà caùc taùc haïi cuûa ma tuyù vaø giuùp ñôõ tìm caùch cai nghieän. ª Neáu ngöôøi ñoù khoâng muoán taâm söï vôùi boá meï veà vieäc söû duïng ma tuyù cuûa mình, tìm moät ngöôøi gaàn guõi coù theå noùi chuyeän vôùi hoï. Ñaõ troùt nghieän roài, phaûi laøm gì ñeå baûo veä söùc khoûe vaø cuoäc soáng cuûa baûn thaân? ª Caùch toát nhaát laø tìm kieám söï giuùp ñôõ cuûa nhaân vieân y teá ñeå cai nghieän. ª Tìm hieåu veà taùc haïi cuûa ma tuyù vaø nghieän ñoái vôùi söùc khoûe. ª Tìm hieåu veà taùc haïi lieân quan giöõa tieâm chích ma tuùy vaø HIV/ AIDS, vieâm gan B vaø C. ª Tìm hieåu vaø thöïc hieän caùc bieän phaùp döï phoøng caùc beänh laây nhieãm qua ñöôøng tieâm chích vaø quan heä tình duïc; tieâm chích vaø quan heä tình duïc an toaøn.

Tieâm chích an toaøn ª An toaøn nhaát laø chæ söû duïng bôm kim tieâm duøng moät laàn. ª Neáu duøng bôm kieâm tieâm ñaõ qua söû duïng, phaûi laøm saïch ñuùng caùch. Laøm saïch bôm kim tieâm ñaõ qua söû duïng: Neáu baïn khoâng theå coù nöôùc Javel hay khoâng theå luoäc soâi bôm kim tieâm 20 phuùt, thì ñôn giaûn nhaát laø baïn haõy suùc röûa bôm kim tieâm nhieàu laàn baèng nöôùc saïch. Baïn phaûi röûa qua caû bôm vaø kim tieâm. Haõy luoân nhôù raèng, vieäc röûa bôm kim tieâm ñaõ qua söû duïng, duø laø baèng nhöõng caùch ñôn giaûn, thì vaãn toát hôn laø khoâng laøm gì. Nguy cô laây nhieãm HIV seõ giaûm ñi raát nhieàu khi baïn suùc röûa bôm kim tieâm.

Quan heä tình duïc an toaøn An toaøn nhaát laø baïn khoâng quan heä tình duïc. Tuyeät ñoái chung thuœy vôùi moät baïn tình khoâng nhieãm HIV cuõng baœo veä baïn khoâng laây nhieãm HIV qua quan heä tình duïc. Luoân söœ duïng BCS ñuùng caùch cuõng giuùp baïn khoâng laây nhieãm HIV vaø caùc beänh laây truyeàn qua ñöôøng tình duïc. Tuy nhieân baïn vaãn coù nguy cô laây nhieãm caùc beänh naøy neáu treân cô theå baïn/baïn tình coù caùc toån thöông khoâng ñöôïc bao cao su che phuœ. Doàn bao cao su veà moät phía vaø xeù voû boïc. Traùnh laøm raùch bao khi laáy ra. Boùp ñaàu nuùm bao cao su cho khoâng khí ra ngoaøi, vaø uùp leân ñaàu döông vaät ñang cöông cöùng (vaønh cuoän cuûa bao quay ra ngoaøi). Vuoát nheï vaønh bao keùo xuoáng heát chieàu daøi döông vaät. Sau khi xuaát tinh, giöõ vaønh bao vaø ruùt döông vaät ra. Traùnh ñeå tinh dòch chaûy ra ngoaøi. Goùi bao cao su laïi vaø boû vaøo thuøng raùc. Baïn haõy kieåm tra voû bao tröôùc khi xeù ñeå chaéc chaén raèng noù khoâng bò raùch. Baïn neân ñeå bao cao su ôû nôi thuaän tieän, nhöng ñöøng ñeå trong tuùi quaàn, tuùi aùo, vì nhieät ñoä cuûa cô theå coù theå laøm hoûng bao.

Nhö theá naøo laø quaù lieàu (Soác thuoác)? Quaù lieàu (soác thuoác) laø moät nguy cô nguy haïi khaùc khi söû duïng ma tuyù. Soác thuoác xaûy ra khi duøng löôïng ma tuyù vöôït quaù möùc chòu ñöïng cuûa cô theå, gaây baát tænh, ngöøng tim, ngöøng thôû, coù theå cheát. Soác thuoác xaûy ra khi: ª Chích moät lieàu ma tuyù coù ñoä tinh khieát vaø ñoä maïnh cao hôn loaïi vaãn duøng. ª Pha troän ma tuùy vôùi caùc chaát gaây nghieän khaùc. ª Chích ma tuùy vaø uoáng röôïu cuøng moät luùc. ª Boû moät thôøi gian, sau ñoù duøng laïi vôùi lieàu löôïng nhö tröôùc. ª Tieâm chích vaøo ñoäng maïch. Bieåu hieän cuûa soác thuoác: ª Xæu, löø ñöø ª Da tím taùi, vaõ moà hoâi. ngöôøi laïnh toaùt. ª Thôû chaäm, nhòp tim khoâng ñeàu. ª Lay goïi khoâng tænh.

Phoøng traùnh soác thuoác: ª Khoâng tieâm chích ma tuùy vaø uoáng röôïu cuøng luùc. ª Khoâng troän ma tuùy vôùi caùc chaát khaùc ñeå chích. ª Duøng lieàu ít hôn neáu chích laïi sau khi ñaõ ngöøng söû duïng ma tuùy trong thôøi gian daøi. Caáp cöùu ngöôøi bò ngaát do soác thuoác: ª Khoâng ñöôïc chích nöôùc caát vaøo ven. ª Lay goïi. ª Laøm thoâng thoaùng ñöôøng thôû. ª Hoâ haáp nhaân taïo. ª Goïi 115, hoaëc ñöa ngay ñeán cô sôû y teá gaàn nhaát.

Cai nghieän coù deã khoâng? Caét côn khaùc vôùi cai nghieän phuïc hoài nhö theá naøo? Cai nghieän laø moät quaù trình raát laâu daøi ñeå cöông quyeát töø boû ma tuùy. Ngöôøi nghieän phaûi raát quyeát taâm vì cai nghieän ñoøi hoûi yù chí vaø noã löïc cuûa chính baûn thaân ngöôøi cai. Caét côn - deã hôn. Cai nghieän phuïc hoài - raát khoù Theá naøo laø caét côn? ª Ngöøng söû duïng ma tuùy trong thôøi gian töø 5 ñeán 10 ngaøy. ª Sau 6 ñeán 18 giôø, cô theå seõ xuaát hieän caùc trieäu chöùng: - boàn choàn, vaät vaõ - toaùt moà hoâi - giaõn ñoàng töû - chaûy nöôùc maét, nöôùc muõi - soát nheï - böùt röùt - maát nguû - theøm ma tuùy - ngaùp nguœ - noåi da gaø - ñau cô, ñau xöông - tieâu chaûy - buoàn noân ª Caùc trieäu chöùng cuûa caét côn seõ naëng daàn leân trong 3 ngaøy ñaàu. Luùc naøy neân duøng thuoác ñeå hoã trôï caét côn, döôùi söï höôùng daãn cuûa baùc syõ. ª Caùc trieäu chöùng naøy seõ heát daàn sau 6 ñeán 7 ngaøy. ª Thôøi gian sau caét côn, cô theå luoân meät moûi.

Löu yù: Caét côn chæ ñoái phoù ñöôïc vôùi caùc hoäi chöùng cai chöù khoâng giaûi quyeát ñöôïc caùc vaán ñeà taâm lyù, xaõ hoäi vaø caùc haønh vi lieân quan ñeán söû duïng ma tuyù. Ñaây môùi chæ laø giai ñoaïn ñaàu tieân, sau ñoù ngöôøi nghieän coù theå töï cai moät mình vôùi nghò löïc vaø quyeát taâm cao cuûa baûn thaân cuøng söï giuùp ñôõ cuûa gia ñình, coäng ñoàng. Vieäc caét côn duø coù khoù chòu, ñau ñôùn nhöng cai nghieän phuïc hoài coøn phöùc taïp vaø khoù khaên hôn nhieàu. Theá naøo laø cai nghieän phuïc hoài? Cai nghieän phuïc hoài laø quaù trình tieáp noái giai ñoaïn caét côn. Ngöôøi nghieän caàn ñöôïc giuùp ñôõ trong suoát thôøi gian daøi veà vaán ñeà taâm lyù, xaõ hoäi. Hoï caàn ñöôïc taïo ñieàu kieän tham gia vaøo caùc hoaït ñoäng cuûa gia ñình vaø coäng ñoàng ñeå caûm thaáy vaãn laø ngöôøi coù ích, khoâng bò xa laùnh. Neáu thieáu söï hoã trôï naøy vieäc cai nghieän raát khoù thaønh coâng vaø raát coù theå hoï seõ nghieän laïi sau moät thôøi gian ngaén.

Phaûi laøm gì ñeå cai nghieän ñöôïc? Neáu chính baûn thaân ngöôøi cai nghieän khoâng mong muoán töø boû ma tuùy, thì moïi söï giuùp ñôõ vaø kieåm soaùt cuûa ngöôøi thaân, moïi bieän phaùp cuûa thaày thuoác ñeàu laø voâ ích. Laäp keá hoaïch chuyeån ñeán moät nôi môùi, khoâng coù baïn beø ruû reâ; thay ñoåi haønh vi; kieåm soaùt caùc ham muoán cuûa baûn thaân veà ma tuùy. Neân ñeán caùc cô sôû cai nghieän gaàn nhaát ñeå ñöôïc tham vaán vaø giuùp cai nghieän. Cai nghieän ôû nhaø vôùi söï giuùp ñôõ höôùng daãn cuûa baùc syõ laø toát nhaát vì söï giuùp ñôõ, ñoäng vieân, thöông yeâu, an uûi cuûa ngöôøi thaân seõ giuùp ngöôøi cai coù theâm nghò löïc ñeå töø boû ma tuùy.

Giuùp ñôõ ngöôøi cai nghieän nhö theá naøo? Caàn theå hieän tình yeâu thöông vaø tin vaøo nghò löïc cuûa ngöôøi ñang cai nghieän. Haõy thöôøng xuyeân taâm söï, ñoäng vieân veà taâm lyù, tình caûm ñeå ngöôøi cai coù moät taâm lyù oån ñònh vaø cuûng coá yù chí quyeát taâm ñoaïn tuyeät vôùi ma tuùy. Coá gaéng khoâng nhaéc ñeán nhöõng chuyeän cuûa hoï trong quaù khöù vaø luoân ghi nhôù raèng hoï ñang ôû trong moät hoaøn caûnh raát khoù khaên. Taïo ñöôïc coâng aên vieäc laøm hoaëc giuùp hoï tham gia vaøo vieäc nhaø, caùc hoaït ñoäng xaõ hoäi coäng ñoàng seõ giuùp hoï tin töôûng, vui veû, töï tin hôn trong cuoäc soáng. Khi laøm vieäc baän roän, ngöôøi ñaõ cai khoâng coù thôøi gian ñeå nghó ñeán ma tuùy. Tuy nhieân, quaù trình cai nghieän laø moät söï thay ñoåi khoù khaên veà theå chaát vaø tinh thaàn neân chuùng ta khoâng neân ñoøi hoûi quaù nhieàu ñoái vôùi moät ngöôøi ñang cai nghieän. Ngöôøi cai nghieän neân sinh hoaït bình thöôøng, tham gia caùc hoaït ñoäng taäp theå, caâu laïc boä, ñeå hoïc hoûi trao ñoåi yù kieán vaø cuøng giuùp ñôõ nhau; traùnh tieáp xuùc ngöôøi mua baùn vaø söû duïng ma tuùy. Neáu baïn muoán coù theâm thoâng tin haõy ñieän thoaïi ñeán: Trung taâm Tö vaán xeùt nghieäm töï nguyeän Phoøng 408 - Khoa Khaùm beänh, Beänh vieän Baïch Mai 78 ñöôøng Giaœi Phoùng, Haø Noäi ÑT: (04) 576 2904 FHI Vieâät Nam - Phoøng 301 30 Nguyeãn Du, Hai Baø Tröng, Haø Noäi, Vieät Nam fhivn@fhi.org.vn TaøI lieäu naøy ñöôïc taøi trôï bôûi Cô quan Phaùt trieån Quoác teá Myõ (USAID) thoâng qua Döï aùn IMPACT do Toå chöùc Söùc khoeû Gia ñình Quoác teá (FHI) thöïc hieän. Thoaû thuaän hôïp taùc soá: HRN-A-00-97-00017-00 Lotus Communications lotushn@ hn.vnn.vn