Microsoft Word - BTSK tu sach ST doc

Bản ghi

1 BTSK xin ñaêng trích ñoaïn, ruùt ra töø Boä saùch Saùng taïo vaø ñoåi môùi cuûa thaày Phan Duõng tôùi caùc anh, chò quan taâm moân hoïc Phöông phaùp luaän saùng taïo. Anh, chò naøo muoán ñoïc ñaày ñuû, xin ñoïc cuoán soá 1: Giôùi thieäu Phöông phaùp luaän saùng taïo vaø ñoåi môùi Nguyeân nhaân thaønh coâng ôû theá kyû 21: Saùng taïo vaø ñoåi môùi Tri thöùc Con ngöôøi voán coù nhu caàu toàn taïi vaø phaùt trieån. Ñeå thoûa maõn caùc nhu caàu naøy, con ngöôøi gaëp hoaëc ñeà ra caùc baøi toaùn caàn giaûi. Tuy nhu caàu coù nhieàu loaïi, nhöng do ñaëc ñieåm cuûa kinh teá thò tröôøng: nhieàu saûn phaåm, dòch vuï coù theå mua ñöôïc baèng tieàn, xuaát hieän nhu caàu töông ñoái vaïn naêng: nhu caàu coù nhieàu tieàn (trôû neân giaøu, thaønh coâng veà kinh teá). Theo Lester Thurow, caùc nghieân cöùu phaùt trieån kinh teá ôû theá kyû 19 vaø 20 cho thaáy: moät caù nhaân, coâng ty hoaëc quoác gia ñeàu ñaõ trôû neân giaøu neáu coù moät hoaëc keát hôïp vaøi trong soá boán nguyeân nhaân sau: 1. Coù taøi nguyeân thieân nhieân nhieàu hôn nhöõng ngöôøi xung quanh. 2. Sinh ra ñaõ giaøu (ñöôïc thöøa keá taøi saûn lôùn töø ñôøi tröôùc), coù voán tính theo ñaàu ngöôøi lôùn hôn nhöõng ngöôøi xung quanh. 3. Coù coâng ngheä tieân tieán hôn nhöõng ngöôøi xung quanh. 4. Coù nguoàn nhaân löïc toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh. Coù caâu hoûi ñaët ra: ÔÛ theá kyû 21, nguyeân nhaân naøo laøm cho moät caù nhaân, coâng ty hoaëc quoác gia thaønh coâng veà kinh teá? Caâu traû lôøi laø, do taùc ñoäng cuûa ba khuynh höôùng lôùn neâu ôû phaàn ñaàu muïc naøy, ba nguyeân nhaân ñaàu caøng ngaøy caøng giaûm bôùt vai troø. Toaøn caàu hoùa kinh teá thò tröôøng laøm cho caùc taøi nguyeân thieân nhieân luaân chuyeån khaép theá giôùi. Ñieàu naøy coù nghóa, khoâng coù saün taøi nguyeân thieân nhieân, coù tieàn, baïn vaãn mua ñöôïc caùc taøi nguyeân thieân nhieân döôùi daïng caùc quaëng khoaùng saûn, nguyeân, nhieân, vaät lieäu thoâ Caùc tieán boä khoa hoïc-kyõ thuaät laøm tyû troïng nguyeân, nhieân, vaät lieäu trong saûn phaåm caøng ngaøy caøng giaûm, laøm giaù cuûa caùc taøi nguyeân thieân nhieân coù khuynh höôùng reû ñi. Giaù thöïc (sau khi tröø ñi laïm phaùt ) cuûa caùc nguyeân lieäu thoâ naêm 1990 chæ baèng 60 % naêm 1980 vaø naêm 1980 chæ baèng 70 % naêm Ñieàu naøy laøm cho nhöõng ai giaøu vì nguyeân nhaân duy nhaát laø coù taøi nguyeân thieân nhieân nhieàu hôn nhöõng ngöôøi xung quanh khoâng coøn giaøu nhö tröôùc nöõa. Cuoái theá kyû 19, Argentina laø moät trong nhöõng nöôùc giaøu nhaát theá giôùi. Ñeán naêm 1929 hoï vaãn coøn giaøu ngang vôùi nöôùc giaøu nhaát chaâu AÂu. Ngaøy nay, Argentina chæ ñöôïc xeáp vaøo danh saùch caùc nöôùc ñang phaùt trieån, thaäm 17

2 chí, trôû thaønh con nôï lôùn vaø suyùt bò vôõ nôï. Ñieàu töông töï cuõng xaûy ra vôùi Chile. New Zealand ñaõ coù luùc ñöùng thöù ba theá giôùi veà thu nhaäp tính theo ñaàu ngöôøi. Hieän nay, New Zealand ñöôïc xeáp vaøo cuoái danh saùch cuûa caùc nöôùc chaâu AÂu thuoäc Toå chöùc hôïp taùc vaø phaùt trieån kinh teá (OECD), chæ ñöùng treân Hy Laïp vaø Boà Ñaøo Nha. Chính ngöôøi New Zealand ñang lo laéng noùi veà hoäi chöùng New Zealand vaø sôï raèng, neáu khoâng coù caùc bieän phaùp tích cöïc thì coù theå bieán thaønh caên beänh Argentina. Trong khi ñoù, Vieät Nam ta trong suoát lòch söû cuûa mình, chöa bao giôø laø ñaát nöôùc giaøu vaøo loaïi nhaát theá giôùi nhôø taøi nguyeân thieân nhieân. Töông töï, ngöôøi ta taïo ra ñöôïc thò tröôøng voán toaøn caàu luaân chuyeån khaép theá giôùi, hoaït ñoäng theo kieåu ôû ñaâu sinh lôøi nhanh thì doøng voán ñoå ñeán. Ñieàu naøy coù nghóa, öu theá cuûa ngöôøi sinh ra ñaõ giaøu (nhôø voán tích luõy töø caùc ñôøi tröôùc ñeå laïi) daàn bò maát, vì moät ngöôøi khôûi nghieäp vôùi hai baøn tay traéng coù theå vay ñöôïc töø ngaân haøng soá tieàn lôùn neáu ngöôøi ñoù coù döï aùn khaû thi vaø vaán ñeà voán ñöôïc giaûi quyeát. Ngaøy nay, cuõng do toaøn caàu hoùa, caùc loaïi coâng ngheä cuõng luaân chuyeån khaép theá giôùi. Neáu baïn coù tieàn vaø khoâng bò caám vaän, baïn coù theå mua ngay ñöôïc coâng ngheä saûn xuaát tieân tieán nhaát theá giôùi vaø ñoái thuû cuûa baïn khoâng coøn öu theá coâng ngheä so vôùi baïn. Trong khi ñoù, vôùi thôøi gian, nguyeân nhaân thöù tö: Coù löïc löôïng lao ñoäng toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh noåi leân thaønh nguyeân nhaân quan troïng nhaát vaø daàn trôû thaønh nguyeân nhaân duy nhaát ñeå thaønh coâng veà kinh teá. ÔÛ theá kyû 19 vaø 20, löïc löôïng lao ñoäng toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh ñöôïc hieåu laø löïc löôïng lao ñoäng ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn, coù caùc kyõ naêng ngheà nghieäp toát hôn nhöõng ngöôøi khaùc. ÔÛ quy moâ quoác gia, phaùt trieån nguoàn nhaân löïc (Human Resource Development) ñeå coù ñöôïc löïc löôïng lao ñoäng toát hôn caùc quoác gia khaùc laø moät trong caùc nhieäm vuï chính cuûa heä thoáng giaùo duïc-ñaøo taïo. Ngöôøi ta goïi nhoùm caùc nöôùc giaøu nhaát theá giôùi laø Caâu laïc boä caùc nöôùc giaøu nhaát theá giôùi. Töø naêm 1870 ñeán nhöõng naêm 1990, ba nöôùc giaøu veà taøi nguyeân thieân nhieân laø Argentina, Chile vaø New Zealand bò loaïi ra khoûi Caâu laïc boä. Cuõng trong suoát hôn moät traêm naêm ñoù, duy nhaát Nhaät Baûn vôùi tö caùch quoác gia coâng nghieäp ñöôïc gia nhaäp Caâu laïc boä chính baèng con ñöôøng phaùt trieån nguoàn nhaân löïc thoâng qua giaùo duïc-ñaøo taïo. Ñoái vôùi ba nguyeân nhaân khaùc: taøi nguyeân thieân nhieân, voán tính theo ñaàu ngöôøi, coâng ngheä, Nhaät Baûn ñeàu coù xuaát phaùt ñieåm thua keùm caùc nöôùc phaùt trieån khaùc. Vieäc chuù yù phaùt trieån nguoàn nhaân löïc coøn coù tính truyeàn thoáng vì trieát lyù coå cuûa Nhaät daïy raèng: OÂng chuû keùm laø oâng chuû ñeå ñaát moïc toaøn coû daïi. OÂng chuû gioûi laø oâng chuû bieát troàng luùa. OÂng chuû thoâng minh: bieát laøm cho ñaát maøu môõ. OÂng chuû saùng suoát: bieát chaêm soùc ngöôøi laøm. M. Morishima cho bieát, chính phuû Nhaät Baûn ñaõ baét tay vaøo vieäc taïo döïng moät heä thoáng tröôøng hoïc hieän ñaïi cuøng vôùi vieäc ban haønh bakusei (Luaät giaùo duïc) vaøo naêm 1872, töùc laø chæ hai naêm sau khi Anh thöïc hieän Luaät giaùo duïc vaø 7 naêm sau khi Myõ xoùa boû cheá ñoä noâ leä. Ñeå laøm ñieàu naøy, ngöôøi ta chia ñaát nöôùc thaønh khoaûng khu vöïc tröôøng hoïc phoå thoâng, treân cô sôû laø moãi khu vöïc ñaûm nhaän 600 ngöôøi vaø ñaõ aùp duïng cheá ñoä hoïc taäp baét buoäc treân toaøn quoác, thoâng qua vieäc xaây döïng moät tröôøng hoïc taïi moãi khu vöïc. Hôn theá, nhöõng tröôøng hoïc naøy ñöôïc tieâu chuaån hoùa vaø khoâng phaân bieät vò trí xaõ hoäi, lyù lòch hay giôùi tính cuûa ngöôøi hoïc. Naêm 1873 môùi chæ 28% toång soá 18

3 daân cö ôû ñoä tuoåi ñeán tröôøng ñi hoïc, naêm 1882, con soá naøy laø 50%, naêm 1895 laø 67% vaø naêm 1904 ñaõ ñaït 98%. ÔÛ theá kyû 21, löïc löôïng lao ñoäng toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh ñöôïc hieåu cao hôn: Ngoaøi vieäc ñöôïc ñaøo taïo baøi baûn ñeå coù caùc kyõ naêng ngheà nghieäp tieân tieán, löïc löôïng lao ñoäng coøn phaûi coù theâm caùc kyõ naêng môùi, ñaëc bieät trong ñoù laø caùc kyõ naêng saùng taïo vaø ñoåi môùi. Tröôùc ñaây, noùi ñeán saùng taïo vaø ñoåi môùi, thöôøng ngöôøi ta cho raèng, chæ lónh vöïc nghieân cöùu khoa hoïc-kyõ thuaät môùi caàn nhöõng nhaân vieân suy nghó saùng taïo. Ñieàu naøy ñöôïc phaûn aùnh trong caâu chuyeän sau: Moät buoåi toái E. Rutherford (nhaø vaät lyù ñöôïc giaûi thöôûng Nobel) gheù vaøo phoøng thí nghieäm. Maëc duø ñaõ raát muoän, moät nhaân vieân cuûa oâng vaãn ñang mieät maøi laøm thí nghieäm vôùi caùc maùy ño. Rutherford hoûi: Anh laøm gì muoän vaäy?. Ngöôøi nhaân vieân traû lôøi: Thöa giaùo sö, toâi laøm vieäc. Theá ban ngaøy anh laøm gì? Toâi laøm vieäc, taát nhieân. Vaø saùng sôùm anh cuõng laøm vieäc? Vaâng, thöa giaùo sö, saùng sôùm toâi cuõng laøm vieäc. Ngöôøi nhaân vieân xaùc nhaän vaø chôø ñôïi lôøi khen töø nhaø baùc hoïc noåi tieáng. Rutherford sa saàm maët vaø böïc boäi hoûi: Haõy nghe ñaây, khi naøo thì anh suy nghó? Cuõng chính Rutherford thöôøng söû duïng tieâu chuaån sau ñeå choïn nhaân vieân: OÂng giao moät ñeà taøi cuï theå cho ngöôøi môùi ñöôïc tuyeån. Sau khi hoaøn thaønh, neáu ngöôøi ñoù coøn ñeán hoûi oâng laøm gì tieáp theo thì oâng cho thoâi vieäc. OÂng ñoøi hoûi nhaân vieân phaûi bieát suy nghó ñoäc laäp vaø coù yù töôûng saùng taïo ñeå phaùt trieån tieáp coâng vieäc ñöôïc giao. Coøn trong caùc lónh vöïc khaùc, ngöôøi ta cho raèng chæ nhöõng nhaø laõnh ñaïo, quaûn lyù caáp cao môùi caàn saùng taïo, caùc caáp döôùi laø nhöõng ngöôøi thöøa haønh, thaäm chí, thieân loâi chæ ñaâu ñaùnh ñaáy. Döôùi ñaây laø caâu chuyeän xaûy ra trong caùc coâng ty: Nhaø quaûn lyù baét gaëp nhaân vieân cuûa mình khoâng nhöõng khoâng laøm vieäc maø coøn coù daùng veû traàm tö beøn hoûi: Anh laøm gì vaäy?. Nhaân vieân traû lôøi: Baùo caùo seáp, toâi suy nghó veà coâng vieäc. Nhaø quaûn lyù sa saàm neùt maët, böïc boäi noùi: Anh ñaõ ñöôïc ñaøo taïo ngheà nghieäp, vaäy cöù theá maø laøm. Ngöôøi ta traû löông cho anh ñeå anh laøm vieäc chöù khoâng phaûi suy nghó veà coâng vieäc. Haõy vöùt caùc suy nghó cuûa anh ñi maø baét tay vaøo laøm vieäc, neáu khoâng, anh seõ gaëp raéc roái to ñaáy. Ngaøy nay, tình hình ñaõ thay ñoåi. Vaøo ñaàu nhöõng naêm 1990, Boä lao ñoäng Myõ ñaët haøng Hieäp hoäi Hoa Kyø veà huaán luyeän vaø phaùt trieån (The American Society for Training and Development) nghieân cöùu ñeå traû lôøi caâu hoûi: Nhöõng ngöôøi tìm vieäc trong töông lai caàn coù nhöõng kyõ naêng cô baûn naøo môùi coù vieäc laøm? Keát quaû, 13 kyõ naêng ñöôïc ñöa ra, trong ñoù, tö duy saùng taïo ñöôïc xeáp ñaàu tieân, xem Hình 1: Caùc kyõ naêng môùi cuûa töông lai. 1 2 Tö duy saùng taïo Creative Thinking Xaùc ñònh muïc tieâu / Thuùc ñaåy haønh ñoäng Goal-Setting/Motivation Khi coâng vieäc ngaøy caøng trôû neân linh ñoäng hôn thì caùc giaûi phaùp cuûa ngöôøi lao ñoäng cuõng caàn phaûi saùng taïo hôn. Ngöôøi lao ñoäng caàn phaûi xaùc ñònh ñöôïc muïc tieâu caàn ñaït vaø kieân trì ñeå ñaït muïc tieâu ñoù. 19

4 Caùc kyõ naêng quan heä giöõa ngöôøi vaø ngöôøi Interpersonal Skills Khaû naêng laõnh ñaïo Leadership Hoïc caùch hoïc Learning to Learn Bieát laéng nghe Listening Thöông thuyeát Negotiation Kyõ naêng giao tieáp baèng lôøi noùi Oral Communications Tính hieäu quaû cuûa toå chöùc Organizational Effectiveness Kyõ naêng phaùt trieån ngheà nghieäp/nhaân caùch Personal/Career Development Skills Giaûi quyeát vaán ñeà Problem Solving Töï troïng Self-Esteem Laøm vieäc ñoàng ñoäi Teamwork Coù khaû naêng laøm vieäc aên yù vôùi nhaø cung caáp, ñoàng nghieäp vaø khaùch haøng seõ laø yeâu caàu thieát yeáu cho caùc coâng vieäc trong töông lai. Ngöôøi lao ñoäng ngaøy caøng ñöôïc yeâu caàu nhaän laõnh nhieàu traùch nhieäm hôn vaø höôùng daãn caùc ñoàng nghieäp cuûa mình khi caàn thieát. Ngöôøi lao ñoäng caàn bieát caùch hoïc ñeå coù ñöôïc caùc thoâng tin vaø kyõ naêng môùi, vaø bieát aùp duïng chuùng vaøo coâng vieäc cuûa mình. Bieát laéng nghe seõ giuùp cho ngöôøi lao ñoäng hieåu ñöôïc nhöõng baän taâm cuûa ñoàng nghieäp, nhöõng nhaø cung caáp vaø khaùch haøng. Ngöôøi lao ñoäng caàn coù khaû naêng xaây döïng söï thoûa thuaän thoâng qua vieäc cho vaø nhaän. Ngöôøi lao ñoäng phaûi coù khaû naêng traû lôøi moät caùch roõ raøng nhöõng moái baän taâm cuûa ñoàng nghieäp, nhaø cung caáp vaø khaùch haøng. Nhaân vieân phaûi hieåu roõ caùch thöùc ñaùp öùng caùc muïc ñích cuûa coâng ty vaø hoï caàn phaûi laøm vieäc nhö theá naøo ñeå goùp phaàn ñaït ñöôïc nhöõng muïc ñích ñoù. Nhöõng nhaân vieân ñaùng quyù nhaát laø nhöõng ngöôøi hieåu ñöôïc raèng hoï caàn phaûi luoân luoân phaùt trieån trong coâng vieäc cuûa hoï. Caùc toå chöùc lao ñoäng môùi seõ luoân ñoøi hoûi taát caû nhaân vieân giaûi quyeát vaán ñeà vaø tìm kieám lôøi giaûi. Caùc caùn boä quaûn lyù coâng ty noùi raèng hoï muoán coù nhöõng ngöôøi lao ñoäng töï haøo veà chính baûn thaân vaø caùc khaû naêng cuûa mình. Laøm vieäc moät caùch hôïp taùc coù nghóa: ngöôøi lao ñoäng phaûi bieát phaân chia coâng vieäc moät caùch coâng baèng, hieäu quaû vaø cuøng laøm vieäc vôùi nhau ñeå ñaït ñöôïc muïc ñích chung cuûa caû nhoùm. Hình 1: Caùc kyõ naêng môùi cuûa töông lai Nhö vaäy, nguyeân nhaân duy nhaát coøn laïi ñeå moät caù nhaân, coâng ty, quoác gia thaønh coâng veà maët kinh teá ôû theá kyû 21 laø coù nguoàn nhaân löïc toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh: nguoàn nhaân löïc 20

5 coù khaû naêng taïo ra nhieàu giaù trò thaëng dö hôn nhöõng ngöôøi xung quanh baèng saùng taïo vaø ñoåi môùi. Baïn coù theå hình dung caùch laøm aên ñaõ baét ñaàu töø theá kyû 20 vaø ngaøy caøng phoå bieán ôû theá kyû 21 nhö sau: Baïn khôûi söï doanh nghieäp vôùi voán töï coù raát ít nhöng baïn coù khaû naêng phaùt hieän vaán ñeà vaø tìm ñöôïc lôøi giaûi. Baïn laäp döï aùn vaø coù theå vay töø ngaân haøng hoaëc quyõ tö baûn maïo hieåm (Venture Capital) moät soá tieàn lôùn. Vôùi soá tieàn ñoù, baïn coù theå mua coâng ngheä tieân tieán, caùc nguyeân, vaät lieäu caàn thieát vaø traû tieàn thueâ nhaân coâng. Neáu baïn vaø löïc löôïng lao ñoäng cuûa baïn saùng taïo vaø ñoåi môùi hôn nhöõng ngöôøi khaùc, lôïi nhuaän cuûa baïn seõ cao hôn nhöõng ngöôøi khaùc. Baïn traû ñöôïc voán vay vaø naâng löông cho caùc lao ñoäng cuûa mình. Baïn laïi laäp döï aùn môùi, caàn tieàn laïi vay tieáp vaø cöù nhö theá Toùm laïi, baïn vaø nguoàn nhaân löïc cuûa baïn phaûi saùng taïo vaø ñoåi môùi toát hôn nhöõng ngöôøi xung quanh môùi hy voïng thaønh coâng veà kinh teá ôû theá kyû 21. Ñaây laø caùch ñi cuûa nhieàu coâng ty nhoû ñeå sau naøy trôû thaønh caùc taäp ñoaøn lôùn nhö Sony, Honda vaø ñeå Bill Gates trong voøng chöa tôùi 30 naêm trôû thaønh ngöôøi giaøu nhaát theá giôùi. Theo nhieàu taùc giaû, ví duï, T. Murakami vaø nhöõng ngöôøi khaùc, xaõ hoäi loaøi ngöôøi phaûi traûi qua boán thôøi ñaïi, coøn goïi laø boán laøn soùng phaùt trieån hoaëc laø boán laøn soùng vaên minh: noâng nghieäp, coâng nghieäp, thoâng tin vaø saùng taïo (hay coøn goïi laø tri thöùc) vôùi nhöõng coâng cuï lao ñoäng (hieåu theo nghóa roäng nhaát) töông öùng vôùi caùc boä phaän cuûa cô theå ngöôøi, xem Hình 2. Hình 2: Boán neàn vaên minh cuûa xaõ hoäi loaøi ngöôøi vaø nhöõng yeâu caàu töông öùng vôùi caùc boä phaän treân cô theå ngöôøi Thöïc teá cho thaáy, söï phaùt trieån lieân tuïc, oån ñònh vaø beàn vöõng chæ coù theå xaûy ra khi söï phaùt trieån, vaøo nhöõng thôøi kyø lòch söû caàn thieát, phaûi chuyeån töø nguyeân lyù/heä thöùc (Paradigms) naøy sang nguyeân lyù khaùc. Ví duï, nhôø caûi tieán, toác ñoä xe do ngöïa keùo ngaøy caøng taêng nhöng ôû ñaây coù giôùi haïn cuûa söï phaùt trieån: xe loaïi ñoù khoâng bao giôø ñaït ñöôïc toác ñoä cuûa con ngöïa phi moät mình. Neáu baïn muoán phaùt trieån tieáp, baïn phaûi chuyeån sang oâtoâ, hoaït ñoäng theo nguyeân lyù khaùc. Töông töï nhö vaäy, xaõ hoäi loaøi ngöôøi phaûi chuyeån töø nguyeân lyù phaùt trieån naøy sang nguyeân lyù phaùt trieån khaùc ñeå coù ñöôïc söï phaùt trieån maõi. Thôøi ñaïi noâng nghieäp chaám döùt thôøi kyø saên baén, haùi löôïm, du cö, söû duïng ñoâi chaân raát nhieàu baèng vieäc ñònh cö, troàng troït vaø chaên nuoâi, söû duïng caùc coâng cuï lao ñoäng coøn thuû coâng khai thaùc ñaát ñai. ÔÛ thôøi ñaïi coâng nghieäp, moïi ngöôøi lao ñoäng duøng tay ñieàu khieån caùc maùy moùc. Coøn chính caùc maùy moùc ñoù hoaït ñoäng baèng naêng löôïng ngoaøi cô baép, giuùp taêng söùc maïnh vaø noái daøi ñoâi tay cuûa con ngöôøi. ÔÛ thôøi ñaïi thoâng tin, töông töï, maùy tính, caùc maïng löôùi thoâng tin giuùp taêng söùc maïnh, noái daøi caùc boä phaän thu, phaùt thoâng tin treân cô theå ngöôøi nhö caùc giaùc quan, tieáng noùi, chöõ vieát, hình veõ vaø moät soá hoaït ñoäng loâgích cuûa boä naõo. 21

6 ÔÛ nhöõng nöôùc phaùt trieån, ngöôøi ta ñaõ baét ñaàu noùi veà thôøi ñaïi saùng taïo (hay tri thöùc) cuøng caùc coâng cuï söû duïng trong thôøi ñaïi ñoù (caùch taïo khaùi nieäm Conceptor; coâng ngheä phaùt yù töôûng Idea Engineering ñeàu laø nhöõng coâng cuï thuoäc PPLSTVÑM) nhö laø thôøi ñaïi haäu thoâng tin töø cuoái nhöõng naêm 1980, ñaàu nhöõng naêm J. Kao coù lieät keâ taùm nguyeân nhaân ñeå traû lôøi caâu hoûi Taïi sao thôøi ñaïi tieáp theo thôøi ñaïi thoâng tin laø thôøi ñaïi saùng taïo (tri thöùc)? 1) Vì chính coâng ngheä thoâng tin muoán chuùng ta ñi tieáp ñeán thôøi ñaïi saùng taïo. 2) Vì ñaáy laø thôøi ñaïi tri thöùc. Trong caùc lónh vöïc caàn tri thöùc, chính saùng taïo laøm taêng giaù trò thaëng dö cuûa tri thöùc, laøm cho tri thöùc ñem laïi nhieàu ích lôïi hôn. 3) Vì caùc coâng ty caøng ngaøy caøng thaáy traùch nhieäm phaûi nhanh choùng taùi saùng cheá chính mình ñeå phaùt trieån. 4) Vì nhieàu ngöôøi laøm vieäc hoâm nay thaáy hoï coù quyeàn laøm caùc coâng vieäc saùng taïo vaø nhöõng ngöôøi taøi thöôøng thay ñoåi choã laøm vieäc hôn bao giôø heát. 5) Vì lónh vöïc thieát keá chieám vò trí ñöùng ñaàu môùi. 6) Vì ñaõ coù söï thay ñoåi quan heä treân thò tröôøng: khaùch haøng baây giôø laø oâng (baø) chuû ñoøi hoûi, so saùnh, khoâng coøn laø khaùch haøng trung thaønh nhö xöa. OÂng (baø) chuû môùi chæ coù moät caâu hoûi: Caùc ngöôøi seõ laøm gì cho ta ngaøy mai? Chæ coù saùng taïo môùi traû lôøi ñöôïc caâu hoûi naøy. 7) Vì caïnh tranh toaøn caàu ñoøi hoûi moãi nöôùc phaûi huy ñoäng caùc yù töôûng, taøi naêng vaø caùc toå chöùc saùng taïo. Coâng ty naøo coi thöôøng ñieàu naøy seõ ñaùnh maát nhöõng caùch xem xeùt quan troïng veà chieán löôïc. 8) Vì quaûn lyù ñang thay ñoåi vai troø töø kieåm soaùt sang giaûi phoùng söùc saùng taïo. Ñaây chính laø tö duy quaûn lyù môùi. Ñeå traû lôøi caâu hoûi: Taïi sao sau thôøi ñaïi thoâng tin laø thôøi ñaïi saùng taïo (hay tri thöùc)?, tröôùc heát, chuùng ta laøm quen vôùi khaùi nieäm tri thöùc (kieán thöùc). Tri thöùc (Knowledge) laø thoâng tin mang laïi yù nghóa vaø ích lôïi cho ngöôøi coù thoâng tin ñoù. Theo nghóa toát ñeïp, ích lôïi cho ngöôøi coù thoâng tin ñoù, ít nhaát, khoâng laøm haïi ích lôïi cuûa coäng ñoàng vaø xaõ hoäi. Theo ñònh nghóa naøy, tri thöùc laø thoâng tin nhöng khoâng phaûi thoâng tin naøo cuõng laø tri thöùc. Ngöôøi coù thoâng tin, coù nghóa laø, thoâng tin phaûi naèm trong ñaàu ngöôøi ñoù. Do vaäy, baïn caàm trong tay quyeån saùch chöa ñoïc, baêng, ñóa CD chöa xem, chöa nghe baïn chöa theå noùi raèng baïn coù thoâng tin. Ngay caû tröôøng hôïp, thoâng tin naèm trong trí nhôù baïn roài maø baïn chaúng thaáy noù lieân quan gì ñeán mình, chaúng suy ra theâm ñöôïc ñieàu gì, chaúng thaáy giuùp ích mình hôn tröôùc ngay laäp töùc, hay trong töông lai thì noù vaãn chæ laø thoâng tin. Bôûi vì, thoâng tin phaûi mang laïi yù nghóa vaø ích lôïi cho baïn môùi laø tri thöùc. Nhö vaäy, tri thöùc noùi ñeán ôû ñaây laø tri thöùc cuûa töøng caù nhaân cuï theå chöù khoâng phaûi tri thöùc nhaân loaïi theo caùch hieåu thoâng thöôøng: Tri thöùc naèm trong caùc quyeån saùch. Khi chuùng ta ñi hoïc, chuùng ta keá thöøa tri thöùc nhaân loaïi ñeå bieán thaønh tri thöùc cuûa caù nhaân. Tuøy theo chuyeân moân, nghieäp vuï, nhöõng ngöôøi khaùc nhau seõ keá thöøa caùc tri thöùc khaùc nhau maø ngöôøi khoâng ñöôïc ñaøo taïo thì khoâng coù caùc tri thöùc ñoù. Ví duï, taám phim phoåi vôùi ngöôøi bình thöôøng chæ laø thoâng tin, vôùi baùc syõ chuyeân moân ñaáy laø tri thöùc. Ñieàu töông töï cuõng xaûy ra ñoái vôùi caùc lónh vöïc khaùc. (còn tiếp) 22