Trường Cao Đẳng Công Nghệ Thông Tin TP.HCM Khoa Công Nghệ Thông Tin BÀI TẬP THỰC HÀNH HỆ ĐIỀU HÀNH LINUX Đây là tài liệu sử dụng nội bộ được xây dựng bám sát theo chương trình giảng dạy bộ môn hệ điều hành Unix của khoa Công nghệ thông tin. Tài liệu nhằm cung cấp cho sinh viên các dạng bài tập thực hành với mục đích hướng dẫn sinh viên làm quen với các thao tác cơ bản trên môi trường hệ điều hành Linux. Biên soạn bởi: 1. Võ Tấn Dũng Email: 2. Nguyễn Nam Trung Email: Danh mục bài tập Phần I Làm quen với hệ điều hành Linux... 2 Phần II Cài đặt và sử dụng hệ điều hành Linux... 4 Phần III Hệ thống tập tin và quản trị hệ thống tập tin... 7 Phần IV Quản trị người dùng / nhóm và file permission... 13 Phần V Cài đặt phần mềm và trình tiện ích... 17 Phần VI Quản lý tiến trình... 18 Phần VII Mạng căn bản... 19 Hướng dẫn định dạng, format ổ cứng trên Linux... 20
Phần I Làm quen với hệ điều hành Linux Bài 1: Tìm hiểu sử dụng Linux 1. Chép hai tập tin nén Linux91.zip và Linux92.zip về máy Windows, tiến hành giải nén chúng vào cùng một thư mục. 2. MởVMWare, Chọn File/Open chỉ đường dẫn đến thư mục chứa 2 tập tin nén vừa mới giải nén. 3. Chỉnh lại RAM máy ảo 128MB. 4. Khởi động máy ảo có hệ điều hành Linux. Username: root Password: family 5. Tự khảo sát các thành phần trong Linux như: thanh taskbar (linux gọi là Panel), màn hình nền, thanh Mênu và các thành phần trong Menu, biểu tượng Root s Hometrên màn hình nền, tạo biểu tượng chương trình calculator ra màn hình nền, đổi hình cho màn hình nền... 6. Nhấp phải vào màn hình nền của Linux, chọn Terminal, là cửa sổ gõ lệnh giống như cmd trong DOS. Bài 2: Sử dụng đĩa USB trong máy ảo chạy Linux Bước 1: Gắn đĩa USB vào khe USB của máy thật, chờ cho Windows nhận xong hoàn toàn đĩa USB. Bước 2: Trên menu máy ảo chọn VM/Removable Devices/USB Devices Nếu thấy kế bên USB Devices là chữ Empty thì Linux chưa nhận được USB Nếu thấy kế bên USB Devices có dòng chữ cho biết tên của công ty sản xuất đĩa USB thì nhấp vào nó sao cho xuất hiện dấu check kế bên dòng chữ này. Bước 3: Vào trong hệ điều hành Linux, mở Terminal gõ vào lệnh fdisk l, nếu thấy có một đĩa mới xuất hiện thì đó chính là đĩa USB. Ghi nhận lại tên thiết bị và hệ Trang 2
thống file của đĩa USB. Ví dụ tên là /dev/sdb1 (chỉ có 1 partition) và hệ thống file là FAT. Bước 4: Tạo thư mục /mnt/diskusb, tiến hành mount đĩa USB vào hệ thống Linux như sau: mount -t vfat /dev/sdb1 /mnt/diskusb (enter) Trang 3
Phần II Cài đặt và sử dụng hệ điều hành Linux Bài 3: Partition và format đĩa cứng trong Linux (máy ảo) Bước 1: Mở VMWare, khoan khởi động Linux. Trên mênu của VMWare, chọn VM/Settings rồi tạo một ổ cứng ảo mới theo chuẩn IDE, dung lượng 2GB. Bước 2: Khởi động Linux, mở Terminal gõ vào lệnh fdisk l để kiểm tra xem Linux đã thấy đĩa mới chưa (hda). Chuẩn bị chia đĩa này thành 2 partition, mỗi partition 1GB. Partition thứ nhất sẽ format theo hệ thống file ext2, partition thứ 2 sẽ format theo hệ thống file FAT32. Bước 3: Gõ lệnh fdisk /dev/hda (hướng dẫn dùng fdisk xem bên dưới) Tiến hành sử dụng các lệnh con trên để chia đĩa, sao cho: Partition thứ nhất: hda1 có kiểu LinuxNative (83 hexa). Patition thứ hai: hda2 có kiểu FAT32 (b hexa). Bước 4: Dùng lệnh mkfs để format 2 partition mới như sau: mkfs -t ext2 /dev/hda1 mkfs -t vfat /dev/hda2 <Enter> <Enter> (Vì partition 1 chọn theo kiểu ext2 ~ 83, partition 2 chọn theo kiểu FAT32 ~ b) Bước 5: Tạo 2 thư mục con trong /mmt là disk1 và disk2 Tiến hành mount 2 partition trên vào hệ thống: mount -t ext2 /dev/hda1 /mnt/disk1 <Enter> mount -t vfat /dev/hda2 /mnt/disk2 <Enter> Sau đó có thể sử dụng mmt/disk1 và mmt/disk2 như là 2 ổ đĩa logic trong MS-Windows. Sử dụng xong thì lần lượt unmount chúng khỏi hệ thống. Trang 4
Bài 4 : Chia đĩa Chia đĩa bằng lệnh fdisk theo sơ đồ sau (chọn add đĩa ảo loại IDE hoặc SCSI tùy ý): 1GB Primary (ext2 mount vào /mnt/hdd1) Partition số 1 (primary) 1GB Logical (ext2 mount vào /mnt/hdd5) 1GB Logical (vfat mount vào /mnt/hdd6) Partition số 2 (extend) 1GB Logical (vfat mount vào /mnt/hdd7) Bài 5 : Sử dụng các lệnh sau đây, so sánh các kết quả và nhậnxét 1) df -h 2) df -ht 3) df -htx loại-hệ-thống-file-không-muốn-xem tên-ổ-đĩa Ví dụ: df -htx ext2 /dev/hda 4) du -hac [tên-thư-mục] Ví dụ : du -hac /etc du -hac /etc more du -hac Chú ý : cách sử dụng lệnh có more Bài 6 : Sử dụng gói Linux có giao diện đồ họa Tiến hành đăng nhập và đăng xuất ở chế độ đồ họa (GUI) và chế độ dòng lệnh (Textmode). Sử dụng các lệnh tắt máy và khởi động máy bằng nhiều cách khác nhau. Đọc hiểu về các mức của runlevel rồi dùng lệnh init thực hiện các runlevel. Thực hành về hoàn thiện lệnh (gõ thiếu tên lệnh rồi dùng phím Tab 2 lần) và cách sử dụng lại lệnh cũ (dùng phím mũi tên lên xuống để chọn lại lệnh cũ). Thực hiện một số lệnh đơn giản như ls, cd, cal, date Trang 5
Sử dụng lệnh man để gọi màn hình trợ giúp lệnh (cách sử dụng các phím để điều khiển và thoát màn hình man) xem trang 45 sách tiếng Anh Fundamentals of Linux. Bài 7 : Làm bài Exercise trang 17 sách Fundamentals of Linux. Trang 6
Phần III Hệ thống tập tin và quản trị hệ thống tập tin Bài 8 : Bài tập về soft link (symbol link) a. Tạo đường dẫn và tập tin như sau: /grandfather/father/son/rootfile.txt. Phải nhập nội dung cho rootfile.txt b. Xây dựng đường dẫn /grandmother/mother/daughter/softfile.txt (trong đó softfile là symbol link đến rootfile.txt). Kiểm tra xem nội dung của softfile.txt có giống rootfile.txt không? c. Dùng lệnh tee a để nhập thêm nội dung cho softfile.txt. Kiểm tra xem rootfile.txt có thay đổi nội dung không? d. Dùng lệnh tee a để nhập thêm nội dung cho rootfile.txt. Kiểm tra xem softfile.txt có thay đổi nội dung không? e. Dùng lệnh ls với option thích hợp để kiểm tra tập tin rootfile.txt và softfile.txt có bao nhiêu link, có những permission gì và thuộc quyền sở hữu của user nào. Dùng lệnh diff để so sánh hai tập tin rootfile.txt và softfile.txt, cho nhận xét. f. Trong thư mục daughter, tạo thêm một file softfile2.txt là soft link đến rootfile.txt. Tiến hành xóa file softfile.txt. Sau đó kiểm tra sự tồn tại và nội dung của rootfile.txt, softfile.txt, softfile2.txt. Cho nhận xét. g. Tiến hành xóa file rootfile.txt. Sau đó kiểm tra sự tồn tại và nội dung của rootfile.txt, softfile.txt, softfile2.txt. Cho nhận xét. h. Trong linux có bao nhiêu lệnh cho tạo symbol link? Bài 9 : Bài tập về hard link (physical link) a. Trong thư mục /abc tạo tập tin rootdoc.txt có nhập nội dung. Trong thư mục /def tạo tập tin harddoc.txt là hard link tới rootdoc.txt. Trong thư mục /hgi tạo tập tin harddoc2.txt là hard link đến rootdoc.txt. b. Thực hiện các công việc tương tự như bài 8 ở trên. Cho nhận xét từng phần như bài 8. Trang 7
Bài 10 : Bài tập về lệnh cat, touch, more, less Lệnh touch dùng để làm gì? Lệnh cat có mấy công dụng. Thực hiện các chức năng của chúng. (xem thêm trang 72 và 78 trong sách Fundamentals of Linux ). Thực hiện các ví dụ của lệnh more và less (xem thêm trong sách Fundamentals of Linux và các sách tham khảo khác). Bài 11 : Bài tập về wc và sort Hiển thị số lượng các từ trong một file text. Hiển thị số dòng trong một file text. Hiển thị số ký tự trong một file text. Hiển thị danh sách các file trong thư mục /usr/bin và sắp sếp kết quả trả lại theo thứ tự giảm dần / tăng dần. Hiển thị số lượng các file trong một thư mục cụ thể nào đó (ví dụ : /etc). Gợi ý : sử dụng cơ chế ống lệnh (pipe) Bài 12 : Bài tập về lệnh head, tail Dùng lệnh cat xem /etc/passwd rồi copy tập tin passwd sang /mydir/mypasswords.txt Dùng lệnh head cho biết thông tin về 3 user đầu trong mypasswords.txt Dùng lệnh tail cho biết thông tin về 3 user cuối trong mypasswords.txt Lệnh nào trong ba lệnh trên cho ta biết thông tin từ user thứ 4 cho đến hết. Cho biết thông tin của user thứ 4 đến user thứ 15. Sử dụng lệnh wc cho thích hợp để cho biết tổng số user trong mypassword.txt Trang 8
Bài 13 : Kiểu file 1. Có bao nhiêu cách để xem kiểu file của các tập tin và thư mục con trong một thư mục của linux? Thực hiện các cách đó. Bài 14 : So sánh và giải thích kết quả khi thực hiện a. cat taptinkhongco && mkdir -p /a1/b1/c1 ; ls / grep a1 cat taptinkhongco ; mkdir -p /a2/b1/c1 ; ls / grep a2 b. echo "line1" echo "line1">abc.txt ; echo "line2">abc.txt ; echo "line3">abc.txt echo "line1">abc.txt ; echo "line2">>abc.txt ; echo "line3">>abc.txt c. cat taptinkhongco > abc1.txt cat taptinkhongco 2> abc1.txt Bài 15 : Không chạy lệnh sau, hãy dự đoán kết quả rồi thực hiện lệnh ls ~ tee home.txt cat Bài 16 : Thực hiện theo thứ tự các yêu cầu sau 1. Chuyển vào thư mục /etc/init.d So sánh và giải thích kết quả của lệnh pwd và pwd -P 2. So sánh và giải thích kết quả khi thực hiện các nhóm lệnh sau: cd / && pwd && cd -P /etc/init.d && pwd && cd cd / && pwd && cd -L /etc/init.d && pwd && cd ~ 3. Chuyển vào thư mục /etc 4. So sánh và giải thích kết quả của các lệnh ls, ls -i, ls -l, ls -a, ls -ila 5. Thực hiện hiển thị kết xuất từng lệnh trên theo từng trang màn hình 6. Các tập tin có mầu white, blue, green, cyan, orange có kiểu gì? 7. Giải thích kết quả khi thực hiện các lệnh mkdir /a/b/c/d/e/f/g/h mkdir /a /a/b /a/b/c mkdir -p /a/b/c/d/e/f Trang 9
Bài 17 : Thực hiện theo thứ tự các yêu cầu sau 1. Login in Linux OS, sau đó sử dụng các lệnh sau : date, pwd, ls, who, su, cal, cat, more, head, tail. 2. Sử dụng lệnh cat để tạo ra file với tên file là : thegioimang.txt. Nhập nội dung file thegioimang.txt như sau : Chào mừng các bạn đến với diễn đàn Mạng Máy Tính - www.thegioimang.org. Nơi giao lưu trao đổi và chia sẻ các kiến thứ Mạng Máy Tính nói riêng và CNTT nói chung. Chúc các bạn thành công và hạnh phúc!!! 3. Tạo ra cây thư mục như sau : athena -- class1 -- class2 -- basic_network -- class3 -- Linux -- class4 -- ccna -- class5 -- ccnp -- class6 -- mcsa -- ceh 4. Copy file thegioimang.txt vào trong các thư mục : class1,class2,class3and class4. o Tạo thêm 2 file mới bất kì với nội dung trống (dùng lệnh touch). Sau đó copy nó qua class5 và class6. o Sử dụng lệnh pwd 5. Xóa file thegioimang.txt trong class1, class3 6. Di chuyển ccna qua ccnp và Linux qua ceh 7. Copy nội dung của thư mục ceh vào bên trong thư mục ccnp 8. Tạo ra các liên kết cứng (hard link) và liên kết mềm (symbol link) giữa file thegioimang.txt và các file trống vừa tạo ở trên 9. Xóa các liên kết cứng và liên kết mềm 10. Tổng hợp lại các lệnh và cho nhận xét về các lệnh đó Trang 10