SOÛI HEÄ NIEÄU Le calcul urinaire, le scanner et le lithotripteur, A.Scherrer et al Journal de Radiologie 9/2000 BS NGUYEÃN THIEÄN HUØNG giôùi thieäu

SOÛI HEÄ NIEÄU Le calcul urinaire, le scanner et le lithotripteur, A.Scherrer et al Journal de Radiologie 9/2000 BS NGUYEÃN THIEÄN HUØNG giôùi thieäu

DAÃN NHAÄP 03% daân soá ñau hoâng löng moät laàn trong ñôøi >70% ñau hoâng löng laø do soûi heä nieäu

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG LAÂM SAØNG: Daõn ñaøi beå thaän= ñau goùc söôøn-coät soáng cuøng beân. Daõn nieäu quaûn phaàn cao=ñau hoâng Daõn nieäu quaûn phaàn giöõa= ñau vuøng oáng beïn Daõn nieäu quaûn phaàn cuoái= ñau treân xöông mu.

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG Nguy cô nhieãm tia UIV= 10 phim= 10 laàn phôi xaï haøng naêm= 20mSv CT scan= 1 phim CT xoaén oác buïng= 6,7mSv-13mSv

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG Phim buïng khoâng söûa soaïn 178 ca= nhaïy 45%, ñaëc hieäu 77%, 1/4 phim ñoïc sai. Khoù phaân bieät soûi 3-5mm

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG Sieâu aâm Nhaïy 98%, ñaëc hieäu 74% (Ellebogen et al) Thaáy tröïc tieáp ñöôïc soûi 20% ca beá taéc caáp tính khoâng coù tröôùng nöôùc Daõn ñöôøng nieäu do dò daïng khoâng do beá taéc Ñoái chieáu sieâu aâm vaø UIV= SA chaån ñoaùn beá taéc ñuùng 65%

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG Sieâu aâm Chæ soá caûn RI cuûa ñoäng maïch thaän >0,7 = nhaïy 92%, khi chaån ñoaùn beá taéc SA Doppler ureteral jet chaån ñoaùn beá taéc= tuøy thuoäc ngöôøi khaùm vaø beänh nhaân boïng ñaùi khoâng quaù caêng, beänh nhaân uoáng nhieàu nöôùc, caàn thôøi gian khaûo saùt Taéc khoâng hoaøn toaøn: ít khaùc bieät 2 beân

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG UIV= xaùc ñònh vò trí soûi, ño kích thöôùc, xaùc ñònh coù beá taéc hay khoâng, ñaùnh giaù chöùc naêng thaän, xaùc ñònh dò daïng heä nieäu. Wrenn= 62 ca ñau hoâng löng caáp, 63% beá taéc caáp tính nieäu quaûn veà laâm saøng (59% coù taéc treân UIV) Chích töông phaûn Iod= dò öùng naëng 5,67%, cheát 0,0007%, vôõ ñaøi thaän. UIV phaùt hieän soûi nhaïy 64%, ñaëc hieäu 92% (Nialle et al) trong khi CT laø 100%. So saùnh vôùi CT xoaén oác khoâng chaát töông phaûn=40 ca vôùi 28 soûi.

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG CT XOAÉN OÁC= Thöôøng duøng hieän nay ñeå khaùm beänh nhaân ñau hoâng löng. Examen de reùfeùrence. Lôïi: Toác ñoä khaùm, khoâng duøng chaát töông phaûn, phaùt hieän caùc nguyeân nhaân ñau hoâng löng ngoaøi heä nieäu. Mostafavi duøng CT xoaén oác xaùc ñònh thaønh phaàn hoùa hoïc 6 loaïi soûi baèng caùch ño tæ troïng 106 soûi baèng nhöõng laùt caét 01mm vaø gaáp ñoâi cöôøng ñoä (80-120kV). Khaùi nieäm soûi thaáu quang bieán maát vôùi CT vì ngay caû soûi acid uric trôû neân quan saùt ñöôïc vôùi tæ troïng rieâng.

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG CT XOAÉN OÁC= Xaùc ñònh chính xaùc kích thöôùc soûi Kích thöôùc soûi vaø daïng soûi giuùp ñònh höôùng baûn chaát hoùa hoïc cuûa soûi Giuùp khaûo saùt soûi san hoâ 3 chieàu ñeå tieân löôïng ñieàu trò. Khoù phaân bieät vôùi soûi tónh maïch Phaùt hieän caùc daáu hieäu keát hôïp vôùi beá taéc thaän: + taêng theå tích thaän + tröôùng nöôùc + môø lôùp môõ quanh thaän vaø reùticulation + môø lôùp môõ quanh nieäu quaûn vaø reùticulation (rim sign) + daõn nieäu quaûn (öù nöôùc nieäu quaûn) + môø khuùc noái nieäu quaûn -boïng ñaùi Moãi daáu hieäu rieâng leõ treân coù giaù trò tieân ñoaùn beá taéc ñeán 90%.

Phlebolith Rim sign

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG CT XOAÉN OÁC= Giuùp tieân ñoaùn dieãn tieán soûi heä nieäu? Fielding (100 ca vôùi 71ca töï khoûi vaø 29 ca coù ñieàu trò) coù nhöõng keát luaän + soûi >5mm trong truïc caùc laùt caét scano (truïc nhoû cuûa cô theå) ôû 2/3 gaàn cuûa nieäu quaûn caàn ñieàu trò + caùc soûi thaáy ñöôïc treân 2 laùt caét (laùt 5mm) coù theå töï thoaùt + 80% soûi <6mm töï thoaùt + 80% soûi >7mm caàn ñieàu trò chuyeân khoa + 90% soûi ôû khuùc noái nieäu quaûn-boïng ñaùi töï thoaùt, ñoâi khi caàn ñieàu trò caùc soûi >10mm + Tröôùng nöôùc, phuø quanh thaän hay nieäu quaûn khoâng coù giaù trò tieân ñoaùn soûi töï thoaùt hay toàn löu + Nhieàu yeáu toá aûnh höôûng quyeát ñònh ñieàu trò, khoâng chæ laø hình aûnh hoïc maø coøn laø thôøi gian keùo daøi vaø ñoä naëng caùc hoäi chöùng

Hydronephrosis

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG CT XOAÉN OÁC + CHAÁT TÖÔNG PHAÛN= Giuùp phaùt hieän vaø chaån ñoaùn phaân bieät caùc nguyeân nhaân gaây ñau hoâng löng khaùc: + vieâm ñaøi beå thaän + nang thaän + thieáu maùu thaän + phình ñoäng maïch chuû buïng + vieâm ruoät dö, vieâm tuùi maät, thuûng loeùt haønh taù traøng, vieâm tuùi thöøa.

SOÛI COÙ TRIEÄU CHÖÙNG COÄNG HÖÔÛNG TÖØ Nhaïy phaùt hieän caùc daáu hieäu quanh thaän vaø quanh nieäu quaûn ôû T2. Nhöng khoâng giuùp phaân bieät beá taéc caáp tính hay maïn tính. Khoâng phaùt hieän ñöôïc nhöõng soûi khoâng gaây beá taéc vaø nhöõng soûi nhoû.

SOÛI KHOÂNG COÙ TRIEÄU CHÖÙNG Coù caàn ñieàu trò taát caû caùc soûi khoâng? Glowacki vaø cs (107 ca soûi khoâng trieäu chöùng trong 32 thaùng)= 73 ca (68%) vaãn khoâng coù trieäu chöùng vaø 32% coù trieäu chöùng. 15% soûi töï thoaùt Ñeà nghò: + khoâng ñieàu trò caùc soûi khoâng trieäu chöùng vaø kích thöôùc nhoû #5mm vaø caùc soûi thaáp + khoâng ñieàu trò ngay caùc soûi neáu coù baát thöôøng hình thaùi caàn khaùm chuyeân khoa saâu nhö hoäi chöùng khuùc noái, megaureter, nieäu quaûn retro-cave + neáu coù nhieãm truøng tieåu caàn dieät truøng nöôùc tieåu tröôùc tieân, xeùt daãn löu neáu coù öù ñoïng gaây soát. Taát caû caùc tröôøng hôïp khaùc hôn thì caàn ñieàu trò

Baûng 1: Chæ ñònh ñieàu trò theo vò trí soûi Taùn soûi ngoaøi cô theå Môû thaän ra da Noäi soi nieäu quaûn Theo doûi Ñaøi treân +++ + / - + / - + /- Ñaøi giöõa +++ + / - Ñaøi döôùi +++ +++ Soûi san hoâ + +++ Moã Beå thaän +++ + Moã +/- Nieäu quan thaét löng +++ + Nieäu quaûn chaäu + + ++ + Boïng ñaùi + / - +++

Baûng 2: Tröôøng hôïp ñaëc bieät Côn ñau quaën thaän coù soát= Nhaäp vieän caáp cöùu ñeå daãn löu Soûi cuûa thaän duy nhaát= Nhaäp vieän caáp cöùu ñeå ñieàu trò Soûi treû em= Taùn soûi ngoaøi cô theå Soûi vaø dò daïng tieát nieäu = löu yù khi daãn löu Soûi cystin gia ñình khaùng taùn soûi = neân laáy qua da Soûi tuùi thöøa ñaøi thaän caàn thaûo luaän ngoaïi khoa= caét thaän baùn phaàn Soûi coù trieäu chöùng luùc coù thai caàn daãn löu JJ cho ñeán luùc sinh. Choáng chæ ñinh taùn soûi ngoaøi cô theå.