KINH IE - PHAP LUAT CHAU AU KINH NGHIEM THUY DIEN PHAT TRIEN KHOA HQC CdNG NGHE VA DAO TAO NGU6N NHAN LIJC CHAT LUQNG CAO PGS. TSKH. Tran Nguyen Tuyen r Ban Doi ngoai Trung irang \. Tinh hinh EU ndi chung va kinh te xa hoi Thuy Dien du-di tac dong cua cuoc khung hoang tai chinh kinh te the gioi Lien minh Chau Au gdm 27 nude trong dd ed 16 nude sir dyng ddng Euro dang chju tac ddng nang ne cua eudc khung hoang nay. Tinh hinh chung ciia cac nude EU la kinh te gap khd khan mac dii trong quy III kinh te ciia khdi tang trudng 0,4%, sau 5 quy lien tiep tang trudng am, trong dd Dirc tang 0,7%, Phap tang 0,3%, Thuy Diln tang 0,5%. Dau hieu phyc hdi xuat hien tuy nhien edn nhieu rui ro, chua viing chac va dong deu. Nhieu thanh vien chua ra khdi suy thoai, nhat la khu vyc Trung va Ddng Au. Dieu dang lo ngai cua tinh hinh kinh te - xa hdi ciia cae nude EU la ty le that nghiep cao, tren hai con sd gan vdi thye trang tham hyt ngan sach, ng cdng ngay cang gia tang. Hien nay trong Khdi cd ban 22 trieu ngudi that nghiep, nhilu nude vdi ty le cao nhu Tay Ban Nha 4 trieu, Thyy Dien 0,8 trieu (tren dan si 10 trieu ngudi). Cuge khung hoang nay da bdc Id ro khiem khuyet, dan den khiing hoang ciia md hinh kinh te ty do Au - My, vdi thuyet kinh te thi trudng tir do kieu mdi, ddng thdi cho thay can tang cudng vai trd dieu tiet can thiep ciia nha nude d pham vi qudc gia, qudc te trong viec kiem soat he thdng tai chinh ngan hang, phdi hgp ehinh sach d pham vi khu vyc va qudc te, giai quyet cae van de an sinh xa hdi (tao viec lam, giao due, y tl). Vi day la eudc khiing hoang mang tinh co cau va the che sau sac nen de khac phye cac nude trong EU da phai tap trung de tai co cau kinh te ddng thdi vdi viee cai each thi che phii hgp vdi dieu kien mdi hien nay. Nhieu kha nang kinh te ciia cac nude EU se thoat ra khdi khiing hoang sau cac nude Ddng A va My. Hien nay cac nude EU dang lay tdng tru&ng xanh lam trung tam cho tai CO cau kinh tl, duy tri vj thi canh tranh cua EU sau khung hoang. ] - Kinh te Thuy Dien suy thoai nang ne ke tir sau Chien tranh thi gidi lin thir Hai den nay, mac dii cd tang trudng trong quy
3Ciuli iiffliiem 'Jliiitj 'Dien... 31 111. song ca nam kinh te nude nay theo dy bao se am 5%. Nen kinh te chua cd dau hieu phuc hdi ben canh ty le that nghiep cao va linh trang tham hyt ngan sach Idn se tao nguy CO lam phat trong thdi gian tdi. - Nan that nghiep tang eiing vdi suy giam trong chinh sach cua chinh phii ddi vdi cac ITnh vyc xa hdi nhu y te, giao due, tao viec lam cho thay md hinh xa hdi phuc lgi ciia nhirng thap ky 70, 80 the ky 20 da lam vao khung hoang. Khung hoang kinh te da tac ddng manh den tinh hinh chinh trj ngi bd ciia nude nay, tao co hdi cho cac luc lugng canh hiiu len nam chinh quyen trong khi cac lyc lugng canh ta nhu xa hdi dan chii va Dang Cdng san dang bj mat dan vj the va gap nhieu khd khan trong hoat dgng. Dieu dang chii y la trong bdi canh dd, phong trao dau tranh ciia giai cap cdng nhan va ngudi lao ddng lai rat han che do ndi bd chua thdng nhat ve cuong ITnh va td chirc thye hien. - Ve chinh sach ddi ngoai, tir khi ra nhap Lien minh EU, Thyy Dien da mat di tinh ddc lap ciia minh. Trude kia Thuy Dien la mdt nude trung lap, nhung hien nay Thuy Dien da tham gia cuge chien d Apghanixtan, iing hg cae chinh sach ciia My va Khdi quan sy Bie Dai Tay Duong (NATO). 2. Ve chien luoc khoa hoc cong nghe va vice dao tao nguon nhan luc chat luong cao ciia Thuy Dien - Thuy Dien la mdt dat nude cd trinh do ed phat trien cao ve khoa hgc cdng nghe, cd nhieu kinh nghiem thanh cong trong viec dao tao ngudn nhan luc chat lugng cao. Mac dii dan sd khdng nhieu, tir mdt nude ngheo nhat d chau Au vao giiia the ky 19, sau 1 the ky tien hanh cdng nghiep hda va hien dai dat nude, Thyy Dien da trd thanh mot nude phat trien hang dau the gidi, cd vj tri va uy tin cao tren trudng qudc te. Trong thap ky 70, 80 eiia the ky 20, Thyy Dien dugc ghi nhan la mot "md hinh" xa hdi tien tien vdi che do phiic lgi xa hdi cao. Thuy Dien da di qua giai doan cong nghiep hda va dang tren dudng tien tdi mot xa hdi hau cdng nghiep vdi co sd la kinh te tri thirc. Thyy Dien la mdt trong nhiing nude cd ti le chj cho nghien cim va trien khai trong cdng nghiep cao (3% GDP), la mdt trong nhirng qudc gia hang dau ve irng dyng cdng nghe thdng tin (IT) vdi ban 70% so dan sir dyng Internet va ban 4 trieu thue bao dien thoai di ddng. IT ddng vai trd quan trgng trong nen kinh te va quan ly hanh chinh ciia Thyy Dien. - Mae dii gap khd khan do tac ddng ciia cuoc khiing hoang kinh te tai chinh, song viec trien khai chien lugc khoa hgc cdng nghe, dao tao ngudn nhan lyc chat lugng cao ciia Thyy Dien van dugc chu trgng, the hien qua ngan sach ngudn lyc dau tu cho khoa hgc cdng nghe, giao dye dao tao khdng giam. Trong dieu kien toan cau hda hien nay, khoa hgc va cdng nghe da trd thanh lye lugng san xuat cd sy phat trien manh me, nhiing nganh
32 NGHIEN CCrU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 9 (120).2010 cd trinh do iing dyng khoa hgc cdng nghe cao van tiep tuc la mdt trong nhung ddng lyc phat trien cua cac nude tren the gidi, nhat la vdi qudc gia nhu Thyy Dien. Nhjp do tang trudng cua nganh cdng nghe thdng tin d cac nude phat trien gap 3-4 Ian nhip do tang cua nen kinh te. (Theo td chiic OECD, d mdt sd nen kinh te trinh do phat trien cao nhu My, Nhat Ban, Thyy Diln, ban 60% GDP dugc tao ra la do khoa hgc cdng nghe dem lai). - Kinh nghiem ciia Thuy Dien cho thay, de phat trien khoa hgc cdng nghe va giao due dao tao can chu trgng dau tu cho nghien ciiu khoa hgc va phd cap kien thiic khoa hgc cdng nghe. He thdng cac td chirc khoa hgc ciia Thyy Dien bao gdm cac trudng dai hgc, eac CO quan nghien ciiu, eac phdng thi nghiem nha nude va cac doanh nghiep tu nhan... cd co che hgp tac chat che trong viec xay dyng chien lugc, ke hoach nghien ciiu va trien khai iing dyng. Hdi ddng Khoa hgc Thyy Dien cd chirc nang nhiem vy tu van, tham djnh eac dy an cho cac trudng dai hgc, don vj doanh nghiep trude khi Chinh phii xem xet, quyet djnh. Hdi ddng nay cd dai dien tai nhieu thanh phd, dja phuong Idn cua Thuy Dien. - Dau tu cho nghien ciru khoa hgc va dao tao dugc huy ddng tir nhieu ngudn vdn khac nhau, trong dd dau tu tir ngan sach ciia Chinh phii ddng vai trd quan trgng trong viec huy ddng cac ngudn vdn khac ciing nhu trong viec trien khai boat ddng. Ngudn vdn nay thudng chiem 1/3 tdng sd vdn dugc huy ddng tap trung hd trg nghien ciiu co ban, ITnh vyc cd the khdng tao ra nhiing ung dung ngay lap tiic nhung ddi hdi miic do dau tu dai ban ma cac ca sd nghien ciiu don Ie cua tu nhan khdng the dam duong dugc. Chinh phu cqng cd trach nhiem trong viec dam bao quan ly va sir dung cac ngudn vdn dau tu cho khoa hgc cdng nghe va ITnh vuc dao tao dugc sir dung cd hieu qua (tranh that thoat, tham nhiing). Hdi ddng Khoa hgc Thuy Dien thudng xuyen xem xet sira ddi cac thu tuc danh gia va quan ly cac chuong trinh nghien ciru de dam bao cac ngudn vdn dau tu trong ITnh vyc nay dugc sir dyng hgp ly. - Giira nghien cim khoa hgc co ban va nghien ciiu khoa hgc img dyng cd mli lien he gan bd chat che, mat thiet khdng tach rdi. Vi vay, cac trudng dai hgc, vien nghien ciiu trong nude thudng xuyen hgp tac vdi cac doanh nghiep trong qua trinh triln khai dl tai, du an. Nhiing de tai, dy an nay phin Idn thye hien theo don dat hang tir phia cac doanh nghiep (Chang ban, Cdng ty Ericson nhieu nam lien tyc nhd Hge vien Cdng nghe Hoang gia Thyy Diln (KTH) nghien cuu cdng nghe iing dyng mdi trong ITnh vyc dien tir, trong dd khdng it sang cbl dugc triln khai tren thuc tl, da dem lai lgi nhuan khlng Id cho doanh nghiep nay). Thye tl cho thiy, viec gan ket nay da dam bao cho cac san phim nghien cim, nhit la vl khoa hgc ky
!JCinh nqhiiin Q^hug, 'DUM. 33 thuat hau nhu khdng cdn khoang each giiia ly thuyet va thye tien. Cac san pham nghien cihi deu dugc hien thye hda nhanh chdng trong ddi sdng xa hdi. - Mdt dac diem ndi bat trong phat trien khoa hgc cdng nghe va giao dye dao tao ciia Thyy Dien la sy lien ket chat che giiia cac trudng dai hgc vdi cac nganh nghien ciiu khoa hgc. Day la mdt yeu td quan trgng de dam bao nang cao chat lugng ngudn nhan luc sau khi ra trudng. Ndi dung dao tao ciing dugc cai each theo hudng gan chat hon vdi yeu cau giai quyet cac van de thye tien dat ra trong viec iing dyng phat trien khoa hgc cdng nghe. Ddng thdi vdi viec nang cao kien thiic ve khoa hgc cdng nghe va quan ly eho ngudi dan, cac trudng da gdp phan ung dyng va trien khai nhanh nhiing kham pha khoa hgc phiic tap nhu cdng nghe nano, cdng nghe sinh hgc, cdng nghe thdng tin. Trong cdng tac dao tao, cac trudng ciing chii trgng viec khuyin khich nghien ciru khoa hgc, gan ly thuyet vdi thuc hanh, giai quyet cac don dat hang cua cac cdng ty. Chinh phu cd chinh sach khuyin khich dao tao tai nang tre trong cac trudng hgc, chinh dieu nay tao dieu kien de nang cao chat lugng nghien ciiu ciia cac tmng tam khoa hgc, ddng thdi bd sung ngudn nhan luc cho cac cdng ty, cac co quan va cac td chiic xa hdi. Viec cai each giao dye dugc tien hanh theo hudng: + Dao tao nhan tai sang tao va dam bao gia trj ciia nen giao due cdng, chuyen sang he thdng giao dye coi trgng ty chu va tinh sang tao, tinh da dang. + Cai thien chat lugng giao due d cae bac phd thdng, dai hgc va sau dai hge, dao tao tien si va sau tien st. -I- Md rdng nen tang phiic Igi giao dye de bat ky ai dii cd hoan canh gia dinh khd khan eiing cd the hgc tap nang cao trinh do, ddng gdp cho sy phat trien kinh te xa hdi cua dat nude. - Thyy Dien chii trgng viec md rdng hgp tac qudc te, huy ddng cac nha khoa hgc Thuy Dien d nude ngoai ve nude, ddng thdi thu hiit cac nha khoa hgc tai nang den Thyy Dien lam viec. Hien nay, Thyy Dien dang la dja chi thu hiit trong viec dao tao ngudn nhan luc chat lugng cao dat tieu chuan qudc te dugc nhieu nude quan tam. 3. Mot so nhan xet va kien nghi - Qua nghien cieu ve chien lugc chinh sdch phdt trien khoa hoc cong nghe vd gido due ddo tgo ciia Thuy Dien cd the khdng dinh: Trong dieu kien ngudn nhdn luc khdng ddng, viec phdt trien khoa hoc cdng nghe vd gido due ddo tgo tr& thdnh ddng luc phdt trien kinh te - xd hoi Thuy Dien. Dieu ndy dugc the hien khi thuc hien chien lugc cdng nghiep hda, hien dgi hda vd hien nay trong viec thuc hien muc tieu ve xd hoi phiic lgi, tiin t&i mot xd hoi hdu cong nghiep v&i ca sa la nen kinh te tri thice.
34 NGHIEN CGU CHAU AU - EUROPEAN STUDIES REVIEW N 9 {120).2010 Tir kinh nghiem ciia Thyy Dien ve phat trien khoa hgc cdng nghe va giao due dao tao cd the rut ra mdt sd van de trong ITnh vuc nay d nude ta: - Cbii trgng xay dyng va thye hien chien lugc ke hoach phat trien khoa hgc cdng nghe va giao dye dao tao ciia dat nude trong dieu kien toan cau hda va hdi nhap kinh te qudc te, chien lugc nay gan vdi myc tieu yeu cau ciia qua trinh cdng nghiep hda hien dai hda, phan dau den nam 2020 Viet Nam co ban trd thanh m.dt nude cdng nghiep theo hudng hien dai. Dieu nay cang trd nen cap bach trong dieu kien hien nay khi toan Dang, toan dan dang tdng ket viec thye hien Nghj quyet Dai hdi dai bieu toan qudc lan thir X ciia Dang va chuan bj cho Dai hdi lan thir XI sap tdi. - Xac djnh chu truong va xay dung co che chinh sach nham phat trien manh, ket hgp chat che giira hoat ddng khoa hgc va cdng nghe vdi giao dye va dao tao de thuc sy phat huy vai trd qudc sach hang dau, tao ddng luc day nhanh qua trinh cdng nghiep hda hien dai hda dat nude, timg budc xay dyng va phat trien nen kinh te tri thiie cua Viet Nam. Ciing vdi viec day manh viec xa hdi hda hoa4 ddng khoa hgc cdng nghe, giao dye dao tao, can nang cao vai trd Nha nude trong viec hoach djnh chien lugc, tap trung diu tu vao cac chuong trinh nghien ciiu qudc gia, xay dung tiem lyc khoa hgc cdng nghe, phin diu dat trinh do khu vyc va the gidi trong thdi gian tdi. - Ddi mdi td chiic, quy che lien ket giiia khoa hgc cdng nghe vdi giao dye dao tao; giira nghien cim va giang day vdi boat ddng san xuat kinh doanh, dao tao ngudn nhan lyc chat lugng cao. Ddi mdi co che quan ly khoa hgc, CO che tai chinh, nhat la trong viec dat hang danh gia chat lugng cac cdng trinh nghien ciiu, san pham khoa hgc, khac phyc tinh trang nghien ciiu chay, khdng xuat phat tir yeu cau thye tien, gay lang phi cac ngudn lyc ngan sach nha nude. Chuyen cac td chirc nghien ciru iing dyng va phat trien khoa hgc cdng nghe sang hoat ddng theo co che doanh nghiep dudi cac hinh thire phii hgp, khuyen khich phat trien khoa hgc cdng nghe trong cac thanh phan kinh te. - Theo hudng nay can xay dyng Id trinh phat trien thj trudng khoa hgc cdng nghe gan vdi thj trudng lao ddng, dao tao va sir dung hgp ly ngudn nhan lyc chat lugng cao. Thye hien chinh sach trgng dyng nhan tai, diy manh hgp tac qudc te, chuyin giao cdng nghe, thu hiit chuyen gia qudc tl gidi, nhit la ngudi Viet Nam djnh cu d nude ngoai tham gia giang day nghien ciiu khoa hgc d Viet Nam. Xay dung chinh sach dl cac nha khoa hgc, can bd giang day cd thi tap trung tri tue, cdng siic de cdng hiln cho viec nghien ciiu khoa hgc va dao tao ngudn nhan lyc chit lugng cao cho dat nude, dap Omg yeu ciu ciia qua trinh cdng nghiep hda, hien dai hda.