TRIET HOC, SO 10 (233), THANG VUA LY NHAN TONG Vdl TAM GIAO LE THI LAN*' NGUYfiN THI HIEU **' Sdi vii't neu lin nhiing net khdi qudt vi tinh h

Tài liệu tương tự
CHfNH SACH PHAT TRI^N B^N VONG LANG NGH^ 6 VIET NAM Chu Tien Quang* Dinh Xuan Nghiem** Nhflng nam gin day, cac lang nghe ndng thdn da phuc hdi va phat

THUC TRANG VA CAC GIAI PHAP PHAT TRIEN KINH TE XA HOI VUNG BIEN GI61 VIET NAM - CAMPUCHIA NGUYEN VAN HA* Bien gidi da't lien gifla hai nflde Viet Nam

KINH IE - PHAP LUAT CHAU AU KINH NGHIEM THUY DIEN PHAT TRIEN KHOA HQC CdNG NGHE VA DAO TAO NGU6N NHAN LIJC CHAT LUQNG CAO PGS. TSKH. Tran Nguyen Tuyen

BON Minn NAM NGHIEN CUU KHOA HOC PHUC VU DAO TAO CAN BO LlAl TRUT BAC DAI HOC VA SAU DAI HOC Cr TRU&NG DAI HOC KHOA HOC XA Hdl VA NHAN VAN PGS.TS. Vu

CONG TY CO PHAN XAY DUNG VA CHE BIEN LUONG THUC vilnhha C0NGHOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM lap - Tu- do - Hanh phuc So: /QCNBLiBQT/VHF Ha Noi, ngay tho

TÀN VÀN- TÀN THir VA ANH Hl/ÒNG CÙA NÒ DEN TtT Tl/ÒNG YÉU Nl/ÒC Ò VIET NAM NÙA DAU THE KY XX LE THANH BÌNH' NgUÒi ta tbuòng nói ràng: TrUÒng tudng tàe

UBND TiNH VINH LONG SCf GIAO DyCVABAG TAG S6:'^^/QD-SGDDT CONG HOA XA HQI CHU NGHIA VIET NAM Doc lap - Tu do - Hanh phuc VTnh Long, ngay.a< thang 9 na

MOmg Dang - Miing Xuan Tpp chi C»ng son»,.j! '.. ^.if.) -'. TANG CUOiNG CONG TAC PHONG, CHONG THAM NHUNG, LANG PHI DE XAY DUtlG DAT NU6C TRUONG VINH T

UY BAN NHAN DAN TINH SON LA CONGHOAXAHOICHUNGHIA VIETNAM Doc lap - Tu' do - Hanh phue S6: Hl29\9/QD-UBND Son La, ngaym thang 3 nam 2019 QUYET DPSH Ban

BO MAY HANH CHINH CUA THUC DAN PHAP O VIET NAM GIAI BOA]\ I858-I945 Hoc Ths. Nguyen Thi Thu Hoa Tran Ngoc Quyen vien Chinh tri - Hdnh chinh Quoc gia N

UY BAN DAN TOC CONG HOA XA IlQl CHU NGHIA VIET NAM Doc lap - Tu* do - Hanh phu So: /TTr-UBDT Hd Noi, ngay thdng nam 2017 (Du- thao) TOf TRINH Ve viec

UBND TiNH VINH LONG Sd GIAO DUG VA DAO TAO CONG HOA XA HOI CHU NGHIA VI$T NAM Doc lap - Tu do - Hanh phiic S6: ^953 /SGDDT-GDTrH Vinh Long, ngdyjlq th

UBND TINH VINH LONG CONG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM SO GIAO DUG VA BAG TAO ' Doc lap - Tir do - Hanh phiic S6: /SGDDT-CTTT Vinh Long, ngay 10 thang

*»* MOT SO KIEN NGHI VE GIAO DUC GS. Nguyen Dình Tri Trong nhiing nàm qua, vói nhùtng co gang vitdt bàc cùa dpi ngù giào vién (GV), càn bò giàng day (

Sd GIAO DUC & DAO TAO GIA LAICONG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM TRlTOfNG THPT NGUYEN CHI THANHHoc lap - Tir do - Hanh phiic S6:^>./QD-THPTNCT Pleiku,

UBND TINH HA TINH CONG HOI XA HOI CHU NGHIA VIET NAM SOf GIAO DUG VA DAO TAO ; Doc lap - Tu do - Hanh phuc So: Ti^i/QD-SGDDT Hd Tinh, ngay OSthdng 10

UBND TiNH VINH LONG sd GIAO DUG VA DAO TAO CONG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM Doc lap - Tir do - Hanh phiic SSMC-E/HD-SGDDT Vinh Long, ngayao thang 9

NGHIEN CLfu -TRAODOI VAN OE KHdl T6 VU AN HiNH SI/ THEO YEU CAU COA NGlidi BI HAI Theo quy dinh tai Dieu 100 BLTTHS, cac CO quan cd tham quygn "chi du

TAI CHiNH-TIEN TE Chinh sach thue gia trj gia tang d nudc ta trong tien trinh thuc hien cac cam Icet quoc te va Ichu vuc LE VAN LUYEN ^itrong tien tri

1

19/12/2014 Do Georges Nguyễn Cao Đức JJR 65 chuyễn lại GIÁO DỤC MIỀN NAM

UY BAN NHAN DAN TINH SON LA CONG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM Doc lap - Ty do - Hanh phuc S6: 40/2017/QD-UBND San La, ngay 30 thdng 11 nam 2017 QUYET

UBND TINH HA TINH SO GIAO DUG VA BAO TAO CONG HOA XA HOI CHIJ NGHIA VI?T NAM Hoc lap - fir do - Hanh phuc S6: ^fd) /QD-SGDDT Ha Tinh, ngay y thang 3 n

ẤN QUANG PHÁP SƯ VĂN SAO TỤC BIÊN ẤN QUANG PHÁP SƯ VĂN SAO TỤC BIÊN Giảng giải: Đại Sư Ấn Quang Việt dịch: Bửu Quang Tự đệ tử Như Hòa PHẦN MƯỜI TÁM 17

TRUNG TÂM QLBT DI SẢN VĂN HÓA PHÒNG QUẢN LÝ DI TÍCH CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc 1. Tên gọi 2. Loại hình Phiếu kiểm

Đại Sư Ấn Quang

ĐÈ CƯƠNG TUYÊN TRUYỀN KỶ NIỆM 1050 NĂM NHÀ NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT ( ) I. BỐI CẢNH RA ĐỜI NHÀ NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT - Sau chiến thắng đánh tan quân Nam Hán

VỊ TRÍ CỦA PHẬT GIÁO THỜI LÝ TRONG TIẾN TRÌNH VĂN HOÁ THĂNG LONG- HÀ NỘI THƯỢNG TỌA THÍCH BẢO NGHIÊM Tóm tắt Phật giáo ra đời ở Ấn Độ vào thế kỷ VI TC

Chuyên đề năm 2017: Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh về phòng, chống suy thoái tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, tự

UBND THANH PHO HA N0ICONG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM SO GIAO DUC VA DAO TAODoc lap -Ty do - Hanh phiic S6 :25^SGDDT-TCCBHa Mi, ngay ^3 thdng6ndm 20

DS phongthi K xlsx

ĐẠI ĐẠO TAM KỲ PHỔ ĐỘ TÒA THÁNH TÂY NINH 孔 ĐỨC KHỔNG TỬ GIÁO CHỦ NHO GIÁO Tùng Thiên TỪ BẠCH HẠC 子 tài li ệ u sư u tầ m 2015 hai không một năm

(Microsoft Word - Ph? k\375 t?c \320?A TH? PHONG2)

TUYÊ_N TÂ_P THO VAN NGUYÊN DUO~NG - CHU´ THI´CH

Đức Huỳnh Giáo Chủ về rồi Bàn tay lật ngửa vậy mà, Chớ đừng lật sấp vì Thầy tái sanh. Đi xa thì phải dặn rành (Đức Huỳnh Giáo Chủ viết ở làng Nhơn Ngh

TRIET HOC, SO 12 (295), THANG BAN CHAT VAN HOA TRONG TU TOdNG CEINR TRI H6 GHI MINH LUONG THUY LifeN '*' Tu tudng chinh tri Ho Chi Minh Id mot

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM NGHỆ THUẬT TRUNG ƯƠNG NGUYỄN DOÃN ĐÀI QUẢN LÝ DI TÍCH LỊCH SỬ VĂN HÓA ĐÌNH HUỀ TRÌ, XÃ AN PHỤ, HUYỆN KIN

KINH TE VI MO Lgm phdt, thdt nghiep vd tang trudng kinh te VO HUNG DUNG J gm phdt, thdt nghiep vd tdng trudng kinh teed md'i quan he chat che vdi nhau

73 năm trôi qua, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám đã cho thấy bài học đoàn kết, lấy dân làm gốc có ý nghĩa sâu sắc. Những ngày mùa Thu tháng Tám của

TRIỆU LUẬN LƯỢC GIẢI

Microsoft Word - trachvuphattutaigia-read.docx

Microsoft Word - kinhthangman.doc

UBND HUYEN BINH GIANG PHONG GIAO DUC VA DAO TAO CQNG HOA XA HOI CHIJ NGHIA VIET NAM Doe lap - Tu do - Hanh phiic S6: <^? /PGD&DT-THCS V/v huong dfin t

NI SƯ THÍCH NỮ GIỚI HƯƠNG: Thế giới xung quanh chúng ta sẽ rất ý vị, nên thơ, nên nhạc * LỜI CUNG KÍNH ĐẾN TS. THÍCH NỮ GIỚI HƯƠNG Trụ trì Chùa Hương

Microsoft Word - thientongtrucchi-read.doc

UBND TINH HA TINH SO GIAO DUG VA DAO TAO S6:/^?3 /SGDDT-CTTT Ve viec tang cudng cong tac quan ly va nang cao dao due nha giao CONG HOA XA HOI CHU NGHI

Mã đội SBD MSSV Họ Tên Điểm Lương Ngọc Quỳnh Anh La Thị Thúy Kiều Nguyễn Quốc Thanh

Phân tích bài thơ Độc Tiểu Thanh ký của Nguyễn Du – Văn hay lớp 10

Thử bàn về chiến lược chiến thuật chống quân Minh của vua Lê Lợi Tìm hiểu Thế chiến thứ Hai cùng chiến tranh Triều Tiên, người nghiên cứu lịch sử khâm

Tần Thủy Hoàng Tần Thủy Hoàng Bởi: Wiki Pedia Tần Thủy Hoàng Hoàng đế Trung Hoa Hoàng đế nhà Tần Trị vì 221 TCN 210 TCN Tiền nhiệm Sáng lập đế quốc Tầ

Tình Thương Nhân Loại 1 Điển Mẹ Diêu Trì Rằm tháng sáu Nhâm Thìn, 2012 Nước Việt Nam một miền linh địa Có rồng vàng thánh địa mai sau Nước Nam hơn cả

Nghiên cứu Tôn giáo. Số PHẬT ĐÀI QUỐC THÁI DÂN AN THIỀN VIỆN TRÚC LÂM TÂY THIÊN Đại đức Thích Kiến Nguyệt, trụ trì Thiền viện Tây Thiên (Vĩ

Baûn Tin Theá Ñaïo Soá 126 ngaøy I. Rằm Thượng nguơn: RẰM THƯỢNG NGƯƠN (Nguyên Thủy) Theo Nho giáo, ngày rằm Thượng nguơn là lễ: Thượng nguơ

TRffiTHOC, SO 12 (235), THANG D A O DlTC H O C M O I T R l / d N G VA TRUYEN THONG MUC DICH LUAN NGUYEN THI LAN HUONG *' Trong bai viet nay, t

MỞ ĐẦU

Phong thủy thực dụng

LỜI GIỚI THIỆU Chia sẽ ebook : Tham gia cộng đồng chia sẽ sách : Fanpage : C

BẢNG KẾT QUẢ THI ANH VĂN THIẾU NHI CỦA TRƯỜNG ĐẠI HỌC CAMBRIDGE (YLE) Kỳ thi ngày: 13/04/2019 Buổi: Sáng Cấp độ: Flyers Candidate number First name La

ẤN QUANG PHÁP SƯ VĂN SAO TỤC BIÊN ẤN QUANG PHÁP SƯ VĂN SAO TỤC BIÊN Giảng giải: Đại Sư Ấn Quang Việt dịch: Bửu Quang Tự đệ tử Như Hòa PHẦN MƯỜI HAI 19

TRIET HOC, SO 12 (295), THANG QUAN NIEM VE CON NGl/Cil TRONG KINH THANH HOANG THI MY QUtNH'"' Bdi viii phdn tich quan niim cua Kinh Thdnh ve n

CS.TS.NCND NCUYIN VAN CHIEN Sinhngay: Dang vien Dang Cong san Viet Nam Que quan; Thuan Thanh, B^e Ninh. Ndi d hien nay: P.207, nha El, phudn

(Microsoft Word - 4_Vuong NC-T\ doc)

ẨN TU NGẨU VỊNH Tác giả: HT. THÍCH THIỀN TÂM ---o0o--- Nguồn Chuyển sang ebook Người thực hiện : Nam Thiên

(Microsoft Word - QU\312 HUONG \320?T T? _HIEU CHINH_.doc)

HƯỚNG ĐẠO, CHỈ THẾ THÔI! Lý thuyết và thực hành dành cho các Trưởng Hướng Đạo Nam và nữ. Hướng Đạo, đơn giản thế thôi! 1

193 MINH TRIẾT KHUYẾN THIỆN - TRỪNG ÁC VÌ HÒA BÌNH CỦA PHẬT GIÁO HIỂN LỘ QUA VIỆC THỜ HAI VỊ HỘ PHÁP TRONG NGÔI CHÙA NGƯỜI VIỆT Vũ Minh Tuyên * Vũ Thú

Đề tài: Chính sách đào tạo nguồn nhân lực văn hóa ở tỉnh Quảng Ninh

LỊCH SỬ - KHẢO CỔ - DÂN TỘC HỌC Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 7(92) Quan hệ Đại Việt - Chiêm Thành thời Lý ( ) thư tịch cổ Việt

Cảm Ứng Về Phật A Di Đà

Microsoft Word - viet-bai-lam-van-so-6.docx

Microsoft Word - T? Thu Ngu Kinh v?i v?n d? giáo d?c gia dình.doc

12/22/2015 nhantu.net/tongiao/4thu5kinh.htm Tứ Thư Ngũ Kinh với vấn đề giáo dục gia đình Nhân Tử Nguyễn Văn Thọ I. KINH DỊCH VỚI GIA ĐÌNH II. KINH THƯ

Th«ng tin nghiªn cøu B o tån Di s n Sè 02(38) 2017 MỘT SỐ TẬP TỤC Ở HỘI AN LIÊN QUAN ĐẾN TÍN NGƯỠNG THỜ CÚNG CÂY CỐI Trần Phương Thờ cúng cây cối là m

NH?NG M?NH TR?I KHÁC BI?T

1 Triệu Châu Ngữ Lục Dịch theo tài liệu của : Lư Sơn Thê Hiền Bảo Giác Thiền Viện Trụ Trì Truyền Pháp Tứ Tử Sa Môn Trừng Quế Trọng Tường Định. Bản khắ

A DI ĐÀ KINH SỚ SAO DIỄN NGHĨA A DI ĐÀ KINH SỚ SAO DIỄN NGHĨA Liên Trì Đại Sư Chùa Vân Thê soạn Sớ Sao Pháp Sư Cổ Đức Diễn Nghĩa Giảng giải: Pháp Sư T

Microsoft Word - Tu vi THUC HANH _ edited.doc

BO GIAO DUG VA DAO TAO '- CONG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM Doc lap - Tu- do - Hanh phuc S6: 20/2017/TT-BGDDT Ha Noi, ngay 18 thang 8 nam 2017 THONG

Stt Họ và tên Ngày sinh Mã trường SBD Văn Toán Tổng THPT 1 Nguyễn Minh Hằng 22/12/ Minh Khai 2 Hoàng Thị Liên 16/07/2

UY BAN DAN TQC S6: 3^3f IQQ-\]^m CONG HOA XA HQI CHU NGHIA VIET NAM Hoc lap - Ty do - Hanh phuc Hd Noi, ngdy d5 thdng Q nam 2018 QUYET DINH Ve viec ba

Cổ học tinh hoa

Microsoft Word - KinhVoLuongTho-Viet

Bồ Tát Phật giáng trần bằng hai thân, một là Chơn Thân {Kim Thân}, hai là Giả Thân {Xác Trần}. Để hoàn thành sứ mạng cứu thế, Bồ Tát phải giáng trần n

Binh pháp Tôn Tử và hơn 200 trận đánh nổi tiếng trong lịch sử Trung Quốc Chia sẽ ebook : Tham gia cộng đồng chia sẽ sá

CHƯƠNG 1

Nghien cihi Ton giao. So TON GIAO - VAN OE LJ LUAN VA THlTC TIEN CONG GIAO VA CACH MANG ( ): BAI HOC LICH S^ VA Y NGHIA CUA NO DO QUANG

BÃy gi© Di L¥c BÒ Tát nói v§i ThiŒn Tài r¢ng :

A DI ĐÀ KINH SỚ SAO DIỄN NGHĨA A DI ĐÀ KINH SỚ SAO DIỄN NGHĨA Liên Trì Đại Sư Chùa Vân Thê soạn Sớ Sao Pháp Sư Cổ Đức Diễn Nghĩa Giảng giải: Pháp Sư T

Phaät Thuyeát Ñaïi Thöøa Voâ Löôïng Thoï Trang Nghieâm Thanh Tònh Bình Ñaúng Giaùc Kinh Nguyên Hán bản: Ngài HẠ LIÊN CƯ hội tập TÂM TỊNH chuyển ngữ

Microsoft Word - doc-unicode.doc

Phân tích hình tượng nhân vật người anh hùng Quang Trung

daithuavoluongnghiakinh

BO GIAO DUC VA BAO TAP CpNG HOA XA HOI CHU NGHIA VIET NAM S6: i04 /BGDDT-GDDH Doc lap - Tu do - Hanh phuc V/v ra soat, cung cap va cong bo thong tin t

Quy tắc Ứng xử của chúng tôi Sống theo giá trị của chúng tôi

Đàm Loan và Đạo Xước

Dieãn ñaøn trao ñoåi 75 THÀNH NGỮ TRONG CUNG OÁN NGÂM KHÚC NGUYỄN GIA THIỀU Expressions in Cung oan Ngam Khuc Nguyen Gia Thieu Trần Minh Thương 1 Tóm

30 Nghien ciiu Ton giao. Sd TON GIAO VA DAN TOC NGHIN NRA/I THRNG LONG vn TINH THAN BRO DUNG THOI LV - TRAN B at ddu mdt nghin ndm Thang Long k

Bản ghi:

TRIET HOC, SO 10 (233), THANG 10-2010 VUA LY NHAN TONG Vdl TAM GIAO LE THI LAN*' NGUYfiN THI HIEU **' Sdi vii't neu lin nhiing net khdi qudt vi tinh hinh tam gido thdi vua Ly Nhdn Tong, cdng nhii thdi do cua nhd vua ddi vdi Phdt gido, Nho gido vd Dgo gido. Vua Ly Nhdn Tong dd co mgt thi' dng xd rdt minh triet ddi vdi cd ba gido vd do do, dd tgo nin mgt sii ung hg hit sdc to ldn ciia cd ba gido ndy vdi triiu dgi cua ong. Nhdn quan chinh tri dung hop tam gido uyin chuyen ciia nhd vua phii hdp vdi Uu the, mat mgnh riing ciia moi dgo trong viic hinh thdnh the chdn vgc vi hi tu tudng cua ngudi Viet thdi ky ndy. ua Ly Nhan Tdng (1066-1127) la eon eua vua Ly Thanh Tong va Nguyen phi Y Lan. Ong len ngoi nam 1072, tri vi 56 nam. Dfldi trieu dai cua dng, dat nflde thai binh, nhan dan yen on lam an, ca van hpc va quan sfl deu phat trien. Ong dfldc coi la vi vua gidi cua trieu Ly. Dfldi thdi Ly Nhan Tdng, cung vdi sfl phat trien dac biet cua Phat giao, Nho giao va Dao giao cung rat dfldc coi trpng va phat trien. Hien tfldng tam giao ddng nguyen nay da gop phin khdng nhd vao sfl phat trien chung cua xa hpi, tao nen mpt ddi s6'ng tinh thin phong phu d thdi ky nay. Tim hieu thai dp cua vua Ly Nhan Tdng dd'i vdi tam giao se giup chung ta ly giai dfldc phin nao md'i quan he nha nfldc vdi tdn giao dfldi thdi Ly, cung nhfl nguyen nhan thinh tri eua xa hoi d thdi ky nay. 1. Thai do cua vua Ly Nhan Tong ddi vdi tam giao Bgi Viet sd ky todn thu c6 nhan xet ve vua Ly Nhan Tong nhfl sau: "Vua tran do mat rdng tay dai qua gdi, sang sudt thin vo, tri tue hieu nhan, nfldc ldn sd, nudc nhd men, thin giup ngfldi theo, thong am luat, che ca nhac, dan chung dfldc dong giau, minh dfldc thai binh, la vua gidi cua trieu Ly. Tiec rang mp dao Phat, thich diem lanh, do la dieu luy eho dflc tdt"(l). Chi vdi may dong ngan gpn nhfl vay nhflng sfl gia da cung cip cho ta hinh anh vua Ly Nhan Tong la mpt vi vua co nhieu pham chat ly tfldng ve tai dflc eua mot nha vua Nho giao nhflng cung rat chuong mp Phat giao va Dao giao. Vua Ly Nhan Tong la vi vua thfl tu eua trieu Ly, len ngoi trong boi canh dat nfldc thai binh, thinh tri, nen dfldc ke thfla nhflng thanh qua xay dflng trieu dai ve mpi mat kinh te, ehinh tri, van boa tfl eac vi vua trfldc do. Sfl coi trpng tam giao vdi nen tang la Phat giao trong til tfldng tri nfldc da dfldc thiet lap tfl eac trieu vua trfldc, tiep tuc dflpc Ly Nhan Tong duy tri va phat trien. Bp may quan ly nha nudc theo mo hinh Nho giao cua Trung Qudc xay dflng tfl thdi Ly Thai To ngay cang dfldc eung co'. Phat giao vo'n da dfldc sung mp tfl thdi Ly Thai To, den thdi Ly Nhan Tong dfldc Hoang thai hau Y Lan ton (*) Pho giao sii, tien si, Nghien cqu vien chinh, Pho triicing phong Triet hpc Viet Nam, Vien IViet hoc, Vien Khoa hoc xa hoi Viet Nam. (**) Giang vien, Triidng Dai hoc Cong doan Ha Noi. (1) Dgi Viet sie ky todn thu, t.l. Nxb Van hoa - Thong tin. Ha Noi, 2000, tr.424. 37

LE THI LAN, NGUYEN THI HIEU sung da trd thanh mpt Iflc Ifldng manh, co anh hfldng ldn ca ve kinh te, xa hpi, van hoa va ehinh tri. Ben canh hai phai Thien Ti ni da lflu chi va Vo Ngon Thong thinh hanh dfldi trieu Ly thi Mat giao tfl mpt nhanh Phat giao ket hdp vdi Dao giao da CO anh hfldng rpng rai tfl the ky trfldc, den thdi ky nay lai cang phat trien. 1.1. Doi vdi Nho giao Trfldc thdi Ly Nhan Tong, mac du trieu Ly da thiet lap dfldc bp may chinh quyen trung fldng tap quyen quan ly dat nfldc nhflng ve thflc chit, quyen life va anh hfldng cua nha Ly ehu yeu tap trung d vung ddng bing Bic bp. Ly Nhan Tong ehu trpng viec cung eo' bp may chinh quyen trung Udng va md rpng quyen lue thuc su. Ong tim thay vai trd cua Nho giao trong viec td chflc bp may trieu chinh, tuyen chpn quan lai de tang cfldng sfle manh quan ly eua ehinh quyen trung fldng. Sau khi len ngoi mot nam, nam 1073, nha vua xud'ng chieu tuyen Minh kinh bac hpc va thi Nho hpe tam trfldng. Day la ky thi Nho hpe diu tien cua Viet Nam, chpn dflpc hdn 10 ngfldi va thu khoa la Le Van Thinh ve sau lam den chflc thai sfl. Nam sau, 1076, vua eho lap Qudc Tfl Giam va chpn nhflng ngfldi biet chfl trong quan vien van chflc eho vao hpc. 10 nam sau, nam 1086, nha vua mdi to chflc tiep ky thi chpn ngfldi van hpc vao Vien ban lam. Ky thi nay, Mae Thien Tich do diu, dfldc bd lam Han lam hpc si. Trin Trpng Kim noi: "Sfl Nho hpc cua ta khdi diu thinh len tfl thdi biy gid"(2). Nhfl vay, cung vdi viec tiep tuc cat nhic nhflng ngfldi hien Ifldng, cd tai van vo vao bp may nhan sfl, vua Ly Nhan Tong la vi vua diu tien cua Viet Nam da y thflc dfldc tim quan trpng cua viec dao tao dpi ngu quan lai mdt each bai ban, sfl dung tri thflc Nho hpc vao bp may nhan sfl. Tfl dd trd di, khoa cfl dfldc sfl dung nhfl mpt phudng phap quan trpng de tuyen chpn ngudi hien tai vao bp may trieu ehinh. Din din, cung vdi su md rpng va phat trien giao due Nho hpc thi khoa cfl cung ngay cang dfldc hoan chinh va trd thanh phfldng thflc chu yeu eua nen giao due va dao tao nhan sfl cho chinh quyen phong kien Viet Nam. Va, lich sfl Nho hpc da gdp phan lam nen truyen tho'ng nghin nam van vat eua Thang Long, cua Viet Nam da dfldc khdi dau tfl thdi vua Ly Nhan Tong. Cung vdi viec khdi diu phep khoa cfl lay lam dfldng loi Ifla chpn ngfldi hien tai vao bp may nha nfldc, vao nam 1089, vua Ly Nhan Tong da td chflc lai bp may trieu chinh mpt each he tho'ng theo mo hinh quan ly eua Trung Quo'e bing viec dinh quan che, chia van vo ra lam chin pham, quan hiu vua va cac chflc tap lflu. Tfl day, cac chflc quan trong trieu, ngoai cac chau quan mdi dflpc quy dinh mpt each bai ban, ro rang(3). Nhfl vay, vdi viec dinh quan che, to chflc lai he thddng quan lai, sfla sang viec chinh sfl, dinh khoa cfl va giao due theo Nho giao, Ly Nhan Tong da bfldc diu thiet lap nhflng dieu kien quan trpng nhat chuan hi cho Nho giao din din chiem dfldc vi tri quan trpng trong dao tri nfldc va trd thanh he tfl tfldng thdhg tri trong ddi song chinh tri d cac trieu dai sau. Va dieu quan trpng hdn (2) Theo; Dgi Viet sd ky todn thu. Sdd., tr.426, 432 va Tran Trong Kim. Viet Nam sie liigc. Nxb Da Ning, 2003, tr.95, 96. (3) Theo Tran Trong Kim. Sdd., cac quan dau trieu CO quan dai than gom Thai sq, Thai pho. Thai iiy va Thieu sii, thieu pho, Thieu iiy. Diidi do, ben van c6 ThUdng thii, ta hqu Tham tri, ta hqu gian nghi dai phu, Trung thq Thi lang. Bo thi lang,..-., ben vo gom cac chqc Do tho'ng Nguyen siiy, Tong quan khu mat sq, Kim ngo thiidng tudng, Dai tu6ng, do tq6ng... Ngoai cac chau quan ben van thi co Tri phu, phan phu, Tri chau, ben vo co Chii 16 tran trai quan. 38

VUALY NHAN TONG vql TAM GIAO la, cung vdi viec md dfldng cho Nho giao phat trien thi dfldng 16'i tri nfldc theo Nho giao ngay cang phat huy hieu qua, gdp phan tich cflc vao viec cung c6' nha nfldc trung fldng tap quyen. Do la bfldc di hdp quy luat lich sfl. 1.2. Doi vdi Phat giao Ly Nhan Tdng la mpt trong nhflng vi vua sung mp dao Phat nha't thdi Ly. Chiu anh hfldng cua Hoang thai hau Y Lan, ong la ngfldi ung hp Phat giao tren ca phfldng dien ton giao va kinh te. Cd the ndi, dfldi sfl bao trd cua vua Ly Nhan Tong vdi sfl hau thuan cua Hoang thai hau, Phat giao thdi ky nay da phat trien tdi mflc huy hoang ca ve mat td chflc, so' Iflpng ehua va tang ni, tiem life kinh te va tfl tfldng giao ly. Ve mat to chflc, Ly Nhan Tong tiep tuc truyen tho'ng tfl cac ddi vua trfldc, coi trpng vai trd co' vin va nhat thdhg Phat giao cua cac vi cao tang. Nam 1088, nha vua phong nha sfl Kho Diu lam Quoc sfl de hdi viec nfldc. Cung trong nam nay, ong eho phan hang cac loai chua trong nfldc thanh hang dai, trung va tieu danh lam, cho quan van chflc cao kiem lam De cfl (chuyen quan ly rupng da't va tai san cua nha chua). Nhfl vay, Ly Nhan Tong tiep tuc lay Phat giao lam qudc giao, coi Phat giao la phfldng tien tho'ng nhat nhan tam, cung co' sfl tho'ng nhat va uy quyin cua trieu dai ve mat ton giao. Tuy nhien, ve mat chinh tri, vdi viec ung hp sil phat trien cua Nho giao, Ly Nhan Tong da phin nao gidi ban anh hfldng cua Phat giao tren chinh trfldng. Ke ca vai trd Qudc sfl cua Kho Diu cung chu ye'u la tren linh vflc ton giao chfl khong ban la tren linh vflc trieu chirih(4). Ddng thdi, viec dat quan van lam chflc De cif de quan ly tai san nha chua cung la mpt ehinh sach quan ly ton giao rat hay Clia Ly Nhan Tong trong viec giai bai toan quan he nha nfldc va ton giao, vfla giup cho viec tho'ng nhit ve td chflc, quan ly Phat giao, vfla giup Phat giao phat trien mpt each he tho'ng va quy eu ma khong ra ngoai tim kiem soat cua nha nflde. Viec to chflc cac le hpi Phat giao, nha nfldc hda cac ll hpi nay cung dfldc Ly Nhan Tong dac biet coi trpng. Dfldi thdi cai tri cua ong, lin dau tien ehung ta biet tdi Hpi den Quang Chieu nhfl mpt le hpi ky an cua Phat giao dfldc nha nude dflng ra to chflc het sfle huy hoang. Theo eac sach sfl thi le hpi nay chi dfldc nhic tdi dfldi thdi Ly Nhan Tong vao cae nam Canh Dan (1110): "Mua Xuan thang Gieng, td chflc hpi den Quang Chieu d ngoai cfla Dai Hflng"; va vao nam Binh Than (1116) lai ghi: "Mua Xuan thang Gieng td chflc hpi den Quang Chieu d ngoai cfla Dai Hflng, che tao nha sfl bing go cot vao danh chuong" (Dgi Viet sd luge); nam Canh Ty (1120): "Mua Xuan, thang Hai, md hpi den Quang Chieu"; va vao nam Binh Ngp (1126): "Mua Xuan thang Gieng, md hpi den Quang Chieu bay ngay dem. Tha ngfldi cd tpi d phu Do Hp, xuong chieu cho sfl thin cua Chiem Thanh xem" {Dgi Viet sd ky todn thu). Nghi thflc tim Phat vao ngay rim, mdng mpt hang thang va ngay Phat dan mdng 8 thang 4 cung dfldc nha vua dinh lam le thfldng tfl nam 1105. Nhfl vay, vdi sfl chinh thflc hoa cac ngay le hpi cua Phat giao, Ly Nhan Tdng da gdp phan cung co' vi tri qud'c giao cua Phat giao va phat huy toi da vai trd thong nhat nhan tam eua Phat giao vao quan ly nha nfldc, nhd do (4) Dgi Viet sii ky todn thu cho rang "Nhan Tong sung dao Phat, phong lam Quoc sii de hoi viec nq6c, Cling nhii Le Dai Hanh do'i v6i Ng^ Khuong Viet ma thoi" chq khong phai co vi tri tiet viet cung Te tii6ng dqng tren dien xet doan cong viec nhu CO thuyet phong doan. Sdd., tr.433. 39

LE THI LAN, NGUYEN THI HIEU tang cfldng dfldc uy quyen va anh hfldng cua chinh quyen trung fldng doi vdi eac vung phu can(5). Dfldi thdi Ly Nhan Tdng, sd Ifldng ehua dflpc xay dflng va sd tang ni eung tang len dang ke. Bia chua Linh Xflng chep: "Hi eo canh dep nui non thi khong ndi nao la khong md mang de xay dflng chua chien". nhieu chua dfldc xay dflng ca d cac vung dan toe thieu so', nhfl chua Bao Ninh Sung Phuc d Ha Tuyen nam 1107(6). Sach Bgi Viet sii ky todn thu chep nam 1097, "bay gid trong nflde giau du, Thai hau lam nhieu chua Phat", nam 1115 "Thai hau dflng chua thd Phat trfldc sau hdn m.pt tram chua" (7). Co the ke mpt so' ehua dfldc xay dflng va to chflc khanh thanh ram rp trong thdi nay nhfl chua Thing Nghiem Thanh Thp nam 1118, ehua Tinh Lfl nam 1119. chua Bao thien nam 1121, bao thap Sung Dien Dien Linh nam 1122,... Cung vdi viec xay dflng nhieu chua thap Phat giao thi so' Ifldng tang ni tai cac chua nay cung trd nen dong dao do ehinh saeh khuyen khich tu hanh cua nha Ly. Nhieu chua, so' Ifldng tang dd tfl hang tram tdi ca nghin ngudi nhu chua Kien Sd eua thien sfl Da Bao CO hdn 100 tang dd. Chua Trung Minh cua sfl Thien Lao co tdi hang nghin hpe trd...(8). Viec dflng chua va khuyen khich dan ehung tu hanh nhfl vay dfldc ddng dao vua quan, hoang than quo'e thieh nha Ly ung hp, dong gop ca ve vat chat va tinh thin. Hp da bd tien cua de xay ehua, lai cung nhieu rupng dit cho ehua lam phfldng tien sinh so'ng, khien eho Phat giao thdi ky nay trd thanh mpt life Ifldng xa hpi ra't manh ve kinh te. Chang ban, Thai hau Y Lan da eung 72 mau rupng eho chua thap Sung Dien Dien Linh. Rupng ehua nhieu, nha chua ed ca dien no va cua chfla trong kho. nhieu vi cao tang nhfl sfl Khong Lp cdn dfldc nha vua cip 20 thflc hp nhfl che dp phong thudng eong than,... Vi vay, Ly Nhan Tong cdn cfl cac vi quan van dam dudng them chflc De cfl de quan ly tai san giup nha chua. Tiem lue kinh te manh, ehua thap nhieu, su dd dong dao, dieu do cho thay Phat giao thdi ky nay da dupc su nang dd manh me cua trieu dinh va phat trien thanh mpt luc lupng co vi tri chinh tri - kinh te - xa hpi to ldn. Vi tri qudc giao cua Phat giao thdi Ly NTian Tong con dupc khang dinh va cung cd' them tren phudng dien tu tudng vdi viee nha vua va cac tang ni het sfle ehu trpng phat trien giao ly Phat giao. Sfl chep, nha vua da hai lin cfl ngfldi sang Tong xin kinh Tam tang vao nam 1081 va nam 1098. Cac kinh nay dfldc in va chep tay de lflu truyen. Ngoai ra, cac tang ni tren ed sd eac kinh saeh da dpe va tiep thu theo sd kien rieng da sang tac nhieu thd van mang tinh chit la bai ke hoac van bia de truyen giang giao ly va tfl tfldng triet hpe Phat giao mpt each ngan gpn, sue tich. Hien tfldng nay da lam nen mpt nen van hpc thien rflc rd dfldi trieu Ly, dae biet la dfldi thdi Ly Nhan Tong vdi cae dai bieu nhfl Dieu Nhan, Tfl Dao Hanh, Y Lan,... Nhflng vin de triet hpc Phat giao cao vien luan ban ve ban the (5) Dgi Viet su ky todn thii chep viec nam 1073, Thai sq Ly Dao Thanh ra coi chau Nghe An lap vien Dia Tang dat tqdng thd Phat va vi hieu ciia Ly Thanh Tong, s6m hom thd phung. Ve sau, nhiing ngiidi tran thu chau Nghe An vin lay ndi ay lam ch6 thd phvmg Ly Thanh Tong, tr.425. Do chinh la mot hinh thqc diing Phat giao de ciing co' uy quyen ciia vua Ly. (6) Theo: Nguyin Tai ThU (chu bien). Lich sie Phat gido Viet Nam. Nxb Khoa hoc xa hpi, Ha Npi, 1988, tr.147-148. (7) Dai Viet sie ky todn thu. Sdd., tr.435, 440. (8) Nguyin Tai ThQ (chii bien). Lich sd Phat gido vat Nam. Sdd., tr.l48. 40

VUA LY NHAN TONG vql TAM GLAO hpc nhfl cac khai niem tam, phap, khong, dieu tinh, chan nhfl,... la chu de nhan thflc luan chu yeu dfldc de cap trong van hpc Phat giao thdi ky nay. Ddng nha't Phat vdi tam, coi do la ban the td'i thfldng cua the gidi van phap la nhan thflc chung Clia ca hai phai Thien Ti ni da lflu chi va Vo Ngon Thong. Dac biet, cac nha Thien hpc thdi ky nay chu trpng tdi khai niem tam khong, eoi viec tu tap Thien dinh dat tdi trang thai tam khdng se ngp dflpc chan ly, giac ngp dfldc chan nhfl, dieu tinh, Phat tinh. Cung vdi cac van de ban the luan sieu hinh, cao vien dd, cac thien sfl cdn luan ve con dfldng nhan thflc, dat dflpc Phat tinh, chan nhfl. Phai Thien Vo Ngon Thong cho d6 la con dfldng trflc giac, sieu nghiem, gat bd ngon ngfl va tfl duy duy ly. Nha sfl Minh Tri cho ring: "Giao ngoai (Thien tong) thi phai truyen theo each rieng, ngudn cua To va Phat la dy hi (khong thay dfldc, khong nghe dfldc), neu ai muon bien (phan tich) ve dieu dd thi nhfl la tim khoi trong anh sang ao tfldng" (9). Nhflng dong gdp ve tfl tfldng ban the luan va nhan thflc luan Phat hpc ndi tren cho th^ tim tfl duy triet hpc cao sieu cua cac thien sfl thdi ky nay. Chinh tim cao va sau cua tfl duy triet hpc Phat giao do, qua tam gfldng tu tap va truyen ba Phat hpe cua cac sfl tang, da tac dpng tdi tfl duy chinh tri - xa hpi thdi ky nay, khien cho dfldng ldi cai tri cua Ly Nhan Tong noi rieng, trieu Ly noi chung mang tinh khoan hda, dflpc long dan, giau tinh nhan van. 1.3. Doi vdi Dao giao Dao giao rat dfldc coi trpng tfl thdi Dinh, Le, den thdi Ly lai cang dfldc coi trpng hdn. Dac biet, vua Ly Nhan Tong cung ndi tieng la ngfldi sung mp Dao giao. Tuy nhien, Dao giao thdi ky nay ket hdp vdi Phat giao, la mat giao, tdn tai dudi cac hinh thflc nhfl eiu dao, bua ehu, bit quyet va cac phep linh di khae. Nha vua thfldng mdi cac vi cao tang, gidi phep thuat, nhu Tfl Dao Hanh, Minh Khong,... lam le ciu.dao, bua chu, chfla benh mli khi cd viee bit thfldng, nhfl ban ban, lu lut, benh tat,... Trong Bgi Viet sd ky todn thu, thdi Ly Nhan Tong, cac sfl gia chep rat nhieu sfl kien lien quan tdi sfl Ua chuong Dao giao cua Ly Nhan Tong. NhU nam 1073, mua dim, vua sai rudc Phat Phap Van ve kinh de ciu tanh, eung thin nui Tan Vien; nam 1117, khong mua, ciu dao d hanh cung,... Nhflng budi le cau dao nay thfldng do cac nha sfl dam nhiem. Lich sfl Phat giao Viet Nam cho biet, cae nha sfl phai Ti ni da lflu chi khong chi gidi ve thien hpc, ma cdn chiu anh hfldng rit ldn cua mat giao va ndi tieng ve phep thuat. Dieu dd cho thiy ranh gidi gifla Thien tong va Mat tong, gifla Phat giao va Dao giao thdi ky nay het sfle md hd. Tuy nhien, chinh sfl ket hdp chat ehe gifla Mat tong va Thien tong d6 cang lam tang anh hfldng xa hpi cua Phat giao va cung co' sfl sung mp cua Ly Nhan Tong do'i vdi Phat giao. Mac du vay, viec sfl dung phep thuat Dao giao cua Ly Nhan Tong ebl nhfl nhflng bien phap bo trd eho viec tri nfldc, an dan va nha vua cung khong CO sfl tach bach ro rang gifla Phat giao va Dao giao. 2. Anh hfldng quan diem tam giao dong nguyen cua Ly Nhan Tong trong viec tri nfldc Dfldi nhan quan Nho giao, cac sfl gia cua Bgi Viet sd ky todn thu eho rang nha vua fla diem lanh, chuong Phat giao nen lam luy eho dflc tot. Tuy nhien, qua viec khao sat thai dp cua vua Ly Nhan Tong (9) Nguyin Tai ThQ (chu bien). Sdd., tr.l82. 41

LE THI LAN, NGUYEN THI HIEU do'i vdi tam giao nhfl tren, chung ta thiy nha vua da ed mpt the flng xfl rat minh triet ddi vdi ca ba giao, tao nen mpt sfl ung hp bet sfle to ldn cua ca ba giao nay vdi trieu dai cua ong. Ddng thdi, vdi nhan quan chinh tri dung hdp tam giao uyen ehuyen, nha vua mdt mat gidi ban dan vai tro eua Phat giao va Dao giao chu yeu trong linh vflc ton giao - xa hpi; mat khdc, tao ra mpt so' dieu kien nen tang eho sil phat trien Nho giao va xay dflng vi the cua Nho giao trong linh vflc chinh tri. Dieu do phu hdp vdi flu the, mat manh rieng cua moi dao trong viec hinh thanh the chan vac ve he tfl tfldng cua ngfldi Viet thdi ky nay. Chinh sfl khon kheo trong viee xfl ly mo'i quan he nha nflde vdi ton giao, sfl dung the manh cua tam giao vao tri vi da't nfldc cua Ly Nhan Tong da tao ra thdi ky binh yen va hung manh hdn nfla the ky cho nha nfldc Dai Viet giai doan nay. Dfldi thdi Ly Nhan Tong, dpc lap dan tpc va toan ven lanh thd da dfldc bao ve mpt each oai hung, ve vang. Bang viee cung co' mo hinh nha nfldc theo Nho giao, Ly Nhan Tong da phat huy dfldc sfle manh cua bp may lanh dao vao cong cupe gifl gin dpc lap dan tpc va toan ven lanh thd. Dfldi thdi ong tri vi, nam 1075, Ly Thfldng Kiet va Ton Dan theo lenh vua da chu dpng dem quan sang danh chau Kham, chau Liem, chau Ung, pha tan am mflu xam Ifldc Dai Viet eua nha Td'ng. Den nam 1076, Ly Thfldng Kiet lai dai pha quan Td'ng tren song Nhfl Nguyet, tao dieu kien cho viec ddi lai dat Quang Nguyen vao nam 1078. Nam 1084, Le Van Thinh di sfl sang Tdng, dung ly le Nho giao sic sao ban viec phan dinh cfldng gidi hai nudc va ddi lai dupe cae huyen cdn lai kbac, gifl trpn cfldng gidi lanh thd phia Bic. Cung dfldi thdi Ly Nhan Tdng, Ly Thfldng Kiet hai lin di danh Chiem Thanh, ngan chan sfl quay nhieu phia Nam bd coi, khien nfldc Chiem Thanh va cac nfldc phia Nam phai trieu cdng. Ben canh thanh tflu ve quan sfl, chinh tri, ddi so'ng kinh te va van hoa Dai Viet dfldi thdi Ly Nhan Tong cung phat trien rfle rd nhd ehu trfldng trpng thi tam giao cua nha vua. Ddi song thanh binh, sung tuc cua nhan dan la dieu kien cho \aec phat trien, md mang chua ehien Phat giao. Sfl phat trien eua Phat giao va Dao giao lai dem tdi ddi sdng tinh thin cao khiet, tfldi dep, hfldng thien, thuin hda cho ngfldi dan. Nen van hpe Phat giao rflc rd thdi ky nay cung gdp phin eung ed^ nhflng gia tri van boa tinh thin dac sac cua nen van hien Dai Viet. Nen hpe van Nho giao bfldc diu dfldc tao dflng va nang dd da ngay cang the hien la he tho'ng giao due dap flng nhfl ciu phat trien cua dat nflde. Sfl ddng ton tam giao cua nha vua la mpt trong nhflng nguyen nhan thiet lap va thuc day khong gian ton giao tfl do, hda binh va tfldi dep thdi ky nay. Thanh tflu phat trien van hda Dai Viet noi chung, Thang Long ndi rieng thdi Ly Nhan Tong de lai da trd thanh nhflng gia tri tinh thin vo gia. Co the noi, vdi vai trd ngfldi nhac trfldng, Ly Nhan Tong da khdi day va tao dieu kien de dan nhac tam giao hda thanh tao dflng nhflng gia tri tinh than va xa hpi dang quy lau dai cho nha nfldc Dai Viet dang ngay cang hung thinh va khing dinh vi the trong vung Dong Nam A. Bai hpc hch sfl ve mpt tu duy ehinh tri hai boa, biet ket hdp kheo leo gifla sfle manh quan sfl vdi sfle manh tinh than, gifla chinh tri va ton giao cua Ly NTian Tong la mpt gia tri trong tu duy chinh tri eua dan tpc, dang de ddi sau suy ngim.q 42