Bởi: phamvanviet truonglapvy Mảng (Array) Mảng là một tập hợp các phần tử có cùng kiểu, được xác định vị trí trong tập hợp bằng chỉ mục. C# cung cấp những dạng cú pháp dạng đơn giản nhất cho việc khai báo một mảng, rất dễ học và sử dụng. Khai báo mảng Chúng ta có thể khai báo một mảng kiểu C# như sau: kiểu[] tên_mảng; Ví dụ như: int[] myintarray; Dấu ngoặc vuông [ ] biểu thị cho tên biến ở sau là một mảng Ví dụ dưới đây khai báo một biến kiểu mảng nguyên myintarray với số phần tử ban đầu là 5: myintarray = new int[5]; Giá trị mặc định Giả sử có đoạn mã sau: /*1*/ int[] myarray; /*2*/ maarray = new int[5]; /*3*/ Button[] mybuttonarray; /*4*/ mybuttonarray = new Button[5]; dòng /*1*/ khai báo biến myarray là một mảng kiểu int. Khi này biến myarray có giá trị là null do chưa được khởi tạo. Dòng /*2*/ khởi tạo biến myarray, các phần tử trong mảng được khởi tạo bằng giá trị mặc định là 0. Dòng /*3*/ tương tự 1/8
/*1*/ nhưng Button thuộc kiểu tham chiếu (referencetype). Dòng /*4*/ khởi tạo biến mybuttonarray, các phần tử trong mảng không được khởi tạo (giá trị "khởi tạo" là null). Sử dụng bất kỳ phần tử nào của mảng cũng gây lỗi chưa khởi tạo biến. Truy cập đến những phần tử trong mảng Để truy cập đến những phần tử trong mảng, ta sử dụng toán tử lấy chỉ mục []. Cũng giống như C/C++, chỉ mục mảng được tính bắt đầu từ phần tử 0. PropertyLength của lớp Array cho biết được kích thước một mảng. Như vậy chỉ mục của mảng đi từ 0 đến Length - 1. Trong mảng myarray ví dụ trên để lấy phần tử thứ 2 (có chỉ số là 1) trong mảng, ta viết như sau: int phan_tu_thu_hai = myarray[1]; Câu lệnh foreach foreach là một lệnh vòng lặp, dùng để duyệt tất cả các phần tử của một mảng, tập hợp (nói đúng hơn là những lớp có cài đặt giao diện IEnumerable). Cú pháp của foreach nhẹ nhàng hơn vòng lặp for (ta có thể dùng for thay cho foreach) foreach (kiểu tên_biến in biến_mảng) { khối lệnh } Sử dụng foreach using System; namespace Programming_CSharp { // một lớp đơn giản để chứa trong mảng public class Employee { public Employee(int empid) { this.empid = empid; } public override string ToString() { return empid.tostring(); } private int empid; private int size; } public class Tester { static void Main() { int[] intarray; Employee[] emparray; intarray = new int[5]; emparray = new Employee[3]; // populate the array for (int i = 0; i < emparray.length; i++) emparray[i] = new Employee(i+10); foreach (int i in intarray) Console.WriteLine(i.ToString()); foreach (Employee e in emparray) Console.WriteLine(e.ToString()); } } } Khởi tạo các phần tử mảng Ta có thể khởi tạo các phần tử mảng vào thời điểm khai báo mảng, bằng cách ta cung cấp một danh sách những giá trị của mảng được giới hạn trong hai dấu ngoặc nhọn { }. C# có thể cung cấp những cú phápngắn gọn như sau: 2/8
int[] myintarray = new int[5] { 2, 4, 6, 8, 10 } int[] myintarray = { 2, 4, 6, 8, 10 } Hai cách trên cho cùng kết quả là một mảng 5 phần tử có giá trị là 2, 4, 6, 8, 10. Từ khóa params Đôi lúc có những phương thức ta không biết trước số lương tham số được truyền vào như: phương thức Main() không thể biết trước số lượng tham số người dùng sẽ truyền vào. Ta có thể sử tham số là mảng. Tuy nhiên khi gọi hàm ta phải tạo một biến mảng để làm tham số. C# cung cấp cú pháp để ta không cần truyền trực tiếp các phần tử của mảng bằng cách thêm từ khóa params Sử dụng từ khóa params using System; namespace Programming_CSharp { public class Tester { static void Main( ) { Tester t = new Tester( ); /** * cách truyền tham số bằng các phần tử * không cần phải khởi tạo mảng * (cú pháp rất tự do) */ t.displayvals(5,6,7,8); /** * Cách truyền tham số bằng mảng * Mảng phải được tạo sẵn */ int [] explicitarray = new int[5] {1,2,3,4,5}; t.displayvals(explicitarray); } public void DisplayVals(params int[] intvals) { foreach (int i in intvals) { Console.WriteLine("DisplayVals {0}",i); } } } } Kết quả: DisplayVals 5 DisplayVals 6 DisplayVals 7 DisplayVals 8 DisplayVals 1 DisplayVals 2 DisplayVals 3 DisplayVals 4 DisplayVals 5 Mảng nhiều chiều Ma trận là một ví dụ về mảng hai chiều. C# cho phép khai báo mảng n chiều, tuy nhiên thông dụng nhất vẫn là mảng một chiều (mảng) và mảng hai chiều. Ví dụ trong phần này là mảng hai chiều, tuy nhiên đối với n chiều cú pháp vẫn tương tự. Mảng chữ nhật Trong mảng chữ nhật (Rectangular array) 2 chiều, chiều thứ nhất là số dòng và chiều thứ hai là số cột. Số phần tử trong các dòng là như nhau và bằng số cột (tương tự số phần tử trong các cột là như nhau và bằng số dòng) để khai báo ta sử dụng cú pháp sau: 3/8
type [,] array-name ví dụ như: int [,] myrectangulararray; Mảng Jagged Mảng jagged là loại mảng trong mảng. Loại mảng này thật sự thì chúng chỉ là mảng một chiều nhưng những phần tử của chúng có khả năng quản lí được một mảng khác nữa, mà kích thước các mảng này thay đổi tùy theo nhu cầu của lập trình viên. Ta có thể khai báo như sau: type [ ] [ ]... Ví dụ như khai báo một mảng hai chiều với tên là myjaggedarray: int [ ] [ ] myjaggedarray; Chúng ta có thể truy cập phần tử thứ 5 của mảng thứ ba bằng cú pháp myjaggedarray[2][4] Lớp System.Array Lớp Array có rất nhiều hàm hữu ích, nó làm cho mảng trong C# "thông minh" hơn nhiều ngôn ngữ khác. Chúng được hỗ trợ như là các phương thức được dựng sẵn như trường hợp string. Hai phương thức quan trong nhất của lớp System.Array là Sort() và Reverse(). Indexers Indexer tương tự như Property, tuy có khác nhau một chút về ý nghĩa. Xét một ví dụ mô phỏng một quyển sách có nhiều chương Xây dựng 2 lớp Sách và Chương. Lớp Chương cài đặt bình thường. Với lớp Sách ta sẽ cài đặt một biến thành viên có kiểu túi chứa. Để đơn giản biến này có kiểu là một mảng public class Chuong { // Các biến thành viên string m_sten; string m_snoidung; } public class Sach { // biến 4/8
thành viên Chuong[] m_dschuong; // Property public Chuong[] DsChuong { get{ return m_dschuong; } } } Cách làm này có vài bất lợi như sau: thứ nhất để lấy nội dung từng chương chúng ta dùng Property để lấy danh sach chương sau đó duyệt qua mảng để lấy chương mong muốn. Thứ hai là mỗi chương được định danh bởi tên chương nên ta mong muốn có cách lấy một chương thông qua tên của nó. Ta có thể cài đặt một hàm để duyệt qua mảng các chương, nhưng Indexer sẽ giúp làm việc này. Sử dụng Indexer using System; using System.Collections; namespace ConsoleApplication { // Cài đặt lớp Chuong public class Chuong { private string m_sten; private string m_snoidung; public Chuong() { m_sten = ""; m_snoidung = ""; } public Chuong(string sten, string snoidung) { m_sten = sten; m_snoidung = snoidung; } public string Ten { get { return m_sten; } set { m_sten = value; } } public string NoiDung { get { return m_snoidung; } set { m_snoidung = value; } } } // hết class Chuong // Cài đặt lớp Sach public class Sach { private string m_sten; private ArrayList m_dschuong; public Sach() { m_sten = ""; m_dschuong = new ArrayList(); } public Sach(string sten) { m_sten = sten; m_dschuong = new ArrayList(); } public string Ten { get { return m_sten; } set { if ( value == null ) throw new ArgumentNullException(); m_sten = value; } } // indexer thứ nhất có một tham số kiểu int public Chuong this[int index] { get { if ( index < 0 index > m_dschuong.count - 1 ) return null; return (Chuong)m_dsChuong[index]; } set { if ( index < 0 index > m_dschuong.count - 1 ) throw new ArgumentOutOfRangeException(); m_dschuong[index] = value; } } // indexer thứ hai có một tham số kiểu string public Chuong this[string tenchuong] { get { foreach (Chuong chuong in m_dschuong) { if ( chuong.ten tenchuong ) { return chuong; } } return null; } } public int add (Chuong chuong) { if ( chuong == null ) throw new ArgumentNullException(); return m_dschuong.add(chuong); } }// hết class Sach class Class { static void Main(string[] args) { Sach s = new Sach("tlv"); s.add(new Chuong("CS", "Tac gia CS")); s.add(new Chuong("VB", "Tac gia VB")); Console.WriteLine(s.Ten); // dùng indexer thứ nhất Console.WriteLine(s[0].Ten + ": "+ s[0].noidung); // dùng 5/8
indexer thứ hai Console.WriteLine("VB: " + s["vb"].noidung); Console.Read(); } } } Trước hết quan sát lớp Sach để xem khai báo một indexer // indexer thứ nhất có một tham số kiểu int public Chuong this[int index] public: phạm vi truy xuất của indexer Chuong: kiếu trả về int index: kiểu và tên tham số nhận vào this[...]: bắt buộc để khai báo indexer Thân hàm Indexer cũng chia thành 2 hàm get và set y hệt như Property. Indexer cung cấp thêm một hoặc nhiều tham số và cho ta cách sử dụng như sử dụng một mảng: // dùng indexer thứ nhất Console.WriteLine(s[0].Ten + ": "+ s[0].noidung); // dùng indexer thứ hai Console.WriteLine("VB: " + s["vb"].noidung); Các giao diện túi chứa.net Framework cung cấp một số các giao diện chuẩn để tương tác với các lớp túi chứa hay để cài đặt các lớp túi chứa mới tương thích (có cùng giao diện) với các lớp chuẩn của.net Framework. Các giao diện được liệt kê ở [link] Các giao diện túi chứa Giao diện IEnumerable ICollection IComparer IList IDictionary Ý nghĩa Các giao diện túi chứa Khi một lớp cài đặt giao diện này, đối tượng thuộc lớp có được dùng trong câu lệnh foreach Được cài đặt bởi tất cả các lớp túi chứa có thành viên CopyTo(), Count, IsReadOnly(), IsSyncronize(), SyncRoot() So sánh hai đối tượng trong túi chứa Dùng bởi các lớp túi chứa truy xuất phần tử thông qua chỉ mục(số) Dùng bởi các lớp túi chứa truy xuất phần tử thông qua quan hệkhóa/giá trị như Hashtabe, StoredList. 6/8
IDictionaryEnumerator Cho phép duyệt đối với các túi chứa cài đặt IDictionary Array Lists Một vấn đề cổ điển trong khi sử dụng lớp Array là kích thước: kích thước một mảng cố định. Nếu không thể biết trước cần có bao nhiêu phần tử, ta có thể khai báo quá nhiều (lãng phí) hay quá ích (chương trình có lỗi). ArrayList cài đãt cấu trúc dữ liệu danh sach liệt kê cho phép cấp phát động các phần tử. Lớp này cài đặt giao diện IList, ICollection, IEnumerable và có rất nhiều hàm dùng để thao tác lên danh sách. ArrayList có phương thức Sort( ) giúp chúng ta sắp xếp các phần tử. Điều bắt buộc là phần tử phải thuộc lớp có cài đặt giao diện IComparable (có duy nhất một phương thức CompareTo()). Hàng đợi Hàng đợi (queue) là một túi chứa hoạt động theo cơ chế FIFO (First in first out - vào trước ra trước). Cũng giống như ta đi xếp hàng mua vé xem phim, nếu ta vào trước mua vé thì ta sẽ được mua vé trước. Hàng đợi là một tập hợp tốt cho việc ta sử dụng để quản lí nguồn tài nguyên có giới hạn. Ví dụ như ta gửi đi những thông điệp đến tài nguyên, mà tài nguyên thì chỉ có thể giải quyết cho một thông điệp. Do đó chúng ta phải tạo một hàng đợi những thông điệp để cho tài nguyên có thể dựa vào đó mà xử lí từ từ. Lớp Queue cài đặt túi chứa này. Stacks Stack là túi chứa hoạt động theo cơ chế LIFO (Last in first out - vào sau ra trước). Hai phương thức cơ bản trong việc thêm hoặc xóa Stack là: Push() và Pop(). Ngoài ra Stack còn có phương thức Peek(), tương tự như Pop() nhưng không xóa bỏ phần tử này. Các lớp ArrayList, Queue và Stack đều có những phương thức giống nhau như CopyTo() và ToArray() dùng để sao chép những phần tử vào trong một mảng. Trong trường hợp Stack thì phương thức CopyTo( ) sẽ sao chép những phần tử vào một mảng một chiều đã tồn tại, và nội dung chúng sẽ ghi đè lên vị trí bắt đầu mà chúng ta đã chỉ định. Phương thức ToArray( ) trả về một mảng mới với nội dung là nhữngphần tử trong stack. Dictionary Dictionary là tên gọi chung cho các túi chứa lưu trữ các phần tử theo quan hệ khóa/giá trị. Điều này có nghĩa là tương ứng với một "khóa", ta tìm được một và chỉ duy nhất một 7/8
"giá trị" tương ứng.nói cách khác là một "giá trị" có một "khóa" duy nhất không trùng với bất kỳ "khóa" của giá trị khác. Một lớp muốn là một Dictionary thì cài đặt giao diện IDictionary. Lớp Dictionary muốn được sử dụng trong câu lệnh foreach thì cài đặt giao diện IDictionaryEnumerator. Dictionary thường được dùng nhất là bảng băm (Hashtable). Bảng băm Hashtable là cấu trúc dữ liệu có mục tiêu tối ưu hóa việc tìm kiếm..et Framework cung cấp lớp Hashtable cài đặt cấu trúc dữ liệu này. Một đối tượng được dùng như "khóa" phải cài đặt hay thừa kế phương thức Object.GetHashCode() và Object.Equals() (các lớp thư viện.net Framework hiển nhiên thỏa điều kiện này). Một điều kiện nữa là đối tượng này phải immutable (dữ liệu các trường thành viên không thay đổi) trong lúc đang là khóa. 8/8