Chương III: CÁC NƯỚC Á, PHI, MĨ LATINH (1945-2000) Bài 3: CÁC NƯỚC ĐÔNG BẮC Á I. Mục tiêu bài học: 1/ Về kiến thức: Qua bài này HS: - Biết được những biến đổi lớn lao của khu vực Đông Bắc Á (TQ, bán đảo Triều Tiên) sau CTTG II. - Trình bày được các giai đoạn và nội dung của từng giai đoạn CMTQ từ sau 1945 đến năm 2000. 2/ Về kỹ năng: - Rèn luyện kỹ năng tổng hợp về hệ thống hóa các sự kiện LS. - Biết khai thác các tranh ảnh để hiểu nội dung các sự kiện LS. 3/ Về thái độ, tư tưởng, tình cảm: - Nhận thức được sự ra đời của nước CHND Trung Hoa và 2 nước trên bán đảo Triều Tiên không chỉ là thành quả đấu tranh của nhân dân các nước này mà còn là thắng lợi chung của các dt bị áp bức trên TG. - Nhận thức rõ quá trình xd CNXH diễn ra không theo đường thẳng tắp, bằng phẳng mà gập ghềnh khó khăn. II. Thiết bị, tài liệu dạy học: 1. Sách giáo khoa, sách giáo viên Lịch sử 12. 2. Thiết kế giáo án Lịch sử 12 Nguyễn Xuân Trường, Nguyễn Hải Châu. 3. Hướng dẫn thực hiện chương trình sách giáo khoa lớp 12 môn Lịch sử - NXB GD. 4. Lịch sử thế giới hiện đại NXB GD. 5. Lịch sử quan hệ quốc tế - NXB GD. 6. Lịch sử Trung Quốc Nguyễn Gia Phu, Nguyễn Huy Quý NXB GD. 7. Hình ảnh sách giáo khoa. III. Tiến trình tổ chức dạy học: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: - Công cuộc khôi phục kinh tế và xây dựng CNXH ở LX từ 1945-1973: thành tựu và ý nghĩa của nó?
- Nguyên nhân tan rã của chế độ XHCN ở LX và các nước Đông Âu? - Dẫn chứng về sự giúp đỡ của LX đối với các nước Đông Âu về KT, KHKT, CT, QS? - Hoàn cảnh, tình hình LB Nga trong thập niên 90? 3. Giảng bài mới: GV giới thiệu bài mới: Sau CTTG II, cùng với sự biến đổi chung của tình hình TG, khu vực Đông Bắc Á có nhiều biến đổi lớn với sự ra đời của 2 nhà nước trên bán đảo Triều Tiên và sự thành lập nước CHND Trung Hoa. Các quốc gia này đã đạt được những thành tựu quan trọng trong công cuộc xd và phát triển đất nước. Ở bài này, các em sẽ được tìm hiểu nét chung về khu vực Đông Bắc Á và những biến chuyển lớn lao của quốc gia điển hình trong khu vực Trung Quốc. Hoạt động của giáo viên và học sinh GVPV: Đông Bắc Á bao gồm những nước nào? Nêu những nét chung về các nước Đông Bắc Á sau CTTG II? GV nhắc lại sự phân chia phạm vi ảnh hưởng ở khu vực Đông Bắc Á trong hội nghị Ianta. GV: Theo thỏa thuận của hội nghị ngoại trưởng 5 nước (LX, Mĩ, Anh, Pháp, TQ) họp ở Mátxcơva tháng 12/1945 sau CTTG II Triều Tiên tạm thời chia làm 2 miền: Quân đội LX đóng ở Bắc vĩ tuyến 38 còn phía Nam là quân đội Mĩ. Ở MB Triều Tiên, LX đã nghiêm chỉnh thi hành những quy định của hội nghị Mátxcơva, ngược lại ở MN Triều Tiên Mĩ không tuân thủ những điều đã ký kết. Mĩ đã lập nên một chính quyền thân Mĩ do Lý Thừa Vãn đứng đầu và tìm cách chia cắt lâu dài Triều Tiên. Tháng 8/1948 Nam Triều Tiên tiến hành tổng tuyển cử thành lập Đại Hàn Dân Quốc (Hàn Quốc). Ở MB Triều Tiên, LX ủng hộ tuyên bố thành lập CHDCND Triều Tiên. Do những bất đồng về quan điểm, tháng 6/1950 cuộc chiến tranh giữa 2 miền nổ ra. Đến tháng 7/1953 Hiệp định đình chiến mới được ký kết tại Bàn Môn Điếm (xem hình 7 SGK) lấy vĩ tuyến 38 làm ranh giới phân chia 2 miền Nam Bắc. Một khu phi quân sự rộng 4km sẽ ngăn cách quân đội 2 bên. Từ đó CHDCND Triều Tiên và Hàn Quốc trở thành 2 quốc gia đi theo những định hướng khác nhau. Từ năm 2000, 2 nhà lãnh đạo cao Kiến thức cơ bản Chương III: CÁC NƯỚC Á, PHI, MĨ LATINH (1945-2000) Bài 3: CÁC NƯỚC ĐÔNG BẮC Á I/ Nét chung về khu vực Đông Bắc Á: - Đông Bắc Á là khu vực đông dân nhất TG. Trước CTTG II, các nước Đông Bắc Á (trừ NB) đều bị CNTD nô dịch. - Sau CTTG II, tình hình khu vực có nhiều biến chuyển: + CMTQ thắng lợi, nước CHND Trung Hoa ra đời (10/1949). Cuối thập niên 90, TQ thu hồi Hồng Công, Ma Cao; Đài Loan còn duy trì chính quyền riêng nhờ sự giúp đỡ của Mĩ.. + Bán đảo Triều Tiên bị chia cắt hình thành 2 nhà nước riêng biệt: Nhà nước Đại Hàn Dân Quốc (Hàn Quốc) ở phía Nam (8/1948) Nhà nước CHDCND Triều Tiên ở phía Bắc (9/1948)
nhất của 2 miền đã ký hiệp định hòa hợp 2 nước. Mở ra bước mới trên tiến trình hòa hợp thống nhất bán đảo Triều Tiên. GVPV: Sau khi thành lập nhà nước, kinh tế Đông Bắc Á phát triển như thế nào? GV giới thiệu diễn biến nội chiến giữa QDĐ và ĐCS TQ => Sự thành lập nước CHND Trung Hoa và chốt ý: GV khai thác hình 8 SGK trang 21. GVPV: Em biết gì về Mao Trạch Đông và những đóng góp của ông đối với CMTQ? HS suy nghĩ trả lời, GV nhận xét, bổ sung, phân tích, giảng giải: Mao Trạch Đông (1893-1976) quê ở Hồ Nam, xuất thân trong một gia đình nông dân nghèo, sau trở thành phú nông nhờ buôn bán thóc gạo. Ông tốt nghiệp trung học sư phạm, là một trong những người sáng lập ĐCS TQ (7/1921). Tháng 1.1935 Ông được cử nắm quyền lãnh đạo ĐCS TQ. Từ đó ông lãnh đạo nhân dân tiến hành kháng chiến chống Nhật (1937-1945) và cuộc đấu tranh chống Quốc dân đảng (1946-1949) hoàn thành thắng lợi cuộc CM dân tộc dân chủ TQ. Ngày 1/10/1949 trong không khí mittinh mừng chiến thắng, chủ tịch Mao Trạch Đông tuyên bố sự ra đời của nước CHND Trung Hoa. Trong quá trình hoạt động CM, Mao Trạch Đông đã viết nhiều tác phẩm về triết học, quân sự chính trị. Sau này ĐCS TQ coi tư tưởng Mao Trạch Đông là cơ sở tư tưởng đầu tiên của CMTQ. GVPV: Sự ra đời của nhà nước CHND Trung Hoa có ý nghĩa gì đối với TQ, phong trào CMTG và hệ thống XHCN? * Thành tựu 10 năm đầu xây dựng chế độ mới (1949-1959): -Nhiệm vụ: đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn lạc hậu, phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa, giáo dục. -Thành tựu: +1950-1952 hoàn thành khôi phục kinh tế, cải cách ruộng đất. +1953-1957 thực hiện thắng lợi kế hoạch 5 năm. 1957 sản lượng CN tăng 140%, NN tăng 25%, tự sản xuất 60% máy móc, văn hóa, giáo dục có những bước tiến lớn. -Đối ngoại: thi hành chính sách tích cực nhằm củng - Sau khi thành lập, các nước Đông Bắc Á bắt tay xây dựng và phát triển kinh tế đạt được những thành tựu to lớn: Hàn Quốc, Hồng Công, Đài Loan trở thành những con rồng kinh tế châu Á, kinh tế Nhật Bản đứng thứ hai TG, TQ có tốc độ tăng trưởng cao nhất TG. II/ Trung Quốc: 1/ Sự thành lập nước CHND Trung Hoa và thành tựu 10 năm đầu xây dựng chế độ mới (1949-1959): *Sự thành lập: -Sau khi chiến tranh chống Nhật kết thúc, ở Trung Quốc diễn ra cuộc nội chiến giữa Quốc dân Đảng và Đảng cộng sản (1946-1949). +Giai đoạn 1: 7/1946 đến 6/1947 ĐCS phòng ngự tích cực. +Giai đoạn 2: 6/1947 đến 10/1949 ĐCS phản công. Cuối 1949 nội chiến kết thúc, thắng lợi thuộc về Đảng cộng sản. -1/10/1949 nước Cộng hòa nhân dân Trung Hoa được thành lập. -Ý nghĩa: +Cách mạng dân tộc dân chủ Trung Quốc thắng lợi chấm dứt ách thống trị của đế quốc, xóa bỏ tàn dư phong kiến, đưa Trung Quốc tiến lên CNXH. +Tăng cường lực lượng cho hệ thống XHCN. +Ảnh hưởng sâu sắc đến phong trào giải phóng dân tộc trên TG.
cố hòa bình, thúc đẩy sự phát triển của phong trào CMTG. GV chốt nội dung cơ bản: -Với việc thực hiện đường lối 3 ngọn cờ hồng (Đường lối chung, Đại nhảy vọt, Công xã nhân dân) từ 1959-1978 TQ lâm vào tình trạng không ổn định về KT, CT, XH. -Hậu quả: +Kinh tế: SX ngưng trệ, nạn đói diễn ra trầm trọng. +Chính trị: nội bộ Ban lãnh đạo TQ bất đồng gay gắt về đường lối và tranh giành quyền lực, đỉnh cao là cuộc Đại CMVH vô sản (1966-1976). +XH: đời sống nhân dân khó khăn. -Đối ngoại: +Ủng hộ phong trào giải phóng dân tộc của các nước Á, Phi, Mĩ latinh. +Xảy ra xung đột biên giới với Ấn Độ (1962), với LX (1969). +Từ 1972 quan hệ hòa dịu với Mĩ. GVPV: Ai là người khởi xướng đường lối cải cách mở cửa ở TQ? Nêu nội dung cải cách mở cửa? GVPV: TQ đã đạt được những thành tựu gì trong công cuộc cải cách mở cửa? tích, dẫn chứng và kết luận: GVPV: Quan sát hình 9 SGK, nhận xét sự phát triển kinh tế TQ sau 20 năm đổi mới? Thành phố Thượng Hải có diện tích 6311 km 2, dân số 13,04 triệu người (2001). Đây là thành phố lớn có đầu mối giao thông và cửa khẩu buôn bán với nước ngoài, là thành phố công nghiệp lớn nhất TQ. Quan sát ảnh các em thấy có sự phát triển mạnh mẽ của kinh tế TQ, những tòa nhà cao tầng, trung tâm CN, thương mại đặc biệt là hệ thống giao thông dày đặc với những cây cầu lớn, nhiều làn đường thể hiện sự phát triển kinh tế mạnh mẽ. GV giới thiệu chính sách đối ngoại của TQ thời kỳ này và chốt ý: GVPV: Căn cứ những thành tựu TQ đã đạt được, rút ra ý nghĩa và bài học cho VN? -Chứng minh sự đúng đắn của đường lối cải cách, tăng cường sức mạnh và vị thế của TQ. -VN học tập việc xd đổi mới đất nước lấy phát triển kinh tế làm trung tâm, phát triển kinh tế nhiều thành 2/ Trung Quốc những năm không ổn định (1959-1978): (xem SGK) 3/ Công cuộc cải cách mở cửa (từ năm 1978): -Tháng 12/1978 Đặng Tiểu Bình khởi xướng đường lối mới mở đầu cho công cuộc cải cách kinh tế xã hội và được nâng lên thành đường lối chung. -Nội dung: lấy phát triển kinh tế làm trung tâm, tiến hành cải cách và mở cửa, chuyển nền kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế thị trường XHCN nhằm hiện đại hóa và xây dựng CNXH mang đặc sắc Trung Quốc với mục tiêu biến Trung Quốc thành quốc gia giàu mạnh, dân chủ và văn minh. -Thành tựu: +Kinh tế: tiến bộ nhanh chóng GDP tăng 8%/năm, năm 2000 GDP đạt 1080 tỉ USD, tăng tỉ trọng CN, dịch vụ, thu nhập bình quân đầu người tăng vọt. +KHKT: Trung Quốc thử thành công bom nguyên tử, phóng tàu vũ trụ bay vào không gian. +Văn hóa, giáo dục ngày càng phát triển. -Đối ngoại: +Bình thường hóa quan hệ với LX, Mông Cổ, Inđô-nê-xi-a, VN. +Mở rộng hợp tác với nhiều nước trên TG, nâng cao vai trò và địa vị quốc tế của TQ. +Thu hồi Hồng Công 1997, Ma Cao 1999, Đài Loan còn duy trì chính quyền riêng.
phần định hướng XHCN. 4. Củng cố bài học: -Những biến đổi của khu vực Đông Bắc Á. -Sự thành lập nước CHND Trung Hoa, ý nghĩa. -Thời gian, đường lối, thành tựu cải cách mở cửa của TQ. 5. Dặn dò: -Học bài, trả lời các câu hỏi sách giáo khoa. -Tìm hiểu thêm về các thành phố và các công trình kiến trúc của TQ. -Chuẩn bị bài 4: Các nước Đông Nam Á và Ấn Độ.