Vì ngh a vì tình 1 Vì Ngh a Vì Tình Bi u Chánh I CON TH LÌA M n h t n a canh n m, h ng ông sao mai ã ló m c. B u tr i r c sáng, nê

Vì ngh a vì tình 1 www.hobieuchanh.com Vì Ngh a Vì Tình Bi u Chánh I CON TH LÌA M n h t n a canh n m, h ng ông sao mai ã ló m c. B u tr i r c sáng, nên ch en en, ch ; m t c g i s ng nên kho nh t t, kho nh khô khô. Có m t ng i àn ông, tu i trên b n m i, phía d i tr ng ua ng a c Sài Gòn, theo ng qu n h t l m l i i ri t lên xóm Chí Hoà, hai tay có ôm m t a con nít ch ng n m, sáu tu i. y nhà d c theo hai bên l còn ng, nên c nh v t im lìm, duy có m t c xe bò ch rau, c i, khoai, u trên mi t Bà Qu o th ng th ng i xu ng, c p bò na n n, l ng èn leo heo, bánh xe kêu lét két. Khi ng i v i xe bò g n g p nhau thì a con nít vùng khóc lên. Ng i b ng nó, n t nh nh r ng: Nín i nà, kh c gi ng gì r i bét vô l ng mà i; ng i ánh xe m c ng g c nên không nghe th y chi h t. Ng i b ng a nh i n xóm Chí Hoà r i qu o vô m t cái b nh bên phía tay trái. B quanh co mà l i t i mò, d i ch n ng n c a ng n lúp xúp, trên u cây giao nhành bít ch t, c nh coi hi m l m, n u ai không quen thu c thì trong lúc ban êm nh v y t nhát b c ch n vào. Ng i n y tuông ng n c mà i x ng xái c ng nh ngoài ng tr ng, ch ng có chút chi b ng. i c ch ng vài tr m b c thì t i m t cái nhà tranh nh và th y c a vách x ch x c, ng i y gi c a chun vào kêu r ng: M y a, m y a, d y t èn coi nào. c vô nhà r i, ng i y mò l i b ván, a nh ng i xu ng và kêu n a r ng: M y a, d y t èn lên. phía trong có m t ng i àn bà l c t c mò h p qu t t èn r i b ng ra. Ch ta dòm th y có m t a con nít ng i khóc trên ván thì ch ng h ng, nên ngó ng i àn ông mà h i r ng: - Con c a ai âu v y? - C a h m i cho tao. - H cho mà mình lãnh v làm gì? - Lãnh v nuôi, ch lãnh làm gì. - Úy! M i, ai mà nuôi con nít cho ng? a nh ngó ng i àn bà và ngó d n dác trong nhà r i khóc mà kêu má n a. Ng i àn ông chúm chím c i r i nói v i ng i àn bà r ng: B ng i t d i Sài Gòn 1

Vì ngh a vì tình 2 www.hobieuchanh.com trên n y m i tay quá. M y b ng nó m t chút coi; b ng d nó r i tao nói chuy n cho mà nghe. Ng i àn bà chong èn trên ván r i x t b ng a nh. a nh càng khóc l n và kêu má nh t h n n a. Ng i àn bà nhìn nó và nói r ng: Con trai mà. Nín i, khóc gi ng gì. Ng i àn bà l i day qua h i ng i àn ông r ng: - êm nay i làm mi t nào âu mà không có chi h t, l i m con nít v nh v y nè? - y! Con n y nóng quá! Sao m y bi t tao không có chi h t? No l m ch. Ng i àn ông thò tay và dây n t móc ra ba t m gi y x ng r i b c l i g n èn phành ra mà m. Ng i àn bà ch p l y mà coi và h i r ng: mà. - Gi y b c m y ng ây? - Con n y ngu quá! Gi y tr m mà nó không bi t ch. - Gi y tr m hay sao. M i, té ra ba t m y là ba tr m. Mình làm nhà âu v y? - Không ph i tao làm, h cho tao mà. - Ai d i gì mà cho mình nhi u nh v y? âu mình nói thi t cho tôi nghe m t chút Ng i àn ông m i leo lên ván mà ng i, thò tay b ng chong èn xích t i. Ng i àn bà mu n nghe câu chuy n mà b a nh b ng trên tay nó khóc hoài, làm c c lòng quá, ch ta gi n m i em nó n m trên cái võng r i tr l i h i ng i àn ông n a ng: - Chuy n sao âu mình nói cho tôi nghe m t chút. Còn th ng nh ó âu v y? - Chuy n k l m. êm nay tao i, tao t ng b r i, té ra kh i h i mà l i may quá. i 12 gi khuya, tao ghé rình cái nhà l u ng Thu n Ki u. Tao bi t nhà y là ng i Vi t nên tao không s. Tao ng ngoài c a s mà rình h n m t gi ng h, trong nhà i mò mà l i v ng teo. Tao ch c h ng mê tao m i c y c a s..m., không dè c a ó ngay b ván, l i có m t ng i n m ó n a ch! Tao nhát nhát, s chung vô ng ván h hay. Tao mu n b mà i làm ch khác, ng t c a ã phá r i, b thì u ng l m, mà tr i l i g n sáng, i làm ch nào n a cho c. Tao ng rình hoài, n g n ba gi tao i lén chun vô. Tao bò trên ván nh nh, không dè ng i n m ó h hay nên h c ng rình tao. Tao v a mu n b c chân xu ng t thì ng i y vùng ng i d y, nh y p tao t cái té n m s p ngay ch, r i nó ch n c è trên l ng tao mà b t tao. - Úy m ôi! sao mình không ánh mà gi i vây? - Gi i kh h! Tao b p m t cái té s p t c quá, c a qu y không n i, còn con dao tao c m trong tay thì nó v ng xa l c, còn gi ng gì âu mà c. H i ó tao t ng cái m ng tao ã h t r i, tao ch c ph i vô khám, nên tao n m ch u phép. Th ng b t tao ó n m c kéo tao d y r i d t tao i l i ch èn khí mà v n èn lên. Tao th y con dao c a tao v ng 2

Vì ngh a vì tình 3 www.hobieuchanh.com m d a trên gh, tao mu n nh y l i gi t chém gi i vây, ng t vì cái ng c tao t c quá, tao li u th ch ng c không n i, tao m i ng i d a vách t ng mà n n n. Th ng th y b t tao ó nó còn trai má nó m nh thi t. Nó tao ng i ó, nó b c lui, l m con dao r i nó c m trong tay mà h m tao. Tao cùng th, tao m i n n n xin nó tha; tao nói m y, mà l i au n ng, không có ti n ch y thu c, nên tao m i làm b y, ch không ph i tao quen cái ngh n tr m. Th ng th y ó nó tính gi ng gì không bi t, mà nó nín thinh, m t h i nó bi u tao ph i lãnh mà nuôi m t a con nít thì nó m i ch u th tao. Tao than nghèo, không có c m mà n, có d âu mà dám lãnh nuôi con nuôi. Tao m i i v i nó v y mà, bi t hôn, mi n nó th tao r i thì thôi, th con nít mình mu n nuôi thì nuôi, n u không mu n nuôi thì mình bán cho ng i khác nuôi ch có khó gì. Tao m i h i i nó nh v y mà nó ngu quá, nó l i nói nh tao ch u lãnh a nh thì nó cho tao ti n c mà nuôi. S ng quá! Tao ch u li n. Nó m i i b ng th ng nh nó a cho tao v i y tr m ng b c. - Sao mình không làm dày làm m ng ng xin ti n thêm? - Thôi ch! n tr m ng i ta b t c r i ng i ta th, ng i ta cho m t a con trai v i ba tr m ng b c n a, còn kèo nài cái gì? - Mà th ng nh n y là con c a ng i ó hay là con c a ai? -Tao có bi t âu. Tao c b c tao m ng quýnh, nên b ng th ng nh dông m ch, không k p h i chi h t. - Ch c là con ng i ó, vì nó x u háy nên h cho mình ch gì. - M y nói b y. Con x u háy, ng i ta có cho thì cho h i m i, ch nuôi ã bây n ó còn cho n i gì. Mà ng i ta có cho thì ng i ta làm b vi t t cho ng i nào bà con quen bi t ng ch ng l n ng i ta b t v, ch sao l i cho tao, mà còn d n ph i em i m t ng héo lánh t i xóm ó n a. - Hay là th ng cha ó nó oán ng i nào trong nhà, nên mu n h i con ng i ta ch i cho b ghét. - M y nói cái ó có l ph i. Ch c là t i v y ó. À, tao quên n a ch. Th ng th y ó nó d n tao nuôi th ng nh n y ph i d y nó n tr m, n c p, ph i t p nó làm du côn. i sao nó d n k c c nh v y không bi t. - D y cái ó không khó gì mà. - R u tao u ng h i chi u còn chút nào hay không m y? - Cái ve trên bàn th kia kìa, l i ó mà coi còn chút nào hay là h t, ch ai u ng âu mà bi t. Ng i àn ông mon men i l i bàn th l y chai r u a lên coi r i rót ra chén chung mà u ng. Ng i àn bà x p ba t m gi y b c k l ng r i b vô túi áo nh. Th ng nh n m trên võng c khóc hoài. Ng i àn bà b c l i b ng nó em trên ván, r i nhìn coi thì th y nó m c qu n áo luôn m t cái may b ng l a tr ng có s c xanh, c có vi n 3

Vì ngh a vì tình 4 www.hobieuchanh.com ren. M t mày tay ch n nó tr ng nõn, tóc nó h t bôm bê nên tr c trán v n mà hai bên v t sau ót l i dài. Ng i àn ông u ng hai ba chung r u r i tr l i ván v u th ng nh mà nói ng: ng có khóc n a. Nín i, r i sáng tao mua bánh bao cho n. Th ng nh s nên t ngó d n dác ngoài c a r i khóc thút thít mà kêu r ng: Má i, má!. Ng i àn bà c i mà nói r ng: Má âu có mà kêu. M y ây v i tao, không c v má m y n a âu. Má m y là tao ây, còn ng i n y là tía m y bi t hôn. T h i ó n gi tao m n ng i ta nuôi m y, bây gi tao b t v. Rày s p lên v i tía má ây. Th ng nh khóc ré lên. Ng i àn bà d nó h t s c mà nó không ch u nín. Ng i àn ông tr n m t n nó, nó s nên thôi khóc, mà nó còn thút thít hoài. Ng i àn bà d i nó tên gì, thì nó nói tên H i, mà vì nó nói nh quá, l i và khóc và nói, hai ng i nghe không rõ, nên t ng nó tên H i. Ng i àn bà b ng nó l i võng n m mà d nó ng. Gà trong xóm gáy vang rân; th y chùa ng chùa Ph t th c d y công phu, d ng chuông boong boong. Ng i àn ông n m ngay trên ván m t lát r i ng khò, mà a nh a trên võng m t h i c ng ng. Th ng nh n y tên nó là Chánh H i, cha nó là Lý Chánh Tâm, còn m nó là Thái m Vân. khi m nó sanh nó ra c ít tháng thì cha nó i Tây mà h c, m con nó nhà v i bà n i nó. Cha i h c n m n m, l y c b ng c p tú tài r i tr v x, v a b c vô thì g p cô nó là Lý T Nga, vì vi c ch ng con b i r i nên t v n mà ch t. Cha nó chôn c t cô nó i, k g p nhi u cái b ng c tin cho m nó l y trai, l y m t ng i t nh C n Th, mà i t ng m nó l y ng i y mà sanh ra nó ó n a. Trong lúc t c gi n s u não, cha nó ánh m nó, r i mu n tr thù sâu hi m, nên th a d p b t g p ng n tr m trong nhà, m i b ng nó mà giao cho n tr m, cho n tr m ti n b c, m n n tr m em gi u nó cho bi t tích và t p luy n tánh n t nó th nào ng ch ng khôn l n nó tr nên m t a du côn tr m c p, làm nh v y là có ý mu n ph t m nó s u não lìa con, và ph t nó là cái d u tích dâm bôn, là cái duyên c làm cho cha nó n au, x u h. T i nh v y ó, nên nó l t vào ch n n y ây. Còn ng i àn ông v i ng i àn bà n y là hai v ch ng: ch ng tên là T Cu, v tên là T Ti n. V ch ng thu nay không có con, có hai ch c sào t v i m t cái nhà tranh cu i xóm Chí Hòa. T Cu không làm ru ng, không làm r y, th ng nói v i ng i trong xóm r ng i làm m n n kho h n, nh ng mà ít th y làm vi c gì cho ai trong làng, duy ban ngày thì be be i xu ng mi t Sài Gòn d ng r i ban êm rình mò coi nhà nào ng mê thì ào h m, khoét vách mà n tr m. Còn T Ti n h i tr c thì hay i r o trong xóm góp mua nh ng rau, hành, b u, p, r i gánh xu ng ch B n Thành mà bán, có b a l i n m, b y c c ho c m t ng thì mua cá, mua th t, g o em v mà n. Mà g n m t n m nay ch ta than v i ch ng r ng i 4

Vì ngh a vì tình 5 www.hobieuchanh.com mua bán ng xa gánh g ng m t nh c nên ch ta không mu n làm ngh y n a, b a nào siêng thì ch ta i, còn b a nào làm bi ng thì nhà. y b a rày trong nhà g n h t ti n, mà nh m lúc v không siêng, nên ch ng m i th xu ng Sài Gòn mà n tr m ó. Tr i ã sáng thi t m t r i. T Ti n m i lén th ng H i mà leo xu ng võng, r i i ch ng c a quét nhà. Ch ta th y ch ng còn ng mê, nên b c vô trong b p móc túi l y ba m gi y b c ra mà coi. Ch ta c m coi t t m, coi bên n y r i coi bên kia, coi ã thèm r i i x p t t mà b vô túi l i và mi ng chúm chím c i. t tr i m c chói ngay vô b ván ch T Cu n m mà anh ta b th c sáng êm nên ng mê không hay chi h t. Th ng H i th c d y, dòm th y trong nhà l ho t, nên nó khóc. Ti n b c ra nó xu ng võng r i n m tay d t nó vô trong. Nó trì l i và gi m ch n nói r ng: Má tao âu. D t tao v má tao. T Ti n kéo x nh nó i và nói r ng: Nín i, ch m y khóc tao ánh ch t. Tao nói má m y là tao ây, còn òi má nào n a. y ng i g n nghe ti ng con nít khóc trong nhà T Cu thì th y làm l, nên c l i h i th m. T Ti n nói r ng: Th ng nh n y là con c a ch hai d i c u Ông Lãnh. Ch m t r i nh m c i làm không ai gi nó, nên h i khuya nh em lên nh g i cho v ch ng tôi nuôi dùm. Ng i l i xóm ai nghe nh v y c ng t ng s thi t, nên khen th ng nh ng ngh nh r i v, không nghi vi c chi h t. Ti n th ng H i ng d a c a sau r i i l y g o n u c m. Ch ng c m n u chín r i, T Cu m i th c d y. Cu ng i s t s, ch a k p r a m t mà ã kêu v bi u xách xe l i quán mua vài c r u v u ng ch i. T Ti n i mua r u mà l i d t th ng H i i theo, trong ý mu n làm cho thiên h ngó th y th ng nh, r i c t ngh a ph t cho h hi u ng h kh i d ngh. u mua v r i, c m d n lên ván, v ch ng T Cu th ng H i lên ng i m t bên. Trong mâm ch có hai món n, m t là d a khô cá lép v i m t d a cá s t kho, con nào c ng không l n h n ngón tay cái. T Cu n khô mà u ng r u. T Ti n g p m t con cá s t nh b trong chén c a th ng H i mà bi u nó n. Th ng H i tuy không khóc n a, song nó bu n l m, không ch u c m a, mà h thúc nó n thì nó l c u nh n m t. Ti n ép nó n không c thì n i gi n, tr a giá trên u mu n ánh nó. T Cu b ng chung r u u ng nghe m t cái ót, r i nói r ng: Thây k nó, nó có s c nó nh n ói. Tr a chi u ói thét r i ph i n. ánh kh o làm gì. Cu u ng ít chung r u, m t coi ph ng ph ng, bèn nói v i v r ng: - Tao nh cái chuy n êm h i hôm tao t c c i hoài. Tao làm h n m i n m nay, không bi t m y ám mà k cho h t, mà tao ch a g p ám nào k c c nh v y. B b t mà kh i tù, l i c th ng n a ch. M y coi tao gi i hôn?. - Gi i gi ng gì! Cái ó là may ch. - B a nay nh m ngày m y há? 5

Vì ngh a vì tình 6 www.hobieuchanh.com - Mùng n m. - N u v y thì h i hôm tao i nh m mùng b n. Ph i mà, mùng b n t t ngày; nên tao m i g p may nh v y. Nè m y, không bi t m y b a t i tr i tao i làm n, m y nhà có lo không v y m y? - Sao l i không lo. - Lo gi ng gì? M y s tao b b t hay sao? - B b t tù n m m i tháng c ng còn khá, tôi s r i ro khác n a m i là kh. - Có sao âu mà s. Cu rót m t chung r u n a mà u ng. Anh ta ng i ch ng tay trên b p v, ngó ra ngoài sân m t h i r i day vô nói v i v r ng: - M y s c ng ph i. Tuy h i ó n gi tao làm n ch a g p r i ro l n nào, mà bây gi tr ng tu i r i, tao ngh l i thi t tao c ng ghê quá. Bây gi có v n li ng chút nh, tao mu n b ngh c, i ki m ngh khác làm n. - Ki m ngh gì? - Thi u gì. Xu ng Sài Gòn làm Ba Son, s m, hay là qua hãng Nhà R ng làm cu li c ng c. Tao th y t i nó làm lãnh ti n tu n c ng c b n n m tr m ng. - trên n y xa quá, mình xin làm s, h i nào mà i. - Ta xu ng Sài Gòn ki m ph m n ch. - R i nhà ây làm sao? - i! Th b, p mà i ch c n gì. - Nhà nh v y mà kêu là b! H i c t không t n hao ôi ba ch c hay sao? - Thôi, kêu th ng Lành v cho nó u, nó coi nhà t cho mình. - Tính nh v y c ng c. N u d n xu ng d i B n Thành mình xin s mình làm n thì tôi bán cá, ho c bán rau, bán hành v i h ch i. -, ph i a. Hai v ch ng i làm h t có l nào không n. - Mình m y tr m ng b c ây cho tôi làm v n, tôi buôn bán ít n m thành ra c ngàn cho mình coi. - M y làm l n x n ây tiêu h t ch. - Cái gì mà tiêu? Mình s tôi làm tiêu, thôi mình tôi s m vài ôi vàng ng dành nghe hôn? - Th àn bà h có ti n thì lo mua vàng! M y th ng th b c l m hay sao, mà m y nuôi nó? - Khéo nói b y hôn! S m vàng nh ti n mình dành, m t i âu mà s. 6

Vì ngh a vì tình 7 www.hobieuchanh.com - M y làm sao ó thì làm, h tiêu m y tr m ng b c ó tao gi t m y a. - tôi làm cho mà coi. Tr a b a ó, T Cu i r o d i Sài Gòn ki m m n m t c n ph c trong ng m g n ình Tân An, mi t trên t H, r i tr v cho v hay. Anh ta kêu th ng Lành là a làm m n thu nay không có nhà c a, b âu ó, mà cho nó v u coi nhà, cho nó m n m t cái chõng, còn c bao nhiêu thì m n xe bò ch xu ng t H n vô ph mà. n nhà c a xong, T Cu xin làm trong s Ba Son còn v thì tính buôn bán l ng ng, mà ch a th y mua v t chi bán v t chi, ch t làm hai ôi vàng ch m eo tay ó mà thôi. Th ng H i không khóc, không nh n ói n a, nh ng mà t ngày T Cu d n ph v mi t t H, thì th ng th y nó ng i ch m h m d a xó c a, m t mày bu n xo, tay ch n tèm lem, không nói t i ai trong nhà, mà c ng không ch i v i s p con nít trong ng h m, b t ch nh cây chu i con thu nay s n s ng d a bên mình m, bây gi em tr ng riêng m t mình nên tàu x, t còi, b t t i, g c khô héo. 7

Vì ngh a vì tình 8 www.hobieuchanh.com II TH T CHUY N AU LÒNG Ông L Tr ng Quí C n Th, lúc còn nh có i du h c bên Tây h n m i n m, y ng b ng c p Bác v t r i tr v x. Cha m khu t h t, l i cho chàng m t các gia tài r t l n, m i n m thâu huê l i h n n m ch c ngàn gi lúa, mà chàng không có anh em, nên m t mình h ng tr n s nghi p y. Khi bên Tây v thì chàng c i m t ng i v, t ng tr m n m k t tóc, m t phút không r i, nào dè t h ng se h, gãy gánh gi a ng, v ch ng v i nhau không y t n m, ng i v th b nh mà ch t. T y n nay chàng m t mình, không c i v khác, mà c ng không ham ch i, c lo qu n xu t tá n và lo xem xét chành lúa. Nhà c a Bác v t Quí d a bên ng i Bình Thu, cách Châu Thành C n Th t ngàn r i th c, còn chành lúa c a chàng thì c t d a mé sông i Cái R ng. M y b a rày có ng i c u c a chàng là ông H i ng Quy n Trà Bang ra u t i nhà chàng mà ng thu c v i ông th y thu c Tây C n Th. Ông H i ng Quy n tu i ch a c sáu i, mà ông y u l m, hay có b nh nên u ng thu c hoài. L n n y ông ra nhà cháu mà ng thu c, ông l i có d t theo m t a con gái th n m, tên ào, ng coi mi ng n mi ng u ng cho ông. Cô n m ào, n m nay cô c 23 tu i. Cô có ch ng mà ch ng cô ã ch t r i, cô có m t a con gái 5 tu i, t tên con Lý. T ngày ch ng cô b t h nh, cô bu n nên xin i cha m bên ch ng em con v v i ông H i ng Quy n. Cô i theo nuôi cha ây cô t con Lý theo v i cô n a. t bu i chi u, c m d n lên bàn r i, Tr ng Quí, bèn m i c u v i em i n. Ông i ng Quy n v i Tr ng Quí ng i m t bên, còn cô N m ào v i con Lý ng i m t bên. Cô N m ào ng s t cá th t g n cho cha n, thình lình th ng Ph c là a coi quét nhà lau gh, nó em vô m t mi ng gi y màu xanh mà trao cho Tr ng Quí và nói ng: Th a ông, có dây thép h em l i cho ông ây. Tr ng Quí buông a, m t dây thép ra coi, r i day l i nói v i th ng Ph c r ng: M y ph i nh s m m i mai m y quét d n cái phòng khách phía àng tr c cho s ch ã nghe hôn. Ph i tr i n m gi ng mùng cho t t, mai tao có khách. Sáng ng d y thì làm li n, ng có quên a. Cô N m ào ngó Tr ng Quí và h i r ng: - Khách nào ó, anh Hai? - C u Tú tài Tâm Trà Vinh. - Khách tính ch i lâu l m hay sao mà anh bi u d n phòng. -, c u ánh dây thép nói qua ng d ng b nh. 8

Vì ngh a vì tình 9 www.hobieuchanh.com Cô N m ào c i và nói r ng: Nhà anh ây thành nhà th ng r i, ai có b nh ng t i ây h t th y. Tr ng Quí châu mày nín thinh, không ý n l i nói ch i ó, mà coi s c m t l i có v bu n. Ông H i ng m i xen vô nói r ng: Ông th y thu c C n Th gi i l m, nên ai ng u ng thu c c a ng. Ch c là c u Tú tài nào bên Trà Vinh ó, c u nghe danh ng, nên c u qua ây ch gì. Tr ng Quí l c u nói r ng: - Th a c u, không ph i. Câu Tú tài Tâm là anh em b n c a con. C u có b nh thi t, song b nh c a c u là tâm b nh, ch không ph i b nh nh b nh c a ng i khác, b i v y u th y hay th nào c ng khó mà gi i b nh c a c u cho c. C u qua ây là ch i v i con ít ngày cho tho trí, ch không ph i u ng thu c âu. - Con nói tâm b nh là b nh làm sao? - Th a c u, chuy n n y dài l m, l i c ng ch ng vui gì mà thu t cho c u nghe. Con xin nói t t r ng t i con ây nên Tú tài Tâm m i sanh b nh ó. - Con nói cái gì nghe k d v y? Tr ng Quí cúi m t xu ng bàn, coi b không mu n nói. Ý cô N m ào l i mu n nghe, nên cô ti p v i cha nói r ng: - Chuy n sao âu anh nói nghe ch i mà. - Chuy n riêng c a qua... - Chà chà! Anh n y c ng có chuy n riêng n a ch! Th khi anh có làm u chi qu y l m, bây gi anh m c c, nên anh không mu n nói ph i hôn? Tr ng Quí ng c m t ngó ngay cô N m ào và áp r ng: - T nh chí l n, qua ch ng h có làm vi c qu y; mà d u qua có làm i n a y là ý qua quy t làm nh v y, nên qua ch ng h bi t m c c âu. - N u v y thì sao anh không nói. - Qua không mu n nói, là vì vi c n y tuy là vi c c a qua mà nó có can ph m n danh giá c a ng i khác, nên qua không n nói ch. - Mình nói chuy n trong nhà nghe v i nhau ai hay hay sao mà anh ng i. Anh nói cho em v i th y em nghe, mà anh s em i bán dê bán díu hay sao? Tr ng Quí ng i châu mày d d m t h i r i nói r ng: - Em mu n nghe, thôi qua nói cho em nghe. Em c ng bi t ngày ch Hai em m t i, trong nhà qua thi u ng i coi sóc, qua l y làm b i r i l m. Qua tính ki m ch khác ng ch p n i, c u có ch cho hai ng i, mà qua coi ch a v a con m t. M t b a n qua i Ch L n bán lúa. n chi u t i qua l y b c r i qua m n m t cái xe h i xu ng M 9

Vì ngh a vì tình 10 www.hobieuchanh.com Tho th m m t ng i anh em b n và ó ng sáng b a sau i tàu mà v nhà. i d c àng xe h i n bánh ng vào c t dây thép, làm cho qua mang b nh. Cô N m ào châu mày nói r ng: - Em nh r i, lúc ó nh m lúc ám c i c a em. Anh b b nh n m nhà th ng trên Ch L n nên i ám c i không ng ph i hôn? - Ph i a. - Chuy n anh té xe h i có n thua gì v i chuy n c u Tú tài n y âu mà anh nói? - y! n thua l m. Em ng nóng, th ng th ng r i qua nói t i. Xe h i ng, qua b n ng nh không rõ, mà trên u máu ch y lung l m. Qua ôm u ng i d a l ng mà rên. Cách ch ng bao lâu có m t cái xe h i d i M Tho ch y lên, th y xe qua b ng thì ng ng l i. Cô ng i trên xe thi t t t, cô làm n ch qua tr l i Ch L n, em qua vô bót cho qua g i ti n b c r i m i i n m nhà th ng. Thi t lúc y qua cám n cô m, song qua ch a bi t cô là ai mà qua c ng không có ý gì v i cô h t. Ch ng qua m nh i, qua ra nhà cô Sài Gòn mà t n cô. Qua ng i nói chuy n v i cô h n m t gi ng, qua m i bi t cô là con gái c a m t ông T ng, Trà Vinh, ã qua i r i, cô có ch ng làm thông ngôn toà án M Tho mà cô không theo ch ng, cô mua nhà trên Sài Gòn v i và em trai. C u Tú tài Tâm, sáng mai qua ây, là em c a cô n y. - D hôn! Anh nói lòng dòng bây gi m i ra m i. Mà chuy n nh v y thì có cái gì âu, sao h i nãy anh nói c u Tú tài b tâm b nh, còn h anh nói ra thì ph m n danh giá c a ng i ta? - Ch m m t chút... Cô y tên là T Nga. S c thi t là p mà l i n ti ng nói c a cô ng thi t là ng n. Qua n th m cô r i qua m i bi t cô có ch ng, mà ch ng hi u vì nào qua v nhà n m êm c t t ng cô hoài. Qua không dám mu n cô mà không c th y m t cô thì qua l y làm khó ch u l m, b i v y qua nh t nh lên M Tho làm quen v i ch ng c a cô là th y thông Xuân, ng k t làm anh em t i lui ch i cho tho tình y thôi, ch qua không dám tính vi c qu y mà ph m danh ti t àn bà có ch ng. Ch ng dè qua n M Tho, qua h i th m thì th y thông Xuân kh n n n l m, th y th bài b c mà l i hân h i thân v, c ánh ch i v mà h i ti n; cô T Nga ch u ã h t s c r i nên cô m i b th y mà v v i m ó. Qua quen tánh ngang tàng, qua th y m t oá hoa th m tho t i t t mà ng i ta không bi t tr ng, l i chà xát giày vò nh v y, thì qua n i gi n, nên qua vi t th xin cô T Nga ch ng r i qua c i cô... Cô N m ào l c u c i và nói r ng: Anh thi t quá qu t l m.... Tr ng Quí tr n m t h i r ng: - Quá qu t cái gì? - Anh không s hay sao? 10

Vì ngh a vì tình 11 www.hobieuchanh.com - Sao mà s? - Ng i ta có ch ng mà anh vi t th nói b y nói b nh v y ng i ta m ng anh ch. L i h cái th l t vào tay ng i ch ng thì h ánh anh ho c h ki n anh mang x u a. -! Qua có lo âu em! D u t i âu qua c ng l y l ngay qua nói; không ph i qua gi t v c a ai, qua quy t c u v t m t gái thuy n quyên ra kh i tay a b t l ng ch. Qua tính làm n, ch ph i qua h i ai hay sao mà s h m ng. -, mà anh vi t th r i cô y tr l i làm sao? Cô không tr l i li n. Cô suy ngh n m y tu n l r i cô m i vi t th m i qua lên cho cô nói chuy n. Qua lên li n. Cô t h t gia o c a cô cho qua nghe. Qua khuyên cô ph i xin ch ng l p t c ng qua c i cô... - Cô ch u hôn? - Ch u... - àn bà gì k c c quá v y mà anh khen là ng n? - Em không hi u tâm s c a cô T Nga nên em chê c ng ph i. T i nghi p cô l m, em i!... Tr ng Quí nói t i ây thì chàng r ng r ng n c m t, l i nghe ti ng chê c a cô m ào thì chàng au n trong lòng nên chàng ng d y i r a tay r a mi ng. Ông i ng v i cô N m ào n c m c ng r i, nên c ng ng d y i u ng n c. Tr i ã t i r i, nên m y a lo t èn. Ông H i ng leo lên ván n m làm thu c phi n mà hút. Tr ng Quí ng tr c c a, x a r ng mà ngó mông ra sân ki ng. Cô m ào mu n nghe cho h t chuy n, nên cô r a tay r a m t cho con Lý r i cô d t nó ra ng i ngoài gh tr c. Tr ng Quí c ng ra ngoài sân hoài. Cô N m ào i lâu quá, nên cô b c ra m i chàng vô nói ti p chuy n cho cô nghe. Tr ng Quí kéo ngh mà ng i, t m t u thu c mà hút nói r ng: Em ng có chê cô T Nga mà t i nghi p cho cô. Cô có ch ng mà cô t tình v i qua, y là t i v n h i nó khi n cô ph i nh v y, ch cô không ph i là gái h âu. Cô là gái bi t gi danh ti t m, vì cô u t v n i ch ng, mà r i cô n ng tình v i qua n a, nên cô ph i mang ti ng không t t, cô ph i au c c trí trót n m n m tr ng r i m i tuy t m ng. Qua nh c t i cô thì qua bu n l m. Cô t tình v i qua có m y b a, r i cô ngh l i thân ph n cô thì cô n n n, nên cô vi t th mà tuy t qua. Cô ngh gái có ch ng mà l y trai thì nh nhu c không có gì b ng; mà ã g n trai r i, bây gi còn g n ch ng n a thì cái qu y càng nhi u h n b i ph n. Cô nh t nh d t tình qua, mà c ng d t ngh a v ch ng a. Cô vào n xin phá hôn thú, toà ch a x thì cô có nghén, b ng thè lè. Cô N m ào ch ng h ng nên h i r ng: - Có ch a mà con c a ai? 11

Vì ngh a vì tình 12 www.hobieuchanh.com - Con c a qua. - Úy! chuy n r i d! - R i l m. Toà bác n cô. Mà th y thông Xuân tuy bi t v có ch a, không ph i con c a th y, nh ng mà vì th y vì cái gia tài nên th y vui lòng nh n a nh trong b ng ó là con c a th y. Cô T Nga bu n r u l m. Con thi t là con c a qua, mà nó ra r i ph i khai tên th y thông Xuân là cha nó! - Khai nh v y làm sao c? - Không khai thì toà ph t, vì v ch ng có hôn thú; mà ch ng cô nó l i nh n là con a nó n a. - con trai hay là con gái? - Con trai. Lúc th ng nh ra thì v c a c u Tú tài Tâm là cô C m Vân c ng t a con trai n a. Hai a nh sanh ra tr c sau có ít gi ng h. Cách ít tháng c u Tú tài Tâm i Tây mà h c, v con nhà v i m và ch. C u ra i c u không hay vi c chi h t, c u t ng con c a cô T Nga là con c a th y thông Xuân, b i vì cái r i c a cô Nga trong nhà cô nói cho m t mình cô C m Vân bi t mà thôi, cô c n d n cô C m Vân ng có cho c u Tâm bi t. Trót m y n m tr ng cô T Nga kh c c trí không bi t ch ng nào, cô xin ch ng không c, nên cô n n n n i danh ti t, nên cô c m tuy t không cho phép qua g p m t. n n m sau cái kh c c c a cô càng l n h n n a, b i vì th y thông Xuân làm chuy n b y b sao ó nên m t ch c, r i th y lên i trong nhà, th y n ng n u th ng nh, th y m n tr n v i T Nga nh không có vi c chi h t v y. - àn ông gì mà h nh t quá, v nh v y mà còn eo i theo làm chi. - Th y bi t chi là danh ti ng, th y k chi là v con. Th y vì gia tài, nên th y m i làm nh v y ch! Th y ít ngày r i th y xin hai muôn ng b c. Bà già không cho. Th y gi n th y làm ng t, nên th y b t v con ph i i theo ra Hà N i. i nghi p cho cô T Nga, ch ng nh v y i theo sao c, l i i r i b m già ai nuôi. Mà n u không i thì nó phanh phui chuy n x u c a cô ra, nó làm nh nhu c thân cô, l i c ng nh nhu c tông môn c a cô n a. Cô vì danh ti ng nên cô ph i li u thân cô mà i theo ch ng! - Cô T Nga i theo ch ng thì b y l m. Mình m c th ng ch ng ham ti n, mà mình giàu có, thôi mình thí m t vài muôn ng b c cho nó ng thu n tình v i nhau r i xin ph t i. lòng dòng làm chi n m y n m r i bây gi s nó nói x u nên ph i lìa m mà theo nó n a. - Vì cô s x u h, nên m i sanh chuy n nh v y ó. Còn vài ngày n a xu ng tàu mà i, cô vi t th nói h t chuy n cho qua nghe. Qua gi n quá, qua tr l i li n cho cô bi t ng qua nh t nh không cho cô i, h xu ng tàu thì qua ón cô b t l i. - V c a ng i ta, anh b t sao c? 12

Vì ngh a vì tình 13 www.hobieuchanh.com - Thây k, qua tính qua làm ngang nh v y, ai gi i thì ch ng c v i qua. Chuy n l ra, n tr c m t toà qua nói thi t h t, qua m n Tr ng s cãi giúp, b t quá tòa nói cô T Nga l y trai: Toà ph t v r i cho phép h y hôn thú ch h i gì. - Anh tính ngang quá! Thu nay em ch a th y ai k c c nh v y. - Em không rõ, ch cái tình c a qua n ng l m, l i th ng con c a qua ó, qua n b nó sao. Qua nh t nh nh v y là ph i l m, ng t vì cô T Nga cô c s m t danh ti ng hoài, nên cô c y em dâu là C m Vân xu ng ây n n n v i qua, xin qua ng có c n tr, cho cô i theo ch ng ng vùi l p ph n b c c a cô, và c u ch a danh giá cho tông môn cô n a. Qua ngh m y n m nay cô c lo danh ti ng hoài, t c nhiên cô không có tình i qua, vì ng i a tình thì không còn k chi là danh ti ng; b i v y qua phi n cô, qua i ch u cô i. Nh ng mà qua có nói nh n v i cô C m Vân r ng d u cô T Nga không th ng qua, ch qua c ng không th không th ng cô c. Qua m t mình mà ch cô hoài, coi ch ng nào cô m i bi t th ng qua. H cô bi t th ng qua thì d u h t nhà h t ru ng, t t u, qua c ng b t cho c cô qua m i nghe. Còn nh cô c không th ng qua hoài, thì qua i ch ng nào ch ng cô nó hành h giày b a t m thân cô cho t i cô ch t, r i qua m i ch u c i v. C m Vân s th y Xuân b t c th qua càng khó cho T Nga nên khuyên qua có g i th thì g i tên cô r i cô trao giùm l i, ch ng có g i cho T Nga. Qua nghe l i, nên C m Vân v r i t i l i qua vi t th cho T Nga mà tên C m Vân. Ch ng hi u C m Vân v nói th nào mà T Nga ch a c th qua thì cô ã u ng thu c c mà ch t!... - Úy! Cô t v n hay sao? Tr ng Quí g t u mà n c m t tuôn ròng ròng. Cô N m ào day qua vu t tóc con Lý, cô nghe nói t i ó cô c m quá, nên cô không dám ngó Tr ng Quí. Cách m t h i cô m i r ng: - Ch c là cô có tình v i anh l m mà anh không hi u anh tr phi n cô, nên cô t c cô ch t ch gì? - Qua không rõ, nh ng mà qua c ng ngh nh em v y ó. - Anh làm nh v y thì anh mang cái t i l n l m! - Cái t i ó ã l n mà anh còn mang cái t i n y càng l n h n n a. Cô T Nga ch t ch ng ít gi ng h k c u Tú tài Tâm bên Tây v t i. V c a c u, là C m Vân, s x u cho vong h n c a ch ch ng, nên cô gi u bi t không nói rõ cho ch ng hi u, l i nói d i ng t i th y thông Xuân b t T Nga i Hà N i nên nàng gi n nàng t v n. C u Tú tài Tâm m n xe h i tu t v Trà Vinh r c m, i d c ng c u hay v i C n Th, mà ch ng c u lên h i thì C m Vân ch i. C u sanh nghi trong lòng k t i l i c u ti p th c a qua g i lên mà ngoài bao C m Vân. C u càng nghi h n n a, nên c u t th mà c t. Ch ng t ng táng T Nga xong r i, c u xé th ra coi. 13

Vì ngh a vì tình 14 www.hobieuchanh.com Trong th qua t tình mà qua c ng nói vi c th ng con n a. C u Tú tài Tâm không dè, c u t ng v c u l y trai, c u t ng th ng con c a c u là con dâm bôn, c u gi n quá nên ánh v c u ch t gi c. Trong êm y có n tr m vô nhà, c u b t c c u b ng th ng con c a c u mà cho ph t n tr m em i m t. C u hành ph t v xong r i, c u d t m v Trà Vinh. Bà già bu n n i con gái ch t r i bu n n i con dâu h n a nên bà nhu m b nh mà ch t luôn! - Cha ch! H i d hôn! - H i l n l m! C u Tú tài Tâm qua ây tìm n nhà mà tr thù. Qua c h t công chuy n cho c u nghe, qua a th c a T Nga cho c u coi, c u bi t c u nghi l m, nên u té ng a!... - Anh báo h i ng i ta quá! Bây gi c u Tú tài ã em v con v hay ch a? - C m Vân ch u ti ng oan, mà l i b m t con n a, nên cô m t trí khôn, bây gi em cô lên Chùa Hang trên núi Bà en cho cô nghe kinh ng cô gi i trí. Còn th ng nh thì n tr m b ng i m t, có bi t nó âu mà ki m. Hôm tr c qua v i c u Tú tài Tâm tìm lên chùa Hang mà th m C m Vân, c u Tú tài th y v c o tr c u, nghe v nói iên cu ng thì c u n n n quá té x u ch t gi c. Qua em c u xu ng n m nhà th ng Tây Ninh, ng c u ã ch t r i, nay nh th y thu c s n sóc nên c u t nh l i. Qua c u nhà th ng g n m t tháng r i qua a c u v Trà Vinh. B a nay t ng âu là c u m nh thi t i nên c u m i ánh dây thép cho qua ó. - Còn th ng con c a cô T Nga bây gi nó âu? - Th y thông Xuân b t nó, bây gi th y ng ki n c u Tú tài Tâm mà xin chia gia tài - Sao không b t nó v mà nuôi? - Th y Xuân d cho âu mà b t. - Con gì c a th y hay sao mà th y giành? T i nghi p v con c a c u Tú tài Tâm quá! Em không bi t mà em nghe nói c ng th ng. C u Tú tài bây gi r u lung hôn? - Không r u sao c. - L i t i anh h t th y, v y anh ph i ki m th ng nh cho c, và ph i làm sao cho cô C m Vân h t iên, b ng không thì anh mang cái qu báo l n l m. Tr ng Quí ch ng tay lên trán mà khóc. 14

Vì ngh a vì tình 15 www.hobieuchanh.com III PH NHÀ CHU C T I Qua ngày sau, l i ba gi chi u, L Tr ng Quí ng i t i bàn vi t th cho hai ba ng i ng h i coi nh mu n mua chành lúa thì chàng bán. Ông H i ng Quy n n m trên ván phía trong, lim dim d a bên mâm hút. Cô N m ào x n b n sau b p coi cho b y tr n u n, còn con Lý thì nó l c c ngoài hiên, l y nh ng trái m n s p hàng ngang hàng d c trên g ch. Có m t cái xe kéo qu o vô ngõ ch y vòng theo b n bông trong sân. Tr ng Quí ngó ra, th y Lý Chánh Tâm thì l t t buông vi t ch y l i c a mà ti p khách. Tr ng Quí m tay Chánh Tâm d t vô nhà h i r ng: - B a nay trong mình c u thi t m nh hay ch a? - M i khá khá ch ch a thi t m nh. - N u c u không qua thì ch c vài b a tôi c ng i qua b n th m c u. - Tôi bu n quá, nhà ch u không c nên tôi ráng mà i cho gi i khuây. - C u ng i ây. Ng i kéo xe xách hoa ly em vô. Chánh Tâm móc túi l y b c c c mà tr. Tr ng Quí kêu th ng Ph c bi u vác hoa ly vô trong phòng khách r i i ch n c trà em ng. Hai ng i l ng x ng làm cho ông H i ng gi t mình l m c m ng i d y. Cô N m ào hôm qua nghe thu t chuy n Chánh Tâm nghi l m mà làm cho v iên con m t thì cô có ý trông Chánh Tâm qua ng coi nh th nào, b i v y cô th y l n x n phía àng tr c, cô l t t ch y ra. Tr ng Quí ti n d n c u v i em cho Chánh Tâm. Chánh Tâm cúi u chào ông H i ng r i chào cô N m ào. Chàng ngó hai ng i, nh ng mà chàng n ây ch trí theo v con, b i v y chàng ngó mà không th y chi h t. Tr ng Quí v i Chánh Tâm ng i t i b sa lông gi a mà u ng n c. Cô N m ào i b ván ngang ó ng i mà n tr u, ch cô ng i thì ngay m t Chánh Tâm, nh ng mà Chánh Tâm ng i c ngó xu ng d i g ch hoài, ch ng ngó cô m t l n nào. Cô nhìn xem hình dáng Chánh Tâm, thì th y ng i không cao l n cho l m, song vai r ng, tay c ng, b ng m nh d n mà l i bu n r u nên gò má th n, n c da mét, con m t sâu hóm, con ng i không th n, mi ng bi ng nói, tay bi ng ng. Chánh Tâm ng i tr tr d ng nh ng i ngoài ng m t mình v y. Tr ng Quí th y chàng b t th n th t chí thì a n c m t, song g ng g o làm khuây mà h i r ng: - H m nay c u có c th c a cô ba hay không? - Cô Ba nào? - Cô Ba Hài là dì c a m Ba. - Không có. 15

Vì ngh a vì tình 16 www.hobieuchanh.com - Hôm Tây Ninh tôi a c u v, tôi c n d n cô h t s c, tôi xin cô d u m Ba có t hay không c ng ph i vi t th cho tôi ho c cho c u hay. Mà sao h m nay h n m i a r i, tôi không c th mà c u c ng không c n a kìa, k c c d! Hôm mình s a so n v, tôi lên chùa tôi th m thì coi m Ba khá l m, m bi t tôi, m nói chuy n m khóc. Có l b a nay khá h n n a ch, sao không có th? - Hôm qua tôi sai b y tr i ánh dây thép cho anh, tôi có vi t th cho dì Ba. Tôi có nói tôi i qua bên anh, nên tôi xin dì tr l i th ng qua bên n y cho tôi bi t coi b nh v tôi ra th nào. Tôi mu n i lên tr n quá, ng t vì h tôi th y m t v tôi thì trong lòng au n ch u không n i nên tôi không dám i. - C u còn y u l m, ph i d ng tinh th n ít ngày cho kho kho n r i s i. - Còn cái n i ki m th ng con tôi n a! Bi t nó âu mà ki m bây gi! - Chuy n ó h m nay tôi c ng lo h t s c. Tôi tính nh v y tôi nói cho c u nghe th coi có c hay không? Bây gi mình vi t m t bài thu t s chuy n c u b t ng n tr m và c u cho nó m t a nh. Mình m n vài t nh t báo rao cho thiên h bi t và a h ai em a nh y mà tr, ho c ch cho mình n mà b t thì mình th ng hai ngàn ng b c. Làm nh v y thì ho c may m i ra m i, ch i ki m bây gi bi t nó âu mà i? Chánh Tâm ng i l ng thinh, không nói c, mà c ng không nói không. Ông H i ng b c ra nói r ng: Cháu bày cái ch c ó hay l m a. Mình h a th ng nhi u, h ham ti n h m i em h tr. Quân n tr m có c n gì nuôi con nuôi. Nó em tr l i mà lãnh hai ngàn ng b c không s ng hay sao?. Tr ng Quí ngó Chánh Tâm, có ý trông coi chàng nh t nh l nào, té ra Chánh tâm ng ng i tr tr, không nói chi h t. Cô N m ào bèn nói r ng: Ch c c a anh hai bày ó thì hay thi t mà có ch ch ng ti n. Anh rao trong nh t trình mà anh em tên h c u Tú tài vô anh nói c u b t ng n tr m r i b ng con c a c u mà cho l nó bây gi chu c l i. Chuy n nghe k quá ng i ta không rõ c n do, ng i ta d ngh r i m t danh ti ng c u Tú tài ch. Tr ng Quí g c u nói r ng: Em nói ph i l m. Qua s ý ch ó. Thôi qua rao nh t trình qua thu t chuy n nh v y, qua nói rõ nhà ng nào, s m y, song qua không nói tên ai. Sau chót qua bi u ai tr ho c ch th ng nh thì do n i qua, r i qua ký tên qua thì c u Tú tài kh i mang ti ng chi h t. Cô N m ào c i và nói r ng: Làm nh v y m i c. Chuy n n y t i anh gây ra thì anh gánh vác h t th y m i ph i. Tr ng Quí ngó Chánh Tâm mà h i r ng: Tôi làm nh v y c u ch u hôn?.chánh Tâm châu mày áp r ng: Thân ph n tôi bây gi mà còn lo gi danh ti ng làm gì. Tôi không còn trí hoá chi h t. V y anh tính làm sao thì tính dùm cho tôi, mi n là cha con v ch ng tôi c sum hi p l i nh x a thì tôi cám n anh l m. 16

Vì ngh a vì tình 17 www.hobieuchanh.com Chánh Tâm nói mà hai hàng n c m t ch y ròng ròng. Cô N m ào c m quá ch u không c nên cô b i vô nhà trong. Tr ng Quí khuyên Chánh Tâm vô phòng thay mát ngh m t chút r i n c m. úng n m gi c m d n xong r i ch khách m i i n. Tr ng Quí v i Chánh Tâm ng i m t bên, còn ông H i ng, cô N m ào và con Lý ng i m t bên. Chánh Tâm ng i ngay cô N m ào. Cô là con gái m t con, l i m i 23 tu i mà goá ch ng, cô ang h i xuân xanh nh hoa v a n, nh tr ng ng tròn, da tr ng môi son, má mi ng b u, mày vòng nguy t, tay g p n coi d u nh u, ti ng nói chuy n trong ngân, mà Chánh Tâm c m cô c ng nh m t khúc cây khô, chàng ng i c ch ng a xu ng bàn, có khi cô nói thì chàng ngó cô, mà ngó thì ngó ch không th y cái h u duyên, h u c c a cô chút nào h t. n c m r i mà tr i còn s m, Tr ng Quí bi u em xe ra r i m i Chánh Tâm i d o Châu Thành C n Th ho c i vô Cái R ng ch i. Chánh Tâm l c u không ch u i. Tr ng Quí bèn h i cô N m ào nh mu n i ch i thì l y xe mà i. Cô N m ào c ng không ch u i, túng th Tr ng Quí ph i bi u em xe vô c t. t tr i chen l n, y ng sáng gi i m y c m mây h ng Tây lòm. Chánh Tâm ch p tay sau ít, th th n i ra ngoài sân. Bông móng tay, bông chu i n c, bông b p t i, bông m ng gà ua n khoe màu s c, ch u b ch mai, ch u kim quít, ch u nào nhánh s a coi c ng hay. Mà Chánh Tâm i g n bông không ngó, i g n ki ng không xem, trong trí chàng ch a y nh ng bi th m v n i v con, b i v y chàng ch ng còn bi t chi là vui, ch ng còn bi t chi là p! i l i chàng c ng i ngó èn. Tr ng Quí có h i thì chàng m i nói, b ng không thì chàng c nín thinh hoài. ng h m i gõ 8 gi thì chàng xin phép vào phòng mà ngh. Tr ng Quí th y c ch c a Chánh Tâm nh v y thì chàng au n trong lòng, nên m tr n tr c hoài, ng không c. Chàng th m trách chàng; t i chàng t ng l m m i phi n trách T Nga khi n nàng t v n, không còn ch ng i c, nên v ch ng tan rã, cha con phân ly. Cái t i c a chàng l n l m; v y chàng ph i lo mà c u v tìm con cho Chánh Tâm tr c r i chàng s tính vi c th ng con c a chàng sau. Chàng n m c bu n lo tính hoài, cho n 3 gi khuya, mòn m i nên chàng m i ngh c. ng sáng, Chánh Tâm th c d y, mà Tr ng Quí còn ng. Chánh Tâm r a m t r i ra ng d a c a ngó mông. Con Lý phía sau ch y ra, nó th y Chánh Tâm ng ó nó t ng là c u Bác v t a nó, nên nó a l i nó ôm b p v. Chánh Tâm ngó xu ng và vói tay r u nó. Nó, ngó lên th y Chánh Tâm ch không ph i Tr ng Quí thì nó m c c, nên buông ra mà i. Chánh Tâm ngó th y con nh tr ng tr o, ng ngh nh, bèn ngo t l i mà h i r ng: - Em là con c a ai? 17

Vì ngh a vì tình 18 www.hobieuchanh.com - Con c a má tôi. - Má em là ai? - Má tôi ng sau kia. Má tôi n c m h i chi u hôm qua ó. - Còn ba em âu? - Ba tôi ch t r i. - a! Ba em ch t hay sao? - Ch t. - Em m y tu i? - Tôi 5 tu i. - M t tu i v i Chánh H i. Con Lý không hi u ngh a câu nói chót c a Chánh Tâm nên nó ngó chàng trân trân, i i vô trong. Cách ch ng bao lâu nó ôm ra m t h p ch i r i x gi a c a s p ra mà ch i. Chánh Tâm ng ngó nó. Chàng ngh th m r ng: con m côi cha mà c ng c sung s ng, con c a mình bây gi v i quân tr m c p, ch i ch c là tr n tru ng, ng ch c là không m n không mùng, n ch c là b a no b a ói. Ph i chi h i bên Tây mình ch t ph t thì con mình nó có b ho n n n nh v y âu! V mình nó sung s ng ch có âu n iên cu ng! Chánh Tâm ngh nh v y r i khóc. Con Lý l y làm k, nên l t t ch y vô trong nhà mét v i má nó. Cô N m ào nghe nói Chánh Tâm ngó con mình mà khóc thì cô hi u chàng nh con, b i v y cô không ra mà cô c ng không cho con Lý ra ngoài n a. Chánh Tâm t i nhà Tr ng Quí n m ngày, b a nào c ng nh b a n y, chàng bu n b c th th n hoài. Chàng mu n i th m v mà s th y m t v chàng ch u không c: chàng mu n i tìm con mà không bi t con âu mà tìm! t bu i s m m i, Tr ng Quí ng ng i c nh t trình còn Chánh Tâm thì n m trên gh xích u l ng thinh. Có ng i em nh t trình v i th l i. Tr ng Quí l c th, th y có m t phong th g i t i Ch L n tên Chánh Tâm thì nói r ng: Th Ch l n g i cho u ây, ch c là th c a cô Ba. âu c u coi th coi. Chánh Tâm m th ra thi t qu là th c a cô Ba Hài, là dì c a C m Vân, nói nh v y: Dì m i c th c a cháu; nên dì m n ng i ta vi t th n y mà tr l i cho cháu rõ. Lúc cháu n m d ng b nh t i nhà th ng Tây Ninh, dì xu ng th m cháu m y l n, thì dì ã có nói cho cháu hay r ng con C m Vân khá khá, nó t nh chút nh. B a cháu a so n v, c u Bác v t Quí lên chùa th m nó thì nó bi t c u, nên nó nói chuy n v i c u mà khóc. Tuy v y mà b a y nó nói còn h i lãng chút nh. 18

Vì ngh a vì tình 19 www.hobieuchanh.com Nh Bà phò h, nên cháu v r i thì m i ngày nó t nh thêm c m t chút. Nó theo òi v hoài, nó bi u dì em nó v ng nó ki m con nó. Dì th y nó t nh, nó bi t h i con nó; và h dì nói t i tên cháu thì nó bi t gi n, b i y b a hôm kia dì m n xe h i em v. Nó b c vô nhà coi b nó m ng, mà h nó nh i con nó thì nó khóc, có khi nó khóc t i m t hai gi ng h. Dì nghe nói Sài Gòn có m t ông th y thu c gi i v b nh cu ng trí. Hôm qua dì có m n ng i ta r c vô coi m ch nó. Ông th y thu c nói n u nó c thong th trí, ng có bu n, ng có gi n, thì nó m nh c. Ông c n d n ph i gìn gi ng có làm cho nó bu n, ng có ch c nó gi n. y dì vi t th n y cho cháu bi t cháu ng có lên trên n y, b i vì h ai nói tên cháu thì nó gi n l m, n u cháu lên, nó th y m t nó n i gi n, r i s e không xong. Cháu báo h i v cháu n n c n y, dì ngh dì phi n l m. ã bi t h i cháu i h i mà c i, t i nó ng, ch dì không mu n g, nh ng mà nó m côi, l i còn tr tu i, dì th cho m nó, mà dì không c n tr, thì dì c ng có l i ch ch ng không. Thôi vi c d l ra i, thì dì c ng ph i ráng mà nuôi nó. Cháu ng có lân la n n a mà h i nó. N u cháu n, mà có b nào thì dì không th dung cháu c... BA HÀI Chánh Tâm c th mà n c m t tuôn d m d. Chàng c r i chàng trao th cho Quí. Quí th y th nói nh v y thì chàng bu n, ch không bi t li u l nào. Chàng ng i suy ngh m t h i r i nói v i Chánh Tâm r ng: Ông th y thu c nói ó thì ph i l m. Ch ng nh c a m Ba ph i c s bu n v i s gi n. Cái gi n có l c c. Còn cái bu n bi t làm sao mà c bây gi? Ph i tìm cho c th ng cháu mà tr cho m, m con g p nhau thì m m i h t bu n. Thôi, tôi i tìm th ng cháu cho. Chánh Tâm ng i ngó trân trân ngoài sân, ch ng nghe Tr ng Quí nói d t r i chàng ng d y mà nói r ng: Tôi ph i i th m v tôi m i c.thây k! T i âu hay ó. N u nó th y m t tôi, nó có b nào thì tôi t v n tôi ch t ph t cho r nh, ch s ng nh v y, còn ng làm gì. Tr ng Quí ngó chàng và áp r ng: - C u ph i d n lòng, th ng th ng mà tính, ch c u nóng không nên. - D n lòng sao c! V tôi nh v y, con tôi m t r i, bi u tôi ng i làm sao mà ng i cho yên? - u c n nh t là ph i lo cho m Ba v ng trí l i ã, r i th ng th ng s ki m th ng cháu mà gi i s u não cho m Ba. N u m Ba v a m i t nh, mà c u lên c u ch c gi n thì làm sao ng i ta tr b nh cho c. C u ph i xét l i. - Tôi xét r i. Tôi ph i i th m v tôi. Tôi i li n b a nay ây. 19

Vì ngh a vì tình 20 www.hobieuchanh.com - Không có c. C u ph i nghe l i tôi. tôi lo cho. H m nay tôi còn nhà ây là vì vi c nhà tôi l n x n l m, tôi ph i lo s p t cho yên r i tôi có lo i làm vi c cho c u. Chành lúa tôi ã làm gi y bán t r i, còn ru ng t c a tôi thì tôi c ng ã cho ng i hóa xong h t. V y k t b a nay tôi r nh rang không còn làm vi c gì n a. C u i nhà tôi ây mà d ng b nh. C u a cái hình ch p th ng cháu cho tôi. Sáng mai tôi i cho, tôi lên th m m Ba, tôi i tìm cháu, tôi i th cho c u thì ti n h n. - Không c. Anh i mà tôi n m nhà ây sao yên.tôi ph i i! - C u i sao c. C u không nên cho m Ba th y m t. - D u tôi không c th m v tôi, thì c ng cho tôi i ki m con tôi ch! - À, n u c u h a c u không n nhà mà th m m Ba thì tôi d t c u i v i tôi. Mà u còn y u quá, tôi s c u i, c u sanh b nh l i thì còn kh h n n a. - Tôi m nh r i. Anh ng lo cho tôi n a. Anh tôi i m t mình, ch anh i v i tôi r i anh b nhà c a ai coi. - Vi c c a tôi thì ã tính xong r i h t. Tôi ã c y con em tôi là con N m ào, nó coi nhà giùm cho tôi. Nó h a r ng ch ng c u tôi thôi u ng thu c, c u tôi v Trà Bang thì nó c ng l i ây mà gi gìn cho tôi. Nói cùng mà nghe, d u tôi lo vi c cho c u mà có h nhà h i c a i n a, tôi c ng cam ch u, b i vì t i tôi làm c u mang h i thì tôi ph i lo ch. - Thôi, nh anh mu n i thì ph i s a so n i, ch tôi i li n bây gi, tôi không th ây n a c. - T ý c u. C u mu n i li n thì i. Hai ng i i s a so n hành lý. Cô N m ào trong lóng nghe hai ng i bàn tính i nhau nh v y thì l t t h i tr d n c m. n c m r i, Tr ng Quí bi u s p-ph em xe h i ra. Chàng b c vô trong nhà d n cô N m ào coi nhà, r i m i t giã cô mà lên xe i Sài Gòn v i Chánh Tâm. 20

Vì ngh a vì tình 21 www.hobieuchanh.com IV CH NG V G P NHAU n ph l u, s 28, ng Cây Mai, Ch L n, là c n nhà c a Thái C m Vân i dì cô là cô Ba Hài. Khi ch nhà ch a l y ch ng thì d n d p vén khéo, có v thanh nhã bao nhiêu, bây gi dòm vô th y c l n x n, coi c ng có v u s u b y nhiêu. Hai ch u cau vàng tr c hiên không ai t i n c nên khô lá, héo t. m sáo treo tr c c a ã t dây mà không ai s a, nên x x m t bên. B gh xa lông cái thì day vô, cái thì day ra không i di n, không ngay hàng. B tranh treo trên bàn vi t t m thì b i b m óng dày, t m thì b ki ng lòi gi y. Cô Ba Hài n m trên b ván phía trong, cô gác tay qua trán, m t coi bu n xo. Thái C m Vân ng i bên ó, u tr c lóc, mình m teo, nàng cúi m t xu ng, tay bóp hai bàn ch n, r i nàng châu mày, c p m t coi sâu hóm, mà trên trán l i ùn da m y l n. t ng i khách Tri u Châu tr c ch ng tu i 45 tu i, mình m c áo tr ng qu n en, ch n i giày Tàu en, u i nón n en, ngoài b c vô không l t nón, mà l i ng i x trên gh r i ngó C m Vân và h i r ng: Con Vân à, b a nay 1 m nh hôn? m Vân ng c m t lên ngó r i g c u ch không tr l i. Cô Ba Hài ng i d y nói r ng: - B a nay nó khá khá h n b a h m. Ng i khách Tri u Châu n y tên là Thái Tu, anh em m t h v i ông Bang Siêu là cha c a C m Vân, bán ti m v i ng mé sông g n c u Chà Và. Thái Tu móc trong túi l y ra m t gói thu c, t m t u mà hút r i nói r ng: Làm b y làm b l y ch ng Y Nam 2 làm cái gì. H i ó ph i nghe l i hóa 3 thì âu có v y. Cô Ba Hài nói r ng: - Cháu nó ng bu n, chú nh c vi c x a làm chi, chú Tu. - Bu n cái gì? Thây k, b i. - B gi ng gì? H m nay t nh trí r i, nó nh con nó, nên nó bu n quá. - C ng t i l, nên nó m i v y ó. - T i tôi làm sao? - Cha m nó ch t h t. L là dì c a nó, l nuôi nó. Nó là con các chú, g cho Y Nam, nên m i v y ó. - Chú nói k c c quá! Ng i ta n nói nó, t i nó ng ng i ta nên tôi ph i g, ch tôi c n sao c. T i nó ch ph i t i tôi hay sao, nên bây gi chú th a cho tôi. 1 anh, ch, em, cháu c theo gi ng Tri u Châu. 2 Vi t Nam: c theo gi ng Tri u Châu. 21

Vì ngh a vì tình 22 www.hobieuchanh.com - T i cái gì, l không g, nó ng sao c. H i ó m y ch i nói, h t t quá, con ông Bang, con Chúa tàu x ng áng không bi t ch ng nào, l không g, g cho Y Nam. - T i nó không ng các chú, làm sao tôi g cho c? - Bây gi l bi u nó b ch ng ó i. Lo u ng thu c cho m nh r i hóa ki m ch ng các chú cho nó. Nó còn ti n u ng thu c hôn? - Sao l i không còn. M y n m nay nó có ch ng, tôi góp ti n ph cho nó m t tháng n hai tr m, bây gi còn d b n n m ngàn ng b c ch sao h ng còn. - T ng h t ti n hóa a cho, nh còn thì thôi. Thái Tu ng d y i v, không thèm t giã ai h t. Ch ng ra t i c a chú ta day l i nói vói r ng: Mua sâm t t mà u ng, ng có hà ti n. Nói câu ó r i b c lên xe kéo mà i. Cô Ba Hài ngó l i cháu thì th y nó ng l y v t áo mà lau n c m t. Cô ng lòng ch u không c, nên b i ra nhà sau. C m Vân kéo g i n m chèo queo, day m t vô vách. Cách ch ng bao lâu, có m t cái xe h i ch y r r ngang c a, r i ng ng cách ch ng hai c n ph. Tr ng Quí b c xu ng xe và nói v i Chánh Tâm r ng: C u ph i nghe l i tôi. C u ng i ây tôi vô th m coi, nh m Ba h t gi n c u thì tôi kêu c u vô, ng có vô b t t a, ch ng b nh c a m Ba khó l m, không nên làm cho m gi n. Chánh Tâm g c u. Tr ng Quí m i i tr l i c a c a C m Vân r i gi b c sáo mà b c vô. C m Vân nghe ti ng giày, li n day m t l i dòm. Nàng th y Tr ng Quí thì l m m ng i d y r i cúi u chào. Cô Ba Hài d i nhà sau b c ra, ngó th y Tr ng Quí, cô c ng chào r ng: C u m i lên. C u C n Th lên hay là âu? M i c u ng i. Tr ng Quí ôm nón, ng i trên cái gh c a Thái Tu ng i h i nãy, m t ngó C m Vân, mà mi ng thì tr l i v i cô Ba Hài r ng: - Th a, tôi C n Th m i lên t i ây. Tôi th y th nói m Ba khá, cô r c v nhà i, nên tôi lên th m. -, b a nay nó khá nhi u, nó t nh trí l i r i, nên nó bi t h t. - Anh em tôi c th thì m ng, mà m ng ch c ng còn lo l m. Tr ng Quí l i h i C m Vân r ng: B a nay m n c m bi t ngon hay không?. m Vân châu mày r i ch m rãi áp r ng: - Tôi n m i b a c m t chén. Ráng mà n, ch ngon sao c. 3 ta, tao, tôi c theo gi ng Tri u Châu 22

Vì ngh a vì tình 23 www.hobieuchanh.com - M lo d ng b nh, ng có bu n chi h t. T i cái tu i c a m nó khi n n m nay ph i có chuy n, m ph i ráng mà ch u, bu n làm chi. - Không bu n sao c? Tôi th ng ch ng tôi l m, tôi lo cho bên ch ng tôi h t c, tôi s x u h tông môn bên ch ng tôi, mà ch ng tôi không bi t ngh, nó tr l i nh c tôi, nó ánh p tôi g n ch t, r i nó gi t con tôi n a, tôi không bu n sao cho c. - Vi c ó l i t i tôi h t th y. Xin m ng có trách c u Ba mà t i nghi p. Vì c u th ng m quá, c u th y b c th c a tôi, c u t ng l m, c u gi n cùn trí, nên m i làm nh v y. Ch ng tôi c rõ công chuy n cho c u nghe, tôi a th c a cô Hai cho c u coi thì c u ch t gi c! Tôi d t c u tu t lên n mà ki m m, c u th y m c u ch t gi c n a! H m nay u au lung quá, b a nay m i khá khá m t chút. Xin m ng có phi n c u. L i n y g c i n i tôi; t i tôi nên cô Hai m i ch t, t i tôi nên gia o c a m m i r i, mà c ng t i n i tôi nên bà già m i ch t! - Bà già nào? - Má c a cô Hai. - Úy! Má tôi ch t r i hay sao? Ch t h i nào? - Chuy n l n x n x y ra làm cho bà già bu n r u nhu m b nh không y m t tháng thì ch t. m Vân ng i khóc, Tr ng Quí th y nàng t nh táo, nói chuy n có th l p, l i nghe ch ng ch t bi t ng lòng, thì chàng m ng th m, nên chàng nói ti p r ng: M ng gi n ch ng mà c ng ng bu n con n a. Tôi h a v i m có lâu l m là hai tu n l tôi s em Chánh H i mà tr cho m. m Vân nghe nói t i tên con thì l c u áp r ng: - Ch ng tôi ã gi t con tôi r i, còn âu mà tr. - Không có gi t âu. Lúc c u gi n c u b ng con cho ng i ta ch. R i bây gi không bi t nhà ng i y âu, nên ph i ki m ít b a. Th nào tôi ki m Chánh H i c ng c, xin m ng có bu n. m Vân cúi m t xu ng, n c m t tuôn có gi t. Nàng l ng thinh m t h i r i m i nói r ng : Tôi th ng ch ng tôi quá, mà ch ng tôi nó không ngh ; nó ã không th ng tôi thì thôi, nó l i còn h i con tôi n a. Nó bi t h tôi lìa con tôi thì tôi ph i ch t nên nó làm nh v y ng gi t tôi mà kh i g m dao. Tôi ngh l i tôi d i l m. Ch ng không có tình, không có ngh a chút nào h t, mà tôi th ng nó làm chi không bi t. Nó i h c n m n m bên Tây, tôi nhà c l c c lo nuôi con, không thèm m c áo t t, không ch u ra kh i c a. Tôi th ng nh nó, tôi trông i nó êm ngày, tôi th ng vái van Tr i Ph t phò h nó x ng i m nh gi i, h c thi cho u ng vinh hi n cho t tông. Tôi lo cho ch ng, mà tôi c ng lo gi gìn danh giá cho nhà ch ng n a. 23

Vì ngh a vì tình 24 www.hobieuchanh.com Tuy tôi là con ch t khách m c d u, song tôi v i ch ng nh v y, ch bi t sao a. Mà ch ng tôi không th ng tôi... Nó v tôi m ng, t ng là v ch ng sum hi p, h t bu n r u n a, té ra nó v ng nó h i tôi. m Vân nói t i ó r i nàng khóc l n lên nghe r t bi th m. Tr ng Quí nghe nh ng i than th, th y cái c nh bu n r u thì chàng d t ru t nát gan. Chàng mu n ki m l i khuyên gi i, mà r i chàng ngh nên cho C m Vân khóc ng tho lòng c u t c a nàng, b i v y chàng a n c m t mà l ng thinh, không nói chi t. C m Vân khóc h n m t phút ng h r i nàng nín và b c xu ng t i r a m t. Tr ng Quí ng i li c m t rình coi ý nàng th nào. C m Vân ng lau m t mà nàng h i Tr ng Quí r ng: - H i nãy tôi nghe ông Bác v t nói ch ng tôi au, v y mà au sao ó? - C u Ba au là t i c u bu n r u, c u n n n vi c c u h p t p làm v cu ng, con t, nên c u au, ch c u không có b nh chi khác. - n u ng ra vô c hay không v y? - c. B a nay khá nhi u. H m nay c u òi i th m m d l m, mà tôi c n tôi không cho i, b i vì c u còn y u, tôi s c u th y m t m r i c u au lòng, c u té x u ch t gi c nh hôm trên chùa Hang n a thì mang kh n. m Vân b c l i góc ván mà ng i. Nàng ch y n c m t ra n a và nói r ng: Có ph i t i tôi làm ó âu. Tr ng Quí th y tình c nh nh v y thì hi u C m Vân ã h t gi n mà l i còn th ng ch ng. Chàng tính nên nh n lúc n y mà cho v ch ng giáp m t nhau; b i v y chàng c ra c a r i t ng h ng, có ý mu n kêu Chánh Tâm. Chánh Tâm ng i trên xe h i mà ch, m t ngó ch c a C m Vân lom lom. Ch ng chàng th y Tr ng Quí a tay mà ngo t thì chàng l t t leo xu ng mà i l i. Tr ng Quí tr vô nhà ng i v a r i thì k Chánh Tâm b c vô. m Vân th y ch ng thì nàng ngó trân trân. Chánh Tâm không chào cô Ba Hài, không nói v i v m t ti ng chi h t, chàng ng i s n trên gh, r i hai tay ôm m t mà khóc. Cô Ba Hài v i Tr ng Quí ngó nhau r i ngó C m Vân, có ý coi nàng gi n hay th ng. m Vân châu mày nhìn ch ng r i c i g n mà nói r ng: Khéo làm b ; mu n gi t ng i ta mà gi t không ch t, r i bây gi t i khóc dàm n a ch!. Chánh Tâm c ng i ôm m t khóc râm r t. Chàng khóc m t h i lâu r i ng d y, c m t n c m i chàm ngoàm, chàng ngó v mà nói r t th m thi t r ng: Tôi xin mình tha l i cho tôi. C m Vân ng i tr tr không nói chi h t. Chánh Tâm khóc và nói ti p r ng: C ng vì tôi th ng mình quá, tôi c cái th tôi nóng gi n, không k p suy i xét l i, nên m i ra c n i nh v y ó. Xin mình ngh l i mà th ng giùm cái ph n tôi. m Vân day m t ch khác mà áp r ng: 24