Y M I PH I HOVAN TRUNG T BI U-CHÁNH chi t tháo Duyên h i ng, c cù lao, Ch tình ch hi u ch nào n ng h n Nguy n-du Longxuyen, quí- ông 1913 Giá: 0$10 SAIGON IMPRIMERIE DE L UNION 157, Rue Catinat 1918 y m i ph i * I Trên i ch hi u ch tình, hai u tr ng khó gìn v n hai. êm thu n ng án th ài, Bu n xem ngo i-s th y bài k -duyên. Tri u Lê niên hi u Thu n-thiên, Có quan h c-s Thanh-Tuy n là danh. Kinh luân g m tài-tình, Vua minh tr ng d ng, dân lành chu ng yêu. Tu i xanh công cán ã nhi u, Khi n ng v t c, khì u binh nhung. Niên cao tóc b c g i dùn, r ng giúp chánh, lòng trung không d i. Vinh hoa tót b c trên i, n lòng gi ph n, không l i ng o ai. Ph c lành tr i m i c loài, Con nhà s m s n m t trai n i dòng. Tên chàng là Lý-thanh-Tòng, Tu i v a hai chín, oai phong khác phàm.
Nh ng khi h i h u lu n àm, Phút thi cung ki m, ai làm cho cân. Danh th m tràn nh y xa g n, u h ng các tía, d n d n t ng t. Thanh-Tòng nh ng n i tóc t, Thì cha s n có, c m ã r i. ng-liêu ô-th ng Nh -Lôi, ng dòng chánh tr c, c ng tôi trung th n. n thao l c c a ai cân 1, Ngai vàng công chép, h i t n danh bay. ng th ng m i ki m ai tày 2, n ph ng b cõi, m t tay v ng b n. a h ng t thu bén duyên, Con trai ch ng có, gi gi ng v sau. Th y ng i có d kh n c u, Ph t bà cho m t gái h u th n hôn 3 Tên nàng L -Bích khuê môn, Tu i nên hai tám, ti ng n th m xa. ng tr i s c n c chói lòa, Tây-thi th n m t, H ng-nga h mình. Nh n nhàng hào ki t r p ranh, Nh -Lôi p ý, m t anh Thanh-Tòng. Tr m vàng ã lãnh Lý-công, Thang mây 4 ch tr, ch h ng n i xe. Trai tài gái s c l m le, Tuy ch a ch n g i, gi c hòe v n trông. Tr m nguy n t c m t gi i ng, Sao d i v t i, gi lòng không phai. II Tr i xuân l ng l trong ngoài, dân 5 vui thú, tam tài yên ngôi. Tr ng n d c dã m y h i, Qu n th n t t u, ài lôi 6 công ng. Vua ch n l a tr c b r ng: «Thanh-Tuy n h c-s, có công tri u- ình. n phong Thi u-phó 7 V n-minh, ông-cung d y d, gi gìn hoàng c. 1 áo mão nhà quan 2 b ng 3 s m t i 4 thang mây : ng công danh 5 t dân : 4 giai c p trong dân chúng : s, nông, công, th ng ; tam tài : 3 gi i c a thiên a : tr i, t, ng i 6 ài lôi : xin hi u là lôi ài, t c l u tr ng, n i vua truy n kh u h ch sau ti ng tr ng l nh. Không riêng gì HBC mà nhi u v n gia ng th i nh ào Trinh Nh t - ng i B c s ng Nam - th nh tho ng c ng dùng v n ph m «m i» c a Hán Vi t, thay vì v n ph m c Hán 7 Thi u phó : 1. ch c quan c u khanh ; 2. th y c a thái, hoàng t
Thanh-Tuy n ph b y c m, Cu i u bái t, mong nh hoàng ân. Bãi ch u v n võ t ng m ng, Nh -Lôi ô-th ng, ph ng ph ng sôi gan! ng ch n nép ng bên àng, Thanh-Tuy n v a t i, ngó ngang mà r ng : «G m ông tài nh n trí l n 8, c thao chi ó, mà th ng công h u. Xem ra thì t t b râu, Công phu ch ng có, ngao u 9 c ng không. n-minh m 10 m i công, Ra ngoài nanh vút, vào trong c t r ng. Th y l i khí b o b t l ng, Thanh-Tuy n c ng g ng, ki m ph ng áp l i. «Tài ông xu t chúng trong i, tôi ch ng bi t, d h i làm gì? nh trên phong th ng chi chi, Có khi c ng ã, xét suy công r i. Thôi ng h n gi n chi tôi, Suôi gia l phãi, tài b i cho nhau» Nh -Lôi ch ng xét c n sâu, nài mu n m t nh ng trao t c quy n. Nhi u l i x m Thanh-Tuy n, nh vua ch ng k, cao niên không vì. Lý-công t c gi n sân si, m toan tr gót, n trì tâu qua. Nh -Lôi l a gi n chói lòa, m tay kéo l i, á già nhào l n. Bá quan can gián l n x n, ôm ô-th ng, ng i d n V n-minh. III Thanh-Tuy n l n b c v dinh, thân y u s c, t c mình tu i cao. Cho òi công-t th ng vào, i thù n i oán uôi u bày ngay. ng. «công sanh d ng b y nay, i n y con khá th tay t y h n. Ng i i danh giá là h n, u cha thì c ng x u d n n con. Th o thân con gi cho tròn, 8 tài b ng con nh n, trí b ng con th n l n 9 ngao u: ng i u m t cu c thi c p i h c, 1 er lauréat du concours d une académie 10 ta, mình
Sanh thành ngh a n ng tày non ch p ch ng.» Thanh-Tòng tr gót th -song, i thù au n, n i lòng d dang Ví d u ch hi u v n toàn, Ch tình tr c tr bi t toan th nào? Trách tr i khu y kh a anh-hào, Ch a g n khi n cách, ch a vào khi n ra. Ch tình sánh v i thù cha, Bên tình ã n ng bên cha l i càng. Chi u xuân d a án bàng hoàng t th ng r i gi n, h t than r i r u. Ngh ra ch hi u ng u, Không cha thì có bi t âu là tình. ng lòng c m c sanh thành, Mang cung ai ki m m t mình ra i. i lòng phú n y hóa-nhi 11, i âu hay ó tr c suy ng nào. p quan ô-th ng lai trào, Thanh-Tòng c n l g i trao ôi l i. Trách ng i chi t b y ng i, mình m nh s c hi p ng i y u tay. Tuy là gánh n ng hai vai, Cù lao báo tr c, duyên hài li u sau. Thù cha d l p ng nào, Xin ng i u s c th p cao cho t ng. Ví d u lâm l y m i th ng, Sanh thành tr n o, sâm th ng 12 cam lòng. Nh -Lôi nh m d ng Thanh-Tòng, Th t r ng : «Nh v y thi t dòng hùng anh. ông ào tây li u duyên lành, t nguy n ch ng th n, ba sanh 13 tr n b. Khuyên chàng ông-bích tr 14 v, Th a-long 15 ph i kho n, nào chê bai gì. èo b ng cung ki m mà chi, Tài ây s c y dám bì hay sao?» Sanh r ng : «Tài i tu i nào, ó ây ra s c th p cao m i t ng. Nh -Lôi nghe nói b gan, n lòng ch ng ng 16 chàng thích 17 ngay. 11 m t cách g i tr i 12 sâm, th ng : tên hai vì sao i nhau trong khóm nh th p bát tú, ngh a bóng : s ng n cách 13 ba ki p ng i=lâu dài nh tình ngh a v ch ng 14 ông Bích: vách phía ông, ch l y trong th c a Tr ng Thuy t " ông bích th ph " ngh a là kho tranh và sách vách ph ng ông. (xem Khóc b n, Nguy n Khuy n), ây : khuyên chàng r ng lai v nhà c sách 15 c i r ng : c i g 16 n m 17 âm
ôi bên ki m giao tay, Hùm ng i góc núi r ng bay gi a tr i. c thao bày b ua tài, Bên lo th th bên th i phá vây. ng h ng v a gát hiên tây, Sa c ô-th ng b tay Thanh-Tòng. Ti c thay danh giá trào trung, i ro m t phút thoát vòng tr n-gian. IV Phòng thêu L -Bích m trang, n tin tranh u kinh hoàng ngã l n. ao th ng b c b o khôn ng n, i trung ch ng n xích th ng 18 ch ng kiêng. Trông ch ng chi n- a thành biên, Gi t châu lã chã, gót tiên bôn tr n. Gi a ng x y g p tình-nhân a m ng n a s nóng ph ng h i han. Thanh-Tòng khép nép bên àng, r ng : «L ng h nh t th ng y l. Ph thù mang r t n ng n, Ghét th ng t ý, khen chê m c tình. Cho hay tr i bi n minh minh, Làm con ai c ng là tình y thôi. Bây gi vi c n th r i, Thân n y còn k tài b i n a chi. Ví d u ch ng d xét suy, m vàng xin ó dùng i r a h n. Gi t ng i ng i gi t cho cân, Dám còn mong mõi T n T n cùng ai.» t l i g m báu trao tay, Ng n ng L -bích v n dài d t sa. ng thôi n c i thung già, t d h n qu, thi t tha lòng vàng. Trông ng i d l i kinh hoàng, Xót xa vì oán, ng n ngang vì tình. ao vàng mu n t ch mành, Thù cha v n v duyên lành d dang. Ngh thôi gi t l y ch a chan, ài lôi n o, b vàng quì tâu. 18 dây, t h ng: m i duyên
V Lê-Hoàng lóng h t uôi u. Chi u òi Thi u-phó ng h u cha con. Phán : «Công ô-th ng tày non, Muôn ngàn l m l i c ng còn tr m ây. Có âu riêng l nh ra tay. Thanh-tòng t i áng phân thây pháp tràng.» -n ng tâu tr c b vàng : «Muôn u t i l i m t quan Thanh-Tuy n, mình l n t c cao quy n, Xu i con gi t k không kiên phép tri u. Cho hay lu t s n có u, a nay : m i v y c theo lái òn.» Thanh-tuy n trong d héo don. Nghe l i nh m lòng son vui m ng. ng : «L i L -n cân phân, Bao nhiêu t i l i t i ch ng 19 lão già. Pháp tràng xin khi n em ra, Cái thân vô d ng l u mà ích chi. Mong nh l ng thánh r ng suy, Th tha con tr m t khi l l m. ng là m t ng hi u tâm, ng là áng m t lãnh c m binh nhung.» Lê-Hoàng còn hãy b n dùng, i ngoài phi báo trùng trùng binh vây. Hung-nô kéo t i d y d y Xô thành c p lu th tày 20 ch tre. Tr n quan ng n cãn t b, th ng chi n- a h n v cõi tiên. Lê-Hoàng nghe n n iên, Phán r ng : «ô-th ng sanh ti n có âu. Thanh-Tòng khoe s c l c thao, m binh xu t tr n th nào s hay. Ví b ng th ng tr v ây, Còn nh th t b i ph i thây chi n-tràng.» VI Thang-Tòng bái t ngai vàng, binh ng v n i-quan b ng ch ng. Cung th ng ng i ng a r n r n, m ngày t i i kíp 21 phân tr n. Ma-v ng th ng lãnh Hung-nô, i th m ti u-t ng danh mô cho t ng. 19 nguyên nhân 20 b ng, sánh v i 21 t c kh c
o r ng : «Ti u-tu ng th ng, Thanh-Tòng ch t ng ng oai nghi. Trong thi l p, ngoài song phi, Binh gia ông n c, tinh k nghiêm trang.» Ma-v ng nghe báo c i vang, Th t r ng : «Nh t c gan n p mình.» nh truy n phát pháo xu t binh, i muôn quân s m thành xông ra. ôi bên n i tr ng dóng la, a ng i g m báu m a sa tên th n. Kim ô 22 chen núi l n l n, Thanh-Tòng m t ng m i ph n còn ba. Binh tri u m y o trông ra, p li u t chi n, t p à v tan. Thanh-Tòng dòm th y câm gan, th ng khóa mã 23 chi n tràng xông vô. b binh t ng Hung-nô, t thân bao m, tr n t xông. i qua d ngth ng không, Man-binh trông th y oai hùng v tan. Ma-v ng gi c ng a cãn àng, siêu v t nh u, ng i th ng âm ùa. ôi àng ch a rõ h n thua, Thanh-Tòng h i mã b n ùa Ma-v ng. c ch ng k p tr ng, tên Ma-t ng chi n tr ng bó tay. Thanh-Tòng b t ng u thây, c quân th a th ng r t vày Hung-nô. i binh s c qu th cô, Tìm àng t t c k chi Hãi hùng trong lúc lo n ly, a thì thoát kh i n a thì qui lai 24. VII Thanh-Tòng c th ng vui thay, t quan tr n i nh ngày ban s. Lê-Hoàng báo thi p ng t, p bày di n y n i ch khao quân. Thanh-Tòng danh giá l y l ng, Trên vua khen ng i, d i dân kính nh ng. Vào ch u n p g Ma-v ng, 22 m t tr i 23 c m th ng c i ng a 24 u hàng
nh vua d y d n pháp tr ng phân thây. Cho òi L -Bích phán ngay, Thanh-Tòng t i y công n y c ng ngang. Tr m à phóng x cho chàng, i phong c-t ng hi n vang m i b. Khuyên nàng thôi ch ch p nê, Ch T n t T n s m xe duyên hài. -n ng quì tr c kim-giai, Tuy vui màu quí không phai s c h n. Trông ng i nh ch keo s n, Nh ng i l i ngh ngu n c n thêm phi n. Tâu r ng : «Thù b t c ng thiên, Lòng nào mà n k t duyên cho ành. Tr i kia ã ph lòng thành, Th o thân khôn tr, ch mành xe l i. Cái i còn k chi i, Thà li u m t thác cho ng i hi n vang.» Rút ra m t ng n ao vàng, âm ngay vào ru t ; bá quan kinh hoàng. Thanh-Tòng v i l y nàng, Thì là thi p thi p h n n ng mây v n. trào v n võ trân trân, Ti c lòng hi u ngh a th ng thân li u b. Lê-Hoàng phán tr c trào ô, Ch n ngày t ng táng yên m L -n ng. 25 m nh n gánh vác 26 côn: th cá to, kình: cá voi VIII Thanh-Tòng t c d b i b i, i châu không d t, ngh n ngào khó phân. Nhìn cha thêm t i muôn ph n, Nh nàng oan thác ru t d n nh d a. Ngai vàng v i vã quì th a, Nh n Thánh- s ng th a là may. -n ng t ái hôm nay, y là c ng t i thân này mà ra. Ch t theo nàng, v y m i là, Ng t vì n chúa, n cha n ng n. ng trên d u ch ng ch p nê, oái th ng tình m n, không chê b t tài. Binh ròng ba v n trao tay, Lãnh am 25 Trung-qu c ra oai côn kình 26 Ví d u th ng tr n h i kinh,
Th o ngay n áp, thinh danh l i càng. ng nh thân b chi n-tràng, Tóc t v n gi, á vàng không phai. i trung ngh a, gi ng bi ai, Qu n th n v n võ v n dài l y sa. Lê-Hoàng d ng c thi t tha, Ch n binh bèn c p cho ba muôn ng i. Thanh-Tòng bái t ch n lui, y cha lên ng a tách v i ch n mây. m âu máy t o v n xây, Hi p tan ã nh, v i y ã phân. ã cho tài s c l n tr n. Cho r i l i khi n T n T n hai ph ng. Tích x a chép ôi tr ng, Con ng i l y ó mà l ng ph i ch ng. Nôm na ít v n l n nh n, Quê mùa nào dám khoe v n ch ng gì. CHUNG --------------------------------------------------------------------------------------------------- * Tài li u do Võ V n Nh n g i t ng, Hi u ính: Phan T n Tài Nguyên b n d i d ng PDF i l u tr : BnF (Bibliotheque nationale France) Mã s : Cote: 8-YA PIECE-472 2007 hobieuchanh.com