I. Tự sự và miêu tả trong văn bản biểu cảm: 1) Tìm hiểu bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ Đoạn 1: Tự sự và miêu tả. -Tự sự (hai câu đầu), miêu tả (ba câu sau). => Có vai trò tạo ra bối cảnh chung cho bài thơ. Đoạn 2: Tự sự kết hợp với biểu cảm. - Tự sự: Trẻ con cướp tranh và tác giả quát tháo. => Biểu cảm: sự uất ức của tác giả. Đoạn 3: Tự sự, miêu tả và hai câu cuối biểu cảm. => Cam phận Đoạn 4: Trực tiếp biểu cảm => Tình cảm cao thượng, vị tha vươn lên sáng ngời. => Các yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ đóng vai trò gợi ra đối tượng biểu cảm để tác giả gửi gắm tình cảm, cảm xúc. Tháng tám, thu cao, gió thét già, Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta. Tranh bay sang sông rải khắp bờ, Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa, Mảnh thấp quay lộn vào mương sa. Yếu tố biểu đạt được sử dụng trong đoạn 3 là gì? Cho biết vai trò của các yếu tố ấy trong bài Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức, Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật, Cắp tranh Chỉ đi tuốt ra yếu thơ. vào lũy tố tre tự sự và Môi khô miêu miệng tả cháy trong gào chẳng đoạn được 1, Quay về, chống gậy lòng ấm ức! và cho biết vai trò của các Chỉ yếu ra yếu tố ấy tố trong biểu đạt bài Trong đoạn 2, bài thơ đã sử dụng yếu tố biểu Phương thức biểu đạt đạt nào? Cho biết vai chính của bài thơ này là gì? trò của các yếu tố ấy Các yếu tố tự sự, miêu tả có vai trò như thế nào trong bài thơ? Giây lát gió lặng, mây tối mực, Trời thu mịt được mịt đêm sử thơ. dụng đen đặc. trong Man vải đoạn lâu năm 4? lạnh Cho tưa sắt, biết vai Con nằm xấu nết đạp lót nát Đầu giường trò nhà của dột các chẳng yếu chừa tố đâu ấy Dày hạt mưa, trong mưa, mưa bài chẳng thơ dứt. Từ trải cơn loạn trong ít ngủ bài nghê thơ Đêm dài ướt át sao cho trót? Ước được nhà rộng muôn ngàn gian, Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan, Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn! Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt, Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!
2) Tìm hiểu đoạn văn trích Tuổi thơ im lặng của Duy Khán - Đoạn 1: + Miêu tả bàn chân bố. + Kể chuyện bố ngâm chân nước muối. - Đoạn 2: + Kể chuyện vất vả của bố. + Tả ống câu, cần câu, hòm đồ nghề, ghế xếp. - Đoạn 3: Biểu cảm Thương bố. => yêu bố vô hạn => Tự sự và miêu tả ở đây nhằm khêu gợi cảm xúc, do cảm xúc chi phối, không nhằm mục đích kể chuyện, miêu tả đầy đủ sự việc, phong cảnh. * Ghi nhớ: SGK/138 Nếu không có các yếu Vậy tố việc tự sự, sử miêu dụng tả trong yếu đoạn tố tự văn sự và trích Đọc và chỉ ra miêu này thì tả yếu trong tố biểu văn các cảm bản yếu có biểu thể tố cảm bộc miêu lộ tả, được tự hay sự, không? biểu cảm trong Vì sao? đoạn văn? nhằm mục đích gì? Không thể bộc lộ được vì không có đối tượng để người viết gửi gắm cảm xúc.
II. Luyện tập: Bài tâp 1: SGK/138 Gợi ý: Kể lại nội dung : Bài ca nhà tranh bị gió thu phá của Đỗ Phủ bằng bài văn xuôi biểu cảm. - Miêu tả: + Cảnh gió mùa thủ đã gây ra tai họa cho nhà thơ + Cảnh trẻ con cướp những tấm tranh. + Cảnh ngôi nhà bị mưa dột, ướt át cảnh sống khổ cực lạnh lẽo của nhà thơ. - Tự sự: + Kể diễn biến việc gió thu thổi tốc mái nhà. + Kể lại hành động của những đứa trẻ cướp những tấm tranh. Tâm trạng ấm ức của tác giả + Kể lại ước mơ của Đỗ Phủ trong đêm tối tăm, rét buốt, nhà nát ấy. - Biểu cảm: + Vượt lên trên nỗi bất hạnh của cá nhân, ông đã thể hiện tấm lòng cao thượng, vị tha
"NHIỆT LIỆT CHÀO MỪNG QUÝ THẦY CÔ GIÁO VỀ DỰ GIỜ LỚP" Luyện nói Văn biểu cảm về sự vật, con người
ĐỀ BÀI: Bác Hồ đã từng có bài thơ tâm sự về nỗi buồn thương, luyến tiếc chiếc gậy của mình khi nó bị lính coi ngục đánh cắp mất như sau: Suốt đời ngay thẳng lại kiên cường Dìu dẳt nhau đi mấy tuyết sương Giận kẻ gian kia gây cách biệt Hai ta dằng dặc nỗi buồn thương. (Nhật ký trong tù) Hãy chia sẻ cảm xúc của mình với bạn về một vật dụng, giá trị vật chất tuy không lớn, nhưng nó đã từng gắn bó thân thiết đối với em mà em lỡ làm mất. DÀN Ý Mở bài: Thân bài: Kết bài: -Nêu đối tượng biểu cảm và cảm xúc khái quát - Lí do cơ bản làm nảy sinh cảm xúc ấy. 1/Đặc điểm gợi cảm của đồ vật 2/Công dụng của đồ vật 3/Kỉ niệm gắn bó với đồ vật. -Khẳng định tình cảm của mình với đồ vật -Liên hệ.
* Các bước thực hiện luyện nói: + Mở đầu: Kính thưa thầy (cô) và các bạn! + Kết thúc: Em xin được dừng lời ở đây. Cảm ơn thầy cô và các bạn đã chú ý lắng nghe! * Hướng dẫn HS nhận xét: 1/ Biểu cảm trực tiếp hay gián tiếp? 2/ Bố cục đầy đủ 3 phần chưa? 3/ Nội dung lôi cuốn, hấp dẫn, dễ hiểu? 4/ Cách diễn đạt, ngữ điệu nói phù hợp với tâm trạng, cảm xúc cần biểu lộ?... HS nhìn vào dàn ý đã chuẩn bị và nói Cả lớp khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung * Lưu ý: Luyện nói trước lớp là luyện văn nói. Văn nói khác văn viết ở chỗ câu văn không dài, nội dung không quá nhiều chi tiết. Phải chọn những ý và chi tiết quan trọng nhất, gợi cảm nhất.
- Học ghi nhớ SGK/138. - Hoàn thiện bài nói thành bài viết hoàn chỉnh. - Xem trước bài mới: SÔNG NÚI NƯỚC NAM